Dr.

Hikmet Kvlcml
Allah Peygamber Kitap

Yaynlar

Allah Peygamber Kitap

Dr. Hikmet Kvlcml

Yaynlar Dijital Yaynlar ndir - Oku - Okut - oalt - Dat

Bu kitap ilk defa: 1999 ylnda Bumerang Yaynlar tarafndan yaynlanmtr. Bu kitap KXz sitesinin dijital yayndr. Kar amac olmadan, okumak ve okutmak iin, indirmek, dijital olarak basmak ve datmak serbesttir. Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir.

Yaynlar Yaynlar

NDEKLER Y a y n e v i n i n Notu Giri Birinci Blm 23 25 31 35 58 64 69 74 3 11

Allah-brahim-Muhammed-Bilim 1- Birikim Bilimi Ve T a r i h i n B y k Miras; b r a h i m le M u h a m m e d 2- Pratik Ve T e o r i k h t i y a l a r n 4Hz. Muhammed'in Bilge B a k a l a t r p Sala m la t rd T a n r Fikri Kanuncul Gidii 3- " E s m a ' l Hsna" Allah'n Gzel simleri Ve Tarihin (Arif) l i i s r a i l o u l l a r V e Hicaz A r a b l a r : 5- Determinizm Ve "Esma'l Hsna" 6 - kiz D m a n Kardeler: M u h a m m e d ' i n Birikimi 7 - nsan Beyni V e Hz. M u h a m m e d R e j i m i kinci Blm

Kutsallatrma P r o s e s i n i n k Kkleri 1 - A l l a h - F i y a t V e T a r i h s e l Devrimler 2- T a n r s a l l a m a 4- T a n r s a l l a m a Gidiinde Totemizm'in Gidiinde Medeniyetin Rol Rol Rol Rol 3- Medenileme Ve Tanrsallama Gidiinde Komn'n 5- T a n r s a l l k G i d i i n d e Da'n nc Blm Bilimi-brahim Toplumu-

81 83 91 96 106 110

Tarih ncesi (Morgan)

Yazszlk Ve Kutsallklarn G e l e n e k l e m e s i 1- Tektanrcln Yazszlg Ve Ve Geleneklere Y a n s m a s 2- M o r g a n ' n T a r i h n c e s i ( K o m n ) Bilimi Ve Hz. b r a h i m G e b e l e r i 3- b r a h i m ' i n Determinizmi: "Mucizeleri" 4- b r a h i m D i n i ' n d e " K u k u l a r " Drdnc Tarihsel 1- Tarihsel Beinci 1- ki Blm Kutsallatrma Kutsallatrmann Tevrat-Kur'an

113 115 119 130 133

Devrim zlemi Temelinde Allah-brahim ve Devrim zlemi Temelinde Tektanrcln Kutsallama

145 147 159 161

( b r a h i m Dini'nin) T e o r i l e m e s i : Blm Beyin

Hz. b r a h i m Y a r a t c l ' n n S e m i t K k l e r i V e E v r e n s e l l i k Eii Byk Sansr-Yaratc Ve brahim Yaratclnn Ata (Semit) Temelleri 2- brahim: Y e n i an A l a m e t i V e D n c e d e k i Y e n i S o y u t l a m a

Sramas...170

Altnc

Blm brahim'den Gelii 175 177 179 187 192

slamiyet'in

brahim'in (Tek Allah'n) Semit'ten Gelii Ve Evrimcil Deeri 1- s l a m i y e t ' i n b r a h i m ' d e n Gelii 2- Tevrat Tarihlemeleriyle Tektanrcln brahim'e ntikali 3- " A l l a h " Kefinin E v r i m c i l D e e r i 4- Tanrsalln Trajedisi Ve brahim Yedinci Blm K u r a n V e Hz. M u h a m m e d

Kutsallatrmann Son Halkas: 1- "Bismillahirrahmnirrahim" 3- "A'l S r e s i " Ve Tarihsel Devrim

203 205 208 217 219 222 224 226 228 230 232 232 235 238 248 252 258 264 269 272 277 280 282

(Rahman Ve Rahm Allah'n Adyla)

2 - Y e n i K u t s a l l a t r m a H a l k a s V e lk Sreler

4- " K a l e m " , " M e s e d " , " M a u n " , " K a f i r u n " , "Fil", " K u r e y " , "Tin", " B e l e d " , S r e l e r i 5 - " A l k " - " D u h " V e " n i r a h " S r e l e r i ( M e k k e ' d e k i lk S r e l e r ) 6- "Fatiha Sresi" "Kitabn A n a s " 7- " u a r Sresi". 8- "Furkan Sresi" 9- " K a s a s Sresi". 10- " R u m S r e s i " 11- " L o k m a n S r e s i " 12- " H i c r S r e s i " 13- " Y u s u f S r e s i " 14- " N e m l S r e s i " 15- " Y n u s S r e s i " 16- " H d S r e s i " 17- " A r a f S r e s i " 18- " E n - A m S r e s i " 19- " T e v b e S r e s i " 20- M m i n u n S r e s i " 21- " A n k e b u t S r e s i " 22- " M i d e S r e s i " 23- " E n f l S r e s i " ( S a v a G a m i m e t l e r i : 24- " A h z a p S r e s i " 25-"NurSresi " 26- " M u h a m m e d S r e s i " 27- " R a ' d S r e s i " 28- " B a k a r a S r e s i " 29- "Al-i m r a n S r e s i " 30- " N i s a S r e s i " slm Sosyalizmi zerine)

285 289 290 295 296 300 307 311

"Fe-in vekkelt

tevelev ve Huve

Fe-kul

hasbiyallh

ilahe

ill

h,

aleyhi 129. Ondan Ve o

te-

Rabbl-aril aziyim." (Tevbe onlara Ancak de ona ki:

Sresi, yeter.

Ayet) babyk

"Eer yz ka arn taplacak sahibi

evirirlerse, ilah yoktur.

"Bana Allah gvenip 29. Ayet)

balandm.

Rabbimdir. "(Tevbe ne zaman dse; bilim v e olan

Sresi, toplumcul kendi bilgi

Peygamberler, ndan balar en y k s e k ifadesi iinde d e bulunsa, snrlard. T p k

evrimin

a d a l - k a r m a k akdeterminizmin kabuu

dara

alarnda tarihsel ykl

(binlerce yllk kutsallk g e l e n e k l e r i n i n

olan) " A l l a h " y o r u m c u l u u n a bilim-devrim grevidiler. Ve

modern sosyal devrimcilerin sktka "Bize tarihsel gibi. n k antik P e y g a m b e r l e r d e mjdelenmi gler determinizmiyle ileyen

d e t e r m i n i z m y e t e r ! " d e y i p , d e m i r ark d e m i r asa lerinde d a h a f a z l a y o u n l a t k l a r kendi l l e r i n d e tarihsel devrimler, devrim tarihsel en t e m e l d e grevleriyle

retici

komncl

kollektif a k s i y o n l u

insann,

k u t s a l l a m ( m e d e n i y e t e gei:

snfl t o p l u m a p a r a l a n ) haliydi. K u t s a l l a t r m a prosesi de insanlk t a r i h i n i n alp k a p a n a n a m a birbirlerini a a m a y a n retici gleri c y c l e ' l a r n a : ti d e v i r d a i m l e r i n e Kutsallatrma (veda) nasl hutbesinde ise, her sal bir gn mbarek kutsaldr, Totemi'ni ayn insann uyar: son seslenir: halkasnda, "Ey insanlar! ay mallarnz, son ise, Peygamber, nasl da son kutyle yle bu trl Bugnleriniz namuslarnz gidiinin aylarnz K e n d i l e r i n i y e n i d e n re-

nasl kutsal bir canlarnz,

bu ehrimiz Mekke

bir ehir ise,

tecavzden O'nu kendi

korunmutur." Komn, ruhu zerinde egemenletirirken, gleriyle birlikte her eyini; kutsallatrgelitike

K u t s a l l a t r m a n n ilk halkas olan T o t e m i z m d e de b y l e d i r : kutsallatrp, da zamanda kan tekilatlarn, retici

kutsallatryordu. T o p l u m

biimleri

m a retici g l e r e y a n s d a m a hep ayn t e m e l l e r e u y m a d a n e d e m e d i . Binlerce, o n b i n l e r c e yl sonra bile, ayn t e m e l l e r ; rek, t a n n m a z tutumunda boyutlara byle dilleniyordu... alarak, g e n i l e y e son Peygamberin g e l e c e k l l e r d e d e olsa

GR K o n u m u z "Din". z e r i n d e e n ok s p e k l a s y o n : luu y a p l a n alan! O y s a t a m tersi o l m a s gerekir. Dnce vurguncu y l e y s e bilimin en k o n u s u olmaldr.

ok kl k u a n m a s g e r e k e n a l a n l a r d a n birisi de din O y a v a n l k l a r a n c a k bilim k din lesi ateiyle

Bu y z d e n bu a l a n d a " d e o l o j i " ve " p o l i t i k a " s k e m e z , s k e m e m e l i d i r . durdurulup dntrlebilir. M e s e l e m i z hi de ikincil n c l k a t e g o r i d e n bir i s a y l a m a z . n k o n u s u , s a d e c e t o p l u m u n a t s n d a t k r d a y a n bir kltr m e s e insan beyninde, dnce bir d n c e mekanizmalarnda insan ileyen adeta canl b i i m i d i r ve beyninde kolayca deil,

sistemlemi

sklp atlamayacak derinliklere yapm

kklere sahiptir.

Skld sanld yerde, baka bir nesnenin veya konunun Fetie ediliine: Tapmna dnmtr. nsan uuru kendisini bilemedike ne maddi nesnelerin, ne de manevi konularn fetiizmini (tapncn) aamaz. nsan t o p l u m u n u n g i d i i n e gre, zihninin retici daha maddi, d a h a m a n e v i tapinsan nlar ne k m a k t a n geri d u r m a z l a r . A m a bu ne klar d a i m a insan ileyi y a s a l a r n a etle t r n a k gibi gc t o p l u m s a l kanunlarla bal geliirler. n k h e r e y insann ilerken, beyin ay-

nasnda yansmakla kalmaz; o yansmalar yeniden topluma dnerken, etki t e p k i l e r d e , nsan nesnelerin insan zihni ve t o p l u m , ve dn sistemi, da k u a k l a r b o y u n c a s r p giden hasbelkader tesadfi yle g e l i i g z e l olarak gelenek greneklerini toplumu olutururlar. V e onlar kolay a l p - k a z n a m a z . " M a t a h " [meta] f e t i i z m i n e v e y a d m e z veya Her kibirer bulunur.

t a n r s a l l a t r m a l a r a k a p l m a d gibi; tapncna, illzyonlarna drlemez. Bata t o p l u m s a l

gidi k a n u n l a r etkin

ide ayr ayr y a n s y a n d n c e ileyii de kendi dnyadr. Ve ayr bir u z m a n l k alan oluturur. rn ileyilerinden hayat b u l d u k l a r saldrlar. Ve k a n u n u m u z iine girerler.

b a l a r n a ayr

Fakat t o p l u m s a l y a s a l a -

iin son z e r r e l e r i n e kadar t o p l u m Bu sa-

" T u t k u l a r " insan y e n i d e n ve y e n i d e n l d r p diriltebilirler. dece t o p l u m s a l deil, ayn z a m a n d a z i h i n s e l d i r de. Modern manevi sosyal ada "Metalar"n alm gibi veya daha geni Tarihsel anlamda

nesnelerin kyasla at-

tapnlar

dururlar.

devrimlere

d e v r i m l e r , eski

uykudagezer uursuzluktan veya

altuura

llarndan ve ykmlarndan trmann yks

k u r t u l m u saylrlar.

Bilin v e t e k i l a t l a n kutsallabile;

ma gelitii l d e m e t a l a r n fetiizmi de alr elbet. A m a bitmi g r n m y o r . yakalad gnmzdeki illizyonlaryla nsanln sadece dnda sosyalizmi

aamasnda

" S o v y e t " insanlarnn lmleri bahasna "duvar"lar amaya almas, kapitalizmin yaratt tketim bile, insan uurunun hl (kabaca) aklanm e t a ve n e s n e l e r i n t a p n c n aasrmektedir. D e m e k mo-

mad o r t a y a kar. Maddiyatn maneviyat ezii ve tketii dern p r o l e t a r y a da m o d e r n b y k - k k b u r j u v a l a r gibi n e s n e l e r i n tapncnn p o t a n s i y e l t e h d i d i ve t e h l i k e s i a l t n d a bulunur. makta gecikmeyileri konusu, t e s a d f saylabilir dorudan bana mi? Konu bu kadar ciddi ve ebedi gibi g r n m e k t e d i r . Stalin ve Mao'larn s a r a y l a r a t a n rice " M a r k s i s t - L e n i n i s t prosesine ve insan O ler" byle y a p a r s a , "Tapnlar" zihninin apayr ufaklar kimbilir neler y a p m a z l a r ? kutsallatrma bir alandr. Burada ikincisine girmeyeceiz. Fakat dolaysyla

ileyi y a s a l a r n a baldr. ele a l n a c a k bal

eilmi

o l a c a z . n k her ikisi de bir a r a d a b u l u n u r ; t o p l u m ve kii gibi.... n s a n t o p l u m u da, canl t r l e r i n i n g e l i i m k a n u n l a r b e n z e r i kendi k a n u n l a r n a uyar. A n c a k o k a n u n l a r n kkleri o k d e r i n l e r d e kald ve byk sansrlerle toplum d iin s e n m e d i v e asla iddialarna biimleri gidi katmanlar altnda gmlp kalinsan t o p l u m u n u n d e k sapld. insan t o p l u m u n u n d o a nk btn en ilk e k i r d e i olan K o m n c l T o p l u m , biimlerinin geliim kanunlarnn olabilecei bile n e m -

k a v r a n m a d . T a r i h t e hibir gidi k a n u n u b u l u n m a d

O y s a z e r i n d e hi d u r u l m a k i s t e n m e y e n , dan g e l m e , ilk d o a l h a m prlantas: tarihin temel btn kilitlerini ekirdek olmas kendi itibaryla,

a a b i l e c e k B R C K anahtardr. toplum

kanunlarn

iinde saklar. K o m n T e m e l i n d e P a r a l a n v e Derretme) Yasas olarak komn ekirdei yeniden temelinde parkendisini retir. Paralayd e ayn

1- nsan T o p l u m u n u n leni ( K e n d i s i n i Y e n i d e n Toplum alana onlardan alp biimleri srekli ve toplana

urayarak

c ve d e r l e y i c i temellerden

rol o y n a m g r n e n t a r i h s e l ve s o s y a l

d e v r i m l e r de;

k a g e l m i snfl t o p l u m

m e d e n i y e t l e r i v e rejimleri

k a l k a r a k hep k o m n t e m e l l e r i n i y e n i d e n

retmek uruna

kapanrlar. Bir t e k (ayn) akn s o n u c u olurlar. paralanlar, sosyal snflar, t a b a k a l a r , zmreler, kiiartarak srerken, toplumun insanlk l s n d e kollektif

Bu y z d e n o d e v r i m l e r i n ve r e j i m l e r i n liderleri de birbirlerine paralelleirler. Toplumun ler y n n d e

derlenii rnmez

de a r t a r a k srer. parolalarn hep

kinci "Bir tek

byk savatan lleri

sonra,

grnr-gifade buluu ula-

Dnya" p a r o l a l a r n d a evrencil

t e s a d f deildir; tka, d e r l e n i i n zorunda kalr.

demek paralann

boyutlara

lleri de bir tek insanlk k o l e k t i v i z m i n i v u r g u l a m a k

T o p l u m u n paralan ve derleni yasasnn sebebi nedir? Bu yasay da g d e n d a h a t e m e l l i y a s a l a r var mdr? Evet, yasalar bunun en genel sebebi, toplumun ilk e k i r d e i n d e yer alan aamamak zaruretlerinden glerdir. retici Gler Yasas birbirine bal, birbirinsiz bir geliimle olumutur. her y a n n d a n smskca k a y n a k alr.

Bunlar retici Komn olamayan retici

2- nsan T o p l u m u n u n ekirdei,

retici glerle rl Gler

biimde doal

nsan v e Tarih ( g e l e n e k - g r e n e k ) retici gleri m a n e v i d i r l e r . A m a maddi olan T e k n i k ve C o r a f y a retici g l e r i y l e D E N K ilerler. Denk, l olan Matematiksel insandr. nk ilemekle sadece birlikte retici ilerinde en aktif ve canbilin g e l i i m i y l e h e p s i n d e n ayrlr. gler yasasnn Fakat bu

d e n k ileyii

deitirmez,

bilinle g-

d l n insann eline v e r m e y i s o n u n a dek ister. rinin i c a b n d a n b a k a bir ey deildir. abartld bu kadar m denklemsi kendisini ve bozukluk ular... derlenme yasas yasalarn tarihsel da ve ifade etmeye (cebirsel) gidi b o z u l u r ve balar;

Bu da d e n k gidileirili ufakl krizlerle

retici g l e r d e n h e r h a n g i birisi devrimlerle sosyal asl dzeltmeye

Paralanma salaryla Bu veya daha zere yrr. y a s a s yer alr". yzden zn kaliteli

d e v r i m l e r yaretici gler Sonuna verdikleri yeni ve

A n c a k bu insan

temelinde

toplumu

dalp y o z l a m a y kendilerini yeniden veya

ilanihaye: biimini zere

dek s r d r e m e z .

retici

gler,

oluturduklar bir a a m a evrenseli

toplumu

retmek

iin d e r l e n i p t o h u m l a n r l a r . f e t h e t m e k ve ve insan bilinciyle gdlmek derleniini isterler.

retici

gler,

"Bir tek Dnya" yayln gler, birbirleriyle birbirlerinin bilinciyle

3- retici Glerin DENK'lii veya retici ler. A m a Kimi Henz birbirlerini zaman insan

Birbirlerini A a m a y Y a s a s

d i y a l e k t i k eliki ve y a r i e r i s i n d e d i r altna-stne-arkasna-nne kanunlarna henz uygun insan dmeleri gdleonlarn

b a l t a l a y a r a k a a m a z l a r , hie s a y a m a z l a r .

y z e y s e l ve yanltcdr". kendi biimde bilincinde meyilerinden; kendiliinden aklar,

k a n u n l a r b a k m n d a n , kesin hatlaryla o l u a m a d iin, b u n u o l u t u r m a k zere y a r r c a a) n s a n retici e k i e r e k akarlar. g c , t o p l u m ve kii diyalektiiyle dinamizm buileyip gelitirirler. T e k n i k ve c o r a f y a da

larak, t e k n i i ve c o r a f y a y Ama Kii: ne t o p l u m kiiyi,

insan, t o p l u m ve kii d i y a l e k t i i iinde b e l i r l e y i p d e t e r m i n e eder. ne de kii t o p l u m u s o n u n a d e k hie s a y p kapitalizmle Bunun birlikte urlatrlp a a m a z l a r . O n l a r da kendi ilerinde d e n k , c e b i r s e l akarlar. [bireycilik], kk 7 0 0 0 yl n-

ndvidualizm

d a h h m e [ b y m e ] l e t i r i l m e y e allmtr.

celere, tefeci b e z i r g a n l n filizlenilerine d e k uzanr - . Ki i t o p l u m u hie s a y d k a , t o p l u m t a r i h s e l v e s o s y a l d e v r i m l e r l e kendi g c n y e n i d e n ve y e n i d e n o l u t u r m a y lumdan baarmtr". K o m n a n d a y s a kii y o k gibidir. n s a n retici g c t m d e n t o p i b a r e t m i gibi g r n r . Kiiler t o p l u m u n en kk yansmalar olsalar da Bu yanltcdr - .

kendi b a l a r n a ayr birer d n y a c k l a r d r . V e t o p l u m kiilerle d i n a m i z m i bulur. T o p l u m kiiyi a a r s a s o r u s u bile s a m a d r . T o p l u m kendi d i n a m i z m i n i kendi eliyle l d r m olur. V e y a b u n u z a t e n insan r e y i m i ve retimi b a k m n d a n s o n u n a dek y a p a m a z . Kiinin t o p l u m u dr. a m a s yeni bir t o p l u m k o n u m u z o deil; Kii d e t o p l u m u n u a a m a z . biimini n e r m e s i y l e olur ki kiiyi hie s a y m a s -

kiinin t o p l u m u v e y a t o p l u m u n hie saylar

Kiilerin t o p l u m l a r n

antik t a r i h t e y o u n l a t k a , o hl hazryiyicilikle yaainsan

m e d e n i y e t l e r ve kentler y o k oldular. konusudur. zetle mez; mas d n y a a p u l l a r n a baldr. kii t o p l u m u , t o p l u m

Bu e m p e r y a l i s t d n y a iin de sz

Emperyalizmin anavatanlarnda kiiyi

Fakat bu i l a n i h a y e s r e m e z . b a l t a l a y p hie s a y d k a ,

retici g c i n m e l e n i r ve t e k n i k - c o r a f y a retici g l e r i n i realize e d e r e y i m ve retimi de fel e t m e y e balar... Kayb) T e k n i k retici gc insan ve c o r a f y a retici glerini s o n u n a dek baltalayp hie i n d i r e m e z . n k kendisini realize e d e n insandr - . kii mlkiyetinin daln btn urlatrlmas evrensellemelerinin ve toplum sonuna na ise d o a c o r a f y a retici g c a l a r a k doadr. O halde t e k n i i n ve kadardr; zddna toplumsallatrlp binilen Ve s m r l e c e k doa paras kalmaynca

kesildii bu

p l a c k h e r k e s e g r l m o l a c a k t r ki szgelimi alnyazs, ilk insan yeniden O'nu

atlay o denli e v r e n s e l c e y a m a n gelir. n c e d e n a y l m a k gerekir. rgler, ekirdeinin nsan bu kalp retii, o n b i n l e r c e yllk gidiiyle o l u m u toplumunun yzden mz, o kendisini komncl yapsna dayanr - .

(paralanp-derlenerek) ayrlamaz. dal y a p r a k ve

ilk e k i r d e k t e m e l l e r i n d e n endamna,

anlayamay-

henz aacn

m e y v e l e r i n e takl

t o h u m u n u n e m s e m e y e n bencil o c u k l u u m u z d a n d r . A y l m a m z d a o derecede yaman gelecektir...

4- nsan T o p l u m u ' n u n Tarihsel ve Sosyal nsanlk tarihinin dr s r e n ilerleyii d e v r i m l e r l e olur.

Devrimler Yasalar 500 yl-

6500 yllk A n t i k Tarih

saat d z e n l i l i i n d e a m a y a n t a r i h s e l d e v r i m l e r l e ilerlemitir. Tarihsel devrimler, dorudan le g e r e k l e m i t i r . Sosyal v e y e n i d e n r e t i l m i biimi o l a n vizmin min potasnda hayat

m o d e r n tarih d a h a bilinli s o s y a l d e v r i m l e r l e ilerliyor. komn ve komn gelenekleri gcykomncl temellerin bir alm kollektim o d e r n d e v r i m c i s o s y a l snflarla v e ilk d o u l a r de daima Eksiklikleri kollektivizretici devrimler,

halklarla g e r e k l e m i t i r . Ve bu y z d e n d a i m a bulmutur. gelitirilmesiyle giderilmek zorunda bulunur. retici

kalmtr. kuatan m l k i y e t biyumurt-

Tarihsel ve Sosyal gler yasas imlerini

D e v r i m l e r y a s a s n n t e m e l i n d e y i n e ayn g l e r kendilerini

dar v e y a z i n c i r e v u r u l m u b u l d u k l a r n d a , y e n i l e r i n i gelince yavrularlar.

layp gelitirirler ve vakti

A m a d a i m a hatrda t u t u l m a l d r ki btn bu geliimler, o ilk insanlk t o h u m u e k i r d e i t e m e l i n d e ; m i n d e olur. Ve o r a d a insan, o temellerin yeniden retilmesi biiretici g l e r i e r i s i n d e en aktif o l a n d r

n k retici g l e r i n y u k a r d a a n d m z btn eliki v e g e l i i m l e r i ne bilin ve alt bilinciyle s e n t e z c i l t e p k i verir. te k o n u m u z u Konumuz: halkas olan: Morgan'n 1877'den beri, bu yasalar erevesinde ilemeye alacaz. nda kutsallatrma tarih ve o prosesinin son "Tarih Tezi"miz

"Allah", " P e y g a m b e r " , "Kitap"tr. aratrmalarndan Komn kan ncesi biliminden, de kartrc zerine yaplan derecede

olan u z m a n a r a t r m a l a r gibi; s r e n u z m a n etdleri oldu. bee b u n l a r n en g z e b a t a n l a r .

k u t s a l l a t r m a z e r i n e de o n l a r c a yldr

Frazer, Kramer, C e r a m , C a m p b b e l l , T o y n -

Bu a l a n d a da birikim bilimi d a l a r kadar birikti d u r d u . A m a t a s n i f edici gidi k a n u n l a r n a r a y a n bir a l m a o r t a l a r d a g r n m y o r . Oysa toplumsal gidi tmlyle halkas gznnde tutulmadan kutsalperdeler l a t r m a prosesi a y d n l a n a m a z . ce karlamadan aralanamaz. Konfzyonizm: Sosyal Kafa karkl, y a b a n a atlr c i n s t e n deildir. T e o devrimlere t r a m p l e n kltrel, eitsel, olur; dorudur. Ama ride d e v r i m i n g r r . devrimler kltrel iinde sosyal devrimler de aslnda rimlerin stratejilerini hukuksal ve benzeri devzerinde yryemezler. Hz. Muhammed'den onun son K u t s a l l a t r m a gidii d e t m d e n bilinolan t e k t a n r c l r t e n

barndran engin teorik (kltrel) devrimler

g e r e k l e m e d e n s a l a m c a d o a m a z ve ayaklar

" A l l a h " d o r u d r s t a r m z u n u n uras deiegelirler.

beridir. O y s a ilk Allahlar, i n s a n l n n e r e d e y s e d o u u n d a n beridir. Ve

1-

Demek

bir

kutsallatrma

prosesi

szkonusudur.

Totemizm'e bile danda kutkeninsa-

kadar uzanr - . n s a n t o p l u m u , iinde d o u p gelitii e v r e n i y o r u m l a m a y nemeden, dorudan doruya doann kendisini k u t s a l l a t r m a gidiinin ocuu beiinde bulmutur. bu kendi e v r i m i n i n v e y a e v r e n i n i n A a l a r v e hayvanlar, o l a r a k gelitii

A m a y i n e d e insann d n m e d e n t a s a r l a m a d a n y a a d sallatrma davran totemcilik, diliinden y o r u m u n u nsan t o p l u m u n u n ya inan dini saylr. iermitir. ilk t o t e m tanrlar:

nn n e r e d e n g e l d i i n i n l m s z b e l g e l e r i o l m u l a r d r . T o t e m i z m , atalk ata Doadr. D e m e k ilk insan, d o a d a n geliini k e n d i l i i n d e n bir g e l i i m l e o r t a y a kan t o t e m i n a n y l a ifade etmitir. i s t e m e d e n a m a a l t u u r u g e l i t i k e yapmtr - . Hayvanlar aleminden vandan apayr bir ruha kopumadan kavutuka bunu y a p a m a z d . dncesi nsan, hayg n d e l i k bellek d z e beynine der d m e z Bunu bilmeden

y i n d e d e olsa g e l i m e d e n y a p a m a d . lk cinsel y a s a k , insan t o p l u m u n a v e insan ilk k u t s a l l a t r m a g e l i i m l e r i kendilerini kral kesince gstermi hatta snf, balam olmalyd. bulunuyorlar. zmre, Sonradan bunlar t o p l u m

D o a (bitki v e h a y v a n l a r d a n o l u a n ) atalar, ilk t o t e m s e n t e z l e r i n d e biimleri geliip a l d k a , a n a ata, baba ata, kral ata, d e v l e t l - s a r a y l ata t a n r l a r a , m e s l e k , y e t e n e k ata t a n r l a r a Allah' a dnmtr B u n d a n s o n r a kendisini 2 0 0 bin yl gmmeyi D e m e k kutve g i d e r e k her eyi y a r a t c bilince k a r m a ncelere bir t e k ata t a n r y a :

ki bu d e t e r m i n i z m i n en y k s e k ifade tarzdr.

p r o s e s i n e d n e c e i n i n iaretlerini verir. Neanderthal: Ate insan, l

Konu s a n l d n d a n d a h a d e r i n kkl ve dal budakldr. dek tarihlenebilen biliyordu v e r u h l a r a , l m d e n s o n r a d i r i l i m e i n a n y o r d u . s a l l a t r m a prosesi rnr? 2- Bu, zndendir. larn Byk Sansr ile g e l i m e k z o r u n d a kalan snfl bu denli g e r i l e r e gtrlebilir. Peki y l e y s e n e d e n o kkler,

m o d e r n i n s a n a hi o l m a m gibi gt o p l u m y-

Kendini ve t a n r s a l l k l a r n y c e l t i r k e n , K o m n ' ve inanbayraklatrmtr. gidi, kendi g c n e d e n k bir yagetirmeden kleletirici

sonuna dek yoketmeyi kkleri

Bu y a m a n y o k e d i c i , m a n l k t a eski durabilir

bilinlere karc ve retici g l e r i n m o d e r n gebir z d d n a atlay olan s l a m

liimine u y g u n c a y e n i d e n c a n l a n d r c miydi? halkas K u t s a l l a t r m a g i d i i n i n son feci-bezirgan saltanatn btn

m e d e n i y e t i ' n i n tehortlatan

kallelii v e k o r k u n l u u y l a

E m e v i y e a, kaldrd.

Peygamberlerin Allah

sistemini

hayattan

koparp

rafa

Evrencil

b e z i r g a n l k s m r s n e klf yapt.

Z a t e n bu yol ta-

rihsel d e v r i m l e r i o l m a m a d n d r n d e n beri almt. A r k a d a n gelen A b b a s i l e r , Seluklular, O s m a n l l a r da ayn p r o s e l e r i yaadlar. Modern kunamad gidi son kapitalizm ise, laisizm ile evrensel tefeci bezirganln iktidarna dobu Allah'n dnyevi i k t i d a r l a r n d a n a l a a etse de g k s e l haline getirilmitir.

iin, o b y k sansr,

m o d e r n a d a da s r p g i t m i ezi Hele d o u l u t o p l u m l a r d a

v e s m r n n arac

katmerlenmitir. halka birbirlerine her e y e k a r a r a k s e i l e m e z hale gelmitir. ramen 19. yzyln ikinci yars ve 20. yzyl Her atlmlar bakmndan verimli nokta, oldu.

3- Bu y z d e n k u t s a l l a t r m a l a r n kavran e r t e l e n m i , ilk halka ile Y i n e de alanda

tml, dnce devrimleri b i r i k i m l e r d o l u p tat.

t a s n i f e t m e y e kald. madalyonun iki y z

4- Byle bir t a s n i f t e ilk d i k k a t e k e n olan u g e r e k l i k oldu: a) B y k s a n s r l e g e l e n geliimin;

b) lk halka ile son h a l k a ' n n ayn t e m e l l e r d e n y k s e l d i k l e r i halde, t a n n m a z hale gelip, d n e n balar bile k u r b a n e d e c e k k o n f z y o n i z me boulmu oluu. B u r a d a son h a l k a d a n a s l a c a z , n k Mesela sadece Htem-l Enbiy: "Son prose o son halkada hem

k r d m e d i l i r k e n h e m d e yazl a y d n l a t m l a r a b e l g e l e r e ulamtr. P e y g a m b e r " sz bile kutsalinsan d n l a t r m a p r o s e s i n i n var o l d u u n u v e s o n u n a g e l i n d i i n i ; A l l a h ' n v e P e y g a m b e r i n i n ilerini i n s a n l a r a d e v r e t t i i n i ; c e s i n d e v e t o p l u m u n d a yeni dnn A l l a h ve ve ngrldr. nce insan t o p l u m u vard. Allah insan t o p l u m u n d a n kt. Sonra P e y g a m b e r k e l a m y l a aklandr. bundan sonra

d n m l e r y a a n a r a k g e r e k l i e ulalBu denli g e r e k i

insan, A l l a h ' t a n y a r a t l d gibi oldu. A l l a h ' insan y a r a t t halde, insan y a r a t a n n A l l a h o l d u u sanld. Bu nin veya sanmann kim yaratt altnda payn aramamal Neden? d o a ve insan determinizmiinsan ne bu insan y a r a t t " d e r s e k , bir g e r e k l i k ,

m? " H e r e y i

diye s o r m a m z g e r e k m i y o r mu? lk t o t e m tanr

denli nemlidir.

D o a y a uzanr. " n s a n insan y a r a t t " s z n d e de bir bir ksr d n g o l m a z m?

g e r e k l i k pay var e l b e t t e . A m a y i n e de bu Genel ekliktir.

" D o a l s e l e k s i y o n " [ a y k l a n m a ] y a s a s b u denli nemlidir. m a d d e c i l e r iin A l l a h ' i n s a n n y a r a t t su g t r m e z bir gerA m a "nsan nasl rol o l d u d a A l l a h ' y a r a t t ? " s o r u s u n a yeterli ino y n a y a n s o s y a l ve z i h i n s e l - p s i k o l o j i k me-

c e v a p a r a n d , hele hele b u l u n d u u s y l e n e m e z . kincisi: A l l a h ' san y a r a t t y s a (burada

k a n i z m a l a r n ne o l d u u bir y a n a ) " n s a n kimin ya da neyin y a r a t t " s o r u s u n a yeterli c e v a p a r a n d , hele hele b u l u n d u u s y l e n e b i l i r mi? Buna d a g s m z g e r e gere evet d i y e m e y i z . te u kadar z a m a n d r D a r v i n i z m , arpyor yetmez olma savan u kadar zamandr Marksizm, Ancak maddecilik alannda y braktk, Bu sentez da mi? d e n e c e k e l b e t t e . . .

ne D a r v i n i z m M a r k s i z m l e , mazlar. yukarda

ne de M a r k s i z m D a r v i n i z m l e s e n t e z o l m a d r s t e y a l n k l b a l a t m saylb u n s u z yani doyurucu sentez olmakszn llerde arayp (daima

ho g r l e b i l i r ise de sorularn

andmz

cevaplarn

bulamayz.

Belki buna v a k i t var, diyebiliriz. A m a ne D a r v i n i z m , ne de ilerinde kendi m a n t k bulu teori silsilelerini

M a r k s i z m kendi m s a y l m a z l a r . Marksizm, de kald.

y k s e l e r e k ilerleyen v e bir t e k s e n t e z e ulaan g e l i i m l e r i n i ) t a m a m l a Elbette bu a l a n d a da s a v a l a r veriliyor. her e y l e megul D a r v i n i z m sopozlarn v e r s e ok d a h a geri bile k a v r a n p mut b i t k i - h a y v a n g e n e l l i i n d e n s o m u t h c r e mikro b i y o l o j i s i n e girdi. k e n d i n c e her y a n d a n kadaryla Engels'in bu bilebildiimiz savata Darvinizm'den silsilesi (ataklar)

Marks'n ve

m a n t k bulu teori

ilerletilemedi. iinde o l d u k . oldu. nk alan

Teorik tapn hecmeleri Konu, o k genlikli maddenin gibi, canlnn

iinde t e o r i y e d o k u nkleer verimlilikte parHcre e k i r d e i n i n ilenmemi he-

n u l m a z kutsal t a b u kalnd.

Biz yllar yl bu b o l u u d o l d u r m a s a v a hatta d e n e b i l i r ki en k k paras k k paras k k paras A t o m ' u n

paralanabilir en

kanunlar

gidi k a n u n l a r gibi, t o p l u m u n e n kanunlar ilk t e m e l men zerinde duruluyordu. c e v h e r filiziydi. tarihin O

Komn'n paralan medeniyetlere zl ediyordu. nsanlk

B a r b a r ( K o m n ) , insann

ilk c e v h e r filizinin medenilerin yakalamamza

kanunlar veya barbarlarla btn gidiini

kyasya d d i y a l e k t i i yardm

tarihi, t o p l u m b i i m l e r i n i n g e l i i m tarihidir. Ve bu gidi ister i s t e m e z , tpk fizik ve biyoloji kanunlar benzeri k a n u n l a r a uyar. B u n d a alacak bir y a n a r a y m z , o l a b i l d i i n e e s n e k olan s o s y a l o l a y l a r n iinde k a n u n l a r n s e i l e m e z o l u u n d a n v e onlar y a a m a k t a n s e m e y e vakit ayrma gcn bulamaymzdandr. Hatta o g c b u l a n l a r n bile bu y o l d a sk sk y e n i k d m e l e r i n d e n , y o l u n sarp o l u u n d a n d r . A n c a k bu hukuksal, lmlara yol Birincil lan zamanla yol sanlan edebi, ve umulandan ok daha verimlidir. din gibi de Sade-

ce t o p l u m b i i m l e r i n i n g e l i i m k a n u n l a r n v e r m e z ; sanatsal, gsterici olan zihinsel proselerin

kltrel, kaldrp,

peelerini

g e r e k y z l e r i n i e l e t i r e r e k bu g e l i i m k a n u n l a r u y a r n c a g e r e k e n atolabilir y e n i l e r i n i t e m e l l e n d i r e b i l i r i z . stratejik grevlerin yanbanda ikincil kao kadar k a p s a m l ve ok iimiz var ki; bunlar devrimci

kltrel-eitimsel

birincil g r e v l e r haline g e l e c e k t i r p h e s i z .

Belki de bazlar

o k t a n iice g e m i bulunuyor. A m a biz, onlar a y k l a m a iine bile giri e m i y o r u z . A n c a k "Tarih T e z i " m i z l e ilgili v e s t r a t e j i k a a m a m z n z v e

y e d e k glerini eilmeden Din gibi relerimizi olaylarn Bu daha

dolayszca duran o

etkileyen ama

konulardan kkleri

balcalar olan ve

olanlara bilin syol Bir aan kere

edemiyoruz. kltrel ok derin zincirleyen, l l e r d e de kiilik h e z e y a n l a r n a ehit edildi...

m a d d e s i n i ele a l m a k t a n geri d u r a m a d k . bir y a z m z d a kllatrlmken doulu geri b r a k t r l m l k e l e r d e din; koparlnk

konu

a n l a d k ki, T r k i y e gibi

s o s y a l kltrel ve psikolojik o l a r a k sal sollu pek ok kafann m a s n a yol a a b i l e c e k , iliklere s i n m i bir konudur. diriltilebilir mi? Bu imkanszdr. ehit olmu bir yaz y e n i d e n

" H a y a t " gibi bir kelimede dillenmi bulunan tarihsel d e t e r m i n i z m hi durmazken zihinsel d e v i n i m l e r i m i z de yerinde sayamaz. yazy y e n i d e n y a z m a k , deyim yerindeyse yeni sz kalr. Bak alarmz hatta literatrmz bile ster istemez ayn batan diriltmek olanakbakalaarak konuyu

hayatn akna paralelletirir. Veya hayat bak alarmz, en kk deyimlendirilerimizi bile etkileyerek, konuyu yepyeni boyutlara tar-. Din daklarla ile ra, snrl konusu, doludur. kalmaya birok k i t a b m z a t a m s o n s u z d e n e b i l e c e k dal Burada Kur'an ve Muhammed, insan bir de Allah' ilgisi nasl ilk kkleri o l m a s itibaryla "Hz. alacaz. Dolaysyla buolduu yaratt

k a d a r y l a , bunlarn

brahim gelenei"

v e y a insan insan nasl yaratt v e y a insan y a r a t a n nedir? gibi s o r u l a somut brahim-Muhammed-Kur'an prosesi iinde c e v a p l a r arayacaz ki, bu nk k o n u d a k i b a k a a l m a l a r m z a ve o l a b i l e c e k a l m a l a r a bir b a s a m a k oluturabilenim. deitirilmeden gnmze dek geldokunulmam,

o l a b i l d i i n c e s o m u t ve s a l a m klna

mi yazl en son en gelikin kutsal kitap Kur'andr. H a d i s l e r - S n n e t l e r - n c i l - T e v r a t ve a r k e o l o j i k kazlar, ilk Irak medeniyeti (Smer), tabletler, mitolojiler ilk bu karlatrlarak yorumlanabilirse; linlere k a r m a k d a h a Allah'n kklerine medeniyetler, son belge ile bii n m e k ve

a k t a l i z e edilebilir ve

kolaylatrabilir.

nsan'n akl, zekas, nce arca s o m u t keskin olaylarla doldu. Ve s o m u t , yalan bilmez d n d ve d a v r a n d . kagelmi, doann e, v a h e t alar dnceden somut lunun doal alp Bu d n c e ve d a v r a n n n Komn idi. D o a d a n k o m n , keskin potas, yine yalan bilmez kollektif insan a k s i y o n u : s o m u t s e l e k s i y o n olaylarnn

bir eki olarak doan gelien geildike, dnceye

rn oldu. Olaylar birikip t e k n i k gelitiks o m u t g n d e l i k bellekli geildi. Soyut sentetik nsanogibi yaln

barbarla

soyut sentetik bellekli

bellekli d n c e biriktike yeni t e k n i k keifler yapld. T e k n i k ilerledike olaylar ar ilk tanrlar birikerek soyut fikir sentezleri veya dinleri de d n c e ve hzland. davranlar

keskin s o m u t l u k t a , y a a m l a r n n bir y a n s m a s oldu. Tanrs da cenneti de c e h e n n e m i de y a n b a n d a hatta iinde a r a l a r n d a y d . Snfl t o p l u m : M e d e n i y e t l e r l e birlikte bu s o m u t din sistemleri de soyutlat, y a l a n l a t ,

gkselleti. lk kklerinden kopuk s e i l e m e z hale geldi. latrmak ve ok genel ncenin bilinlere k a r m a k a a m a s n a bir paradoks yaparsak, soyut d n m e ve arlamasnn

Bu o kadar sokald. ve d-

yutlat ki, insan biriken bilgileri bilimleri nda O'nu y e n i d e n somutgirmek zorunda somut davranma; ilkel yaamn

diyalektii, gksel

soyut d n m e

davranmann oldu

d i y a l e k t i i , S o m u t bilimsel yercil ( k l t r l e r i n de) gidi k a n u n l a r sentezleri karan akl (inanl-

dnce ve d a v r a n m a veya t o p l u m u n diyebiliriz. tezatlar merak) bazen nsan bile kuran zekas ve nsann sizlerimizi bomadan iinde

maz-artc

soyutlua sonuna bu

dek d a y a n a m y o r .

En yrek-

olmadk meraklar ldrebiliyor; meraklarn giderecek; ruhu ve b e d e n i a y a k l a r n y e r e basan

l d r m e s e ss o m u t l u k iinde

rndrebiliyor.

karanlklar a y d n l a o s o m u t l u k ve y a l n l k ona rahat

rahat e d e m e y e c e k ; insann ve o

huzur b u l a c a k , n k hayat buldu. O gerei

bulmadan

g e r e k l i k iinde y a a m a d a n gibi didimenin getirdii

yok. Eyann tabiat gerei bu. Niye alnp d a r l a l m ki? Bu y o l d a insan gibi s a v a a l m yeter. Hayvan ehit ve gazilerden d e r s a l a m a m a k b n l n bile, d e v r i m c i l i k , halkmza nsan reva g r l e m e z . . . sosyal veya toplumsal bir y a r a t k ise, insann gidi "igds" b u l u n a n l a r gibi o r g a n c l d e t e r m i n i z m l e r d e n nsann igds, toplumsal Her kiinin akl, ibaret zincirkanunlarndan ilel K e m a l i z m v e eri-

atlk n c gibi g s t e r m e k , sosyal h a y v a n l m z a d e v a o l a m a z . V e

hayvanlarda

l e m e l e r deillerdir. yen e v r i m s e l kuaklarn gibi ker. Hz.

baka bir ey deildir.

k e n d i s i n d e n ok n c e d e n ilerleyebilir. mirasyla yaparlar. zerine birer beyinleri

k a n u n l a r y l a geriler v e y a yeni kuaklarn

n s a n l a r kendi tarihini y a p a r k e n , gelenekleri

gemiin

kabus

M u h a m m e d de brahim geleneiyle byd. A m a akln sadece G e l e n e k aklyla realiteyi veya aklyla y o r u m l a d k l a r n ayrp

o gelenekle t r p l e m e d i . Yaad olaylar y o r u m l a y p y n e t m e k t e n geri durmad. rasyonalizme g e e m e d i . saklayp gelitiren O'nu bn-i Haldun 700 yl sonra takdire ayan davrand. brahim'in Bununla

bir laisizmle baard. M u h a m m e d , laisizmini din gelenei iinde bilmeden mslman c u m h u r i y e t i l e r gibi tektanrcln, bedevinin oktanrclna stn ve aklc tuttu. her aklcl sentezi ayetletirip tektanr geleneini gelitirdi. Muhammed leneinin byle nakli geleneksel bilimi batac bastrd. edip akli bilimleri geemrine s o k a r a k bilinaltna Tanrsallama prosesi

da kalmad, iledii tarihsel d e v r i m g r e v l e r i n d e ve olaylarnda ulat

icabettiriyordu. a m b a l e o l u r s a k yine g e r e i e m r i n e b a l a r k e n , akln k a r m oluruz. z e r i n d e din kagelenein

A n c a k b u tek y a n d a M u h a m m e d , akl

b u u n u bilin y e r i n e k o y a r a k , akl g e l i i m i n i bir l d e z i n c i r e v u r m u o l u y o r d u . A m a din g e l e n e i n i d e aklla y o u r u p e v r i m s e l d e t e r m i n i z me, t a r i h i n gidi k a n u n l a r n a b i l m e d e n y a k l a t r y o r d u . Bu d u r u m d a bn-i dek m s l m a n li bilimlerden ilh...'den) kalkr - . Biz t a r i h s e l m a d d e c i l e r , 600 yl s o n r a bn-i H a l d u n ' u bir a d m t e y e gtremez 1 - Nakli, ruhunu miyiz? geleneksel Kur'an'n, brahim Allahlnn uur altnda ileyen kabuu altnda asl t a r i h i n , gelien B u n u n iin iki ii bir a r a d a d e n e m e l i y i z : Muhammed'in, madde ve olduu Haldun, M u h a m m e d ' d e n 7 0 0 yl sonra, iliklerine halde, akl ve t a r i h s e l gidi kanunlarn, Bilimi'ni nakteoloji bilimlerinden, F k h - H a d i s - T e f s i r ve kurmaya

(geleneksel

kurtarmaya,

laik o l m a y a a l a r a k , T a r i h

bilinlere k a r m a l y z .

2- B y l e c e m o d e r n i n s a n n , b u g n k bizlerin, bilin altna bastrlm din d u y g u l a r n n asl e v r i m s e l k a n u n l a r a u z a n a n kklerini bilinlere karp teolojik zincirlerimizden slamn ken, tarihin gidi kanunlarn kurtulmay d e n e m i oluruz. yorumlayan Muhammed, DimadBu ilk filizleni yllarnda, nakli din k a b u u bilin yerine geers e z e r e k aklla

aklyla birlikte tarihin k a n u n l a r n da u u r a l t n a bastrm o l u y o r d u . nin u u r a l t n d a y a t a n ey, bylece evrimin kanunlar, dinin asl deleri ve ruhu d e n e n ey o l u y o r d u . yzden tarihsel klna Hz. hin Evrim Muhammed'in dahi (geleneksel

Bunu ortaya k a r m a y d e n e m e k , t e k t a n r fikrini, bilmeden gelecee sezilerde

g e m i dinler iin de ayn eyi y a p a b i l m e g c n k a z a n m a k olabilir. determinizme yaklatrma dokunulmadan, aklcln

bizzat k i t a p l a t r m a s ve iletilmesini

(tahrif e d i l m e k s i z i n )

kurallatrmas, bu i iin b u l u n m a z d e e r d e bir kaynaktr - . M u h a m m e d ve Kur'an'n en g k s e l dnda hibir e y olup bitmediine b u y r u k l a r , en yercil tariinsanlardr. yazlan, nasl gre, sylenen, ba m a d d e ve r u h u n d a n [gksel] nakli da uzak d s e l e r bile, Tarihi y a p a n gerekler arasndaki

samedani Nasl dern

eylerle

kurmak

olabilir? T a r i h i n gidi k a n u n l a r n y a a n a n a a bilimler akli akli bilimleri u u r a l t n a daha bastrmtr - . kanunlar ada bilimler v e y a dorusu

uygulamak sretiyle. itmilerse, y l e c e mobilimsel biriki, din mo-

bilimlerini Dinin dern ruz.

(teolojiyi) u u r a l t n a altnda

ileyen e v r i m s e l

ortaya

koyabilirsek,

insann da dinsel u u r a l t n

bilince k a r m a y a y a r d m e t m i olukanunlarna Peybir

B u n u v a h i a l a r a ( m i t o l o j i l e r e ) d e k g t r r s e k , akl z i n c i r e v u g e l i t i r m i oluruz. h e r k e s i n a n l a y p k a b u l e d e c e i gibi, ann en her n d e r v e y a ibret alnacak kendi otantik yaratdr ve

ran s a y s z din ve kltr k a l n t l a r n d a n a r n m ve t a r i h i n uyumu gamber, rneidir. Hemen

A y d n l a r m z bunu

pekala

bilirler a m a

i kendilerine gelince, aydn Ki kendilerine de b u n d a n

ve fikir a d a m l a r n t a n r l a t r m a y a sn! Hayr aza bile a l n m a z . u 1"Ma "Ben 2olduunu kadarn Hz. ene, Muhammed'in illa beern insan yine

baylrlar.

pay ksn. Hz. M u h a m m e d ' i a b a r t m a y a g e r e k yok, olduu gibi ele alnBunda bir altbilince bastrma y o k mu? iaret e t m e k l e ie b a l a y a b i l i r i z . pek s e v e r e k s y l e d i i sz u y d u ; mislikm" kiiden zerine baka bir ey deilim". sonuncusu basarak Peygamberlerin

sizler gibi

Muhammed

bildirmitir: en biy" Peygamber yapan kabuu, bu eyin kendi andan, tarihten baka

"Htem'l Muhammed'i Din da;

Btn nakli A l l a h g e l e n e k l e r - m i s t i s i z m l e r bir y a n a , bu iki sz de; bir ey o l m a d n s e z e n (Bilin) d a h i y a n e aklclk d e t e r m i n i z m c i l i k yatar. akl, d e t e r m i n i s t sezileri A l l a h ' a balasa

alttan alta alt bilin d e r i n l i k l e r i n d e o l a y l a r n gidiini s e z e r e k olayBu una benzer: Bilimadamyla sanat, sanatyla bilimadam birbili-

lara u y m a eilimi yer alr. birlerinden pek holanmazlar. Sanat bilinalt d e m e k t i r genellikle; m a d a m ise bilin demektir. pek holanmazlar. Bilin bilinaltn bekler. Bilin, nk bilince ikisi de birbirlerine zt d m a n O'nun kesin iini bitirir ama

Bilin, bilin altndan, bilinalt da bilinten kardetirler. bilinalt az bilinalt

kardka btnl

y a m a n deildir; alttan alta bilincin k u y u s u n u k a z m a k iin pusularda kriz bilimsel biimlerde kurduka pes ederek uysallar. A n c a k o z a m a n o bilim a d a m y l a sanat ve sanat arasnda bir a n l a m a salanabilir. Sanat da sentez olma yolu alr. te bu a a m a y a bilimi yanstr - . nk bilincin bilinalt o l m a k s z n ; bilinaltnn da bilin o l m a k s zn y a a y a m a y a c a gibi; Antik ada altna bastrd. trd. bilim s a n a t s z , s a n a t da bilimsiz o l m a z . A m a idi, bilin, yerine geerek bilimi bilin bu tr bilince y a k l a t k a Bilim ile sanat ikiyzll ap barr-. sanat da yine b i l m e d e n b i l i n a l t n d a

kadar, bilin, b a s t r m o l d u u s a n a t bilinaltn

biliminde bilmeden yanstrken;

ne are ki iktidar s a v a bilin lehine g e l i m e d e n bu s a v a d u r m a z . iktidar d i n d e M o d e r n a d a iktidar bilime geti, dini bilinaltna basileten k a n u n l a r bilindike kesin e g e m e n bir budur. k u v v e t l e sezdi. ve O da da denenmesi gereken

Bunu a n c a k , tarihi kendine

zme kavuturabiliriz; Muhammed

P e y g a m b e r l i i y a k t r s a d a g i d e r e k kendisini olaylar o l d u u n u kalmayacan kapladka

P e y g a m b e r y a p a n eyin tarihi kendisi sezdi. gibi lkc kiiliklerin

h e r k e s gibi T u r h a l l bir hall insand. Ve m e d e n i y e t her yan Dini P e y g a m b e r l i k l e r i n de s o n u g e l m i t i . . .

kamayacan

Bu determinist seziler alt bilincinde iliyordu. Tpk sanatdaki gibi!..

BRNC BLM ALLAH-BRAHM-MUHAMMED-BLM

1-

BRKM LE

BLM VE T A R H N MUHAMMED en yazsz v a h i karanlk

BYK MRASI;

BRAHM

nsanlk tarihinin rimsel ilgili yapt. da bu di. yorumlar ilgili bu alaryla okunmas,

alarna antik

ait b e l g e l e r bile, Yine yazsz

ev-

ilerletecek

birikimler yapt. kalan

barbarlk

belgeler,

medeniyetler tarihiyle inanlmaz birikimler hzlanyla

a r k e o l o j i k kazlar; Gnmzdeki

t a b l e t l e r i n eski ivi y a z l a r n n z m l e n i i y l e arkeolojik yorumlar, donanm ve

konulardaki

iletiim a n n e v r e n c i l

b i r i k i m l e r h e m e n h e r k e s e u l a a b i l e c e k y a k n l a geldi. z e r i n e o t u r a n batl a y d n l a r n nimaddeci bir ivme kazand. Bu g r l e r 12. ve onlar bilince kar-

Bu d u r u m d a evrimcil grlerin srama y a p m a m a s dnlmezster i s t e m e z , bu b i r i k i m l e r i n da v e r s i t e e v r e s i n d e olsa din y o r u m l a r

T e v r a t ve ncil'in S m e r ' d e k i k k l e r i n e kadar inildi. 16. y z y l l a r a kadar iniyordu. A n c a k bilgilerin Daha da gelitirildi. gerekten st ste y l m a s ,

m a k a n l a m n a g e l m i y o r d u . Asl n e m l i olan, T a r i h i n gidi k a n u n l a r n b u l m a k v e y o r u m u n u b u k a n u n l a r a g r e y a p m a k idi. V e d a h a n e m l i s i hayat bu k a n u n l a r a gre y e n i b a t a n r m e k idi. kendileri bile Doal o l a r a k hayat deildir. Ekonomi Bu z a r u r e t l e r e u y u l a m a y n c a y a z a n ve s y l e y e n l e r i n ne y a z d k l a r n ve ne s y l e d i k l e r i n i u n u t a b i l i r l e r d i . kendi kanunlar kuru Kltr, bilgiler ( k t p h a n e l e r ) katlardr - . kalmad lde uup giderte kltrn bilince karlzaferler ncil ve krkambar m e r k e z i n d e m d a h a l e s i z akp g i d e r d i .

t e m e l l i bir t o p l u m s i s t e m i n i n o t e m e l l e r d e s m s k balar b u l u n a n at hatta g v d e y e u z a n a n Bu y z d e n kuru bilgiler h a y a t l a ilgisi ne k e m i i n e b r n e r e k y a a y p giderler. a t a b i l i r s e ve kazanabilir. bilince k a r l a n l a r a Kltr y e n i Allah sistemi,

ken, h a y a t n k a n u n l a r bizzat hayat o l u t u r d u u iin her insann iliimas, h a y a t n k a n u n l a r n n bilince k a r l m a s t e m e l i n d e kalc a d m l a r ayak uydurabilirse kendinden hemen ilerletici nceki b a t a n bir s i s t e m k u r a b i l i r s e kltr olur. brahim geleneinden alnmaMusa ve s a ' y a y a n s -

Kur'an'daki dr.

T e v r a t ' t a n deil, e n eski O r t o d o k s Hz. y a n asl t e m e l

n k T e v r a t ve ncil'in y a z l a r deil a m a

ruhu y i n e b r a h i m g e l e n e i n d e n alnmadr.

Fakat h e p s i n i n A l l a h s i s t e m i n i y o r u m l a y farkl farkldr. tek Allah'a inanmakla grevleri baka birlikte y a a d k l a r bakadr. Ve her insan gibi o n l a r da

Hepsi bir

koullar b a k m n d a n t a r i h s e l kendi a l a r n n

b i r i k i m l e r i y l e d n p davranrlar. litirimler olur. Hz. ncesi brahim zaman, 1900 yllar. Hz.

B u l d e ayrlklar a d m a d m gencedir. sa

k a b a c a z a m a n m z d a n 4 0 0 0 yl Musa z a m a n , z a m a n m z d a n 1300. Hz.

3 0 0 0 yl a k n

bir z a m a n ncedir. 2000 yl ncedir. Hz.

sa n c e s i

Isa Z a m a n , z a m a n m z d a n 1400 yl kadar ncedir.

M u h a m m e d Zaman, zamanmzdan

b r a h i m ile M u h a m m e d a r a s n d a en a z n d a n nunlarnn yepyeni almlara girdii hatta

2500 yllk bir z a m a n bir a l t s t l

fark bulunur. Bu a l a r farkldr. Her a, t o p l u m biimleri g e l i i m kabakalat v e y a a l t s t l k l e r zincirini brahim kapsar. O y s a b r a h i m ile M u h a m m e d z a m a medeniyetlerinin L O K A L aa-

n a r a s n d a bir a deil birka a fark vardr - . h e n z a n t i k tefeci bezirgan masn y a y o r d u . geli gidileri I r a k - M s r - H i n t v e in tefeci b e z i r g a n medeniyetleri korumalar bendK u z e y ve

kendi ilerinde b i r b i r l e r i n e pek a l a m a y a n , ticaret y o l l a r y l a bal a m a a n c a k o k zor k o u l l a r d a , Aralarnda k e r v a n l a r l a askeri altnda yapabiliyordu. Gney Ticaret yolu denecek yavalkta deniyetler ana almaya Oysa aamay d. slam barbar t o p l u l u k l a r n lmcl

leri b u l u n u y o r d u . S a d e c e O r t a T i c a r e t Y o l u en ilek o l a n y d . pek ilek deildi. V e lokal g e l i i y o r d u . Bu Daha aama hareketli

medeniyetler henz BTKCL H A Y V A N C I L mehenz Grek medeniyetiyle medeniyetleri lokal at.

geilmemiti.

hazrlanyordu. Muhammed oktan bu zamannda tefeci-bezirgan evrencil aamaya E V R E N S E L tefeci Kur'an'n barbar am, gemeye hazrlanyorlarolmasyla (snfl

Medeniyeti,

bezirganlk aamasn iktidar

Muhammed

aamay, arasndaki

Arabistan'da

temellendirdi. Medeniyetler leri ve Hz. topluluklarn ki medeniyete t o p l u m a ) z l l e r i n i h z l a n d r a r a k ve tabii de c a n l a n d r a r a k , medeniyetlere Muhammed'in Peygamberlik, Orijinal Arabistan (durgunlukla) kontenjannda g e r e k oldu. bilhassa kutsal kitap inmi P e y g a m b e r l i k , kknleen in bu Kentten Msryerlerantik t i c a r e t y o l l a r n balad: bu s a y e d e m e d e n i y e t birbirlerine ulat. Bylece ana

ilek b i i m d e

Tefeci-bezirganlk evrensel grevini

Tarihin

m e d e n i y e t e g e e b i l e c e k kent k a l m a d .

bu tarihsel

kavrayarak "Son P e y g a m b e r "

ngrs

m e d e n i y e t e g e e c e k b a r b a r t o p l u l u k l a r n yaratdr. barbarl ve ve tefeci-bezirganl, uzakta Orta ve da olsa medeniyetleriyle

Habe-ran-Bizans-Hint

kuatlmt.

Kuzey T i c a r e t Yollar

de tkanmt. Okyanusu'na bilirlerdi.

Onlara den, alan

hemen

Kzldeniz idi.

U m m a n ' a ve kullanp daha

Hint

Gney Ticaret Yolu bir t e k e n g e l tefecilere bu vard:

O yolu

birikim

y a p a b i l i r l e r ve O r t a ile K u z e y t i c a r e t y o l u n a h u r c [k, k m a ] e d e nlerinde Mekke'nin Medine doarken esnaflar Hatrmeye balayan zirganlar topraklarn ve ta bedevileri, bu konuda de d u y m a k t a Kur'an'n Ebu-Sufyan tefeci-bezirganl. Yoksul tefeci-bekaptrm sezilerini daha mala, ileri kylleri, ruhlarnda ve gereki ve bedenlerin-

Muhammed'in

v e baar a z m i y l e t e k i l a t l a n m a k t a g e c i k m e d i l e r . Muhammed'den her a y e t i n d e mlke,

medeniydiler. cezalandrbarbarlara o k mehkmleri ve daha

hemen

medeniyete tapmann, gazabyla

medeniyet kyle ve Allah'n lacann bildirilmesi; Allah sndan alacamz medeniyet zendirilmiyor. deniyete geilmie, hatrlatlyor. barbarl hzl. valini aryor. yor. nk bir d e r s d e

cehennemcil

korkusu ve sisteminin daima hatrlanmabudur: Medeniyete geen Medeniyete sevkedilmiyor; kendilerinden nceki daha

medeniyetin,

medeniyetler

gibi a a a v e z u l m iinde r y p y k l m a m a s medeniyete gemekte kendisinden doymu, zledii artk

iin A l l a h karc

M u h a m m e d z a t e n g r y o r v e yayor. A r a b i s t a n daha

M u h a m m e d 4 0 ' n a k a d a r y o k s u l l u u d a z e n g i n l i i ile d n y a ah(medeniyeti) Ve bildii, de yaayp kaybettike maneviyat hmanizm komn k o l l e k t i v i z m i n e sarl-

Kur'an o b e z e y i l e r l e doludur. B u r a d a ksaca b i r i k i m a s n d a n yararl o l m a k l a birlikte kafa karu z m a n a iaret e d e l i m .

tran iki

B u d u r u m d a T e v r a t ' n ncil'in v e Kur'an'n, S m e r k l t r n d e n alnma gelenek olduunu belgelemek, brahim-Musa-sa ve Muhammed'in gizemini (uuraltn) ve yaad t o p l u m biimlerini aklamaz. syla d i n l e r i n m a d d e ve ruhu ( g i z e m l i u u r a l t ) a n l a l m a z kalr. drtler, toplumsal ve kiisel hezeyanlarla btnleerek, irili ufakl alaltc zincirleri o l m a y a d e v a m ederler. J a m e s G e o r g e Frazer'in ikinci yarsndan itibaren 19. y z y l s o n u n d a y a p t n , 20. Samuel Noah Kramer, yzyln lk Irak M e d e n i y e t i bile... DolayMistik

insanln

S m e r ' d e y o u n l a a r a k y a p m a y a alt. A m a b u n u d a h a n c e Berosse Tarihi ve A n d r e P a r r o t ' u n S m e r Tarihi y a p m t Y i n e de her iki a b a da boa g i t m e d i . bar hatta v a h i t e m e l l e r i n e iaret etti. Smer'deki k k l e r i n e iaret etti. N. [J. 1890 A s t u d y in C o m p a r a t i v e m e r " Paris, 1960 - S. A n c a k her ikisi liklerini gsteren Religion, G. Frazer, btn kltrlerin barFrazer, T h e G o l d e n London Baugh,

Kramer medeniyet kltrlerinin - A n d r e Pavrot, "S-

Kramer, L ' H i s t o r i r e c o m m a n c e S m e r , paralel-

1959 - V. G. C h i l d e , L ' O r u e i n t p r e h i s t o r i q u e , Paris, 1953] de b e l g e l e r i n t o p a r l a n ve k a r l a t r m a l karmak birikimlerden teye geemediler.

 n k t o p l u m biimlerinin g e l i i m k a n u n l a r y d asl olan.

Kltrler Ka-

o k a n u n l a r a k o p m a z balarla bal etki tepki iinde g e l i i y o r l a r d . ortaya kp batt v e y a du. O zaman geliim b e n z e r paralelliklerle ortaya k a r k e n , bulmadan bilgileri

nunlar ele g e m e d e n hangi kltrn n e r e d e ve ne z a m a n hangi s e b e p l e neden b e n z e r paralellikler iinde batt ve y e n i d e n ortaya kt b i l i n e m i y o r kanunlarn st ste y m a k bulmaya ne ie y a r a y a b i l i r d i ? T o p l u m y a r a y a b i l i r d i . Ve buna y a r a d . lar arayp bulan tasnif bilimi biimlerinin geliim kanunlarn

Bu y z d e n bu tr bilimler birikim bilimi kendini ortaya koyamazd. Bu byledir

o l m a k t a n te g e e m e d i l e r . A n c a k bu birikimler o l m a d a n da asl k a n u n diye birikim ile tasnifi nelim: Hz. Farkl k a r t r m a m a l y z . b r a h i m ile M u h a m m e d ' e d-

alar farkl s e n t e z l e r g e t i r m i t i r d e m i t i k . bu y z d e n Hz. brahim'den ok (en az 2000 Nasl

M u h a m m e d ' i n y a a d a ve bu a n d e t e r m i n i z m i y l e aldKabaca Ama bakld z a m a n , ayn A l l a h s i s t e m i n e i n a n y o r v e bilgileri, yorumlay ve uygulay iinde kutsallar a o l a r a k a n l a b i l e c e k bir Hz. brahim'de bakalamsa, Muhammed

bilgileri y o r u m l a y ve u y g u l a y

farkl oldu.

uyguluyorlard.

yl s o n r a ve antik a l a r n Smer'deki din anlay,

b a k a l a m n , alt s t l n e i i n d e ) p h e s i z ki ayn k a l a m a z d . ve K u r ' a n ' d a da o k f a r k l l a m t .

B u b a k a l a m , kalite sraya, A l l a h s i s t e m i n e b a k l a r a k y z e y s e l bilgi y l m v e k a r l a t r m a l a r l a di. T a r i h s e l olabilir hale gidiin getirilebilirdi. komnn kolektif a k s i y o n ruhunu iliklerine d e k y a a (Aristo m a n t y l a ) ele geirilip, zmlenemezaydnlatlmasyla g n m z d e yararl

Muhammed,

y a n b e r r a k zekal, g e r e k c i airet o c u u y d u . "El E m i n " n v a n n g e n y a t a a l a b i l e c e k kadar d r s t , den her olay sentezlere saf, t e m i z idi. Berrack ocuk beynine gelitirebilecek Bu y e t e n e i n i , her ulatrabilme yeteneini

e v r e n c i l elikiler (ticaret yollar) iinde y e t i m i t i . olay y o r u m l a m a k t a n v e hkme balamaktan

ekinmeyen cesaretiy-

le, P e y g a m b e r l i k : T a r i h s e l d e v r i m s r a s n d a (23 yl b o y u n c a ) d a h i y a n e n g r l e r e v e a y e t l e r e s r a t m a k t a n geri Bu gereki bilimsel durmad. kararlar, els e z i l e r e d e n k d e n y o r u m ve

bette Hz. b r a h i m ' i n A l l a h g e l e n e i y l e e l i e c e k t i . S k o l a s t i k eski A l l a h s i s t e m i n i a p a k b o z a m a s a d a kendi iinde A l l a h ' kavrayn, y a a d v e y o r u m l a d t a r i h s e l d e v r i m olaylar paraleline sokarak alabildiine B u n d a n sonra, b u sai n s a n c l l a t r d . T a r i h s e l d e t e r m i n i z m e y a k l a t r d . Y a a d a, a n t i k T a r i h i n orijinal m e d e n i y e t l e r i n i n s o n u n u m j d e l i y o r d u . gebe barbarlarn medeniyet rnesanslar d e c e e s k i n i n y e n i d e n c a n l a n a r a k bir a d m d a h a a a l a c a k a m a

ileriye g i d i l m e s i n i v e Bu yzden

modern Sosyal Devrimler ann almasn hazrlayacakt.

M u h a m m e d , tarihin ranamazd.

byk mirasnn yarat ise, t a r i h i n bu

olarak baka trl

dav-

M u h a m m e d v e Kur'an'n o l d u u gibi, t a r i h i n O ' n u y a r a t t byk mirasna ihanet olur. bile, t a r i h i n Kk ihanetlerimizin ve yenilgilerimizin

gibi y o r u m l a n a m a m a s Olsun denemez.

b u y a n l y o r u m l a n l a r n a gidi k a n u n l a r n a aykr za bal kaldn u n u t m a m a l y z . Allah'n kanunlarna

pozisyon almam-

Kur'an'n her z a m a n hatrlatt gibi

kar g e l m e n i n her z a m a n bir cezas vardr... 51. a y e t : cezalandracak. Haberiniz olsun ki,

14. b r a h i m S r e s i Allah Allah'n 45. her hesab ayet: zlerine onlara nefsi seridir."

kazandyla

"Kendi letirildiniz, ti; ve

zulmedenlerin netliimiz de

(Ad (nasl

ve idik."

Semud

gibi)

yurtlarnda sizce

yer-

cezalandrdmz)

bilinmi-

sizlere

rnekler

getirmi

15. Hicr S r e s i , 23. a y e t : "Ancak dner.] 96. A l k S r e s i , 8 . a y e t : "Dn Rabbi'nizedir." biz diriltiriz, biz ldrrz, biz kalrz." [Kalc olan sadece tarihsel determinizmin kanunlardr. M a d d e v e m a n a o n d a n gelir o n a

99. Z i l z a l [ Z e l z e l e ] S r e s i , 7 ve 8. a y e t l e r : "Kim "Kim bir zerre bir zerre denli denli iyilik erre yapmsa sapmsa bulacak bulacak onu" onu"... paralellemesi

K u r ' a n ' d a n y z l e r c e yl sonra, y a a m n t a r i h s e l m a d d e c i l i k t e s a v a a r a k g e i r m i bizim d e y i l e r i m i z l e , tesadf saylabilir mi? nice a y e t i n m o d e r n i n s a n a bile myz? Kur'an ayetlerinin

S a d e c e bizim deil, bu ve benzeri

hl s e m p a t i k g e l m e s i , s e m p a t i k l i k t e n te; y a k n , insancl, aklcl, diyalektie uygun geliinde, daha gereki yorumlar aramamal "nsan"a nsan gzeli bulacak ameli gsterilecektir. "[Zilzal, "Kim zerre 6. ayet] veya daha hayra ve erre sapmsa kendi kan e ilediyse o n u n l a d l l e n i p c e z a l a n d r l a c a k t r ; deyiiyle [Zilzal, de yle arlnca 7-8] deil midir? T a r i h s e l determinizm,

Kur'an onu!"

Gerekten la uyarr;

n u n l a r n a u y m a y a n l a r n c e v e s o n r a ard a r k a s k e s i l m e z m e s a j l a r y dersini a l a m a y a n l a r n s o n u g e r e k t e n c e h e n n e m c i l ateler devrimler, kar d e v r i m l e r ve s a v a l a r olur... Savalar kadar y a k c

ve d e v r i m l e r bu Toplum yeni Ama

kadar l m c l ve dirimcil, y a k c - y a a t c k a b a c a d a olsa Engels'ten o l m a d k ie ktphaneleri kefedileli beri, konu mzeleri

uyarlardan neredeyse zerindeki doldurdu. karlabiimleri kltrleri

bile dersini a l a m a m a n n c e z a s b i i m l e r i n i n geliimi Morgan, kanun yine yz Hz. bir asr oluyor. hl

ne ola ki? Y a a y a m a m a k s r n m e k !

M a r k s ve yldr aramak,

birikimler de tarihte Hz.

g i r i m e k gibi

nyor... nasl

b r a h i m ve

Muhammed'in yaad toplum biimlerinin denk dtmz

zmlenemezse,

o toplum

aydnlatabilir? kurup kent t o h u m u n u atan y u k a r b a r b a r l a 300-500 kiilik aile e f r a d y kalkp, kta-

b r a h i m , aa barbar a n a h a n l k t a n k u r b a n l k ko k e s e n orta g e be b a r b a r l a ve Kabe'yi kadar b t n la y a a m a k l a Anadolu'ya, lararas netiyle, komncl t o p l u m biimlerini

k a l m a z , ilk Irak m e d e n i y e t i S m e r k e n t l e r i n d e n lkel snfsz t o p l u m : Dman

savunmalar eliinde bezirganlk yaparak gerken,

m e d e n i y e t l e r i de tanr-.

Kankarde cen-

m e d e n i y e t i n snfl t o p l u m u :

kardeler cehennemini,

en c a n a l c z e l l i k l e r i n d e n k a r l a t r m a l o l a r a k iliklerine d e k hisseder. A m a A a B a r b a r v e O r t a B a r b a r t o p l u m (ve kltr) kkleri O ' n u daima geri eker. Ne kendisi, ne de kardei olu Lut, e v r e m e d e n i y e t l e r e yeni bir dirili ( r n e s a n s ) v e r e b i l e c e k g t e deillerdir. Y e n i orijinal bir medeniyet yaratacak yukar atlmlardr. T e k a r e y i Arabistan Yarmadasna lurlar. denen Hz. brahim'in topluma snfl B a r b a r (kent) a a m a s n d a h e n z t o h u m Gney Yolu zerindeki medeniyet barbar o l a r a k ilerinde f i l i z l e n d i r m e k t e d i r l e r . Snfl t o p l u m c e h e n n e m i y l e kuilek o l m a y a n t e n h a bu komncl kent t o h u m u n u s a k l a y p g e l i t i r m e k t e bukankardelerini medeniyetten koruyarak aa

mucizesi,

g e i r m e k deil,

b a r b a r l k t a n orta g e b e b a r b a r l a g e i r m e k v e kent: Y u k a r tohumunu Hz. tan ilerinde f i l i z l e n d i r m e k o l m u t u r . M u h a m m e d ise, b r a h i m a t a s n d a n 2 5 0 0 yl kalmaz; uzun mrl

kadar s o n r a okzerinde medeni-

kentlemi Arap toplumunu Gney Ticaret Yolu atar...

yete geirmekle temellerini dolusu

bir m e d e n i y e t y a r a t a b i l m e n i n ktphaneler D-

Bu k a d a r c k bir t a r i h s e l s e n t e z e u l a a m y o r s a k eer; uzmanlklarmz, aratrmalarmz, onlarca np d n p ayn eyi o k u y a n e m e k l e r i m i z ne ie y a r a r ? "Bu t a r i h s e l gelii la; yok denebilir. bu ynde geliebilirse,

yllk nasrcl:

k a b a c a o l s u n s e n t e z l e t i r m e m e k " s z bile faz-

hl bu tr y o r u m l a r a y n e l i , bu tr y o r u m l a r d a y o u n l a m a bile Tartmalar Peygamberler veya dinler d e

yerli y e r l e r i n e oturabilir;

g e r e k s i z t o p l u m s a l ve kiisel h e z e y a n l a r ksa

kesilip r e t i m ve y a r a t c l k y a r n a geilebilir.

Artk erdsyon geldi de geiyor. Su, kaynama

[yma

bilgi]

krkambarlklarn (yeterli

amann

zaman busuyu

noktasna

ulanca

basn da o l m u s a ) alemi yok, artk yollarna akllca nimetimi

harlama

gerekleir. b u h a r elde

Srekli

kaynatmann daha

tketmeden irmeni

etmenin bouna

verimli

bakmalyz; yok, ki-

deirmen talarnn arasnda tlecek tane oktan dndrp sizin talar ypratmann size ekmek yapmaya "Bugn taplarm) Sresi, 5/3. gemeliyiz. iin, dininizi ve olgunlatrdm din olarak

u n o l m u s a , debir y a n (kutsal

tamamladm ayet)

size

slam nceki

beendim." birikimlerin kutsal

(Maide yeterli-

Beenmediimiz liini sezmiti. lar alannda deildi,

Muhammed,

kendinden Zaten

Bu birikimler, sadece paygamberler, dinler, kutsal kitapher alandayd. her alan, kitaplar ve nfuz dinli dinlerin yeterli

P e y g a m b e r ykleri iine girmi bulunuyordu. Veya iinde hissedebilecek gc kendisinde bulabilmesi

edip iine a l m a d bilgi alan yoktu. Sadece yeni an yeni sentezlerini olabilecekti. Balaynca arkas gelebilirdi. ok g e m e d e n , Medine'nin kendisine kucak amasnn (Hicretin) 7. ylnda kendisinin en son P e y g a m b e r o l d u u n u ve en olgun dini y a r a t m a grevinde o l d u u n u btn hcreleriyle hissetti... nsann lerce ylda gc kendisini b y l e s i n e zorlu bir g r e v e a t a m a s iidir. elbette y z kendi aksikenbir g e l e n t o p l u m s a l y a r a t m n A n c a k kiilerin n a h o bilinalt denemeliyiz

zel gleri, t o p l u m a r a m e n ileri atl d i n a m i z m l e r i hi mi yoktur. Bu hepimiz k u l l a n y o r u z a s l n d a . A m a karc Bir de sentez yapabilme yonlarmzda. dimizi. yeterli 2gcmzde

B i r i k i m l e r her alana yaylyor. S r a t artc. Yaratc d o u m l a r deil, d a h a d o r u s u y o k d e n e c e k kadar az... PRATK VE TEORK HTYALARIN SA LAM L A T I R D I I T A N R I FKR dncekovmak

BAKALATIRIP

Hi d n d k m? A i r e t i n s a n l a r n d a n sine girmi, " B a t l aklmza ters dt iin onlar

kalma ve s l a m hayatmzdan

inan", " H u r a f e " d e d i i m i z d n c e v e d a v r a n l a r terketmek, Hatta K u r ' a n ' d a da yer a l a b i l m i memslmana gereki gelmemslmanl lsnde

h e m e n h e p i m i z e d o a l gelmitir.

l e k - c i n - e y t a n gibi d n c e l e r bile, o u tartmalarmza bu sokulmaz; her

dii iin kabul e d i l m e z v e y a kabul edilse bile, onlar pek aza a l n m a z ; mslman k o n u n u n zerine g i t m e m e y i ( s a n s r e t m e y i ) yeler. n k g r n gelmez. Fakat bir t r l de izah y a p l m a d iin ikna edici

m e y e n a m a bir ruh gibi iimize girip kan bu tr v a r l k l a r insan aklna gereki tartmalarla bunlar akllardan kovulamaz.

Barbarlktan

kalma

gelenek-grenekle,

kyllerimizde,

esnaflar-

mzda y a a y a n "Batl itikadlar" kara kedi n n d e n g e m e m e k , t r n a k k e s m e m e k , sal sallanr diye a m a r y k a m a m a k , elleri a y a k a y a k s t n e atp k modern an dinlenmemek, ilerleten atei erkein balamamak, gibi flememesi

inanlar, s l a m i y e t iine g i r m i olsa da k o l a y c a t e r k e d i l m i l e r d i r . n insan akln bilgileri, s e n t e z l e r i karsnda mob u tr b a r b a r - v a h i g e l e n e k l e r i t u t u n a m a z l a r . lardan dern de kalma gelenekler olduklarn hatta toplum uzun Onlarn t o t e m ve tabuiin o a l k a n l k l a r Hele

bilinlerimize k a r m a s a k da kovarz.

bilgi ve s e n t e z i l e r i m i z e a k a ters geldikleri hayatmzdan boylu tartmalara

terkederiz

ok byk tepkilerle

karlamayz;

bile g e r e k k a l m a z .

ocuklar, yeni

kuaklar bunu

k e n d i l i i n d e n silerler. midir? N e d e n ?

Fakat A l l a h - K u r ' a n v e da g l e n d i r m i t i r . hammed mzda kurslar Devletin numuzun Tarikat

M u h a m m e d yle

M o d e r n a n 500 yl bile O ' n u s i l m e k y e r i n e , srail saldrlar altnNeden? hl A l l a h - K u r ' a n v e MuhayatKur'an burgeri bana geri cami, iin ilgin y a n , o n l a r t o p l u m adm etmekten A t o m a n d a y z , uzay a ald. A m a gelenei sryor ve almasna dibine elbirlik n e r e d e y s e e b e d i l e t i r m e k isterce yardm gz y u m u l a r ve n

durmuyoruz. kamz

a y a k o l u l a r y e t m i y o r m u gibi, "Ba" makbuzlarn

kadar sokulan bile,

evirebiliyoruz? slamcl Erbakan (ngiliz-Amerikan) yi bu irtica bayraktarl dilekli msbir a l t n d a legalize edildi. Hep A l l a h - K u r ' a n - P e y g a m b e r :

lman toleransndan yararlanlarak yaplan r u n d a kalnsa bile, A l l a h - K u r ' a n da yaamaya slamiyet olmay devam neden

beslemeleri;

gn M u s t a f a K e m a l C u m h u r i y e t i m i z d e o l d u u gibi s n n e t e d i l m e k zoM u h a m m e d varl t o p l u m h a y a t m z kolay kolay t e r k e d i l m e y e c e k t i r . kalmam, modern edecektir veya bir din

T a k k e l e r i n m z e koyup b u n u a d a m gibi d n d k m ? evrensel olabilmekle a d a bile t o p l u m h a y a t n d a d o u d a n batya kadar ktalararas bir din hala s r d r e b i l m i t i r ? [geri e k i l m e ] ile melezlebile, Lalkemizde kamyorlar, K a p i t a l i z m ve Sosyalizm hl slamiyet A r a p d n y a s n d a hl l a i s i z m s a v u n m a d a v e ricatta debiliyor? meden ikleri iktidar o l a m y o r ? Laikliimizle ndmz

meclis p a p a a n l a r , rikatlar Btn kar

halk n n e s a l a v a t g e t i r m e d e n ie y a r a y a b i l i y o r . pantrkizm ile Neden?

k t l e y i p i k t i d a r d a n a l a a e t m e k iin [kkrtmalar] bunlar bir y a n a , T r k i y e ' d e panislamizm, bunun

hl " T r k e E z a n " t a h kkleti. Sola

laisizm t u t t u ve

irtica,

melezletirilip askercilleti-

rilse bile bizde d e v l e t laik kalr-. ounluu garantisidir.

i snf ve O r d u G e n l i i v e y a halk

Ama

i bununla

bitemez.

Bilin s e f e r b e r l i i biri

saldrya

gemedike, kiisel edecekhuzursuz

A l l a h - K u r ' a n - M u h a m m e d gereklii, hezeyan ve didimelerin tir. ve

altuurlarda toplumsal ve olmaya devam

kaynaklarndan

Bu, t o p l u m s a l ve kiisel v e r i m l i l i i d r m e k l e k a l m a z , m u t s u z t o p l u m u e b e d i l e t i r m e k t e baka Abartyor Bilim muyuz? kimselere kaptrmayan

b e n z e r e t k e n l e r l e elbirlii

yapar;

retici g l e r i n d e n g e l i g e l i i m i ( m u t l u t o p l u m ) gecikir... yaratcln o akll niversitelerimiz, rasyonel ardna nice "yce

proflarmz, lerine

u z m a n l a r m z , laik p a a l a r m z , bal y o r u m l a r n n eklemeden, edemiyorlar. szcn

btn

bilim titr-

ramen,

arasna veya Neden?

y a r a t c " (Allah)

btn

inan v e aklclklarn

"yce y a r a t c " y a y a s l a m a d a n

A s l n d a bu szcklerin hibir zarar yok, kalp ferahl v e r d i i lde yarar bile var; ama bilinmezlikleri Allah'a havale ediverilerimizin gerisinde, yaratclklarmz krletirme alkanlklarmz da bulunuyor. Allah alkanlmz skolastizmi, skolastizm yaratclklar bu etkiden uzak kalamadklarn kreltme alkanln besleyip beyinlerimizi d u m u r a uratyor. En ateist g e i n e n l e r i m i z bile, iyice bir d n s e l e r yakalayabilirler. en azgn N a z i z m , evgermekten baka rtica g i r d a p l a r hangi l k e d e a l a m a m ki; Sonraki hzlanmay y a r a t m a k zere T a r i h i n skolastik alkanln

rencil e m p e r y a l i z m d e s t e i n e r a m e n tarihi ne kadar g e r i y e e k e b i l d i . yayn olduu bir ie y a r a m a d . rticalar, N a z i z m l e r h a l l e d i l d i k t e n s o n r a asl l d r c tehlikenin Asl bunun beyinlerdeki bir rpda koar a d m onlarn hl a n l a l m a d . Evrimin kanunzerinde durabilirsek beyinlerde ilerlemeliyiz. gerek nedenonlar da k a p s a y a r a k ilerleyen ilerlemeler salayabiliriz:

Tarihi, e v r i m i larna uygun, Bunun tarih

k a v r a y p iimize b a k m a l y z .

iin A l l a h - K u r ' a n - M u h a m m e d s e m p a t i l e r i n i n ok z e r i n d e , neden bilincine u l a m a l y z . hl iin.

lerine y a k l a p ,

(doa ve t o p l u m u n e v r i m i ) bulduumuz

Allah-Kur'an-Muhammed Kendimize yakn dece larn

bize s e m p a t i k gelir? Neden yakn m? Bu hissederiz? Sak a d a r basit s o r u kaka" diye k a r c ve kendileKendile-

mslmanlk geleneimizden bile z e r i n e g i t m e d i i m i z iin da p o h p o h l a y a r a k yani Oysa prensipletirmeliyiz. yaklarz.

tr

bir m e s e l e y e ya "t olduklar,

rek ya

ihtiyalarmz yneltisiyle nk

yzeysel

her m e s e l e y e ,

neyseler ylece

yaklamay rine

olaylar inatdrlar;

rini d a i m a o l d u k l a r gibi gibi k a b u l e t m e m i z i bize d a y a t r l a r . uyum y a p a b i l m e m i z iin; terslik olursa eder Muhammed'in bize y a k n geliini; ksz devam

insanlk aclar e k m e y e barbarlkla-meolan

Allah-Kur'an ve de bulan ve

d e n i y e t l e r elikisini y r e s e l v e e v r e n s e l l l e r d e d e r i n l e m e s i n e iinonlara karlk v e r e b i l e n bir airet o c u u

M u h a m m e d ' i n e n g i n h m a n i z m i n e v e b u y z d e n A l l a h s i s t e m i n i tarihsel d e t e r m i n i z m e : deriydi. bni Hz. Ondan Gereklere yaklatrmasna en son en borluyuz. devriminin n n k O, A n t i k t a r i h i n dirilttiler; orijinal t a r i h s e l

sonra g e l e n l e r O ' n u a a m a d l a r , s a d e c e O ' n u y e n i d e n Seluklular, Osmanllar... Sosyal devrimlere Bunun kaBedrettin, O'nu aan

r n e s a n s a urattlar: Ama

H a l d u n ve e y h Muhammed'den

natlanmlard...

h e n z vakit d o l m a m t . . . e t k i l e n m e y e n i m i z var mdr? hafife a l a m a y z . bilinalt

etkilerini ve bilinlere k a r l m a s n O'nun yaad

a, O'nu A l l a h - K u r ' a n - P e y g a m b e r l i k sezilerini yreiinde, uuralt biiminde de olsa tarihsel deezberci Skolastik din

selden evrensele ulatrrken, dnyay -tabiat ve insan- kavray mertebesini de S k o l a s t i s i z m t e r m i n i z m e yaklatrd. brahim g e l e n e i y l e , yani

anlayyla d n p davransa da;

bu g e l e n e k l e r i a a m a s a da gerekler-

den ve yaad an olaylarnn berrak aklclndan k o p m a d iin de daima iten ie bu skolastii gereklere u y d u r m a k z o r u n d a kald. O'nu en akll ve en son ve en byk t a r i h s e l d e v r i m c i P e y g a m b e r y a p a n zellii de bu oldu. Eer olaylara uyum yapan atsayd, sa'dan beter, ad bir o z a n " olarak yok olup giderdi. beynine den olaylar arptrp Halk kentlilerinden farklyd. sonu iitilmez "cinlere uram deli O ' n u n yaratc y e t e n e k l e r i v e y a ders a l m a ihtiyalarn yalar gc, sradan

Mekke-Medine

pratik i h t i y a l a r n a gre A l l a h ' n s e e r ve y n e l i r d i . karsnda szldanarak erimektense, ihtiyalarn da dnya

M u h a m m e d pratik Pratik ihtiyorumlaahvalini

k a r l a m a s a da onlar a a b i l e c e k gce sahipti. cenderesinde

ma yolunda ycelerek, mal, mlk ihtiyalarn

k l m e m e yollarn k u l l a n a r a k karyollarna bildi. bu (en-

a m a y d e n e y e c e k g c e sahipti. A m a d a h a gen y a n d a pratik g e i m , d r s t ticaret o l a n a k l a r n yerine, zenginliini lamt. Manevi y o l a girii bu y z d e n kolay oldu. zalimlemek pratik inancn B a k a l a r gibi zenmaneviyat

ginlik y o l u n d a Komn ihtiyalarn

h a r c a y a r a k sezdii kalite atlay A l l a h kann a l t n d a , larn

b y k zorlu t a r i h s e l g r e v i n e s o y u n m a s n ihtiyalarnn daha karlanamaz Buna besleyip bytmtr.

insannn

younlukta ramen

g i d e r m e k iin

kendisinden

b y k bir g c e s n m a

iinde y a a d d o a y v e t o p l u m u y o r u m l a m a (entellektel)

t e l l e k t e l ) ihtiyalar da gizlidir e l b e t t e . A m a stte olan pratik ihtiyakarlanma zorunluluudur. Y o r u m l a m a ihtiyalar 1957 Kurt. alttan alta geliir ve t o p l u m u n trleir, eitimleir. W M a r e k (C. W: enne C e r a m ) - C. baz y e l e r i n d e z a m a n l a g e l i e r e k klP. T i e l e , H i s t o r i e C o m p a r r e d e s A n c i o c u k l a r d a tanr d n karlanmas olaslklarna kurtulmak veya

[ L ' A v a n t u r e de A r c h o l o g i e , L o n d o n .

Redigions de L'egiyfe et des peuples Semitiques] kolayca

Bunu basit o l a r a k o c u k l a r d a izleyebiliriz: cesi, g e n e l l i k l e pratik i h t i y a l a r n n t u t u n a r a k geliir. Bir dua,

bir y a k a r ile z o r l u k l a r d a n

oyuncak-oyun-arkada-baar denli yatar: te basit a m a Yaanan yakc dnyay

gibi

isteklerinin gizli

gereklemesi bir e n t e l l e k t e l

olanakihtiya de-

larn s u n a n " t a n r " fikrinin ilk b e n i m s e y i i n t e m e l l e r i olur. Y i n e de bu s o r u n l a r altnda tanmak, yorumlamak ocuklarda daha

rinlerde p a r l a s a da bu eilim de bulunur. Muhammed'i k e n t d a l a r n d a n ayran fark b u r a d a y d . ve kentdalarndan daha Komnentelcl y e t e n e k l e r i lekteldi. Tanr ihtiyalarna hammed tarihsel lemekte la o akrabalarndan ihtiyac fazla

o n d a , y a a d d n y a y v e an y o r u m l a m a belli eder: Mud-

d a h a ok karlk oldu. kadar olan a y e t l e r bunu f a z l a s y l a derinliine karlk bulmak zere iine kalr. henz manevi durmadan

Bedir s a v a n a

nd Allah-evren-insanlk sentezlerini, devrim s o r u n l a r y l a , yani halkn pek fazla

girmi olduu sentezMedine fukaisterler. A k a te b a r b a r n sonraki gaAma

pratik ihtiyalaryla O'nu

g k c l , s a m e d a n i ve f i l o z o f s a l bedevileri, S a v a (iten

ralar, y o k s u l

b e z i r g a n l a r ve e v r e

pratik ihtiyalar-

uyarmakta gecikmezler. anlay budur: saf

ie g a n i m e t )

M u h a m m e d ' i v e A l l a h ' s a v a kararn v e r m e y e zorlarlar. tanr Pratik ihtiyalar. maneviyat, olur: anlanz." devrim halk [Enfal Bedir s a v a n d a n da budur. pratik kar ve 41] O nimet p a y l a m a toplum sentez kavga yolunda ayet etmeden kavgalarnda yansyan

Peygamber, Allahpeindedir. Peygamberinindir, scak sava bu ie

yaman aranzda

"Mlk-ganimet Allah'n Sresi, pratiine

Kur'an pratiinden yarar. vizm, Allah'

aka kan

tarihsel

girmitir. Allah

s e n t e z l e r ayetleir,

teorileir.

sistemi

Bu y z d e n M u h a m m e d ' i n ve s l a m ' n en kalc miras: adalet, hogr, m e r h a m e t yani hmanizm olmutur. bu s i s t e m d e n uzak d e b i l i r m i y d i ? GZEL SMLER

Kollektinand

3- "ESMA'L HSNA" ALLAH'IN VE TARHN "Ve "En Bu lillahi gzel KANUNCUL GD hsna fed'uhu

esmal adlar,

biha": O'na bu adlarda dua edin!" a y e t l e r l e yerli y e r i n d e a n l a r a k oktanr inanndan tektanr 20 yl

Allah- isimler,

Teala'nndr. Kur'an'da geerken, barbarcl

sfatlarla y k l Barbarlktan

gelitirilmitir... medeniyete inanna da g e i l i y o r d u ve bu (tarihsel) d e v r i m ile,

iinde s r a m a

ile g e r e k l e i y o r d u . Bedevi denirdi. o Hemen tm komncl geleneknanlar baba vahi

Barbar'a A r a p l a r d a A n c a k beyinleri alardan kalma

leri g l c e t a y o r l a r d . n a n d k l a r n a , karlarna l m n e inanrlard. de y e n i l i e totemizme, kadar ak t e r t e m i z d i . animizme ana tanrlara, tanrlara

doa t a n r l a r n a dek u z a n a n p u t a t a p a r l k idi. A m a " A l l a h " b r a h i m ' d e n

nakil la

ile r e n m i l e r d i , d a h a kar t e k t a n r fikrini

kesin

hatlaryla, bu

M u h a m m e d , oktanrlbu anlay zengin-

benimsemekle

kalmad,

letirdi. A r a p halk t e m i z z e k a s y l a g e l i i y o r d u . Tarihi g e l i i m , ginlii k hakl karnca, zengin bu lehine

stn t e k t a n r fikirlerine sarlk a v r a y n d a k i zenhalinanlarn

m a k t a g e c i k m e d i . n k pratik kar bu z e n g i n t e o r i k g e l i i m e paralel Muhammed'in tektanr Gney Ticaret Yolu kavrayna zerindeki Arabistan

h z l a n d k a , A r a p l a r da iinde A l l a h

gecikmi olarak tektanr ulatrdlar.

Muhammed'in o n l a r c a yl dlar.

nce ezberlediler sonra d e t e r m i n i z m e yaklatrgelenekleri iinde

dncelerini tarihsel

p h e s i z ki an

hep fakir f u k a r a l a r ve k o m n karn

t u t u n u p , kh iktidar, kh m u h a l e f e t o l a r a k geliti. A z g n tefeci b e z i r g a n ve m o d e r n kapitalist islamlna g n m z e kadar ulat. hibir ey ifade e t m e k imdi g n m z d e bu z e n g i n sizin de olsa rindeki en kavray, h e m e n

k u l l a n l m y o r bile. bunlar snfl

ten, t e m i z , fakir halk o c u k l a r , iletoplum cehenneminin sahtekar slam

insancl kollektif d u y g u l a r y l a bu isimleri (Allah k a v r a y n ) bilinaltna bastrlyorlar. enerjiler yeniden kaza-

zdetirseler de;

gericilii iinde s a v r u l u p eritilip tketiliyor; Bunlar bilinlere k a r l a b i l i r s e nlamasa edilmesi bile yeni azaltlp d u r d u r u l a b i l i r .

kaybedilen

kuaklarn enerjilerinin

olsun artk bu y n d e zayi

1- " H u v a l l h l l e z i l ilahe ill h": A l l a h ' n b t n dier adlarn O yle bir A l l a h ' t r ki, k e n d i n d e t o p l a y a n adlar addr: baka taplacak hibir "sm-i ilh z a m " : E n y c e ismidir. u m a n a y a g e l i r : ondan nesne, yoktur. Tarihsel determinizm veya doann ve toplumun kanunlar: Evrim yle y c e bir geliimdir ki, her eyi kapsar; her eyle saysz r g s n

kurarak ilerler. Onu ne kadar inceleyip a r a t r s a k t a m olarak ele geiremeyiz. A n c a k gidi kanunlarn y a k a l a y p , onlara srekli u y u m y a p m a y a alabiliriz. lacak, Yani Bu a b a l a r m z ona t a p m a o l m a s a da t a p m a y a benzer bir Bu y z d e n o n d a n baka korkune gelirse her ey Mesele onu toparttrmaktr. Y o k s a kusur e t m e m e y e a l l a c a k hibir nesne a b a r t l a m a z . kapsad paralardr s a d e c e . abasn srekli korku, sayg, dikkat ierir ve gerektirir. duyumda

p a r a - p u l - a k - i d e o l o j i - t e o r i - i n s a n - d o a aklmza kavramak ve uyum yapma

tarihsel d e t e r m i n i z m i n yekun her hangi

bir y a n s m a s n ,

parasn a b a r t a r a k t a p n l a t r m a k deil. m o d e r n bilim a d a m l a r n bile k e n d i s i n e

D o a n n i n s a n l k l a birlikte ak, yle akl a l m a z bir d z e n l i l i k t e iler ki, o n u t o p y e k u n h i s s e d e n M u h a m m e d ' e daha yaatabilir. 2ve Er Rahman: Rahmeti-yardm-koruyuculuu her e y i n iinde stnde: koyu s e c d e ettirip " A l l a h " d e d i r t i r s e ; y z l e r c e yl n c e s i n d e k i airet o c u u bir m i s t i s i z m iinde b e n z e r d u y g u v e sezileri

3-

Er R a h i m :

Merhameti

rahmanyla

birlikte

her eyin

iinde ve

stnde. 4- El Melik: Tarihsel lar y n e t i i Mlk, t a s a r r u f u bir an dahi y o k o l m a y a n d r . iin olsun d u r a k s a m a z . Her e y O ' n u n kanunlar D e t e r m i n i z m i n d o a ve insan z e r i n d e k i sahiplilii ve onbir an

u y a r n c a d z e n l i c e akp gider. 5- El K u d d s : O noksanszdr. T a r i h s e l D e t e r m i n i z m i n k a n u n l a r y l e s i n e girift ve her eyi y a n a m a z d z e n l i l i k t e akp gider ki, "her ey o l a c a n a kendi ilk d e n g e l e r i n e ) varr-." 6- Es-Selm: Selm ve Selmetin ta Tarihsel bulunur. Determinizm'de en zmsz K a n u n l a r n yay kendisidir. problemlerin bile zm kendikurulmutur; kapsa(kanunlarn

her y n d e ve c a n l l k t a

sini d a y a t p her engeli aar. 7- El M m i n : G v e n verendir. Tarihsel larn yapan atalar ileyii grrz. Ve D e t e r m i n i z m i n k a n u n l a r n a bir kez v a k f o l u r s a k , o k a n u n bir kez uyum abasna iinde balamsak, verim aldmz huzura ularz. Bunu sezerek sonsuz bir g v e n ileyiine

halklar d a yledir. sayan totemizm

lkel t o p l u m l a r gibi. Y o z l a m a m , d o a d a n d o a y , bitkileri, h a y v a n l a r bouna deil, gelenei veya kutsallatrma

v e t o p l u m s a l l k t a n k o p m a m halklar gibi; b u derin d e t e r m i n i z m : icabdr - . Mheymin: Saltanat [8. 8- El

K a n u n l a r a u y u m z o r u n l u l u u n u n ilkel beyinleri h a k k n d a diledii gibi t a s a r r u f e d e n , Dei-

hereyi g z e t i p k o r u y a n . ik k a y n a k l a r d a n 9- El A z i z : Tarihsel dengesini

isim kitaptaki

metinde atlanmt.

b u l u p biz e k l e d i k . ] her eyi belirlendiricidir. kendisine Bu yzden

M u t l a k galiptir.

Determinizm,

A t o m ' u n , h c r e n i n v e insan t o p l u m u n u n e n t e m e l k a n u n l a r , kendi b u l m a k zere alp k a p a n a r a k i l e r l e r k e n her eyi S e l e k s i y o n d a n geirir. kanunlardr - . her eyin hallerini ihtiyalarn verendir. uydurur. U y u m y a p a m a y a n l a r eler: biricik galip, e v r i m i n E v r i m s e l ak, 10- El C e b b a r : Y a r a t t r e b i l m e g c vermitir. 11- El M t e k e b b i r : Evrim, 12- El edendir, Tarihsel her n e s n e y i B y k l k t e ei o l m a y a n d r . hereyi bilimi g e r e i n c e yaratp, t a k d i r her eyi, n c e d e n kendi k a p s a y p y a a t a c a k kadar g e n i ve ycedir.

her e y e kendi l l e r i n d e kendi v a r l k l a r n s r d -

Halik: Y a r a t a c a

deerlendirendir. D e t e r m i n i z m , yaratt y a r a t a c a O k a n u n l a r dnda hibir ey iin bak t l e n m i olur.

maddi ve sosyal k a n u n l a r iinde saklar.

olup bitemez ve y a r a t l a n , y a r a t l a c a k olanlar bu y z d e n daha ndan t a k d i r edilmi, d e e r l e n d i r i l m i , v l m v e y a

13- El Bari: Y o k t a n var edendir. E v r i m s e l ak her eyi y o k t a n var e t m i gibidir. yorlar. Modern insan bilimleri, M o d e r n fen bilimlekomncl parari, her eyi bir p a t l a m a y a b a l a r k e n d a h a farkl bir ey s y l e m i o l m u insan t o p l u m l a r n n farkl lanndan Evrimsel kageldiini kanunlar, sylerken bir ey s y l e m i o l m u y o r l a r . elbette varolan kimse

madde ve t o p l u m

iinde ilerken

bir e y d e n y o l a karlar a m a bu yle artc v e r i m l i l i k t e d i r ki, kacak sonular ok nceden ngremez 14- El M s a v v i r : Y a r a t t k l a r n a z ve b i i m verendir. Doada olsun, t o p l u m d a olsun; 15El G a f f a r :

e v r i m k a n u n l a r o l u p g i d e r k e n yabir z ve biim a l m a g c verir.

ratt her v a r l k a , a t o m c u l - h c r e c i l B y k affedicidir. E v r i m i n t o l e r a n s boldur. bilince k a r r s a , maz. da. nk

D o a d a v e t o p l u m d a akn binbir o l a n a hibir p r o b l e m ola-

bulunur. Y i n e de bu frsatlar e v r i m i n k a n u n l a r gereidir. n s a n bunlar bu t o l e r a n s l a r iinde z m s z D o a v e t o p l u m k a n u n l a r n a u y u m pek kolay pek u c u z d u r aslnzaten O'nun kanunlarndan yaplmzdr. ilgilidir. stediini y a p a r ; bile, bu O'na halka hakim hakimdir. O'nun kaUyum zorluklar

sadece o kanunlardan uzaklamamzla Tarihsel nunlarna Enerjide Determinizm'e uyarak bunu Gne'e ok kar

16- El K a h h r [ K a h r e d i c i , y o k edici]: baarrz. Ama

durduumuz zaman

olduumuzu san-

deil, t a m t e r s i n e O ' n u n g a z a b n a d a h a fazla u r a y a c a m z gsterir. ynelmemek, toplumda saklar. etmek, kii ynelmemek, dmzdan byk cezalar idi ve t a l a n Doay ve t o p l u m u kapitalist

karlar u r u n a da e k e c e k l e r .

mlkiyeti

azgnlamasnn

y a n n a kr k a l a m a z . C e z a s n i n s a n l k l a birlikte o n l a r da e k i y o r ; d a h a Ki o z a m a n e v r i m i n k a n u n l a r n a Kur'an'n dedii gibi: grlecek... "Zerrece saptmadan" uymaktan 17- El V e h h b : 18- Er R e z z a k : 19laca baka are olmad

Her e i t t e n nimeti d u r m a d a n balayandr - . H e r e y e y a r a r l a n a c a k l a r n verir. o l a n a k l a r oktur.

E v r i m d o a c l v e t o p l u m c u l genliklidir. Doada ve toplumda E v r i m d e bir kap kolay bir yan

El F e t t h : Z o r l u k l a r ap kolaylatrcdr - . k a p a n r s a b a k a bir kap alr, her z o r l u u n abulunur. incelenmesinden km-

20- El A l i m : Hereyi ok iyi bilir. Bilim'in t m , t a r i h s e l d e t e r m i n i s t akn tr. Bilim e v r i m d e sakldr - . 21- El K b i d : Skar ve daraltr. T a r i h s e l ak n c e birikir, s o n r a s r a y a r a k alr. ray O birikii ve sEvrim b i l e m e y e n l e r ona u y u m y a p a m a z l a r . V e skp daralrlar.

k e n d i s i n e u y u m y a p a n l a r da belirli l l e r d e skp darlatrr.

22-

El

Bst: A a r ve geniletir. k a p a n a r a k ve alarak, kanunlarn uyarnca g e l i i r k e n var-

Evrim,

lklara darlk getirdii gibi r a h a t a g e l i e b i l e c e k l e r i , hem birikip hazrl a n m a , hem de srayp kalite a t l a m a o l a n a k l a r verir. 23pamaz; nice El H f d : Y u k a r d a n a a y a indirip alaltr. b u z u l l a r a Bin bile geici o l m u t u r . isteyen Firavunlar, n s a n l k t a r i h i n d e de yle, Fafurlar alar bile gelip Nazizm'in sonu arayan ibretler bizler Evrim yle koullar getirir ki, her nesne o koullar iinde u y u m yalmszlemek Kendi

gemilerdir. ibretidir.

yllk h k m r a n l k n g r e n brakalm. Evrim'in

kazd u k u r a d m t r . kanunlarn annda alatlmayla ktm diye c e z a l a n m a z m? diye genel bouna olarak

n s a n l k cellatlarn 24"Altta nnda

bile z e r r e c e u y u m s u z l u k l a r m z , kaldm diye zlme,

Er Rfi: Y u k a r karp ykseltir. ste sevinme" Hi u m u l m a d k z a m a n d a e v r i m s r p r i z yapar. bilinebildike, Kontenja-

dememiler.

neler sakldr a n c a k o n u n

kanunlar

ngrlebilir. Y i n e de kimin ve neyin ne o l a c a t a m o l a r a k b i l i n e m e z . O y c e l t t i i gibi a l a l t a n d r ve alaltt gibi y c e l t e n d i r . o l d u u gibi, yansmas ak hepsini rna s m s k 25arlama her alalta da s a d e c e e v r i m i n da kapsayandr. pay yoktur. olan v a r l k l a r n n Her y c e l i t e Evrimin bir

pay vardr. A m a e v r i m v e y a t a r i h s e l kendi kanunla-

Etki t e p k i l e r r g s d r a m a

bal o l a r a k akar ve sray (devrim)larda bir anl lenli karlama-

El M u i z z : zzet verip arlayandr - . bulunur. A m a buna a l d a n m a m a l d r . Ezi-cefa g r e n alt snfkarlar. A n c a k z a f e r O z a m a n hor-

Birikilerde

lar, d e v r i m l e r , anl lenli saygl a r l a m a l a r d a lanma a a m a s Evrimde de vardr - . 27Es S e m i : itmedii birey yoktur. kapy alar. zillete d r p

s a r h o l u u n a , sefa p e z e v e n k l i i n e k a p l m a m a k gerekir. 26- El M u z i l l : Zillete d r p horlar. uyum yapamayanlar

horlama

hakir e t m e

T a r i h s e l ak kendi k a n u n l a r y o l u n d a g i d e r k e n a d e t a hereyi n c e den b e l i r l e m i gibidir. D n c e ve d a v r a n l a r gibi, d o a d a k i reyi ve h a r e k e t l e r gibi, t m sesler kendi 2829kanunlarna gre o l u u p enlenirler. Evrim onlarn da ( s e s l e r i n i n de) iindedir. El Basir: G r m e d i i bir ey yoktur. zellikler... H k m e d e r ve hakk y e r i n e getirir. kararlar ve hakszla urayan hereyin haklaBu evrimin, tarihsel ak, kanunlarnca ak iinde, El H a k e m : Benzer Tarihsel

rn yerine getirmeler de vardr. kendi ak iinde olur.

Bir rzgarla alvyonlar fazla alm bitkiler kudu-

rup verimlileirler. A m a insanlar oralara yerleip o bitkileri yok edip bakalarn yeertirler. Kurak olan yerler ise ilerine ayrlr... Bu gidi iinde sanki

kendilerince baka

insanln

bir karar ve adalet gizliymi gibi kendiliinden gerekleirler.

durur. Yine de yledir ama bunca canl, k a r a r - h k m - a d a l e t gibi terazili tavrlar sadece tarihsel 30kanunlarn akyla El A d i l : o k adaletlidir. Bu, t e k n i k retici gedebilir.

Evrimin en b y k adaleti, kendi k a n u n l a r n n n n e k a b i l e c e k btn engelleri e l e m e d e n g e i r m e s i y l e oluacaktr. c n n insan ve corafya gesizlie 31kar v e r i l e c e k byk bilimsel z e r i n d e a l l a h l a t r l m a s y l a o l u t u r u l a n denm c a d e l e y l e tecelli

El Latif: Bilimi en ince a y r n t l a r a nfuz eder.

Tarihsel ak, kendi kanunlar y o l u n d a ilerlerken, en kk m a d d e d e n en byk insan t o p l u m u n a kadar, onlarn en ince i ileyi d i n a m i z m l e rinden kagelirler. 32El Habir: Bu yzden en kkten en bye kadar her eyde H a b e r d a r o l m a d ey yoktur. yansrlar; ayrntlar hala insan aklnn a l a m a y a c a denli ince hassastr. En ince ayrntlarda akarken evrim her eyden haberli, irtibatl gibidir. M o d e r n fenciler bile evrimin gidiini baka trl aklamazlar. Bunun iine elbette g r m e , iitme, haber alma, t e k i l a t l a n m a gibi sanki sosyal bir bilin s i s t e m i y m i c e s i n e anlatm kolayl iin unsurlar da girer. Oysa p h e s i z ki evrim sadece kendi kanunlaryla iledii iin byle durur. M o d e r n Klasik bilim, bu yolu seer. A n c a k evrim bu denli zengindir ki M u h a m m e d de yzlerce yl evvel bu zorkavrayanlatmaya gcmz yetmez. luu y a a m a k t a d r .

O evrime Allah der ama daima onu daha y a k n d a n

k a v r a m a k t a n m l a m a k iin aba gsterir. Sezi a n l a m n d a Allah 33El Halim: Sonsuz hogrldr. determinizm veya

n b i l m e d e n , tarihsel d e t e r m i n i z m e veya evrim g r n e yaklatrr. Tarihsel e v r i m , alarn y a v a y a v a rer; olua u y u m y a p a b i l m e k iin sonsuzluk anlamn olarak hizmet bol babol Bu olur.

k a l a m iin her v a r l n yeterli vakti bulunur. d z e l t m e k iin de. Y a n i t a r i h s e l d e n e m e vakti olanaklara srecine 34gele bulunur. Bu, hogrde

Hatalar iin de hatalar verir.

karn u y u m y a p a m a y a n v a r l k l a r olur. katlmak, miras Allahadr." kanunlar bir o ylesine y a m a n

Onlarn sonu evrim etmek

lerek yeniden

"Dnnz Evrimin kar

El A z i y m : A z m i s o n s u z d u r . d i n a m i z m l i d i r ki, her t r l enkadar i d d e t l e n e r e k g l e n e r e k ilerler. kadar a b u k ular. A m a kanunlarn ileyiini retici g l e r i Ne kadar z g r dek kavinsana

ne denli z i n c i r l e r s e n i z , o denli d e v r i m s e l g kazanr. brakrsanz, dengesine o yplar arttrarak. O halde o

krp d k e r e k ka-

ayrntsna

rayp, d e n g e l i gidii

bilinle k u r m a k gerekir.

Evrim bu y z d e n

ulam,

kendisini

i n s a n d a y o u n l a t r p a k l a m t r ki, bilmeden

beyinli

insan

e v r i m i n ifadesi ve y n e t i c i s i o l s u n diye. M u h a m m e d bunu sezerek, evrimi ya girimek zorunda 35kalmtr. pek o l a n a k s u n d u u gibi, ders a l n m a s iin El G a f u r : Aff pek oktur. Bu, a f f e t m e k , b a l a m a k , frsatlar v e r m e k insan gibi t a n m l a m a -

V a r l k l a r n u y u m u iin saysz r n e k l e r d e sunar. anlamna 36gelir.

E e k r : Te e k k r k y m e t bilii pek engindir.

E v r i m ' e s e z e r e k o l s u n , bilerek olsun u y u m y a p a n l a r , karln misli misli alrlar. T a r i h s e l d e t e r m i n i z m i n e n g i n v e r i m l i l i i , e l b e t t e i n s a n l n topyekn bir bilinle Ama ona ve uyum yapt bunun zaman elde edilebilecek ve kanevasn veya uzamas grlebilecektir. resmedebiliriz. kendi 37kanunlar imdiden parltlarn, genel

Doann

insann

huzurlu

mrnn

iinde o l a b i l e c e k olan n e y s e o n a u l a l m a s gibi ve ynetiiyle; O'nu bilinlere kendisinin karp en yksek yansmas uymamza son derece

El A l i y y : Y c e l i i esizdir. kapsay

Hereyi pek y c e

olan insann bile, O'nu hala k a v r a m a k t a pek ok z o r l a n m a s y l a e l b e t t e konumdadr. ince ayrntlara k a d a r g e l i t i r d i i m i z d e bile, o y c e l i k alglay mistik-

likten k u r t u l s a bile, g e r e k l i k o l a r a k d e i m e y e c e k t i r . S a d e c e insan tarihsel d e t e r m i n i z m i n elisi o l m a y a biraz d a h a hak k a z a n m olacaktr - . 38El Kebir: Tektir, en byktr. her eyi k a p s a y y l a e l b e t t e b y k bir biTarihsel determinizmin ricikliktir de. 39El Hafiz: H e r e y i bilir ve korur. kanunlar uyarnca gittii iin, a m a z bir bilgelik ve M a d d e ve t o p l u m paralanp Herey kendi rn

bilgilerin k o r u n u u v a r m gibi durur. Oysa bilgiler ve bilgelik, kanunlak e n d i s i n d e p o t a n s i y e l o l a r a k bulunur. yeni z ve biimler aldka, bilgelik ve bilgiler yeni b o y u t l a r n a ular. Bu srp gider. nsan, bilgi ve bilgelii, tarihsel d e t e r m i n i z m i n k a n u n l a r n bilince karp O'nu k a v r a m a k sretiyle edinir. bunlar sadece sezmek ve Allah M u h a m m e d ' i n yapt da b u n d a n baka bir ey deildir. A n c a k o, b u l u n d u u a a m a b a k m n d a n geleneine balamak durumunda. o yaratn bir i d i n a icabdr. En oluturur, Havas, 4 0 - El M u k i t : H e r e y i n azn verir. E v r i m iinde ne y a r a t l m s a , p h e s i z ki, m i z m i , bir de o r t a m cansz maddelerin bulunur. atom yaplar onlarn Bu e v r i m i n gidi k a n u n l a r dinamizmlerini

a t o m l a r n a gre yaarlar. z ve biim deitirirler. U y u m yaparlar. Yap a m a z l a r s a lrler. l n c e y e k a d a r her v a r l n y a a m gdas. bulunur. s u y u , t o p r a ve ilh...

4 1 - El H a s i b : H e r e y i n ince h e s a b n bilir. Yine evrimin nn h e s a b 42kendi gerekletiinde kanunlar icab neyin neyi nasl y a p t n n , y a p a c a kar. iinde h e m p o t a n s i y e l hesaplar karmadan o l a r a k bulunur, h e m de olay

ortaya

El Celil: Uludur. m a d d e y e , h c r e y e v e i n s a n a dek u z a n a n ululuk-

Evrim, e n e r j i d e n

tadr. A m a asl u l u l u u , evrimi bilince k a r a n y a n i o u l u l u u k a p s a y a rak bilinle g i d e b i l e c e k insan, o y a n s m a s n d a g r l p anlalacaktr - . 4 3 - El K e r i m : C m e r t l i i s o n s u z d u r . S a y s z m a d d e ve tr, cins y a r a t a n e v r i m , san 4 4 - El R a k i p : K o n t r o l esizdir. p h e s i z ki, t a r i h s e l d e t e r m i n i z m kendi t e m e l k a n u n l a r n d a n fkrp a k a r k e n k o n t r o l n y i n e o k a n u n l a r l a yapabilir. O'nu b i l m e y i p s e z e n a m a A l l a h l a r a n d a ideolojinin din o l d u u ve her eye sindii d e v i r d e M u h a m m e d , evrimin 45kendi (temel) k a n u n l a r n n yaratt murakebeyi [denetlemeyi, kontrol] Allah'n nsanolunun geliimi, kendi kontrol g c o l a r a k yorumlamtr - . yaratt da teknikten, dolaysyla topg l e r i n digc insan ki ona her varlk iin, eer inierir. bilinle u y u m y a p a b i l i r s e , s o n s u z y a a m - v a r o l u o l a n a k l a r

El M u c i b : stekleri y e r i n e getirendir.

l u m u n d a n d a h a y a v a olur. T e k n i k b e l i r l e n d i r i c i l i k retici er b e l i r l e n d i r e n l e r i n i aamaz. Bilhassa s r a t l e asa insan ilk b e l i r l e y e n corafya retici

b e l i r l e n d i r i p ileriye g t r m e d e zerin-

t m d e n d o a diyebiliriz. deki etkileri,

O ilk v a h i a l a r d a , d o a n n

insan t e k n i e karn d a i m a geri ekici o l m u t u r . A n c a k k a t m a d a n i l e r l e t i l m e s i n d e n dote bu gidi iinde insann nne havu uzatlm alabilir,

burada, tekniin bu dengeleri hesaba istekleri bir t r l yerine gelmez hal

a b i l e c e k krizlerin iaretini de bize verir.

m e r k e p d u r u m u n a d e b i l i r i z . T e k n i i n b u arln sezenler, t k e t i m ve i l e r l e m e t a l e p l e r i n i d a h a aklc hale getirebilirler. Y i n e de insann bu g e l i i m iinde d a i m a ba dardadr. V e t a n r s n a snp o n a n i y a z l a r d a bulunur; bir o c u u n a n n e s i n e niyazlar gibi, b i t m e z t k e n m e z . ayn zamanda bolluk-cmertlik de demektir. stekler Fakat e v r i m

b u g n o l m a z s a y a r n oluverir. E v r i m bu y z d e n El Mucib'tir. s t e d i i n e verendir. 46El V a s i : S o n s u z geniliktedir. ak s o n s u z nsan geliimlidir. ruhu da Bunun ki iinde da manevi ve maddi evren toplumu phesiz manevi olarak sonsuz Tarihsel geliimli

g e n i l i k yer alr.

bir d i n a m i z m e sahiptir; srer.

dnya yaadka

d e s o n s u z geliimlidir. almlaryla

D n y a m z y o k olabilir a m a e v r e n e v r i m i n yeni

p h e s i z ki M u h a m m e d ' i n alglaylar, sezileri, y z l e r c e yl n c e ki kendi a a y a r n d a y d ve m i s t i s i z m l e r l e d o l u y d u . A m a o gn iin bu

sezileri 47kendi 48mak, gibidir.

yapabiliyordu. El H a k i m :

nk

daima

gerei

merak ediyordu.

Bilime

son d e r e c e akt. Biricik bilim ve h k m sahibidir. bilim ve karar y k l d r . korur z e n g i n l i i n e katar. tarihsel determinizmle yaknlakavumas grmesi E v r i m her eyin bilgisini ierdii gibi kararn da ierir. n k o n u n k a n u n l a r z e n g i n patlangl El V e d d : uyum yapmak, hamur olmak; K e n d i n e uyanlar evrimle,

Evrim'e hal

Muhammed'in Allah'a

Elbette e v r i m e ne denli

u y u m y a p s a k da snfl t o p l u m iinde

bu o k az bir u y u m saylr. A m a y i n e de b a k a l a r n a gre t a r i h s e l ak misli misli a n l a m a k t r . d e r e c e s i n e gre olur. 49El M e c i d : an y c e l e r ycesidir. Kendisini de insann bilimiyle srekli ifade e d e r e k her kiiye Ondan d a h a anl sadece onu hretli y c e tanmak, kalacaktr - . k a r m varhibir ey o l m a y a c a k t r . ok t a n m a k v e ona daha T a r i h s e l d e t e r m i n i z m her e y e nfuz e t m i v e insan t o p l u m u n u yaratmtr. nsan 50yaylacaktr. B u n u n dlleri de y i n e o ak ierisinde, u y u m

kollektivizmi

uymak abasn

arttrmak zorunda

El Bis: Y e n i d e n diriltendir. dirili l l e r i n - g b r e l e e r e k e v r i m e

Elbette y e n i d e n

lklarn- o c u k l u k a a m a s n d a k i ilkel t o p l u m l a r n ve o n l a r n lideri (dahisi) olsa bile M u h a m m e d ' i n kavrad a n l a m d a bir y e n i d e n dirili deK u r ' a n ' d a b o y u n a yer alan, ildir bu. A m a bu k a v r a y t a bile bir sezi y a t a r : Y e n i d e n dirili e v r i m i n devr-i dimidir. mala mlke zevke tapan kentlerin y o k o l u u v e o n l a r n y e r i n e b a k a

t o p l u m l a r n getirilii d e b u y e n i d e n dirilii a n l a m a zenginliidir. A n c a k e v r i m i n a k n d a bu olay, kendi i i n d e n s o s y a l d e v r i m l e k u r t u l a m a y a n medeniyetlerin yok edilmesi dardan Bu barbar (ilkel sosyalist) toplum aknlaryla bibalave y e r l e r i n e y e n i orijinal medeniyetlerin kurulmas

i m i n d e gerekleir.

olay bilince k a r l m a y n c a ve A l l a h ' a

nnca, p h e s i z ki t a n r n n c e z a l a n d r ve d l l e n d i r i i s i s t e m i iinde l d r p dirilten t a n r o l a r a k yer alr-. Muhammed'in kendisinin kuruluuna nc olduu medeniyetin uzun m r l o l m a s iin e l i n d e n g e l e n her eyi y a p m a s ve a r e y i kollektivizmde bulmas; yazl mek, sdr. kantdr - . meseleyi szcklerde ve kavramlarda yzeysel o l a r a k zyeri burakalr ve sadece zdn bekler. sanmaktan ibarettir d e y i i m i z i n O'nun Allah'n b u zelliini d e t e r m i n i z m e , yani Kur'an b u n u n g e r e k l e r e y a k l a t r m a y a a l t n a e n s o m u t rnektir. te

Bu tr z m l e r d e d a i m a

uuralt y o u n

b i i m d e gizli

gerek zm

M u h a m m e d ' e kavramlar, s z c k l e r d n d a kanunlarnn Bu komn da de ve p u s u l a s elde t u t u l m a s gerekir. 51- E e h i d : szckleri, insannn

bak iin, t a r i h i n gidi

Her z a m a n her y e r d e hazr ve nazrdr. ilkel tanr bir v a h i veya da h e n z l gmmeyi gelenekbir insana insan yani V a h e t a n n orta kavrayna yaktrabiliriz, konandaki barbar

letirmi N e a n d e r t h a l barbarlktan

h e n z m e d e n i y e t e z l m i n s a n a da bir i n s a n a da y a k t r a b i l i r i z . beyninin yaratt; beri insan

bir m e d e n i y e nk tanr

modern toplumdaki

fikri, v a h e t t e n

doasn ve t o p l u m u n u Bu lm-kalm iledii iin mese-

a n l a m a k y o r u m l a m a k iin c a n h r a u rat bir eydir. n k h a y a t a : D o a y a v e t o p l u m a u y u m y a p m a k zorundadr. lesidir. Tanr fikrinin Ama kalr. bunun d e r i n l i k l e r i n d e bu mekanizmalar her kavray, bambaka yollardan plak g e r e k l i k y a t a r a s l n d a . bilinmez

B u n u n z e r i n d e ayrca d u r m a k gerekir. kendi tarihi a, t o p l u m u kurtulunamaz; her gibi baklmadka iinde d e e r tarihsel (doa ele aydnlanbile e k s i k v e y a n l l a r d a n btnl iinde kalr ve

Bu y z d e n lendirilirken ve toplum)

meselede

m a d k birok y a n alnamazlar. Tarihin anda,

olanlar olduklar

neyseler ylece

k a n u n l a r elde b u l u n d u k a b u d a h a d o r u c a baarlabilir. Muhammed dnce ve [grnkendiliinden birikerek e v r i m Bu evrimin en ve evrime uyum

"Allah her z a m a n her y e r d e hazr ve n a z r d r " kavray; d a v r a n n a yaklamtr. dar.

uygun a d m d a tecelli

me, belirme] edii, y a n s m a s b i i m i n d e kendisini ifade etmitir, bu kaLiderler, bilim a d a m l a r , P e y g a m b e r l e r , Veli'ler ve benzeri ncler sradan i n s a n l a r d a n farkl olurlar. A s l n d a her varlkta ve bilhassa her insan tarihin kendini gsBu evEvrim insanda bu adan

bir yansmasdr. larda resi]

terir. A m a snflar a n d a e v r i m s e l gidi; birikip y a n s m a d a n nce, nc geliimle (devrim ekirdei hiyerarik bir ilerleme v e y a

sosyal snflarda ve t o p l u m [Muhammed'in

kiilerde y o u n l a a r a k yansr. sahabelere [Yardmclar,

partiye) ve e n s a r a

koruyucular. (devrim

Hicret'ten sonra M u h a m m e d ' e din k o n u s u n d a y a r d m edenler] sa da yaratclk evrimin v e y a tarihsel d e t e r m i n i z m i n d i r . M u h a m m e d , kendini y a r a t a n , t a n y p a n l a m a k iin btn

c e p h e s i n e ) yansr. Bu geliimi kiiler, snflar, t o p l u m l a r y a p m gibi durPeygamberler bilgi ve seziP e y g a m b e r i de olsanz son d u r u m a d a s a d e c e "Allah'n k u l u " s u n u z d u r . lerini kullanan; Allah' nur y z l bir ihtiyar o l a r a k ryalarna dek sokan, fakat d a i m a A l l a h kavrayn o ilkel k o m n k a v r a y n d a n bilge kavrayna doru y k s e l t m e y e alan a m a P e y g a m b e r l i k rtbesini k i m s e n i n g z n e s o k m a d a n t a m a y bilmi; Gerekten evrimin kanunlar k u l l u u n u bilen bir "kul"dur. Her e y d e kontrol bile bu y z d e n heryerde hazr ve nazrdr.

h k m n ve e g e m e n l i i n i srdrr. G e l e c e i

altnda tutar.

Bizler a n c a k o k a n u n l a r a vakf o l d u u m u z kadar g e l e c e e Bu da aslnda evrimin kendini f a l a n c a a z d a n iinde e v r i m i n olur. Y a n l l a r ve eksikler yine z a m a n

ait n g r l e r sunabiliriz. ifade edi biimi 52-

kii ve t o p l u m l a r d a y a n s y ve ifade edileriyle dzeltilip tamamlanr.. El H a k k : Varl kalcdr - . kanunlar sonsuza dek akp g i d e r k e n , iledii madde ve kendi y o l u n a s o k a r a k ilerler. m a d d e l e r ve ruhlar: kendi O n u n iledikleri geici a m a o Evrimin toplumlar kalcdr. 53-

O yeni ak,

Beyinler b u l a r a k ilerler. kanunlaryla, bazen her m a d d e v e ileri kolaylal-

El V e k i l : H e r e y i h e r k e s y e r i n e en iyisini yapar. doa ve t o p l u m

Tarihsel

her insan y e r i n e d n p d a v r a n y o r m u a s n a trr, b a z e n zorlatrr - . Varlklar rn, ve uykudayken, dinlenirken,

hznlyken,

hastayken,

d k t e n s o n r a v e benzeri g r e v l e r i d n d a y k e n ; patlangl geliimlerini ekletirir. 54-

e v r i m kendi

kanunla-

her y a n d a ve her e y d e r g t l e r ve ger-

Bu d u r u m d a sanki canllar, O ' n u kendi v e k i l i y m i gibi bulur

grrler... El K a v i y y : G c her e y e yeter. nne kimse ve hibir uyum ey geemez nsan, evrimin en k a n u n l a r n a y r n t l c a bilincine onun gcne yaklap Evrimin

akll v e k i l i - r e s u l o l a r a k s a d e c e O ' n u n karp mutlu O'na olabilir. gerektii gibi

yapabilirse

55- El V e l i y y : Evrim her e y e en iyi d o s t u , halde, bu

Dosttur Koruyucudur. karn v a r l k l a r n kendine uyum yaptklar srece U y u m y a p a m a y a n l a r ayklanr - . ns r e l e r l e de olsa nasibini alr.

k o r u y u c u s u , velisidir. daha

san d a dier v a r l k l a r a g r e e v r i m i n e n y o u n l u k l a y a n s m a s o l d u u ayklanmadan uzun Snfl t o p l u m , insan t o p l u m u n u n e v r i m e u y u m y a p m a d e n e y l e r i n i n v e s e n t e z l e r i n i n geidi o l u r k e n Yaptrm, evrimin retim gc, kayplar az o l m a m t r ve olmayacaktr - . srati, kalitesi, snrsz oluunun Bu sebebi, en 56 - El M e t i n : G c ok d e v r i n kkldr. patlalangl dnml kanunlarndan gelir. evrenin

ilk o l u u m u n a ,

m i l y a r l a r c a yl n c e y e kadar u z a n a n derin

kklere dek

uzanr. Ve bu y z d e n g c ok s a l a m d r . Kolayca krlp y o k o l m a z . En krlgan d o a ve insan bile saz gibi eilip b k l r a m a y o k e d i l e m e z . Yeni z v e b i i m l e r l e , e v r i m e u y u m y a p m a y b e c e r e n z e l l i k l e r l e doludur. n s a n , en kt Finans K a p i t a l i z m l g n l k l a r n d a bile, b i l i n a l t n d a olsun, vicdan nca, Bu atele saduyu kuatlnca Hitler'i biiminde doru yolu kendini da sakl tuttuu doal iin yeni igddr. kapitalizme kalmtr. Bu u y u m l a r g e l i t i r m i t i r v e g e l i t i r m e y e d e v a m edecektir. A k r e b i n , sksokup zehirlemesi paralellikler insana yaktrlmasa benzer Finans

d e n k der.

besleyip Sovyetler'e patlatan

ngiltere ve A m e r i -

ka, s o n u n d a y i n e kendi eliyle onu

imha etmek zorunda

yeniden yeniden

baka y o l l a r d a n tecelli d o m a k t a n geri

etmeden

duramayacaa

benzer.

E-

y a n n tabiat

kolay d e i m e z . Y a n i insanlk l d r l m e k istendii y e r d e durmamtr ve duramaz. kk-

Bu y z y l e e v r i m i n gc y a p m a c k deil, ok derin ve z e n g i n lere sahiptir. 57El Hamid: Kendisine saygyla kredilendir. Evrimin gidii, y c e l i i , v e r i m l i l i i , k o r u y u c u l u u , h a k k a n i y e t i snda, her varlk k e n d i n c e bir bor bildirir, k r a n duyar, Bunu li elbette insan duygusuyla yapmaz ama verimini evrimin yerinde deerlendirerek, evrimin snrlarn

karyerolur.

k y m e t bilir.

arttrarak yapm

Bunu M u h a m m e d ' i n insan gibi a l g l a y n a o kadar a m a m a k gerekir, bugn 58alr a m a biz bile baka a n l a t m tarz b u l a m y o r u z . El M u h s i : H e r e y i n saysn bilir: S a y l a r n dili y e t e m e z ; hesab kendi akl hesap yaplamaz. Evrimin her e y d e k i kanun-

Evrimin h e s a b n hibir insan t u t a m a z . larnda sakldr - .

59- El M b d i : Y a r a t t k l a r n r n e k s i z ve m a d d e s i z yaratandr - . T a r i h s e l d e t e r m i n i z m k a n u n l a r l a iler. A m a m a d d e y i ve m a n a y ileyerek a n l a m kendi kazanr. Bu y z d e n y a r a t t k l a r n n r n e k ve olarak gizlidir. Maddesiz ve maddeleri rneksiz kanunlarnda potansiyel

yaratr s a n m a m z

bu y z d e n d i r . oluumunda enerjinin yksek derecede youn-

Gnmzde Atom'un

lamasyla maddenin yaratld artk biliniyor ve ispat edilebiliyor. rneksiz ve maddesiz yaratm gc evrimin balangcna arca denk dyor. 60- El Mid Evrimde lm ve dirimden ders [ M u i d d ] : l d r e n ve diriltendir. kalm, onun biricik canalc yansmasdr. ona lmden gerektii almayanlar evrimi anlayamazlar ve

gibi u y u m y a p a m a z l a r . k t p h a n e farelii nnden larndan

O r a d a s a d e l i k a l a k g n l l l k ve bilim gizlidir. u z m a n l a r byle k k s z dallar o l m a z l a r d . her y n d e n , l m y-

Bilime ne kadar u l a r s a n z o kadar a l a k g n l l o l u r s u n u z . A m a bilim olsayd, Bilim d e n e m e k t e n k a r s a , y k s e k bilim isteklerinden kabilir Bu bitmez t k e n m e z bir prosedir. O prosehayat

de d e n e m e k t e n v e y a o d e n e y l e r iinde y a a m a k z o r u n l u l u k -

Evrim l d r r ve diriltir. 61El M u h y i :

yi k a v r a d k a insan t o p l u m u d a h a uzun m r l bir u y u m gelitirebilir. B a l a y p salk verir. Evrim, ders alanlara cann ve saln balar, gelitirir. Ders almayanlar affetmedii ama binbir mesajla uyard halde ders a l a m a y a n l a r affetmedii gibi alanlar sanki ibret olmas iin balar salkl klar. 62lklar El M m i t : l m o n u n elindedir. Doal ve t o p l u m s a l gidi, varkikendi kanunlar iinde b o y u n a ayklar kimilerini y a a t r k e n l m de hayat gibi A l l a h ' n emridir. milerini ldrr.

63-

El H a y y :

Kendisi e z e l d e n e b e d e kadar hayat ile canldr. m a d d e v e m a n a d a ileyen k a n u n l a r y l a , ha-

Tarihsel determinizm, c a n l l a gider. 646566-

yat d e n e n d o a l v e t o p l u m s a l o r t a m d a d a i m a canldr; c a n l l k t a n gelir O, b a k a l a m d e n e n l m s z bir c a n l l a sahiptir. Her ey o n u n l a vardr. El K a y y u m : El V a c i d :

E v r i m s i z hibir n e s n e ve ruh var o l a m a z . U n u t m a z bulur. El M a c i d : Deeri s o n s u z d u r . bir t e k e n e r j i y o u n l a m a s n d a n b a k a l a t r a r a k geliir. kagelerek dne dnkanunlar baka

67- El E h a d [El V a h i d ] : O r t a , ei b e n z e r i , d e n g i yoktur. Evrim, e tir. kanunlarn Her a a m a n n

b a k a olsa da bir t e k g i d i t e n d n m l e o l u t u k l a r iin e v r i m biricikM e s e l e o d n m l e r i y a k a l a m a k ve o r t a y a karmaktadr - . 68- E s S a m e d : h t i y a l a r n g i d e r i l m e s i , z d r a p l a r n , rn son b u l m a s Allah', iin b a v u r u l a c a k t e k mercidir. biricik Allah'n bile g l g e d e u n u t u l m u brakyor mutsuzlukla-

Tap n ettiimiz o kadar ok konu, nesne, kii, g ve ilh... var ki, Muhammed'in artk. A l l a h ' n bu 99 adnda v e y a sfatnda d e r l e n m i olan y c e zellikleri bilinmedii gibi, kulaktan d o l m a s l a m fikirleri bile u m u r u m u z d a deil. nk beyin s o m u t yakn tatmin evre ve kar ilerine, lks gibi, kendi y a a n m a m Para gibi, kk dedii cinsten lklarna d a h a kolay akyor ve orada adeta kalakalyor. hayvanlklarmz gibi,

zetle s l a m n

"Bina ve zina" gibi her trl retim dla ak iinde t a p n edilen, alttan alta ileyen ey t e k n i k retici gcdr. Beyinlerin y a a n m a m l n Bu eken t e k n i k retici g c n n parltl, t k e t i m e y a n s m geliimidir. geliim ve rak, olmutur. Kur'an, greceimiz gibi adm bana bu

antik m e d e n i y e t l e r i n de bana bela o l m u kertici, r t c sinsi bir tehlikeyi bu dnya korkusunu g z e batrr-. Y l m a d a n merhametlenerek, usanmadan nefislerin

mal m l k n e kandklar iin atele b o u l a c a k l a r n , zlerek, azarlayaiddetlenerek, k a h r o l a r a k anlatr. Muhammed kurduu en ok buna k a h r o l u p zlr. Tpk beyin felli Lenin'in, yeni

S o v y e t l e r ' d e beliren brokrasiyi ve partisinin kapitalist eilimlerini hele genel s e k r e t e r Stalin'in k a r i y e r i z m i n i n derin ykc a n l a m l a r n s e z m e s i ve a r e s i z l i k t e n yetersizliini cilerle, nerip kahrolmasna benzer bir d u r u m d u r bu. Her ikisi de k o l l e k t i v i z m ' i n kollektivist ruhlu y n e t i srekli bunu Bir t e k Muhamnefisleri kapitaM u h a m m e d ' i n de Lenin'in de a r e s i vard: grmler, parti ve c e p h e l e r i n yenilemeyi henz Medeniyet, vakit halk a t e i y l e y k a m a y denemilerdi. Ama mer yetmiyordu.

dnmler,

dolmamt.

med, Ali, oldu: lizmin

barbar, y a a m a m

kolay f e t h e d i p k e n d i s i n e b e n z e t i y o r d u .

S o v y e t l e r ' d e de yle bir gidi

Bir t e k Lenin lp g i d i n c e , a r k a d a n g e l e n l e r i n nefisleri, madde ve ruhunu y e n e c e k gc gsteremediler.

Oysa

ideoloji

Stalin

iin t a p m a y d .

ok g e m e d i

bu tapn, alttan

sinsice ileyen y o k s u l G r c o c u u n u n y a a m a d parltl t k e t i m l e r le yer d e i t i r m e y e b a l a y a r a k zaten ezberci papaz (skolastik) aklcln iyice zayflatt. P a r a n o y a l a r , ideoloji ve pratiini g t m e y e balad. Bu gidi iinde ne s l a m A l l a h ' , ne de M a r k s i s t A l l a h ' T a r i h s e l Maddecilik para O zaman, ve h k m n Tek are, etmiyordu. Tarihte M u h a m m e d ve acmaszca Leninler a d m arklarn bana kmyorlard. evrim, tarihsel iliyordu. o gidie uyum yapabilecek teorik egemen olmasndayd. Bu noktada mracaat pratik g c gsteren gidi, dndryor

tekilatlarn topluma Bu nasl o l u r d u ? Her d e r d i n uyulmasyd. Muhammed niste, olaylarn devrimini deli ilac

ncelikle teorik gteydi. Tarihsel Determinizmin barbar gelenekleri kavramay bu

e d i l e c e k tek merci:

bilince k a r l m a s ve ona olan oktanrcla kar

bir y a n d a n iindeki

tektanry nce s r e r k e n , dier y a n d a n kendi iinde o tektanry determiilikileriyle bilmeden gelitiriyor ve bunlar adm bana teoriletiriyor (ayetletiriyor)du. Aksi halde tarihsel baaramazd. Muhammed'in hafz ekber i geliimi, brahim gelenei kalsayd, yalanc P e y g a m b e r ' i ve Muhammed'in bununla da kuru tektanr ideolojisiyle [byk hafz]

bir P e y g a m b e r m s v e d d e s i n d e n

teye g e e m e z d i .

Kur'an sadece kuru tektanr ve din szleriyle ele alrsak; beri, ne kitabn, ne de islam a n l a m olamayz.

bu elikili i geliimini tarihsel gidi iinde ele a l a m a z s a k , ne P e y g a m Sadece kalmayz, dinlerin geliimini de k a v r a m a k t a akn kalrz. M u h a m m e d , A l l a h iin Es S a m e d : racaat e d i l e c e k tek merci dedii ayla dislerine, snnetlerine 69- El K a d i r : Allah'n yzeysel -ki bu halde, Dua e d i l e c e k ihtiyalar iin mkendisi bunu kuru kuruya duhakitabna,

b r a k m a m d a i m a o l a y l a r n dilini z p , t e o r i s i n e , k a t m t r ve bunu hemen nermitir. Her e y e her an g c yeter. her birinde ilkel barbarn kar;

sfatlarnn gndelik

bile a n l a y a b i l i r i z kavrayndan: fikirleir iiedir.

ki AlSomut

lah fikri g i d e r e k soyutlar. Yani dar, B a r b a r animisttir.

kavradklarndan

ideolojileir.

Her eyi kendi gibi bilir. Tanrs, c e n n e t i , c e h e n n e m i kabilmilerdir- yanbanda kadar bu grlerin altndan ok sular ak-

b u n l a r ok sonra

Muhammed zamanna

m, s o y u t l a m a pek o k ilerlemitir. r e n s e l l e m e eiidir. M u s a ' y a , sa'ya,

M u h a m m e d de bir deve o b a n bir M e d e n i y e t l e r i n ve t i c a r e t i n evkol gezer. Hintli brahim'den Buda, inli ha-

barbar o c u u d u r . A m a y a a d a: Msrl

Her t r l fikir her y a n d a

H e r m e s ' e , ranl Z e r d t ' e ,

K o n f y s ve n e r d e y s e a d m

bana ermiler, derviler, papazlar,

hamlar...

M u h a m m e d ' e en y a k n Hz. b r a h i m t e k t a n r c l gelir. n karn medeniyetlerle az cebelleme-

k o da t a z e bir barbar o l a n b r a h i m ' d e n kagelmitir. b r a h i m d e barbar o l m a s n a mitir. Kavrayn z a m a n n a g r e bir n e b z e o l s u n s o y u t l a t r p t e k t a n -

r fikrini ge de olsa b e n i m s e y i p gelitirebilmitir. M u h a m m e d d e b u s o y u t l u u 4 0 ' n d a n s o n r a t a r i h s e l d e v r i m iinde, tarihin her an z o r l a y a n ak ryalarda senteze iinde, en az 23 y l d a , iin uraan Beyin her s a n i y e kafa ve atlatan, baarl la olur; bile s e n t e z dnce almalar ise t a r i h i n kitabi

pratik s a v a l a r y l a

kazanabilmitir.

byledir: Zorlu almadan aky-

ulaamaz.

almak zorunluluu Muhammed, o

t e t e b b u [etrafl

i n c e l e m e ] ile bir y e r e kadar g e l i e n b e y i n l e r bilgilerle de K e n d i n e ve atas b r a h i m ' e ina-

g e r e k tarih nyordu.

iinde bocalayabilirler.

b u l a n m a m b e r r a k bir b e y n e sahipti. gidiiyle sahici somutlatrma, d e n e m e vard. sentezlere ulamas Muhammed'in bu yani Yoksa

Barbarn somut dnce sisteminin, yava yava tarihin som byle o l u y o r d u . soyutlatrmasnda ders k a r m a , kavrayn yine ar bir s o y u t l a m a yabu d e r e c e zen-

Dier y a n d a n

somut olaylardan brahim'in

p a r k e n , her s o y u t l a m a s n d a y e n i d e n s o m u t y a a d o l a y l a r a v u r m a , tektanr g i n l e t i r e r e k kendi ana adapte edemezdi.

Bu y z d e n Allah'n bu gzel isimleri, betimlemeleri zerinde belki daha da fazla d u r m a k gerekiyor. A m a imdilik yerimiz bu kadarna yetiyor. "El Kadir: Her eyi her an yapabilecek iin gereken gce sahiptir" t a n m l a m a s lideri; sobenama bana beni baaryla bu ve renmi "Allahm bir v a h i , barbarn bir barbar iin s o m u t bir eydir. Tapt t o t e m i v e y a kankardei topluluu balk avn gc henz salamaldr. Barbar iin t a n r s n n (soyutlamay "Allahm bu de d u r u m farkl

nulandrmasn

zer s o m u t l u k t a d r . oyuncak ver" veya szlye brakm, A l l a h ' n "O her e y e sramas, (sezdii nemesi 70tarihsel vaktin

Bir o c u k iin biraz g e l i i n c e : olaylarn dolmas kanunlara)

g e l i t i r m e m i o c u k l a r iin) k a l d r m a s n " gibi...

deildir: bugn aamay

retmenim

Muhammed zaman,

oktan gerilerde bir birikii ve

d e t e r m i n i z m i n e yaklatrmtr.. olaylarn kavramakla son belli gerektiini kalmaz, olaylara

k a d i r d i r " dedii

uyum yapmay

gcne

d e k zorlar;

her eyi d e r s l e t i r i p t e o r i l e t i r m e s i ve t e o r i s i n i y e n i d e n d e f a l a r c a debu y z d e n d i r . El M u k t e d i r : Her trl g c n t a s a r r u f u ondadr - . Her inher v a r l k t a ayn ayn k a n u n l a r eitli iler. bunu ortamlardan gc, t r farkmanevi veya bu bir g n

D o a ve i n s a n g l e r i de e v r i m i n g i d i i n d e n k a y n a k l a n r . sanda ve l maddi evrimin llerde ama gc kanunlarla fazlaysa Bunu Kiminin sahibi

dierinden

kendinden iyice

bilmemelidir; bilmezse

bir y a n s m a s d r .

gcn

mutlaka gcn

anlayabilecei yaklarz.

bir

musibetle evrimde

karlar. veya

te

zaman

her

tasarrufunun

sadece

Allah'ta

olduu

szn pratik

kavramaya

te bu tr ele a l l a r m z P e y g a m b e r z a m a n n a g t r r s e k ; d e n e y l e r d e n ders alp teorisini (Allah ini d a h a iyi 71kalrlar, kavrayabiliriz.

k a v r a y n ) nasl z e n g i n l e t i r d i -

El M u k a d d i m : Dilediini n e alr. Kimi z a m a n n e geerler. B u r a d a asl s e b e b l e r z e r i n d e duBu y i n e e v r i m i n

Kiiler v e y a olaylar, kimi z a m a n , gidi k a n u n l a r n d a n t r , g e r i d e rulursa h e r k e s yerini z a m a n n ve h a d d i n i bilmi olur. g c y l e olur. Y i n e b e n z e r bir zellik: 72hayr, 73El M u a h h i r : Dilediini geri a r k a y a brakr. kalan bunun ll sebebini aratrmaldr. Belki bunda da bir h i k m e t vardr - . n e g e i l e c e k diye bir ey yoktur. Evrim'in Arkada

(Allah'n) bir bildii vardr. O ' n u bilince k a r m a k t r asl olan. El Evvel: O ilktir, evveli yoktur. determinizmden, doa ve insan t o p l u m u n u n geliimi kak a n u n l a r n o l u u m u n d a n n c e bir k a n u n yoktur. Tarihsel E v r i m kendi 74da Her ey;

nunlarndan nce, o

k a n u n l a r n o l u t u r u r k e n hayat da oluturur. d n y a m z y o k olabilir a m a e v r i m srer. fikirleri ona bir y a n a , da binbir evrensel bir y a n a ; kolayca ispatlamas Baka yldzlarevrimin toplumunun bulabilecei; me-

El A h i r : S o n s u z d u r . zenginliin insan

hayat o l a b i l e c e i bilince

sonsuzluunu evrimi sele

kararak

uyum

kolaylklar

bulmak zorunda olduu buradadr - . (Evrimin) Allah'n

zerinde durmalyz. Asl yakc canalc Muhammed kendince

sonsuzluundan

dersini

alm v e kuraca

m e d e n i y e t i n uzun m r l o l m a s iin e l i n d e n g e l e n Baarl da o l m u t u r . insan ne toplumunun Hl y a a y a n fikir adamlar, sonsuz Muevriise

g e l m e y e n her eyi y a p m t r . Evrimin hammed min onun sonsuzluundan, ders iinde m r mi?

v e rejim s i s t e m l e r i n e k a y n a k o l m u t u r . bilim kadar o l s u n a l a b i l i y o r l a r m? n s a n T o p l u m u n u n kadar u z a t l a b i l i r ? E v r i m

sonsuzluu kanunlarn iin

bilirsek insan t o p l u m u v e y a a d d n y a s biimlerinin toplum geliim

d a sondikhi

suzlatrlabilir Bunun kate

ncelikle toplum iinde

kanunlar evrim

alnmaldr; kimin bin

yaadmz

bilinmezse

kavranamaz... Ama 75mezdi. umurunda? m u s i b e t g e l s e aylr myz a c a b a ? Allah kavrayn ezberci hafz mantyla gelitirekaBir deil

Ez Z a h i r : S a y s z b e l g e l e r l e ispatl olandr - . Somut belgelerle dnlp davranlrd. Bunu 4 0 y a n a

Muhammed,

dar y a a d

ksz

ocuk

beyniyle

snayarak

renmiti.

Her

eye

d e e r v e r d i ve her e y d e bizim e v r i m i seziyle Allah' grd ve buldu. Her eyin s u d a n , d a h a fazla derinlikli olabiliyordu. A l l a h ' a Ez Zahirlii: o n u n bu z e n g i n kanunlar kan phtsndan

grp buluumuza belirten

b e n z e r bir ayetlerden bu kadar

canlandn

sezileri vard. A m a sze, iire d k

S a y s z b e l g e l e r l e ispatl o l d u u n u y a k t r m a s kendi snf-

kavrayn ve dile g e l e m e m i sezilerini anlatr. uyum yaplsn kr eder. diye. A m a

G e r e k t e n d e a n l a y a n a e v r i m , s o n s u z s a y d a b e l g e l e r sunar; bilinlere karlsn v e O'na kiisel k a r l a r gzleri sal, z m r e s e l , tanrz. 76Nefislerimiz

her t r l kanunlar

bask ve a l k l a r l a

hayvanlar. Ve ne d o a ,

ne de t o p l u m

Ezip g e t i i m i z i sanrz a m a e z i l e n biz o l u r u z . El B a t n : A k l alc deildir. Bilinlere k a r l m a k iin binbir k o k u l u anlamyla kavrayaKendi Evrimin onun uyum almtr. A m a akllarmz O'nu tam

H e m o denli delilli sepetlidir. iekler gibi maz. Her gn y a p l a n yeni o

keiflerle a r m a m z bu y z d e n d i r . onlar (ve annda

n g r l e r i m i z g e r e k l e t i i n d e bile a r m a m z b u y z d e n d i r . belgeleri kadar s o n s u z s a y d a d r ki, Ancak ve onun belirli birikimlerden dorular ancak genel layamayz. kanunlarna Yine de (ve d o a y ) 77oldu. dur. kayplardan)

derleyip yorumsonra

biiminde

ulaabilir v e

y a p m a y a alrz.

Bu y z d e n , o birok y n y l e gizli, batn kalr-. k a n u n l a r n a v a k f olup uyum yapabilmek, insanl Kanunlak u r t a r m a y a y e t i p artacaktr.

byk kayplardan

rn a y r n t l a r l a ileyii d a h a a b u k ve kolay z l e c e k t i r . El V a l i : En y c e yneticidir. en kk bu maddenin haliyle Hem geliimiyle balad ve koskoca evren en ve bu geliimin en y k s e k aamas insan t o p l u m u Onu Evrim

Dnyamzdaki Bildiimiz

bile e v r i m i n y c e l i i t a r t l a m a z . de hi z o r l a n m a d a n . nk

gzel, en d o r u , en baarl, tabii ki a n c a k ve a n c a k y i n e o n u n kendi kanunlar ynetebilir. doann t o p l u m u n k a n u n l a r d o a l o l a r a k k e n d i l i i n d e n ilerler. k o k a n u n l a r a u y u m y a p a b i l m e k z o r u n l u l u u ile kar oalmadka, layan, larda, alan evrim onlar oaltmadka, sadece nsan o ynekaryadr - . iin aba-

lite o k a n u n l a r eline g e i r d i i z a m a n bile pek ok z o r l a n a c a k t r . n O k a n u n l a r n kefine ve u y u m y a p l m a s n a kendini a d a y a n insanlar bunun insanlarn oalmas, durumu pek f a z l a deitirmez.

n k a n c a k kendini a d a y a r a k a l a n l a r n t e k i l a t l a n m a s v e k a n u n kanunlara u y u m p r o g r a m n d a s e n t e z o l m a l a r gerekir. bu ie v a k f e t m e k t i r ki, bu g n l l e evriKendini a d a m a d a n yanstr. Kendini bulamazlar. Kendini a d a m a k her ann almak, bu adayn

min y o u n y a n s m a s ve y a r a t y l a olan bir eydir.

o k d k biriki s e v i y e l e r i n i

a d a y a n l a r k m a z s a a l m a l a r boa gidebilir, d e e r l e r i n i

Evrimin yatlarn 78ycedir.

ulu y n e t i c i l i i n e

bir n e b z e

u l a m a k iin

adanm

ha-

o a l m a s n a yol El Mteali:

vereceimiz yerde, onlara yaratt yaratklarn

ket v u r m a k neyi bilanosunu... ok

gsterir? Zamann

henz dolmadn ve kayplarn Kendi

tanmlarndan

M u h a m m e d , her v a r l k t a A l l a h ' n sretini g r r d . En o k da A l l a h ' insan s r e t i n e yani lklarn yarat csyd. kavray, ilkel lama d o l a y s y l a biimine yaktrd. nsan nk Allah, O'nun iin varBu ise btn y a r a t k l a r n en g e l i m i i y d i .

insann stn

k a v r a y n d a n o k t a n k m , g e n i bir s o m u t bir soyutlaytr, sentezdir. n s a n , e v r i m i n en

son en akll aamasdr - . Bu y z d e n , bu k a v r a y n u u r a l t n d a bilime y a k n sezileri y a k a l a yamamak, evrimin neceiniz Allah'a kavrann nk hele bunlar evrim dncesinde birletirememek, sadece b i h a b e r o l m a k demektir. " Y a r a t a n n z ve dO'nun y k s e k soyut kltlemez Basit bir Onu, karVarlk mantklarda bilince kanunlarndan ve ileyiinden Allah'tr" mteali sfatnn yaktrlmas bile, anlatr. A l l a h ' n deil. hibir v a r l k l a z d e l e t i r i l i p bile olsa olaylardan arptrp o basit y z e y s e l kma bilinaltndan apayr

her ey e v r i m d e n kar, e v r i m e d n e r :

o l u u ile konu s a p t r l a m a z . mantk y r t m e s i bile a n n yaanan mak Evrim, dan aamann gerekten aamasna gre

B u r a d a u u r a l t y l a sezi gizlidir.

yle

seziler bulunur.

olaylaryla kendi

nemlidir. yaratklarndan bir giditir. gidi kanunlardr. M u h a m m e d ' i n Allah' varlklar-

deildir. V a r l k l a r n syrlmtr - . 79-

El Berr: Y a r a t t k l a r n a kar iyilik doludur. ad z e r i n d e y a r a t c d r ve y a r a t c l iinde y a r a t t k l a r n a

Evrim,

kar iyilik-ba dolu olur. En ba ve iyilik d o l u o l d u u y a r a t da insandr. n k ona kendi kanunlarn m a k iin sahiptir. 80- E t T e v v a b : G n a h l a r ( T v b e l e r i ) rna u y u m g s t e r m e d i r . kabul eder: E v r i m i n en h o u n a g i d e n ey, y a n l l a r d a n ders alp kendi k a n u n l a P i m a n l k tvbedir, h a t a l a r d a n geri d n t r . bir b a s a m a k t r v e e v r i m i n kanunlar y o l u n d a kendiUyum p h e s i z k i e v r i m bizim gibi d u y g u l a n p h o l a n m a z . A m a her h a t a d a n g e r i y e d n e v r i m e bilinle u y u m y o l u n d a sonularn liinden lmlandrr. T a r i h s e l ak, bir n e b z e o l s u n a k n a girer. kendi akndan insan en zme ve uyum yapabilme yeteneini Ama beyninin vermitir. insan Uyum yapamayanlar eleimden g e e r e k y o k olurlar. yok olma-

byk uyum yeteneine,

geliim

olanaklarna

bilinciyle y n e t i l m e :

y a p l a c a k olann

Oysa mektedir.

insan,

pimanlk duyduu

halde bunu

bilince k a r p y a n l -

tan geri d u r m a : T v b e a l k a n l , pek e d i n e m e m i bir a a m a y y r Ne y a z k ki bu p i m a n l k l a r n birikiiyle son p i m a n l k f a y d a mi uyaryor yoksa, bilinmez. binv e r m e z gidiini

81- E l M n t e k i m : G e r e k e n cezalar verendir. E v r i m k e n d i n e u y u m y a p m a y a n her eyi ve b i l h a s s a insanlar bir m e s a j y l a her an uyarr. arptrlrlar; yeteneklerini iin de ayn uyumsuzluklar ey geerlidir. gelitiren artar, yaamalar sekteye urar. Uyary a l a m a y a n l a r kk k k c e z a l a r a Uyum urarlar. T o p l u m bir a a m a s biimleri olmakla fazlasyla toplumun geirenler apak

gelitiremeyenler seleksiyona

Snfllk t o p l u m l a r n

birlikte e v r i m i n k a n u n l a r n (bilince k a r m a k zere) en fazla a r p t a n ve u y u m s u z l u k l a r hak etmitir. kendi uyum Bu bir a a m a d r . Ve y o k e d i l m e y i kanunlaryla snfl ele evrime er veya uyum kanunlarn y o k edi y i n e e v r i m i n koullarn

elleriyle y a p t r l a c a k ; yapabilme

ge t e k i l a t l a r k e n

buna

kar d u r a n l a r e l e n e c e k l e r d i r . . . kar d u r a n l a r n e l e n m e s i 82Bir kez e v r i m

E v r i m i n c e z a l a n d r c gidii, a n c a k ona

b i i m i n d e olur. uyum gelitirilince, btn eski uyum-

Ey A f v v : G n a h l a r siler. kanunlarna Gnahlarn zerinde durulmas sade-

suzluklar, g n a h l a r silinip gider. ce u y u m s u z l u k gidii 83elbette Evrimin yapmazlar. iinde olur. acmas

Er Rauf: A c m a s ve e s i r g e m e s i boldur. kanunlarnn insan gibi ve korumas nasl iler? Kanunlar, iin insabunu dnerek, a c y a r a k zellikle dnceli korumak

E v r i m s e l gidite, k a n u n l a r n al ve k a p a n l a r n d a k i ola(bilhassa duygulu, bir v a r l k olan

naklarn, v a r l k l a r a

na) d e r t l e r i n e , a c l a r n a , u m u t l a r n a v e y a g e l e c e k t e k i g e l i i m l e r i n e iyi g e l m e s i y l e o l u u r bu d u y g u : 84- M a l i k ' l Mlk: "Allah bize acd ve bizi k o r u d u ! " M l k n ezeli ebedi sahibidir.

Snfl t o p l u m a z l e n bedevi Medineli M e k k e l i fakir f u k a r a , ipotek a l t n d a y o k s u l l a t r l m kyl, e s n a f v e z r t b e z i r g a n l a r n g a n i m e t , mal mlk gsteri dknlklerini grdke; Muhammed derinden sarslp z l y o r d u . bu arsz Kuraca y e n i s l a m m e d e n i y e t i de n c e k i l e r gibi Enfal s u r e s i y l e oldu: sava komnizmi "Ga-

m a d d i y a t l k iinde k e c e k m i y d i ? Sk sk a y e t l e r d e a z a r l a hkm

y a r a k k o r k u t a r a k uyard. A m a e n iddetlisi n i m e t A l l a h ' n v e p a y g a m b e r i n i n d i r " keskin bildirilmitir. gibi, slamn Bu medeniyeti yaylrken dediklerine kii

hkm sonradan esnetmek zorunda

kalmt, n k maneviyata, mutu-

m l k g e l i i m i n i g e m l e m e k o l a n a k s z kaldG z l e r i d o y a r da belki Hlafay Raidiyn,

bendledike selleiyordu. uyarlard... dilekleri, kadar, iyi

Muhammed'in

cennetle

lanm drt halife devri

bir e y r e k y z y l d a n

biraz ar t u t t u .

Mekke'nin lay o l m a d .

Ebu

Sufyan

bezirganlar-tefecileri kamunun ii

iktidar

almakta

gecikkomlk

mediler a m a y i n e de A l l a h ' n ,

mallarn

zelletirmeleri Muhammed'in

slam yava yava bezirganlatrld. boaltld. mi?

A l l a h ' n d r p r e n s i b i yelle yuf oldu, G e r e k deiti pitalizme brakt. irildi, A r a d a n y z l e r c e yl geti, azgn deviriliyor... 700 yl sonra

b e z i r g a n l k yerini azgn f i n a n s ka-

Dnya mal, A l l a h mal, d u r m a d a n kii m l k n e devgelen bn Haldun; Muhammed'in gereklerle Mala mlMalna

Muhammed'den geleneklerle: lahla ke d e n tabi

N a k l e n alp kendi aklyla s e z d i k l e r i n i de g e l e n e k l e r l e Altutarak kald. koyduklarn, Gerek bir aklla-nakili kez d a h a ayrarak hatrlatld:

koymak zorunda

m e d e n i y e t l e r , t o p l u m l a r r y p batyorlard.

Kamu

kollektif a k s i y o n a , g e l e n e k l e olsa da d e e r v e r e n , d e e r i mrl medeniyetler, devletler gelitiriyorlard...

iinde ta-

yan g e b e l e r , y e r l e i k l e r d u r u m l a r n b o z m a d k a d a h a canl v e uzun Muhammed'den ci g l e r t e m e l i n d e , dern d. sosyalizmi 1200 yl s o n r a g e l e n M a r k s - E n g e l s ayn eyi retiKapitalist t o p l u m u n g e l i i m biimiyle koydu, mo-

mjdeledi.

Ve Marks'tan sonra dnyann te biri sosyalist oldu. Olaylar inatyGerekler neyseler ylece, gidi kanunlar bilinmeli ve uyulmal aksi M u h a m m e d , gelenektakdirde ar kayplarla u y m a k z o r u n d a kalnrd.

sel olarak, her aklc sentezini veya sentezlerini A l l a h ' a , dinine balayarak ilerliyordu. Aklyla, nakille gelen din geleneklerini a y r a m y o r d u henz; tersine, akln da o skolastik din g e l e n e i n e smskca balyordu. O z a m a n l a r iin yleydi. A m a yonalist geinen altnda bin btn o batini mistik geliim iinde bile akln kreltmedi. Akl kullanmay Allah emri yapt. Bizim u akllca rask t p h a n e fareleri uzmanlar, erdisyon krkambarlar, p h e s i z ki M u h a m m e d i b e e n m e z l e r ama kendileri aklc makyajlarnn beter skolastiktirler ve y a a m d a n gereklerden koparak kitap kemirirken akllarn t r p l e r l e r aslnda; ni Allah kanunu yapyordu. iindeki z uup giderler...

Bu y z d e n , M u h a m m e d , iinde b u l u n d u u t a r i h s e l d e v r i m dersleriBizler o batni mistik s k o l a s t i k k a b u a alsz yabana atlabilir kamunun mi? aka madanmadan "Mlkn kabaca bulup ortaya k a r a b i l i r s e k d e r s i m i z i alabiliriz. realitesi ne olursa olsun, t a r i h s e l

ezeli-ebedi sahibi sadece Allah'tr"

Snfl t o p l u m u n y a a n a n

b a k a n t e m i z bir akl, A l l a h ' n , yani Lakin snfl t o p l u m a l m a y

d o a n n ve

ln, varln y a m a l y o r l a r d e m e z cikmiyorlar. kii 85m l k n d e n y a n a gelitiriyor... Zlcelal vel

mi? Ve o c u k l a r bile s e z m e k t e gerettii iin e i t i m i m d i l i k

i k r a m : A z a m e t v e S a l t a n a t v e ikram sahibidir.

Evrimin a z a m e t i , s a l t a n a t ve ikram s o n s u z d u r . Y e t e r ki ona u y u m getirilsin.

86-

El M u k s i t : Dengelidir. En dengesiz

T a r i h s e l d e t e r m i n i z m k a n u n l a r n d a bir d e n g e bulunur. bal uzun yollar dener... 87gelir. El C a m i : T o p l a y a n - d e r l e y e n d i r . Tarih b i r i k e r e k ve a t l a y a r a k ilerler. Biriki a a m a l a r dal, Ve bu g i d e r e k s a y c a

deli a k l a r d a bile, kendi d e n g e s i n e d a h a kalc o t u r m a k zere d o l a m -

Bu d o a d a da t o p l u m d a da olatoplan gerektirir. Dolu Muzp-

atlay a a m a l a r

kalitece a r t a r a k oluur. danktr, buhar bulutlatka toplanr. andr,

Sular b u h a r l a r k e n Toplumda hammed ama bu

ve kar ve y a m u r iyice t o p l a n m haldir. Ve d o n m a da yledir. d e v r i m an t o p l a n m a n n an bizzat t e k i l a t l a y p en youn yaad gtmtr. Kendisi baroldedir

d i y a l e k t i k d e s e l e r d e hereyi

kendilerine v e h m e d e n imdiki

kt kariyerist lidercikler gibi deildir; tekilatland teslim 88eder: halde t a r i h s e l "Allah gidiin en

kendisi y a p a r k e n bile A l l a h (detoplayc ycesidir: karakterinin El Cami!" bolluklar ve darlklar yceliini

t e r m i n i z m ) istedii iin, d e v r i m s e l gidie u y m a k iin yapar. Ve kendisi toplayclarn

El G a n i y y : h t i y a s z - b o l l u k doludur. kanunlar hibir eye ihtiya d u y m a z ,

Evrimin

da onun gidii iinde oluurlar, ihtiyalar y a r a t a n da gideren de odur. 89- El M u g n i : Z e n g i n l i k l e r i verendir. Kur'an sk sk belirtir: daima O n l a r z e n g i n l i k mi i s t i y o r l a r ? A l l a h z e n g i n l i k ilerlemitir) leri o n l a r a bol bol v e r e c e k ki o n u n iinde boulsunlar... (Snfl t o p l u m zenginliklerle boulup bata-ka Engelleyendir. kanunlarla u y u m iinde g i d i l m e z s e , e k o n o m i k pokk uyarrlar; yine de uyum yapla90- El Mani:

E v r i m i n k a n u n l a r z e n g i n l i k l e r i s u n d u u gibi, geri a l m a s n da bilir. Eer gidie u y g u n , litik krizler v e y a kiisel ailesel a n l a m d a y a n s y a n s o s y a l , ruhsal kyametikler nce bu m a z s a zenginlikler, alr. uyumsuzluu m u t l u l u k l a r yitirilir, g e r i y e alnr-. kadar e n g e l l e n m e s i de yer umutluydu. Ama umduu nbile bi-

Bu gidi iinde z e n g i n l i k l e r i n s u n u l m a s Muhammed san, de nce iyi dilekli hayallarle

Evrim, her a l a n d a bolluklar s u n d u u kadar e n g e l l e m e l e r de yapar. grd. yola Sk sk hayal krklklarna Kendi urad:

kadar kolay o l m a d n onlar, Kureyliler,

kolay y o l a g e l m i y o r l a r d . O n l a r iin ne k a d a r iyi dilekle d u a e t s e gelmiyorlard. evresindekiler Kur'an ayetleri, sk sk bu iindeki doa z n t ve hayal

mal-mlk dknydler. krklklarn yanstr. 91- Ed Evrimin

P e y g a m b e r y i n e de b u n u A l l a h ' n e n g e l l e d i i

imde yorumlad ve olaylarn kanunlarnn

h i k m e t e e i l m e y e d e v a m etti. ve toplumlarda yle darlklar bile

Drr: I z d r a p ve zarar verendir. ileyii k a n u n l a r iyice b i l i n m e d i k e m o d e r n insan

ve zdraplar getirir ki,

bu darlklar g k s e l ceki Peygamber,

bir g c e b a l a m a d a n y a p a m a z . (nakli) balamakla

Bin

ksur yl n-

ister i s t e m e z g e l e n e k s e l Dini a k l c l a t r r k e n , h e m dini

t e o l o j i k bilgileriyle

her t r l darl A l l a h a z e r i n d e gelitirir. lamay gelitirir. O'nun

k a l m a z , A l l a h fikrini btn realite realiteyi ve akl da dine ba-

bu g c d r ki,

bilince k a r m a m z a y a r d m eder, k u l l a n a r a k uygu-

belgeleri g l e n d i r i r ; A l l a h ' her o l a y a 92vardr. En Nafi: Kt

h e m de dini halk iinde d a h a da s a l a m l a t r r . m e t o d o l a r a k a d m b a n a akln

l a m a k bu s o n u c u vermitir. Hayr ve y a r a r getirendir. her olayn o l u m l u ve o l u m s u z y a n l a r bile hayr, iyilik, Hatta o l u m l u l u k a r a m a k en olaylarn tek y z n d e olumlulukNice d i y a l e k t i k g r l e r bile bu ztlarn karrlar. ilerdendir. hayrlar "Her e y d e bir hayr vardr", " e r " bir o l a y d a bir y a k l a m d r . zaman zaman a z n d a n aklc bir a r a d a l n metafizikleme lar da getirir. 93El Nur: s t e d i k l e r i n i n u r l a n d r a n aydnlatandr - . istediine istedii kadar bilgi, bilim ykler. Bunlar doal Baz bitkiler zehir, panyle, bilime a d a n r l a r ; Evrim

geleneksellemi olaan erleri,

E v r i m i n gidii,

ktlkleri v e r d i i gibi

o l a r a k ileyen k a n u n l a r n e t i c e s i n d e oluturur. zehir y k l d r . dar bilgi, 94lerine 95ncelenmesinden Baz iin... bilim y k l d r l e r . i n s a n l a r da

bilimsel g e l i m e l e r elde e d i l e c e k ka-

d e t e r m i n i z m yle istedii

El Hadi: M u r a d a erdirendir. hedefularlar. El Bedi: r n e k s i z b e n z e r s i z artc mucizeler, yani bugn vahi z ve o l a y l a r n ve y a r a t k l a r n

T a r i h s e l gidie u y u m y a p a n l a r bilerek b i l m e y e r e k istedikleri

yaratcsdr - . K u r ' a n ' d a tufanlar, madan sralanr. daldr; bir bilim ama m i t o l o j i k ( e f s a n e v i ) o l a y l a r durm u h t a gizemli yazsz tarihinin olaylarn aydnlabarbar insann Mitoloji, bile z m l e n m e y e

s i m g e l e r l e a n l a t l n a dayanr. Y a l a n , tersine zmlenebildii nna tarihsel cizesi 96o l a n a k verir devrimi asndan aleyhine kullanmay

u y d u r m a a n l a m s z e y l e r deil,

l d e yazsz tarih n c e s i

P e y g a m b e r , b u n u b i l e m e z d i . A m a y i n e de o m i t o l o j i k olaylar kendi ihmal etmez. Tufanlar daima muKurey t e f e c i l e r i olarak... El Baki: V a r l n n s o n u yoktur. Kalcdr - . kanunlar b a k a l a p geliirler. A m a yokolmazlar sonsuza kullanr. A n c a k hep A l l a h ' n g a z a b v e

Evrimin 97-

d o r u uzanrlar. O n a u y u m y a p a m a y a n l a r gider a m a o kalcdr - . El V r i s : Biricik V a r i s , Sahiptir.

Her ey, h e r k e s v a r l n e v r i m e t e s l i m e d e r e k g e r gider. devir d a i m i , kanunlaryla nsan mrn 98lnn ezeli ve ebedi kendisini cycle' srer. Btn boyuna yeniden

Evrimin O

miraslar o n u n d u r .

g e n i l e t e r e k retir durur. Kur'an T e r c m e s i M. fi.

bunu her bir y a n n d a n bildike u y u m u n u gelitirip t o p l u m s a l uzatabilir. [zmirli smail K e b i r " 1316] Hakk,

Karahisari, " A h t e r i

Er R e i d : O l g u n l u u eriilmezdir. Hz. Muhammed Bu olgunluk, zaman) hemen hi a l a m a y a c a samedani: Soyut

Evrimin k a n u n l a r m i l y a r l a r c a yldr b a k a l a p g e l i i r k e n , insan ak(hi o l m a z s a bir o l g u n l u k oluturur. ister i s t e m e z

g k c l bir gce yaktrlr. A m a bu s k o l a s t i s i z m d e d e r i n d e n ileyen asl g e r e k z, evrimin m i l y a r l a r c a yllk o l g u n l u u d u r . Ve bu o l g u n l u k , en az 5000 yllk antik t a r i h s e l srlarna d e v r i m ve m e d e n i y e t birikimleriyle Akl daima o insan aklna, geleneklerine yansm bulunmaktadr - . evrimsel

olgunluun n

u l a m a k istemitir. A n c a k gce t a p a c a k o c u k l u -

unu a t a m a d l l e r d e akln allahlara kaptrr. Y i n e de her eye karbilim, dinlerin, allahlarn basks altnda i l e r l e m e k t e n geri d u r m a z . Din v e y a A l l a h g e l e n e i , bilin o l a r a k i n s a n d a dillenir davranlar. V e y a o g e l e n e k s e l bilgiler, y a s a k l a r t o p l a m , er. A k l - b i l i n geliimi bilimsel medi nce. Y a s a k l a r l a gemedike, patlayacak Din, akl k e n d i l i i n d e n geliti. insanda bilin y e r i n e gev e r i l e r l e ve d e e r l e n d i r m e l e r l e geliBilim s o n r a d a n g e l i t i k e kalmaktan kurtulamad. lsnde uuraltna

bilin bilimsel e l e r k a z a n d . A m a yine de e v r i m i n t m k a n u n l a r ele bilin y z e y s e l - d e v r e s e l - a s a l birikimler saklad. ve bilimi bask altnda tuttuu llerde de Bu d u r u m d a uuralt, krizcil gidi a n l a r n d a , ihtiyalar

itildi. Z a m a n ve yeri g e l d i i n d e de yeni k u a k l a r d a akl ve bilim gelii m i o l a r a k patlad. s l a m dinini y a r a t a n o l a y l a r n a s l n d a s l a m tarihsel d e v r i m i o l d u u n u s y l e m e l i y i z . olaylarn iinde ileyen dininin u u r a l t n d a akl ve bilim V e y a d a h a z e n g i n c e bir kavray Bilim, o t a r i h s e l d e v r i m d e d i i m i z ktna gre, d e m e k ki slam kanunlardan

b a s t r l m t r deyii a n l a m s z k a l m a z . n e r m i oluruz.

te b u r a d a y a p m a y d e n e d i i m i z birinci i, dinin altnda y a t a n tarihin m a d d e ve r u h u n u g z l e r e batrmaktr. Din k a b u u o t a r i h t e bilin y e r i n e getii Hz. evrim k a n u n l a r n yani e v r i m i sakl t u t u y o r d u . en gksel ayet ve hadislerinde bile, en yercil sezi, z o l a r a k y a k a l a m a k , bu y z d e n birbirlerine Muhammed'in kanunlarn

uzak d r l m olsalar bile y a d r g a n m a m a l d r - . nk her ey evrim kanunlaryla olup biter, hibir ey o kanunlardan ayrca geliemediine gre, o kanunlar arayp bulmak en akllcasdr. Yoksa akli bizler de antik t a r i h i n t e r s i n e ; uuraltna itmilerse yle, din v e y a bugn nakli bilimler nasl dini bilimleri akli bilimler de

veya vam

naklen ederler.

gelmi

gelenek grenekleri

bilinaltna

bastrmaya

de-

D e m e k ki b u r a d a y a p m a y d e n e d i i m i z ikinci i, u u r a l t m z a bast r d m z dinin lere etki ettiini Bu 99ve madde ve ruhunun, bilince karmaktr". baarldka, evrimin olgunluuna biraz daha bilinli bir a l v e r i e g i r m i oluruz. kanunlar, insan sabrnn ve aklnn alahangi k a n u n l a r l a i l e y e r e k beyin-

b e n z e r iler

yaknlam, onunla Es Sabur: Tarihsel mayaca sratte tp k

ok sabrldr. iinde g e r e k t i i y a v a l k t a ve insan t r l e r i n i n iin ba-

Determinizmin

bir z a m a n ve olaylar silsilesi

geliir. gerekmitir. Medeniyetin ortaya kmas o n b i n l e r c e yl

n s a n t o p l u m u o l u u n c a y a d e k y z b i n l e r c e yl g e r e k t i i gibi, rimler birikimi Evrimi, bu

M u h a m m e d v e Kur'an'n t e m e l l e n d i r d i i t a r i h s e l devriiin 5500 yl g e r e k m i t i r . Ve nice olaylar! b i r i k e r e k s e n t e z l e r e u l a m a sabrlln U y u m u n t e k b a n a yeterli k a v r a m a k ve o ne

min g e r e k l e m e s i n e kadar g e e n a n t i k m e d e n i y e t l e r v e t a r i h s e l dev-

sabrlla u y u m y a p m a k iin, e v r i m i n gidi k a n u n l a r n bilince k a r m a s a v a n a g i r m e k gerekir. olamayaca, kadar zor o l d u u ve ne kadar sabr istedii biraz o l s u n a n l a l m olur. U y u m t o p l u m l a d o a y l a birlikte olur. brla d u r m a d a n a l m a k e v r i m s e l 4Hz. MUHAMMED'N BLGE Bu ii b a a r m a k ise en bata sabilin v e t e k i l a t l a n m a k ister... (ARF)L

Dikkat edilirse, A l l a h ' n gzel isimlerinin h e m e n t m , insani zelliklerden t r e t i l m i gibidir. letirilir. Fakat insan gibi t a n m l a n a m a z . n s a n s t her s r e t e giren, te bu insan aklnn y a k t r p bize, Fakat bu kuru bir m e t a f i z i k de deildir. O yle bir A l l a h t r ki,

her y e r d e her e y d e ileyen, gayreti sonuna

t a n m l a y a m a y a c a kadar gte v e sfattadr... A m a yine d e t a n m l a m a dek gsterilir... geri durmayan elikiler ve b e n z e r l e r i , din kabuunu M u h a m m e d ' i n bilinci (Dini g e l e n e k l e r i ) ile bilinaltnda bastrlm a m a kmldamaktan gelitirecek sezilerinin bakalatrp yine din derecede kmldayp verimlileme zgrln

k a b u u n d a n a l m a y A l l a h e m r i n e s o k a r a k ilerleyen minist seziler reteci o l d u u n u gsterir. Kur'an lar herkese, hemen her a y e t t e t l e r durur. azarlar, tarihsel deildir. akllar

bir g e r e k i - d e t e r iyi ileri

Bu o n u n bastrlm akldr - . kullanmay, kullanr. acr-. Akl Kullanmayanaslnda bir ey baka

n k P e y g a m b e r i d a i m a akln zlr ve o n l a r a emri kanununa Allah'n (determinizme) gibi

onlar adna bu,

derinden

devrim Ama

uyumdan

olarak y o r u m l a n m a durmasna

aamasndadr; a l d a n m a m a k ge-

Peygamber'in

aklnn

burada Allah

rekir.

G e r e k t e asl akl, A l l a h " b i l i n c i n e " b a l a n m altbilinle ileyen airin iiri bilin altyla y a r a t n a air kelimeleri, d r t l k l e r i , btn bazen srelerde kavranmas kafiyeleri, sz u y u m l a r n olaylar mmkndr. Ancak bu belli

i i r s e l l e m i d e t e r m i n i s t sezilerdir. benzer: Bunu bazen lerken,

bilinciyle d n r a m a asl y a r a t c l alt bilinciyle olur... apak gstermek g olaylarda pek ak bir realite h a l i n d e h e r k e s i n g r e b i l e c e i l l e r d e imistikleerek -seziler

belirsizleir- ok u z a k l a r d a y a n p s n e n yldz parltlarna d n r : " M c a d e l e " s r e s i Hicretin 4. ve 5. y l l a r n d a inmitir. Ve m c a d e lenin kzt, P e y g a m b e r i n realite iinde k v r a k l a t y llardr. A y e t l e r de a k a y e r c i l l e i r ; Evs Kabilesi, d a h a ak bir d e t e r m i n i z m kendisini g s t e r i r : bezirganlardand. Her konuda mcadeleyi zengince

f r a k s i y o n i z m e s r k l e y i p k e n d i l e r i n e yer aarlard. A l l a h v e P e y g a m ber, o n l a r a kar z lgtlarn, pratik n l e m l e r i n i a k a a y e t l e t i r m e k t e n b a k a yol "9manlk va "10zlrler. remez. cdele iyi Ey ve bulamad: nsanlar, Peygambere konuun o, bo Gizli Oysa Mminler Sresi] ile onlar zlgtlar, birletirir. bilin) kam m i n l e r e de kalp kuvveti verir ve mcadelede aranzda kar ve Allah'n yere gizli konutuunuz zerinde zaman, gnah, iyilik ve dtakgelme eytann izni konumayn;

zerinde

huzurunda

toplanacanz Allah'tan yapaca ve ilerdendir. inanmlara Allah'a

korkun." nananlar ve[M-

konumalar

olmadka

hibir zarar dayansnlar."

zlmesinler

P e y g a m b e r a k a f r a k s i y o n i z m e atar ve A l l a h dilekli B u r a d a akl buu iinde geleneini Yine bu pek o r t a d a d r a m a y i n e A l l a h kmldar v e h e m o n a zengin takm, gelitirip akllandrr,

(din g e l e n e k s e l

balanr hem de balanrken Allah bile uluorta f s l d a p f i s k o s u ayet ilbu hayrl

deterministletirir. P e y g a m b e r b u n u n l e m e k iin b a l a y a r a k z m e y e alt: ile verin gizli bu konuacanz sizin iin zaman daha

Peygamberle

legalize e t m e y e a l y o r l a r d . h a m n a girdi v e k o n u y u 12gizli ve "Ey inananlar siz konumanzdan temizdir." nce

kurallara bir sadaka

Peygamber

[Mcadele] iin, z e n g i n t a k m bu t a k t i i n d e n v a z ilerinde bir iyilik, "Bu sizin iin d a h a kald. Peygamber bylece onlarn

Sadaka fakirlere verilecei gemek zorunda

toplumsal kardelik uyandrmay da d n y o r d u :

hayrldr. T e m i z d i r . " Belki f r a k s i y o n i z m d e n v a z g e i p m m i n l e i r l e r d i . . . A m a d a h a d a gizli hale g e l e b i l s e gizli k o n u m a y braktklarn g r n c e bu ayeti 13mu? zekat haber kaldran bir b a k a ayet ile d u r u m u y u m u a t t : "Gizli verin. alandr." konumanzdan yapmadnz. Allah'a ve Allah nce da sadaka sizi affetti. itaat vermenizden Artk edin, Allah korktunuz kln yaptklarnz namazmz

nk

Peygamberine

[Mcadele]

Y i n e ilgin bir g e l i t i r i m de yle g e r e k l e i r : Ashab'tan Evs bn S a m i t ; karsna " z i h a r " y a p m t . Y a n i A r a p gekararn " s e n bana B u d u r u m d a kadn k o c a s n d a n bir kadnla y a t a b i l m e o l a n a n a erleneine dayanarak, karsyla e b e d i y e n y a t m a m a

a n a n n srt g i b i s i n " d i y e r e k bildirmiti. b o a n m a m oluyor ama erkek baka kavuuyordu; darya kars kek karcl, t a b u ve aile biimi atlncayaca kadn kadar hl barbarl rumu anahanla o

artk k o c a y a " H a r a m " o l u y o r d u . A r a p l a r d a k i derin sayg gryordu.

byle iliyordu. A n c a k kadn e v d e n nk Arap

kadar uzak d e i l l e r d i . arasn dzeltmesini istedi. Pey-

Bu yzden defalarca "Sen

m c a d e l e s i n i a k a s r d r e r e k P e y g a m b e r e dubilinle A r a p g e l e n e i n c e kadn Kadn, o c u k l a r n n e

bildirerek kocasyla

g a m b e r n c e dz m a n t k l a g e l e n e k s e l yantlad. muyordu;

k o c a n a h a r a m s n " dedi. A m a b u p r o b l e m i z m ol-

hibir r e f o r m g e t i r e m e m i o l u y o r d u . P e y g a m b e r i ikna eder; kocas szn Allah ki, kadnlara nk hakknda iitti. zihar o seninle Allah, edenler kadnlar douran

srer, g e n l i k b o y u h i z m e t ettiini, i m d i y a l a n d iin b u n u y a p t n n e srer; 1lunan sn 2rn lan "Allah kadnn iitir. "Sizden P e y g a m b e r ayet a l m a d u r u m u n a tartan ikimizin grendir" (sen onlarn bana analar affedici ann hemen anann Onlar srt gibisin" Onlave yadeillerdir. irkin ve ve Allah'a ikayette olan bugirer: Aklcl s e n t e z i y a k a l a r : birbirinizde konuma-

iitendir,

diyenler) olan Hz.

bilmelidirler ancak bir sz Sresi]

analar

kendilerini sylyorlar.

kadnlardr.

phesiz Allah Devrimin ve

balaycdr."

[Mcadele

Muhammed,

Tarihsel

determinizminin b t n zellikleri

g e r e k bir y a n s m a s d r .

E k o n o m i k , politik, a s k e r c i l , lider, h e k i m , psiBilim a d a m gibi deil Dolaysyla Allah'a kendinde gelitirmi iin, te-

kolog, t a r i h i , air, aile b a b a s , dert b a b a s , bilgece v e y a arife z e r i n d e s e n t e z l e t i r m i t i r . ama sezileri bilime y a k n zelliklerin nsanlar en "arif" yaktrd insancl

mertebesindedir. seviyelerini

bulunmaktadr. Erkeklerin bile y o l a

psikolojilerine dek derinden anlar: azgnlam ak tutar, olduklarn geleneksel uram yakalad davrananlar, ezilen bir sz s y l y o r l a r " diye onlar a z a r l a r k e n

babahanlkla olanaklarn

"onlar irkin ve y a l a n olan gelme

miz kalpli olanlar kayrr. Y a n l y o l d a n d n e n l e r e "Allah'n b a l a y c affedici" olduunu tarafn tutar... Hemen rlmtr. Y z l e r c e yl tiini y a p a n her s r e buna benzer btnlklerle, insancl zelliklerle Kendi a n d a Kur'an bu y z d e n bir m u c i z e gibi karlanr. bu y z d e n e v r e n s e l l e e r e k a y a k t a kalr; M u h a m m e d ' i n zellikleri, m u c i z e gibi gelenekselleir. m e d e n i y e t e g e i i n t e o r i s i n i ve prakarlanp Peygamhatrlatr v e hakszla kadnlarn

Y z l e r c e yl n c e b a r b a r l k t a n

berletirilmiti.

Gnmzde adm

bana

mucizeler gerekletiinde,

bunlar bilim ve akl nda d e e r l e n d i r i l e b i l d i i iin, artk "Bu A l l a h ' n h i k m e t i d i r " szleri bile o r t a k l k t a n ekildi saylr. Bundan genelde bilince Tpk din alacamz bilimi ders udur: Ama Bilgi-akl-bilim gelitike, ve bilgi Allah, Onu geriler. bilinaltna b a s t r l a r a k geriler.

karp bunun

kltrmzde gibi

sentezletirirsek toplumsal zamannda da gelien

doasal akl ve

uyumumuzu

zenginletirir. Muhammed M u h a m m e d eski b r a h i m g e l e n e i n i , eski altnda ilkel kav-

bilim s a y e s i n d e ,

r a m l s n d a n k u r t a r a r a k gelitirdi. A m a akl v e bilim h e n z ste kabilecek a a m a d a deildi. gelimek zorunda Bu tezleyen kalmad. kald. btn zelliklerini kendi kiiliinde sene k o n o m i k politik ve askercil bir n d e r o l m a k l a Bu y z d e n Allah gelenei bastrlarak

kolay deildi, a n n Muhammed,

Kiisel p s i k o l o j i y e bile h a s s a s a e i l m e k ve bunu g e l i t i r m e k B u y z d e n A l l a h ' n gzel sfatlarn gelitirip h e m e n Bu zellikleri ayn z a m a n d a k e n d i s i n d e de yansbezirgan Yahudi kabileleri alttan alta Mekke bezir-

z o r u n d a kalyordu.

her s r e y e y a y a b i l d i .

m buluyor, k e n d i s i n d e de g e l i t i r m e k t e n bir an geri d u r m u y o r d u : M e d i n e ' y e hicretin 4. ylnda hin te olu hin muhalefetlerini aa iyi kardlar ve aka

g a n l a r y l a (Ebu S u f y a n ' l a ) ittifaka girdiler. P e y g a m b e r ' e iki kez suikasbile giritiler. Bedir S a v a n deerlendirememilerdi. Uhud savanda Muhammed'in Gnlleri zenginlikten ihanetlerini yanayd. Mslmanlar yenilir y e n i l m e z

hzlandrmlard. A m a

s o s y o l o j i k v e psiko-

lojik o l d u u k a d a r askercil d e e r l e n d i r m e l e r i ve t a k t i k l e r i onlar ustaca s u s t n d e y a k a l a m a s n bildi. O n u n iyi dilekli bu hassas y o r u m l u tut u m l a r , y a h u d i kabilelerini kendi a r a l a r n d a b l m , t e r e d d t e d r mt; iki hatta p s i k o l o j i k o l a r a k zaafa telaa sonra Eriha'ya, Ezret'a, bunun iinde kntye uratmt. Bir kuatmadan Muhammed Olaylar yardm onun Sresi". Ayet srgnde mtnz. Siz lerini yerden psikolojik onlarn Allahtan geldi. kacaklarn koruyacan (Kadnlar girmilerdi) sanmamtnz. sanmlard. onlar Allah Peygambere Onlar Allah kalelerinin onlara korku kendive yle ummadklar etmilerdi sald. 2"Kitap sahiplerinden Allah (yahudilerden) Siz bizi inkar edenleri, ilk yurtlarndan kard. onlarn kacaklarn sanmauzun k e n d i l i i n d e n d e n e c e k b i i m d e bu hepsini bile. kabilelerden bilmedi. ona Ama "Har

Nadiroullar am'a, boylu

Hireye, H a y b e r ' e srldler. kendinden O b j e k t i f gidiin seziyordu. ediiydi:

alakgnllce yorumlayp devrim o n a yol

vnmedi

ettiini, t a r i h s e l bu A l l a h ' n

bulunduunu ve y a r d m

iin

gstermesi

istihbarat

kntye

yreklerine

ki

evlerini

kendi

elleriyle

ve

mminlerin

elleriyle

mahvettiler.

Ey

akl

sahipleri

ibret

aln!"

[Har] her eyi A l l a h ' a b a l a m g z k s e bile, d i k k a t l e askercil, sosyolojik ve p s i k o l o j i k stnne dost

Bu a y e t t e bile ki yorumlanrsa,

Peygamber'in

l v e d e a l a k g n l l sezilir: Y a h u d i o p o r t z m i n i f r a k s i y o n i z m i n i en iyi izleyen ve hesabn t u t u p g r e n a s l n d a M u h a m m e d ' d i r ; ne d m a n , "Ey akl P e y g a m b e r kadar h a s s a s ve atik olamamtr - . sahipleri ibret aln! itibaVe hakl o l a r a k haykrr: Hep akln kullanr ve akl nerir. A m a akl, y i n e de a a m a s

ryla A l l a h ' a balar. O ayn z a m a n d a s o s y o - e k o n o m i k bir liderdir. Yeni orijinal yetinin Ayet (onu Allah Allah sosyo-ekonomisini 6elilerini her eye orijinal "Allah'n iin) diledii kadirdir." onun dzenler. elisine ne zerine verdii at ne salar ganimetlere deve (onlara gelince, siz Fakat getirir). zerine [Har] Peygamber bu olayda kalr. Yahudi baPeygamberlerin gelitirmek zorunda olay aka srmediniz. stn onlardan kimseler medeni-

kazanmak

S a v a m a d a n alnan g a n i m e t l e r e " F e y " denir. da yeni, bir s o s y o - e k o n o m i grlmesi kabilelerinde nimetlerin v e Allah' bir k s m n n

arsdr. A m a bu n e m l i deildir; S a v a l m a d a n k a z a n l m a s ve bu ganasl ne pay e d i l e c e i nemlidir. P e y g a m b e r burada kendisini bulus r e r e k yine " k o m n c " g e l e n e k l e r i , domakta

nan yeni m e d e n i y e t iinde s e n t e z l e m e y i amalar. s l a m m e d e n i y e t i n i n uzun m r l o l m a s n n y o l u n u p r e n s i p l e t i r m e k t e bulmutur. ve davranlarnn ayetinde Ayet Peygamber o ber mallar, size ne buna 7 derinliklerinde Fuhu cepheden o kent arasnda aln, Allah'n bunu h i s s e d e r e k yapar. bilir; Komncl aldklar, yolcuya bir ey yasakladysa lerin " M a l - M l k - S e f a h a t ve kar iinde battklarn Dnce her Medeniyethemen

saldrr.

g e l e n e k l e r e sarlr. balar: Peygamberine aittir. olmasn. ondan [Har] Ta ve ki

A l l a h v e P e y g a m b e r k o r k u t m a s y l a d a bunu s a l a m a "Allah'n zenginler onu nk halkndan yoksullara, dolaan size azab neyi akrabalarna,yetimlere, yalnz korkun. verdiyse

Peygamsaknn,

Allah'tan

iddetlidir."

Burada " F e y " 6'ya pay edilse de h e m e n btn k a m u mal gibi tasarruf edilir. zellikle de kesin ve zlgtl art koulmutur. "Ta ki o mallar yalnz z e n g i n l e r a r a s n d a d o l a a n rak herkesin g n l n zengini zengin e t m e y i Ayet dan ve 8 "Bir de Komncl bir ey o l m a s n . " Bu manevi olakayrmay, bir t u t u m a sevkettii gibi;

kesinlikle yasaklar. o mallar u gmen

Kendisiyle birlikte srf t e m i z fakirlere Allah'n aittir ki, ltuf ve yurtlarnrzasn

inanla M e d i n e ' y e g edenleri de y i n e ayn a m a l a ne karp tutar. mallarndan srlp karlmlardr;

ararlar; dosdoru

Allah'a olanlar

ve

elisine onlardr."

canlaryla [Har]

mallaryla

yardm

edenler.

te

M e d i n e y e r l i l e r i n i n ( E n s a r ' n ) de bu pay e d i t e n k s k a n m a , kin gibi psikolojilere sapabileceklerini rini 9 Ensar, metlerden tiyalar ok erenlerdir." Ya olduu deildir. "Ve onlardan g nce ile yoksul nefsinin o incelikle h e s a p e d e r e k , o n l a r n g n l l e yurda bir [Medine'ye] severler ihtiya ve yerleen, onlara z iman eden ganiihdaha baarya bir ey bile k a r d e e , t o p l u m c u l l u k ve h a k k a n i y e t l e doldurur. kendilerine tr olsa Kim [Har] Peygambercil mcadele, enayilikten baka Modern iin en P e y g a m b e r l e r i n baars, t o p l u m u n iyisi o tr e n a y i l e r y a a m a m a l d r l a r ; klliyen eletirisi yaarlarsa gelenleri gmen verilen Kendilerinin canlarndan ite onlar

gnllerinde

duymazlar. korunursa,

dahi,

kardelerini

severler.

cimriliinden

gnmz?

m a a r a l a r n d a s r n m e l i d i r l e r ki f o y a l a r o r t a y a k m a s n . . . M o d e r n t o p l u m eskiyi uramayan ama srnen unu ite aydnlatanlara nefsinin onlar "Kim m u m l a a r a t r k e n , a s l n d a , l e m e y e n v e dokendi s o n u n u byle hazrlar. korunursa, Kendi kurtulu-

elbirlik gz a t r m a y a r a k . . . . cimriliinden erenlerdir. "[Har] m a d d i v e m a n e v i b t n derin a n l a m l a r y hrslar onlar dizbaarya yanadr.

baarya

B u r a d a " N e f i s cimrilii": O hrslar ki ginleyip ularlar. Baar toplum nk

la, p s i k o l o j i k ihtiyalar m l k - f u h u - s e f a h a t - b a a r ve ilh... insan g k l e r e k a r d gibi y e r e de alar; adna tarih Ama kullananlar, terazisinin Muhammed kefesi tarihsel

zamannda devrimden midir? kendini olacak

a b u k gelir.

bu t m c e d e tarihin

btn

k o n a k l a r n d a ge-

erli o l a b i l e c e k bir sr v e y a g e r e k l i k de sakl deil melleri de insan gerekletirir. olurlar. sadece kendi yurduna hapis tm an bu n s a n l a r nefislerini,

T o p l u m u (ve kiiyi) m a d d i retici g l e r belirler. A m a o m a d d i tebilmezse kadar dar Onun maddiyatn oyunca Peygamber gnl, milliyeti iin iin dek nefis uzanr. D e m e k insan uruna mtebahirlikten (deryalar dolusu kitap o k u m a k t a n ) liderlerin eriimedenikiisel karlar (nefis) kurulmu deildir. zerine rpnr. aresinin

Bilebildii, sezilerinin

alglayabildii deeri, kendi

insanlk v e y e r y z yzdendir. aarak gnmze

giderek evrensellemesi

ok, t a r i h s e l olaylar yetitirir ise, o o l a y l a r d a n , k a m a k trajik s o n u l a r ve trajedileri biriktirir, lemezlii bir y a n a ,

Peygambercil

byk emeklerle

y e t l e r i n r y e v e yeni bir t a r i h s e l d e v r i m l e y o k e d i l i l e r e s r k l e n i i a b u k l a t r r ; sosyal d e v r i m l e r i geciktirir. llizyonunun tarihteki potansiyel iler. T o p l u m ve kiiler kii Elbette bu kii mlkiyeti: k a n l m a z bir gidile kontenjanyla;

m l k i y e t i n e d o y m a d k a , bu gidi, bilinli

kollektif s i s t e m l e r i n damarlarn Bu d u r u m d a pozisyon

iinde

bile

akacak

kan

olarak tarihin

toplumsal

zorlar durur P e y g a m b e r bilgelii ne y a p s n . kiiler, kendilerini t a r i h i n a k n t s n a ykseltmek iradelerini kar bilinli seviyeye kullanmadka,

S o s y a l snflar ve alabilecek

P e y g a m b e r v e y a liderlerle a r a l a r n d a k i u u r u m her iki t a r a f t a n da dold u r u l a m a d k a bu trajedi srecektir. 5DETERMNZM VE "ESMA'L sanld ile HSNA" insanst deilgibi)

M u h a m m e d ve Allah', dir. Olaylarn iinde akl dolar. apak

kadar mistik ve birlikte

psikolojiyle

(determinizm

Bunu yine (mnafk-ikiyzlleri): grrz. 14. Ayet olarak Sen sizinle onlar onlar toplu iddetlidir. Byledir,

Evs v e H a z r e c k a b i l e l e r i n e ayetlerinde

m e n s u p z e n g i n l e r i d e e r l e n d i r e n v e su st y a k a l a y a n Har sresi "Onlar lerde, kimeleri danktr. lojik, surlarn

savaamazlar, isterler. sanrsn toplu

ancak Kendi ama bir

korunmal aralarndaki onlarn

ehirekalpleri

arkasndan nk ilh...

savamak

dnmez

topluluktur." (bilin bildirir. kabuuyla) Yani Allah

Hatrlayalm,

ayet, A l l a h

buyruudur. A m a

Peygamberlerin sosyo-

p s i k o l o j i k ve beyninde

aklnn Allah

geleneiyle

s u n u l m a s d r . A y n z a m a n d a A l l a h , i l h a m - r y a ve ilh... b i i m l e r d e Peygamberin sentezler yaratarak ayetlerini her o l a y d a da P e y g a m b e r i de Kur'an v e y a s l a m ile h e m e n her o l a y d a ni d e t e r m i n i z m gibi gsterirler. A l l a h , k a n u n l a r gibidir. bir elidir; P e y g a m b e r l e r ise, tarihsel aklyla determinizmi kendileri-

ileyen d e t e r m i n i s t yorumlayan Zaten Bunu bu ba-

determinizmin youn

bir y a n s m a s d r .

y z d e n o l a y l a r n gidi k a n u n l a r n o k iyi s e z e r ve yakalar. nk bu sezi de s e n t e z l e r i dnr. nan, toplu de

ard iin de kendini k u t s a l l a t r m a g e l e n e i y l e P e y g a m b e r hisseder. kendisine Allah'n verdiini y o u n l a m gelenei, determinizm danktr." b y m e k ve bir g doile st bir g e l e n e k l e ste oturur; "Sen karde mak onlar Bylece Allah sanrsn stn ama olan

kandan stnleir: onlarn inan kalpleri

Muhammed, isteyen

m c a d e l e s i y k s e l d i k e , z a m a n z a m a n , g e r e k kanbirliinin, bir c e n i n kii kadar y o u n kendi olduunu ruhlarn-

birliinden

koskocaman

sezer, grr. aralarnda

D m a n n ve m n a f k l a r n , t o p l u c a a y r l k l a r n ve

birlik d u r s a l a r kendi

iddetli

gnllerindeki,

daki d a n k l n , onlar kasp k a v u r d u u n u s e z e r - g r r . V e b u a y e t l e s e n t e z e ulatrr. A m a da Muhammed bunu O'na yaptran akll, baka bir g c n o l d u u n u Bu g, s e z i p t e s l i m e d e c e k k a d a r da iin Allah'tr - . d r s t bir insandr.

Bu yzden sann din olamaz. Fetih "(... ) onlar lerin lendirir sresi Bir

Muhammed'in Allah artyla ayetten; gibidirler kalnlatrd. holarna geldi.(...)" ki, ele

kavrayn yzeysel, O'nu olduu gibi

m o d e r n inele almak

allerjili 29. ekin

almak,

(Allah gvdesinin gider.

mslmanlarn) zerine kar dikildi. Onlara

Filizini Bu de

kard, ekincifke-

glendirdi, bir duruma

(mslmanlarn) Hicret'in

keyifleri

d o k u z u n c u yl: Mekkeliler

"Eliler Yl"dr. barna

M s l m a n l a r artk o r d u getirecek Onlara kadar glenile Hucurat Sresi gemeyin... " karmayn... " ou

lamlardr. miler, terbiye 12417De ki: "Mslman ilettii 12iin

Hudeybiye

biraz da zafer s a r h o u o l m u l a r d r . kurallarn "Ey retir. Allah'n ve Elisinin sesinin sana inananlar,

nne

"...Seslerinizi "Odalarn "slam

Peygamberlerin arkasndan olmalarn

zerine

(uluorta) bana bama olunuz." Zira retir.

barp-seslenenlerin

dncesiz

kimselerdi." senin kakyorlar. kakmayn. Zan'nn Onlar bir Tersine ksm sizi imana

olmamz Allah'a

benim

minnettar ok saknn. bu

"...zan'dan

gnahtr..." yeni s l a m olhogdaha sever,

M u h a m m e d ' i n Allah' mu g e b e l e r e t e r b i y e y i rr, cezalandrr. Bu da y a k l a t r r ; ki, A l l a h ' n 99

denli

g e r e k l e r iindedir; azarlar, tersine Allah'

bile

sanldnn

determinizme

mistiklikten

kurtarr. Y z e y s e l

bir g r

ile sanlabilir

ismi v e y a sfat

basite insann z e l l i k l e r i n d e n tretil(99 isim) haline gelmitir.

mitir. V e S m e r ' d e b u l u n a n y z l e r c e A l l a h ' n zellikleri, g e l e n e k l e r l e s l a m ' n t e k t a n r s n n zellikleri Hayr ve evet. Bilge"cil s e n t e z l e r i kltr, ezberi Hayr n k bu zellikler, bizzat M u h a m m e d ' i n "Arif: h a l i n d e , ayetler iine yerli y e r i n d e k u l l a n l a r a k yeEvet. S m e r d e n beri g e l e n gemitir ama Muhammed dorudan bilir ve s e v e r ;

dirilmitir; e k l e t i z e e d i l m e m i t i r ; s r t m a z . b i l h a s s a T e v r a t v e ncil'de y a z y a deil, kendi akln ve d r s t l n

Hz. b r a h i m g e l e n e i n i iinde d u y d u u iin T e v r a t ve ncil'i deil, brahim geleneini Tevrat-ncil deil, tutar. Kendi g e b e v e y e r l e i k karakter s e n t e z i n e d e n k der. Belki Muhammed'in Smer klgrlerinde brahim gelenei

kervanclk sralarnda cak M u h a m m e d , A l l a h Allah geleneini

papaz-haham-dervi geleneini srekli i

t r n d e n y a n s m a A l l a h ' n saysz zellikleri

k u l a n a alnmtr. A n her a d m

olaylara vurduu, yorumunu;

b a n d a d e n e y i p s n a d ve gelitirdii iin o k t a n bu nakilleri a m ; gelitirmi; olaylarn determinizme y a k l a t r m t r . G e c e l i g n d z l , r y a d a bile yeni fikirler r e t m e y e t e n e i n d e k i beyni, her o l a y d a n d e r s a l m a tiryakisi o l m u t u r .

Bu y z d e n , yle y z e y s e l y a k t r m a l a r a s m a d gibi insani sosyal z e l l i k l e r e d e pek s m a z . A n c a k insan t o p l u m u d e t e r m i n i z m i n e n yksek yansmas ve aamas geri d u r m a z ; y i n e de o kalb s t n e frlar: 1- "sm-i A z a m " yani Allah'n liklerini ondan kendisinde toplayarak k m a y zorlar: birinci ismi, btn isimlerin zelinsani toplumsal zelliklerin zerine olduu iin, elbette determinizmi gibi M u h a m m e d ' i n A l l a h ' d a insancl t o p l u m c u l u k zellikleri y a n s t m a k t a n hep krp a m a y zorlar. n s a n ve d o a

" H v a l l a h l l e z i la ilahe illa h " O, yle bir A l l a h ' t r ki insan, nefsinin akp t a p m a gdsyle insan ve konusu madde

b a k a t a p l a c a k - i n a n l a c a k bir ilah yoktur. her eyi Ama men eder. Yani t o p l u m ve m a d d e dna kar; yine de her olay Peygamber

G e l m i g e m i ilahlar bir y a n a , yapabilecei iindedir. tirir. insanstletirir.

B u d e t e r m i n i z m d e n b a k a bir ey o l a m a z . A m a

b u n u a n c a k d e r i n l e r d e bir k o l a r a k sezip A l l a h g e l e n e i y l e z d e l e B u y z d e n S m e r v e Msr T a n r l a r n n y a m u r y a d r m a k ekinleSmer nsannn soyut dncesi, h e n z Hz. bu Muhammed karn soyut re s e b z e l e r e boy a r t t r m a k gibi s o m u t dar g r e v l e r i n i n t a n m l a m a l a r na smaz; kadar g e l i m e m i t i r . tik t i c a r e t y o l l a r n d a , bezirganlk yapan Hz. Btn t e k n i k geliimi y a y m a l a r n a Filistin drtyol aznda

d n c e h e n z byle o l u a m a m t r . V e y a t a r i h i n

k o n t e n j a n , an-

retim, temelsiz soyut P e y g a m b e r l e r i n bNuh, Hud, Sa-

brahim soyundan gelmi Yahudi Araplarna ve Kur'an'da geen S a d e c e birisi A r a b i s t a n

Arabistan Araplarna tannmtr.

y k o u n l u u y a h u d i A r a p l a r n d a n gelmitir. lih;

A r a p l a r n a aittir. A m a hepsi Araptr. A d e m , it, dris, balanr. Belki "Velilerle birlikte 124 bin tane

bu eski ulu e f s a n e v i P e y g a m b e r l e r de A r a p atalar olan s e m i t l e r e olduu sylenegelen arkas kesilufakl b y k o u n l u u d a S e m i t l e r e aittir. ilk Irak m e d e n i y e t i S m e r l e r e kar bu hayalleri irili-ufakl k e n t l e r d e n , irili

Peygamberlerin

n k Semitler,

meyen tarihsel devrimlere kalkm; litirmi rihsel bir t o p l u m d u l a r . brahim'den glerinin yani Tpk bu sonraki soyut

liderciklerle T a r i h s e l d e v r i m y a p m a s a da Bilhassa zorunda

k u r m u ve geartk takarmak dneme soyut iler: uaygibi bol

Peygamberler, snp

Semitlerin bir

devrim

kalmad,

Peygamberler

kaldklar de

dnceler Yahudi

gelitirdikleri

d e n k derler. dnceleri brahim'den yip,

retim temelsiz soyut bezirganlklar brahim Lut, soylu topluluklarnda smail, shak, Yakup, Yusuf,

sonraki

Eyyup,

Musa, H a r u n , Y s a , lyas,

Eyesa, Davut, S l e y m a n , Zlkf, UzeP e y g a m b e r l e r i n , smail dHacer'den olmadr Bu yzden Arabistan

yir, Danyal, L o k m a n , Z e k e r i y a , Y a h y a , sa n d a k i l e r hepsi Y a h u d i d i r l e r . ve Kabe'nin kurucusu-koruyucusu

b r a h i m olu s m a i l , arasndadr.

A r a p l a r n d a n saylr.

Bu s o y u t d n c e geliimi iinde S m e r l e r i n t a n r beri t e k t a n r l a a r a k b a k a l a p gelimitir. Araplarndan deildir. Ama en az 2500 yllk kentleri,

zellikleri, b r a h i m ' d e n Muhammed Yahudi bu yansmtr.

kltrel birikimi, g e l e n e k s e l (nakli) o l a r a k A r a b i s t a n A r a p l a r n a da n k ticaret Yolu zerinde kurulmutur. Hicaz zerindeki am'a u r a k yeridir... k l t r l e r i n i n s e n t e t i k birikimleridir. B u n u b i l m e y e n d u y m a y a n sar malumu ilan e t m e k t e n te her t o p bir her a d a ,

Orta T i c a r e t y o l u

S m e r ' d e n arta kalan, bu tanr

A y n s deildir. Z a t e n ilk Irak m e d e n i y e t i h e m e n btn m e d e n i y e t l e r i n tohumlarn vermi ana medeniyettir; sultan bir k a l m a m gibidir. Bunu kazan getirmi olmaz. bildirmek,

Kltr y a n s m a l a r ,

l u m d a ayr s e n t e z l e r e u r a y a b i l i r l e r ; koullar orijinalite 2- Er iindeyseler, iindeydiler. Bunun deeri

eer hele ayr bir t a r i h s e l d e v r i m zlmedike, ne Muhammed,

M u h a m m e d ve Hicaz A r a p l a r yle az g e l e n kavranamaz... ynetimi her v a r l n anlatsa bile, iinde

ne Kur'an ne de s l a m m e d e n i y e t i R a h m a n - E r Rahim. yardm, acmas, Koruyuculuu zerindedir.

ve

nsancl,

sosyal

bir y a k t r m a y

insanst

bir s o y u t l u k a p a k ortadr. Ve sanki T a r i h s e l d e t e r m i n i z m i anlatr - . 3- El K u d d s : Noksansz olan Noksanszdr - . kimdir? Nedir? Noksansz olan sadece varlklarn kalkp geliirler.

o l a y l a r n gidi kanunlardr. n k bir t e m e l d e n 4- El M e l i k :

M l k - T a s a r r u f u bir an y o k o l m u y o r .

l m s z olan ve her e y d e , her y e r d e ileyen bir insan olabilir mi? 5- El Bari: Y o k t a n var edendir. nsanolu 6durur. A m a y i n e d e b u t a n m insan t o p l u m u n u n g i d i i n d e n y a r a r l a n l a r a k yaplmtr - . n s a n , d e t e r m i n i z m i n en stn y a n s m a s d r . . . 7- El Halik. Y a r a t t her e y e k e n d i s i n e z g g c n , zelliini verendir. hangi kii insan ve t o p l u m insan, n e r e y e kadar baaralabilir. 8- El G a f f a r : A f f - b a l a m a s en byktr. En insancl zellik affetmektir. A n c a k P e y g a m b e r insann bile affetmesi, btn insancl Olamazd nefis da. patlamalarn, nk geleneini kucaklayabilecek enginlikte k r a m a m bir e r k e k insand. hogrebiluuralt patlamalarnn alglamaktan olamamtr. P e y g a m b e r de bir insand ve h e m erkek egemenliinin Kadnlarn ipular olabileceini Bunu ancak gnmzde determinizmin insanolu kanunlarn yenilir ve yakalaalalp dka y o u v a r e d e b i l i y o r . A m a e v r i m i y e n i d e n y a r a t a b i l i r m? El A z i z : M u t l a k Galiptir; boyuna

de erkek dzeninin Kanlmaz olarak, dii: sosyal Sevgiye dinamizmi

babahan kadn ileriye

haklarmz gtren

kadar s a v u n u l a b i l d i . phesiz.

uzak k a l a c a k t

A m a Allah toplumlar liklerinden ve

(Determinizmi) saysz varlklar

nice P e y g a m b e r l e r i ve insan balayp bu gelitirendir... tanmlamada Daha bile

kiileri ve zelinsanst

nsan

gelitirildii

a p a k olan

s o y u t l a t r m a da besbellidir. A m a bu s o y u t l a t r m a , yine bizim din allerjili " m e t a f i z i k " y a k t r m a l a r m z a insancl t a n m n a 10- E l - H a b i r : 12131415161718uyar. Her e y d e n haberdardr - . 9- El-Ad i l: ok adaletlidir. Es S e m i : En iyi iitendir. E l - B a s t : A a r ve geniletir. El Kabif: Skar ve daraltr - . El Had: Y u k a r d a n a a y a indirendir; Er-Rauf: Esirgemesi-acmas ileri yapar. boldur. El-Nafi: Y a r a r l ileri yapar. E d - D a r r : Zararl Pek azimlidir. uymaz. ok d e t e r m i n i z m i n

19- E l - A z i y m :

20- E l - H a f z : Akll t u t u c u d u r . Bu ve benzeri t a n m l a m a l a r , hep insani sosyal olaylardan yola karak Allah' t a n m l a m a y a , snrlarndan alglar. da nrszlklar tede, anlamaya da alrken gden bile; O'nu ve insan-toplum benzeri sBiz doay yaratp Bu olarak, bir varlk olarak

Cmertlik-bolluk-ynetim-yarar-zarar-ceza-dl hep bu yzdendir. her z a m a n

her zelliinde y a n s t l m a y a allsa zorluklar alm saylmaz.

tarif ve t a n m l a m a l a r d a

bile bu yce gidii, Tarihsel D e t e r m i n i z m , Evrim gibi s z c k l e r d e n baka neyle i s i m l e n d i r e b i l i y o r u z ? Hatta diyebiliriz ki, Allah'n 99 ismi yle zengin kavraylar sunar ki, Tarihsel yol a m olur. 1- El H a y y : bir aktr - . 2El Kayyum: lr. Her ite o r t a k s z ve tekdir. Evrim'in kanunlar Biricik yaratc, l d r c , kadirdir; gc kurumlardr - . her eyi y a p m a y a Ehad: Her ey Evrim'in kanunlaryla kaimdir, var olup geliir v e y a 3- El Ezeli ve ebedi Evrim'in kavrannda Determinizm da kolaylklara yol am olur. En ok u isim veya sfatlarda zdeir: hayat ile diridir. T a r i h s e l dediimiz Allah, varettii hayat ile e z e l d e n e b e d i y e t e g e l i i m i y l e canl

y e n i d e n yaratc ve gelitirici e v r i m i n 4- E l - K a d i r : yetendir. 5- Es S a m e d : zmlenmesinde larn 6lerimiz,

Btn d o a ve insan t o p l u m u n u n s o r u n l a r n n evrimin kanunlardr. Onuyum gsterilmesi ve insan baarldka problemO'dur.

b a v u r u l a c a k biricik merci

bilince karlp onlara El V a l i : Bu

z d r a p l a r m z sona erer. muazzam dou gidiini y n e t e n kanunlardr - .

Determinizmin

7- Ez Z a h i r : O ki ( E v r i m i n k a n u n l a r ) varl ve birlii s a y s z delil ve b e l g e l e r l e a p a k ortadadr - . 8- El B a t u n : D u y g u ve a k l l a r m z n t a m t a m n a i d r a k i n d e n gizlidir, b u n a r a m e n y i n e de b t n y l e k a v r a m a z . 9- El Evvel ve El A h i r k a n u n l a r ilktir, h e r e y d e n e v v e l ve her ey yok olduktan sonra geriye kalandr. H e m e n her ayeA l l a h ' n simleri, K u r ' a n ' d a ard ardna s r a l a n m a z . te y a y l p nfuz etmitir. Har sresi "O O'nundur. celiine "O destir, ortak "22-23. yaratan, anarlar. ayet: O'ndan uzak baka ve tanr aziz, yoktur. cebbar, Padiahtr, mtekebbirdir. mukadAllah mmin, eylerden mheymin, 24. Ayet: var ve aziz O, eden, ve ekil veren Allah'tr. hepsi En O'nun gzel isimler yyerlerde bulunanlarn annn

Baz a y e t l e r d e zellikle anld olur.

Gklerde

hakimdir.

yle Allah'tr ki, Selam, kotuklar

temizdir."

Hemen her ayette, genellikle ayetlerin sonlarnda Allah'n zelliklerinin belirtilmesi, Tarihsel m a d d e l e r i n d a i m a hereyi tarihsel Determinizme veya evrimin kanunlarna balayna pek benzer. nk her gidi biricik yaratcs olan Allah'a balanr. Ve bu balant olaylarn geliimiyle s e n t e z l e n e r e k y a p l m a k alt uuru ile gerekletii iin devaml geliir. Skolastik Allah gelenei bu altuur eitimiyle karanlktan aydnla doru ilerler ve yerleir, olaylarn i ileyiindeki D e t e r m i n i z m e yaklar. 6- KZ DMAN KARDELER: SRALOULLARI VE BRKM 'Ona bir insan yneldikleri retiyor' deadamn dili

HCAZ A R A P L A R I : Nahl diklerini Acemcedir. ayetleri Sresi biliyoruz. Bu ise 103.

MUHAMMED'N ayet "Biz onlarn,

Hak'tan apak

saparak Arapadr."

kendisine

C e b r a v e y a h u t Yeis a d n d a k i bir Hristiyan ( R u m ) klenin K u r ' a n ' d a k i M u h a m m e d ' e rettii gibi s y l e n t i l e r i n Kurey z e n g i n l e r i tatarih kontendevrimin rafndan y a y l m a s z e r i n e inmiti bu ayet. Kur'an t o p y e k n , n ard t u t a r b y k bir s e n t e z d i r ; jannda geri tutula tutula dinamizm hoca kazanm ulu y a z y a g e m i kutsal teorisi ve pratiidir. Falanca ey deildir. bir insan v e y a Ama kim ile o k u t u l u p dinletilip r e t i l e c e k bir ki, Msr ile Irak M e d e n i y e t l e r i her Filistin'de, her krizde bir nasibini n e d e n alinkr edebilir tarihsel

a r a s n d a s o y u t t i c a r e t e s k m d r t y o l az Peygamber karm srailoullar'nn, uyank Hicaz A r a b ' gibi masn. srailoullar

s o y u t fikir b i r i k i m l e r i n d e n , zerinde

M u h a m m e d ' d e feylozoful

G n e y ticaret yolu

k a r a r g h l a m Ha-

cer s m a i l gzlyorsa;

soylu Arabistan Araplarn yle g z l y o r l a r . iki

nasl

dman

ikiz

karde

gibi da

Hacer s m a i l o u l l a r t o r u n l a r

olan A r a b i s t a n A r a p l a r

srailoullar'n ders alyorlard. ayr geri bezirgan

Haberleip birbirlerinden yzyllardr bir ( b r a h i m ) a n a l a r bir d a h a

n k h e r e y d e n n c e babalar

(Sare-Hacer)

kola s h a k ve s m a i l s o y u n a d a y a n y o r l a r d . Ve Sam Oullar ikiye paralanmlard... bir drtyolazdr. Ve Frat-Dicle ve yerlemi her trl bir tutEkosaval

rekabetiyle d u r m a d a n didiiyorlard;

dnmemecesine

Bu gidi iinde Filistin, Msr ve Irak ana m e d e n i y e t l e r i n i n aklna estike klla ve ticaretle i n e y e b i l d i i yetlerin tutsa a n c a k ticaret d r t y o l a z ister istemez Barsal krizler, iki ana olurlar. Nil'in sulad a l v y o n l u t o p r a k l a r d a k u r u l m u t u r . olabilir Filistin. arac Yahudiler, medeniyetin Bitkicil ana m e d e n i oraya

her y a n d a n ve bile

zamanlarda

bezirganlklar skp

saklktr. A s l n d a ; n o m i k sosyal

M e d e n i y e t l e r krize g i r d i k e onlar da etkilenirler. tarihsel devrimleri getirdiinde,

barbar akmlar a l t n d a , dehetli kll ezililere, d a v r a n l a r a urarlar. Bir yzyl iinde bir var olurlar bir y o k olurlar. srasnda gibi v e y a En kim olsa feylosof olurdu. v a r o l u ve y o k o l u l a r gibi, Bu v a r o l u ve y o k o l u l a r idmanlatlar. Y a h u d i l e r de s o y u t b e z i r g a n l k l a r soyut d n c e d e evirip evirip rendiler. korsancl m i k r o s k o p altBezirganlklar da b a k a trl Fenike m e d e n i -

k k bir d n c e , deniz ve

ideoloji t a s l a n

na alr gibi derya, da yleydi,

b y l t t l e r k c k bir d a m l a y bulut ve y a m u r y a p m a y hayatlar da yleydi. m e d e n i y e t l e r i , hatta sosyal

bytp hayalhanelerinde

Feylozoflar

o l a m a d . Irak Msr ana ekilip-itilen krizde

yetleri gibi o l a m a y a c a k kadar bu mistik edebiyatlar,

medeniyetlerin

kavak azndaydlar. ve saval her

b e z i r g a n tefeci oldular. Ve bu m e d e n i y e t l e r i n ykllarn mitolojiler haline soktular. bu Sosyal Peygambercikler, ne kadar bar-

P e y g a m b e r kardlar. A m a

bar gelenekli olsalar, ne kadar tarih ncesi gelenekli kutsal ef zellikli olsalar ve Y a h u d i ' n i n kaskat o l m u b e z i r g a n g e l e n e k l e r i dna frlam da olsalar; devrim "mmet'leri oktan m e d e n i y e t i n snfl t o p l u m idileri ve dnmt; srailoullar t a r i h s e l iki deillerdi. stelik karlarndakiler, d i d i m e l e r i y l e y o z l a m delikli fya b a a r a b i l e c e k kalitede

ana m e d e n i y e t disiplinli, kkl ve barbar paral a s k e r l e r d e n d e r l e n m i yrtc o r d u l a r a sahiptirler. Bu d u r u m d a srail P e y g a m b e r c i k l e r i n e , sazl szl t e l k i n l e r i n i , v a i z l e r i n i , dualarn, beddualarn tektanr Her trl ideolojilerini g e l i t i r m e k t e n baka bir yol k a l m y o r d u . ilikili ama olduu bir t e f e c i - b e z i r g a n bulup ne kkl Filistin bu ideoloji geliimedeniyetle Ne kkl Devrim'e zeniyor iinde-r-

mi iin iyi bir r a s a t h a n e y d i , d e n e y m e r k e z i y d i . bir trl frsatn

ssyd. Tarihsel

b a a r a c a k gce e r i e m i y o r d u . bir m e d e n i y e t k u r a m y o r a m a Filistin, mallarn nl

bir t a r i h s e l d e v r i m ,

yasnda, hayalinde yaatabiliyordu.

kervanlarda

transit getii o d a k l a t

bir yer o l m a k l a

kalmyor, fikirlerin, ideoloji-

lerin de u r a k ve o d a k yeri o l m a s y l a a d e t a y a r y o r d u . A r z ve T a l e p k a n u n l a r en o k bu k a v a k t a arpyor, a r p t r l y o r ve " T e k t a n r " gibi f i y a t l a y o r d u . Fiyat, en ok bu b e z i r g a n l k t a s o y u t lam insanlar yalsna biricik t a n r gibi etkileyebiliyordu. oluk ocuundan kadar iliklere ilemi biricik konu b e z i r g a n l k t . Yani A r z - T a -

lep ve Fiyat k a n u n l a r y d . ve talep grne her y e r d e ve Zaten

Elbette b u n u M a r k s gibi bilince k a r a m y o r mallarn a k n a , s u n u l u u n a ini klarn, tektanrlatrlabiliyor Aleyselam'dan beri kimseye sormadan nazr o l u u n u iinde Adem

lard. A m a a l t b i l i n l e s e z e r e k p i y a s a d a k i gre f i y a t l a r n hazr ve Semitlerin her e y d e fikri

v e y a o t e k t a n r fikrini z e n g i n l e t i r e b i l i y o r l a r d . tektanr p a r l a y p s n e n bir yldz fikirdi. S e m i t t o r u n l a r n n t o r u n l a r olan srailoullar birlerce yldr y a n p - s n e n bu yldz fikri Hz. b r a h i m a t a l a r n dan a l m l a r d . Filistin, a n t i k a medeniyetin (Irak, Finike, Msr'n) buluma noktasyd. lemi o k A l l a h l a r Her r krizde bir Bu yldz fikir, bu m e d e n i y e t i n o k t a n komikkarsnda kutup y l d z l a m a k t a gecikmeyecekti. srailoullageleneklerine geleneksellemi

Peygamber yaratmakta

her P e y g a m b e r ile o k t a n r

geleneklerinden tektanr

doru, baka medeniyet ve kavimlere baklnca adeta rimi ilemedikleri l d e y e r e l d i l e r ve s r a i l o u l l a r G e r e k bir t a r i h s e l Kervanlarla

koar a d m ge-

liiyordu. Musevi ve sevi dinleri byle yaratldlar. Ulu bir t a r i h s e l devkadar kktler. A m a s r a i l o u l l a r bir kez Filistin'de t u t u n u p b e z i r g a n l k t a s o y u t l a n c a habbeyken k u b b e yapldlar. d e v r i m d e n d a h a ok Fenike'ye, Msr'a, Filistin'i Ama eyi dahi ses karr hale getirildiler. Irak'a, S u r i y e ' y e , urak yapan ganln Filistin'den

Hicaz'a, Y e m e n ' e her g i d i t e ve b u r a l a r d a n yay yaplarak gklere eyi syler,

ktalararas o l m u her kervan g e l i i n d e , bu fikirler bezirkarlyordu. baka fikirler baka srailoullar devrimin

psikolojik geliim

binyllar iinde o yerlerde yozlap gremez, leri, srail

y a p a r ve iler oldular.

M e d e n i y e t ineli fs

Filistin'de ve her gittikleri ryasn Kendilerinden umutlar-

kokutular. Yeni

bir t a r i h s e l

P e y g a m b e r dahi k a r a m a z oldular. oullarnn barbar g e l e n e k l e r i n i

n bile kestiler. V a r l bile ikilli-pheli olan sa P e y g a m b e r ve t Peygamber karamayacak bu, umudunu keser mi? kertede yitirdiinin kant oldu. A m a Y a h u d i

Beynini i l e t m e y i r e n m i ; akl, s e n t e z y o l l a r n ap i d m a n l a m bir kez; d u r m a z geliir. Fikirleri de u m u t l a r da c a n l a n d r a c a k bir yol bulur a m a ne kadar. Bu azim Araplar'nn B e z i r g a n l n e l v e r d i i kadar. ve umutla ve bezirgan kendi yoklayla ikizkardei Hicaz ile kesse i i n d e n k a m a y a c a n sa Kendisinden umudunu umutland...

iine g i r m i o n l a r l a

birlikte a n l a d k t a n y z l e r c e yl g e m i t i . de Gney Ticaret yolu zerindeki

Hicaz'dan

Yeni

u m u t l a r c a n l a n d r d . Yeni bakla sa eliyi olmutu: 6. Ayeti: "Ey da: Tevrat' deliller

Peygamberin

Hicaz A r a p l a r

iinden

k a c a m j d e s i n i v e r m i t i bile: tutamad 61. benden med delenen hudiliin caya Saff sresi. nce eli gelen bir apak

Bu h e m e n her din a d a m n n a z n d a

"Meryemolu adnda

srailoullan, ve bu olarak

ben benden apak

size demiti.

Allah'n Ama

elisiyim, Ahmjo

dorulayc getirince,

sonra bydr

gelecek, dediler."

mjdeleyici

geldim

Bu s y l e n t i Hz. halini

M u h a m m e d ' e k a d a r y a n k l a n d n a g r e , v a r n Yaismine varnPeygamberlii sHicaz A r a p l a r n n Hicaz A r a p l a r iinde

siz d n n . Y e n i k a c a k P e y g a m b e r i n nk

kadar mjdeliyor, a k a

kkrtyor, o n u a r y o r d u . di. Ve o yol railoullarnn berliini suyunda kr

Hicaz, G n e y ticaret y o l u z e r i n d e y bu y o l u asalar, Hicaz b e z i r g a n l k t a ve s o y u t Peygamilk

h e n z ilek deildi.

ne o l a b i l i r d i ? s r a i l o u l l a r ulamlard; buluyorlard.

d n c e d e evrensel fikirlere ynetebilecek gte gidip bezirgan

kendilerini Bu

Y n e t e m e s e l e r de dmen kapitalizmin

karlarn

arttrabilirlerdi.

y l l a r d a koca geri A s y a l ve A f r i k a l d e v r i m c i liderliklerin a r d n a snp o lkelerde smr Ama dilerine iine b a k n a pek b e n z i y o r d u . u m d u u v e s a n d gibi manevi Gerek mutluluun ekirdei; kenmalda ve kosrailoullarnn edebiHicaz A r a p l , s r a i l o u l l a r ' n n benzer agzllkte kmad. kardee Ensar;

yat v e m a s a l l a r n a d a h a fazla d e e r v e r d i . m l k t e deil, yardmclar: P e y g a m b e r (Hz. Muhammed) ve savunucu

k u r u l m u k o l l e k t i v i z m d e o l d u u n u s e z e n yeni Sahabeleri ilkel malna-mlkne dman zenginlii deil

aka dnya

mnist m a n e v i y a t l a r y d l a r . Fakiri f u k a r a y d. tatl kollayp,

Rzknz t i c a r e t t e a r a y n a m a a z t m a y n , slam y-

k a r d e e birlikte,

celtip b t n i n s a n l k t a y k s e l t t i n , d i y o r l a r d d a b a k a ey d e m i y o r l a r Bu yceli, aka M u h a m m e d ve arkadalarna zenginlikten daha m u t l u l u k l a r v e r i y o r ve g e t i r i y o r d u . kabileleri (srailoullar Enfal iki yan blkleri) bunu anlamakta gecikBedir s a v a n d a k i keskinliinde, sresinin birinci ayeti, a k a s a v a m s l m a n l a r aramlk u m u t l a r n n belli n e olur n e gelince birAma yzyl Yahudi mediler. komnizmi ortasna olmazd. letirdiler: Sonunda ler len

keser kl gibi,

sna s z m Y a h u d i etmediler, azttlar ve nk Sonra el

kabilelerin

(Evs, H a z r e ) o mal,

inivermiti. A m a n c e y u t k u n d u l a r , zafer M u h a m m e d ' d e n y a n a Uhud altndan savanda kar yenilgi Ebu yrttkleri fitnelii

n e f e s l e r i n i tuttular, geliiyordu; aka

M u h a m m e d tarafna tarafna

Mekkelilerle getiler. yarm

Muhammed'e ne oldu?

Sufyan'n

baaramaynca

s r l e n l e r o n l a r oldular. Tefeci-bezirganlk byle azgnlamas ilerliyordu: Tarihsel devrimkuruyor veya

iinde ste geldi. A m a antik tarih medeniyet cenazesini

kaldrp y e r i n e y e n i s i n i

canlandryorlard. srklyordu. slamlk, Ama lemez

Ve

her yeni medeniyeti

kurulu,

tarihi

bir a d m

daha

ileriye Bylece

slm

de kt.

O'nu A n a d o l u

Seluklular

ve O s m a n l l a r y e n i d e n c a n l a n d r p 20. y z y l a Gney Ticaret Yolu'ndan Muhammed'in kutsal buyruu o ilkel hametle g a n l n e v r e n s e l an ap g e l i t i r m i oldu.

kadar tadlar.

ilerleyerek tefeci-bezirdeitiriVeya den

komnist prensipleri Allah'n gc olmasayd, i n s a n l a r pek slam

yapma

tekrar tekrar uygun

canlandrp yaatacak temiz o lkc gaziler s l a m

lkc

bulunamazd.

canlandracaklarna,

kendilerine

baka f i k i r l e r i bulup gelitirirlerdi. T p k rim atlmlarna sahne olmu ama

M u h a m m e d ' i n y a p t gibi... ikinci enter-

te byle; A v r u p a 19. yzylda onca "dahi" yetitiren kltr ve devdevrime v a r a m a y n c a nasyonal kocakarlar tremiti. Kautsky kocakarlar bilerek-bilmeyerek

Rusya'da devrimi n grp, Lenin'i kendi elleriyle iaret edip y e t i m e s i ne olanak vermilerdi. A m a Lenin kendi bildii yoldan devrimi baarnca hepsi de sosyal kendi emperyalist geleneini, binyllar, kesilivermilerdi. Lenin'in dorudan gibi, MarksEngels'i orijinalitesine gre kavrayp uygulay Muhammed

brahim Ama o,

srailoullarnn boyu

biriktirilerinden

de y a r a r l a n a esatirde

rak d o r u d a n kendi

Hicaz orijinallii yzyllar

iinde kavrayp uygulamt. Peygamberler, Hz. masallar, Muhammed

ler d o l u s u y e n i d e n y e n i d e n

birikiler o l m a s a y d , asl

Kur'an da bu denli " M u c i z e v i " s e n t e z l e r i n e u l a a m a z d . Elbette tarihi y r t e n f i k i r l e r deildir; y ve gelitirilmeyi Hicaz A r a p l a r n n Sosyal grevler, bekleyen snfl tarihin, topluma maddi temel: zerinden devrim Almageliecek doG n e y T i c a r e t Yolu geii T a r i h s e l bakalam getirirler.

grevleriydi.

toplumlarn

ihtiyalarndan

arlar ve yeni t o p l u m s a l Fakat bu

bakalamlar

b a k a l a m l a r , canllarn g r e v d e i i m l e r i y l e gelen organ Hangi sosyal g r e v l e r o r t a m retir. Dnceler Bu

b a k a l a m l a r n d a n apayr sosyalite bakalamlardr. nsan beyni sonsuz geliimli d n c e - d a v r a n retecidir. iinde bulunuyorsa ona uygun d n c e l e r bulur ve

o l m a d a n ve dillenip t e k i l a t l a n m a d a n sosyal g r e v l e r b a a r l a m a z . larnda kendini belgelere kavuturduu gibi, fikirler daha bulunur. nce

y z d e n fikirlerle g r e v l e r iice ilemekle birlikte, ou d e v r i m s r a m a zgr b e y i n l e r d e k a n a t l a n p t a r i h s e l g r e v l e r e k tutarlar. ve fikirler a r a s n d a ni nr ana rahminde. b y l e s i n e hiyerarik bir ba Sonra o doru nce Teorik o l a r a k M a r k s - E n g e l s ' i n i veya Lenin'ini Kitlelerle, liderler Devrim cenibulup t o h u m l a -

d n c e l e r etrafnda e k i r d e k l e i p , Filistin'de srailoulbilmese bile, d r s t , fikirler a d a m n bulur

cepheleir. slam t a r i h s e l d e v r i m i de yle olmutur. n c e fikirler, tpk A l m a n y a ' d a , n g i l t e r e ' d e , Fransa'da birikmesi gibi lar P e y g a m b e r c i l i k l e r i y l e birikir; uyank, yiit ve lirler. Yeterki O'nu y u t a c a k barbar o k u m a y a z m a hakyemez toplumcu olsun. O hatta adeta s e n t e t i k haplar haline ge-

b u l m a z , y e n i bir t a r i h s e l g r e v orijiniyle y a n p d u r a n Araplarn Hz. Hz. Muhammed'in Muhammed n c e teorisini yapp devrime

Hicaz k a n k a r d e atlmamtr.

peisra t u t u t u r u p alevletiriverir. sonra

Kendisini t e o r i y l e birlikte d e v r i m iinde b u l u v e r m i t i r . Teorisi: A y e t l e r i d e v r i m pratii iinde s a v a r k e n gelimitir. Allah rinin haline gelenei bile ve srailoullar'nda somut oluan mi son s k o l a s t i k kutsal kavrayabilecei sa kadar gelmitir. hassas; Musa kadar keskin; Y u s u f kadar b r a h i m kadar efkatli ve sabrl; Davut kadar s a v a ; Bu y z d e n Hz. b r a h i m ' i n sentetik fikirler, ezberlenHicaz b e d e v i l e gei d s t u r l a r

paragraflar olmaktan km, m e d e n i y e t e orijinal

Muhammed, cinsel y a s a k l ;

Y u n u s kadar m a c e r a c , S l e y m a n kadar ku dilinden anlar ve kadnsever, i n s a n s e v e r ; kilat ve k s z ; tirir... Hacer ile smail kadar m a c e r a c ; S l e y m a n kadar teNuh kadar b a b a c a n ve a t a h a n , Lut kadar aresiz ve

yalnz; u a y i b kadar a d a l e t e yatkndr. Y a a d k a bu zelliklerini geli50 y a l a r n a g e l d i i n d e artk Mira m a n e v i m e r d i v e n i y l e g k l e r e Levh-i Mahfuz'unu (Ana kitabn) grecek, Peygamykselip Allah'n

berlerle t a n p s e n t e z o l a c a k kadar; A l l a h ' n k e l a m n k e n d i s i n d e n iitm e k zere S i d r e t l - M n t e h a ' y (bilgilerin s o n u n u ) a a c a k ve c e n n e t ile c e h e n n e m i g e z e c e k kadar "Arif": Uzun eleklerini szn ksas: duvara Bilge kiilii s e n t e z l e t i r m i t i r . . yzyllardr ununu Devrimi Din eleyip oktan ayakta duideolojilerinin k o m n zleBufakir brakalm, srailoullar

asmlardr. T a r i h s e l k o m n zlerini

r a b i l e c e k insancl

bile y i t i r m i l e r d i r .

ii b o a l m kuru y a l a n d o l a n halini almtr. A m a Hicaz A r a p l a r belki cahiller a m a b a r b a r d r l a r ; yani insancl kollektif a k s i y o n ; rini t a p t a z e t a m a k t a d r l a r v e G n e y T i c a r e t y o l u n u l e e b i l e c e k l e r i n i s e z e c e k kadar u y a n k , maneviyat ve insancl (komncl) bedevilerini aarak evrensel-

m a c e r a c ve lkcdrler. kalan zrt bezirganlar,

nun iin s r a i l o u l l a r n a r a t m a y a n z e n g i n K u r e y Ulular y e r i n e , d a h a f u k a r a l a r ve g e b e l g e r e k i r o kadar. cesareti de h e r k e s i n cierini o k u m u , korkakl sentezini da berliklerinin d e r l e y e c e k bir lider P e y g a m b e r kii olur. 40 y a n a d e k srailoullar Peygamde fakirlilii de z e n g i n l i i de

M u h a m m e d b u n a en u y g u n kendine gvenli; grp denenmitir;

(bilgisini)

de brahim atasnn geleneklerini Kurey u l u l a r n a

iinde d u y a b i l e c e k o l g u n l u a e r i i n c e , m a k zere S a f a d a n a arr onlar...

m e y d a n oku-

7- NSAN nsanolu

BEYN VE

HZ.

M U H A M M E D REJM Buna kkbur-

( b e y n i ) n e d e n s e d a i m a g c e tapmtr.

juvalk deyip geebiliriz. A m a gememeliyiz. letirip ululatrrlar? S a d e c e aralarndaki

nsan neden bilmeyenlePeygambergeliimeitsiz

rin z e r i n d e u l u l a m a k ister? B i l m e y e n l e r n e d e n bilenleri uurumcul

den t r

m ? U u r u m c u l eitsiz g e l i i m n e d e n d i r ? Hepsi t u r h a l l

bir

halli insan deil mi? Bu ve benzeri s o r u l a r n y a n t l a r n b u r a d a a r a m a y a c a z . A n c a k k o n u m u z u n insan b e y n i n i i k i l l e n d i r i i n d e n v e y a insan b e y n i n e atf y a p a n s o r u l a r n d a n d a d a h a fazla mitir". nsan beyni yenilenlerle kaamayacaz. Yenilen yenilmitir; NedenMuhamrejimler biricik gne o n s a n o l u iin v e y a insan beyni iin de diyebiliriz, " y e n i l m i yenilpek i l g i l e n m e z . galiplere b a k a r ve peine der. Bizim gibi pek az da y e n i l m i l e r i n , yenilgilerin peine d e r ; med gibi dilei rejimi ve de hastas olur d e s e k de pek yanl o l m a z . nce gelip g e m i m e d e n i y e t ve ramen leri zerine b u r a d a g i t m e y e c e i z . s l a m m e d e n i y e t i v e y a Hz. kendisinden bunun km, gnei evresi s o l u p gitmitir. deli P e y g a m b e r (ve her eye

Kur'an'n)

zerindedir ama

batmtr.

n k tarihin

seli t e f e c i - b e z i r g a n l

evrenselletirmek

zere a k m a k t a d r .

Bu s l a m i y e t i n e v r e n s e l l i i gibi dursa da o b a y r a k Bu k i m s e n i n suu ve parlayabilmitir;

altnda tefeci b e z i r g a n l n a z g n l a m a s sakldr. mi, maneviyat o maddi

ii deildir. O ileri d e t e r m i n i z m insanlara iletir. Ve s l a m kol lektivizt e m e l l e r henz y k s e l i r k e n t e m e l l e r i n o b a y r a a ihtiyac k a l m a y n c a , t e f e c i b e z i r g a n yap, e v r e n sel i h t i a m n a a a s n , sultasn gsterir. A m a o k o l l e k t i v i z i m s n d k e, o ihtiam da sulta da mthi katostraflara ykllara urar. Bu kadar. Muhammed'in, Kur'an'n v e y a bu slamn suu deildir. A n t i k tamedeniyetini hem rihte t a r i h s e l d e v r i m sras kez g e b e r n e s a n s l a r n a g e l m i t i r o Batda, A f r i k a Kendisi k u z e y i n d e Berbe-

Douda, gebe Moollar ve Trkler, slam uratrlar.

ldrrler hem rnesansa b i r i k i l e r i n d e "Tarih olduu iin s l a m

riler ayn eyi yaparlar. bni H a l d u n o s l a m l ve dirilileri iinde ve Bi l i mi "n i yapar. medeniyetini iliklerine dek m s l m a n k a y r m a z , ykl ve dirili k a n u n l a r n

o l d u u gibi arar, bulur ve koyar. Biz o n d a n y z l e r c e yl s o n r a bile o n u n kadar t a r a f s z , laik o l a b i l i y o r m u y u z ? Ne g e z e r ! Salar, koyu bir s l a m t a p n c ve N i h i l i z m i y l e ve bir o kadar da b e z i r g a n i k i y z l l y l e k u d u r u p k u d u r t u l u r k e n ; ateist afur t a f u r l a r v e t a f r a l a r y l a lar v e y a g e t i k l e r i n i Oysa lir ve slam sanyorlar. Trkiye slam'dr. Ve Cumhuriyet kyll olsun oradan kageBelki Trkiye'dir, konunun sollar da zerinden atlayp geiyor-

Trkiyesi'nin toprak ekonomisi olsun, b a k a l a r durur. Bu y z d e n y e n i l m i o l m a s y l a

biraz d a h a f a z l a ilgilenebiliriz.

g e l e c e k t e k i z a f e r l e r i n kalitesi bu ilgilenilere d a h a f a z l a c a baldr". S o s y a l snflarn l k e m i z d e m o d e r n b a k a l a m l a r g e c i k t i k e , proletaryay s a v u n m a v e z l e m e d u y g u l a r n bir halli insandr. hep birlikte parlatp i i r m i Demek olabiliriz. O y s a p r o l e t a r y a n n da s o s y a l snflarn da a l t n d a y a t a n hep n s a n ise b e y i n ile g d m bulur ve var olur.

biraz da

bu a d a n g e r i l e r e d n e r s e k , s o s y a l (byletilerimize) terapi yapm

snf b y l e n i ve illzolabiliriz. Unutuyoruz

yonlarmza eliyle kendini insan!

zaman zaman;

ne de olsa s o s y a l snflarla birlikte p r o l e t a r y a da kendi k a l d r m a y a c a k m? O z a m a n g e r i d e ne k a l a c a k ? S a d e c e Bunu a n l a m a y a c a k kavramlar beyninin bir illzyon ele gei-

n s a n ne ile kendini y n e t e c e k ? B e y n i y l e !

bir e y y o k . A m a sanki s o s y a l snf ve p r o l e t a r y a n n e g e m i gibi o l m u y o r m u ? B a z a n b e y n i m i z i rebilir. Bu d e t e r m i n i z m i n bir o y u n u d u r e l b e t t e . phe,

Peki o z a m a n ne y a p kuku, a k l m z n binbir enisi m u h t a dohibir c a n l d a konumaya in daha yava maluldr.

mal? Hep d a i m a t o p l u m u n gidi k a n u n l a r n e n d e r i n l e r d e k i t e m e l l e re kadar inip a r a m a y s r d r m e l i y i z . bekisidir. nsan ar. phe beyni bekimiz ise ve rengiyle zenginlemesiyle ayakta geliimi neredeyse itibaryla, denli doar O r g a n i k o l a r a k ne olsa da bilimcil beynimiz determinizmin sonradan renmeye hatta ile ve

d u r u p uyanklaabilir.

renmeye yatkn domaz

grlemeyen, yetenekli garip v e y a

dnmeye

sonradan

renmek zorunluluu toplum

artc

yan, y a a d

biimlerinden

v e s o n r a d a n geliir. yine de insan biz

retici g l e r d e n kanatlan artc ve

b i l h a s s a t e k n i k , t o p l u m l a r alp hibir g e l i i m damga-

s k d a r ' arr, insan beyni n e r e d e y s e o u z a m a n app kalr. A m a beyninin Bu olmakszn ilgin o l d u u lanmam olamaz. macerann, n, nsan, mecbur) ortaya kadar ibretlerle dolu

konumuz bakmndan, yava renmelerle dolu yangeliimi Ama asndan bunun yapmaya ncelikle pratik (renmeye da alacak lde, diken

M u h a m m e d ' i n g e l i i m i ve t e k t a n r fikri a s n d a n ele alalm. beyninin bir varlktr. Biraz hemen yanbanda da y a t k n beyin, duru

k e r t e d e yani kar. medeniyetin yle de Ama gncel

r e n d i k e , teori kakafonileriyle diyebiliriz: olan, eski

bir varlk o l d u u olduu diken

u y a n k ve y e t e n e k l i

idi e d i l m e m i s e , t y l e r i n i yaanan gncel

edecek yeni fikirlere ulamadan y a p a m a z . Medeniyet, tarih ncesi determinizmdir. bikankarde komncl toplum

i m l e r i n i ve g e l e n e k l e r i n i d m e n s u y u n a s o k s a da o n l a r n insan beynindeki etkilerini nfsz komncl kolay kolay y o k e d e m e z . gidi ile snfl te bu e l i k i n i n , ilkel sdiyalektik medeniyet gidiinin y a m a n

g r e i n i n b e y i n l e r d e k i y a n s m a l a r insann kendisini bile a k n a eviren ileri ulat keifleri, bulular g e t i r m i t i r ve getirecektir. eski ile yeni determinizmin bu yaman arpmalaryla gidi s e n t e z l e r (keifler), gerekte sadece topyekn tarihsel Beyin'in

k a n u n l a r n n kendisini ifade edii olur. O, insan v e y a insanlar, kendisinin elisi (Resul') v e y a P e y g a m b e r i ( E n b i y a ' s ) v e y a iyi kutsal kulu (Nebi'si) v e y a Yani asl P e y g a m b e r yars olan Veli'si olan ey t a r i h s e l (kanunlarndan) haline getirir. baka bir ey deildir. egemen d e t e r m i n i z m i n doacl ve top-

lumcul t o p y e k n a k n d a n

Beyin Bir baka

bunu

her ada farkl d e r e c e l e r d e farkl uur ve altuur a r p m a ve

literatrlerle kavrar. yansmalar, giderek ste kar

deyile,

bilin d e d i i m i z uursal a y d n l a n m a y , altuur karanlklarna d e t e r m i n i z m l e r l e yazl, l fosiller ile uyuyan veya pusuya yatm

getirir. A n c a k uuralt veya bilinalt d e d i i m i z karanlklar, ylesine eski k a t m a n l a r d r ki, insanlk Umulk a r t r m a m a k gerekir. A l t b i l i n l e r i m i z doa ve

tarihi kadar eski belirlendirilerle ( d e t e r m i n i z m l e r l e ) ykldrler. madk z a m a n ve y e r d e u m u l m a d k ifadelerle ortaya karlar. la a y d n l a t a m a d llerde altuur etkileri

Bilin diye

ortaya ktklarnda bile, o ifadelerde bile, bilinalt henz t a m a n l a m y srer gider. A l t b i l i n veya bilinalt sz bile, g e r e k l e r i n i n seziliini ifade eder belli llerde. Beynin dinleri yaratlarnda da byle olur: Aslnda beyin merakldr - . renir, rendiklerini srekli ztlatrarak arptrr. Ve yeni sentezlere (keiflere) ular. En ok da yaad evrenin doasn ve t o p l u m u n u annk gnlk yaantsn yorumlarla huzur iinde yoluna doru mutlaka bir deitirecek ve bunu remek zorundadr. Yanl veya giderek yeni lamak y o r u m l a m a k ister. s o k m a k retmek ve yoruma ulaacak, sonra

inanlmaz bir uykuda gezerlikle farknda bile o l m a d a n yapacaktr. nk gnlk retim ve reyim ihtiyalar mthitir; O'nu peisra srkler durur. ama Bylece beyinde (bilin ve altbilinte) boyuna mthi bir karmaayla gerekte determinist bu bir hiyerariyle birikiler srer gider. te o ekilde h e r h a n g i bir ada y a a d m z dnyay, tektanr fikirlerine geite de

birikileri u veya su y z n e karr.

d o a s ve t o p l u m u y l a y o r u m l a m a ihtiyac beyindeki yerlerinden oynatp oktanr fikirlerinden aslnda etkili olan y a a n a n t o p l u m s a l geilerdir. Y a a n a n l a r beyinlerde bilin ve altbilinte yansrlar. A m a henz vakit d o l m a m s a , ki dini fikirlerde bu byle olmutur; o gn iin dini fikirler bilin gibi ortaya kmtr - . nk eski fikirler olan oktanr yaants ve fikirleri artk yeni toplum biimleri akyla gerilerde braklm; yanllklar komik dzeylerde ifadesini bulmutur. Tektanr fikri mucizevi bir gr, y n e t i m ve bilin gibi durur. A m a gerek d e t e r m i n i z m , henz kanunlaryla olsun t a m a m e n ayd n l a n m a d k a bu da altbilin etkilerini iinde bolca tayan, o a a m a n n bilin kabuu olur. nk t o p l u m ve doann evrimsel ilerleyii eski ok Allahl determinizmi ve fikirleri bir adm da olsa geride brakm; y e n m i ve kendi ifadeleriyle (tektanr simgeleriyle) de olsa bilince karmtr. Bu elbette gerek bilin deildir. masysa, o a y d n l a t m a y a sini Gerek bilin gidi kanunlarnn aydnlatlkadar tarihsel determinizm kendiulancaya

bu ekilde a a m a aama ifade etmek zere etkilerini srdrecektir. ii olarak kalr. eden doacl ve toplumcul akn ifa-

Burada hem bastrlm olan bilgileri (asl etki eden gerek d e t e r m i n i z m i ) bilinlere k a r m a k gelecek kuaklarn Aslnda gidi insan toplumunu

determine hem

kanunlar veya topyekn determinizm,

d o a v e insan o l a y l a r n n bilin hem

de e d e n t a r i h s e l

de a l t b i l i n a k m -

belirler.

Bu

yzden gibi,

gerek anlamda bilinaltnda kehanet, da

bilince tarihsel

karamadklarmz, Yani her insan, determinizmlerimizi bilin s i m g e toplumsal bu

bilinaltmza bilincinde s a k l a r ve leri gibi

b a s t r d m z d e t e r m i n i z m l e r i m i z olur.

olduu iler.

Bu y z d e n duran

by, fal,

bur, din ve benzeri determinizmin

ifadelerimiz, tarihsel

belirli

g e l i i m a a m a l a r n y a n s t t gibi, ayn z a m a n d a , b i l i n a l t m z da simgeleri, yorumlar s y l e t e n d e t e r m i n i z m l e r i n etkilerini barndrr - .

B u etkiler, y a a n a n t o p l u m b i i m l e r i n e gre d u r m a k s z n bilin y z e y i n e k m a k ve kendilerini ifade e t m e k iin frsat kollarlar. toplumunun reyimi iin Toplum kendisini kendisini yeniden retmesi iin elzem olan k a n l m a z bir z o r u n l u l u k t a n retirken retmek zorunda k a y n a k alp geliir. reti g e r e k bir Bu, insan retimi ve

ister i s t e m e z h a y a t n y o r u m l a n n d a kalr. A m a b u

yeniden ve y e n i d e n

bilin o l a m a d k a , d a i m a bilinalt etkileri srer.

bilinlere k a r l m a s g e r e k e n d e t e r m i n i z m i n

B u r a d a n e m l e z e r i n d e d u r m a m z g e r e k e n ey, b u bilinalt etkilerinin bilin s e m b o l l e r i gibi d u r a n a m a kendi iinde bilinalt etkilerini de barndran bilin kabuu yerine geen din gibi benzeri ifade ve yorumlarn determinizm asndan n e a n l a m a geldikleridir. R-

Bu ryalarn y o r u m u n d a n ok d a h a kkl, derin, y a y g n g e l e c e k ile balantl olsa da s i s t e m a t i k o l a r a k rya y o r u m l a r n a pek benzer. y a l a r d a da Ve rya tirir. bu bilin bilinalt arpr d u r u r a m a r y a l a r d a k i haliyle t m d e n d e t e r m i n i z m i n bilin g e r e k

bilinle pek ilgili deildir. V e y a o bilinler de t m bilinaltnn ii olurlar. bilince k a r l m a s n gerekB u n u n gibi dini ifadeler de t a m bilin o l a m a d k l a r , d e t e r m i n i z m i n dinlerin P e y g a m b e r l e r i n uuralt budur... Hayat d e d i i hayvanlktan

bilinalt etkileri o l d u k l a r iin d e t e r m i n i s t k a n u n l a r n bilince k a r l m a syla a y d n l a n a b i l i r l e r ; Bu d u r u m d a bilin h a y a t n o l d u k a g e r i s i n d e n gelir. rak y a r a t p , hayvanlar aleminden kard gibi, sosyal

miz e v r i m c i l d e t e r m i n i z m , insan t o p l u m u n u d o a n n d o a l bir eki olad a k a r m a k zere o l g u n l a t r m a d k a den gelii s r p g i d e c e e benzer. Bilin s a n d k l a r m z n g e r e k bilin o l m a d n , sadece determinizmin ryasal s e m b o l l e r i n e benzer, t o p l u m b i i m l e r i n i n a a m a l a r n a uygun ifade s i m g e l e r i o l d u u n u n e z a m a n v e nasl z m l e y e b i l i r i z ? V e o z a m a n a kadar b e y n i m i z hep g e r i d e n g e l i r s e i iten g e m e d e n b u n u nasl baarabiliriz? Bunlar i m d i l i k k o n u m u z d ileyi k a n u n l a r t m d e n bilinlere kp inElbette d e t e r m i n i z m i n beyinlerimizin hayatn gerisin-

san t o p l u m u b u n a u y g u n t e k i l a t l a n a b i l d i k e b u s o r u n l a r alabilir. V e kayplar i m d i d e n g r n d zer. Determinizm, sokar.. insanlar yoluna k a d a r y l a kesinlikle a z o l m a y a c a a bennasihatlerle olamazsa m u s i b e t l e r l e kendi

nsan

beyninin her

evrimcil

d e t e r m i n i z m e gre g e c i k e r e k bilinlenii, "mr"lerde de kendisini

insan

toplumunun

kiisinde yansyan

gsterir.

nsan beyni y a a d t o p l u m biimini renip ona az ok bilinle-bilinaltyla uyum y a p n c a y a kadar, insan m r n n y a r s n d a n fazlas geer. fark Sare, Bu geciki "dahi"ler iin de " y e t e n e k l i l e r iin de geerlidir. Onlarn kaliteli y a r a t l a r n d a d r s a d e c e . Yarat sreleri ocukluundan beri duyduu Hz. Hacer (Tektanr iliinde geleneklerini) masallarn, pek d e i m e z . brahim, smail, oktanrsentezini Bunun bezirganit beri Hz. Muhammed,

Kurey'in

l y a a m y l a t e k r a r t e k r a r b e y n i n d e arptrmtr. T e k t a n r her y a n y l a kemiinde iin en az on Ama be yllk kervan kaldrclnda ustalamas, birikimi

hissetii z a m a n 4 0 y a n d a d r .

lamas gerekmitir. kendisinden az 3000 Eno s a y m a z s a k , s a y a r s a k en drt yol

Be yl da aralksz t e f e k k r a a m a s yaar. nce t e k t a n r f i k i r l e r i n i n yl gerekmitir. iin A d e m , Nuh'tan olan olan " U l u l ' a z m " l a r n Ulul'azm'larn ba

kitap sahibi

ikincisi

b r a h i m ' d e n beriyse en az 2500 yl gemitir. s r a i l o u l l a r ' n n Filistin aznda soyut b e z i r g a n l k t a , P e y g a m b e r yarat servenlerini (HiksoslarMusa'dan idealleriyle Musa P e y g a m b e r ile t e k t a n r n n 1700 yl gemitir. tektanr sklatrmalarysa Yakup, Yusuf Peygamberler zamanndan dan) beriyse en az 2000 yl gemitir. zirvelemesinden sonra sonra srailoullarnn boyuna devrim ise, yine en az

Peygamberlerle, h a y a l l e r i n i n sa

ifade ettikleri t a r i h s e l

ile birlikte s n n d e n

sonra ise yine en az 500 yl gemitir. Bu sre iinde M u h a m m e d ' i n ve Kur'an'n y a r a t l m a s iin g e r e k e n Medeniyet ve Tarihsel Hicaz A r a p l a r n n slamiyet doar. ama bilin v e y a sahabe din gibi duran bu bilinci, gerek Bu bilincin (din) s l a m s e v i y e s i bir y a n a ; Peydnda bilin s e v i y e s i n i n mutulanm bilincin ne kadar y a v a g e l i e b i l d i i n e d r a m a t i k medeniyetinin cennetle 29 yl. bu trajik elihz ve g c y l e Devrim birikileri yeterlilik kazanr k a z a n m a z , m e d e n i y e t e gei i h t i y a l a r y l a b t n l e m e olur. Ve

Doar d o m a s n a g a m b e r ve bir rnektir.

bilin o l m a k t a n uzaktr. y a y g n l a a m a m a s da Bu

bir a v u e k i r d e k i l yzden slam

halifeler a da ok g e n l d r l e b i l e c e k t i r : kisi, t o p l u m insan

Bilin v e y a b e y n i n retici g l e r d e n t e k n i k ile olan biimlerinin tekniin duraksz sramalar

b e y n i n d e n d a h a sratle b a k a l a p g e l i m e d i y a l e k t i i ; son dumodern a d a da t o p l u m s a l r e j i m l e r i n trajik y k l l a -

r u m a d a insan beyni ve t o p l u m u lehine i l e m e k zere alarn rse de antik a d a da rnda v e y a k l e r i n d e v e y a r y l e r i n d e b y k pay o l m u t u r . Brakalm Hz. M u h a m m e d rejimini ki o rejim, antik an kent komnasndan snfl t o p l u m a gei zincirinin son halkas o l m a k l hesabyla mthi birikim ve s e n t e z l e r e sahiptir, yine de yklmtr, doaldr. A n t i k tarihte medeniyetler, sosyal snflarn d e v r i m c i bakalamlarn henz

yaratamadklar

iin,

dardan

yklyor v e y a

yeniden

diriltiliyorlard.

F a k a t m o d e r n tarihte de sosyal d e v r i m ile gelen t o p l u m l a r , btn modernliklerine r a m e n , sosyal d e v r i m c i snflarna r a m e n insan beyninin bu g e c i k m e l i almaktan kavray ve d a v r a n n d a n olumsuz anlamda nasiplerini retici kurtulamadlar. A v r u p a v e A B D F i n a n s kapitalizmleri

g l e r d e n t e k n i i a h b a z l a t r m a k l a s a d e c e i geliimlerini s a l a y a c a k sosyal d e v r i m o c u u n u ana r a h m i n d e talatrp b o a z l a m a d l a r , ayn zamanda tlar; insan beynini de sentez y a p a m a z kirelendirmelere uratparanoid-izoid karakterini y a y g n l a t r d l a r ve derinletirdiler; popohladlar. Ne

elikilerden keifcil s e n t e z l e r e a t l a m a g c n baltalayp, uzmancl papaanla y a r a y a n Hzl bellek k r k a m b a r y a p m a zelliini y a z k ki Lenin'den sonraki S o v y e t l e r de ayn yola g i r m e k z o r u n d a kald. boy a t m a k z o r u n l u l u u , t e k n i k geliimi hzlandrrken ileyen Daha insan kts insansz emperyalizmden gibi aaya d r m e m e k uruna Sosyalizmi pitalizme yaygnlatrp beyninin geliimini unuttular. alglaylar altnda kaarttrd. bu alglaylarn beslemeyi

m e k a n i k bir k o l l e k t i v i z m uuraltyla

derinletirdi.

b e n z e m e k eilimlerini

srekli

150 m i l y o n l u k m o d e r n

proletarya ve kyllerin, g e n l e r i n g z n e ba-

karak e z b e r e yaplan bu ilerleme, aslnda bir geriye d n t . D e m e k t a r i h s e l d e t e r m i n i z m i n g e l i i m i n i s a d e c e sosyal snflar as n d a n ele a l m a n n da e k s i k ve yanltc y a n l a r olabilir. larn ve savann ortaya kp insan toplumunu g k l e r e karp y e r l e r e s a v u r u u ; rasnda 7 0 0 0 yllktr. insan t o p l u m l a r yaamyla iminin dp Sosyal snfbinbir s e r v e n i y l e karde

kh l d r p kh diriltii, u n u n uilkel de olsa snfsz kan kapsar. Orada sosyal snflar

O n d a n ncesi

mozayiidir. Ve o n b i n l e r c e yl kalkmtr. Demek ki insana

snfsz s a d e c e insan vardr. Ve insan beyni hep o ilkel snfsz t o p l u m sadece sosyal a s n d a n deil, insan b e y n i n i n g e l i i m i v e y a i n s a n t o p l u m u n u n gelib a k m a l y z . n k s o s y a l snflar geliimi Ve e b e d i deildir. Sosyal

kanunlar asndan

de o t o p y e k u n l u k iinde d o u p gelimitir. o l d u k a y a a y a b i l e c e k s o n s u z geliimli zetle: maz. elinden Bu a d a n da Hz. Rejiminin geriye d n onun

snflar d a l m l d r . A m a insan t o p l u m u g e z e g e n s i s t e m i m i z i n m r kanunlara rejimi eksii, sahiptir... k m s e n i p knanayanl deildir. O determinizm Allah' Muhammed suu,

geleni y a p m t r ;

t a r i h s e l ak

belirleyen

henz insan kullarnn beyinlerini o geri d n l e r e kar s i g o r t a l a y a m a mtr. V e y a o s i g o r t a k o n t e n j a n n n belki tarihin g e l e c e k t e k i a a m a l a rna s a k l a m a k t a d r ki, m u t l a k insansz ( b e y i n s i z ) hibir rejim ne denli ulu kollektivist de olsa y a a y a m a y a c a n a gre, rejimler m o d e r n srnebilirler. ne z a m a n Srnmektense insan beynine nem ramen bedn v e d e e r v e r e n e dek, y k l m a s a l a r da yinleri yollar determinizm alm v e g e l i i m l e r i n e

l m e k iyidir diyen

ileyip o a l t r s a o z a m a n geri

biraz d a h a t k a n m , s i g o r t a l a n m z pekitirilmi olacaktr - .

KNC BLM KUTSALLATIRMA PROSESNN IKI KKLER

1- ALLAH-FYAT VE TARHSEL D e t e r m i n i z m i n gidi k a n u n l a r , indirgenebilir sadece birlikte nizmin antik ve mi? dediimiz A r z - t a l e p ve fiyat k a n u n u pazar kanunudur. miyle birlikte;

DEVRMLER

bir t e k a r z - t a l e p ve fiyat k a n u n u n a bile, ekonomik determinizmin geliihop

lk S m e r bezirganlar T a m k a r a l a r n

kentlerin surlarn ykp pazarlara alp e h i r l e t i r i l m e y l e 7 0 0 0 yldr piyasalar deildir. Zaman belki

balayan a r z - t a l e p ve fiyat k a n u n u , bir sonu etkisidir. modern tarihte, Btnyle gelen

oturtup hop kaldrrken, insan t o p l u m u n u da etkiler. A m a bu d e t e r m i kendisi zaman ktlk-bolluk krizlerinde bezirgan

ve kapitalistlerle d e t e r m i n i z m i n veya A l l a h ' n kendisi veya

btn gibi

grlebilir; ylece alglanabilir. A m a b u g n pekala biliyoruz v e y a seyredebiliyoruz ki, a r z - t a l e p - f i y a t meselesi, hayatn ( d e t e r m i n i s t g i d i i n ) ta kendisi o l m a k t a n ok uzaktr. pazar bu y z d e n , zorunludur. lasalar da daha deyse Pazar y o k s a a r z - t a l e p - f i y a t da yoktur. Bu y z d e n pazarn o l u u m u da geliimi de l de bir sre gerektirir. Ve hayat d e n e n doa ve insan t o p l u m u y a a m n d a zaKur'an'dan rendiimiz elinde t u t a n l a r nce taHayatn fiyatlardan nereazarla nasihat edil"Sleyman'n her s r e d e ve bilhassa man z a m a n hep gibi g z k s e de z a m a n z a m a n hitir ve hilie g i t m e k En hep o l d u u z a m a n l a r d a dahi, sonra talanmaktan iyilikle, yeter de artar bile. A r z - t a l e p - f i y a t k a n u n u n u nemli ve deerli her ayette o l d u u , Allah

beter olmulardr. kelamyla iddetli benzer,

holukla o l m a d

mi d u r u l m u t u r . Tevrat ve ncil'de de Meselleri"nde, nasihatler ldar.

Kur'an gibi bir Tarihsel Devrim'le pekibile pazar ve pazar kanunlar,

ip pazar g c y l e ayaklar altna alnabilmi olsalar da a z g n l a m tefeci bezirgan t o p l u m u olan s r a i l o u l l a r n d a daima trl ve m e d e n i y e t dalgalaryla hep olamamtr, o l a m a z d da. Y a h u d i pazarlar tarihsel d e v r i m bir v a r o l u p bir y o k olurdu a m a Y a h u d i l e r bir Bu kendi tarihsel d e v r i m l e r i y l e pazarlara e g e m e n o l a m y o r l a r d .

gidi pazarlar ve k a n u n u l a r n t e k A l l a h ' l a z d e t i r m e y i getirse de tek Allah sezileri v e y a melli ideolojileri, pazar k a n u n l a r n d a n ok d a h a derin tes a d e c e fiyat d e t e r m i n i z m i y l e a k l a n a m a z l a r . Mallarn a r z - t a l e b i ve f i y a t l a n ) heierikleri saklar;

Pazar (snfl t o p l u m t i c a r e t i :

nz o r t a l a r d a g r n m e z k e n , h e m de binlerce y l l a r d a n beri, hatta in-

sanln

hayvanlar aleminden

insan

toplumuna

srad

andan

beri

Allahlar bulunuyordu. yaard.

Diyebiliriz ki insan t o p l u m u k o m n o l d u u n d a n pazar k a n u n l a r y a r a t m a d . cirit att modern kendilida kkl tek Al-

beri, belki de y z b i n l e r c e y l d a n beri insan t o p l u m u A l l a h l a r y l a birlikte D e m e k A l l a h l a r snfl t o p l u m u n odur geri ki, arz-talep-fiyat Grnen lahlar bile bu kanunlarnn

e m p e r y a l i s t ve s o s y a l i s t t o p l u m l a r d a da t a m t e r s i n e en gelmemecesine kklerinden modern inden solup yok oluyorlar; oldur ki sreten en da A l l a h l a r n yeri olmayacak. modern ticaretin biimlerinin ortadan sonsuza hesabnn egemen dek

yolunuyor veya

Allahszlk yaygnlayor. Ve yine grnen snfsz t o p l u m l a r d a olduu

g e l i e c e k olan

Demek ticaretin snfl t o p l u m l a r d a lumlarda da

modern yok

kalkt

modern

snfsz topzere ilkel snfsz

Allahlar

kklerinden pazarn

kaznmak

oluyorlar. A m a t i c a r e t ve toplumlarda

okunmad

ise A l l a h l a r d a n

geilmiyor. nsan t o p l u m u n u n Allah edinbalanamaz.

Buradan a l n a c a k dersler ok elbette a m a k o n u m u z andan u genel yargy ortaya k a r m b u l u n u y o r u z : mesi de A l l a h l a r tek A l l a h ' a i n d i r g e n m e s i de ve A l l a h l a r t m d e n kaldrl da d o r u d a n d o r u y a a r z - t a l e p - f i y a t k a n u n l a r n a O halde Marks-Engels bu konuda yanldlar m? Hayr, onlar sadece retici gler geliiminin bir sonucu olan arz-talep-fiyat (pazar) kanunlarn, neredeyse anadan d o m a tefeci bezirgan t o p l u m u olan srailoullar'nda, ok Allahlar tek Allaha indirgemede dolaysz etkide bulunduuna iaret ederler. Arz-talep-fiyat pazar zyle Hrisyanln yinlerin Baba-Oul-Kutsal indir-

Ruh zn paralelletirirler. Yani d e t e r m i n i z m ile insan toplumu ve behalhamur olduu yer ve z a m a n d a ok Allahlar tek Allah'a gemenin doduu veya gelitiini grp sadece iaret ederler. Bu b a k a bir eydir, t e k A l l a h l v e y a A l l a h ' n y a r a t c s n arz- talep-fiyat ( p a z a r ) Biz kanunun kanununa balamak baka kavrann Drt bal bir eydir. hazrlamak retici zere bu soderinlemesine neyin

n u t a n yola k a r a k da i l e m e k istedik. Arz-Talep-fiyat bu m o t o r l a iler. Marks'n Gler." lmsz buluu o eseridir? Tarih, T e k n i k , C o r a f y a . Determinizmin

Devam edelim. glerin: nsan, motoru budur. n s a n l k tarihi "retici midir? g-

ekirdek szckte

zetlenir:

Peki ya retici gleri y a r a t p g e l i t i r e n nedir? Y i n e kendisi Hayr! yle bir yant, pek y u v a r l a k bir k m a z o l u r d u . ler, ilk insan t o p l u m u olan lama a b a l a r n a karn

retici

k o m n n iinde t o m u r c u k bir e k i r d e k gibi K o m n de btn g i z l e m e ve y a s a k Bu karlkl

d e r t o p o l m u halde b u l u n u y o r d u . M o r g a n ' n buluudur.

M a r k s - E n g e l s ' i n a f i e l e r i y l e bilindii A m e r i k a l K o m n c l yapdr".

retici g l e r i g e l i t i r e n K o m n ' d r .

olur. n k retici g l e r i n e k i r d e k hali

K o m n , insan t o p l u m u n u n en ilkel, d o a l ama srekli retici gler motoruyla gelien ekirdek halidir. Komn retici gler ile geliirken, MedeFilistin retici yaratok Albu senkl retici gler de Komn ile birlikte geliir. En s o n u n d a retici gler gelitike Komn'e s m a z olur; niyete aar. drt yol lardrlar. glerin maktan zamanda, srailoullar, bilindii K o m n paralayp snfl t o p l u m a : antik t i c a r e t y o l l a r n n ok har neir tefeci m e d e n i y e t i n ve onu devrim kesitii gelitiren boyuna Bundan sonra pazar kanunlar olan arz-talep-fiyat geliir. gibi bezirgan topluluk-

a z n d a fiyat ile en

Fiyatn d a h a d o r u s u srailoullar'nn srsne

k t a l a r a r a s l a t (Irak, Fenike, Msr, G r e k , Hint, in) y e r ve tarihsel bereket zlemiyle ylmad Peygamber nclerine,

lahlar artk komik g e l m e y e tezi

balamtr.

Onlar tek Al la h a

indirgemek

kolay bir z o r u n l u l u k halini almtr. A m a d n c e d e y a r a t l a n sentezleri zoruyla

kendi t o p l u m u n d a v e e v r e t o p l u m l a r n d a ste g e t i r m e k d n c e kadar kolay o l m u y o r d u . Tek A l l a h , ok A l l a h l a r a d a i m a getiriliyordu. Filistin'de Bu Hicaz'da iine orijinal kapal bir t a r i h s e l kendi kalmak zorunda ste devrimle kald:

evrenselleirken,

V a k i t d o l m a m t ve Irak, Fenike, Msr m e d e n i y e t l e r i kolay i n e y i p kendi A n t i k Tarihi'in kabuuna koyup b l y o r l a r d . . . dnce sistemi Allahlar kabuu

Filistin k a v a n

iinde g e l i i y o r d u . Komn ilk

Bu konumu geleneklerinden ve dnce yapsndan geliyordu. t o t e m ile birlikte d o u p , birlikte gelimitir. mn demektir. D n c e ve dil; tanr din e k i r d e i n d e n manlad, nk ister re dillendirdi. bamszlaamad; yercil olsa da kendi gibi

K o m n T o t e m ; T o t e m Koolsa da onunla da birlikte s i m g e l e e durum deimedi. bir

rek b y y p g e l i i r k e n btn d n c e l e r i o k a b u u n iine a l a r a k harMedeniyete boyuna paralannca medeniyet, o komnlerin devrimleriyle bir y o k olup

kyordu. Yani istemez Beyinlerde iledi; srailoullar Yzlerce railoullar

k o m n g e l e n e k l e r i n e b o u l u p y e n i d e n ortaya k a r k e n tanrlar kabuuyla dp kalkyor ve dnyordu. kemikleadeta. gr-dn-kavray gibi dnme din ss iliklere

tanrsal-dinsel arpack

ister i s t e m e z yeni fikirler de o z e m i n kumrular

zere geliip d u r d u . kurmutu iinde, s-

Peygamber ve yine yzlerce oktanr arpmalar dier t o p l u l u k l a r d a n d a h a fazla Hatta olabilir ki

g e l e n e k l e r i n e ve tanbeyinleri dinelbette. medenien sra-

rsal d n ilekliine s a h i p oldular. retici Ama

sel a r t l a n m a v e k a s t l a m a y a u r a m t . o determinizmi evrenselce sezerek,

Bu d u r u m d a onlardan fiyat, beklenemezdi

gler, t o p l u m d e t e r m i n i z m i n e inmeleri hissederek tektanr altuurlarndan

kendi t o p l u m l a r n d a ve e v r e monizmine Gerek, tarihsel

yetlerde ilolu

indirgemeleri

o l a b i l e c e k bir iti. Ve yle oldu. Peygamberlerinin Ve hissettirdi. srailoullar

determinizm, beyin

drterek iteleyerek

kendisini

Peygamberliklerinin

kabuklarnda

y e r l e i p a d e t a k a s t l a m A l l a h din s e m b o l l e r i v e s i s t e m i ifadelerini ekonomik nk retim, ama caret buldu; dinsel-tanrsal toplum dillenie iindeki geti. en Tarihsel belirgin ve

biimlerinde determiniztemsilcisiydi.

min o y l l a r d a k i en belirgin y a n s m a l a r n d a n biri olan Fiyat, en t e m e l determinizmin retime ve daha ticaret doa gre ok daha bakirlii revata kazan g e t i r i c i y d i . bolluklar s u n u y o r d u alyordu. Tiasl

toplumun retim

lsnde

pazarlan

byk emek,

yetenek ve zaman

ktalara t a t k a

iyice g l g e d e

kalyor ve t o p l u m u n arz-talep-fiyat

motoru

yerine geiyordu.

Ticaret saltanat

kanunuyla

y r d iin d e e k o n o m i k d e t e r m i n i z m d a h a d a z l e i p v e y a tekleip s r a i l o u l l a r ' n n t o p l u m biimi d e i k e n l i i n e g r e y a b r a h i m ' i n A l l a h ' , ya biiminde M u s a ' n n A l l a h ' ya da seviliin, " B a b a , Oul, tekleen, zleen dinsel simgelerde kitaplayordu... Fiyat, tayanstamaz. Dolaysyla, srailoullarnn tek AlKutsal Ruh" ifadesini buluyor;

dilleip y e r i n e g r e rihsel determinizm'i

Y e n i d e n g e r i y e , b a a d n e l i m : T e k b a n a pazar k a n u n u :

lah v e y a t e k A l l a h l bilin k a b u k l a r n n a l t n d a Fiyat d e t e r m i n i z m i n d e n ok d a h a fazla d e r i n tici Yani ( z e n g i n ) eyler, d e t e r m i n i z m l e r yatar. karmza n c e l i k l e reg i t t i i m i z d e en almlar kar. Geriye doru retici Bunlar neler olabilir diye a r a t r d m z d a gler f o r m l n n ikinci forml:

bata retici g l e r i n d o u m (ana rahmi K o m n ' e ) u n a kadar uzanrz. Komn k a r m z a kar. gler Komn'n iinde canl bir d i n a m i z m o l a r a k k o m n ile birlikte e k i r d e k l e m i t i r .

Bu o k g e n e l o l m a k l a birlikte bize t a r i h s e l d e t e r m i n i z m i n ki bu insan t o p l u m u n u n a k y l a birlikte d o a n n , insann e g e m e n l i i n d e b a k a l a a r a k geliini d e iinde barndrr, b u y z d e n t o p y e k n d e t e r m i n i z m i n t e m e l l e r i n i v e a l m a d i n a m i z m i n i verir. A n c a k araya bir f o r m l d a h a y e r l e i r ki o, bu ilk t e m e l l e r i n 6500 yl ve boyunca 6500 Komn'n veya (tarihsel komncl toplumlarn medeniyetlerin aydnlatrken Kitaplar kmlardr. Bu ayn zakaldrr. paralanp medeniyete geilerini anlatmakla batp klarn kltr y a p l a r n n o l u u m l a r n da aklar, dinler bu Dinler ister i s t e m e z manda retici komnlerin bu a n t i k t a r i h i n gidi Bu t a r i h s e l iler. kendisini t a r i h s e l g r e yiit, bilge, yoklander zerine yrr ve medeniyeti kalmaz;

devrimleri) batp

perdelerini

yllk antik t a r i h t e fkrmlar,

kanunlaryla

damgalanma-

dan y a p a m a m l a r d r .

devrimler kanunudur.

m e d e n i y e t e gei k a n u n l a r d r ki, y i n e K o m n v e

gler yasalaryla

Komn nder

m e d e n i y e t e g e m e y e hazr o l u n c a , ryalar, karr.

vine hazrlarken, O'nun kahramanlarn bulup seer. saldrp y o k e d e c e i malaryla veya kahraman,

idealleriyle dolup taar; rm

O t a n t i k ticaret y o l l a r

veya

canlandraca

te b u a a m a d a

komncl topluluun

iinde b u l u n d u u

retici g l e r a a m a s n a g r e A l l a h l a r

Peygamberleir.

O Allahlamay veya bette t o p y e k n aknn medeniyet

Peygamberlemeyi yaratan gleriyle ierisinde greebilme

d e t e r m i n i z m , elretici gler kes-

k o m n n v e birlikte d i n a m i z m b u l d u u retici

diyalektiiyle

kinleip; o l u m u t u r . Bu iki g c n ; b a r b a r l k ve m e d e n i y e t i n g r e m e diyalektii, Ancak insanlk tarihi k a v r a n m a d k a a n t i k t a r i h t e olaki, retici gler ierisinde g e l m i t a n r s a l d o u bat v e klar a n l a l a m a z . hibir z a m a n unutulmamaldr en aktif en canl ve en t e m e l olan kanun dinlemeksizin dier retici insandr. glere retici g l e r d e n t e k n i baskn getiriliine hayata aldanBu

in, kr a m a c y l a , g z d n m kii m l k hrsyla, hibir d e t e r m i n i s t m a m a k gerekir. Son d u r u m a d a teknii dnmeli ve de insan geirir.

y z d e n retici g l e r i n d o u m yeri o l a n K o m n ' e yeri v e z a m a n geldike t e k r a r t e k r a r geri kadarn belirtebiliriz zerinde durmalyz. imdilik u hibir t a r i h ki, t e k n i k d e t e r m i n i z m y u v a r l a k l

sel p r o b l e m e z m g e t i r m e z . barbarlarca

M e d e n i y e t t e k n i k retici g c b a k m n Tarih sandmzdan zengindir

dan ileri, insan retici g c b a k m n d a n ( k o l l e k t i f e ) d a h a baskn olan b o y u n a y o k e d i l i r dururlar. v e insan t e m e l i n e bal s z n d e iaret ettikleri O ilk sz uydu: kalmadan yapamaz. Marks-Engels'in darya Modern M a n i f e s t o ' s u n u n ilk kendiliinden. snf g r e sosyal kuraldan kveriyoruz

Tarih n c e s i n e geri g i d i l d i k e ,

"Tarih snflarn greidir".

lerinin d e t e r m i n i z m i y l e k o u l l a n m z birkez. A m a o l a y l a r n diliyle dnp konumay da metodumuz yapmz; elvermiyor. yor. bire balasa da O zaman d. A n t i k tarih v e Tarih ncesi beynimiz baka trlsne brakmm e d e n i y e t l e birlikte getiremedi. kalelikimiz yakamz

n k s o s y a l snflar g r e i , snfl t o p l u m l a modern adaki Sosyal ulaamad. iin snf g r e l e r i ilkel sosyal

keskin s o s y a l d e v r i m o l g u n l u u n a b i r d e n devrimleri snfsz insann kollektif a k s i y o n u

iine t a r i h n c e s i

kart. Ve o l a y l a r snflarla deil, " i n s a n " ile a k l a n m a k z o r u n d a sosyal snflarn komn nemi azalarak, yine "insan" kendisini yeniden

M o d e r n snfl t o p l u m k a p a n p m o d e r n snfsz t o p l u m d o a r k e n d e i n c e l e m e k , " i n s a n " ile retiinden ibarettir.

k o n u m a k n e k a b i l e c e i gibi. n k " G i r i t e " a n d m z gibi, insanlk tarihi ekirdeinin Devrimcilik, retici g l e r kadar k o m n n de eseridir. Kent barbarlar orijinal memedeniyeti orta-

Bu y z d e n m o d e r n tarih sosyal snflarn g r e i y s e , antik tarih, barbarln m e d e n i y e t l e grei olur diyebiliriz. deniyet kuracak kadar gelitikleri iin iine girdikleri

dan kaldrrlar. G e b e orta barbarlar, y e n d i k l e r i m e d e n i y e t i r n e s a n s a uratabilirler. Tanrlar P e y g a m b e r l e r i ve dinleri de ona gre olur. Kenti kuracak komnn der. bir n c Kentini kahraman kuruncaya vardr. O ncnn yenilgi peine taklp yollara dek ektikleri

ve z a f e r l e r i o n u n d e s t a n olur. A t a l a r n n

inanlarn

g e l i t i r m i piyeti

(takva) [Allah k o r k u s u y l a dinin y a s a k ettii e y l e r d e n k a n m a ] sahibi bir e r m i , yar P e y g a m b e r kiidir. Mala m l k e deil, halk n n d e s a y g y l a y c e l m e y e pek d k n d r , kendisini a n t l a t r m a k , u l u l a t r m a k hatta m m k n s e b u iin s o n u n a kadar g i d e r e k atalar giriverir. iinde t a a r k e n bu g e l e n e i konsantrasyona, rinde s e z i l e r d e , Kent, gibi Allahlamak eilimine zaferleri lsnde Komnn Z a t e n ilkel t o p l u m t o t e m , ana, baba, d o a t a n r l a r y l a d o l u p her y e s i n i n iliklerine d e k ilenmitir. gelitirecek

biraz sivrilip n c l e g e e n l e r s r a t l e t a k v a l a r n kehanetlerde bulumak bylece ky deildir. A m a kolaylar - .

h l y a l a r a v e e y l e m l e r e giriverirler. T a r i h s e l g r e v l e kurulmadan nce daima kehanet

bir k o m n v e y a

k o m n c l bir e k i r d e k l e h a r e k e t e d e r ve ana Irak kent e v i n i n re b a r b a r l a r iine y e r l e t i r i l i p Kentletirilir. alr.

( o r a k l ) l e r i y l e v e y a o g e l e n e k l e r d e b e z i r g a n t i c a r e t yollar z e r i n e evKent d o a r d o m a z e v r e lk a n a Irak mebarbarlar da etkiler, ayn g e l e n e k l e o da onlar g d p k e n t l e t i r m e y e Z a m a n olur, g c n e g r e iler t e r s i n e d n e r : kolonileme yapanlar) zerinden ken bu ana kez s a v a c l Tufan d e n i y e t i n d e n e v r e barbarlar, t i c a r e t yollar (barl t i c a r e t yollar z e r i n e gelip k e n t l e e n l e r bir d e r l e n m e ile y i n e Bu

m e d e n i y e t z e r i n e ullanrlar. kitapl

g c n e gre bir t a r i h s e l d e v r i m olur: Allah da

budur. Ve t a r i h s e l devribir P e y g a m b e r d i r .

min n c s artk m m e t i o l a n kitapsz v e y a m e d e n i y e t i n i n allahlar olur. tarihsel tarihsel lama Bu allahlar;

ister i s t e m e z m e d e n i y e t b i r i k i m l e r i n e g r e S m e r , a n a Irak evre barbarlarnn totemle-

ri, a n a t a n r l a r , baba tanrlar, d o a t a n r l a r y l a k a r m ve fetihler ve devrimler lsnde oalp remilerdir. akl da geliir: ie y a r a m a z ; ister; Kr k r n e e z b e r e tanrsallk, devrim insan kendi gcne beyninin soyutAllahlam devrimlerde her tarihsel A m a g i d e r e k insan gre d n c e geliimi yetenei,

a d m a d m biriken

tarihsel

devrimlerde,

Peygamberler veya

n c l e r d e adeta kanatlanr; yine A l l a h ve P e y g a m b e r d e s t a n l a r y l a birlikte tanrsal d n c e l e r d e g e l i m e olur. deil, tarihin p h e s i z ki bu g e l i m e , toplum biimlerinin geliimi ile paralel iler; t a s a v v u r v e y a insan uuru ile kendi k a n u n l a r y l a s a k a r c a ileri-geri s e n d e l e y e r e k geliir. eski t o t e m t a n r yabanc kanbirlemi H a y v a n e v c i l l e t i r m e s i ( s r c , o b a n s i s t e m i ) g e l i t i k e klna dok u n u l m a z h a y v a n t o t e m l e r i artk kesilebilir, y e n e b i l i r ; sonradan barbarlara ev eyalarnda kar ss, uur ta t a p n a k o r t a k maln k o r u m a k zere olarak grev yapar;

larn t o t e m l e r i n i y a n s t a n kp k u l p l a r n n h a y v a n bal o l u u , y i n e bu kollektif s a v u n m a y y a n s t r k e n z a m a n l a ss v e y a de a k l a r ; rumlanp gelenekleir ve dinlerin lerine geerler ama totemlerden uur haline geliini d a h a s o n r a o barbar t o t e m l e r i "Cin T a i f e s i " b i i m i n d e yos i s t e m i n e girerler. kolay kopuulamaz; ana tanrlarn

A n a tanrlar, r e t i m v e sosyal h a y a t t a n d e r l e t i k e t o t e m l e r i n n-

ilkin ilk Irak k e n t i k l e r i n d e t a v a n g z l o l u u , I r a k ' t a n Msr'a atlay bu y z d e n d i r . o b a n c l k ( b a b a h a n l k ) g e l i t i k e baba t a n r l a r ana t a n r l a r l a eliirler; ztlar; akyla Ama b e r e k e t ve retim t a n r a s nnin ile A t e - G n e Tanrs D u m u z i efsaneleri gelenekleir. (Smer) bu evre barbarlar Finike, barbarlar iinde Msr, iinde de ticaret, hammadde boyunca yayldka; Frat-Dicle, gelenekler Umman-Hint

Medeniyet koloniletike Sonra o

k e n t l e e r e k yaylr. karmaklar.

b a r b a r l a r n t o t e m l e r i n i d e iine a l a r a k zenginleir, barbarlar evreden katarak t a n r l a r merkeze tarihsel saysallatrrlar.

devrimlerle ullandka Herodot'un korku, e-

kendi t a n r l a r n ve g e l e n e k l e r i n i ste g e t i r m e k zere eski t a n r l a r a ve geleneklere nk yan Ama rarlar. kinme ile de olsa a n l a t m a k t a n c a y a m a d Muhammed'den oktanrlar bu ok A l l a h l a r t u t m u , ruhlar her y a n d a hep bu t a n r l a r zerinedir. Herodot zaman bile her insanstlemitir. ktalararaslatka tpk 1 - 2 - 5 - 8 metreye kadar

bin yl nce y a a y a n denli her yana yaylp

totem ve kadn ve baba tanrlarnn ilk illizyonlarn yitirilerine de uO ilk k alarndaki, deniz seviyesini inanlmaz kollektif emekle yzyllarca sren periyotlarla y e n i d e n ve yeniden bkp u s a n m a k bilmeden d o l d u r u r l a r k e n , t o p l u m u n komncl kollektif gc tanrsal medeniyet, Hele Akat kutsall y e n i d e n retmitir. Ve tarihsel devrimlerle o muazzam Smer'e kollektif emee gelince ihtiya duymamtr. kefedilmi (. Kutsallklarda boyuna canlandrlp yaatlmtr. A m a ilk S m e r kentlerini kuzeye aan bir daha medeniyeti stn demir

3 0 0 0 - 2 7 0 0 ) ve

kollektif e m e k ihtiyac

giderek azalmtr.

buna paralel olarak gcn eski totemcil, kadn, ana, baba t a n r l a r n d a n daha soyut y e r - g k - d e n i z tanrlarna kaydrmtr. o soyutluk iinde yer alsalar da Ve m e d e n i y e t ilk lokal daha hareketli medeniyet artk bu tpk kadn-erkek tanrlarn iinde yerallar gibidir. kollektif e m e k l e kurma balar. b y k t u f a n yaratc Semit barbarlarnn ii Erkek-dii tanrlar da azalan t o t e m l e r i n bitgc

G i d e r e k snerler.

k u r u l m u ar geliimli ulanca

kici l v e y a rmakcl m e d e n i y e t a a m a s n kapatp ktalar aras h a y v a n c l aamasna imparatorlar ve ie y a r a y a n A l l a h l a r azaltr: Bu, olur; Tanrlar tanrsna demiri kefeden kendi stnlnde sadeletirip olabildiince

g i d e r e k gelitirilir. T e k t a n r yaratc ve gelitirici t o p l u l u k l a r n da oluu tesadf o l m a m a s hemen gibi, dinsel gerekir. btn bulular S m e r m e d e de S m e r b u l u l a r n a bal d e t e r m i n i s t ka-

Semit torunlar niyetine nunlara ky iin

A r k e l o j i ve klasik bilgin akl, balad balamakta kolaylk grr;

kltr g e l i i m i n i belli

tarih onlar iin

u y m a y a n , d z c e bir izgidir v e S m e r ' e b a l a n m a s , g r n e n klavuz i s t e m e y e n bir itir.

Oysa

Smer'den btn

nce

birikmi

18

tabaka

dikkatle

izlendiinde kollek-

orada hemen

keiflerin, u z u n y z y l l a r s r e n

komncl

tif e m e i n , n t a r i h s e l d e v r i m l e r l e b o y u n a t a z e l e n e n " k u t s a l " g c y l e yaplm olduu; U n u t m a m a l d r ki, m e d e n i y e t i n a n c a k onlar s a y y l a o a l t t anlalr. I r a k kentleri zerine tarihsel devrimle gelen S-

merler de barbar ( k o m n c l ) kollektif ruhlu insanlardr. Ve d a i m a yeni bir b a r b a r aknla tazelenirler. siyonun vurucu gsterir. yon Antik tarihte 6 5 0 0 yllk A n t i k Tarih de o kollektif akg c y l e a d m a d m saat d z e n i y l e h e l e z o n i k i l e r l e m e m e d e n i y e t l e r a n c a k o i l e r l e m e l e r i gerilettikleri Tkanklklar aanlar da u daima kollektif aksiktlediimiz olmulardr - . b a r b a r diye

lde tutulmulardr. gelenekli

topluluklar

komncl atalarmz... Toplumun d e ayn na kanuna Smer'de barbarlkla y z l e r c e yl Smer ilk a n a bir dii bulunan

kltr a t s n d a k i t a n r s a l g e l i m e l e r geliim bile zaferleri, deildir; (insann) yine tek ba-

uyarak y r m e d e n edemezdi. tanrsalln ulusa, medeniyete) ait deildirler. Smer, O da

S m e r ' e (bir t e k rka, medeniyetin sren

koeksiztans

barbar insanlarn sentezleridir.

kollektif e m e k g c n n balanamaz. ve oradan

kollektif g l e r t a n r s a l medeniyetine medeniyet, lk ana I r a k kentleri emekle

kutsall y a r a t m t r . T a n r s a l l k (kutsallk) (kent f e d e r a s y o n l a r n d a n ) benzeri sonra)

kma

bir d a h a y e r y z n d e ei da t a p n a k l a r da iin

grlemeyecek kurulabilkutsallklar sentezlerini

komncl

( y z l e r c e yllk b i r i k i m l e r d e n belirli

iin, tanrlar

orijinal ve s a r s l m a z soyutlatrma devrimle gelen

tar. Ve y z l e r c e y l d a gelitii yakalayabilmitirler. medeniyete balanamazlar.

Bir t e k t a r i h s e l

S m e r l e r e ve ilk

S m e r m e d e n i y e t i , t a n r l a r d a a k kalkerli ister i s t e m e z " a n a " yabenze-

kzl t a p n a k l a r da h a z r c a bulup s a y c a gelitirmitir. Bu esiz b e n z e r s i z kurulu, ilk m e d e n i y e t i pnca; Irak b e n z e r i rmakcl Msr, Hint, in m e d e n i y e t l e r i de;

mez h a y v a n c l d i y e b i l e c e i m i z d a h a h a r e k e t l i korsancl t i c a r e t l e ilerley e n G r e k - R o m a m e d e n i y e t l e r i de o ilk a n a " S m e r " m e d e n i y e t i n i n alt ve di. st yap geleneklerine (btn orijinalliklerine ramen) uymadan e d e m e d i l e r . A m a her s e f e r i n d e p e r i y o d i k g e l i i m i bir a d m d a h a ilerleB a r b a r n t e r t e m i z beyni klc gibiydi. te o ilk ana S m e r m e d e n i y e t i de; dier a n a y a v r u m e d e n i y e t l e r de; oradan dallanp budaklanm benzemeyen geliimleri benzeip

de t a r i h s e l d e v r i m l e r k a n u n u , tarih iinde a n a h t a r n kilide u y m a s gibi izlenip u y g u l a n m a d k a l a l m a z kalr. kavranamazlar. O t e m e l l e r a n l a l m a d k a en kltr alan ise h e m e n hi anNasl ve n e r e d e n hangi geliok v u r g u n ( s p e k l a s y o n ) y a p l a n din, i m y a y y l a o r t a y a kp k k l e m i t i r ? Her eyi S m e r t a b l e t l e r i n d e arayp bulan batl laik bilginler, Tevrat uzman kesildiler a m a Kur'an'a n e r e d e y s e el srmyorlar. Tektanry

S m e r ' d e t e k t a n r yoktur.

y a r a t p e v r e n s e l l e t i r m e k , S m e r d u r u r k e n kala kala Filistin l n e skm Y a h u d i l e r e ; hele ad san iitilmedik A r a b i s t a n l n d e k i bedevi mitoloji, tevatr... y l e y s e tarihe akl verg r u h u n a m k a l m ? N e d e n ? Akl sr ermiyor. Yazl tek A l l a h belgeler de T e v r a t ve Kur'an, gerisi m e k y e r i n e tarihin akln ( k a n u n l a r n ) z m e k en d o r u s u o l m a z m? 2- TANRISALLAMA GDNDE TOTEMZM'N Totemizm'in ROL

insan t o p l u m u n d a v e b e y n i n d e y a r a t t etkiler derinK u t s a l l a m a v e y a t a n r s a l l a m a prosesi y e t e r i n c e

l e m e s i n e k a v r a n m a d k a s o n r a g e l e n din etkileri v e y a insan t o p l u m u nun din y a r a t l a r : nemsenip kavranamaz.

T a n r s a l l a m a g e l i i m i n i n balangc T o t e m i z m o l d u u n a gre, ilkin d e r i n l e m e s i n e T o t e m i z m ' i ele a l m a l y z . A n c a k bu bal bana bir arat r m a y ierecektir. Burada A l l a h , P e y g a m b e r , Kitap yaratl a s n d a n deinmek, iaret e t m e k z o r u n d a y z . kuunutmamamz gereken temel T o t e m i z m t e m e l l e r i n e o k ksa ral:

Prensip o l a r a k h a t r l a m a m z v e

n s a n t o p l u m u n u n cinsel y a s a k l a r l a v e cinsel y a s a k l a r n s e m b o l kutsallk veya ve insan tanrsallk, beyninde balang neredeyse olarak da olsa, insan

olan T o t e m ' l e birlikte d o u p gelitiidir. Yani toplumunda beri v a r d r . A m a insan t o p l u m u gibi insan t a n r s a l l da canl bir prose (gidi)tir. n s a n t o p l u m u n u n kutsalln da lektif e m e i Komn o l m u t u r diyebiliriz. henz cinsel yasaksz, Totem'siz iken, komn yaratan retmek O da b t n plakl ve u n u t t u u m u z ve her nk komn, kendisini de y a r a t a n ey, o n u n koldouundan (ezelden)

neyse, t a n r s a l l y a r a t a n da o d u r p h e s i z . yakclyla udur: zorunluluudur. insan reyimi Bu Komnn r e t m e k iinde,

kendisini y e n i d e n ve y e n i d e n her z a m a n

z a m a n s a n d m z d a n d a h a fazla meseleleri maddi insan t o p l u m u n u n her eyi O ekirdek, halinde bulunduu lde

insan t o p l u m u n u n srlarn s a k l a y a n bulunur.

de d e r l e i k halde

iinde b u l u n a n ilk e k i r d e i d i r . gler ( t e k n i k - c o r a f y a ) ok manevi retici henz d o u m insandaha g olan

retici

dan derleiktir. A m a insan istemez gelitirir. Kutsallk, Bize,

kendisini y e n i d e n r e t m e k z o r u n d a o l d u u gelitirecektir. Bu gidi ister da yaratp zerinde komnn kutsalln

iin t e k n i i n i de c o r a f y a s n da srekli komn yeniden yaratrken

ne l d e ve ne adla anlatlrsa anlatlsn, ad m e d e n i , allah, ateist, ilk insan kutsall, bilgin

kutsallktr, tanrsallktr. Ve d i n l e r i n en eski kkleridir. bugnk Ama k a f a l a r m z a ters geznde hafife lebilir belki. insan toplumu

ycelmi,

senli

benli

pratik s e i l e m e z

bir

kutsallkt.

nsan

kutsall-

insan t a n r y l a birlikte y a t p kalkar, o n u n l a dillenip o n u n l a s y l e i r K o n u y l a en ok ilgilenen J.

o n u n l a d n r o n u n l a a v l a n p yer ierdi. di k a n u n l a r , ats) gidi

F r a z e r bile k o n u y u y a k a l a m k e n karr. n k insan t o p l u m u n u n gikutsallklar; T o t e m i z m ' d e n s o n r a g e l e n A l l a h l a r (kltr Kutsallklar y a r a t a n ey, t o p l u m s a l iinde a r a n p b u l u n a m a z . kanunlardr - . bilginlere din gibi g z k m e z . insan stnlkleri, halde insaolduu kendisine dinleri gkselleip kitaplanca

Bugnk dinlere baknca, T o t e m i z m , Gnmz n glgede brakm;

yaratclarn, yaratlan

b a l a y a r a k zincire v u r m u t u r . temizm, kendi

Bu a d a n insann atas gibi d u r a n To-

m o d e r n insana din gibi g z k m e z . kp geldii halde insanst g

Din nedir? nsan d n c e ve d a v r a n l a r n n zerine frlayp, insann d n c e ve d a v r a n l a r n d a n haline g e l e r e k d o a y ve insan t o p l u m u n u yaratp g d e n t e o r i k ve pratik bir sistemdir. Dini lerin hangi M e d e n i y e t dinlerinin de ilk kkleri T o t e m i z m ' e uzanr. din dna atamazsnz. nasl tarif e d e r s e n i z edin, T o t e m i z m i kkleriydi. baka O gkselliklerin

n k T o t e m i z m , kutsallkta gkleri t u t m u son m e d e n i e v r e n s e l dinilk yercil adm adm Totemizm'den bilinemezse, mekanizmann m e k a n i z m a y l a gelitii ( t o p l u m u n gidi k a n u n l a r ) bir y e r d e u n u t u l u r ; hatta o

bir y e r d e s y l e n e n

esiri o l m a y a d e v a m edilir. Biz b u r a d a , g k s e l d i n l e r i n k m e k a n i z m a l a r n d a n ilki o l a n T o t e mizmin, ilkel insan t o p l u m u n u n nasl dolaysyla b e y n i n i n T o t e m l e birlikte zerine parmak doaHemen ruhuyla gelierek kutsallamaya nsan T o p l u m u plack komn bununla toteme idi. einleip yatknlat nce kendisiyle Ki

basp, A n t i k kutsallk p r o s e s i n e g e e c e i z . doarken birlikte e v r e s i n i haliydi. y ve d o a n n g c n t o p l u m l a t r d . bu a a m a d a cinsel y a s a k s z kopumu ikinci a a m a , i n s a n n cinsel kutsallatrmasyd.

Hayvanlar aleminden

birlikte y z b i n l e r c e ylda g e l i e n balayarak toplumcullatrmas ve

y a s a k l a r t o t e m i z m s e n t e z i oldu. T o t e m i z m , insann kendisini

T o t e m d e n nce insann ruhu y o k m u y d u ? H a y v a n l a r n d o a alemiyle elikisi neydi? Cinsel y a s a k l a r ve insann ruhu ve T o t e m nasl d o d u gibi s o r u l a r k o n u n u n ama konumuzu; Yakn akraba: yasaklar, aileyi yaratt. TOTEM: bilhassa O Kan'n ve K o m n ' n ata s e m b o l o l d u u iin t o p l u m ve kii z e r i n d e bir ballk ve az da olsa bir s t n l k getirdi. ne d e r e c e kkl ve d e r i n l e r d e o l d u u n u gsterir karmamalyz. iinde K o m n i e r i s i n d e g e l i e n cinsel sembol olan t o t e m i k u t s a l l a m a n n antik prosesini Kankarde toplum:

i n s a n d a uur ve alt u u r g e l i t i r i r k e n , t o p l u m ve kii her kan t e k i l a t n n

kan t e k i l a t l a r n ve

D e m e k insann binlerce yl diyebiliriz. sren

ilk v a h e t a n d a

bile;

onbinlerce,

belki

de y z -

bir i n s a n s t l k ( k u t s a l l a m a )

prosesi

balamtr bey-

nsan ruhu zerinde e g e m e n l i k : T o t e m i z m doal a l a r a k insan

nine s i l i n m e z derin a n l a m l a r l a ileyip geliti. Ve kutsallksz y a a y a m a yan, d a h a d o r u s u T o t e m i z m kutsallyla d p k a l k a r a k gelien insan toplumu, kendisiyle birlikte kutsalln ( t o t e m i z m i n i ) de gelitirip onu Nasl? B i l m e d e n . k e n d i l i i n d e n doiin) da) t o p l u m u n u n ve kii beyinlerinin a m a c haline getirdi. Her eyi y a r a t m olan insan t o p l u m u , b i l m e d e n al bir g e l i i m l e kefettii Ve cinsel y a s a k l a r n esiri oldu. T o t e m i z m ; cisimlemi haliydi. k a p s a y a r a k gelitii nsan T o p l u m u gibi n kutsalln

(bilmeden yaratt de (doay

ruhu b a l a y a n s e m b o l , o e s a r e t i n e k i l l e m i hayvanlardan olmakta geliirken bir a d m kageldiini bir t r l kolaylk buldu. ulaamad amac bir n d e gelitirip d u r d u . kutsall Kutsall(nbask

bir a m a c adm adm

kendisinden

gelitirdike ona

ulaacana,

tersine

kendisinden

a d m n e kyor ve u l a l m a z bir a m a o l a r a k insanlk kutsall amac na insann kendisiydi; ama bir kez t o t e m ile kendi ruhunu

n e h a v u u z a t l m M e r k e p Efendi gibi) b o y u n a k o t u r u y o r d u . A s l n d a altna alnca, insann a m a c n n a s l n d a kendisi o l d u u n u da alt u u r u pskrtmt. Bilin k a b u u n d a T o t e m , retmek ve remek kutsallama ama olarak ortamn yorumlamak belirlenmiti. ihtiyacndayd. sembol nk iin

Bunu b i l m e d e n d n m e d e n d o a l o l a r a k cinsel y a s a k dinlerin temeli, insann bu kutsallama kalacaktr. meDaha

totemlerle yapyordu. ileyip geliti. Bu t e m e l a n l a l m a d k a ve d e r i n l e t i r i l -

te en y c e g k s e l kanizmasyla medike, kts insan mas Ama

g k s e l d i n l e r i n srlar da e k s i k ve h a v a d a

m e k a n i z m a bilinlere k m a d k a yer biim d e i t i r e r e k ileyip oyalayacaktr - .

i m d i k o n u y u biraz o l s u n s o y u t l u k t a n k u r t a r m a k v e k a f a l a r d a kaliin s o m u t l a t r m a l y z . ksaca. aratrmas, idealizmi, meseleyi tepetaklak yorumlay "Cv" H e m d e kendi T r k T o t e m kklerimizle.

Gkalp'in

bir kenara braklrsa, bize belge, olay d e r l e y i i y l e k a y n a k olabilir. 1- T r k l e r i n her B o y ' u n u n k o r u y u c u s u zel bir tanrs v a r d r : denen 2bu t a n r l a r Kan'larn T o t e m l e r i y d i l e r . ki boy s a v a a c a k l a r zaman, sava g n n d e n nceki gece o b u n l a r d a n hangisi stn k a r s a , erhalde, bunu altuuruna amac Totemi bastr-

kabilenin Cv'lar s a v a r l a r m ; toplumunun d iin, amacnn kendisi

tesi g n k s a v a t a o Cv'nn boyu stn g e l i r m i . Yani b u r a d a insan olduu bilin kabuunda veya uurundaki olmutur.

Kan tekilat eer zaferi k a z a n r s a T o t e m i istedii ve gl o l d u u iin

zaferi

k a z a n m olacaktr.

Bu y z d e n t o t e m i n e iyi b a k m a k z o r u n d a d r . E n basit g e i m ilerino n u n t a p t n a y a n i toTotem dolaysyla veya

A m a c T o t e m o l m u t u r v e o l m a y a d e v a m eder. 3- Bir k a b i l e d e n t e m i n e s a l d r m a k idi. cn a m a insann nk Kan'n canl tek bir t e k kiiye s a l d r m a k , Yine

den s a v a a k a d a r b t n a k s i y o n l a r d a bu kural iler. Bu y z d e n o t e k kiinin c n a l m a k t o t e m i n i n ama totemdir. komn

almak d e m e k olurdu. kendisidir. K o m n ' d e t e k kii kiisine gibi

yoktur;

vardr. Ama

Komnn iin

saldrmak komne

saldrmak olaca bunu

komn

bir o r g a n i z m a

d n p davranr.

bilinle y a p -

maz; A l t u u r u y l a yapar. u u r u ise t a p t v e y a s a y g y l a n e kartt Totemidir. T o t e m i hep onu hereyin 4Yani "Cv'larla ile d n ve dillenii gelitii Kendisini bilinaltna eden iin, g e r e k a m a Kutsallk kendisi o l d u u halde t e r s i n e d n p a m a c T o t e m m i gibi davranr - . V e glendirir. b a s t r a r a k geliir. boyuna z e r i n e kar. dayanmasn var ve kuvvetlendiren Kabile v e "Yersu"lardr." O y s a g e r e k b u n u n tersidir: komnn yavrulakollektif e m e k l e zerinde ha-

"Aile

kabileyi v a r e d e n v e g l e n d i r e n e y l e r t o t e m l e r d i r : kanlarn o l u t u r a n e y cinsel y a s a k l a r n Ama cinsel yasak sembol Totem

Kan'lar b y l e d n p byle davranrlar. Komnn rdrlar v e d o a l davranrlar.

kankarde dayanmasyla, topyekn iin t o t e m l e r d a y a n p bu a n i m i z m

kanlarn

fife y c e l i p e g e m e n l e t i i ve g l e n d i r m i gibi t i m ve r e y i m a m a c 5meyi deil, Komn; de daha dili,

k o m n var e t m i p r o s e s i n d e n kp

dururlar. A s l n d a haline gelir.

geldii iin t o t e m i n a m a haline gelii de d o a l olur ve k o m n n rek o n u m a y , dans, iiri, s a n a t , anda kefetmi rakamlarn r a k a m , l g m Komn topmedeniyetten

vahet

bulunuyordu. kutsall

lumlardan

medeniyete aktarlm

b a r b a r l k t a n gelir.

Bu kutsal rakamlar, k o m n n t e k i l a t yaps iine giren y a v r u kanlarn s a y l a r n d a n gelir. T r k l e r d e boy d e n e n 24 saylar yok edilmise; kanlarn ikiye b l n e r e k o a l m a s y l a bir e k s i i y l e : 2-4-8kutsallamtr. Kimi s a v a l a r d a bir boy v e y a kan t m d e n 7 - 9 - 1 7 gibi boy bbln-

k o m n , 2'ye b l n m e y e r i n e ; kadar eitli

t e k r a k a m l a geliir. Ve bu r a k a m l a r tanrsallar. O n u n iin, ne kadar Trk toplumu varsa, o l n m e l e r i , tanr TSN mtr. r a k a m ve say bulunur. gsteren r a k a m l a r ve saylar ki

kabile d i n i n d e D o u ' n u n 4 Y e r s u ' s u v a r d r ki, 4 boya Ouzlarda:

kabilenin ayrlmasyla 4 tanr Totem, 4 Yersu karlk der...

T o t e m o l m a k zere 8 T o t e m t a n r o r t a y a kar. A l t a y ve Y a k u t l a r d a da benzer b l m l e m e l e r boylara ve t o t e m l e r e

Rakamlar'n mesinden

kutsall

bile,

totemin

kutsallamann

ama

edinilbu ge-

kaynaklanr.

Kur'an'daki

rakamlarn

kutsallklar da

lenekle a k t a r l m yansmalardr - . 6- Boy v e y a lemitir. Her b o y u n bir h a y v a n v e y a a a t o t e m i vardr. Ve o kutsal o l d u u iin ad da rengi de kutsallar. B u n a b e n z e r b i i m d e dilde t o t e m s e m bolleri o a l a r a k geliir; konuma iirleip ycelir. Komn komne, kan kana, kii kiiye k o n u u r k e n saygl o l m a s ve g i d e r e k baz kanlarn ve kan liderlerinin s i v r i l e r e k hafife de olsa k u t s a l l a m a s y i n e ayn mekanizmann gre A a yansmalardr - . Totem sembol, Anahanlk Morgan'n tasnifine ular. Toplum konanda sentezine 7 - K o m n n cinsel y a s a k l a r : barbarlk kanlarn: K o m n n dili de t o t e m i n geliip t o t e m l e r d e n kutsallyla veya a m a o l a r a k n e kyla kaynaklanarak sembol-

biimi g e l i t i k e k u t s a l l a m a d a t o t e m d e n A n a T a n r ' y a kayar. T r k l e r d e t o t e m l e r anacl h u k u k a d a y a n l d iin dii h a y v a n l a r d r . Her kann ve kiinin bir dii Sonradan yer aar. k o r u y u c u t o t e m i vardr... hibir yeri yoktur nce. 8- Erkein T r k l e r d e de A l l a h l a r a r a s n d a

K o m n s r a a m a s n a u l a n c a e r k e k l e r d e A l l a h l a r arasD a h a s o n r a da bu yerini d o k u n u l m a z k l m a k zere y e r d e n

na sokulur. n c e a m a n kadn taklit e d e r e k kutsallk iinde k e n d i s i n e ge karmtr: " K a d n dini, s o n r a d a n e r k e k dini s i s t e m i y l e birlee-

rek L dinini v c u d a g e t i r m i t i r " L dini a n a s o y u ile baba s o y u n u n barl aamasdr - . l h a n l k diniyle baba s o y u e g e m e n klnr: " l h a n l k dini bir il'in teki il'leri ve B u d u n ' d a n (yani f e d e r a s y o n ve kabileleri) c e b r e n M a h k u m olan k e n d i s i n e bal k l m a s y l a balar. " H a k i m olan il Aktr - . Kiileri de Ak Kemikliler z m r e s i n i tekil eder. orta d n y a

B u d u n l a r kara'dr." Kutsal idi. B a b a h a n l k t a , y a n i L H A N L I K dininKara misli Kiilerin o t u r d u hzlandrmtr. olanaklarn tomedeniyet

A n a h a n l k t a , T r k a m a n i z m i n d e , z c e her yer, A C U N : idi. Ve her ey M A N A : de, kadn t a n r l a r n b u l u n d u u bir A A I G K : 9Medeniyet ve kutsallama gidiini en az on

u yer iln edildi. Ve kara G k ' e a a l a m a l a r silsilesi balatld. Barbarln gelitirmi keifler t e m e l l e r i n i yeryznde Msr, ykseltip yaygnlatrma Irmaksal Roma

kendine

benzer

humlar yayarak, liimlerini

Hint, in, G r e k ,

m e d e n i y e t l e r i n i n gelid e v r i m l e r ge-

i m l e r i n i ve a r a l a r n d a Medeniyetin makcl in sosyal

kprler, t i c a r e t yollar, t a r i h s e l ve tanrsallama ilikileri

kkrtp r g t l e m i t i r . U z a k d o u T r k illeb u l m u olmaldr. Bu y a n k , p h e s i z n c e l i k l e Iranlalabilir.

rinde de y a n k s n

m e d e n i y e t i y l e o l m u t u r . T r k l e r d e b a b a h a n T a n r l a r n arm e d e n i y e t etkileri

abuk gksellemesinde

B u n u n gibi T r k l e r ,

Mslmanlkla

ittifak e t t i k l e r i n d e de ayn uzun

ey bin

o l m u ve T e k t a n r c l k T r k l e r iinde y e r l e i p k k l e m e k iin ter i s t e m e z M s l m a n l k iinde y e r l e r i n i a l m a d a n d. nk amalarn uygun rgtleri gerekletirmek ama iin Tektanr, Kabile

yllar b e k l e m e k g e r e k m e m i t i r . A n c a k T r k kutsallk g e l e n e k l e r i kutsallk a m a l a n a r a k g e l e n e k l e r e g e m i t i ; eski tanr gelenekleri demek,

de is-

bu g e l i i m o l a m a z pratik t o p l u m kabile ve atlsa kan konfedarasyonuna federas-

debilirdi;

d e m e k t i , onlar bir rpda

kesilip a t l a m a z d ,

y o n l a r ne ie y a r a r d ? zet ile, T o t e m : Ata diniydi. Ata: ile bildiriyordu. T o t e m : determinizm, altuurdan 1339, nsann d o a d a n geldiini altuur Ata dini kolayca A n a ata, bilin k a b u u y d u . Doa ve t o p l u m kanunlar yani drterek iliyordu. -Mehmet [Ziya Gkalp, Cihannuma"

Baba ata, Allah ata'lara geliip kutsallama gkleri sard. "Trk T r e s i " stanbul, Neri, "Kitab

Cilt l. -A. V. A n a h i n , 1940, lk, 8 Mart -"ran Mogollar"] 3MEDENLEME VE ROL b u l u n u r ? M e d e n i l e r i n , yani snfl t o p l u m a ticaretleip, paralaanlarn yazya hesabn t u t m a k , egemen m i r a s l a r n ayardllendirTANRISALLAMA GDNDE

KOMN'N

T a r i h ' t e kimlerin y a z l a r geip, devletleen, ihtiyac olur ve yazlar. yapmak, sulular

bezirganlaan, Mallarnn

l a m a k , p a r a d a n faiz, retim ve t i c a r e t t e n kr ve irad kazanp h e s a b n cezalandrmak, hizmetlilerini mek iin hep yaz gerekir. S a n a t ve kltrlerini; d i n l e r i n i , ulularn (din ve d e v l e t liderlerini) d e s t a n l a t r p k i t a b e l e t i r m e k iin yaz gerekir. Tarih ncesi insan barbarn ihtiyac (komncl Daha kankarde; dorusu taze ilkinsan retimi toplumlarnn) yazya olmaz. barbarn

de insan r e y i m i de o l a a n s t a l a k g n l l d r ; d o a l bir eki gibi yaar;

alak g n l l o l m a k Medeni-

iin, bilerek deil b i l m e y e r e k , k e n d i l i i n d e n yledir. O y z d e n d o a n n ne d e v l e t e , ne paraya ihtiya duyar. bile, yet ile h a r - n e i r o l d u k t a n binlerce yl s o n r a bile, m e d e n i y e t i n t i c a r e tine v u r u c u g olarak b u l a t k t a n s o n r a ne de y a z y l a ba ho o l a m a z . Bu yzden tarihncesi barbar toplumlarn Medeni kutsallklarn tarihlerini, kutsal kendilerini a n l a t a c a k kitabeleri, y a z y a g e m i d e s t a n l a r , aklamalar Ama dadr. olamamtr: da latrlm d e y i m l e r i y l e : onlarn Onlarn " K T A P S I Z " olurlar. anlatmlar, dillenileri olmak zorunmaceralar, adam yerine deerleve p a r m a k srtacak z a f e r ve olmadklar iin kitaplar, h u k u k ne parayla ne d e v l e t l e

k m s e y i p alaltc-

kendilerini

da A l l a h l a r

k u a k l a r b o y u n c a t a a c a k ve Barbarlar, k o y m a y p tarih kitaplarna

bizlere u l a a c a k kadar oktur. o n l a r kendi

m e d e n i l e r onlar, y a z l a r

bile s o k m a s a l a r da;

rini

biliyor ve b a l a r n d a n g e e n l e r i naklen

azdan aza ifahen, atalardan Onlar veya iirletirip tahrifini mitoloji adn ald.

torunlara te di. leri o

anlatarak yaatyorlard. derlenii: Masalbilim

nlyorlard. masallarn Berose, tarihi S m e r m e d e n i y e t i g e l e n e k l e r i n d e n arta kalanlar derleHomer... G r e k g e l e n e k l e r i n i derledi. H e r e d o t ktalararas g e l e n e k Sezar, B a b r ve Ama bu d e r l e m e y e alt. T h u y d i t Medeniyet, "inkr", t a r i h i n gereklemedii dek srer. [Tucidides], T a c i t u s , (barbarlktan)

benzerleri... medeniyetsizlikten iin, uuralt kagelir. k a n u n u y l a y r d iin, insan u u r u y l a , t a s a v v u r ile bir inkr edile b u l u u r ve g n m z e tekmelenip, km e d e n i y e t i n beii o l d u u halde; izah e t m e k t e n oktanrclktan unutulmutur. Heredot'un ayakl arada andklar: a c a y i p yaratklar, totemleriydi. Hepsi Msr'da

Barbar,

m s e n e n , en k t s u n u t u l a n ve yitirilen z m z olur. Ve M e d e n i y e t kendi g e l i i m i n i , ykln, diriliini t u c u kalr. Tpk rcln Karga hep bunun gibi, tektanrclk, b a r b a r l a r gibi uzak der, kageldii kurunhalde; Din t r a j e d i s i de b u n u t a k i p eder. kltan g e i r i l m i l e r d i r . Ve t e k t a n -

oktanrlar sahipleri Keldan rahibi

nereden-nasl kageldii Berose'nin (tarih) bal, kpek bedenli,

anlattklar,

balk bal v e y a komncl

medeniyet

ncesi

tekilatlarn

Bunlar tarih n c e s i daha uzlamal

k a n k a r d e t o p l u m l a r n o k A l l a h l a r saylrd. I r a k ' t a k i y o k edi, btn

m e d e n i y e t t a n r l a r t a r a f n d a n y o k edildi. geliti... T e k szle

medeniyetler kendilerinden birlikte toinkar etinanyd. y o k et-

n c e k i , i l e r i n d e n k a g e l d i k l e r i t o p l u m y a a m l a r n aza a l n m a z yasak b i l m e k l e slamlkta yenlik" kalmadlar, "Mriklik": nerede grdlerse toplumlaryla oktanrl ncesi hrsla Bedevilik, toplumlarn t e m t a n r l a r n da y o k ettiler. Peygamberi oktanrcl m e k d e n e n "kafirlik "ten [paganlk] beter k o r k u n bir sutu. H r i s t i y a n l k t a "pa-

de tarih bir

M u t l a k bir y o k edilile t a l a n d . Bylesine bilinemedike, bilemedi. Bu d e h e t l i inkar s a n s r , s o s y a l r e j i m l e r d e o l d u u gibi d i n l e r i n anlalamaynda da barol oynad. tektanrs da anlalmazlat; T a b i a t st, drd. Egemen s u r n a t u r e l ve bile eitli ateist g e i n e n l e r d e Batp k a n m e d e n i y e t o k t a n r l a r kurtulunamad. en srda o o k t a n r l a r d a n ka g e l m i b r a h i m ' i n , M u s a ' n n ve M u h a m m e d ' i n mistifikasyondan m a d d e tesi: biimlerde Metafizik dnceler, "tanrc!" tefeci-bezirgan nereden azgnlyla gelip m e c e s i n e y a s a k , s a n s r edilen tarih n c e s i M e d e n i y e t de dinler de insan y a a m v e inanlar n e r e y e gittiini

hortlayarak yaayn

kltrlerin, beyin

kirelendirici a f s u n l a r n arttrd...

Burada oluruz.

ksaca

da

olsa

S m e r medeniyeti ve tanrsallnn hatrlatmazsak gdc b t n orijinal iziyi

dou yitirmi

mekanizmasn

yldrm

hzyla

O ilk gei orijinalitesi,

m e d e n i y e t l e r i n de a n a kendi a-

o r i j i n a l l i i n e t e m e l olur. nn akna

n k hepsi o n d a n m t a k (dal) alp geliird e v r i m - m e d e n i y e t cycle (devirdaim)lerini

ler. T u f a n l a r n a ve t a n r l a r n a d e k benzeirler. A m a hepsi uyarak tarihsel gerekletirirler. lk a n a Irak m e d e n i y e t d o u u n u n modern bilginlerin ciltler t u t a n

dayand orijinallie, s o n u n d a Morgan'n b t n 6 5 0 0 yllk a n t i k tariT a r i h s e l devSenkonu birka f o r m l elimize almaya

kitaplar y e t m e m i t i r . A m a m e d e n i y e t e geii:

komn zerine aydnlatmalarndan sonra; hin g i d i i n d e b u l d u u m u z k o m n n e r e v e s i n d e zetlenebilir. tezler bilimine geip bakmamza Konumuz nanlmas

rimler k a n u n u y l a artk, b i n l e r c e yl s o n r a da olsa, iimize, kaderimizi ise, duran

Birikim bilimlerinin y a r a d i b u d u r : uurumuzla

basamak oluturmak. kutsallk: Tanrsallk-din g gibi eyin, aklda t u t a c a m z ilk ey: muazzam kollektif e m e i tersine kutkobiz medenilere

(toplumsall) yaratan mncl ondan

k u t s a l l k - t a n r s a l l k deil;

s a l l - t a n r s a l l y a r a t a n eyin, o kollektif e m e k o l d u u d u r . O tanrsallam komncl ne kadar u z a k l a t m z Kur'an'a,

inanlmaz hayretler uyandran

kollektif e m e e i n a n a m a y m z , s a d e c e ibretletirir; g e r e i t e p e t a k l a k ediim i t o l o j i l e r e iimize geldii bal kakollektimenfaat arayanlar boulup inan-

miz, o binlerce yllk snfl t o p l u m t r a j e d i m i z , s a n s r m z d e n gelir. Tevrat'a, gibi lr-. vizm) inanp inden gibi benzeri geleneklere, da ayn inanamaymz kageldiimiz komncl trajedik sansrmze dolan,

komncl toplumsallk (inanlmaz yalanbilmezlik, yalan,

realizm: en

ile y r y e n snfl t o p l u m i n s a n n a akl a l m a z gelir. Tarihi, yitirirler; mak da tanrsallklar, zn bulmuken gereki Smer tabletlerinde kitabi ayrntlarnda ok bile, g e r e i n (gidi k a n u n l a r n ) kaybederler.

Kendilerinden

kitaplara

medeniyetin z

k o m n d e n ok medeniyetin atafatna sap-

lanm o l m a l a r n d a n gelir. D e m e k yazl tarih gibi din d e d i i m i z z a m a n da a k l m z a ilk getirec e i m i z v e asla zmz, vcut u n u t m a y a c a m z ey; ki, b i n l e r c e yldr s a n s r e t t i i m i z m u a z z a m tek medeniyet olmakkollektif eseridir. ilkel d o a l k o m n y a a m m z olmaldr. Irak b a l k l a r n a d t n d e harikalar yaratr. nk

O komn yaants olmu deniz s e v i y e s i n i n

kollektif e m e i y l e

bir metre a l t n d a n Bu,

balayarak demir teknii kerpile; srtan yani t o p y e k n kollektivizmin)

szn t a l a , s o p a y l a , s a z l k l a , ziftle, el e m e i y l e doar. geldii komn yaantsnn

m e d e n i y e t i n deil, (parmak

m e d e n i y e t i n i i n d e n ka-

D e m i r en az 3 0 0 0 yl s o n r a A k a d k e n t l e r i n i n kefi olur.

Irak ( S m e r ) tr ise .. ..

kazlarnda

bulunan Bu

Muallafat ve Jarno

kltr,

. kl-

6000 ylnn s o n u ile 5000 ylnn b a l a r n a konur. S a m a r a s e m t i 5000 ylna konur. b a r b a r l n ( k o m n n ) en alt a a m a s n n b e l g e l e r i n i verir. 5000 ile 4 0 0 0 yllar a r a s n d a y a a y a n Fransz o k u l u : A n d r e Parrot; Halaf kltr K u z e y Irak.

kltrler m e d e n i y e t deil, t e r s i n e de ayn

belgeleri a a m a z :

En az 2000 yl s r e n bu d e v i r d e s a d e c e k o m n t o t e m l e r i olan hayv a n resimleri, heykelleri ve kadn tanr grlr. Kutsallk-Tanrsallk iiedir; arak t o t e m d e n Irak'ta UR"dur. amn bu bu aamada insann (komnn) yanbanda b t n y l e yercildir. S a d e c e kadn, a n a - t a n r hafife kutsalla-

ne gemitir. h e n z t e k bir iz yoktur. verdii da ikinci aama "EL-OBEYD ve koyar. A n c a k k o m n c l yaorjinaldir; ziraat bir hayli kedi gzl, sentezuude kazlarnn aamas

Smer medeniyetinden Smer Orta

Barbarlk belgelerini ortaya Irak'ta

oban-sr saz,

gelimitir; tavan

kerpi, zift k u l b e l e r yaygnlar - . artk m a n k e n v c u t l u d u r . Ve yasak temsilcisi ve kadn H e n z cinsel kadn totem tanmlarndan kar Bu toplumda erkein

Kadn tanr

heykelcikleri

bakldr.

kopulmam ama lemitir. uurumun rum sahneye saz,

ana t a n r l a r t o t e m totem

(kan) t e k i l a t y l a tanrlara

Estetik g e l i i m , dolduunu

gstermektedir.

Toplum

ile t a n r l a r aras

dolduka yeni kdr.

bir a a m a y a

hazrlk bagsterir.

Bu a a m a d a deniz s e v i y e s i n d e n bir metre a a d a n b a l a y a r a k , zift, balk, t o m r u k harlatrlp d o l d u r u l m u v e o n u n kanallaryla ziraat, zerine t o p r a k Irak'ta t a n m ve s u l a m a rp k a z a n m t r : Irak a r k e o l o j i Bu zifti muazzam h a y v a n c l k yaplmtr.

orta barbar k o m n y a a m bile t o p r a n - e k m e i n i s u y u n iinden ka"Her ey s u d a n c a n l a n d " s z n n asl budur. k a z l a r n n on sekizinci tabakas ate, deniz seviyesinden k u l b e , saz, kerpi, ki hl ile-

bir metre aadadr - . k o m n c l e m e k t e kadn; su h a r l a t r m a , h a y v a n , o c u k , ev, ziraat ilerinde besbelli Erkek de

ncdr. Aa kaplarda

yollar-kereste-sava-gemicilik-obanclk azlar kadn bal iken bu

rinde s i v r i l m e y e balamtr - . barbarlkta vazolarn her t r l aamada insan t e m s i l i n e son verilir. A m a r e l i y e f l e r d e hayali Bu, e r k e i n s a v a t a n c l e m e s i y s i v r i l t m e giriimi olabilir. Y u k a r sapa yollardan

ve k o r k u n a h s i y e t l e r konu edilir. le y a v a a aamada yeni kendisini erkek de tanrlaacaktr.

Bu a a m a d a toplumsallk (komn) da bir a a m a y a g i r m e k zeredir. steyen

kutsallk v e y a t a n r s a l l k d a

H e n z t a n r evi kii a d n a deildir. T o p l u m u n d u r . Ve insan ile t a n r h e n z s a m i m i ve teklifsizdir. istedii gibi girip t a n r s n a su-

nusunu kerpi,

y a p a b i l e c e k gibi ziftten blnmtr.

her yan Biraz

giri klara daha

aktr.

amur, basit

saz, salon

yaplmtr.

komplekslemi;

odacklara

A r k e o l o j i n i n on

sekizinci t a b a k a s n d a n en

alttan deniz seviyesi ve

zerine d o r u gelien on beinci t a b a k a d a ilk sava kans gzkr. Bu ilk k y a m e t n tarihsel d e v r i m alametidir. Ve altnc t a b a k a d a El ObeidUr zerine y a b a n c barbar akn gelir. Elamlar v e y a S e m i t l e r de olabilir. in, t a r i h n c e s i stlklerin aamada olabilmesidir. kesintilerde bile barl reformlar, Kut m l e k i l i k srekli bakalama uramtr. Bu ilk T u f a n v e y a n tufandr". olan bir st a a m a y a geid i y e b i l e c e i m i z alt Fransz o k u l u bunu: " S m e r l e r i n G e l i i " sayar. O y s a bu belgesizdir. nemli bile n t a r i h s e l devrim

lk be t a b a k a l k b i r i k i m l e r d e k i geiler d n l r ;

sallk, eski a a m a p a s i f l e i r k e n y e n i s i c a n l a n a urar. Bu gidi, kutsall da d e r i n d e n e t k i l e y e c e k t i r ; n k , kutsallk daima g l bir kollektif e m e i n ( k o m n n ) r n olur. A l t n c t a b a k a d a g r l e n t a r i h s e l d e v r i m b a k a l a m b e l g e l e r i n i arkeolojinin T u f a n K u y u s u " kazlar verir: T o p l u m s a l biriki d e n i z s e v i y e s i n d e n bir metre alttan Be t a b a k a geliimi Bu na ile Obeyd Ve henz barl b a l a y p 8 metre 60 s a n t i m kadar birikmitir. bir t a b a k a s a v a l sray ile... birok t o p l u m u n eseri o l m u t u r . kltr Frat r m a n n Frat'n Dicle rmaEridu-Ur-El El O b e i d biriki,

bir t o p l u m u n deil, ilk T u f a n d a n

m e d e n i y e t o r t a d a yoktur. nce yerleim

b i r l e m e k zere o l d u u y e r e y a k n g n e y b a t s n d a kycklerine ylmt. T u f a n d a n sonra (devrim) eski tabakalarn bir

kuzeydousuoluturduktan

Uruk ve C e m d e t - N a s r s e m t l e r i n e kar. lk t u f a n rnesansn

sonra Uruk kltr a a m a s orjinal s r a m a l a r gsterir. m l e k i l i k torna ve frn keifleriyle s r a m a yapar. Bakr nesne g z e arpar. Sekizinci ve d o k u z u n c u tabakalar, on tabakada ikinci t a b a k a d a Ak T a p n a k , on n c Kzl t a p n a k bulunur. Kalker T a p n a k , on d r d n c t a b a k a d a

On beinci ve on altnc t a b a k a l a r d o l d u r a n C e m d e t Nasr a n d a , El O b e i d - U r - U r u k - E l a m - M s r ve Hint ile S a n a y i ve T i c a r e t ilikileri geliir. Bu a a m a d a ilk kent; surlar ve saray ile d o m u bulunur. Bu d orta aamada tapnaklarn restore ve bakalamalarndan g r l r ki, anlalIrak'ta kadaryla, birka n t a r i h s e l barbarla d e v r i m sray

barbarlktan yukar geilir.

(kent a a m a s n a ) k o m n , orijinal ve

bile n t a r i h s e l

devrimlerle komu Toprak,

n k Irak c o r a f y a s n a d e n barbarlardan apayla Bunun ileri iin yaplabilir su

bir gidi t u t t u r a r a k kavuur: verim rn

bir a a m a t u t t u r m a k o l a n a k l a r n a kanallar doldurmayla, kollektif ( k o m n )

arttrlabilir.

e m e e sahip olmak yeter-

lidir. A a

Barbar a a m a d a Orta kefini evre

bile

bahe tarmndan

ziraat a a m a s n a ile d a h a a b u k zerine ektii (canl

gei olanakldr. birleir ve z i r a a t i n Btn gibi, doru Irak bunlar,

barbarlktaki besler. barbarlar

hayvanclk, ekim Irak k y c k l e r i n i n y e n e r ve yeni

kycklerinin

barbarlarn

bir a a m a

b a k a l a m ) oluturur. sramal

Kutsallk da bu d e v r i m l e r e uyarak d a i m a g e metre-

o l a r a k glenir.

Uruk v e y a Ere'in onikinci t a b a k a s s r a s n d a t a p n a k , oniki Ak tapnak:

y i bulan b a l k t a n y a p m a bir y k s e l t i , t e p e z e r i n e o t u r u y o r d u . 17x22 metre a p n d a d r t g e n balk t u l a d a n y a p l m , uzun bir a v l u s u , birbirine g e m e l i odalar olan beyaz kire badanal,

bina, k u t s a l l a m a yercil t o p l u m d a n k o p u m u olsa da yaln bir binayd. Tanr artk m e r d i v e n ile halk a r a s n a (istedike) inip k y o r d u . Onnc tabakadaki mitir. getirilerek kongresini Kalkerli T a p n a k : Daha b y m v e y k s e l b y k kalkerli Kalabalk tanryla bir kayalar Balk ve zift b e e n i l m e m i , temellendirilmitir. tabakadaki Kzl Tapnak: 30x80 kadn mminler barndrabilir aptadr: metre ve 30x62 metre. ztlar o l m u t u r . koruyan beyindalardan

Ondrdnc

Ve artk e r k e k de t a n r l a m ve rna ss v e y a figrler haline korku salan

Kan t e k i l a t l a r n n h a y v a n t o t e m l e r i artk g e r i l e m i , kplerin b o y u n l a k u t s a l l a t r l m t a p n a k mallarn getirilmitir. berrak d u p d u r u kovalarken dt-

K o m n , d e y i m y e r i n d e y s e o c u k beyni gibi

li, canl t e k v c u t o l m u bir o r g a n i z m a d r . Y a a m n kendi komn retici gc haline s o k a r k e n Bu zaferlerini kendi

Irak c o r a f y a k o u l l a r y l a b o u t u k a , o d o a n n v a h i v e r i m l i l i i n i kollektif g c n n y a r a t t kiiler deil t o p l u c a z a f e r l e r d e ycelir. Bu y z d e n diliinden olamaz, nin tanr o bir t e k kii v e y a

kazanmtr - . her trl retim, reyim, sava, bar zaferleriyle kenaittir. Ama komn "Totem" kadn hibir z a m a n bir nderi komncl ne basz Daima demokratik bulunur. ycelmeycelmesi komne

beyinsizlik gibidir. totemizmin olur. son sembol

Eer k o m n aa

ilkelliindeyse,

Eer i b l m n d e konandaysa,

gemise veya ycelmenin kay-

barbarln

kollektif

komncl

s e m b o l " K a d n T a n r " olur;

k u t s a l l a m a n n hafife insana doru

mas d e m e k , t o p l u m u n t e k n i k e - s o s y a l c e dolaysyla kadn nde g r e i r k e n ycelir.

beyince bir a d m zerinde

ilerlemesi demektir. Irak'ta da ilkin byle olur. Uzun bin yllar t o t e m ve Fakat Irak balklar ve sular y k s e l t i l e n kyckler, tarihsel d e v r i m l e r e s a h n e o l m a y a baladka, obanlk a a m a s n a da girilmi o l d u u lde e r k e k s a v a t a ve her y n d e gelien muazzam kollektif e m e k gc ihtiyacyla s i v r i l m e y e balar. Ve k o m n c l y c e l e m e n i n s e m b o l olan kadnn y a n b a n a yerleir.

Kollektif veya mnn yozlar.

emek ve

younluu sembolleri kendi

ne de

derecede

olursa

olsun,

toplumun ko-

komnn ycelii

biimi;

iinde b u l u n d u u

konak bakalamadka tersine olsun,

bakalamaz,

kastlar v e konaklara bir t o p l u m Ne eskiyi Tersine

ster k o m n n

i d i n a m i z m i y l e komn bilinle

ister d a r d a n

gelen n tarihsel devrim dinamikleriyle olsun, b a k a l a m a k zorundadr. o l m a k t a n ok uzak; Ne eski mas, En sun, aamasn, bir iin sosyal kolay brakabilir, onun Fakat tarihin

k o m n yeni ilerleyen ilkel bilebilir.

k a n u n l a r y l a ilerleyen kolay geebilir.

bir t o p l u m d u r .

ne de g i r e c e i y e n i a a m a s n sonunu getirebilme bilincini

ne de y e n i y e

D a i m a y e n i l i e a olgstermez. k a s t l a p yozlaabilir. e m p e r y a l i s t olispatlabebek hemen veya tek i Bu gelida kendi fazlasyla O

b u y z d e n g e l e n e k l e r i n e s m s k yapabilir. V e bilinli devrimleri son sosyalist o l s u n , akll yzyl gidileriyle

y a r a t m t o p l u m l a r bile bunu

m b u l u n u y o r l a r . ve o c u k l a r d a n btnyle babacl tirici tanr

lkel t o p l u m l a r d a davran ve

bilin a r a m a k , okul n c e s i bir ey olur. gemi totemcil-anacl davranr. Dolaysyla toplum verimli,

b e k l e m e k gibi

alt u u r u y l a

bilin y e r i n e

g e l e n e k l e r i y l e d n r ve kollektif e m e k de olsa;

vcut olmu

Irak gibi

bir c o r a f y a y a d m de olsa;

son d u r u m a d a d a i m a

d i n a m i z m i y l e kendisini y e n i a l a r a t a y a b i l e c e i ok kukuludur. gzleriyle lanan du. m e r c e k altna alnmken, dalardan inerek o

d u r u m d a , z a t e n Irak'n ilk k y c k l e r i , e v r e b a r b a r l a r n merakl o c u k kylere ulbulunuyorkomu geri d e bir gidile baka k o m n l e r geliimi devir a l y o r l a r d . n k Irak balklar

ve l o r t a s n d a barbar (komn)

ne k e r e s t e ne b y k ta ne de m a d e n Elburuz, yurtlarndan getiriliyordu. Ve kanlmaz

Bunlar y a k n Z a g r o s , devrim

Kafkas, T o r o s d a l a r n d a n gelenler daha

n tarihsel de

h a z r l a n m o l u y o r d u . Yeni eseri daha ileri

olsa, t a p t a z e insan, tarih ve c o r a f y a eskilerden devraldklar tamak insan potansiyeliyle dopdoluydu. potansiyeli)

retici g l e r i t a d k l a r lz a f e r l e r e ve y c e l i m l e r e tarihe, bir o r t a m a manevi dt Totem baard ine girleri

Barbar d e m e k , demektir.

(ruh ve c o r a f y a

m, o n u k a v r a y p g e l i t i r m e k iin l m n e d i r i m i n e s a v a r ; y e r d e ycelir, y c e l i m i n i t a n r l a t r r d . ile d o m u ve b y m t r ; dii t o p l u m a a m a s n m e v e d a v r a n m a tarzdr - . yle d n r ve y l e davranr - .

nk doutan tanr:

ilerledike b a a r l a r n

k u t s a l l a t r m a k o n u n d-

Baaramazsa bu yzden bocalamaya ve

t a n r s n d e i t i r i p b a k a t a n r y s e m b o l l e t i r m e y e o k yatkndr. te diyalektiin bu momentinde (annda) kutsallatrma, tanr-

l a m a p r o s e s i n i n ikinci y z iler: Y e n i l e n eski Irak k y c k l e r i ahalisi, yeni g e l e n dal Gelenler yenenleri stn k o m n n t a n r s n , t a p n a n y c e l t i p eseri g e olmaya: Ycelmeye pek y a t k n k e n , yenilenler de Diyad o r u y k s e l t m e y e d e v a m ederler. stn insan grmeye, yceltmeye pek y a t k n d r l a r .

lektiin

i n a n l m a z g t e bir kollektif e m e k p o t a n s i y e l i y l e iki yanl yadoal o l a r a k ileyii, Irak'ta t a n r l a r ve t a p n a k l a r olarak salacak ilk kentin ve Y a a m a k iin Smer y k s e l t e r e k oaltr. medeniyet tohumu komn btn t e m e l keiflerin sahibi de bu elele v e r m i kollektif emeidir. r e t m e k ve bizzat atm adm bir eydir aslnda. A m a komnn

a m a k ihtiyacyla ge doru Yeryzne

medeniyetini yaratan; yenen ve yenilen remek zorunluu

kadar yaln

kendisinin ve beyninin

d o u m e k a n i z m a s ve tarihe yeni

kollektif ocuk potansiyeli, giderek rettiklerinden daha ok tanrsallamaya, k u t s a l l a m a y a , m a b e t l e m e y e nem verir. A d e t a t a n r s a l l a m a k , k u t s a l l a m a k retir ve rer. u m e k a n i z m a s y l a yapar. Bunu p h e s i z ki altuuru ile beyninin doBu k o m n n felsefeye dalnn, doa ve

insann gidiini z m e k isteyiinin yolu, y o r d a m ve ifadesi olur. Medeniyet, d o d u k t a n sonra modern btn rindeki srer insana m i r a s olur. bilincine her t a r i h s e l d e v r i m l e c a n l a n a r a k yeinsan v e bilim a d a m dahi, bilenlerin ve bilmeyenler smr maddi manevi bunu zeolarak nilenip i l e r l e y e n bu d e v i r d a i m iinde, 6 5 0 0 yl s a a t d z e n i gibi srer; Modern kkleriyle gider. Kulesi": ilham emein P e y g a m b e r l e r i n A l l a h ile g r m e k zere g e ykolmu merdivenli nk (Mira) Ziggurat": "Tanr Evi;" ve ycelmenin olduu yani Babil kadar, komncl feylozofVe karamazsa,

ululamas,

karizyerizmi,

"Babil komncl gibi Babil tir.

selmelerine

luun da l m s z antdr. ilk Irak

ilk Z i g g u r a t r n e i n i barbarlar

hatrlattmz iine d t

kyckleri-kentikleri

yaratmlardr - .

Kulesi de m e d e n i y e t i n eseri deildir, m e d e n i y e t i n

kmaz tarihsel devrimler atka, Bu

Kulesi'ni g e d o r u y k s e l -

k o m n n t a n r s a l l a a r a k y c e l i r k e n f e y l o z o f l u u n u da gelitirDncenin Elbette bu, beii t o t e m d e n gidi beri g e l i e n (ve kutsallama aymaddeizdii

mesi olur. A n t i k t a r i h t e her trl d n c e bu t a n r s a l l k k a b u u iinde geliebiliyordu. aydnlandka, dnlanabilecek. ci geinen y o l d a n deil; (yine, bilinli insanlk t a r i h i n i n kanunlar tanrsall)

p a r e n d e y l e ateist o l u v e r m i a m a kalemrlklerinin

uzmanlklarn

pek h o l a n d k l a r

ynlarn ve onlarda kollektif e m e i n )

btnleen devrimci teori-pratiin m a n e v i g, gkleri fetHer eye G i d e r e k btn

baars olabilecektir. potansiyeliyle dopdoludur.

Bu yakc o l d u u hetmeye kar yercil En atr, beyni

kadar yapc ve yaratc

hazr bir t a n r s a l l a m a m e r a k ve

kutsallamayla ykldr.

ilerini, ilkel

b a a r l a r n , tanr emri d n c e s i y l e b i r l e t i r m i ve geaamasnda, Komn dncesini ve dilini bile

litirmitir. totemizm t o t e m s e m b o l l e r i y l e g e r e k l e t i r i p yaratmtr. k o m n n v e y a her kann Komn tekilat totem,

r u h u n u elinde t u t a c a k kertede hafife s a y g -

lanm, k u t s a l l a m a prosesini balatmtr. arzularna Totem m, b a l a y a r a k yapar. aamas geip b a k a bir t o t e m e d i n e r e k iini srdrr. ana-baba tanrlar bakalap gelimi ama s a d e c e yeni o r a n d a ) g l g e s i n e girmitir. Babil rtryor. ykseleceinden

K o m n her iini t o t e m l e r i n keser a m a y i n e gelindiinde, kalartt katna ka-

ine g e l m e z s e t o t e m i n i tanrlar

Beyni o m e k a n i z m a y l a iler. aamasna ileyi o l a r a k ayn (kutsall kendi

mekanizma

olaylar z e n g i n l e i p y e n i t a n r l a r n Seilmezleir. bu ile

Kulesi y l e s i n e y k s e l i y o r ki, A l l a h Tektanrya ulam Yahudiler Tevrat Babil Kulesini y k a n dillendiriyorlard.

kulenin byle

k o r k a r a k y e r e iniyor ve insanlar d a t p dillerini Hitit Kral I.

(tanrsallkla) Murili'nin Na-

dnp efsaneleirken; dnce ve davrann Babil bglzar

Kulesini bin yl sonra y e n i d e n y a p m a k isteyen aamasna yklm da gelindiini

Babil Kral anlatan yere

[Nabukadnezar], Tektanr bana, kral benden ve kendi nce ban

"Marsa-

d u k , tanrsnn kendisine yle emir v e r d i i n i ve ona Marduk lamca Aslnda Zigguratn yerletirmemi ge

uyacan a n l a t r : buyurdu." ylesine b u yercil bastrrolup ycelsin.

ayaklarn ktidarn beyin,

ykseltmemi mrl

iktidarndan

szetmektedir.

g l e n d i r m e l i d i r ki, A m a tanrsal gerek determinizmi Sonra n gkle Aslnda gelen yarsn asl

kendisi

de o d e r e c e u z u n

bilin k a b u u y l a altuura

dnceleip dillenen bastrr v e y a yercil ayn iin

gerekleri

ken t a n r s a l s e m b o l l e r l e (bilin k a b u u y l a ) N a b u k a d n e z a r da diye yerine koymak

ifade eder. "tapnan badAma ele aldm" eklinde iktidardr.

mekanizmayla,

np davranr - . y a r t r m a k istedii kendi medeniyet her ey t a n r s a l l a m a iin, g r n t a n r n n o temellere uzaktan, barbar, o tanr evini m e t r e y e kartr: mekanizmasyla mitolojik kafasnda tanrsal ifadelere gzyle brnd iiten

buyruklar ve egemenlii masal-efsane

b i i m i n e girer. V e y a bakan, Binlerce

inanlmaz llerde yceltir:

8 1 . 0 0 0 ayak, 2 0 . 0 0 0 m e t r e y i aar. kollektif e m e i , yceltir. T a n r s a l l ; v a r a kadar g i t m e k zere m u a z z a m bir p o t a n s i y e l l e girdii medeniyete, binlerce yldan batan kurar

Neden? nk barbarn bilecei en son n o k t a y a rihi terir.

k u r g u l a n m t r . O, t a r i h e a d m n y e n i a t m t a z e bir o c u k t u r hep. Tak e n d i s i y l e b a l a t p d a h a yeni beri Devir ald (ezelden) u l a m gibi g s t e r i i , m e d e n i y e t eserini mitolojik t a r i h l e r i de b u n u g s o c u k a z y l a yeni iinde an olsun, n a m ister i s t e m e z A l bir

v e y a c a n l a n d r r k e n hep t a n r s a l l k f e y l o z o f l u u olsun diye t a n r s a l l n g k l e r e karr". Bu mekanizmann kusva hemen haddinde

[nihayetinde]

lah ve C e n n e t ve Din gkselleir. Komn, topyekn gtr. b t n y l e tarihi y a p a c a k p o t a n s i y e l maddi i n d e c o r a f y a ve t e k n i k gibi retici gleri t a s a da

henz beyniyle, Komnn o l u t a n gelir.

bedeniyle, tm oluu,

ruhuyla

manevidir.

Henz corafyas beyinli insan

ve t e k n i i ile kendisi gibi ilkeldir, bebektir. manevi kollektif d n p d a v r a n a n insan retici g c de Bugnk modern manevidir ama klesi yaile d o l d u buluunca bilin

paralanm sosyal plm, manevi

snflar, z m r e l e r l e lime lime edilmitir. T e k n i k ve modern beyni, ve mal, mlk, an, t i c a r e t , alm ynlar deil kollektif e m e k t e bilinsiz,

c o r a f y a retici g l e r i n i e l i n d e t u t a n e g e m e n l e r i n ruhu, rulmutur. Komn Proletarya sadece kyl

m a n e v i insan retici g c n

kotarabilirler. altbilinle, p o t a n s i y e l i y l e btn v a r l y iin ve maddi retici g l e r i iin, tarihi srekli (bilin bulunduu

kollektif e m e i y l e ,

y e r i n e g e e n t a n r s a l y a s a k l a r y l a yakc la d n p d a v r a n m a k z o r u n d a h e n z onu Tarihsel dalardan clklarla bizzat y a p a n bir m a n e v i Devrimi gelir. Ve da olduu

paralayabilecek seviyede gelimesi retici gtr. barbar aknlar yapan

saat d z e n l i l i i y l e prosesine

ister i s t e m e z t a n r s a l l a m a

kabuuna) da girmeden edemez. mann ve Irak balklarn ve srekli o l d u u

B a r b a r Irak d z l n d e yeni y a r a t biimi haline gelir. srekli

k u t s a l l a m a y a a l r k e n , da u u r a l t n d a n fkrp kutsallakurutup y k s e l t m e n i n

Medenilemek ve Tanrsallamak prosesinde " D a " gerei, kadar da y a m a n bir o l m a z s a o l m a z kouldur.

T a n r a N a m m u ' n u n Irak balk ve s u l a r n d a n k a r d o koca da, Olu Hava Tanrs Enlil, ikiye ayryor: st G k kubbe oluyor, alt da yer oluyor. Gkleri G k Tanrs (An v e y a A k a d l a r d a A n u ) yani ba tanr e r k e k oluyor. Y e r de yer T a n r a s n n ve Hava T a n r s n n oluyor. Ve med e n i y e t gelitii eler, rmaklar, ken, iin t a n r l a r da g e l i e r e k y e r d e bitkiler, aalar, bahmevsimler, insanlar, y n e t i m s i s t e m l e r i yaratyorlar. bir rpda kesip a t a m a d karan 1846, iin, kadn Robert

Ve m e d e n i y e t binlerce ylda t a r i h s e l d e v r i m l e r ile bata ka y r r her yeni gelen eski t a n r l a r da da e s k i l e r e e k l e d i i kaplar: budur. kendi t a n r l a r n okluunun Bu kk iin, t o t e m l e bile London

e r k e k t a n r l a r her y a n

Tanrlardan

g e i l m e z olur.

Irak tanr

[Knquirer's Text Book,

C o o p e r - V. G. Childe, L ' O r i e n t Pre H i s t o r i q u e , 1935, Paris] kadar s r s n e bereket tanr, m e d e n i y e t (insan t o p l u m u sosyal barbar, kalmaz snflan) k a r m a k l a t k a hemen hibir probleme zm g e t i r e m e z olduu a n l a l m a y a tarihte azalmaya balanr. balar. nk giderek kollektif emek gc, Medenilemedik barbar y e r y z n d e

olur. Tarihsel Devrimler zm g e t i r e m e z olur. n k bitkisel m e d e n i y e t Irak'ta hep ayn lokal lar, Msr, Hint ve in medeniyetleri daha blgesinde yerinde s a y m a k t a , kendi sosyal snfDi er y a n d a n Irak m e d e n i y e t t o h u m lokal bitkisel m e d e n i y e t l e r i n i y a r a t m , onlar da hayvansal m e d e n i y e t gidii tutturabilseler lar ve tanrlaryla yozlamaktadr.

ayn akbetle incelenmitir. Irak, Finike ve Msr'dan Girit, Grek ve Roma hareketli

de

bata Irak, Artk

bitkisel m e d e n i y e t i n deirmeninin tmeye

kaderini d e i t i r m e k yle d u r s u n , bile olamazlar. tecek bu barbar budayn oktanrlar admlar sembolleeaamada

ktalararas

m e d e n i y e t l e r sentezine kpr talar, kendisini

medeniyet

bulamaynca, atlr-.

balar v e

ie y a r a m a z o l u r ;

yozlama yannda tektanrlamaya

doru

mparatorluklarla

birlikte tanrlar, t e k i m p a r a t o r d a

rek s a d e l e t i r i l i p t a s f i y e edilir. n k beylikler a r a s n d a k i t a n r l a r ba: olmas le e h i r l e t i r i l i p kyletirilmitir.

kitleler ile Krallar ve m p a r a t o r l a Barbarlk yenilmekpasifletirilir. a baaramazlar.

uurum giderek dolmaktadr.

Bu y z d e n en ok a y a k t a kalan t a n r , medeniyetlerin evrensel denerler ama

G k t a n r olur ve d i e r l e r i n i n g r e v l e r i s k e n d e r v e Atila bunu

Artk bundan sonras tefeci-bezirgan gerekir. Tarih, Hz.

M u h a m m e d i ve Hicaz A r a p l a r n , bu g r e v e atamtr. O n l a r

z a m a n l a r n b e k l e r k e n , tarih bu g r e v i n alarn Hz. b r a h i m ve Filistin y a h u d i l i i y l e y a v a y a v a en az 2500 y l d a rer. n k a n t i k tarih o k y a v a ilerler, y u m u r t l a y a r a k o a l a n Z a t e n A n t i k Tarih rin olur. ilk hzn alm, k u l u k a d n e m i n e girmitir. nk artk yeni bir ilkel h a y v a n l a r gibidir. aamas iin yeni bir Bu, t e f e k k r , debaka) ne evrensel

Bu y a v a g e l i e c e k t i r : medeniyet

ilhamlara dncelere dalma, tektanry

bulup h a z m e t m e dnemi

kuracak (Hicazdan

kent barbar, ne de yeni bir c o r a f y a kalmtr - . Medenileme tanrlama dersi ve evrensellemesini gidi buradadr - . Babil'de barbardr. bilelerdir. srsne bereket tanrlar bir t e k Marduk denen tanrda birletiren de barbar fatihlerdi. Hz. Hz. b r a h i m ve kendi kabilesi de g e b e ve Tanrsallama gelmi medeni olmas, kiierin nerede prosesinin tektanr bulmasna aramamz evrenselleme fikrini ve yetmez. sezdiren v e tekibretli qc eiine medeniyetin Tarihin yaratc

kanunlarn

Filistin y a h u d i l e r i de henz barbar g e l e n e k l e r l e y a a y a n kaM u h a m m e d ve Hicaz A r a p l a r da henz m e d e n i y e t e yeni kent barbarlar v e y a g e l e n e k l e r i y l e d o p d o l u d u r . Komn ruhu, t a r i h s e l ye grevini sezerek fikirleri) masa zerine banda (km medeniyetler

z l m e y e balayan yaln deil kln

K u t s a l l a m a y a can a t a n o oktanrclk atlmakta bir an

bile t e r e d d t e t m e z .

T e k t a n r c l k da

kllarn g l g e s i n d e y a r a t l m ve gelitirilmitir. MEDENYETN ROL kollektif

4- TANRISALLAMA GDNDE Her t r l y a r a t c l n emei iinde atlmtr. Burada da Konumuz prosesidir. yaratclklar

ilk t e m e l l e r i p h e s i z ki barbarlk grei Bunu

Komn'n

Bu t e m e l l e r V a h e t a n a d e k uzanr - . ierisinde tanrsallama komn medeniyetin b i n l e r c e yllk s a n s r y l e ksaca hatrlatp iledik.

medeniyet ve maskelenmitir.

Peki kendi

m e d e n i y e t i n t a n r s a l l a m a d a hi mi rol o l m a m t r ? veya barbarlk insan toplumunun btn retici glerini

Komn

iinde d e r l e m i , tarihi y a p a n canl bir o r g a n i z m a (kollektif aksikendi iinBtnyle H e m e n btn o l u m l u l u u bu y a r a t c l k z n d e toplanr. ilkeldir. Bilinci y o k d e n e c e k kadar azdr. Bu p o t a n s i y e l bir a l t u u r d u r ve kollektiftir. k e n d i s i n e ters g e l e n a n l a m a y a n retici gc

y o n ) o l u u y l a , insanln btn y a r a t c l k l a r n n t e m e l l e r i n i de a t m olur. A m a ad tarihin zerinde

k a n u n l a r y l a yrr.

Bu y z d e n y a k c - y k c bir g t r de; her eyi y a k p ykar.

e r i s i n d e d e r l e m i o l d u u bilhassa t e k n i k v e c o r a f y a gelitike medeniyete paralanmak, sosyal snflara O'nun

blnmek zorunkaderi; tarihteki roln

dadr. O z a m a n k o m n n ii biter, yani y a r a t c l k l a r n ve y a r a t t k l a r n gelitirmeye yaygnlatrmaya vakit bulamaz. rol, komn rezervi bitinceye kadardr. gelenekleriyle srdrr; vgs mellerini pnak, gklere t a r i h s e l d e v r i m c i rol medeniyet, kendisine tekerlek, mal Medeniyet ierisinde

kolay kolay b i t m e z . yaratclklar Ders v e te-

Medeniyet, barbarn yaratclklarn sayca oaltr ve yaygnlatrr. kartlan alm, kan, btn komnden btn ileri, etmitir. seramik kitaplarna gemiler,

gemi hemen maden t o r n a , frn; Barbarlk

keif ve yaratclklar: balta,

ekilli yaz, alveri, taileri, Orta ve Y u k a r daha bulun-

El O b e y i t - C e m d e t Nasr ve Uruk d e v r i n d e : kefedilmitir. Ziggurat'n geride

merkezlerinde

G r d m z gibi Tanrsalln ve medeniyet d o m a d a n maktadr. nk her trl kefi

btn temelleri,

brakarak gelimi

ne kadar belirtsek azdr.

Komnn d o u m u tanrsallk

(Totemizm) ile damgaldr. Bu y z d e n tanrsallk k o m n n btn zaferlerine damgasn vurarak yaratclklarn ve geliimin nnde yerini ald. M e d e n i y e t i n h e n z izi Ama miras (Ere) oluan medeniyet bir b t n y a r a t c l k l a r gibi kalr. bilimcileri; gelen Ki, u r u p p a k (Farah), belgeleri Uruk oldum e v k i l e r i n d e , C e m d e t Nasr devri belgelerin, doudan kalntlarnn h e m e n zerinde bile y o k t u . kez dounca komn prosesi paralanm de olur ki, tanrsallama medeniyetin eline

Btn a r k e o l o j i ve insan

Smer aknclarnn

u n d a birleirler. Y a n i Irak'ta m e d e n i y e t e gei de bir T a r i h s e l D e v r i m tufanyla olumutur ki buna " S l l e l e r devri b a l a n g c " v e y a " A r k a i k derler. i, b a r b a r l n y a r a t c l k l a r n m a d d e l e r l e d a h a fazla en parlan sayda ve S m e r M e d e n i y e t i " devri yeni G. batan elden

Medeniyetin doar d o m a z baard geirip daha zengin keif ve ve d a h a y a y g n Childe,

bir e k i l d e retip t k e t m e s i olur. medeniyet icatlarnn H. alfabe

d e m i r i n eritimi o l a r a k g r r ve o n d a n sonra g e l e c e k 2 0 0 0 yl b o y u n c a m e d e n i y e t i t e k n i k gerilie d m sayar. Limet (le t r a v a i l du m e -

tal a u ilerleyi

Pays de S m e r au T e m p s de la t r a i s e m e Dy nastle d'ur, 19. y z y l a dek s r m kabul eder; t e k n i k ki, o da proletaryann kollektif d e v r i m m olur? 20. y z y l d a farkl o kadar y a v a olur

Paris 1960) ise, bu gerilii m c a d e l e s i y l e (zorla)

iteleyileriyle olur.

S o s y a l i s t blok k u r u l d u k a e m p e r y a l i z m ne g i r m i bulunmaktadr - . Onun iin

retim y a r n s r d r m e k zo-

runda kalr; y o k s a o n u n ii o k t a n , para o y u n l a r y l a e y y a m e f e n d i l i i medeniyetlerin yaratclk efsanesini bile f a r k e t m e y i z . b o y u n c a t e k bana kald z a m a n ; medekabileBunu A v u s t r a l y a , A f r i k a ballandrp gklere b-

k a r r k e n ve her eyi S m e r m e d e n i y e t i n e b a l a r k e n , tarihin en y k ibretini a t l a d m z Ancak komn lerinde Yani d e tarih

niyete s r a y a m a d z a m a n yozlar. grebiliriz. b a r b a r l k da Medeniyete

g e e r k e n ve

M e d e n i y e t ile g r e i n -

den a h e s e r l e r ( s e n t e z l e r ) yaratmtr. yaratcln Komn srdrmtr. yaratc,

B a r b a r l k M e d e n i y e t ile birlikte sayca oaltp yaygnlat-

m e d e n i y e t yaratcl olmutur.

rc, y e t e n e k l e t i r i c i

n k s o s y a l snflarn t i c a r e t i , yazs, devleti, paras ister i s t e m e z sayca a r t m a k ve y a y g n l a m a k ihtiyacyla d a m g a l olur. Tefeci parasn, En rlr: snfn gelitirmek, okullamak, kitabelemek, tanrlara bezirgan t i c a r e t i n i her y a n a y a y m a k iin t i c a r e t yollarn, y a z s n , d e v l e t i n i , despotladaha ok sa mak ve s o n u n d a da t a n r s a l l n s a l a m a bata zenginliini salama b a l a m a k zorundadr - .

a l m a k iin,

Kii m l k i y e t i n i d o k u n u l m a z k l m a k iin t a n r l a r n kutsalln artZ e n g i n l i i A l l a h verir s z grevli memur-mtahiti maln ortak medeniyet olmaldr - . bezirgan daha ili mal ve dl kentin iken t a p n a k ederek TefeciarlBu de bulmutur. olmay baarm, orta kamu mal consancre kasasyd. kiilere

t r a r a k onlarn g l g e s i n e snr. kadar eski Tefeci ulularyla nce bezirgan ma

d o k u n u l m a z yaparken yalnz kendisine armann yollarn mlk de para ve tapnan olarak devlet gelitike ortak mallarn doar ve

yollar

kanlmaz

kendiliinden

yrtlr. mlk

y z d e n z e n g i n l i i t a p n a k ( A l l a h ) v e r m i gibi olur. V e kii dokunulmazlar.

Kendiliinden o l m u sanlan bu geliim bezirgan ve t a p n a k ulularnca boyuna t a n r s a l l a m a y a s a r l n m a k sretiyle glendirilir. Tanrsallk retim, ticaret, tketim her ey tanrkamu ilk m e d e n i y e t i n anlalabilir. glendike zenginlikler artar.

lar-tapnak adna yaplr.

" D e v l e t i m i z g l e n s i n " s z n n altnda kkrtmasnn nedeni

e m e i n i n s m r s n n yatna biraz dikkatle baklrsa; "Tanrlarmz-Tapnamz g l e n s i n " Kollektif e m e k artk t a p n a k kanalndan

bezirganlara ve devlet ulularna,

slalelerine Kle-Efendi

akar.

Ama

kii

mlkl

dipsiz

kuyudur,

bir trl

dol-

maz. T e f e c i - b e z i r g a n l k d e r e b e y l e m e y e ve zevki didimeleri sosyal devrim g e t i r e m e z .

sefaya varp yozlar. Medeniyet r m e y e Barbar, medeiin bir

balar. O z a m a n , d, dal barbarlara kendiliinden sarlr. Paral asker, maden, kereste, ticaret, hep barbarlarla ittifak ile yrr. ocuk beyniyle tartar ve onu g z n e kestirir. dalnda o l m u koparlmay meyvesini bekleyen barbar aknyla onu koparr. Barbar m e d e n i y e t niyete zlme tkenmez, aksiyon ken sreci niyetin iini dn iyice rendike kendisini bir de m e d e n i y e t i merakl Medeniyet artk onun Gl bir dzlk meyvasdr. komnn gen

Bu Tarihsel Devrim tufan biiminde geliir. yer y e m e z Fakat yerine paralanma: medeniyet Medehemen komnn daha kollektif emei

balar.

medeniyetin

kurar ve

ilerletir. ken m e d e n i y e t elemanlar gibi ken tanrsallk da k m n c l ile y e n i d e n hayat bularak ykselir ve b a r b a r l k - m e d e n i y e t grebarbar k a l m a y a n a dek srer gider. iner." T a n r l a r g i d e r e k g e P e y g a m b e r gibi bytlen teminin devirdaimi y e r y z n d e da d e v l e t de gkselleir.

V e T a n r s a l l k ( z i g g u a r t ) d a b o y u n a g k l e r e ykselir. S o n u n d a tanr "Krallk g k t e n yeryzndeki ktka krallar t a n r l a r n glgesi

silcisi olur. Barbarln gklere kollektif e m e k g c y l e yaratlp boyunca stn da m e d e n i y e t ve nce tanrsall, m e d e n i y e t l e r tarihi karlr. giderek geldike, kan tekilatlarnn m h r ve (koilh... ss eyas, uur ta, Medeniyet b a r b a r l k elele v e r e r e k

m n n ) t o t e m l e r i y o k edilirler, d u r u m u n a getirilirler. Sonra barbarlk braklrlar; g n e tanrs Yine lamaz. Medeniyet rimler zorlar. kastlar. rine (tektanr diliinin yeryzne de erkek

Bunlar z a m a n l a cin o l a r a k da anlr olur. pasifletirilip y e r d e Medeniyet doru (aada) gkgkselleir. imparatorlatka, azaltlrlar ve

ana t a n r l a r y o k e d i l m e s e d e tanrlar eritilir ve

oktanrlar tektanrya

biricikleir v e y a gzdeleir. medeniyet iinde t e k t a n r yayldka, iinde

Krallar btn g k s e l e m i r l e r i davranna Tarihsel uladev-

tanrcl g k t e n alrlar.

Krallklar g k t e n inerler. d n c e ve barbarlk kaldka

azalr. kendi

M e d e n i y e t kendi

geleneklerinde bilin b i i m l e -

Kutsallatrd oktanrlarnn dncesine) doru

k a b u u n u yeni

atlatp g e l i t i r e m e z . 1500 yl s o n r a bile Filistin Y a h u Ama brahim kkne skca tersikklerini, geleneklerini tadklar

A s u r M e d e n i y e t i , Hz. b r a h i m ' d e n tektanrclndan ulemalar balanan Yahudi ne esir alnp barbar

ibret a l a m a z .

l d e A s u r M e d e n i y e t i n i n o k t a n r g e l e n e k l e r i n e esir o l m a z l a r ; Babil'e g t r l d k l e r i tezleirler. T e v r a t ' nakli m i t o l o j i d e n yazl kitap haline getirirler.

halde b r a h i m g e l e n e k l e r i y l e s e n -

M e d e n i y e t bu tr ilere y a r a m olur. K o m n ' , s o s y a l snflara, t a b a k a ve z m r e l e r e hatta p o t a n s i y e l bir g o l a r a k kii alayan mlkiyeti l s n d e "her keinin kent t o h u m l a r y l a kendi b a c a n d a n asl a c a " s z n e n c tekil e d e c e k p o t a n s i y e l kii k o n t e n j a n l a r n a parmedeniyet, bu eilimlerini t m y e r y z n e medenileme yayar, g e l e n e k l e r i y a z l a t r p , s y l e v l e t i r i p b a r b a r l a r n

ve t a n r s a l l a m a p r o s e s i n i hzlandrr, kkrtr, hatta r g t l e y i p bilmeden t a r i h s e l d e v r i m l e r e d o l a y s y l a t e k t a n r d n c e s i n e hazrlar. 5- TANRISALLIK GDNDE 1- D A : DA'IN ROL

Irak d z l n d e balk ve sular ayn z a m a n d a ller iinbirletirir. hatta her eulamedeniyete anlar, nderlikleri,

de d o u p g e l i m i m e d e n i y e t iin y e r l e g Kutsallk-tanrsallk (totemizm) yiyle d o l u p t a m v e tamaktadr". Ama ma bir kez Irak d z l n e komn iin dmtr. muazzam

kollektif e m e i y l e

m Irak insan da bir z a m a n l a r d a d a n gelmitir. Ve da a l t u u r u n d a Kutsallama-tanrsallab a l a y p gelitii

prosesinde Bu

herey nce daha yukarda

kutsallkla da

iin, t a n r s n oturtacaktr. 2Kalkerli

kendisinden

bir t e p e y e s o n r a Z i g g u r a t a birleerek tanrsallk akmaktamaden

giderek barbarn medeniyetin

uuraltyla

(bilin g e l e n e k ) k a b u u n a y e r l e i r : Gelien ta, kereste, Maden

Da k u t s a l l a m a y a (Klt) balar. hammaddesi: gelir. Kereste ve ta

lm-kalm DA'dan

o l m a d m, M e d e n i y e t ne t i c a r e t i n i ne de s a v u n m a s n y r t e m e z olur. Bu y z d e n cuklar m e d e n i y e t , da olan ile ilikisini Da, kesemez. K e s e m e d i k e dal iine yaylr. nk heb a r b a r l a r iine kollarn barbarlarla Medeniyet barbarlar uzatr. D a n O r m a n ve O r m a n n n omedeniyet

ykleri

efsaneleip

yetitirir... r m e y e balar. snf r g t l e n i i sosyal gerekle-

3- M e d e n i y e t s o s y a l snf t e z a t l a r y l a nz d e v r i m e s r a y a b i l e c e k d e v r i m c i emez. Yine medeniyeti Devrim, D A ' d a n gelir. daha stn

iine d t k m a z d a n (insanst)

kurtaracak Tarihsel olduklarn srekli

4- Tanrlar insanlardan ve altuuruydu. latrld. Da,

h a t r l a m a l ve h a t r l a t m a l y d l a r .

Bu y e n e n i n de y e n i l e n i n de g e l e n e i Dalar z i g g u r a t uuralt oldu. Sonra

Ve Zigguratlar giderek dalatrld. barbarn nce y u r d u y k e n

Da t e p e l e r i hep t a n r s a l o l i m p l e r haline getirildi. medenileen sonra birletiren kutsallat. kutsallk p o t a n s i y e l i Da Klt d o d u . S o n r a y i n e d a l a r d a gko l a r a k idealleti.

Ve yerle g giderek aka yzne ktlar.

T a n r l a r n c e da t e p e l e r i n d e toplatlar.

6- T e k t a n r P e y g a m b e r l e r i de ayn g e l e n e e u y d u l a r : A l l a h ile da tepelerinde konutular; vahiylenip, ahitletiler. kitaplar g k t e n indi. G e l e n e k l e r e gre b t n b u y r u l t u ve kutsal

K u t s a l l a m a p r o s e s i n d e en y c e u l a l m a z m e r t e b e , antik tarih insan iin p h e s i z ki g k y z y d . G k y z n e u l a m a k iin Z i g g u r a t l a r y e t m e y i p k o m i k kalnca; rak o l u v e r d i . Doa olarak yeryzndeki ve tanrlar buyruundaki cennet de kendiliinden ge kmamazlk edemezdi. (Komncl) yurduydu. Ulu d a b a l a r m e d e n i l e m i dal iin kutsal barbarn bir duuuraltlarndan fkrarak tanrlarn ge kmalar

G e r e k c e n n e t , y a y l a m e y v a l , da havas olan F r a t - D i c l e ' n i n sulad V a n gl e v r e s i y d i . V e S e m i t a t a l a r n n Yitirildike, tanr katndaki g k l e r e y a k l a r oldu.

NC BLM TARH NCES (MORGAN) BLM -BRAHM TOPLUMU- YAZISIZLIK VE KUTSALLIKLARIN GELENEKLEMES

1- TEKTANRICILIIN KUTSALLATIRMANIN GELENEKLERE Hz. brahim,

YAZISIZLII VE T EVRAT-KUR'AN VE

YANSIMASI Msr m e d e n i y e t l e r i arasnda mekik dokurca hat-

Irak ile

gidip g e l e n S e m i t t o r u n u g e b e kabile lideriydi. Irak ve Msr m e d e n i y e t l e r i d u r u r k e n nasl oldu da bir g e b e ; ta anahanlk geleneklerini; lk g e l e n e k l e r i n i oktanrclna eleman: oktanrl y a k a r a k o c u k k u r b a n e d e n aa onca karn ve o en bile h e n z b r a k a m a m bir g e b e ; ve etkilerine douu barbardin

medeniyet

saf t e r t e m i z T E K T A N R I L I

Mslman olabildi? dinlerin oktanrl dinler S m e r g e l e n e k l e r i kil t a b l e t binlerce yl medeniyet gelenekleri tektanrl din, olarak kitabelere,

veya sonra gelen lere g e t i l e r de; s o n r a ve d a h a t e k yazl nabildi.

medeniyet dinlerinden

stn

bir din o l a r a k d o d u u bulunamad?

halde, d o u u n a ait bir k a l e m e alnp t a m a m l a aktarml dek,

belge bile n e d e n

T e v r a t bile M u s a ' d a n en az 500 yl s o n r a T e k t a n r l b r a h i m dini, g e l e n e k ile yeni kuaklara

hep a z d a n a z a d o l a a n nakil; ulatrld. Tevrat kaleme

alnncaya

M u s a ' n n y a z d n e s r l e n ilk be b l m bile T e v r a t ' n s a ' d a n n c e 9 0 0 - 7 0 0 v e 600 y l l a r n d a Demek tektanr

Veya (yazya) tektanr

k a l e m e alnyla y a z y a g e e b i l d i . yazya geirebilecek

zamanna

dini

kendini
ve

bir
dek

medeniyete
medeniyete

bin yl b o y u n c a s a h i p o l a m a m t r .
dini brahim kalc Sleyman geecek lde bir T a r i h s e l Devrim gerekletirememitir.

Musevi lecek kalc

ve sevi

dinlerini

yaratan

srailoullar

bile en

az

bin yl

b o y u n c a ( b r a h i m ' d e n beri) g e l e n e k l e r i n i T e v r a t bile y a z y a g e i r e b i bir T a r i h s e l 600 Devrim: yl sonra, M e d e n i y e t e gei b a a r a m a d l a r . brahim'den 2500 yl sonra gelen Kent v e G e b e l e r i n i peine takarak Ancak sa'dan Muhammed,

Hicaz B a r b a r l n :

m e d e n i y e t l e r i n e v r e n c i l k p r s n o l u t u r d u . V e T e k t a n r dini s l a m i yet ( K u r ' a n ) y a z y a g e m e k l e k a l m a d ; rejimler silsilesi oldu. n s a n l k l s n d e her t o p l u m a M o d e r n T a r i h ' e tat. e k o n o m i k - p o l i t i k , h u k u k s a l bir sistemi u y a r l a n a b i l e n s i s t e m l e r l e dallabu. A n t i k o l a r a k t a m a n l a m y l a t e o r i k - p r a t i k bir d n y a

np b u d a k l a n d . T a r i k a t l a m a k t a n d a h a z e n g i n bir g e l i i m d i Tarih'ten

Bu

prose lgin ve d n d r c d r : din y a z s z douyor. dini y a z s z tarih douyor. m e d e n i y e t d i n l e r i n d e n ok d a h a Dini, Medeniyetin iinde medeniyet gelimi stn bir anlabu kefi o l m a s g e r e k m e z olmasn? Veya ncesi toplum iinde S e m i t t o r u n l a r

1- T e k t a n r l 2- T e k t a n r gebelerinde

3- O y s a o k t a n r l mi? V e y a ileri hi olmazsa

y olan T e k t a n r c b r a h i m

kesit d a h a ok m e d e n i l e r e y a k m a z m? 5 - T e k t a n r T a r i h n c e s i n i y a a y a n yazsz t o p l u m iinde d o d u u n a

4- y l e y s e n e d e n T e k t a n r dini y a z s z ? gre; her kabilenin bir t o t e m i her kann bir t o t e m i b u l u n a n bir t o p l u m

nasl olur da bu t o t e m l e r i n i ap t e k t a n r dinini y a r a t a b i l i y o r ? b r a h i m kendi t o t e m i n i t e k t a n r y a m d n t r y o r ? Bu olabilir mi? 6- T a r i h t e buna r n e k t o p l u m l a r var m? b r a h i m dininin t e k yazl k a y n a T e v r a t ' n T e k v i n 1000 yl olay kadar s o n r a k a l e m e alnKuak yazya nasl ok uzun kuak ne k u a k l a r silsilesidir. Bir y z y l a 4 7- T e k t a n r dini: mtr. Y z l e r c e yl sdna gre 40 ulamtr? Tevrat'a

b l m d r . A m a o da b r a h i m ' d e n boyunca

deitirilmeden

kadar i n a n a b i l i r i z ? en az 1600 yl sonra k a l e m e alnsona

8- Kur'an ve s l a m Mitolojileri de T e v r a t kadar n e m l i bir kaynaktr. A m a onlar da T e v r a t y a z l m n d a n maya erer. balanmtr. Tevrat yazlm sa'dan Bu nce 4 0 0 yllarnda

Kur'an 1000 yl s o n r a kitaplar. Mitolojiler ise, d a h a s o n r a s l a m kaynaklara ne d e r e c e g v e n i birok g e n e l ve farkllklar nasl y o r u m l a l a n a b i l i r gibi

m e d e n i y e t i gelitike kitaplaabilir. lebilir? A r a d a k i ayrntlara inen s o r u l a r akla gelir. dmemek elde

Tarihin gidi k a n u n l a r elde b u l u n m a d k a bu a y r n t l a r d a a a l a y p yanl y o r u m l a r a deil. Saysz Tevrat aratrmacs bu y o l d a saptp d e h e t e n g i z fikirler rettiklerini sanp yitmilerdir. <*' la Sainte Bible: Kitab- Mukaddes, . ncesi 4. yzylda yazlm bitmi, . Sonras I. yzylda tek metin haline getirilmitir. Fakat Ancien Testament (Eski Ahit)teki ilk metinler veya Allah' "Yehova: Ezeli Tanr" diye and iin, Yahvist Metin olarak bilinen "Pentateuch: lk be blm, .. 10. veya 9. yzylda yazl hale getirilmitir. Sonradan Allah'a Elohim dendii iin "Elohist Metin" olarak adlandrlan blm de buna eklendi. Tesniye: .. 9. veya 8. yzylda; Din adamlar Metni: .. 6. yzyl arasnda: Babil srgn gnlerinde ve sonrasnda yazlmtr. .. 283-246 yllarnda, Ptolemee ikinci Philadophe, eski Ahit: 72 brani bilgininin eliyle Grek'eye evirtti: Din adamlarnn Metni: Versions des Septante ilk tercmesi budur. Avrupa'ya buradan yaylmtr. En aslna uygun metin olarak grlr. Bundan sonra o eski gelenek saygs derebeyleme Avrupa'da azttka .S. 383 yllarnda bile Hristiyan kilisesinde eski titizliini yitirir: .S. 383'te Saint Jerome, dzeltmeden geirir, Tevrat: Vulgate [gnlk konuma] biimine sokulur. Ama bu aslna uygun bulunmaz bir eviridir." Apokrif" [Eski Ahit'in doruluu kabul etmeyen ksmlar]: rtl, damgas yer. 116

Barbar yalan

sylemeyi

bilmez.

Hele orta

barbarlk a a m a s n d a n

n c e k i a a b a r b a r l k a a m a s g e l e n e k l e r i n i a a m a y a n g e b e barbar hi b i l e m e z . Y u k a r de tutar. tur. vardr - . Denenmi, kent barbar bile " k a n u n iffeti"ni h e r e y i n zeriniinde yazl k a n u n yokanayasa daha benimsenmi gelenekcil Bugnk anlamyla btn bilinen kent b a r b a r l a r bu

hcreleriyle

K u a k l a r boyu

g e l e n e k l e r u n u t u l m a m a k iin,

n e m l i s i en k k b o z u l m a y a u r a t l m a m a k iin vezinli, kafiyeli iirler h a l i n d e kolayca e z b e r l e n i v e r i r d i . T o t e m c i l g e l e n e k l e r l e iirin ritmi bile b o z u l m a d a n gelii o n l a r iin zel mekanizmas bu y z d e n d i . m a a r a l a r a izdikleri T o t e m resimleri h a t r l a n s n : artan giderek realizmleri; kutsallamas yzndendir. kutsallamt. Eski s a p i e n s insann Bugnk ressamlar hep t o t e m i n barbar iin Yukar

ressamlar yetimesi

d e d u r u m d e i m e m i , t e r s i n e kutsallk d a h a d a u bu t a r i h s e l gidi k a n u n u y z n d e n d i r . olumutur. Kur'an bu y z d e n

insanstlemitir.

K u r ' a n n t e c v i t l e o k u n m a s n d a en ufak e k s i i n b u g n bile su oluKur'an metinleri bu y z d e n m o d e r n s e r b e s t n a z m iirlerini g l g e d e b r a k a n bir ark i i r s e l l i i n d e hl eski t o t e m r e s s a m l a r n n yetitirilmesi gibi zel - s e s i - ruhu gzel hafzlara okutulur. s t a n b u l ' u n eski cami hafzlar hele kafirlere nispet S u l t a n a h m e t camii hafzlar bu y z den en kafir, en ateist insann bile iine i l e y e b i l e c e k g z e l l i k t e , a s l n a u y g u n o k u y a n s e i l m i h a f z l a r d a n s z l p seilegelir. "Kanun" szcnn "nomoys: bu m la latince a s l n d a "Carmina": Msra Greke'de ark k e l i m e l e r i n d e n gelii bu y z d e n d i r . ermeyii ileri s a d e c e T a r i h i n gidi geri dnlmez Boyuna kanunlarn bir u u r u m l a bilmemeuzaklakukularinsann

lerini y a l a n d o l a n l a y r t e n m o d e r n insann bilim a d a m d a olsa, gidie aklnn deil, bulunuundan sinden barbar i f f e t i n d e n gelir.

agnostik (bilmemci)

k o n u m a s da bu y z d e n d i r :

B u r j u v a bilgini

ne kadar satlksa ve Komn

korkaksa o

kadar inansz ve u y d u r u k bir kiilik olur. beklenemez.

(barbar) anlamas ondan Bu kutsallama

Bu y z d e n T e v r a t ' da Kur'an' da kendisi gibi " u y d u r m a " sayar. p r o s e s i n i n t e r s t e n a l e r j i k bir y a n s m a s d r a s l n d a . K u t s a l l a m a , m o d e r n b u r j u v a a y d n n d a b a k a maddi k a r l a r a kayd iin, eski dnyada lur. byle kutsal g e l e n e k l e r i n srrn iinde d u y m a y d r dile g e l e n . kutsallatrmay ve manevi fazlaca abartr. Mistik bunk maddi karlarn orada Bazlarmz da t a m tersine uar gider.

K u t s a l l a m a prosesi bu tr kiilerde y a a d olaylar e r e v e s i n d e ilemitir. Marksizmi kutsallatrmas, d o k u n u l m a z kl kaydrmtr... beyninde da bu Szmona tektanr de kutsalln aKimilerimizin

p r o s e n i n y n d e i t i r m e s i y l e olur. m a m a y c e l t i m i n i Demek rlrken barbarn yalan

ideolojiyi t a p n l a t r m a y a bilmezlii

kollektif e m e i y l e

kutsallatrma gidiiyle yalan

bilmezlii g a r a n t i altna aln-

mtr. T o p l u m g e l e n e i n e e n de rahatsz edii ile altuur rmzn ballktan gelir.

k k i h a n e t i n barbar l m c l d e r e c e d e d i i m i z de Toplum bu kollektif e m e e tanmazlaprosenin ok En vicdansz: kural

bundandr. V i c d a n

bile bir gn y e n i l d i k l e r i ileyiiyle olur.

eyin vicdanlar

oluu,

derinden

B u y z d e n T e v r a t ' a Kur'an'a v e M i t o l o j i l e r e k e n d i m i z d e n d a h a fazla inanabiliriz. A n c a k kimi y a k a l a d m z elikileri t o p l u m b i i m l e r i n i n bakalamlaryla ey deildir. T e v r a t ve dr. Ama aklamaya almalyz... Aklayamadmz yerde u y u d u r m a d r d e y i p bir k e n a r a a t m z , kendi z a a f l a r m z d a n b a k a bir B u n d a n e m i n olabiliriz. Kur'an ve mitolojiler, elimizdeki biricik yazl kaynaklar koskoca insanlk tarihi incelemesinden kardmz

bir de

gidi k a n u n l a r var. T e v r a t , Kur'an ve Mitoloji o l a y l a r n , tarihi o l a y l a r a vurarak da rnein sonra imleri bilir. yine hipotezlerimizi Tevrat, salamlatrabiliriz. Tektanrc geleneklerinden srekli 1500 toplum yl bi o k sular g e m i , brahim'in

kaleme alnrken Tevrat'tan Elbette

elbette aradan anladmz

kadaryla

bakalamlar

geirmitir. benzeri katli,

Kur'an

kadar aslna s a d k k a l e m e a l n m a m olaksmen erozyona u r a m olabilir. sadece daha Ama dik-

1500 yl:

60 k u a k s o n r a o eski d e s t a n s anlatmlar, eviriler ve basklarla bir k a y n a k o l m a k t a n karmaz,

toplumsal nemli

bu T e v r a t ' almamz yn

k u t s a l l a m a p r o s e s i n i n t e r s t e n - y z d e n g a z a b n a u r a m a d a n ele gerektirir. yle: Kimi toplumlarda kendi farkllamtr. sosyal akna Tufan olaAraplar kar baka, Yahudiler bulunduu baka, Trkler baka, Grekler

Mitolojiler de slami baka anlatrlar.

Her t o p l u m t u f a n karya

uydurmak

zaruretiyle

benzer olaylar yaamtr veya m r a c a a t edilebilir o l u u gidi iinde de

yaayacaktr - . D e m e k asl ildir; tmyle mesele bir iki kaynan Her insanlk tarihidir. kaynak o mutlaka

d e e r i n i bulur. O gidi k a n u n l a r e l i m i z d e y o k s a , en aslna s a d k kaynak Kur'an bile d e e r l e n d i r i l e m e z kalr... Bir hipotez: T u f a n e f s a n e s i S m e r ' d e n k a y n a k l a n r a m a her t o p l u m b u n u k e n d i n e gre alp ( r e z o n a n s a gelip) t o p l u m u n a uygulamtr - . V e bu lar uygulaylar ou kez b a r b a r : yazsz a a m a d a olmutur. " D e m e k Trkler Tufan yaamadkkk teker: (demir depbitti barbarlar da yalan dolan "Yayk boynuzlu rem oldu... Altn Erlik, lgen, Kardei (Tufan) gk biliyorlar" rnek: ilkin 7 gn cins kk iek Temr dnyay hayvandan koydu. alp

halde T u f a n ' y a a m gibi olacan bildi teke)

geleneklerine geirmilerdir. mst dolat. (nsan gene birer cins Bard. aldlar. 7 gn Tufan yaratt."

7 aziz karde, fincan bu iine iein

yaratmaya bir insan

giriti)

bir parasn

Evet A l t a y T r k l e r i n i n , S m e r ' e z g Tufan' y a a m a s o l a n a k s z d r . A m a bu onlarn yalan sylediini gstermez. niyetler tarihi iinde ( T r k l e r S e m i t l e r gibi uyarlar. y a a r s a , o c u k beyni gibi Ve kendi t o p l u m u n a g e i i n d e ona olay hz Komn toplumu, medegebe dei tokuuyla) hafzasna kay-

her g r d , d u y d u u n u s n g e r gibi emer. Bu o n u n d n y a tarihini 7-8 yandaki bir bir k u l l a n a c a k , m e d e n i y e t e o c u k her g r d nk mal e d e r e k kaydeder.

dedii ve y o r u m l a y d r . S o n r a bunlar kazandracaktr. hafzasna kaydederken kendisine kar

o c u u n y a a m a y a kar d u y d u u alk v e y a p o t a n s i y e l g e l e c e i , o n u yeni d u y d u u ilgin o l a y l a r a lama y a a y a r a k , etkilendii Bunu m da olaylar kendi kendi manyetikletirir. uygun gelen, n a n l m a z bir patduyduu, grd, hayallerine bandan akna

g e m i e s i n e b e n i m s e r v e anlatr. dnerler: o c u u m u z bir y a l a n c olamayacan gibi komn gelecei benimsebunun

anlayamayan Fakat

aileler, konuyu

a c a b a diye sezerler.

kayglanrlar. A m a o c u k l a r n n y a l a n c aydnlatamazlar. Tpk olaylar, s n g e r gibi

toplumu da veya y e r e k kendi gre olur. rihsel

medeniyetlerden etkilendii mekanizmasyla mal haline getirir.

potansiyel emerek,

kutsallatrma

Elbette y i n e bu

bulunduu aamaya b e n z e r bir taanlamn-

Trkler'in Tufan

benimseyileri

de o n l a r n

devrim;

m e d e n i y e t e gei a a m a s n a Bu bir eit rya gibidir; kendi yaklatka,

hazrlandklar

da y o r u m l a n m a l d r . medeniyete balarlar. gei

olmasn arzu ettiimiz B a r b a r l a r da olaylar bir ve benzeri

olaylar r y a m z a girerler,

b a m z d a n g e m i gibi. Tufan

aamasna

t o p l u m l a r n a mal e t m e y e , o n l a r n ryalarn g r m e y e v e hayal e t m e y e H e m e n her b a r b a r efin, O s m a n G a z i ' n i n g s n d e ulu ryasnda grmesi bundandr. aa fkrarak y e r y z n e yayldn T e v r a t , ncil, kilenilerle Tarih'e 2HZ. Kur'an

prosesi S m e r m e d e n i y e t g e l e n e k l e r i n d e n eta y r d e t m e k iin, insanlk tarihi tmyle

doludur.

Bunlar

g z n n d e b u l u n d u r u l m a l v e t a r i h i n gidi k a n u n l a r y l a t a s n i f e d i l m i : uygulanm bulunmaldr - . (KOMN) BLM VE

MORGAN'IN TARHNCES BRAHM GEBELER:

Eer t e k t a n r

dini

m e d e n i y e t iinde d o m u b u l u n s a y d , tpk

s-

lam m e d e n i y e t i n d e o l d u u gibi ( a k r a b a l k - k o m n ilikilerine e n b y k n e m i v e r i r s e v e r s i n , o n l a r n t o p l u m c u , eitcil g e l e n e k l e r i n i bir k e n a r a a t m a k z o r u n d a kalmtr. Kur'an'a dek s o k m u b u l u n u r s a b u l u n s u n ) en bata o kan balarn klla kesip M e d e n i y e t ' e gei k o m n c l balarn p a r a l a n a r a k snfl t o p l u m a z l prosesidir. T e k t a n r l din de b u n u n ideolojisi olur. Ve antik tarih lafla deil klla ilerler. Bu yzden Tektanrl, ncelikle medeniyet diniyse, b a r b a r gelen e k l e r i n d e n , s o s y a l y a p s n d a n s t n bir e k o n o m i k - s o s y a l ve kltrel

sistem

zellii

gsterir.

Ve

barbar a a m a l a r l a bu adan;

rezonans

gstermesi

ok k a r m a k ve kendini ele v e r e n bir gidi ile olur. Trkler'in s l a m i y e t e girii, brahim'i ve t e k t a n r c l a n l a m a m z iin iyi bir rnektir. T r k l e r din k o n u s u n d a S e m i t l e r e pek benzediler. S e m i t l e r ' d e n brahim a d n a bal gebeler, Y a k n d o u ' d a iki b y k Irak, Msr m e d e n i yetleri a r a s n d a : den etkilendiler. kan balar slam p e k yolu zerinde mekik dokudular; dei-toku ve ilikiler yaadlar. T r k l e r de g e b e y d i l e r . Ve bu orjinal m e d e n i y e t l e r Bu etkileni S m e r l e r ' e ve in'in T S N dinine d e k uzabu etkilenilerde toplum belirteceiz. dnda birka Y a h u d i atalar nr. O r a l a r a g i r m e d e n , T r k l e r i n t e k t a n r l m s l m a n olular s r a s n d a z l n e d i k k a t e k e c e i z ve bakmndan rezonanslarn doarken, Gen biimi a a m a s zorluunu

medeniyeti

Arabistan'da

herkes kankardeiydi. atalar kl klca diler. yordu. dier y a n d a n zlyd.

Laf para e t m e y i n c e , kendi g e l i i m i klla

Bedir G a z v e s i n d e o u l l a r l a dize getirkalkan b a l a r n a s a r l r k e n Snfl t o p l u m a

geldiler.

m s l m a n l a r yal iin

s l a m c l k bir y a n d a kan balarn

kesip a t a r a k g e l i m e k z o r u n d a

Bu aslnda komnn paralanarak medeniyete: Kur'an, o z l n

k u t s a l l a m h k m l e r i ve y k s -

dr: T a r i h s e l d e v r i m byle iler. T e k t a n r l s l a m n T r k k o m n t o p l u m u n a etkisi d e b a k a t r l ilemedi. Tektanr dini slamlk, T r k l e r d e geirdi. henz oula kankardeidir. iktidar "anak han" "Kara Kan ilk bile mslman yapmamtr: almazlar, Han" kan t e k i l a t l a r n erite erite, askercil d e m o k r a s i y l e s e i l m i liderler y e r i n e , hkmdarl, Mslman mslmandr. diye anlr. sultanl olan Ama ilk T r k l e r ismini b a b a d a n o u l a g e e n irsi

Sonrakiler babadan simleri

demok-

rasisine g r e seilirler.

m s l m a n addr a m a

babadan oula

mirasla deil klc h a k k n a s e i m y o l u y l a kabile bana gelir. B u h a n e d a n s z l k S e l u k l u l a r ' a dek srer. S e l u k m s l m a n o l u n c a "Kafir T r k l e r i n Buna seim tan ler: Ve karn yolu l k e l e r i n e g a z a l a r yapt", yani Selukoullarnda kolay alamad. medeniyeti bile: kankardeler savat. benzeri 1085 " i t i b a " yani sonra ylndan "Byat: halifeden

kolay slam

Seluklular

Badat'taki

sembol

m e n u r a l a r a k sulrealite byle i-

kesildiler. Tarihncesi biliminin (Morgan'n) ortaya koyduu T e k t a n r dini mutlaka m e d e n i y e t d i n i y s e yani kitabeye K o m n ' e d a r d a n etki yakolay kolay g e l i m e z . nk medeniyet etEer bir t a r i h s e l devrimle

parsa K o m n ' p a r a l a m a k z o r u n d a d r . A m a b u kendince yazya, geer. gibi kileri eer g l y s e , Seluklularda olduu

s o n u l a n r ki bu y e n i bir m e d e n i y e t t i r , d e s t a n s z , y a z s z k a l m a z . yazszsa Tarihsel (Komn') 120 Devrimsiz'dir. demektir. M e d e n i y e t etkileri zememi

henz kanbalarn

M e d e n i y e t ile K o m n ' n Komn lar ni gibi, hangi

r e z o n a n s zor iler:

Burada yine Tarihno aamaya gre

cesi ( K o m n ) biliminin b a k a bir realitesi aamadaysa de

ile karlarz: K o m n kan baonlar t o t e m i z m eski t o t e m i kolaylk Gebe de katederken

m e d e n i y e t etkilerini nk

alr. V e y a r e z o n a n s : T o p l u m c u l u y u m a karlkldr. geleneklerini kolay t e r k e d e m e z . ile kutsallatrmtr. Yeni kesip yeni grlmez nk olsalar,

bir k u t s a l l a g e e r k e n k i yani alnmtr.

bir t o t e m e d i n i r k e n k i (en ilkel z a m a n l a r n d a k i ) kutsallk p r o s e s i n d e e p e y yol kutsallama sistemini "TSN" etkiler. amanizm dininden biiminde b i n l e r c e yllk i l e r l e m e

medeniyet ve anahanlk

onlarn dnce ve yaamlarn Trkler ken, sinde, ilkel in medeniyetinin

kutsallatrmnk iki Sr ekonomi" T S N " diKadncl dini Ve karm T S N babahan balad.

etkilenmediler. glendike

a a m a a r a s n d a k i fark u u r u m c u l Babahanlkta: Orta n i n d e n etkilendiler. A n a h a n l k : s o s y a l i s t bir d z e n d i , ile T S N dini diniyle hibir r e z o n a n s o l a m a d . Trkler Ve gelebildiler.

idi. T r k l e r o b a n : iyice Aa

barbarlkta

amanizm:

Barbarlk:

b a b a h a n l k ve snfl t o p l u m a A m a Trklerin gebe

LHANLIK rezonansa ak-kara: buluruz.

kentlemeye-medeniyete yneldike farklar silinmeye

aralarndaki

erkek-kadn elikileriyle kutsallama gkselleti. realitenin baka yansmalarn A r a p l a r sPratikte Fars Trkler gebelikten medeniyete ynelmilerdi.

T r k - s l a m ilikilerinde d e y i n e ayn lamlkla K e n t ' t e n

m e d e n i y e t e orijinal gei y a p y o r l a r d .

ve Bizans M e d e n i y e t i n i o r t a d a n tanrc aslnda. onun ten sna olmay kendi

k a l d r m a : T i c a r e t ve G a n i m e t ile meuygun buldular. nk slamlk da

d e n i y e t e g e m e sezileri iki t o p l u m u r e z o n a n s a getirdi. V e T r k l e r Tekaamalarna en saf, t e m i z bir g e b e S e m i t g e l e n e i n i n Gebe toplumunun yapsna gibi A r a b i s t a n ' n t a z e uygun dmtr. K o m n v e y a T a r i h n c e s i bilimi iyice k a v r a n p T a r i h e uybrahim adna bal ncil'de, toplum Semit gebelerinin Tektanrc de anprose Msr kudefaTevrat'da, Kur'an'da, biimine, ile gelenekleri tarihi Medeniyete geie: Morgan'n dinlerinin imdi iinde uygun m e d e n i l e t i r i l m i biimiydi dini olmusa; da tpk

Nasl g e b e b r a h i m ' i n T e k t a n r c t u t u m u , A r a b i s t a n Kent v e bir T e k t a n r medeniletirilmi slaml Gebelik-

Rnesansa hazrlanan Trkler'in toplum yap-

gulanamadka l a l a m a z kalr".

geliimi:

brahim'in yaad

yaad Hitit,

bakalm. Irak m e d e n i y e t i kukuya Finike ve arasnda g e b e l i k ve t i c a r e t yapar. Tevrat bunun

brahim nce Abram'dr. Medeniyetleri larca anlatr: aklar boyunca gelitiini

yer b r a k m a y a c a k a k l k t a

Ve Saray' zere orada Ve Abram lar ald kazanm geldiler.

Terah

olu Abram karsn) Ur gnleri ve btn

ve

Haran'n ald; onlarla oldu; ve zere

olu, ve kt; ve

torunu Kenan ve

Lut'u

ve

gelini... gitmek ve "Ve candiyarna

(Abram'n Keldanilerin oturdular. Terah'n kars ve

beraber

diyarna

ehrinden 235 yl

Haran'a Haran'da Lut'u ve olduklar

geldiler ld. ve btn

Terah olu

Saray' Kenan gitgide

kardeinin mallarn gitmek

(Haran'in)

Haran'da

olduklar

edinmi ktlar; doru

diyarna Cenup'a

Kenan

"Ve Abram Ve Msra kendisine doru) Nuh'u lerine proseyi "Ve naktan sunan lar gitti.

[Batya] ve Abram olduu

ediyordu. misafir olmak ve zere ve yere

memlekette Lut olan ktlar;

ktlk da her

oldu;

orada halde,

"Ve Abram, ait yola

beraberinde ey,

kendisi (tekrar

kars

Msr'dan

Cenub'a

geldikleri

ve... " Samoullar, o efsane kkne b a l a n m a k kendi-

N u h ' u n olu S a m ' n s o y u n d a n g e l d i k l e r i n e inanlyor. uzak ata uygun iler? Abram konaa yerine Ve srlerde, gerek kadar birlikte oktu Lut'a dedi: Erden olduu gitti. giden ve ekime Lut'un birlikte Rica da iin ederim, olmasn, kendisine Bap seti. 13) tercme Ve koyunlar yer onlar ve gmte Cenub'tan yere ve kadar, altnda evvelce ok bellemiler veya dm.

Bu S a m o u l l a r ' n n Orta Barbar:

G e b e a a m a l a r n e e d i r ? Hangi zengindi. ile Ay yapm ve Ve ko-

Beyt-el'e,

Beyt-el orada

arasnda olduu adrnk ve odoru Segond: srekli

balangta "Abram'la vard. onlarn banlarmz "Ve g La etti des" Lut ve 1958,

adrnn beraber

srlar

oturmak

tayamyordu; senin aranda ark'a Louis

mallar

oturamyorlard. benimle

"Ve Abram

arasnda btn birbirinden Bible,

Havzasn

ayrldlar. "(Tekvin, dillerinden verilmi. Paris]

/Kitab

Mukad-

Yunan-brani-Keldani 1962, de ayrntlaryla koyun etraflar

Sainte

Gayet ak ve gyorlar. malar ve ve sava

adrda

yayorlar ve

Herbirinin

sr, e ek srleri, obanlar, yanaTicaret yapyorlar ve Bu glerini ticaret gelmeye. Me-

var ve fakir deiller.

ticaretleri basit d e i - t o k u ilkelliini oktan am. sr uruna yapyorlar.

Bilerek karar veriyorlar Kenan'a (obanclk) olsa da

nk Orta Ticaret Y o l u ' n u n en ilek drt yol azdr ulatklar yer. deniyetler aras ticaret ve sr Kendilerine zg ok benzerler. bir gidileri Orta A s y a

k p r s n oluturmular. Gebe Trkler'e

T r k l e r A n a h a n l k (Aa beler d e ayns: gelenekleri Anahan

barbarlk) geleneklerini tayan ama brahim (Abram) adna bal (yakarak ocuk kurban T o p l u m u n a aa

mege-

deniyete ynelmi gebelerdir. henz aamamlar;

geleneklerini

etme) barbar

brahim'in "mucize"si:

braktrabilmesi ve Medeniyete ynelebilmesi hepsi 70 k a n k a r d e akrabadrlar. ve Abram'n oldu. ve Nahor'un olan Karlar karsnn kz ise ad idi. Nahor'un ve

oluyor.

S r a y l a ksa ileyelim: 1- n c e l i k l e "Ve oldu. "ve Milka'nn karde 2- Aile grlebilecek kzlaryla "Ve mak o iin) "Lut'un Bunlar, Haran babas Lut'un karsnn ve Nahor biimleri cinsel gece girip iki ve de babas ad ska'nn Harran "Abram'n "Abram Sara Milka idi; o, yani Terah yl yaad Haran'n babas

babas

Haran'n

karde

Haran'n Aa

kzlar

ocuklaryla

evleniyorlar. zamanla toplum arap yatt. bylece 19. babalarndan Tekvin). iin t e k eli babahanlk iin bilinmedii gebe atalar kaldlar, oldular. "Ki dourdu. anahan Ammonoullarnn geliiyor. zellikleri ve nceleri bile byk barbarlkta Lut yasaksz gsteriyorlar: kz

yatabiliyor: babalarna babas kz da ve (Bab ile iirdiler (zrriyeti yaat-

Moaabllarn olaydan

geleneini srdrdler. T e v r a t bu

bin yl

sonra yazld

iyice y e r l e i n c e cinsel y a s a k l a r l a g e l i e n aile biimleri b a b a h a n g e l e n e k l i T e v r a t y a z c l a r , olay luk b a h a n e s i n e b a l a m a k z o r u n d a brahim'in karsn Firavun'a pek akl e r d i r e m e d i k l e r i kalyorlar.

Lut'a a r a p i i r m e k , s a r h o de

" k z k a r d e i m d i r " diye v e r m e s i n e

iin T e v r a t y a z d a n ;

iinde b u l u n d u k l a r , cin-

sel y a s a k a a m a l a r n d a n y a n i d a h a g e l i k i n t e k karl a i l e y e d o r u y neldiklerinden tr brahim'in verdii "Ve yaptn? Ve ve brahim dedi: nk beni gerekten kzdr. Bap 20) burada dedim. Fakat Allah Ve korkusu kz yoktur; de kzve karm yznden kendisi ldrecekler, gerekten yant onlarn (Gerar Kral) aa karsn " k a r d e i m " diye Krallara v e r i yaadklarn, grdn de henz bu ii ini " l d r l m e " k o r k u s u n a balyorlar. O y s a b r a h i m ' i n G e r a r Kral'na barbar g e l e n e k l e r i n i brahim'e dedi: Ne ilkel o r t a k aile biimini a a m a d k l a r n anlatr: Abimelek

kardeimdir; benim karm

babamn

annemin

deildir;

oldu. "(Tekvin,

D e m e k ayn ana r a h m i n d e n u z a k l a m a olsa da aile biimi a l m a k zeredir. brahim'in olu shak zamannda srer: da brahim'in dyle anadan uzaklama gelenei

"inde almayacaksn. ve olum ettirir. brahim'in rs

oturmakta Fakat shak kardei iin

olduun benim bir

Kenanllarn memleketime alacaksn." Beutel'in kardei

kzlarndan ve Ve Nahor'un kz

oluma

kadn yemin Ve ka-

akrabama ehrine

gideceksin gitti. shak'a

kadn olu

yanamasna

Yanama

"kalkp Nahor'un (Tekvin kzn

Mezopotamya'ya Bap 24)

Rebakaa'y

olarak ald.

H a t r l a y a l m Sara, Nahor olunun lu o l d u u iin geri srer.

brahim'in kendi

Harran'n

kz. Y i n e

kardei

oluna

gelin yapyor.

Kenanllar, a n a s o y Bu y z d e n , h e m uzaklama

buluyor.

Baba s o y u n a y n e l i y o r .

a k r a b a l k h e m d e cinsel y a s a k b a k m n d a n a n a r a h m i n d e n

Besbellidir ki hep ilkin ayn a n a r a h m i n d e n g e l e n l e r i n birbiriyle Lut kzlaryla y a t a r a m a a n a l a r n e r k e k kitap ve b e l g e d e yer a l m a z . uzun yllar d e v a m Morgan etmitir. Lut'un

yat y a s a k l a n m t r . Bu bize ilk cinsel y a s a n a n a y l a y a t m a m a k biim i n d e gelitiini de artrr. ocuklaryla yatt mazken, baba hibir kutsal

ve s o n r a s a n t r o p o l o j i k i n c e l e m e l e r d e de a n a y l a y a t m a a z a bile alnile y a t m a s e y r e k de olsa henz bu Demek brahim gebeleri kzlarndan olan ve Orta denli aa barbar gelenekli ve

aile biimlidirler. n k h e n z s a ' d a n n c e 2 0 0 0 ' l e r i yaarlar. b a r b a r elikileridir.

M o a b v e A m m o n o u l l a r y l a olan elikiler hep A a

Bu g e l e n e k S a m o u l l a r n d a uzun yllar srer. srail ( Y a k u p ) o u l l a rnda bile batp k a r a k grnr. A m m o n o u l l a r a n a h a n yanldr, srail oullar b a b a h a n yanldr - . barbar gelenei (tanrlara yakarak ocuk kurban etme 3- Aa yollarn "Allah al ve zerinde

g e l e n e i ) b r a h i m z a m a n n d a k a l d r l m a y a b a l a s a d a y e n i d e n etkinlik bulur: brahim'i yaklan deneyip git ona ve olarak dedi: orada takdim Ey brahim; sana et." imdi olun shak' biri Moriya diyarna kurban syleyeceim dalarn

brahim olunu bol o l a n

kurban etme yerine, gebelie getiklerinin semBu s r a i l o u l l a r n d a n ve d a h a s o n r a bile kurban etme geleneklerini yenikzlarndan Aa olan erkek ocuk-

Ko'u k u r b a n eder. A n c a k K e n a n l l a r n e r e d e y s e a n a h a n ge-

leneklerinde kaynamlardr. den canlandrr. ve

etkilerini g s t e r e r e k , ayn ilk o c u u Ammonoullar

M o a b l l a r Lut'un

larn s o y u n d a n d r l a r v e a n a h a n etkisiyle: sr ekonomisine uygun H a k i m l e r Bap sosyal dzen

barbar g e l e n e k l i d i r l e r .

b r a h i m bu e l i k i y l e aa b a r b a r l n g e l e n e k l e r i n i aar; Orta B a r b a r a r a y n a girer. A m a t o p l u m u yehenz o aamay Tevrat, nerse, hazmedemez. 30'da, b r a h i m l n c e g e r i y e d n l e r olur:

srailolu Yetfah, A m m o n o u l l a r n

k e n d i s i n i n , e v i n d e ilk k a r l a m a y a geleni y a k a r a k k u r b a n e d e k u a k l a r iyice y o l d a n karlar:

c e i n e sz verir. Yeni

Yine Tevrat, Yeramnya "Oullarn Tafet'te da oraya nilecek", "Rab yksek Tafet ve gemedi. ve kzlarn yerlerini Bundan Hinnan

Bap 7'de: atete ite deresi yakmak bunu rab deil, iin ben diyor: ancak Hnnamolu emretmedim, Gnler geliyor boazlanma deresindeki aklmdan ki artk dederesi yaptlar;

dolay, olu

d e n i y o r ve A l l l a h ' n g a z a b ben olduumu onlar kapal bilsinler

dile getiriliyor. Yola g e l m e d i k l e r i n i bulun diyor: ateten Bap geirerek 20) iink kendi her ilk doan

g r e n A l l a h bile t v e r m e k t e n v a z g e i p belanz diye sunduklaryla ne f a z l a c a ratmtr. murdar kald ettim

(lanetledim)"(Hezekiel, urarsa uzun

B a r b a r l k ne denli t i c a r e t ve s r y l e anahanlktaki kutsallatrmalar olduka

urasn

m, g e l e n e k l e r i n d e byle kastlaabilir. s r e r e k derin

izler ya-

Kolayca a l a m a z . b r a h i m g e b e l e r i d a h a hareketli ve memedeniyete yneliti. kutsallatracak gelenler, Msr Bu zorlu ve aama brahim'i kendi anlan

d e n i y e t e y n e l i k t i . T a r i h s e l g r e v l e r i aa b a r b a r l k g e l e n e k l e r i n i ap gebelikten toplumu ulatrd. iinde Sonra dnce davran sentezlerine

medeniyetine

Hiksoslar adyla

t a r i h s e l d e v r i m e kartlar; brahim'in sentezlerini 4brahim

m e d e n i y e t grdler.

Sonra yeniden Kenan ilerine kapandlar. Bunda zmeoldu.

lkesine geri gelip o r a d a f e t i h l e r l e g l e n i p kendi Kenanllarn-Moabllarn ve A m m o n o u l l a r n n Gebelerinde l y o k . brahim derleyici; da geri zamandaki Samoullarnda kan

g e l i t i r e m e y i n c e g e r i y e d n yaptlar. etkisi M e d e n i y e t ' e gei, kanbalarnn zen

balarn Tersine,

bir

deniyete geiin sadece

izine dahi

rastlayamyoruz.

brahim

daima kur-

kankardeleri

baba soyuna, gebelie daha sonra barbar geleneklerinden barbarlk,

m e d e n i y e t e d o r u s r k l e y e r e k aa nk ilikiler m e d e n i y e t l e r i rktyor.

t a r m a k istiyor.

Msr ve lrak m e d e n i y e t l e r i y l e y a p t t i c a r e t t e , Aa m e d e n i y e t ile Gebelik, o l u ] ve m e d e n i y e t i n ticaret Medeniyet'e yneli

r e z o n a n s b u l a m y o r v e t i c a r e t aksyor. te bu l k o e k s i z t a n s [bir a r a d a

yollarndaki vurucu glne uygun dyor. saf b a r b a r z e k a s n d a en barbarlktan ini salayp, gemek. l k c yeni fikirleri kutsallatryor. olarak Samoullarnn birli-

kona bir a r a d a y a a y a n b r a h i m ' i n t e k dilei t o p l u m u n u a a kurtararak gebe toplumu ticaret yollarnda oluyor. m e d e n i y e t e y n e l m i g e b e l e r i , a n c a k zor kurtarp, Gney Ticaret Yolu zerinde ilerideki k e n t l e r e t o h u m olabileoalp y o u n l a m a k ve medeniyete

B u l t a r i h s e l g r e v i n d i n a m i z m i , b r a h i m ' i n s e n t e z l e r i n i n

kutsallk m e k a n i z m a s ktek aa

A m a brahim zaman,

barbar a a m a d a n

H i c a z ' d a v e Filistin drt yol a z n d a cek l d e k a r a r g a h l a t r a b i l i y o r :

Kanbalarn zmyor.

b r a h i m drt b y k o l a y d a d a d e r l e y i c i d a v r a n y o r :

1- Lut ile ye,

kavga

etmiyor:

S r l e r e yer y e t m e y i n c e Lut, S a d o m ve G a m o r a h

kendini

gne-

Lut'u d o u y a yneltiyor.

k e n t i k l e r aras s a v a t a esir d n kentlerindeki

ce onu a s k e r c i l s a v a l a 2- C a r i y e : Yolu Kabe'nin

kurtaryor.

Lut'un s o r u n l a r y l a ilgileniyor. zerindeki Hicaz'da

( T e k v i n , Bap 13-19) olduu Orada yerde arada bir y o k l a y p aa gs-

H a c e r ' d e n o l m a smail'i ve A n n e s i Hacer'i G n e y T i c a r e t Mekke'nin gre karargahlap zrriyetinin olma smail'i)

k u r u l u u n a n ayak oluyor. hedefliyor. (slam'a kurban

gelimesini teriyor. kurban

Hacer'den

barbar g e l e n e k l e r i n e gre Geleneklerin

etmekten v a z g e m e sentezini kryor ve e l i n d e k i bulunduunu srden

zincirlerini (Bap 22)

bir kou

e d e c e k kadar hangi

aamada

anlyor v e t o p l u -

muna benimsetiyor. lanp kalm Bat

3- shak o l u n u n aa

barbar a n a h a n

(Astarte) g e l e n e k l e r i n e sapkz almasn engelliyor; baba soylu erkek kar-

Samilerinden

Kenanllardan

A n a s o y l u Lut'un kzlarndan alanlara y n e l m i y o r ; dei Nahor'un o l u n u n kzna: nin

Rabeka'ya y n e l i p O'nu gelin yapyor. aa barbar a a m a d a n gebelie b i r l e m e ve der: iin Hem en

Bu olay ve benzeri olaylar da g s t e r i y o r ki b r a h i m g e b e l e r i m e d e n i y e t e z l m e y e deil, ve gebelikten ile ihtiyalar var: medeniyet uyank, Firavun rezonansa rakip ve iiniz hem gebelik uygun b a r b a r geridir, deildir. a n l a m a z aa hem de orta g e m e k iin oalmaya 1- n k barbar uygunu "Ve Siz rn, kadar olur ki de m e d e n i y e t e y n e l m e k iin

r k t c , avc, t i c a r e t t e n gebedir: sizi

medeniyete arr ki,

Medeniyet

nedir der: biz hem 46) a n l a l a n Yabu: Yusuf hep babalarmz oturasnz; kullank vilayetinde Bap

ocukluktan her oban ve

imdiye deyin

kadar

davar adamlardr, ( H i k s o s l a r adyla

Gkoen

Msrllar iin kup (srail) 2-

Mekruhtur. kendi gelen

(Tekvin, devrime aralarndaki oul ve Bu

anlan t a r i h s e l

katldklar

oullarnn ve sonra

sylemesi

b a b a s n ve k a r d e l e r i n i tler.) brahim'in torunlarnn dilekleri geride ayndr: rihsel Birlemek, oalmak, aa barbar a a m a y brakp iin

g e b e l e m e k ve devrim RAB oalmak ve a) "Ve yznn "

medeniyete ynelmek. baka

m e d e n i y e t e t k i s i n d e taBunun

ryasna y a t m a k t a n d e r l e n m e k gerekir: Abram'a dedi:

birey deildir.

"Ve seni byk millet edeceim btn Ve seni kabileleri sende olu mbarek b) Rab zrriyetini brahim'in oalatcam,

ve senin dedi: ve Bap

adn byk edeceim (Tekvin, brahim Bap

ve 12)

yer-

mbarek

olacaktr. kulum 26)

shak'a

klacam (Tekvin,

yznden

senin

c)

brahim'in iin

torunlar ve ettii Bap deildir;

da sizi

ayn btn

amala

davrandlar: kavimlerden az iin idiniz. Rab daha Fakat sizi ok rab

"Allah'n olduunuz sizi ele sevdii 3-

sizi sevmesi atalarnza

semesi, tutmak Yakup

btn istedii (srail)

nk 7)

kavimlerden

and

kudretli ve uzak

kard. "(Tesn iye, brahim'in yakn

torunlar bin yl

oullarnda

torunlar

Musa zamannda

bile d u r u m fazla d e i m e m i t i r . kadar s o n r a . 9 0 0 ve 8 0 0 y l l a r n d a

Ancak brahim'den

brani yazs geliebiliyor. T e v r a t da b u n d a n s o n r a k a l e m e alnabiliyor. Bu t a r i h l e r d e s r a i l o u l l a r n d a b a b a d a n o u l a g e e n ilk K r a l l k - S u l t a n lk g r l y o r : .. oluyor: 1002-962: bu Kral Davut. Sonra D a v u t ' u n olu S l e y m a n , Kral . 962-922. dnemde saraylar-tapnaklar ve Krallk yoktur. seilmiler veya kabul kentleirler. edilmiler, H e r e y Allah'ndr - .

srailoullar

Bundan nce srailoullarnda P e y g a m b e r l e r de g n l kabilelerini Tevrat yle bir g z d e n lemeye: kan ynetebilmilerdir.

rzasyla

geirilirse dahi, b r a h i m z a m a n g e b e l e -

riyle, Davut S l e y m a n Krall z a m a n n d a k i olaylarn o b a n l k t a n kentFetihlerle, r n e s a n s l a r l a k e n t l e m e y e gidi o l u u anlalr - . Bu yzden b r a h i m z a m a n n d a o t u r u k l u k , t a r m e k o n o m i s i yoktur. banlkla elikiler vardr - . D i y a l e k t i i n sa-

b a l a r n n z l deil, a n a h a n l k g e l e n e k l e r i n i n eriyii ve oBuraya kadar bu g e r i y e e k e n e l i k i l e r e d e i n d i k .

d e c e b u y z y l e ilgilenirsek, b r a h i m g e b e l e r i n i n d o l a y s y l a kutsallatrma: T a n r s a l l k gidilerini anlayamayz. barbar: Anacl hukuekonomisi ve medenien ve b r a h i m ' i n v e a d n a bal g e b e l e r i n , aa ku gelenekleri biimi, byk 1dii "Ve konaa brahim delilidir: "Ve onun ve koyunlar, develeri srlerde, Cenuptan srlar, ve el'e eekleri altnda ve kleleri, cariyeleri Ve oldu. gmte Beytgeri olma zengindi. Bap daima konaktan mlek(....)"(Tekvin, aa 12-13) ileriye akaEsav a v c l a Fakat kesip a t m a d i n a m i z m l e r i , sr kaynaklanr. yzn Bu gebelerinin y e t l e r l e olan t i c a r e t l e r i n d e n

ileri e k o n o m i ve y a a m dndklerinin

medeniyete

eekleri

Abram gerek

Sr verimlilii ve zenginlii iliine v e a v c l n a monoullar dnmtr. ve neden

dururken,

barbarln

d n l s n ? Tarih shak'n

caktr. A m a Lut'un kzlar v e o n l a r n z r r i y e t i n d e n o l a n Moabllar, A m Rebeka'dan b y k olu B u a n a l a r n b a s k n kyla a n a h u k u k u v e e k o n o m i s i n i n m e d e n i y e t e y n e l i t e kesin kararldr - .

ste gelii v e y a hi d e i l s e g e l e n e k l e r i n i n ste gelii olmaldr. brahim gebe ticaretinde ve

2.

Diyalektiin sadece bu y z y l e konuursak brahim gerlerini deildir: ver sana ettim, ve mal sahibi ait olan Aner, kenYce bir Eyerin

v e din a n l a y l a r n y i n e a n l a y a m a m v e a n l a t a m a m oluruz. b r a h i m ' i n ticareti t e f e c i - b e z i r g a n v u r g u n c u l u u a-)" dine eyi Ancak kal al. Allah'a, Ve Sodom Ve Abram Rabbe, genlerin ve b-) Tarihsel ne yemin kral Abram'a Sodom bir iplik ettim, payndan Bap eri, 14) kankarde dkn silahlar, oymaklar yapacak ve savadr - . gdecek, Y a n n d a yaFetih: medeniyete, vardr. A n c a k henz ve dedi: dedi: ki: Canlar bana ve de ne kralna ta ve Gklerin

bir ark ba, Abram' bana benimle

almamaya

zengin olmasn;

demeyesin. paylarn

yediklerinden

giden

adamlarn,

Mamre'nin Sznn devrim, kar

bakas

bunlar

alsnlar." ( T e k v i n , namalar,

askerleri,

ganimet

stratejiyi Sodom

devlete geecek a a m a d a bulunmazlar; deniyetlere larnn da ana ricat iindedirler.

s a v u n m a d a v e g e n e l l i k l e meKralna, Msr F i r a v u n ' u n a zaman evinde ve S o d o m ile u z l a m a -

s a t l m a z l a r v e balar s k m a d k a s a l d r m a z l a r ; karakteri kardei edilmi mal, b u n u gsterir. A m a olu olan hem de az Lut'un 318 Bap Lut'u

saldrlp srldklar olduunu Budan'a hem iitince, de

k l e l e e c e k l e r i n e l m l e r i g z e alp ileri atlrlar: "Ve Abram esir alnm kard, onun ve 145) Filistin'in ve dousunda Tarihsel krallar 1958 yerleik Devrim vurup stanGomarah'a talim btn geri uan kadar kovalad." kadnlar

doup "Ve halk

maln

getirdi. "(Tekvin, vurduklar krallarydlar v e yapyorlard: Kendorlomen

brahim'in kentiklerin denemeleri "Ve bul

deildi: Sodom omer ve

Abram'

beraberinde

olan

dndkten sonra... "(Tekvin,

Bap

14)

[Kitab

Mukaddes,

brani-Yunani-Keldani'den tercme] 3 - b r a h i m sabrla ilerledii y o l u n d a , g e b e l i k t e pekiir: a-) A b r a m ' n ve kars S a r a ' n n adlar bile d e i e c e k kadar o a l p Ve brahim: babas karn fakat ve adn ettim." Saray'a onun ad; anas 17) ahdi zerine sngelince, Sara: olacaktr; onun ad(Prenses: kavimartk Abram: babas Yce ola-

glenirler: "Ve baba cak; Ve n birok diye nk Allah Saray "Ve lerin b-) milletin seni diye anas) mbarek ondan ve birok babas olacaksn arlmayacak. brahim'e Fakat adn kavimlerin dedi: olacaktr." klacam bal kavimlerin Bap olacaklardr. "(Tekvin, adna Senin Cumhur'un

armayacaksn,

Cumhur'un O'nu krallar

brahim

gebeler Allah'n

net olurlar.

b r a h i m 99 y a n d a , s m a i l

13'ndedir. S n n e t artk A l l a h

hkm

olur.

brahim balar: brahim'e her

artk A l l a h dedi: Ve

hkmlerini sen ve senden

ak ak y a y m a y a v e sonra zrriyetin nesil-

uygulatmaya "Ve Allah lerince "Ve kendisini etinde "Aranzda sizinle ve "Ahdim

(snnet)

ahdimi erkek bir ahit benim

tutacaksnz. snnet olarak hepsini" Bap olunacaktr." ahdin sizin O 17) kent ldeniz: Lut gl iyice olarak Ve bilinen alameti etinizde gnde (nianesi) olacaktr." olacaktr." Ve brahim derisi]

aramadaki

ebedi

yandalarnn

gulfeleri

[snnet

snnet

etti. "(Tekvin, dner. bu

4- brahim yere yakn brahim'den srekli Bap akn

Medenilemek zere y n n S o d o m ve G a m o r a h Dou'da kentler, k k n ve y o z l a m t r . t e z a t l a r Bap 14) kentler v e

medeniyetlerine olan

Lut o n l a r l a ehirlere

tuz ve g e b e ticareti nce daha

yapmaktadr. doudaki

bilinmektedir.

barbarlar bu

etmektedirler (Tekvin,

brahim Tevrat Tekvin

19'dan a n l a l d n a g r e bu ufkunu daraltcdr - .

kentleri g z n e k e s t i r m i t i r a m a o

kentleri a l m a y a d e e r b u l m a z ; gebelerinin brahim sonra

n k ar y o z l a m l a r d r v e b r a h i m kendisi ve Lut medeniyet

ile A l l a h a r a s n d a g e e n t a r t m a a s l n d a Bu ve 10 adam ararlar f a k a t

arasndaki tartmadr. 40-30-20

kentleri ele g e i r m e k iin n c e 50 a d a m , bulamazlar; En s o n u n d a Lut'un y a k n -

insan bu d e r e c e d e y o z l a t r p r t m t r . Ve A l l a h lerdir. 5- b r a h i m ' i n Filistin'deki iyi kavrar. ufku genitir: Irak, bu kentleri y o k eder:

laryla birlikte bu kentleri t e r k e t m e s i en u y g u n a r e o l a r a k bulunur. p h e s i z ki evre kent ve barbarL a n e t l e n m i kentlarnca bu kentler y o k edilir. Baka are de yoktur. Fenike,

Msr m e d e n i y e t l e r i n ve k a r a r g a h l a m ve g-

k e n t i k l e r i n t a r i h s e l d e v r i m y a p a c a k g t e o l m a d n ok Filistin'de t i c a r e t , drt yol a z n d a lider o l m u t u r . prensiplerle gebelii k e n t l e r i n d e n geri p e k i t i r m e y e gelmitir. durmas da bu brahim b u n u n en kesin d e l i l e r d e ilerleyii olur. s t r a t e j i k gidiSabrl, a l a k g n l l en iyi deerlendiren ileriye prensiplerini glendirmi,

lenmitir. T o p l u m u n efi o l a r a k n e kp, tartmasz Sra kesin

ve Sara ad ve S n n e t olay S o d o m ve G a m o r a h ine u y g u n ve u z u n vadelidir. Besbellidir ki brahim; b a a r y l a getii

bir snav o l m u t u r . olaylarn

zamannn

ve kendi t o p l u m u n u o dar b o a z l a r d a n g e i r e b i l e n e n d e r bir liderdir. A n a h a n l da G e b e l i i de Medeniyeti de anlar. T o p l u m d a n frlay ve Y a h u d i l e r ' e de A r a p l a r ' a da ata o l u u b o u n a deildir.

Gebelikten kurban (Tekvin, olur. Bap 22) sonra

geri

dn

tkayan

baka

bir

keskin kurban

prensibi

de

Artk tanrya sra

insan

deil

hayvan tarihsel

edilecektir: gelmitir

Bundan lap yar

medenilemeye,

devrim'e

a m a b r a h i m iin de vakit d o l m u t u r .

En u y g u n ' u Filistin'de k a r a r g a h -

kentleip yar g e b e t i c a r e t i y l e g l e n m e k t i r . A m a b r a h i m

M e z o p t a m y a ' d a n beri izledii ve urat t i c a r e t y o l l a r n d a n d e r s l e r i ni almtr. T p k drt yol az Filistin gibi n e m l i bir t i c a r e t y o l u d a h a vardr: Hicaz'dan Umman'a alan kurulur. G n e y Ticaret Yolu. Sapadr ama burat a m da g e b e l e r e u y g u n d u r . ya yerletirir. Kabe b u r a d a Cariyesi Hacer'i ve olu smail'i bunu gremez. "MUCZELER"

K e n t l e m e bu t o h u m d a n fkrr.

b r a h i m ' i n stratejisi tutar. A m a kendisi 3- BRAHM'N brahim, tin DETERMNZM:

kendi t o p l u m u iinde h a y v a n l k t a n k a r a k insan t o p l u m u medeniye-

olmann sanclarn etinde kemiinde duymakla kalmam; amtr - . A a sk hayvanlar. edilemeyecek akldan san

insan t o p l u m u n u r t e r e k h a y v a n l a t r d n d a acyla g r p yaB a r b a r ve Orta B a r b a r a a m a d a , bilinsiz b a r b a r da sk Onlar g t m e k , belirli h e d e f l e r e y n e l t m e n i n t a s a v v u r olabilecei Yine Komn bunun bilimi gibi iin ingereken bir realitedir. barbar kadar z o r l u k l a r g e t i r m i hayvancl

karlmamas

ykc, y a m a c , rterek, bu

(altuurlu) olduu

kadar,

medeniyetin,

korkaklatrarak aalatna da moral d e e r tar-. Aa

acyarak, tiksinerek Barbar. Toplum

b a k a c a k kadar insancl te

elikiler y o u n l u u :

Barbar-Orta erken

b i i m l e r i y l e m e d e n i y e t ilikilerini y a a y a r a k ; z o r l a m a l a r n a kar s a b r l a m c a d e l e ettii de mi kar budur. mcadele vererek, toplumuna g r e v i n i yani

m e d e n i y e t e gei adm

kadar, g e m e d e n i l e m e y e uygun bakalamlar

a d m k e f e d e r e k , i l e m e k ustaln getirmitir. b r a h i m ' i n d e t e r m i n i z brahim tarihsel bu d e t e r m i n i z m i y a k a l a m Antik Tarihte bu tr n d e r Bunda geliimi ve ona ayak uydurabilmitir. g e r e k bir nderdir. brahim de yle o l m u t u r . toplum realitelere biimleri

Demek brahim

likler P e y g a m b e r l i k l e t a l a n r l a r d . a l a c a k hibir y a n yoktur. Her iinde Peygamber'in mitolojik

mucizeleri;

k e n d i s i n e bir yer a a b i l i y o r v e y a o ada da m? "Deha"larn Her d a h i n i n olur.

karlk d e b i l i keifler ge-

yorsa, o

P e y g a m b e r g e r e k t e n de P e y g a m b e r d i r . gereklikleri, mucizevi gsterdikleri bir kefi ve o y o l d a berbat

Modern litirdii dirler.

lsnde olmaz Stalin

teori-pratii

Marks-Engels-Leninler ylesine eserlerini srdremeyip

mucizeviettikleri

gibiler o n l a r n

lde yalanc

P e y g a m b e r kesilmilerdir...

Peygamberler'e Allah zmleri mezsek, yalarnda irmesi, o kii geri dern gibi. iner. da in

tarafndan

melekler veya

dorudan

ilham-

la, sesle, ryayla v a h i y l e r : Y a a d k l a r t o p l u m s a l s o r u n l a r n y o r u m ve kutsallatrlm olur: mistik g e l e n e k y a n n a determinizm, uratma bylenbelirli sentezleEer o Bunu plack g e r e k u sorunlar Kii'nin bunu Tarihsel kiiyi

y o r u m l a m a ve zmlere

rini yakalatr.

iinde d u y u p d i l l e n d i r m e s i ve pratie geolur. bulur. (antik tarih veya o aamaya denk den

kiinin

mucizesi veya " y e t e n e i " veya dehas prosesi kendisini P e y g a m b e r l i k iinde zaman

kutsallatrma toplumlar) adaki Onlara

iindeyse

hem kendisi hem de t o p l u m u doal o l a r a k el ele bytrler. T p k moliderleri b y t t m z ve ou ululatrdmz bir kenara kiisel d n c e P e y g a m b e r sfatn prosenin yaktrmaymz, Allah'

b r a k m z ( l a i k l i i m i z ) n e m l i deildir. T o p l u m s a l ve m e k a n i z m a m z ayn devamdr... grevleri

brahim'in sentezleri veya tarihsel mdr? 1- Aa 2 - Orta sel devrim Barbarlk geleneklerini Barbar;

a z m s a n a c a k bulular

kesip a t m a k .

gebe ekonomisine gemek. M e d e n i y e t ile t i c a r e t ilikilerini ve t a r i h yerinde gtrmek. ideali olarak Ge(Tarihsel Devrim miras) d e n g e d e t u t u p yerli

3- M e d e n i y e t e y n e l m e k . potansiyelini dini lecei tektanr biiminde

brakmak. 4- Her y a n d a ye y n e l m e k : sunaklar; k a r a r g a h l a r k u r a r a k Filistin'de Hicaz'da karargah, kentlemeDrt yol azn t u t m a k . zerinde kent t o h u m u n u , Kabile'nin " Y c e yan bulave ge-

5- Gney Ticaret Yolu Bu t a r i h s e l Baba"lndan, Yukardaki mazsnz. Irak ve limeye olan

kabe t e m e l l e r i n i atmak. Tarihsel Devrim t o h u m l a r n , ideallerini ekmek. grevleri Abram' K a v i m l e r Babas: grevlerinde geliim hibir iinde brahim yapmtr. uydurma ve m m e t Atalna ykseltmitir. yaktrma Sodom, Finike,Filistin, Gamorah

Tarihsel

b e n z e r kentlerin; A r a b i s t a n ' n , Y e m e n ' i n , H a b e ' i n v e bunlar Msr m e d e n i y e t l e r i n i n a a m a l a r uygun dmektedir. olmayan, fakat Kur'an'da ve slm

kuatan

bellidir. Ve t m t a r i h s e l

Ancak Tevrat'ta Kabe'yi "Ve kar sakin "Ve ve

mitolojisinde

baz olaylar gibi, b r a h i m ' i n o, insanlar eli arasnda ona 12 Bap bey yllar

Hacer ve smail adam ve olacaktr; btn

ile birlikte Hicaz'da onun eli herkese arknda

k u r d u u olay yer almyor. T e v r a t u kadarn ilitiriyor: yabani 16) idiler. 137 (smailoullar)" yldr. herkesin kar olacak kardelerinin

olacaktr. "(Tekvin, gre smail'in mrnn

"Kavimlerine

"Ve dir) "O yor.

Havila'dan oturdular. btn

ur'a

kadar

(ki bu Asur'a

giderken

Msr'n Bap

nnde25)

kardelerinin

karsnda hakknda

yerleti. "(Tekvin, kesin daha

Tevrat, mi o l m a s

Hacer ve smail akla y a t k n

bilgiler v e r m i y o r , v e r e m i karn v e r m e s i , bilgilenberi srail oulbu konuda sansr oluyor: "yabave bandan

Oysa olaydan

bin yl s o n r a y a z l m a s n a geliyor. A m a

larnda S a r a ' d a n ve b r a h i m ' d e n g e l m e mekanizmas, Sara dolaysyla Tevrat'taki ni" " h e r k e s e brahim'de sahip kendisine" "Mbarek" myor; tiriyor; u szckler smail'de. sormalar olan" bu

basklarla

ktleme yoluyla sansr'n kar"...

ilemi b u l u n u y o r . K a b a h a t Sara Kabile 17'de

karl neden? Hayr! Bap

kar", " k a r d e l e r i n e Oysa

deil; kar

m a d u r olan mi? Oysa

smail'i

hak d i n i n e gelenei, smail de

olarak arayp

gerekmez kardr.

olanlara

klnmt.

Bu y z d e n b r a h i m bile, a n a h a n S a r a ' n n d m a n l n a kar durabelki yerini bile t a m s y l e m e d i i Hicaz d a l a r a r a s n d a y e r l e Sara'nn gz nnde, Beer-eba'da veya "Paran" da brakmkameze-

yor Hacer ve smail'i. b r a h i m , Irak ve Msr m e d e n i y e t l e r i a r a s n d a k i ticaret yollarn r rak, olay kar d o l a p Hicaz'a i n c e l e m i bir strateji beri bilinen ustas. Keskin sezileri ve O'nu A d e m ' d e n geleneksel Gney Ticaret Yolu

rindeki

kadar, eer s m a i l o l a y n a kullana

dek g t r m e m i s e ; kullana azalt ve

smail bin ylBasra

buna v e s i l e o l m u t u r .

O z a m a n l a r M e d e n i y e t en az 2 - 3

dr t a r i h s e l

devrimler kontejanlarn

Krfezi'nden U m m a n brahim

D e n i z i ' n e bal Orta T i c a r e t Y o l u

z e r i n d e nere-

d e y s e kastlap t a l a t ve kent k a r g a a l a r y l a bu yolu t k a d iin, Gney Ticaret Yolu'nu yoklamadan kelbi) dile getirdi: beyt'in eyi iln ortak et; sana (kabe'nin) koma evimi gerek yerini ve temiz yaya aklam edenler, uzak Hac ve emayakta yollardan Sresi (Kabe'nin) diye. eitli onlar hibir secde hacc, tavaf tut" gerek duramazd. Kutsal Tarih (bni Bu y z d e n bu g e r e i Kur'an ve s l m Mitolojisi: A b b a s ve bni retmitik: duranlar, gelen "nsanlar yorgun 26-27-28) "Rabbimiz, yannda Artk sen yemilerle smail'dir. Hacer 132 ekinsiz de besle ben bir ki ocuklarmdan vadiye insan edilen bazsn, senin Rabbimiz Sresi, Beyt-iHaram namaz Ve 37 Ayet) slm mitolojisindeyse yerletirdim. (brahim ocuk belgesi, Bu klsnlar "Bir zamanlar brahim'e "Bana rk ve iinde

edenler iin

develer

zerinde

gelsinler."

(Kur'an,

bir takm kurban

gnlleri onlar

sever yap.

kretsinler"

Tevrat'ta

shak'tr.

Bunun anlam: ile smail, tm

Her iki t o p l u m u n da A a Barbarl brakp kutsal y k s d r . insanlarna kutsal b a l a n g saArabistan

sr e k o n o m i s i n e g e t i i n i n ylm anahan, babahandr.

atalar e v r e s i n d e A r a b i s t a n T o p l u m u ,

Araplatran Arap: m s t r b e " olarak Ve srail ztlklarn

" A r a b - r i b e " v e A r a p l a m a k isteyen A r a p : harmanlat. kinleti. T e v r a t - K u r ' a n ve gidilerinde

"Arab-

ile A r a p ztlat Tarihi

Mitolojiler bu Kitaplara

balanglar

e t k i s i n d e geliti. olaylar g e n e l , ana Kutsal Bu kadar i n s a n l n gidi k a n u n l a r daha da aydnlatacak ve glen(Genesse, A.R.

Grlyor:

ve M a s a l l a r a u y u y o r ; v e y a tersi... olmadka, genel gidi kanunlarn

a s n d a n bize y e t i p artyor. Ayrntlar, u z m a n l k l a r n b o u l d u k l a r alan d i r e c e k m a t e r y a l l e r olabilirler. G e n e l Tarih, Cilt. 5) 4BRAHM DN'NDE "KUKULAR" iki gerkoRealiteyi t e m e l d e d e i t i r i m l e r e zorla-

m a d k a a y r n t l a r a d a h a fazla g i r m e m i z e g e r e k yok.

Buraya ei

kadar hibir t e r e d d t e yer b r a k m a y a c a k l d e u (tektanr) dini;

izledik: m e d e n i y e t e Snfl t o p l u m a gei, balar a a

1- b r a h i m

m n c l balar z dini o l m a m t r . T e r s i n e k o m n c l Komncl Komn din o l m a k z o r u n d a dini totem kalmtr". henz atamayan;

k o n a k t a n orta k o n a a t a y a n ve m e d e n i y e t e y n e l t e n bir kabile dini: geleneklerini atsa bile, hi

o l m a z s a a n a tanr, b a b a t a n r v e y e r - g k t a n r l a r b a s a m a k l a r n y a a m a k t a n v a z g e e m e y e n ; onlar a a m a m bir din o l m a s g e r e k m e z mi? O halde b r a h i m dini t e k t a n r dini deil mi? Tarihncesi Bilimi bu a a m a d a antik t a r i h i n gidi k a n u n l a r y l a insanlk tarihi yine B o c a l a n a n n o k t a burasdr. hibir t e r e d d t e yer Peygamberlii atay brakmakszn su gtrmez btnletirilmedike, 2- brahim'in prose, btnyle gznnde tutula-

m a d k a y e t e r s i z kalr.

mucizeleri,

izledik ki, ileri g r l bir kabile reisinin en y e r e l s e n t e z l e r i n i n kutsallatrlm y a n s m a l a r d r . Yani lde dosdorudur. k o m n dini d a h a o k ata dinidir; P e y g a m b e r deS m e r l e r ' d e ve T r k l e r ' d e sonra; k u t s a l l a m a gkgr bir yneticiler arasnda kalr. Olay Oysa yine grdk. brahim'in

il tanr yapar. A n a t a n r - b a b a t a n r gibi. Peygamberlik medeniyete geiten ortaya kar. Tanrlarla, yercil selletike bilimi

alverii y a p m a k iin. O halde b r a h i m bir tanr mdr? O halde k o m n medeniyete zl aamasnda yetersiz kesinlemi tespit: k o m n c l bir dindir. tanrs benzeri bir liderdir. Medeniyet diniyle komn canl gidi o l a r a k t m tarih l s n d e ele a l a b i l i r s e k z e b i l i r i z . z e t l e bu iki 2- b r a h i m

1- b r a h i m dini

derin bir eliki iindedir.

O halde Kutsal yorlar?

Kitaplar ve Kutsal Tarihler, Mitoloji y a l a n

m s y l -

in k o l a y n a kaanlar, T e v r a t , Kur'an ve m i t o l o j i k elikilerle o y n a may pek severler. U z m a n l k , a y r n t l a r d a b u l m a c a z m e vakit geirmesidir; nakitleri nasl olsa gelir. V a k i t l e r i ve nakitleri o l m a y a n l a r a iin z yeterlidir. Tarihi y a p a c a k o l a n l a r a , b r a h i m t i m s a l i d u r u s e n t e z l e r y e t i p artar. Tevrat-Kuran yi iler: ileyle, sabrla ve uzun Kutsal Masallar, gerekte, znde bir t e k p r o s e binbir kutTarihncesi Tektanr Semit toplumlarnn, barbarlk konaklarn

y z y l l a r iinde a a r a k m e d e n i l e m e l e r i n i n i d e o l o j i s i n e u l a m y k s n anlatrlar.

sallatrlm:

A n c a k o prose t e k bana; niyetlerinden sramal etkilenerek,

n s a n l k t a r i h i n d e n s o y u t l a n m bir gidi Dnce abasyla

deildir. T a r i h n c e s i n i n S e m i t t o p l u m l a r , I r m a k c l Irak ve Msr m e d e b i n l e r c e yllk t e f e k k r : s e n t e z l e r l e geliirler. pratiine, g n d e l i k v e uzun v a d e l i y a a mal haline getirir, bir d a h a de y e n i l i k l e r e benimseyerek

B a r b a r n t e r t e m i z zekas,

mna neyi yararl g r y o r s a o n u s n g e r gibi emer, p r a t i i n d e d e n e y e rek y a a m y l a sentezletirir, s r a t l e kendi da onu lmne savunur, hemen gelenei atr, gelitirici olan her s e n t e z i yapar. Genellikle

ve dnceyi

savunur,

g e l e n e k l e r i n e sokar. D e v i r d a i m biimlerde de olsa (he-

Tarihsel D e v r i m l e r i n Tarihi, cycle:

lozonik) ilerleyii v e y a barbarn tarihi deeri t o p l u m s a l adan Kollektif A k s i y o n u n d a y s a , beyinsel a d a n da bu t e m i z , parlak z e k a s n d a medeniyetin kastlatrlm d e r e b e y fikirlerine s a p l a n p k a l m a y n d a yatar. bakmlardan tam tamna kollektif y a k c - y k c , Komn, toplumsal yannda;

ayn z a m a n d a k e n d i n e gre y i n e de y a p c ilkel s o s y a l i s t bir g o l u u kii de ayr ayr p a r l a k z e k a l a r a , y e t e n e k l e r e , p o t a n s i y e l dahilere g e b e zgr, eitliki ve gelitirici beyin retici bir potadr - . 40 yl s a b r l a - a z i m l e t a r i h s e l d e v r i m l e r e h a z r l a n a n Atilla'lar, Cengizleri, T i m u r ' l a r , B a b r l e r i , T a r a Bulba'lar v e y a vakit d o l d u m u annda iei dan Komn ufuklar burunda skender'leri, potasnda bir gelien ku Fatih'leri k a r v e r e n g, ya d o r u komn gelenekleridir, kii beyni, Asla kanatlanmaya bakmaz, Zaten hazr, nk yeni gegeriye komn toplumlardr ya da gzleyen

gibidir.

m i i n d e s a d e c e ileri gibidir.

b a k a n n d e r atalar vardr. hele g i r m e m i s e , adeta balangcdr.

k o m n eer her m e d e n i medeniyet

medeniyete dememi, Komn, tarihin y e t e g i r i i n d e tarihi deniyetlerin tarihlerini gelecekle olmam

bir g e m i e d e s a h i p deil Bu y z d e n n c e g e l m i meolmayndandr;

k e n d i s i y l e balatr, say, kendisinin

kendisinden tarihe sahip

kellesini u u r u p y e n i s i n i

k u r d u u z a m a n eski

dopdoludur.

te bu, yeni koullara, uurda lmleri

ufuklar g z l e y e n z g r k o m n dt alr a m a baarr. zaman gze tarihsel grevini

beyni; byk

u y g u n tarihi girer. Bu bir h a s s a s i dayanamaz;

kavaklara bulur v e

dahiyane yaratlara

y e t l e sezer,

Ycelmeye-kutsallamaya

tarihsel devrimleri

b a a r m a s ve k u t s a l l a m a s , hep r y a d a g e z e r gibi Medeniyeti fetheder ama sonradan medeniyete komn geleneinin sosyal k o m n g c y l e ve z e k a -

d a h a o k bilinaltyla olur. Bu y z d e n balad iin: T a r i h s e l d e v r i m l e rin s o n u n u g e t i r e m e z . fetih olur; d e r e b e y l e i p b a k a bir k o m n n v e y a kalmtr; sosyal

klcna ban uzatr. Y i n e de antik tarih, bu syla y r m e k z o r u n d a snflar s a v a n n vekili

devrim getiremeyen

k o m n aknlar o l m u t u r .

M u h a m m e d ' i n tektanr gelitirimi, tam t a m n a bu proseyle d o u p gelitii gibi, b r a h i m ' i n t e k t a n r s e n t e z i de antik t a r i h i n bu gidi kanununa uyar. Kent d z e y i n e e r i m i bir Y u k a r 2500 yl nce B a r b a r g e l e n e k l i aibir O r t a Barbar, Muhammed, ret o c u u d u r . brahim, Yani sosyal Muhammed'den gelmi g e b e airet lideridir. kesinlikle m e d e n i y e t insan snf u f u n e t l e r i y l e t u r u y a saraylara, deildirler. Beyinleri medeniyetin putlara, evrilmemitir; mala-mlke-hresembol

te-korkuya, tapnaklara, derebeyliklere Tersine, o ryen

srsne bereket oktanr apoletlere

bylenmemilerdir. kuatan mede-

m e d e n i y e t y o z l a m a l a r n d a n t i k s i n e r e k , Tarih-

sel g r e v l e r i n i s e z m e k v e b a a r m a k zere kendilerini niyet gidilerini bilmilerdir. 1Medeniyet, dalnda oktan olmu, kolayca

ibretle izlemiler ve u d u p d u r u s e n t e z l e r e u l a m a s n kopartabilecek bir

meyvedir. V e y a i e l i k i l e r i y l e r y e n a m a d o u r a m a y a n ve bu y z den de asla ileri g i d e m e y e n , " a y a k l a r kilden bir d e v " dir. 2- M e d e n i y e t l e r i n b e e n m e d i k l e r i , paylamc, eit, yalan-dolan kendileri (yani d kabileler) ise, kankarde toplumlar olarak geri olsalar da insan z n y i t i r m e m i , p a r a l a n m a m , cesur, s a v a bilmez y e p y e n i insan v e o r a f y a o l a n a k l a r n a v e p o t a n s i y e l l e r i n e s a h i p bendini a m a y a hazr; t k a n k l a r ac glerdir. 3- M e d e n i y e t i n ii, d z e n i , insanlar, hereyi gibi t a p n l a r da karmakarktr, mik p u t l a r d a n kendisi gibi medeniyet hatta hibir p r o b l e m i Dolaysyla daha a y d n l a t m a y a n ve z e m e y e n koibarettir. m e d e n i y e t i n beyni de (inanc da) inanl beri, bir ilkel

a c n a c a k haldedir. salam, yklmaz dzenli ve iinde doduu gnden gerekir. Irak balklar

4- yleyse yepyeni, lk m e d e n i y e t i n

iinde g e l i e n d n c e ve d a v r a n s e n t e z l e r i , ilkel b i i m l e r i n d e n ba-

l a m a k zere bu y n d e o l m u t u r . Ve en olgun y a z y a g e m i biimini de Kur'an ile b u l m u t u r . Tektanr ideolojisi, bu t a r i h s e l devrim grevlerinden ayr bir olu deil, t e r s i n e o g r e v l e r i n k u t s a l l a t r l m en d o a l y a n s m a s d r . n k antik t a r i h t e d n c e h e n z kutsallk k a b u u , beii Bu y z d e n M u h a m m e d ' i n tektanr ideolojisinin veya iinde geliir. kutsallatrma

prosesinin en olgun rnei oluu; A r a b i s t a n llerinden ad san iitilmedik bir kabile t o p l u m u n d a n kt diye y a d s n a m a z s a , tpk yle tektanr sentezini snamaz. ilk yakalayp s a v u n a n brahim de yazsz, g e b e d i r diye yadM u h a m m e d bile brahim'den 2500 yl sonra gelmesine karn nk y a a n a n t o p l u m Barbar: henz

o k u m a yazmaszdr. O d n e m d e Mekke'de, Medine'de o k u m a y a z m a bilenler p a r m a k l a g s t e r i l e c e k kadar azdr. medeniyete yeni yeni k: Barbarln zlmeye ncesi t o p l u m u n geleneklerini srkler. b a l a m Yukar Yazsz tarih

M u h a m m e d ' i n b r a h i m ' d e n farKent a a m a s n d a y a a m

gebelik a a m a s n gemi,

oluundandr. A m a brahim de ilk ana Irak ve Msr medeniyetleriyle ve evre barbarlarla ili dl y a a m ; [meyilli]. arasndaki rabilir. Sadece yaad toplumu gebelii de a m a y a hazr, grevk a p a t m a y a eginletirmitir yalnzdr; yani toplumu ile M u h a m m e d , kenttabaaMsr Msr, iinde lerinde pimi bir lider oluu, onu bu fark

uurum, M u h a m m e d ' i n k i n d e n farkldr. bunu baaramaz: Toplumu

laryla beraber, gebeleri de peine t a k a r a k bir tarihsel devrimi brahim henz geridir ve Irak, brahim'e Irak, medeniyetleriyse gelitirmek kalr. Tektanr l, rim g i d i i n d e n henz gldrler. Bu y z d e n

Finike, A r a b i s t a n ticaret yollarnda tarihsel devrime hazrlk d n c e s i n i Bu ise tektanr ideolojisi biiminde yansr. barbarn m e d e n i y e t l e r l e grei: Tarihsel devk o p a r d n z m, k o n u y u tarihi o l a y l a r d a n soyut, paraideolojsini,

m e t a f i z i k l e t i r i l m i u z m a n l k a l a n n a s o k a r s n z ki, bu l d n c e Barbar, y a p a c a ii nce szle sazla, geliir, annda gibi iirle kutsallatrr. Yazya Bu r-

o t o p s i s i n d e n , canl yeni s e n t e z f i k i r l e r d o a m a z . yalarla, Yazya sunaklarla, geebilirse adaklarla sonra baardka destanlar,

Kur'an

yazlar.

geemeyecek

ilkellikte b u l u n u y o r s a , a z d a n a z a naklen olarak, b r a h i m ' i n y k s gibi kutsal rihte) yerini alr-. m a s a l l a r halinde 2 5 0 0 yl sonra s l a m

k o r u n a n iirler, d e s t a n l a r M i t o l o j i s i n d e (kutsal ta-

1500 yl sonra da olsa T e v r a t ' a g e e r ;

Yani ne kutsal kitaplar, ne mitolojiler yalan sylememilerdir. Muhammed gibi brahim de bir kabile t o p l u m u insandr. yaratnda tektanr alacak bir yan olamayacak bulamyorsak, bir yarat medeni, fikirlerini M u h a m m e d ' i n Kur'an gemi ele almamalyz. bilmeyiibrahim'in Tevrat'a barbar gneini

kukusuyla

aknlmz ve 136

kukularmz bizim

mizden ya da barbara medeni nyargsyla bakmzdan ileri gelir.

Kutsal sa

Kitaplar ve

Kutsal

Tarih:

Mitoloji

eer y a l a n

sylyorlarBu d u r u m o

( u y d u r u y o r s a ) b u n u iki y n d e y a p m a k z o r u n d a d r l a r . hem de d z e n b a z , deilse insanla k a r t r m a k olur:

devir insann, y i n e m e d e n i ; medeni

Bizantizmde gelimi

1- Eer b r a h i m dini t e k t a n r c y n l tahrifat ve u y d u r m a y Bu da y e t m e z ; an insanlar

2- " o k t a n r c " : T o t e m i s t : A t a dini: oktanrclk sadece bilinte

Kabile dinidir ki o z a m a n bu iki kabile d i n i n e ait deildir. iin, brahim MeO dinin

(yalan) gerektirir. g r d m z gibi gkselleir.

d e n i y e t l e birlikte o k t a n r c l k geliir; bugnk g i z l e m e k ve t e k t a n r c 1- Eski o k t a n r drlar; nk her a l a n n d a o temel

olamayacaklar

hale s o k m a k iin: s i l m e k zere bir hayli kutsal kitaplarn ve uramak zorundamasallarn hemen budakolaylar,

izlerini

kendisini h i s s e t i r m e d e n y a p a m a y a c a k kadar dall

l ve kkl gvdelidir. 2- Ayrca o devirlerde bunlar, gelimi medeniyetlerde olduu gibi bir tek "kii" kendi karihasndan, istedii gibi kolayca, kontrolszce uyduramazd. Toplum, Tevrat yazlrken de; Kur'an yazlrken de, Kutsal Masallar yazlrken de, kontroln t a m a m e n kalkaca kertede parampara Bu alanda bir yalan kalnrd sosyal ki bu snf ve zmrelere blnp ztlamamt. bin yank

uyandrabilirdi. Ve yalana elbirlik ortak olunmak zorunda

olanaksz kalr ve kokusu kard... Dolaysyla ilkin Tevrat'ta yaplabilecek bu tr tahrifat ve uydurmalar, ncil'de olmasa da Kur'an'da yanksn bulur; apak elikilerin akla yatkn yorumlar gelitirilebilirdi. Ne Tevrat'ta, gre ne de o Kur'an'da gnk bu tr elikilere rastlanamyor. ncesi geleBu tarih Masallar'daki neklerine elikiler, yer ncesi elikiler, airet y a p l a r n n tarih (rezonanslaryla) tektanrcln biimindedir; brahim

benimeyileriyle brahim'in soku eilime gtren dikkatle

aklanabilir. dinini

temeldeki

sallantya, brahim

tereddte

brakmayacak inanlara biraz Tevrat

hibir eliki yer a l m a z . . izlenirse, tektanrclnn, brahim anlaokb a l a m bir prose: baba geleneiyle baba Gidi o l d u u olu Yakub'u

t o p l u m u n d a yeni labilir. brahim'in tanrc

filizlenmeye shak ile da,

olu

Kenanllar

evlendirmez; 20 yl

memleketi Laban'n Rahel alnan

Paddanaram'a: kzlarn: Lea ve putunu de

Mezopotamya'ya Y a k u p , days Rahel'i devenin Laban ildir. "Niin

kaynbiraderi Laban'n yanna Laban'a alarak,

gnderir.

k e n d i s i n e e edinir. A y r l m a l a r semerine koymutur. her y e r d e arar;

ekimelidir. Y a k u p h a b e r s i z c e kars hatta babasnn

oluk o c u u ve s r l e r i y l e a y r l r k e n , "Terafim"i gizlice

bir tek putta

nk

Laban Y a k u b ' a e k i i r k e n yle der: katn?.."

"Niin

ilahlarm

aldn?"...

(Tekvin,

Bap

31) bile

Tevrat' y a z a n l a r da " T e r a f i m " d e n tekil o l a r a k sz e d e r l e r k e n o u l m u gibi de anlatrlar: "Ve Rahel T e r a f i m ' i a l m ,

( b u r a d a bir t e k p u t m u gibi s z e d i l i r k e n devenin semeri iine koyputlar Laban, birok alnt ikincil deil,

h e m e n a r d n d a n g e l e n c m l e : ) "Ve onlar a n l a t y o r m u gibi ele alnr-. Ama uras kesindir: Harran brahim'in

m u t u v e z e r l e r i n e o t u r m u t u " d e r k e n sanki " T e r a f i m " oul karde torunu deil gibi

Mezopotamya'da A n c a k olaylar veya

dolaynda

eyleir v e t e k t a n r y a izlemek; iimize

ilaha inan besler:

" l a h l a r m " deyii b u n u aklar. b t n l k iinde geldii O zaman o "ilahlar": tarih ncesinin inanlar

k e m i r i i n e u r a t m a m a k gerekir. kalml Laban, grlr: Yakup ile

medeniyetlerden esinlenerek karm, oktanr yeminletii zaman, kendi

"lahlar"n

b r a h i m ' i n ayn z a m a n d a kendi babas olan N a h o r ' u n inand t e k t a n r: A l l a h ' ahit ve g z c t u t a r : "Birbirimizi Allah ahittir" Allah' ve Nahor'un Bap 31) henz t e r k e d i l brahim tektanrcl, brahim'in Allah', babalarnn Allah' aramzda (Tekvin. "brahim'in hkmetsin" der. Burada memitir. gzden kaybettiimiz zaman seninle benim aramzda

ilahlar;

tarih ncesi g e l e n e k s e l oktanrlar,

Fakat barol o y n a m a z l a r .

t o p l u m u n u b y k bir t a r i h s e l d e v r i m g r e v i b y l e m e d i i l d e sarp s a r m a l a y a m a z . b r a h i m ' i n t e k t a n r s e n t e z i kendi iinde byr. b r a h i m t e k t a n r s e n t e z i n i d a y a t m a k y e r i n e kendi t o p l u m u n u kendi s e v i y e s i n e k a r m a k zere e i t m e : A a barbar g e l e n e k l e r i n i kesip a t m a k , gebelik, ticaret, sunaklar, k u r b a n , t e m i z l i k , s n n e t , derleni ileriyle urar. Bunlar b a a r d k a t e k t a n r s e n t e z i n i t o p l u m u n d a sabrla mayalandrr - . b r a h i m ' i n tarihi prosesi, a a m a l a r , g r e v l e r i k a v r a n m a d k a , O ' n u n t e k t a n r c t u t u m u d a t o p l u m u n d a k i geliimi d e a n l a l a m a z . brahim'in da lmnden kendi anda kendi elbette baarlar gelitike tektanrclAma her canlanr. Bu yallk a n d a sonra tarih t o p l u m u n d a y a y g n l a p derinleir. gelenekler yeniden bir aktr - . Dina y z n d e n alnca, Beytolanlarn hepsine dedi: Arade-

ncesi

tarihsel kavakta grlebilen doal

Yine Y a k u p ile Kenanllar'n aras kz "Ve mzda itirin. "Ve Yakub'a tna Yakup olan Ve evine kalkalalm olan Ve ve kendi Beytel'e btn Yakub ile

El'e g e t m e k zere yola karken eski oktanr putlarn Y a k u p g m e r : beraber ve yabanc ilahlar atn kendinizi ilahlar ekem'in Bap 35) gizleyip ve giysilerinizi

kalm." kulaklarndaki mee kpeleri alyanndaki aac

ellerinde verdiler. Ve

yabanc onlar

gmd.

g ettiler." ( T e k v i n ,

Eski

totem-ata

gelenekleri

brahimoularnda nk

yeniden

canlana

g e m i olsa da t o l e r a n s l a kartlr. O zaman

karlanr.

h e n z g s z ve parabrahimoullar Herkes tektanry Giderek deil,

lanm d u r u m d a d r l a r . T e k t a n r s e n t e z i tarihi z a r u r e t l e r iinde n e da t e k t a n r s e n t e z i n e sarl artar. b u n u s a b r l a d e n e y e r e k g e l i t i r m e k z o r u n d a kalrlar. da o k t a n r l a r da o l a y l a r n gidii t e k t a n r c l k ar Laban bile basacaktr. skntl gnlere Arami neyin dtnde Laban'a nesidir? gelip kendi ona ilahlarn dedi: ryalarna sokar: Kendini saBap 31) onlar savalarnda Hl kt bir ey sylemeyesin." ( T e k v i n , Kk kabile kalnm oktanr putlardr.

ierisinde s n a v d a n geirir.

brahim'in tektanrsn "Ve Allah knp, Ama ele dan ri Yakub'a gece ne

ryasnda iyi ne lahlar"

"yabanc

geirilmi v e y a

etkisinde hem

k o r k u l m a k t a v e y a etkilerine inanlmaktadr. Henz tarih n c e s i t o p l u m a l a m a d arasnda

Gmmelerinin sebebi hizmet etmemeleiin o k t a n r c l k da kolay dola-

de h e m t a n n m a l a r iindir.

de b u l u n u p kar t a r a f a

b r a h i m ' i n e i t i m i n e karn a l a m a z . b r a h i m ile t o p l u m u v e y a t o r u n lar ve y z y l sonra g e l e n t o p l u m u bile u u r u m mayacaktr. N i t e k i m 2 5 0 0 yl sonra bile a n c a k bir t e k M u h a m m e d kp t e k t a n r c l gelitirebilecektir. A n t i k tarih Yakub'un nca saklar kars Rahel'in, babas lamas y i n e b a b a e v i n i n Hi d e i l s e ama gsterir. Zaten Rahel de Y a k u b ' u n e t k i s i y l e ve b r a h i m ve Nahor gelenei ile t e k t a n r dinini b i l m e k t e v e b e n i m s e m e k t e d i r . A m a g n m z d e bile cinlere i n a n l m a s s r p gider. Cinler, bu t a r i h n c e s i putlarn etkilerinin g i d e r e k p s i k o l o j i l e r e giriidir. A c a b a b r a h i m dini t e k t a n r dini brahim anlatlr-. brahim, lmnden kendi tur. Tekvin'den sonra anlaldna gre nk daha ok babas grevi o Terah'n zaman Peygamberleir. tarihsel zaman, Tekvin midir? T e v r a t ' t a bu ak mdr? bap 10'dan bap 26'ya dek blmnde Laban'n inancndan errinden da b y l e s i n e y a v a ilerler. putu T e r a f i m ' i alp sakL a b a n sk a l a r ve azaldn Laban'n

k o r k t u u n u gsterir. korktuklar artk

belki T e r a f i m ' e y a l v a r a c a k v e o n l a r a zarar v e r e b i l e c e k t i ! iin T e r a f i m ' i etkisinin zerine oturmas putlarn

o m u z l a r n a y k l e n m e y e balar. P e y g a m b e r l i i v e y a t e k t a n r f i k r i n e girii yok75 y a n d a d r . olmutur. Bu Irak ( M e z o p o t a m y a ) sre iinde b r a h i m babasnn da

Tevrat'ta brahim'in

B a b a s ' n n l m n d e n s o n r a b r a h i m ' i n A l l a h ile iletiimi b a l a m kenti U r ' d a n kal ve H a r r a n ' d a eyleeli en az

gibi verilir. A n c a k b r a h i m o sra m e d e n i y e t l e r i n i n nl tarihsel grevlerini ocuklarna T e v r a t t a r i h l e m e l e r i n e g r e 50 yl rettikleri

iyice s e z m i v e d n m t r , z a t e n brahim'in yapacaklardr:

"Ve Abram'n gitmek ler vin, ve "Ve Bap

Terah karsn, zere orada Terah'n 11)

olu

Abram'

ve

Haran'n beraber

olu ald;

torunu ve Ke ve

Lut'u nan

ve

olu geldi (Tek-

gelinini oturdular." gnleri

Saray'

diyarna

Kildanilerin

Ur ehrinden 205 yl oldu

onlarla ve

kt;

Haran'a ld."

Terah

Haran'da

B u r a d a n a n l a l a b i l i r ki, b r a h i m ' i n stratejisi, babas T e r a h ' n r e t tiklerinden ve amalarndan temellenmitir. Harran d u r a g l e n m e k iindir; asl h e d e f " K e n a n d i y a r " yani Msr, Fenike, lrak m e d e n i y e t l e r i a r a s n d a g e b e l i k v e ticarettir. A m a b a r b a r n ticareti t a r i h s e l d e v r i m lersiz o l m a z ; t i c a r e t , barbar ali medeniyeti k e f e t m e y e v e u y g u n koullarda f e t h e t m e y e g t r e n yoldur. Yeri g e l i n c e g r e c e i z . T e k t a n r idehep t a r i h s e l d e v r i m a m a c y l a , p r a t i i y l e c a n c a n a y a t p sarmar - . brahim "Ve ve yk ve millet sana Burada Harran'dan Abram'a evinden edeceim ve lanet bereket edene ve ol "Kenan dedi: seni ve (Bap diyarna" gmeye Memleketinden mbarek seni 12) olduunu Bap 14'de daha edeceim; klacam ve ve ve karar v e r d i i akrabann git; senin ve gn ile " a h i t " l e m i t i r : yanndan seni bbyk kabileleri

Tarihsel G r e v i n d e younlamtr ve Allah Rabb babann sana gstereceim

memlekete klanlar

adn

edeceim sende

mbarek

mbarek btn

klacam

lanet

yeryznn

mbarek

olacaktr"

" R A B B " bin

bildiimiz t e k t a n r

ak bir e k i l d e a n l y o r u z : b r a h i m S o d o m Kralyla g r r k e n " R a b b " i tanmlayarak, "Gklerin Bap cariyesi ve yerin sahibi Yce Allah'a RABB'e" diye yemin eder. lkin "Ezeli T a n r : Y e h o v a " o l a r a k a n l m a s , olay d e i t i r m e z . 16'da " A l l a h " m e l e k l e r i y l e olan pnarn geldin, banda nereye Hacar nereden kendisini onu gsterir: Ve "Ve Rabb'in mededi: Allah Ey Saray'n meleklelei ur yolunda buldu.

gidiyorsun?" Ve

riyle b r a h i m ' i n smail'i d o u r a c a k kars nda "Ve etinde kendi kendisiyle ahdim kavminden birlikte y a n n d a k i l e r i bir ahit olarak o

H a c a r ' a y a r d m eder... Allah artk o n l a r Ve o gulfe can

Bap 17'de " s n n e t " , t e k t a n r : A l l a h ' n n i a n e s i olur. A b r a m 99 yas n n e t eder. etinizde ahdimi iin ebedidir, kesindir: ebedi sizin olacaktr. varsa, bozmutur." snnet olunmam snnetsiz erkek

(penisinde)

kesilecektir;

benim

Bap 18'de A l l a h b r a h i m ' e , ksr ve yal S a r a ' n n s h a k ' d o u r a b i lecei a h d i n i y a p a r k e n : " R A B B iin i m k n s z bir e y var m d r ? " der. eye k a a d i r d i r " t a n m n n karldr: Yine Bap Bu Kur'an'n "Allah her kurtarlmas: Tailk proseleridir.

18'de b r a h i m , S o d o m v e G o m a r a ' n n

rihsel d e v r i m iin A l l a h ile p a z a r l k e d e r k e n y l e der:

"Btn geliimidir. Bab "O kapsnda yere

dnyann

hakimi

adalet

yapmaz

m?"

Bu da A l l a h ' n sfatlar olan " R a h m a n ve R a h i m ' i n karl olan ilk 19'da A l l a h ' n iki melek de oturuyordu; kapand."... "RABB drd ve topran Lut'un "Fakat fndan "Ve berdir. ki sen Sodom ehirleri bitkisini kars ve ve altst onun Gomarra btn etti." arkasndan geriye bakt ve bir tuz direi oldu." zerine ve gklerden ehirlerde kkrt ve ate hepsini yave melekleri S o d a m ' d a grnrler: akamleyin ve Lut Sodom'a onlar vardlar ve Lut, iin Sodom'un kalkt ve grp karlamak

Y i n e Bap 19'da A l l a h S o d o m v e G o m o r a ' y y e r l e bir eder: havzay oturanlarn

karsn da t u z d i r e i n e evirir: karsn alan G e r a r Kral A b i m e l e k A l l a h t a r a karsn geriye fakat ver nk o Peygambil

Bap 20'de b r a h i m ' i n imdi adamn Ve ve senin sana iin ait

u y a r l r k e n y l e denir: (brahim'in) dua olanlarn eder yaarsn hepsi eer geri vermezsen

mutlaka

leceksiniz." n a m a z benzeri ibadet-

Bap 22'de Kurban o l a y n d a b r a h i m A l l a h ' a gelii gibidir a m a "Ve brahim ocukla Yine "Ve dedi.. " Bap 24'te b r a h i m ' i n y a r d m c s yoruz: "Eve "stei "Yere Btn bir eilip olunca kapanp RABB'e secde secde secde eder: eder: kld" tekrar RABB'e beraber ayn burada d a h a ak dile gelir. dedi: Siz burada ve secde olaynda gideceim kurban ikinci

ten de sz eder; tpk Bap 19'da Lut'un, Bap 17'de b r a h i m ' i n s e c d e y e Sanki ibadet g e l i m i t i r : beraber kaln yannza melei ve ben dneriz." brahim'e ard ve buluuaklarna oraya Bap 22'de melei eekle edip

Allah'n

gklerden

seslenir: defa gklerden brahim'e

RABB'n

k h y a s n da s e c d e e d e r k e n

bunlar k u k u y a yer b r a k m a m a c a s n a derinletiini, yaygnlatn bir

brahim

d i n i n i n tek-

tanr dini o l d u u n u v e b i l h a s s a b r a h i m ' i n z a m a n n d a g i d e r e k t u t k u n benimseyile aydnlatabilmektedir. keramet v e h m e t m e aslnda kendi kabile t a n r adna bal Hi d e i l s e kimse kalkp buna o k t a n r dini d i y e m e z . D i y e m e z sanrz a m a iidir. yle k u k u l a r uydurulur, A t a dinidir. evre ve brahim'in tanrs biimine sdr. T o t e m : toplumuna para, b r a h i m bu ata t a n r s n uzmanlk bambaka

kentlere Tektanr

d n t r e r e k asker,

mal g c y l e d a y a t m v e y a y u t t u r m u t u r .

Bu ata

olduka

m e k a n i k ve

uydurma

bir grtr.

lkin

hibir barbar

dininden tektanr

d i n i n e p a r e n d e y l e g e e m e y e c e k kadar inanla-

rna bal, a y a k l a r y e r d e d i r . l d r s e n i z o d n e k l i i bir r p d a b a a r a maz. Bu y z d e n ne b r a h i m , ne de t o p l u m u , i n a n m a d bir dini kabul d n e k l i i n d e deildir. grerek, deneyerek, devirmeyle binlerce ve yllk Sos ile e d e c e k kadar m e d e n i nimsetir. nk

T e r s i n e , b r a h i m dini d a y a t m a z , aklla, b a a r l a r l a , ikna y o l u y l a beb a r b a r l a r a n c a k ikna y o l u n d a n ; yle kolayca ihtiya ata dini i n a n a r a k din deitirebilirler. Ve bu bir m r l k z a m a n alr-. Tektanr ulalacak yal sentezi, bir toteminden Tarih'in yaktrma-yaptrma prosesine deil olsayd,

kutsallatrma tapnann

kalmazd;

insanlk T a r i h s e l

D e v r i m l e r l e deil, u z m a n t a p n c , d n c e l e r l e ilerlerdi. olaylara dnce kurbanlarna

Uzmanlk

ihtiya d u y m a s

Tarih'in gidi k a n u n l a r b a m b a k a eylerdir. Tevrat'ta tektanr: Allah, Kur'an'daki

Bu y z d e n o tr d n c e herkesin Allah' olarak

e k s e r s i z l e r i n i n t e k cellad y i n e t a r i h i n olaylardr - . gibi deil, sk sk " b r a h i m ' i n A l l a h ' " o l a r a k anlr. Bunu " K a b i l e T a n r s " gibi ele a l m a k ar bir y a k t r m a ve T e v r a t ' t a h r i f e t m e k olur. rifatlarla Tektanr Kimi u z m a n l k l a r bu tr k u k u l a r , d a h a ilemeye alrlar. Oysa ait o l u u n u veya Tektanr birok t a h bu an o sentezini derinletirerek sentezinin Tevrat'n

brahim'e

d n e m d e brahim'in s a v u n d u u n u ve toplumca henz b e n i m s e n m e y e balandn s den nakillere sonra, gsterir. szl iirsel, d e s t a n iindeki kalem uydurmulardr. Kendileri ans deil, T e v r a t ' n D i k k a t l e izlenirse T e v r a t y a z c l a r e l l e r i n d e k i olaylar konuur.

B u y z d e n , d a h a ok b r a h i m ' i n s a h n e d e n ekiliinbenimseyenlerin "brahim'in" "Babamn

tektanry

t a n r s " b i i m i n d e olur: 1- lk o l a r a k b r a h i m ' i n an. hereyde m b a r e k klmt. ba y a r d m c s (Bap 24) Y a n i Elizer'de g r l r bu tr bir b r a h i m , t o p l u m u v e evbayardmcs veya kahO sralar b r a h i m k o c a m ve ya ilerlemiti; ve Rabb b r a h i m ' i

re k e n t l e r d e t a n n m , kabul e d i l m i t i . T e k t a n r fikirleri de bu y c e l i l s n d e sayg yas, y a n a m a s , kabul b u l u y o r d u . kz Elizer adl grevlisi brahim'in yeminli olarak Mezopotomya'ya

gittiinde shak'a akraba sk bu an y a p a r : "Ya getir ve Rabb, efendim.

R e b e k a ' y alrken ve alp g e t i r i r k e n sk niyaz 24) ederim, bu gn ii rast

brahim'in Allah' ltfeyle."

efendim

brahim'e

(Bap

Bu Elizer'in de t e k t a n r y b e n i m s e y i i n i a n c a k bu inann b r a h i m ' d e n aldn gsterir. b r a h i m ' i n putu, t o t e m i o l d u u n u g s t e r m e z . 2- b r a h i m ' i n olu s h a k da tpk babas ve y a n a m a s Elizer gibi t a r i h s e l bir g r e v l e n e k m a k z o r u n d a kald z a m a n A l l a h ile iletiime girer. Ve b e n z e r b i i m d e anlar olur (Bab 26):

"Ve dedi: raberim senin

oradan Ben ve

Beer-eba'ya brahim'in Mbarek

kt. klacam Ve

Ve

o ve

gecede kulum bir sunak geldii

Rabb ben yapt." daha

ona

grnp beyznden be-

baban seni tektanr

Allahym;

korkma

nk

seninle

brahim'in

zrriyetini

oaltacam. inannn

orada

Burada lirtilmitir.

brahim'den

aka

brahim,

ailesine srekli

ocuklarnn

da Allah tarafndan shak 40 O za-

" m b a r e k " klnacan

b i l d i r e r e k onlar A l l a h ' a

balamtr - .

yan a n c a g r e v l e r i n i s e z m e y e balar ve g r e v l e r i n d e yrr. man A l l a h ' a y a k n l a r ve o n d a n ahit alr. latmaz, n k "Kulum yzdendir. i l e r l e y e c e i n i bilir; brahim Bu ahitlenii bu a t a s n n y a d i g a r , g e l e n e i d i r . yznden senin zrriyetini

k e n d i s i y l e ba-

Bu g e l e n e k hatryla ahdi bu

b a k a t r l s n d n e m e z bile. A l l a h ' n oaltacam"

3- s h a k ' n olu Y a k u p iin de ayn olay geerlidir. T a r i h s e l g r e v l e r Yakub'u Ve gklere ler. ve Ve sktrdka rya ite grd ve RABB ermiti; Allah' ayn ve onda onun benim; Ve gelenek tekrarlanr: yer Allah'n zerinde zerinde senin ve ve zerine durup bir merdiven kmakta Baban tozu ve olduun dikilmi ve ve ba idive ve kamelekleri yatmakta inmekte sana olacak btn 28) balants ite

dedi: yerin

brahim'in Allah' diyar gibi yerin

shak'n

zrriyetine garba bileleri oluu,

vereceim. ve

zrriyetin, Mbarek

ve arka sende

ve imale Allah

cenuba

yaylacaksn; gkle

zrriyetinde

klnacaktr. "(Bap merdivenle

Burada

aka

Meleklerini

Smer kutsallama

p r e s e s i n d e g r d m z g k s e l l e m e aatektanr sentezine ulatrmlardr. z a m a n alacaktr;

masdr ki, b r a h i m v e oullar t o t e m i z m g e l e n e i n i o k t a n a m l a r ; medeniyetin tanrsallatrmalarn Fakat b u n u n btn t o p l u m a y a y l p d e r i n l e m e s i

geri d n l e r i n o l m a s kanlmazdr. O geri d n l e r ile ilk T e k v i n bl m m z d e anlan b r a h i m v e oullar z a m a n n a d e n k d e n ilk t e m i z tektanr him dini s e n t e z l e r i gidiini sonrasn k a r t r m a m a k gerekir. kolayca a y r d e d e r e k izleyebiliriz. braBundan hepimiz

k o l a y c a t o t e m i z m d e n d e v i r i l i v e r m i bir t e k t a n r c l k o l a m a z -

d; tarih bu a a m a iin binlerce yl b i r i k m e k z o r u n d a kalmt.

DRDNC BLM TARHSEL DEVRM ZLEM TEMELNDE ALLAH-BRAHM VE KUTSALLATIRMA

1- TARHSEL

DEVRM

ZLEM TEMELNDE DN'NN)

TEKTANRICILIIN TEORLEMES: Kur'an, teoriye Hicaz Kent

(BRAHM

KUTSALLAMA Barbarlnn Baka devrim Medeniyet'e deyile, kent kabuk deitiriinin yukar delip, kent mekozasn

gemi

aklandr.

Komn'n

a a m a s n d a y k e n tarihsel

sezileriyle

d e n i y e t k e l e b e i haline geliinin,

kutsallaarak talara kaznm, yaz-

ya g e m i a n a y a s a , eriat kurallardr - . T e k t a n r dinini b u a a m a d a Hicaz A r a p l a r iinde bir t e k M u h a m m e d yakalamt peinde ama Hicaz A r a p l a r o ruhu a n l a m a k t a ve Muhammed'in diordulamakta gecikmemilerdi.

N e d e n ? P u t a t a p a r l k t a n sklm o l d u k l a r n d a n deildi. T e k t a n r sezdiini k e n t d a l a r da s e z m i ve o a m a l a r d a d e r l e n i v e r m i l e r d i .

nini t e m i z b r a h i m dini (ilk ata dini) o l a r a k m u t u l a y a n M u h a m m e d ' i n O sezi, a m a u y d u : bilmeden alamlar. Irak, Msr, G r e k , R o m a m e d e n i y e t l e r i o k t a n lksn tm dnya barbarlarna medeniyetleri bir t e k m e d e n i y e t d n -

imparatorlaarak "EVRENSELLK" Bamsz

y a s n d a d e r l e m e k lks, s k e n d e r ' e , A t i l l a ' y a d e k uzanr. O n l a r n baaramadn yollarn Tarihin Bizans v e A c e m l e r ' d e b a a r a m a y p t e r s i n e b t n ticaret Hicaz A r a p l n geti bu evrensellik lksne Hz. k k n l e e r e k tkamlardr - . kontenjan, beri hazrlamakla denebilir. A n c a k gn, b t n de-

brahim'den

nemelerin baarszlkla sonulanp, ticaret yollarnn kkn derebeylemi m e d e n i y e t l e r l e t k a n n d a n s o n r a gelip att. Hicaz seferleri de leri Arapl, zerinde G n e y T i c a r e t Yolu: kentlemiti. Ve Kzldeniz Umman-Hindistan olup bimedeniyetler dnyasnda

tenleri Hz. b r a h i m a t a l a r n d a n beri izleyip a l t u u r l a r n d a , b e l l e k l e r i n iliyorlard. nk Filistin drt yol aznda brahim'den beri y e r l e e n kardebilmeden 2500 yldr o e v r e n s e l l e m e (Yakndou medeniyetleri

a r a s n d a t a r i h s e l d e v r i m l e kpr o l m a ) l k s n kendi a a m a l a r kadaryla b e s l i y o r l a r d . Bin yldan beri O alt bilinle b o y u n a P e y g a m b e r k a r p t e k t a n r bu y z d e n d i . medeniyet oktanrlarn gemi, her y a n a bat-yaylyordu. de bu ykler, dinini y c e l t i p t e o r i l e t i r m e l e r i klaryla kararak Tevrat

ile y a z y a

 s k e n d e r ' l e r , Atila'lar, miti Y a k n d o u

Persler,

Romallar, zerinden;

Bizanslar, ama

Farslar gelip gebe-

medeniyetleri

bir t r l e v r e n c i l

z i r g a n l k a ol g r p a l a m a m t . Btn bu tarihi gidi iinde, bunlar grevini m a s a l l a r iinde, Hicaz A r a p l , b a r b a r o c u k z e k a s y l a rya a l e m i n d e y m i e s i n e kavrad ve t a r i h s e l m a d d i t a r i h s e l g r e v i n sebrahim'den kimseretim ve ylesi

M u h a m m e d n c l n d e sezdi. buldu. T e k t a n r c l k yeni bir ey deildi.

M u h a m m e d ' i n tektanrcl t e m e l d e bu ziiyle y c e l m e beri nin kupkuru tektanrlck,

hibir z a m a n v a r o l m a m t . (nsan t o p l u m u n u n

karnn d o y u r a m a y a c a

en temel

r e y i m i n e y a r a m a y a c a ) iin b t n dinler iin geerli olan baz m a d d i temel ce kural, t e k t a n r c l k iin de g e e r l i y d i . fikir o l a r a k t u t u p y c e l s e y d i , iinde t u t u p e v r e n e yaylrd. baarmasna slm Tarihsel 2500 Eer t e k t a n r fikri, s a d e yl nce Filistin gebe tarihsel mucizevi kuru

Semitleri grevlerini lendirdii yksek

brahim'in kald.

ramen tektanrclk Tarihsel Devrimiyle

D e v r i m ile saren ili-

mamadka

Filistin y r e c i i n d e y o z l a p ulaabildi. Hicaz

Muhammed'in temel-

birlikte b r a h i m T e k t a n r c l devrimini

mertebesine

Kur'an d o l a y s z c a

k e n t l e r i n i n orjinal t a r i h s e l iler.

yorsa; Tevrat da nce brahim Gebelerinin, sonra kentlerinin tarihsel d e v r i m p o t a n s i y e l l e r i v e y a z l e m l e r i n i Her iki ileyiin, t e k t a n r srf din Yeri rinin teorisi Tarihsel ruhu ruhuyla kutsallatrlp f a z l a s y l a s a r m a n k h e n z teori, ileyiini greceiz.

mas, t a r i h i n bu s o m gidiini ister i s t e m e z saklar. iinde y a p l m a k t a d r . Kur'an'n bu tarihsel devrim geldiinde

imdi Tevrat'ta brahim'in ve gebelerinin Tarihsel (potansiyelinin) brahim daha Devrim fazla nasl t e k t a n r c l y c e l t i i n i hayal, ideal kuaktan kuaa Devrim gebelerinde derinleip

Devrim zlemleizleyelim. T a r i h s e l miras olur.

olarak kaldka, tektanr aktarlan

i m k n s z l a t k a , t e k t a n r c l k biricik orijinalte o l a r a k Musevilik ve sevilikte olduu gibi oktanr bile de-

ne kar. Z a m a n z a m a n geri d n l e r olsa da t a r i h s e l g r e v l e r sktrdka, tektanr teorisi, geri d n l e r i n i siler sprr. Oysa yaanan tarihsel devrim

ildir; o z l e m ile d e r l e n i p , y a n p t u t u u l u r . T e v r a t ' t a ilkin t a r i h s e l d e v r i m z l e m i n i S e m i t g e b e l e r i n d e , brahim ile birlikte b u l u r u z : brahim 75 y a n d a d r , Ur'dan sonra idealini grnp grnm H a r r a n ' d a n kp Kenan (Filistin) d i y a r n a gelmitir. A l l a h tarihsel devrim zlemini, "Ve RABB, Ve Abram'a kendisine 12) Bap vereceim; t." ( T e k v i n , ilk kez o z a m a n b r a h i m ' e g r n r ve beyninde alevlendirir: dedi: olan Bu memleketi orada senin zrriyetine yapRabb'e bir sunak

brahim, Babas burada

henz o gnlerde Abram'dr. brahim dileidir. adn (toplumuna)

Kabileler atas: Kenan "Bu gibi sezer.

Cumhurun grnce ahdi avucuma

anlamnda kendisine

almamtr.

diyarn

yer a a b i l e c e i n i

Allah'n

aslnda brahim'in yap A l l a h ' n

Gerek anlam:

memleketi

d r e b i l i r i m " d i r . b r a h i m b u d i l e i n i n peini b r a k m a z : ahitini canl t u t m a k isteyii

Boyuna sunak

s u n u l s a da, g e r e k t e

b r a h i m kendi idealini canl tutar. Ve t e k t a n r teorisi bu t e m a z e r i n e a d m a d m geliip y c e l i r : "Ve Beyt-el bir Cenuba rargah sunak oradan ve yapt doru Beyt-elinin ve g Rabb'in arknda adn olan ard. 12) ve toplumumun yollara benimseyip kaBu o u y g u n yerlerdir. iaret kutsallatrrken, daa Ve hareket kurdu; Abram etti. ve gitgide Garbnda Rabbe Negeb'e arknda Ay (Mevkii) olarak adrn orada

ediyordu."(Bap brahim'in idrarlaryla S u n a k en ile

Sunaklar, doadaki bambaka

genellikle

kurabilecei tarihsel devrim sraylarna hayvanlarn bir eydir. getii bata bir ideali

brakndan bir t a r i h s e l

ideale u l a m a k iin ve hatrlanr: brahim sunda ile

bir k a r a r g a h yeri de olur. iletiime girildii Lut a r a s n d a Lut,

Bu y z d e n

grev sktrdka Allah kardeinin

z a m a n ve y e r d e yaplr blgede yerleme konubulun-

olu

s t r a t e j i k bir t a r t m a

olur.

S o d o m ve G o m a r a ' n n

d u u Filistin'in d o u s u n a yerleir. b r a h i m batda v e g n e y d e eyleir; Msr'a g i d i p gelir. brahim "Ve di be bak; bu Lut Bu da b r a h i m t o p l u m u n d a n e m l i yine Allah ile g r r ve sonra btn senin tozunu Rab, bir g e l i m e d i r . hatrlayarak dedi: ve tozu imsenin gibi aamada idealini Abram'a sana yerin senin

g l e n d i r i r ; A l l a h ' n a h i d i y l e pekitirir v e s u n a k l a t r r ; kendi yanndan kaldr nk ebediyen yle ki ve grmekte bir ayrldktan bulunduun olduun Ve yerin gzlerini yerden imale-Cenuba-arka-Gar-

memleketi zrriyetini sayabilirse

zrriyetine edeceim; de

vereceim. adam

zrriyetin

saylabilir." B u r a d a bir a d m d a h a ileriye gidilmitir; deniz kysndan Suriye'ye "EBEDYEN" iin ve kalc da

ve Msr'a ve H a r r a n ' a kadar olan blge k a b a c a da olsa a l n a c a k m e m leket o l a r a k snrlar o l a r a k istenir. kadar: almak "Kalk, Ve de Abram oturdu. izilir. Ve geici o l a r a k deil B u n u n iin d e r l e n m e k v e o a l m a k g e r e k i r : Bunun sana 13) ahit z a m a n Filistin kukentlerini "Yerin t o z u daha

S a y l a m a y a c a k o k l u k t a " o l m a k gerekir. gerekir: memleketi adrn Ve enine kaldrd boyuna ve gez; nk

onu olan

veceim. meeliin-

gelip

Hebran'da zaman;

Mamre

orada

Rabb'e

bir sunak yapt." (Bap eski

"Sunak"larn

geliimine

bakld

h a r i t a s n d a s u n a k " k a r a r g a h y e r l e r i n i n , Filistin ( K e n a n )

 a t m a eilimi g t t n g r r z ; srer: Samoullar bu

brahim'den sonra da

bu gelenek braide-

stratejik eilimle oalp yaygnlarlar. d e k eliyle t u t t u k a bu gidi idealeir;

him n c e b u n u y o k l a y a r a k s e z e r e k y a p a r e l b e t t e . A m a Mezopotamya'dan al adm Ama adm ahitleriyle Msr'a pratik i l e r l e m e l e r l e yer k a z a n d k a devrim ol grp

Filistin diyarn

kutsallap tektanr tektanr teorisi ruhFinike vergi

perinlenir. gereklemedike

tarihsel

elde kalan ve sarlnp y c e l t i l i p miras b r a k l a c a k biricik m a n e v i , sal miras olur. Tarihsel ve Msr'n devrim kime kar yaplacaktr? Filistin diyarnda

kentleri d n d a kalm kent m e d e n i y e t l e r i de b a m s z deildirler; Irak etkisindedirler. Irak m e d e n i y e t l e r i y l e y a r d m l a r l a r , Msr ile y a p l a n ticareti verirler. Onlara s a l d r m a k Irak ve tehlikeye Bu y z d e n ayakta gtr. dbir ki

a t m a k t a n te Filistin'de y a a m a y o l a n a k s z hale getirebilir. d e n g e l e r iyi brahim nk "Ve hepsiyle antlamalarla, grmelerle

h e s a p l a n p derleni sabrla, s e b a t l a , aklla rlmelidir. toplumunu sava,

tutar. A m a saldrld z a m a n d a t o p l u m u n u s a v u n m a k t a n e k i n m e z , anlamann ve y a a m a n n Abram 14) ve ne Kedorlaomer Ama yerin ettim satlmaz sahibi ait olan ve da: Yce birinci koulu aklcl olan Kral'na Rabb'e, 14) sonra hep o l d u u gibi, A l l a h u sz byk geldi: Ey Y i n e d e hep etecil v u r - k a m u h a r e b e s i d i r y a p t : beraberinde Sodom Allah'a (Bap krallar yle ne bir vurup kr: iplik ne ta ner." (Bap "Gklerin ark ba Abram' zengin

de sana

bir eyi almamaya

elimi kaldrdm,

demeyesin."

V e b r a h i m y i n e b u tr b a a r l a r d a n ile g r r : "Bu Abram (Bap eylerden korkma; 15) benimseyip ulat sonra, ben ryada sana Abram'a

Rabb'in senin

kalkanm,

ok

dlnm."

brahim'in mayan nce kuru

tektanr

sentezinin,

pek ie y a r a dev-

bir inan o l d u u n u s a n m a y a l m .

O sadece tarihsel

rim z l e m v e y a i d e a l l e r i n i n k u t s a l l a m a s deil, ayn z a m a n d a bir dd e v r i m i d i r de. biraz o l s u n a n l a y a b i l m e k iin, a r a t r m a m z n T e k t a n r c l n 4 0 0 0 yl n c e d n c e ve r u h l a r d a ne y a m a n , ne verimli y a r a t l a r y a p t n Sfatlarn: r sentezi: caman Esmaii Doay zellikle b a n a a l d m z M u h a m m e d ' i n g e l i t i r m i b u l u n d u u A l l a h ' n H u s n a y t e k r a r t e k r a r h a t r l a m a k gerekir. T e k t a n ve t o p l u m u yorumlamakta kurtarmak; determinizme koskoilkel ruhlar ve d n c e l e r i oktanrc

bir a d m l a y a k l a m a k ; prangalarndan

karmaasndan, amaktr. Msr, Irak,

zgrleitirip yaratcla oktanrc kastlam

B u y z d e n paralel a n l a m d a b r a h i m ;

Finike m e d e n i y e t l e r i o r t a s n d a , t o p l u m u n d a n v e t e k t a n r c

dnce devriminden moral deeri gkleri

baka

hi

kimseye ve

hibir e y e

inanmayan; poplst, benzer.

sarm brahim; kalm dnce

1848-1870 devi

dealist,

topist, liberal, b u r j u v a ve k k b u r j u v a A v r u p a s n d a k i bir a v u mcahidiyle birlikte y a l n z Marks-Engels'e 2500 yl s o n r a b r a h i m ' i n , y a n k l a r n bulacaktr. m a k l a ie balar; Marks-Engels'i 100 yl s o n r a M a r k s - E n g e l s ' i n ad, e v r e n s e l

Btn t e k t a n r dinleri, ilk y a r a t c s b r a h i m ' i anondan yararlanmadan yapamazlar. Her iki-

btn t a r i h s e l m a d d e c i l e r , ilk yaratcs ve k u r u c u s u

anmadan

sinin de t a k i p i l e r i , b r a h i m ' i n s a d e a m a o kadar da derin s y l e y i i y l e "yerin t o z u kadar, g n yldzlar k a d a r " s a y s z d r ; v e i n s a n l k d e t e r minizmi ce kavradka, i n s a n l k kadar da ok ve " s o n s u z " olacaktr. kendinde yaratt dnd e e r i n i s e z e r ve o s e n t e z e sk sk k r e d e r ; ok Ben byk sana dlnm!" Bu yzden brahim, tektanr sentezinin kanatlann, "Ey Abram! "Ey Abram! moral

k e n d i s i n e Filistin y a l n z l n d a kalp kuvveti verir: Ben senin Korkma! kalkanm!"

M u h a m m e d ' i n d e s k t k a ayn d n c e s e n t e z i n e , t e o r i s i n e : Tektanrya yaslan, "Allah minizmin lerdir; bana derinlemesi yeter!" b o y u n c a byle d a v r a n m l a r d r : rahat nefes alp yollar mutlu skntl, Deterazapl, olabilmibundandr:

Marks-Engels de yaamlar gerisi onlar iin

teorik-pratik dnde,

boucu-tiksindiricidir; sentezi, phesiz ki

ikenceli olsa da, onlar iin y a a t c , y a r a t c brahim'in Tektanr determinizme sahibi yaklam deildir.

moral fkrtcdr... Muhammed sadece" ilerini kadar d e r i n Yerin-Gn Her y e r -

Grnte

Y c e A l l a h " o l a r a k anlr.

Melekleriyle sever. Mal,

grr.

de hazr ve nazrdr. sn lanetler. sever. gibi

R y a l a r a girer.

Sesini duyurur.

n s a n klna gihogrmez. hatrkarn; sentezlerdir sonlarnda

rer. T e m i z l i i , d o r u l u u , adeleti v n m e ve balanmay, Btn Paylamay, latmay ama veya sze

mlk, f u h u y o z l a m a -

insanlar z e r i n d e

kibirlenmeyi kesin ayetin

akrabalar, toplumculluu, yaratan beyninde olabilecek btn zellikler olmasna

bunlar b r a h i m ' i n her ayete

Muhammed'e temel hemen balarnda;

Kur'an'daki

serpitirilecek,

yerli y e r i n d e n k t e l e n e b i l e c e k d z e y d e y a z y a v e y a senteziyle, pekitirmitir. oktanr daha ua karmaasndan, gereki, zin-

dklememitir. kurtulmu; yaad olaylar determinist kadar K e n a n

A m a brahim o tektanr cirlerinden y o r u m l a y a r a k yaratcln diyarnda tutunuu,

Kurban olayna

medeniyet ve onlarn

kentler a r a s n d a ya-

a y a b i l m e s i b y k bir baardr. T a r i h s e l d e v r i m iin t o p l u m u n u n hazr olmadn sezmesi, toplumunu Filistin korumas ve gebelik-ticaret ekonoustal gerektirir... m i s i n d e ustalatr ve uzun v a d e l i s t r a t e j i y e o t u r t u u g e l i t i r m e s i o h e n g a m e s i n d e b y k bir strateji

Bu yzden brahim'in sunaklar sadece gerliinden gelmez; topl u m u n u e i t i r k e n t e k t a n r s e n t e z i n e snr; d i s i n d e n d a h a ilkel sentezine snrken kenkalm t o p l u m u n u eitir...

T e k t a n r s e n t e z i , 2500 yl n c e s i n i n t a n r l a r m a h e r i n d e b y k bir s a d e l e t i r m e , insan beynini z g r l e t i r m e d i r . T a r i h i n gidi k a n u n l a r n elinde pusula tarihe girmesi, san gibi t u t u p kullanmayan birinin, elini kolunu sallayarak tpk buad kafasn y i t i r m e s i y l e ayn anlama geliyorsa;

nun gibi, b r a h i m eer t e k t a n r i i t i l m e d i k dier S a m i deeri

sentezine ulam bulunmasayd,

kabile l i d e r l e r i n d e n biri o l a r a k kalr, t o p l u brahim de kutsallatrma prose-

m u n u da t e k t a n r s n da t a r i h e miras o l a r a k b r a k a m a z d . Bunun anlalamadka, s i n d e k i t e k t a r c l k , T e v r a t ve Kur'an da brahim; ksmn larda vyla nin bu Irak, bugnk iine alan, o g n Msr a r a s n d a topraklarn iin, " K e n a n pek a n l a l m s a y l a m a z . . . D i y a r " o l a r a k bilinen t o p r a k g e t t i k e , t i c a r e t snadevrim grevidaha iyi hazrlk, e i t i m , d e r l e n i , gerektiini

L b n a n , Filistin, srail, r d n v e S u r i y e ' n i n bir m e k i k d o k u r gibi b u n u n iin uzun

insanlarn

rendike, tarihsel

uzun v a d e gerektiini balar.

glenme ve anlamaya

medeniyet "fesadnn" zayflamas

e l i k i l e r i n i " A l l a h " ile paylar. hlyas a m a mitir: Abram yorum." "Ve caktr." "Ve tr. Ve ite, onu kendisine darya say; ikna etti (Bap onlar Rabbin karp ve u ona ite evimde doan" "bu dedi: te, bana

Derdi hep a y n d r : T a r i h s e l D e v r i m bile y o k t u r ve ya "ben "benim senin bak byle ocuksuz mirasm mirasn ve ilerlegidiolaolacak-

mirass o l a b i l e c e k bir o c u u zrriyet

vermedin", Elizer" Bu

aml sz dedi,

geldi:

dedi:

imdi gklere zrriyetin

eer yldzlar k-

sayabilirsen brahim reder: "Ve aydnlk

olacaktr."

kendini iman

eder; ve 15)

yeniden onu

b y k s e n t e z i n e sarlr; Salh (biricik

Rabbe yol)

kendine

doru-temiz-

sayd."

A m a hlyas y o l u n d a a z i m l i d i r ; t e k t a n r s e n t e z i n i n g l e n i i d a i m a bu pratik b a a r l a r n a baldr". o l a r a k byle geliir. lde oluu sallar. ufuk as pratikte ispat Baarlar s e n t e z i n i , s e n t e z i baarlarn getirir; t e k t a n r k u t s a l l a m a s , eski k u t s a l l a m a p r o s e s i n i n d e v a m Bu y z d e n t e k t a n r s e n t e z i , pratiine k t u t t u u tertemiz daha kendi o b j e k t i f bir yoldur. O b j e k t i f yol kutbulduka brahim tektanrclk brahim'in yaratclklarn, balar: beyninde yeni

Dolaysyla

s e n t e z l e r i n i , fikir

retilerini d o a l

kutsallama yolundan Allah'a

"Ve seni

ona

dedi:

Bu Ur

diyar

miras

almak

zere, Rab

O'nu sana benim."

vermek iin

Keldaniler'in savunulan gzne Rabb

ehrinden

karan

b r a h i m ' i n moral d e e r i bu yiitle

kadar byktr. O s m a n l gibi 3 0 0 - 4 0 0 Ama Osmanl'nn kesitii zlemini ile Bizans' gkoca Kenan hibir z a m a n

gebe toplumudur. kestirmitir. A m a Onu miras beri bu

z n e kestirdii gibi, b r a h i m de ticaret y o l l a r n n Diyarn "Ya hayalini, ne gereklerden kopuk d l e m e z : Yehova! alacan

bileceim?"

Ve b r a h i m , S m e r ' d e n neiyle l h a m ' a , t e f e k k r e , "Ve bir ko ve fakat Abram "Ve dt; Abram'a memlekette 400 im; c yl ve nesilde ona ve dedi: kumru Bana

bilinen

byc ve

k e h a n e t (Orakl) geleve yllk ona ald ve koydu,

d n c e e k s e r s i z l e r i n e yatar: yllk bir kei Ve btn tekinin yavrusu al. her yarmn kular bunlar karsna

yllk bir inek yard ve ve yrtc 15)

ve bir gvercin

onlar

ortalarndan yarmad kovdu." oldu yi ki,

kular onlar vaki ve dedi:

cesetlerin

zerine

indiler

(Bap

Nihayet brahim, ite garip ondan buraya (Bap aknc, 15) onun

bundan sonra gne zerine bilki, ve Ve byk gzel bir

bir d n c e s e n t e z i n e ular. Abram'n koyu zerine karanlk, ve ben sen Ve ar bir dt. olmayan uyku Ve bir dehet, zrriyetin kulluk edecekleri

batarken

senin

kendilerinin edecekler millete Fakat fesad

olacak sonra ve

onlara kulluk malla

kendilerine hkmedeceatalarna drdnol-

cefa

edecekler.

kacaklardr. Amorilerin

selametle mamtr." lerin en

gideceksin;

ihtiyarlkta nk

gmleceksin.

dneceklerdir;

tamam

Buradaki "Amoriler" tarihteki Amoritlerdir. Amoriler, gebe Semitaa barbar g e l e n e k l i gl oymaklar topluluudur. B y k Irak M e d e n i batV e b r a h i m g e b e l e r i n d e n ok d a h a g l d r l e r . dan d o u y a ve Msr'a d o r u olur. brahim tik mirasn Stratejik Strateji mr o bu a k n l a r d a n brakaca grler: ister. hele y a v a g e l i e n vadeli bir y a a m a antik tarih plan, seyri iinde, bir uzun programdr; btn genellikle, lmn grme bilir.... korkar; kendisi de bir S e m i t g e b e koludur, S t r a t e j i k hata: plan, p r o g r a m kendisinden bir o c u u l m n ve i d e o l o j i k - p r a -

y e t l e r z e r i n e aknlar, b r a h i m ' d e n nce v e b r a h i m z a m a n n d a

bile o l m a d n dnr... kertesinde diyalektik ngr:

lmcldr. lm-kalm

kapsayan

d e n g e l e r h a s s a s a l p biilmeli; programn iine y e r l e t i r i l m e l i d i r . brahim, yaman da, y a m a n

hata ve e k s i k l i k l e r d e r h a l d z e l t i l i p bir t i c a r e t drt yol azn-

bir c o r a f y a d a , y a m a n

bir k a v i m l e r m e d - c e z i r l e r i ;

m e d e n i y e t l e r - b a r b a r l a r grei:

A l a l p , y k s e l m e l e r i o r t a s n d a s a d e c e aklcl s e n t e z l e r i y l e t o p l u m u n u y a a t a b i l m e k , g e l e c e e miras e d e b i l m e k l e kar mak zorunda kalr; giderek olgunlap, bile ne denli karyadr - . Bu n o k t a d a stratejisini bu t e f e k k r e d a l l a r l a u z u n v a d e y e kaydrustalamaktadr. Toplumu'nun buna benzer dncehesaplar uzun bve Msr'da t u t s a k k a l a b i l e c e i n i leri a k l n d a n g e i r m e s i yaptn Bu vadeli "O yk ve (Bap gsterir. sonra Abram rmana Hititleri ve ve brahim ile kadar umudunu yitirmez; Msr Kemleri Refalar senin ve tersine idealiyle y e n i d e n ahdedip bu Perizzileri Yebusileri inan t a z e l e r : dedi: ve Irmandan ve Amorileri Keminizleri verdim." hesaplardan gnde Rabb, Frat ve ve ngrmesi,

uzak g r l e r l e u z u n v a d e l i

bir t a r i h s e l d e v r i m

rmaa, Kadmumleri 15)

diyar,

Kenanllar

Giryasileri

zrriyetine

b r a h i m t o p l u m u A m o r i l e r d e n bile g s z iken, nasl olur d a A m o riler ve Nil'den larn, gr Frat'a kadar olan btn m e d e n i y e t ve Kabile t o p l u m kendi z r r i y e t i n e g i r e b i l e c e i n i verdii bu dnr? ngrdr. btn tpk hisseder. bu Ve brahim ya-

B u t a m a m e n t e k t a n r s e n t e z i n i n b r a h i m ' i n b e y n i n d e y a r a t t zdncelerin grne sonunda etkiyi bu bir d e e r l e n d i r m e d i r ; g v e n m e k t e ve dnmektedir; pratik de t e k t a n r pratik y a r a t l a r , yaratabileceini tektanr nnde ratt derece toplumlar bu gl

etkileyeceini toplumlarda brahim'in

kendisine

sezi ile t e k t a n r fikri pratikte, l a l a a r a k ykselir. kutsallk sezilerini, teorisi grevlerinde adm adm olur.

i d e o l o j i s i n d e kutsalmucizeleri, teorisini:

pratiini yaratclatrr. V e b r a h i m t a r i h s e l ilerler... ilk o l u

Msr'dan ald cariyesi H a c a r ' d a n smail adn k o y d u u

" s m a i l : A l l a h i t i r " (Bap 16) a n l a m n d a d r . B u r a d a h e m b r a h i m ' i n adm a d m sabrla buluruz: Tektanr ilerleyiini, gr hem de teorisinin prosesini en pratiine, pratiinin anlamyla oul Her pratik teorisine yansdn, kutsallama basit, yaln

gelimekte ve gelitirmektedir.

Allah,

isteyiini, y a k a r n iitmi ve d i l e k - a h d i g e r e k l e t i r m i t i r . ilerleyi, T e k t a n r k u t s a l l a m a s n d a bir a d m sray: kendi h k m n e al olur.. iine alr: Prose ister i s t e m e z Hacar' da gelenekli "Ve "Rabb balangc ilk kars Rab'bin sana olur. kinleriyle A l l a h ' n tacam... " olan cefay iitti. "(Bap 16) V e " s m a i l " olay, kutsallama merhametine melei ona

B e d e n ve ruhlar

brahim'in zorba anahan Hacar, b r a h i m ' i n teloalttka oal-

Sara tarafndan dlannca, m a z h a r olur: senin dedi:

zrriyetini

prosesinin Arabistan t o p l u m u n d a k i

Hacar ve smail, S a r a ' n n zlgdyla y e n i o l u u iin bu "Ve Bunun snda Hacar diye iin koldaki kendisine ard; (Bap Hacar, A l l a h ' n gryorsun melekleriyle konutuu syleyen nk 16) Rab'bin dedi: denildi;

bir t a r i h s e l g r e v e atlm pnarn adn kutsallatrr: ya ile Allah, bered beni aragreni grdm?

k u t s a l l a m a l a r da b a l a m olur. ismini, m ite sen beni karde

Burada

kuyuya

beer-lahay-roi

(Kuzeyde)"

" B e e r - l a h a y - r o i : Beni gren hay(canl) olann k u y u s u " adyla Allah'n zelliklerinin isimleip s o m u t l a m a s iitir ve grr. A n c a k bu bir adm daha iiti ve ilerlemi olur. Allah ok farkl, oktanrlarn grnden

i n s a n s t l e m e , mistisizm y o l u n d a n da olsa d e t e r m i n i z m e yaklaan her eyi iitme ve hereyi grmedir; M u h a m m e d bunu derinletirir. b r a h i m g i d e r e k t o p l u m u y l a a r a s n d a k i farkn ne u u r u m c u l o l d u u nu anlar: Allah fikri s a d e c e o n u n d e r i n l e m e s i n e sezdii ve ulat bir sentezdir; t o p l u m u b r a h i m ' e baldr, A l l a h ' a 99 yanda iken Rab Abram'a daha gelimi bal deil. Ve b r a h i m indirger: ve ona dedi: grnd; buna gre ilerleyiini daha da o l g u n l a t r r ve t o p l u m u n a 1- "Ve Abram Ben Kadir Burada Allahm:" Allah'n bir sfatnn gelitirilmi olduunu bu gibi Kadir A l l a h ' m : Hereye gcm yeter anlamndadr, bir t e k d e t e r m i n i z m

b u l u r u z : " Ben oktanrlarn "Hereye 2"Benim

blk p r k g l e r i n d e n farkl nmde yr ve kmil ol."

kadir." Bunu t o p l u m u n a da ayr bildirip uygular:

b r a h i m artk o l g u n l a m t r . "Olgun ol ve Allah'n toplumunu eitmeye, onlara

b u y r u k l a r y l a y r " a m a yine b u r a d a b r a h i m ' i n kendinden bir varlk o l a r a k d a v r a n kendisi de a r a l a r n ve seni ziyadesiyle kendini ve kaln benim buluruz. aramda nk edeceim zirvesinde

may g e l i t i r m e k z o r u n d a 399 4"Ve ahdimi seninle brahim, yzst

daki fark iyice y a k a l a m t r , bunu A l l a h ' n b u y r u k l a r n a da geirir: oaltacam." yandaki "Ve Abram olgunluunun dt." olarak t o p l u m u n u ayr ayr dengeler halinde kavramtr, bu yeni bir aamadr. Bu A l l a h ' a s e c d e a n l a m n d a d r . b a d e t ' i n de gelitii, z e l l e t i i anlamndadr. 5letlerin fakat (Bap "Ve adn 17) krallar kacaklar." Krallar k a c a k , n e d e m e k ? b r a h i m s a d e c e kendisi z a m a kendisinden sonra da tektanr fikrinin e g e m e n olacan Allah brahim onunla olacaksn. olacak; syleip Ve dedi: adn seni Ahdim artk birok seninledir olarak milletlerin ve birok milbabas Abram arlmayacak, babas ettim."

nk

"Senden Senden nnda deil,

sezmitir.

nk

Kenan

D i y a r n d a , Msr'da, I r a k ' t a g r d d u y d u u kuvvetle sezmitir. Bu yeni bir m e d e n i y e t l e r ktala-

oktanrlar dneminin evrencilik ann

kapanacan

ilk fikir t o h u m l a r n n aldr;

raras I r m a k s a l a a m a s n medeniyetlerin evrensellik: Grekler, denerler. Romallar, Ama

kapatp, G r e k l e r ile h a y v a n s a l , d a h a o y n a k m p a r a t o r l u k pratiklerini g e r e k e v r e n s e l b o y u n c a hep b u n a hazrlanp bunu

lik b o y u t l a r n a k a r m a g i r i i m l e r i n i n de ilk m j d e s i , haberi saylabilir. H u n l a r bin yl brahim olur. bildirir; nk Greklerin kayk a y n a k l a n d gibi s e z e r ve olmak ister: iin, nasip zrriyetine girmi Arabistan Araplarn

peine t a k m

Muhammed'in

brahim bunu sezer ve t o p l u m u n a aka Msr ve F e n i k e ' d e n , k e n d i s i n i n de S m e r ' d e n n a k l a n d n g r p , y a a r ve iitir. de) Ahit"ten 6ve ahit ne kast budur: ve senden sonra benim zrriyetine aramda benzer biimde yaylp savunulabileceini "Ve olarak "Ebedi olan sana sonra sabit ahit

K e n d i s i n i n de (tektanr s e n t e z i n i n "Ebedi seninle ebedi sentezi-

Allah ahdimi

senden

zrriyetinle klacam, sabit

nesillerince tektanr

olarak

klmak" sz, ve derinliini

brahim'in kantlar.

inancnn

kesinliini

Tarih n c e s i a, T e v r a t v e ve zengin ve kuran ve antropoloji kesmeleri

bilimi ve gidi k a n u n l a r n elde p u s u l a gibi benzerlerini y o r u m l a m a k bylesine Tevrat uzmanlarnn darya amaz onca eldeki

kullandkkesinlikler arkeoloji dal

y o r u m l a r verir.

b e l g e l e r i n e r a m e n dz y o l d a a r p kendilerini t e v r a t atmalar, bindikleri

srelerinden-ayetlerinden bundandr - .

brahim'in kantlardr - . n e m verir.

b u n d a n s o n r a t o p l u m u n u t e k t a n r s e n t e z i n e pratik ibaizleri: eitip Snnet-kurban, bunun lmez mirass yapmaya daha ok detoplumunu bile

det u y g u l a n m a l a r y l a s o k u u n u n brahim Klla g e l e n i n

klla gittiini g r e n , t e o r i s i n i y a p a n bni metelik v e r m e y i i n e nnde, onlar b e n z e r bir moral Amorit " S a b i t " (Kalc) y a p m a y a belki deer

Haldun'un, Timur'lara verir. kar Sodom ve

erle" Tektanr" fikrini "ebediletirip, Gomara'da o kent s a v u n m a k ve

aknlarna

medeniyetlerine sahip

olmak tartmalar

iine girse bile;

b u n a d e m e z b u l d u u n u izleriz. ilk kez Bap 20'de O n d a n " P e y g a m ver; nk o Peygamberdir ve seve grrz: geri fakat eer geri leceksiniz." ustalna rahatlvermez sen bilki sen

7- b r a h i m artk bilgelemitir. ber" olarak szedildiini "Ve nin sana iin ait imdi dua adamn eder ve karsn hepsi

yaarsn;

olanlarn

mutlaka

Bu A l l a h ' n szleridir. b r a h i m kendisini, s e n t e z i n i n ve s t r a t e j i s i n i n ne olup olmadn na zme ve bunda derinlemenin u l a m t r artk.

Tarihsel kuaklara ve tr;

Devrim hlyalar-zlemleri toplumunda

b u gidi iinde g i d e r e k g e l e c e k balanm-

miras haline gelir. A m a artk bu, d a h a o k t e k t a n r s e n t e z i derinletirilerek baarlmasna Kenan diyarndaki akna ayak uydurul-

eitiminin

tarihin ve toplumlarnn Bu t e o r i n i n p r a t i k t e n

mu, t a r i h s e l d e v r i m teorisi b i i m i n d e y e n i bir s e n t e z e ulalmtr - . k o p u k bir k u t s a l l a m a ( g k s e l l e m e ) o l m a d n olaylar iinde g r d k . A m a b u pratik artk T a r i h s e l D e v r i m ' e u z u n bir hazrla Dou'ya dnmtr. Kenan diyarnda K u z e y ' d e n G n e y ' e v e Batya, akrabalarna da Dier y a n d a n Hacar ve s m a i l uzanr. Sabrla-sebatlamiraslatrr. ve oullar karargahlarken, kuzeylerinden gelen olu Kimi Mezopotamya'daki gneylerine ve b r a h i m bir y a n d a n kadar

shak' e v l e n d i r m e k v e s i l e l e r i y l e el atar. vesilesiyle Ondan brahim'i ettirerek mler; Hicaz sonra buraya aklla-hogryle tektanr

s e n t e z i n i t o p l u m u n d a iler; shak zaman torunlar

Yakup

kadar andmz

kritik g r e v v e z l e m l e r i n i t e k e r r r tarihsel devrimlere katlmlar,

ilerlemilerdir.

z a f e r l e i p iktidar olmular, miler a m a Hz.

kimi z a m a n y e n i l i p o k t a n r c l a geri dnkadar kalc y a y g n ayakta tutup kalmlardr - . meierir. bir t a r i h s e l devrim

d e kalka t e k t a n r s e n t e z i n d e Musevilii v e sevilii y c e l t Muhammed'e b r a h i m dinini kesinletirmeye ve yay-

baaramayarak, gnlatrmaya Bundan

sarlmak zorunda

sonras

satr satr i z l e n e r e k y o r u m l a n a b i l e c e k T e v r a t

tinleri a p a y r bir i n c e l e m e ve konular silsilesi

BENC BLM HZ. BRAHM YARATICI LII'NIN SEMT KKLER VE EVRENSELLK E

1- K

BYK SANSR-YARATICI YARATICILIININ ATA

BEYN VE (SEMT) TEMELLER a n c a k olaylar iinde mr boyu

BRAHM

M a r k s - E n g e l s gibi

modern yaratclar olsanz, dnce-davran

sabrl-sebatl-kahrl-akll lere ulaabilirsiniz bile, bu

emekiliini

( s o n u n a dek) s r d r e b i l i r s e n i z , a l a r a a n v e b a k a l a t r a n s e n t e z Marks-Engels lndan ulatlar. Hz. yola yzden; Alman felsefesinin-ngiliz-Fransz kuruculuuna

topiklerini ve e k o n o m i c i l e r i n i n e l e t i r i s i n d e n ve bir l y e d e k rakkarak, Tarihsel Maddeci sentezlere ve M o r g a n , 30 yl komndalktan sonra Komn anlatabildi. Her y e n i r ac En kaynaklanm

b r a h i m iin d u r u m b u n d a n farkl o l m a z d . dinlerin bile, t e r s i n e e n yercil

d n c e v e d a v r a n , g k t e n z e m b i l l e v e y a m e l e k l e r l e inmemitir. semedani olduunu yle gereklerden hatrlatmtk. bo zaman doldurmak kabilinden deil; tersine n

Her s a h i c i - y a r a t c , r ac d n c e , k e n d i s i n d e n n c e k i fikirleri, geliigzel bir t a r i h s e l g r e v d e t e r m i n i z m i y l e bir m r b o y u raklk v e kahrl ile eletirel bir e l e b r a s y o n d a n geirebilirse; her y a n n d a n yeni tutar denklemleri rinden kagelir. olaylar iinde s o m u t a ileyebilirse; emek sonu

bir s e n t e z biimle-

o l a r a k eski t o p l u m u n V e yldz k a y m a s Grdk: yan: Tarihsel

dnce-pratik rahminden veya

z ve

Baka trls y a p m a ve yalanc

P e y g a m b e r l i k olur.

a b u k l u u n d a v e e l e n c e l i i n d e s n p gider. aslnda, O'nun kavram oluu; satrlarnda Marks-Enerdemlilii izleyerek

Hz. b r a h i m y l e l e r i n d e n deildir. B t n eksii gibi d u r a n Devrim b a a r a m a m oluu; brahim'in bu

gels gibi d n c e d e rlar a m a g r e v i n i yaratcldr. zetledik. Bu yeterli tereddtsz hava deildir e l b e t t e . A m a bir gereklik bu

geliimini Tevrat'n geliimi

bile hi s a p t r m a d a n sentezikurban

olarak tespit veya

e d e m e z s e k tektanr kukucul laf e b e l i i n e Havada

nin d o u m u n u v e g e l i i m i n i oyunlarna edebilirdik. Nitekim bu konu

agnostisizme (bilmemcilie) ve dnce havada kalmtr. k a l m a ya da

(speklasyonal)

m a h k u m gibi g r n m e k t e d i r . n k s a d e c e Irak-Msr m e d e n i y e t tabletlerine takl " k a l m a k ; d a l a r kadar yazl-izili belgelere g m l m e k

u z m a n p a r a l a n l a r n d a n ve f r i z m i n d e n b a k a s o n u v e r e m i y o r ; belgeler, lebilirse, dinsel ancak tarihin her t r l gidi kanunlar Bu asndan ekonomik-politik-kltrel Maddecilik olmadan keifleri,

a y k l a n p t a s n i f edikomn Oysa bilimi bunlar, foOnla-

aydnlatmalar yannda,

p r o s e l e r e de k tutabilirler. a b a l a r ve

ise tarih n c e s i baarlamaz.

(Morgan) ve Tarihsel ilk orijinal sil rn btn

v g l e r ve y e r g i l e r iinde s r e k l i seilmezletirilmektedirler. btn sorunlara

t a b a k a l a r haline g e t i r i l m e k t e ve i n s a n l k tarihi batan ve lsnde

uygulanarak ve ihtiya var kendilekadar y n n d e ve dalar sentetik

uyarlanarak yeni elbette; rini alamadklar

canlandrlna ve tartlmasna onlarn tarihin zerinde gidi kanunlar olur. Ve

a n c a k bu,

her z a m a n

durmaktan

tledikleri t a s n i f edici

kapsamnda denklemlere:

olabilirse

verimlilikte

y l m belgeler, e m e k l e r , s a d e c e birikim o l m a k t a n karlar; nin a y d n kafa kopar son bulur; Yazl t a r i h i n her k o n u y u yazl bile, t a r i h i n gidi k a n u n l a r n a yk tasnif abalar braktk, en y a m a n ses getirici insanlk h i z m e t i n e alr-. belgelerle aydnlatabilmesi hemen

Gidi k a n u n l a r n a v a r l a r a k , o m a h e r i belge c n g l l e r i halinde

ulalabilmesi

iin on yllar a l a c a k bher k o n u y u

g e r e k i r d i . A n c a k yazl T a r i h ' i n

k o n u l a r d a bile s u s k u n kal, ibretlerle D e v r i m problemidir. kutsal-dokunul(Morgan-Engels) ortaya

dolu bir Tarih n c e s i : Y a z s z Tarih ile Yazl T a r i h T o p l u m l a r n n (Barbarlarla M e d e n i y e t l e r i n ) a l t s t l k l e r i : T a r i h s e l M e d e n i y e t gibi Yazl T a r i h i n maz v g l e r i ; Tarih n c e s i Komn Bilimi'nin de g k l e r e k a r l a n

kyla a l a a e d i l m e y e b a l a n d . n k yazl tarih de o n u y a r a t m g r n e n m e d e n i y e t l e r gibi, her trl y a r a t c l n v e y a b e l g e l e r i n Oysa m e d e n i y e t i n v e yazl deil, n tarihsel ile kayna sanlyordu. en ok v n d adm adm yaznn ilk tarihin

t e m e l l e r i bile tarih n c e s i k o m n t o p l u m u n iiydi. V e M e d e n i y e t i y i n e medeniyet trl devrimlerle Medeniyetin retici gleri Devgelitirerek gelen gelimedi. yrd. belgeler ba nk tarihncesi Bunun iin komn toplumlarnn yazyla rimlerle k o m n t o p l u m l a r y a r a t m t . Yazl t a r i h d e b a k a Komn greleriyle: Tarihsel

Bu y r y l e r d e her t a r i h s e l d e v r i m c y c l e i n d a yazl tarihi kesintiye urad.

ho deildi. Bu y z d e n yazl tarih, m a s a b a u z m a n a r a t r m a c l a r iin her eyi s y l e y e m e d i . Bu ise komn gibi ilkel bilimi gerekti. Ve k o m n n tarihsel maddecilie modern deildi, paralan d e v i r d a i m l e r i n i s r k l e y e n antik tarihe u y g u l a n gerekti. Morgan-Marks-Engels ii oldu. T a r i h n c e s i mrn vakfedenlerin karclarn Komnist toplumlar, Bu kar ii

komnist, tarihsel biimleri en

m a d d e c i l e r ele alabildiler. k o l l e k t i v i z m i n en

ii o l a m a d ;

ilkel, en z g r insan t o p l u m

modern zgr komn

i d e a l l e r i y l e elele t u t u t u .

B u n d a a l a c a k bir y a n y o k t u . A m a satlk-klecil lanetlendiler. elleriyle kendi Bu da d o a l d . ban kesmekle kalmyor,

ruhlarca talanp

A m a yazl t a r i h bu kez de yeni bir m e d e n i - m o d e r n s a n s r l e , kendi insanln yaratc dnce rahimlerini kesip atyor v e y a zincire v u r u y o r d u . Nasl A n t i k M e d e n i M o d e r n Mebarol olan byk farelii birinci

yetler, t a r i h n c e s i insan v e y a p t k l a r n s a n s r e d e r e k , insanlk gidiini m e d e n i y e t e b a l a r k e n k m a z l a t r m l a r s a , tpk yle; d e n i y e t l e r de, Birikim g e r e k bilimi insan sansr ederek, modern o y n a y a c a k olan Bilimi'ne beynini, uzmann kitap insanlk g i d i i n d e nsanlk

balayarak kmazlatrdlar.

s a n s r d e n o k ekti, hl e k i y o r ; modern komnistlerin ikinci

birinci s a n s r ikinci b y k s a n s r l e tpk s a n s r e d i l e n ilkel ve gibi; insanlk, fazla bu edaha elele t u t u l a r

kar c e p h e d e k e n d i l i i n d e n elele t u t u t u ; kendiliinden katmerlenmi syler. byk sansrden, bir

birincisinden

k e c e e benziyor.

n k son d u r u m a d a son s z d a i m a insan beyni mekanizma-dinamizm braklmsa... bilhassa bu s a n s r c o l m a d gibi toplum dumurlar. olmalar m e d e n i l e r i n ok ey sylebir insan sen-

Eer s y l e y e b i l e c e k sanlr;

Beyni olan h e r k e s i n yebilecei tilir. A m a beyni iin, tezlenip

g s z l e r c e byle u m u l u r - b y l e r e t i l m i t i r - r e her ey g r n r d e k i beyni, aynasndan yansmalardan B e y i n l e r i n yaratc nsan beynini

her eyin yaz nsan kanatlanr veya salam

deildir.

kanatlanlar syleten ene bir

her t r l satlkl k a r a ve k l e l e t i r m e y e kar d u r a b i l e c e k megerekir. Bilgiyi

kanizmalarnn

yin s a d e c e bilgi o l d u u n u s a n m a k y i n e m e d e n i n i n nyargsdr. e d i n d i r e n v e hangi y n d e olduu, zerinde durulas toplumculukla rlm; kertilmi, kuaklarda kullanlmas bir k o n u d u r d o r u s u . . . .

gerektiini syleten gcn O g, tutkun

her t r l h a y v a n c l l a - b e n c i l l i e kar y a m a n Eskimi, yeni kukreltirilmi, Belki k o f l a t r l m olsa bilgiden da

bir a n t i - t e z l e k u r u l m u patlangl " n s a n c l " bir d i n a m i z m d i r . a k l a r d a b o y u n a k u r u l u p g e l i e n bir g t r bu. yeni s e n t e z l e r e s r a y a b i l m i t i r . insancl d i n a m i z m i m i z t u t s a k ise, y e n i

Bilgi, o g ile birlikte krlp g e e b i l r i z a m a o

sentezler gelmez...

n s a n l k hep bu d i n a m i z m i l d r m e k t e n ekti ve d a h a da e k e c e e benzer. kanunlarn R u h s u z b e d e n l e r i n (akl h a s t a l a r n n ) pek y a a m a d gibi, Birikim bilimleri de bu t a s n i f edici, gidi u y u m s u z dev bir a v u y a r a bir d a h a da budur: toparayp bulan ve uyum yapanlar olmakszn, kalrlar. ve 100 ylda bir k a b i l m i bu denli azlk o l u u ve belki yl sonra neden zel r u h s u z bilgiler de lleirler. d i n a z o r l a r gibi f o s i l l e i p Ancak 7000 tc En lum insan beyninin,

gelmeyecek derecede mirasndan

olularndan

a l n a c a k biricik d e r s

kk s a t l k l a - n a n k r l e - k l e l i e geldiklerini

dmeyecek derecede

ve yine geldikleri

kaynaa vakfedilmek-

ten g a y r s n n y a l a n o l d u u n u s e z e n - b i l e n , d a h a s de bulup k o r u y a b i l i r s e k ve g e l i t i r e b i l i r s e k , sz s y l e y e c e k " i n s a n " kafilelerine d o m u tektanr te yazsz rek sentezini

ellerinden

bakas

g e l e m e y e n beyin g c t a m a l a r d r . O g c biraz olsun kendi iimizbelki s o n d u r u m a d a son ve yazsz b r a h i m l e r i , bu katlabiliriz.

ruh, bu g v a r s a , yazl anlayabilir ve

m e d e n i y e t bilgileri ve i n s a l a r y l a s e n t e z l e y e zmleyebildike beyinlerimiz-

zmleyebiliriz.

deki o insancl g c biraz d a h a g e l e n e k z i n c i r l e r i n d e n k u r t a r p z g r letirebilir, Nasl kltrsz yaratclatrabiliriz... medeni-yazl-kltrl gebe toplum insan d u r u r k e n y a z s z tektanr sentezine Kldoa geriye bilim bir tarih ncesi insan oldu da o n c a

ulat? M e d e n i n y a r g l tr; lara kalan ve ile bilerek v e y a uyma

b e y i n l e r i m i z i n a l a c a gibi deil. bilinle ulalm da

n c e l i k l e , s a d e c e kuru bilginin kltr o l m a d n h a t r l a y a l m . bilmeyerek gelenekle veya u veya btndr. insan kltr ve bu kadarn Btn ve t o p l u m kanunlarnn disiplininin Doa ve

s e z m e k - b i l m e k v e onsentezleri, de uyum dnce

bilgiler u n u t u l s a uyum pratii gelecekte

budur.

toplumuna budur ve bunlarn

davranlar. u l a l m gidi

Gerek

gerek

kanunlar

mekanizmalamadden-manen aldatc devler

r olacaktr. M o d e r n sra s a r a y l a r d a d o a v e insan katleden b u r j u v a l a r ve irili ufakl uaklar olmak; bir kltr a n l a y gibi o l a r a k m a h k u m olacaktr.

d e m e k ki kilden

Her y a n m z d a n " k l t r "

akyp "kltr" dktrsek, bozulup yok olacaz. Bu mazd. bar durumda brahim,

bu gerek n n d e ayaklar medeni deildi ama asla

k l t r s z saylbuldu ve ne bardevrim-

Tersine gerek kltr, oldu, ne de

insancl

berrack beyninde barbarsz kald.

ykseltti.

N e d e n ve nasl? Bir kez m e d e n i y e t d o a r d o m a z , medeniyet barbarlarn medeniyetlerle greiyle, tarihsel

medenisiz

Antik Tarih

unutmayalm lerle y r d .

Nasl m e d e n i y e t ve i n s a n l n ilerleyii bu d i y a l e k t i i n d i n a m i z m i n den kaynaklandysa, kii b e y i n l e r i n i n g c de bu d i y a l e k t i e u y m a k z o r u n d a kald ve ona gre geliti. Her kii o d i y a l e k t i k t e n ald n a s i b e gre bir beyin g c n e u l a y o r d u . brahim zaten bir g e b e barbard. Medeniyet ile ilikileri olmu ama tarihsel devrim grei olamamt. T u t k u l u t o p l u m c u l beyin d i n a m i z m i n i alyordu. Fakat bu g, komncl toplum yapsndan (medeniyetlerle barbir g o l m a k t a n , dvlerinin geleb i l g i - k l t r birikimleri

barlarn g r e l e r i n i n birikimi) o l m a k s z n p o t a n s i y e l hatta b a k a l a r gibi hie i n m e k t e n t e y e g e e m e z d i . brahim, binlerce yllk Kendisi Semit barbar-medeni neinden geliyordu. bir S e m i t g e b e

kolu olsa da,

binlerce

yllk

eski

kltr

geleneklerinin

mirasn

tertemiz-karsz

komncl

b e y n i n d e e n d u r u s e n t e z l e r e ulatrabilir v e y a pratiinde d e n e y e r e k lmne in

miras kalm s e n t e z l e r i

benimseyip savunabilirdi.

B u y z d e n b r a h i m ' d e s e n t e z (yaratclk g c ) y i n e ayn d i y a l e k t i kiide tecelli e d i i y l e hayat b u l d u . Kenanllar Semit devrim da, Amoritler veya de, Sorgonlar da ve Hammurabiler onlarn de kkenliydiler ama grevleri henz vakit dolmad sosyallikleri bambaka iin tarihsel ilk

oktanrc

medeniyet uyarak

ilikilerinde iledi, b r a h i m A n t i k T a r i h i n fikir iei filizlenip saylabilirdi. at.

evrensellik d n m n n kanununa

Ve Antik Tarih'in y r y

Burada "Semit olmak"; uluuna veya yoruz.

" P e y g a m b e r l e r s l a l e s i n d e n g e l m e k " ulusk a l m a m a k gerekir. ilemediini baz zihinsel O t e k yanl hep hatrlatileyi te-

g e l e n e k i l i i n e taklp olu,

m e t a f i z i k i l l z y o n l a r y l a t a r i h i n ve akllarn Semit geleneinden mellerini h a z r l a y p gelitirdi.

brahim'de

Bu t e m e l l e r de y i n e retici g l e r i n barBundan sonras o ve

b a r - m e d e n i e k i m e s i n d e ald g i d i l e r e u y u y o r d u . Abram' luktan olan brahim yapt de yabana biiminin

t e m e l l e r i n b r a h i m ' i n y a a d a n z e l l i k l e r i y l e a t a r a k geliti; Semit geleneklerini deil, a t m a m a k gerekir. retici kii kii Burada

ulusu-

bir t o p l u m etkilerinin

g l e r geliimi kabaca Eho, da

iinde y a p olsa genel

m o l d u u b a k a l a m l a r n , o t o p l u m u n yaman p a n a r o m a s n a iaret e d e c e i z . k kklerini de a k l a y a n Hanok, Metulahe, Lamek, Ki

her k k p a r a s n a

(ileyi d i y a l e k t i i n i n )

M a r k s gibi bir d e h a n n en uzak Kenan, Yre, Hamo-

bu gidiin; A d e m , it,

Nuh, S a m , Y a f e d v e a m o u l l a r ,

ullar, Y a f e d o u l l a r gibi saysz m a s a l l a r k a r a n l n d a k a l m liderleri k a r d k t a n sonra; balad b r a h i m ile birlikte t a r i h i n d a h a ak a y d n l a t m a y a gibi liderleri kar ve Yakup-Yusuf-Musa-sa-Muhammed

Marks'n a t a l a r n a v e M a r k s ' a d e k uzan t e s a d f deildir. Kiiyi y a r a t a n tpk o b j e k t i f koullar d e n d i i n d e , kiiyi sadece kiinin zaman akla g e l m e m e l i d i r ; s a r a n g e m i o l a y l a r da o denli n e m l i d i r ;

Modern Trkiye'nin yzden Semitlere

n e olup o l m a d s a d e c e C u m h u r i y e t olaylabrahim'in zihin temelleri olarak kubak

ryla deil, O s m a n l ve d a h a uzak k k l e r i y l e a n l a l m a k istendii gibi. Bu kiilii 1sel y a p l m a d a n brahim'in tektanr sentezi ve " m u c i z e v i " veya " e f s a n e v i " anlalamaz. M u h a m m e d ' e d e k e n aktif, o y n a k hareketli, tarih y a p a n , t a r i h barbar t o p l u m l a r d e n e b i l i r ki Miraslar kalc oldu. doar domaz, Semitler kurtuS e m i t l e r idi. Hareketli ve

devrimci Sebep? a) Bir kez

srekliydiler.

m e d e n i y e t Irak b a l k l a r n d a edici

medeniyetin

ifal

e k i m i n d e n tpk y e r k r e s i s t e m i

gibi

l a m a y a c a k d e r e c e d e ona y a k n di.

d m bulundular.

Bu

onlar

srekli

b a r b a r l k t a n m e d e n i y e t e g e i e ve m e d e n i y e t ii a l t s t l k l e r e s r k l e Barbarlk m e d e n i y e t e g i r i n c e ne denli p i m a n olsa da yeni k u a k l a r o m e d e n i y e t ifaline komnn kotular. n k tarihin yana (retici Ve glerin) medeniiiFrat ve ile bu paralanmasndan iliyordu. daima

dinamizmi,

y e t , S e m i t b a r b a r l a r n b y l e y e c e k kadar, k u t s a l l a m a p r o s e s i n i n ne i d d e t l e e k e c e k kadar 2000 yldr g e l i m i b u l u n u y o r d u . D i c l e ' n i n aa gelmiti. arda iin parantezini arap-Kadn-Saray-ihtiam elbirlik rol oynuyorlard. meyveye t a p n a k ve t a n r s a l l a m a olgunlam;

(Snear') d o l d u r m u , S e m i t l e r i arr hale Ve d a l n d a rmeye

yz tutmu bu

k a p l m a k kolayd...

Kutsallama ve ganimet Kollektif emek Demir, demir, ya-

seller gibi aralksz

kentleip S m e r z e r i n e atldlar..

b) lk ana Irak medeniyeti Smer, d e m i r s i z d o m u t u . S m e r medeniyeti ykldktan sonra A k a d Orta Frat boylarnda kentleen Yukar kefedilince, Demir bir kez

ile 2000 ylda hazrlandktan sonra yzlerce ylda geliebilmiti. Devri'nde belirir. Yani Barbar Semitlerinin

kefidir. gcn iinde de 2768-

ister i s t e m e z t e k n i k retici b a k a l a m antik a

ratt d i n a m i z m d e n tr, t o p l u m s a l olsa hatr saylr bir hz kazanr.

Demir'in ilk g r l d tarih, N a r a m Sin z a m a n : 2712'dir. Bundan 300 yl sonra r e t i m d e ve s a v a t a barbar o l s u n , tif hale getirir. snda ne kmtr. Ki bu

. n c e s i :

d e m i r artk A k a d ' l a r n

ykseliinde,

geliim Semit toplumlarn

m e d e n i olsun, eski S m e r z a m a n n a gre ok d a h a akKollektif e m e e b a m l l k azalr. g e l i i m i n d e ihtiya d u y u l a n srer. Bu geliim

c) M e d e n i y e t geliimi en az 2000 yl o l d u u iin, Frat-Dicle deltailk b a l k t a n y a r a t l m a hem medeniyetin kollektif e m e k z o r u n l u l u u de Semit toplumlarn hzlanr. Bu ri, bu [C.W C e r a m , srekli ve paralanlarn gelimesi lk y n n d e aktifletirir. ynden azalr. Sadece gelenei

medeniyet,

hem t a r i h s e l d e v r i m c i b a r b a r 1957, komn Londra] biimleyo-

M e d e n i l e m e ve T a r i h s e l d e v r i m l e r d e v i r d a i m i L'Avanture del' Archelogie, medeniyete hemen paralanan ortak Semit

hep ayn t e k e r r r l e r - b e n z e r l i k l e r iinde mitolojik, masals

balayp

sonulanmasyla,

r u m l a r a ulatlar. V e bunlar k u a k t a n k u a a l m e z g e l e n e k l e r o l a r a k aktardlar. Bu d e v i r d a i m b r a h i m ' e dek en az 1000 yl s r d n e gre, bu geleneklerin en az 40 kuak b o y u n c a belleklere kazn, yeni kuaklarnk Semit da, yeni o l a y l a r d a , yeni olaylarla a r p m a s filizlerini yaratma yeteneini yaratmasna m e d e n i y e t - b a r b a r l k elikisi sdr. Bu antik an karsnda yeni d n c e mekanizmabeii olur. Ve brahim

a r m a m a k gerekir. biricik gelitirim olmutur.

m e k a n i z m a d n c e g e l i i m i n d e de geerli

hareketlilii d n c e y e yansr. Ve parlak-yaratc z e k a l a r n brahim o geleneklerin ocuudur. hesab 166 yaplrken tarihsel devrim geleneiyle davranlr.

Daha U r ' d a y k e n , Filistin'e gidi

 l n c e y e dek bu rakr. mirastr:

idealini

brakmaz;

yeni

kuaklara

miras o l a r a k bbir

O miras k e n d i s i n i n y a r a t n d a n ok a t a l a r n d a n devir ald Semit tarihsel devrim gelenei.

A n c a k b r a h i m , t a r i h s e l d e v r i m i b a a r a m a d k a y a r a t t v e y a ykselttii t e k t a n r ideolojsini kendi orjinal yarats o l a r a k miras b r a k a b i lir. T e k t a n r t e o r i s i , T a r i h s e l 2British Museum'da veya Irak "fal" cennet ne da, Devrim idealiyle nl btnleip ykselmitir. ile b r a h i m ' i n katks bu olur. Ve M u h a m m e d ile a m a c n a ular-. saklanan silindiri, bahelii ne "FAL SLNDR" A d e m iler-mhrletirir. 3000 ylna denk l ( I r a k ' l y a ) ait decehennemi kereste Yani ne bulunce Havva'nn Ylan-eytan tarafndan "mren" der. ildir. nk Irak medeniyeti Irak'ta kandrln sa'dan deil, ne

belgesidir ama maden,

Smerler'e aa,

tmden

ortamdr. nur. V e

Smerler oktan totemli yukar Frat'a de yoktur.

barbar toplumlar doru

bilerek yok edeIrak'ta: mren me-

rek m e d e n i y e t l e r i n i Smerler'de totem fal Silindiri Silindiri'nin deniyete Smer

yaymlard.

bu y z d e n

S m e r yaratl anlat

olamaz.

anlat tarz

mitolojiktir;

barbarn y a a m n d a n ve dnBu S e m i t l e r i n

c e s i n d e n 3000 yllarna t a r i h l e n i i t e s a d f deildir. geiinin silinmez semboldr. Cennet'in drt rma ve Medeniyeti'nin inmeye

(Frat-Dicle-Aras-Phiorta barbarlardr - . kereste Ve ma-

san) gibi kuatan toplumlar, Kafkaslar'dan medeniyetin douundan

besbelli A s y a dan aa olan iin,

gelip H a z a r kuzeyinden

balam Semit beri, Irak'ta

biteni, onlara

d e n - t a - a s k e r - u c u z e m e k saladklar Semitlerin netletirdii Semitler, cek gibi defalarca gerleip, lkesi besbellidir ki, bu

plack izlemekte ve t e m i z kuatt ve cengibi ellerine sonra da ki deO'nu ba-

zekalaryla apak y o r u m l a m a k t a d r l a r , yzlerce belki de binlerce yldr. drt rman bir meyye K a f k a s l a r n g n e y i ; V a n yaylalardr. medeniyet olgunlatka; cennet yaylalarndan medeniyeti Adem k e n t l e m i l e r ve fethedip Frat-Dicle b o y l a r n a kuatmlar, ile Havva, lnde inmiler,

olduka;

medeniyete fetholmulardr. besbelli tek Medeniyetin bereketinin Irak dayana: bereke"Ylan"dr.

Semitler'in bahan-anahan Sulama tine

ilk mitlolojik atalar: liderleridir. Tarm

kanallar ve h u m u s l u t o p r a k l a

bire 300 v e r e n t a r m barbarlarda

kanmlardr.

sembol

S e m i t l e r ' i ( A d e m ile H a v v a ' y a ) k a n d r a n y l a n - e y t a n a s l n d a m e d e n i yeti t a r m Tarm yaylalarn ramen mek bereketidir. ekonomisine doru Smer gelien g e b e S e m i t l e r iin, t a r m ilkin cazip gelmitir. Ne iin? buyruuna yeVe beMedeniyeti, cennet

reketli-tapnakl

brakp Irak l n e i n m i l e r d i r bir kez. ettii olgunlam

T a n r ' n n " H a y r v e er bilgisi o aacn temsil iin.

aacndan yemeyeceksin

medeniyet meyvesini

Sonradan trajik-delirtici-hatta dir: Bu eliki S e m i t l e r ' e "fal":

ldrc

sla

hasretine dmlerBozulu veya

V a n Y a y l a l a r (lk y u r t l a r ) g n l l e r i n d e t u t m u t u r . kandrlp p a r a l a n : z e n m e silindirini kaztp l m s z l e t i r m i t i r . . .

"mren":

b r a h i m ' i n zihin t e m e l l e r i , bu y a r a t l a r l a y e t e n e k l e m i t i r . T e v r a t ' n ( s o n r a d a n K u r ' a n ' n ) anlatt g e l e n e k l e r u y d u r m a deildir. S e m i t l e r ' i n masal karanlnda kalm yazsz tarihleri (ntarihleri'dir. olmulardr. Ve onlar b r a h i m ' i n yaratc z e k a s n n t e m e l l e r i - m i r a s 3- Nuh Tufan da Semit geleneidir. Tufan: evre barbarlarn s u l a r - b a l k l a r ziftler iinde d o m u v e gelimi bulunan sel Devrim'dir. Ve s e m i t l e r ' i n silindiri de Nuh adna balanm bir ulu tufan olmutur: Ki i m r e n elbirlik 3 0 0 0 ' l e r e d e n k gelir. devrimde m e d e n i y e t i y i n e kendi s u l a r n a - b a l k l a r n a - z i f t l e r i n -

d e b o a r a k ele geirii v e y a m e d e n i y e t e g e i i n i n s e m b o l d r : Tarih-

S a r g o n n c e s i yllar aa y u k a r .. tarihleridir. Sargon "Akkad son adna bal Sonraki yaplmtr: Sargon devrimleri Bunlarn

tarihsel

Semitlerle

Smer mparatorluu" z a t e n yazl t a r i h e girmitir. Ve Semit tarihsel hep z Semit Hammurabiler-Amoritler-Mariler zihin temellerinde az ama

ve sonras

bulmaz,

kuaklardrlar. tm brahim'in edemez. m e d e n i y e t geliimi g i d e r e k e v r e n s e l yarmaklarnn hammadde, gney parantezinde doderslersentezler (geleneksel anlatlarla o l a r a k yer a l a m a d a n amaya Irak up, ken; 4- Ve brahim zamannda medeniyeti doru bezenmi ve yaadklaryla pekimi)

gei e i i n e d a y a n m t : Frat-Dicle kolay-doal ticaret yollaryla geliir-

kuzeye

kuzeydeki parantezin alt ucunda da A k a d kentleri ve m e d e n i y e t i : Zaten Finike, Msr, in,

Semitler'in m e d e n i l e m e s i geliti. Ve S a r g o n bu iki medeniyeti bir fetihle birletirip A k d e n i z ' e - U m m a n ' a kadar yayd. Hint m e d e n i y e t l e r i , I r a k ana Ve dnya maya her altuurlaryla daima medeniyete-her tarihsel ticaret yollarn devrime ve m e d e n i y e t i n d e n t o h u m l a n p gelimilerdi. girimi barbar toplum, bir t e k kendi olmay Cihangir medeniyetleri derleyip

kahramanlklarnda-tapnaklarnda etmeyi balamlard.

a m a l a y p ideal

iyice su y z n e , s e z i y l e

kark bilince karLOKAL kalr. ararmak

Birinci A a m a : trmas boylarn veya

Medeniyetler ve Tarihsel sakar Sind gidili bir Ganj; biiminde

Devrimler

Seyrek-gelge-kk ve yoklamas (Frat-Dicle;

hammadde-kolonileme geliimdir. Sar-Mavi Subtropikal rmaklar)

Nil;

aamaz.

Semitler'in ve Smerler'in

masallar-gelenekleri

b u a a m a y belgeler.

kinci A a m a : Msr, mtr.

Birinci A a m a

olgunlarken

a m a Irak m e d e n i y e t i lokal aa-

Finike y o l l a r n d a n t o h u m l a r n M e d e n i y e t l e r bu t o h u m l a r l a

G i r i t - M i k e n - G r e k k e n t l e r i n e saBitkisel v e y a I r m a k s a l

m a d a n ikinci a a m a y a geii h a z r l a m olurlar. kinci A a m a d a h a hareketli bu a a m a Ktalararas Evrensel gncn oluturur. Ayn hayvansal medeniyetler aamasdr ki balanGrek M e d e n i y e t A r a y l a r a a m a s olur. Filistin v e G n e y y o l u birka y z y l hareketli sonrasnda,

brahim A l e y h i s s e l a m bu aamann tarihlerde ve korsancl, Medeniyeti devrimleri ilk h a y v a n s a l , s a h n e y e girer. 300 y l l a r n d a

m e d e n i y e t ve t a r i h s e l Orta y o l u birletirorta

A r d n d a n .. m e y e giriir. ticaret y o l u

Makedon

Byk skender, batdan douya

deneyerek medeniyetleri ve ticaret yollarn Fakat v a k t i zerinden henz dolmamtr. s p r m e k l e yetinir.

Grek medeniyetini

B u n d a n 600 yl s o n r a .S. 300 y l l a r n d a Atila ayn eyi K u z e y T i c a ret Y o l u z e r i n d e n O r t a B a r b a r l a r l a d e n e r : an a m a k l a yetinir. nc Aama: Roma M e d e n i y e t i ' n i n orta E v r e n s e l a a a m a z .

M u h a m m e d ' i n s l m M e d e n i y e t i y l e balar v e Be-

z i r g a n l n E v r e n s e l a alr: T i c a r e t y o l l a r n n istikrarl rejimi e v r e n l s n d e kurulur. A r d n d a n k a p i t a l i z m b u t e m e l l e r d e n f i l i z l e n e c e k t i r . brahim ile balayan tektanrclk, bu y z d e n tesadf deil, tefeci bezirgan m e d e n i y e t l e r i n evrensellik y o k l a y l a r n n ilk bilinalt ile balayan bu sezi ve istekler, Musevilik ve ifadesidir. sevilik ile brahim

Y a k n d o u ' d a iyice y a n k l a n d k t a n sonra, M u h a m m e d ile hedefine ular-. 5- Btn bu s o s y a l g e l i m e l e r p a r a l e l i n d e , bakalap medeniyeti iniyordu. Sonunda Akad gelimek geliimi Sargon, zorundayd. srasnda Akad var ve Kutsallama gksellemiti. Smer k u t s a l l a m a prosesi de prosesi Artk daha Smer krallk g k l e r d e n kurunca bu

oktanrlar yzlerle saylyorlard. mparatorluunu prosesini,

o k t a n r l a r n ne ie y a r a y p y a r a m a d k l a r d a h a iyi anlald. Medeniyeti, olan kutsallama gksellemeyi Fikir zebereket birleiyice h a z m e t t i r m e y e y a r a d . A m a t e k t a n r y a g e e m e d i . b r a h i m , A k a t m e d e n i y e t i y k l n d a n s o n r a o r t a y a kt. mini geliiyordu. sonra gelen Babil Medeniyeti bu srsne ie y a r a m a z bulup gelien kendi " M a r d u k " adl t a n r s n d a problemlere: olamyordu. Akadlardan oktanrlar tirmiti Yani masnn masnn devrim Bunu Irak bile. oktanrclk, balangc kendisini komplike E v r e n s e l l i k aaE v r e n s e l l i k aabir tarihcil impailk a n a pratikapdan-bacadan giriine are kutsallama

da olsa,

d n c e s i n d e de

dayatmt. Fetheden ama devrimler medeniyetlere baaramadlar. giriyor; Fetholan nk ok tarihsel

medeniyetleri kurmu

ratorluklar

medeniyetinin

etkilerine

arabuk

teoriden

in a d a m amalyd. ilerleyiine

oluyorlard. Pratie yol yaryorsa

Z a t e n antik a d a din t e o r i d e n ok dar pratik gsteriyorsa, tarihsel din vard. Yoksa devrim veya medeniyet bel a r a b u k baka tanrlara

balanveriyordu. A m a d i n d e d e v e y a b u denli pratik b i r i k i m l e r d e n s o n r a k u t s a l l a m a p r o s e s i n d e de bir sray g e r e k i y o r d u . Ne t a r i h s e l devrim yapp B u n u n iin Filistin kavanda g e b e l i k y a p a n S e m i t t o r u n l a r e n u y g u n pota oldu.. m e d e n i y e t e geebildiler, ne de y a b a n c m e d e n i , b a r b a r o k t a n r l a r n a b o y u n e e c e k kadar ne kle ne de cahil idiler. G e l e n e k l e r i z e n g i n d i . T e k areleri k a l y o r d u . sini y e p y e n i bir a a m a y a s r a t m a k . aamalarn birikii ve bulunduklar samedeniyet-barbar Msr'da da ilikiler o r t a m fikirleri inmi yznden geliti. hatta Bu hbir T e k t a n r c l k bu y z d e n ; mala varm oktanrc sa'dan belki kmette orjinal nce K u t s a l l a m a prose-

b r a h i m ' e v e g e b e l e r i n e nasip oldu. 1300'lerde alm tektanr Yakup-Yusuf zaman grev Hermes'in sentez Hiksos aknlaryla etkileriyle olduu aktr: da dris olduu Msr'a sylenir.

Yusuf'un

filizlenmi Hermes 42

olabilecek Ancak

tektanrclktr: Msr'n ana

Msr'n

geliimiyle

Kitap y a z m ; z:

m e d e n i y e t I r a k ' t a g e l m i m e d e n i l e t i r i c i tanrs Oziris ile sentezine ulam: Madde-Kuvvet-Zeka gerekti. Ama 1300 yl n c e A r z - T a l e p medeniyet hem kadar t e m i z d e i l d i ,

harmanlayp tektanr Fiyat'n de o

Baba- O u l - K u t s a l Ruh sevilik ile k m a z d a n Msr d n c e s i n d e y a n s m a s olsa artlanmalarnda hem brahim tektanrcl

i t e z a t l a r c e h e n n e m i n d e t u t u n a m a y a c a k t . . . Hint'te Buda, tekkar karya iliki Bulunbu

H e r m e s ' t e n 6 0 0 - 7 0 0 yl s o n r a r a n ' d a Z e r d t , Muhammed brahim iinde ve duklar prosenin pota kadar g l kadar da bir t a r i h s e l devrim

tanrc s e n t e z e ulatlar. Yani artk v a k i t d o l m a y a b a l a m t . A m a Hz. greviyle bulunmuyorlard.. Irak-Msr-Finike medeniyetleriyle brahim'in yakn ilek orta t i c a r e t yol kavanda bulunmuyorlard.

k a d a r y l a y a r a t p geliebildiler. yer a l a b i l m e s i n d e y d i .

stnl

balangcnda

2- B R A H M

: Y E N AIN A L A M E T VE YEN SOYUTLAMA ve Kutsal SIRAMASI Tarih'te anlatlanlar, syrlr; anlamlar brahim kiizerinde

DNCEDEK Dikkat ile birlikte edilirse,

Tevrat'ta brnr.

masal-mitoloji-efsane

karanlklarndan

Tarihi

liklere v e o l a y l a r a durmalyz:

Bunun tarihi- zihinsel

1 - b r a h i m t o p l u m u da, yazsz tarih Ama kiilikler v e olaylar artk m a s a l s

ncesi toplumudur. Yaadk-

larn y a z y a g e i r e m e z , a z d a n a z a nakil ile yeni k u a k l a r a aktarr. s e m b o l l e r d e n syrlmtr.

T e v r a t , b r a h i m ' d e n en az 1000 yl s o n r a k a l e m e alnmtr. A n c a k azdan aza gelen destanlarn tahrif edilemeyeceini D e m e k b r a h i m ile birlikte yeni Bu sadece brahim toplumunu, deil, btn m e d e n i y e t ve rmaksal Semitler'i iine alan biliyoruz. bir b a k a l a m bir gidiin bir a n iine girilmi b u l u n u l u y o r . etkileyen ve o

barbarlar dnyasn lkeleri iin

balangcdr. Ve ilk Fikir b e l i r t i l e r i - a l a m e t l e r i d i r . 2- A r t k arasnda gidip g e l e n duruma medeniyetlerinin birbirleri medeniyetlerin olarak insan al-veri g a n i m e t h a m m a d d e - p a r a l barbarlar dnyas, a s k e r - u c u z ieli masal lke-masal

d u r u m u n d a n kmtr. gelmilerdir.

Birbirlerini g r p d u y a r - y o k l a r s a v a r - i grr m e d e n i y e t ve barbarlar ve ticaartk

n k " l o k a l " a a m a d a n klmtr; M e d e n i y e t l e r aras btn g r e v l e r iin Semitler'in da yapmaktadrlar. hazrlktr - .

ret yollar ktalararas balantlara ve e v r e n s e l araylara girmilerdir. b o l u k l a r d o l d u r u l m a k t a d r . T i c a r e t yollar iti kaklar-ekimler artmaktadr. Irak-Finike-Msr Mool iin devrimleri arasnve Trkler bilmeden medenib a r b a r l a r c a , yeni fetihler v e t a r i h s e l d e v r i m l e r e yol a a b i l e c e k doldurulmakta yakn dou Medeniyetleri: an tarihsel

yaptklarn Asya'da

i n - H i n t v e Irak a r a s n d a

Bunlar yeni

3- b r a h i m ' d e n birka y z yl n c e , ilk h a r e k e t l i h a y v a n s a l yetin tohumlar, atlm bulunuyordu. ok kstl) bir a a m a Greklere ilk a n a m e d e n i y e t l e r en az 3 0 0 0 yl

I r m a k s a l v e y a bitkicil ( h a r e k e t i b i r i k t i k t e n s o n r a yeni M i k e n ' e ve

iin ele v e r m i l e r ve Finike ile M s r ' d a n Girit'e, uzanmlar; kent t o h u m l a r n y e r l e t i r m i l e r d i :

P l a s g s l e r ' d e n Egiale, .. 2164 yl S i c y o n e kentini kurdu. Msr'dan kovulan n a c h u s . . 1 9 8 6 ' d a Msr'a y a k n A r g o s kentini kurdu. Ve bundan sonra Y u n a n i s t a n ' d a k e n t l e m e l e r hzland. 36 yl sonra n a c h u s ' u n kz kardei, l ti korsancl kentiydi. 1910. Korint'i bezirgan kurdu: .. 1950. Her ikisi de ok iyi s a v u n m a Korint t a m bir deniz ticaresonra barbar kurdu. snaklaryd. A m a

Zenginleip glenecekti. O n d a n sonra .. en

Korint'ten 4 4 0 yl

Doryenler'in saldrsna kar P r o r o n e e s olu S p a r d a n sparta'y kurdu: .. Atina, 796'da, O g g y e s A t t i k ' t e Eleusis'i azgn en ideal Grek Medeniyeti'nin korsan ticaret kentiydi.

A m a en ge kurulan da A t i n a kenti oldu. n k kent t o h u m l a r dardan y o k l a y l a r l a g e l i y o r d u : Y i n e bir Msrl olan C e k r o p s t a r a f n d a n 4 1 8 yl sonra .. 1578'de kuruldu. A t i n a ' n n kuruluundan 228 yl sonra . 1550 bir Finikeli olan C a d m e e T h b e s kentini kurdu. Ve b u n d a n 28 yl s o n r a G r e k l e r i n nl D k o l y o n a d n a bal t u f a n patlak v e r d i d. Bundan hareketli Plasgsler g bu kentlere tarihsel devrim yaratyorlarnlerindeki Troya'y evrensel kaldrp d a h a bir r asonra Grek Medeniyeti Ktalararas

bir m e d e n i y e t gelitirdiler. Ve A n t i k T a r i h ' t e yeni

tlar. A r t k m e d e n i y e t l e r ,

birlik a r a y l a r n a d a h a

ak-srekli-belirgin

h e d e f giriilere

kalkrlarken

tarihsel

Devrimler

de ayn y o l u i z l e y e c e k l e r d i . b r a h i m , bu gidiin, d n c e y e y a n s y a n (Filistin: sathanesinde hazrlanp gelien) balangc .. oldu. 1 9 0 0 - 1 8 0 0 ' l e r verilebiliyor. Bu e v r e n s e l l i k fikirlerinin Drt y o l a z ra-

b r a h i m z a m a n , kesin bir tarih b i l d i r m e s e de, ayn z a m a n a rastlay a n o l a y l a r l a akla en y a k n bir tarih: lararas a a m a y a giriinin doru olur. O fikirleri Bu h e s a p l a b r a h i m , tarih o l a r a k da m e d e n i y e t b a r b a r g r e l e r i n ktab a l a n g c oluyor. Roma'nn, v e g i r i i m l e r i n i n d e badr. benimseyip yaygnlatrmas leri b r a h i m ile o l m u t u r . 4ve Bu yzden biimden brahim toplumu yazsz t o p l u m Hatta olsa byk da gibi dnce masals davranlar yorumlanlar, kurtulmaya kendilerinden balamtr. ncekiler Bunu fikirsel a l m e t o l a r a k g r m e k d a h a D o u ' d a A r a p ve T r k l e r i n tarihcil devrimlerle ok byk evrencil

Batda

s o n r a olur. A m a y i n e de o e v r e n c i l atl y a y g n l a t r m a l a r n ilk belirti-

sembolik Bu cla

ounlukla

kurtulmutur. d n c e s i s t e m i n d e i l e r l e m e y e de iaret eder. grler evreni, hi olmazsa doru geliirken doay ve toplumu Daha gerekitektanrgc besyorumlay determinist yaklaan d e t e r m i n i z m gibi lenmi tarihin oktanrclktan

bir t e k l i e m o n i z m e ular v e y a yaklar - . bilgileri o a l t t k a v e y a a y r n t l a r l a iinde gelitike, daha gereki, kanunlara; temiz artc olaylar somut

a) Beyin, s o m u t - a y r n t l ana

olaylarla balantl d n c e s e n t e z l e r i n e ; u l a m a s d a h a ok olaslar. b) A y r n t l a r veya c) Btn a z i m gerekir. modern "azim"li ve iinde a n t r e n m a n l a m olmas bozulmamak gerekir. iin

soyut f o r m l l e r e gelimi bir

Fakat bu y e t m e z . sentezlere hatta

bunlar iin t u t k u n - y l m a y a n bile bir

rktc

n k en hazr s o y u t bir f o r m l e ulap g e l i t i r m e k iin mr yetememektedr. Antik ada tektanr konu

ada

s e n t e z i iin de bu realite f a z l a s y l a geerli olur. Bu y z d e n d e n e b i l i r ki, kiilik m o t o r u o l m a d k a d n c e h e l i k o p t e r i d e n e y c i l sentezletirip ykseklere karamaz. satlk o l m a y a n bulunan iddetli bir kiiliin, t u t k u n , Ulalm bulunan sentez g m b r t y e yeni, a l l m a d k ve bunun yanbanda ilenebildike, bunlar, yeni havalanlarn d) H e m e n srekli sentez srekli gidebilir. e) Ve

biraz i l e y e b i l e c e i anlalabilir bir zelliktir. kefedilmi bir an Satlk kiilik kolayca btn

k a d e r i n e ve keiflerine ihanet edebilir.

srekli, h e m d e a r t a n d o z l a r d a k i y e n i uyarlar k u a t m b u l u n m a l d r . Ki eski f i k i r l e r d e n y e n i fikirlere d o r u a n a f o r m l l e r kendilerini o r t a y a koyabilsinler. brahim'in kendisi ve z a m a n btn bu verilere sahip b u l u n u y o r d u : a) brahim iin artk o k t a n r l a r devri nk Akad giderek geride bu kalan eski f i k i r l e r haline geiyordu. medeniyeti devri fazlasy-

la la

ilemiti. Ve F i n i k e - M s r - I r a k m e d e n i y e t l e r i ve e v r e b a r b a r l a r bu hatta bu kanksanm srsne bereket oktanr samalklaryama hibir p r o b l e m e de zm getiremiyorlard. veya gemite ayrntlardan yeni bir f o r m l e a l m a s k a n l m a z oldu. kubak b a k a b i l e c e k ve tekdolup tayordu

allm, brahim'in

u y u l m u bir t e k t a n r fikrine s a r l m a s rar t e k r a r g z d e n drt y o l a z g e i r i p onlar

b) b r a h i m , bu o k t a n r c a y r n t l a r a

eski fikirler o l a r a k g e r i d e b r a k a b i l e elleriyle beyni gibi Tersine kurduu s u n a k l a r orta-

cek t e m i z bir b a r b a r t o p l u m u n d a ve m e d e n i y e t e kyasla t e m i z Filistin rasathanesinde kendi mnda yayordu. Z e k a s d a a l a k g n l l t k e t i m a l k a n l k l a r iinde Medeni idi edilip kastlatrlb i n l e r c e yllk m i t o l o j i k derslerle doluydu. medeniyet grmemi, deildi. Smer gelenekleriyle i i t m e m i y a a m a m bir doru

s a d e ve t e r t e m i z iliyordu. m a m t . V e beyni d e barbar Semit kadar cahil sentezleriyle,

durumda

Yani antik t a r i h i n ileyi k a n u n u b r a h i m ' i n beyin h c r e l e r i n d e gelitirici d i n a m i z m i n i yeni dedir. balar; kurmu bulunuyordu. merakl ve s o n s u z d e n e c e k k e r t e d e alk iinBu y z d e n Sarld, c ) B a r b a r d e m e k , klliyen a z i m d e m e k t i r de. n k tarih o n u n iin her eye Hele bu barbar, b r a h i m gibi s o n u n a d e k barbar k a l m a k z o r u n n e f e s i n e d e k s r e c e k demektir. s o n s u z d e n e b i l e c e k s r e k l i l i k t e v e gtedir.

d a y s a m e r a k l a r , hrs son brahim'in azmi

inand fikri s o n u n a d e k gtrebilir.

M e d e n i y e t iinde k m v e y a -

k a b i l e c e k yeni fikirler bu y z d e n de uzun m r l olamamlardr - . d) Bir b a r b a r s a t l a c a n a ve hele z e n g i n l e r i n p a r a y l a satn a l n m , istedii zaman istedii Kral yana dndrebilecei kuklas olmaktansa lmeyi t e r c i h eder. "brahim'i S o d o m Bu besler yzden bytr. kuatan Hatta oktanrc medeniyet samalklar ve b r a h i m ' i n S o d o m Kral'na v e r d i i y a n t h a t r l a n s n : zengin etmi d e d i r t m e m e k " ondan inancnn peinde sonuna dek bir " a r u k O'nu

ba bile" a l m a z . A m a inanc iin lr de kle de olur. brahim koar...

e) Ve b r a h i m ' i

r m l k l e r i , O ' n u s r e k l i o l a r a k yeni f i k i r l e r e itip g e l i t i r e c e k biimde kuatp iteliyordu. O'nu tektanr duruyordu. devrim k a a c a k hibir delik b r a k m a m a m c a s n a sktracak biimde Ancak kendi boluklar tektanr doldinini maandncesine doru

Ne m e d e n i y e t l e r e kaplabiliyor, ne de o n l a r a kar t a r i h s e l ulaabiliyordu. bu yolda eitimle gelitirebilirdi. ile birlikte S e m i t ve S m e r g e r e k l e r i n i n k u r t u l u p tarihi bir a n kiilik-olay haline gelii

yapabilecek gce

ve t o p l u m u n u sal-mitoloji

Bu y z d e n b r a h i m

karanlndan

lamldr. Ve bu a n l a m yeni

ilk fikirsel i a r e t l e r i n i - a l e m e t l e r i -

n i - m j d e s i n i verir. T e k t a n r fikri, n s a n l b r a h i m ' d e n 2000 yl s o n r a olsun arkas k e s i l m e k s i z i n s a r a n v e s a r s a n b e z i r g a n l n e v r e n a n n balangc: lk fikir a l a m e t l e r i o l d u u n u , k e n d i s i n d e n binlerce yl son-

rasn da s e z e r e k b i l d i r m e s i y l e ve bu sezilerin g e r e k o l u u y l a da ispat e t m i oldu: "O (Nil'den) leri ve (Bap ve 15, gnde Ulu Rabbi Irmaa ve ve Abram (Frat'a) Hititleri Girgaileri ile kadar ve ve ahdedip bu Perizzileri Yebusileri dedi: ve senin Msr Kenileri Refalar Irmandan ve ve KenizzAmorleri verdim" Kendisi diyar,

Kadmomleri Tekvin)

Kenanllar

zrriyetine

b r a h i m iin e v r e n s e l l i k b u n d a n d a h a ak dile g e t i r i l m e z d i . 300 a s l a n l k bir o r d u y a sahipti a m a ve t i c a r e t yollarn d. du. k gzne btn y a k n d o u Moral deeri kestirmiti.

medeniyetlerini bylesine stn-

M s r - F i n i k e - l r a k - A n a d o l u m e d e n i y e t l e r i n i ve b u r a l a r d a k i en b y k bayra altnda t o p l a m a y i d e a l l e t i r e b i l i y o r buralarda atyordu. veya " K a n " dini uyBunu b a a r m a s b r a h i m iin e v r e n s e l l i k a n l a m n a g e l i y o r d u . n m e d e n i y e t l e r - B a r b a r l k insanlk ana d a m a r l a r medeniyetlerinin da sokulamazd. tayacak iine de sonra Dini", T o t e m O aamada Bu alardan "brahim kertede dini baklabilirdi. k o m n , saf

t o p l u m l a r kendi t e k t a n r

Uzakdou

durmalarna totemizmi lerinden dinine,

hibir y a k n d o u

Smer-Msr-Finike da

medeniyetlerinden S m e r ' d e n v e dinSmer sahip bir ata dinine

ve dinlerinden

e t k i l e n m e m i olarak bulunamazd. baladklar iin bamsz

etkilenmi "Kan" tekilatlar oktanrlarna

kendi t o t e m dinlerini

deillerdi.

Bu da T e v r a t ' a y a n s m a m a z l k e d e m e z d i . b r a h i m ' i n e v r e n -

sellii bunlar o k t a n atn g s t e r i y o r d u . S o n r a gelen e v r e n s e l t a r i h s e l d e v r i m l e r liderlerinin de sratle tektanr rinin ra iin dinlerine sokulabilmeleri bittiini o veya girebilmeleri hep bunu de oktanr dinlesonartk ilerinin gsteriyordu. benzerleri veya R o m a l l a r ve T r k l e r ; rnekleyip

M o o l l a r - C e r m e n l e r ve bile, kendi

ilerler...

Fakat o z a m a n tamadan len

komn

gelenekli dini, saf,

toplumlar tektanrclk tertemiz tektanrcdr.

k o m n c l ata dinlerinin t o t e m c i - a n a c - b a b a c g e l e n e k l e r i n i edememilerdir. brahim sokuturma bir e k l e k t i z m d e n ok s z l p ge-

D e m e k devirme veya

bir y a r a t t r sz k o n u s u olan...

ALTINCI BLM SLAMYET'N BRAHM'DEN GEL BRAHM'N (TEK ALLAH'IN) SEMTTEN GEL VE EVRMCL DEER

1- SLAMYET'N

BRAHM'DEN

GEL m e d e n i y e t nyarglaryla szlp geliyordu. atverecek d e r e c e d e Msr'a dek tm sunaklarnda idi okve

T e m i z tektanrclk aslnda, brahim'in edilmemi temiz-berrak komncl tanrc ie y a r a m a z karmakl gzlemleyebilmiti. toplumlar kesip

beyninden

doay da

Irak'tan

m e d e n i y e t ve iinde debeybrakve bir t e k t a n r d a

barbarlar k a r m a a s n y o r u m l a m a k ve

mekik d o k u r c a

dolap;

baka dp y e r i - g - t o p l u m l a r

birbirine katp her eyi

b e n i m s e m e k sonra

tekrar tekrar bu y o r u m l a y n k u r u l m u , iler d u r u m d a y d . . . atp ilediimiz gibi Tevrat'tan

nemek ve ayn sonulara varp g e l i t i r m e k brahim iin zor olmad; ninde sentezlere ulatrc brahim'in tektanrcl mad, zenginletirip Kur'an'dan anlalabiliyor: mekanizma de s a d e c e ana fikir o l a r a k o r t a y a

gelitirdii

Kur'an btn ana p r e n s i p l e r i n i d o r u d a n d o r u y a b r a h i m D i n i ' n d e n aldn s a k l a m y o r ; "Birok brahim ortaya rivayete dinini kmasna t e r s i n e bilhassa aklyor. n k b r a h i m dini es149 biroklar dinini 1962, Hz. (Mceddit) aryorParis] medeniArap l arayp gre Mekke ve Medine bir Hz. ahalisinden yenilikinin brahim L.S. kiden beri biliniyor. G e n e l Tarih aklyor: Cilt 5, s. yenilemeye yaklaldn Hristiyanlk, kavuturacak syleyerek oka

lard." [ G e n e s s e A . R . Yahudilik ve yetlerin bedevisi bu

Genel Tarih,

La S a i n t e Bibi

alveri y a p t

kkn

(Msr-Irak-Grek-Roma) yozlamalar iinden

yozlamalarna tektanry

bulamt.

kendine yakrca

bulamazd. M u h a m m e d ' i n k m a k zere o l d u u y l l a r d a , Musa ve sa d i n l e r i n i n oktan iine d t k l e r i y o z l a m a y a da kar kan y e n i l i k i bir g r aranyordu. n k asl t e m e l d e ileyen m a d d i s e b e p her akl b a n d a A r a p ' drtyordu. En ilek d n y a t i c a r e t yolu, orta yol t k a n m t . Ve H i c a z ' d a n kazanmt. rhlte'se binler" sitai olarak M e k k e v e Medine Kentleri ves suyf" yani "Kurey b y k kervan Kurey'in kervan konaklar d u r u m u n a y k s e l i y o r d u . anlyordu. g e e n G n e y T i c a r e t Yolu n e m zamann en "Li binleri, iylafi iylafihim gren

yaz-k

Bu him

yzden

Araplarn

iinde

Hicaz'da alan Devrim

Muhammed'den banda, kiiler k m ;

nce adm

brabana

dini

arayan

ve y e n i l e m e k isteyen

akl

putataparlktan-

erilmekten

d n m " H a n e f " adn Tarihsel

brahim'in tektanrc yolunu nihayet g e r e k l e i y o r d u : n tutabilsin; istikrarl

amaya alyordu.

brahim'in ngrs

artk e v r e n s e l l k a a m a s n a rejimini salayabilsindi. komn gelenekli

girildii iin yeni fikirler e v r e s i n d e e k i r d e k l e i p e t l e n m e l i y d i ki cihaevren bezirganlnn T e k t a n r c l k , yeni t a r i h s e l d e v r i m l e r e yeni t u t k u n ve srekli insanlar artk d a h a ve kentlemi bir ruh v e r e b i l i r d i . gl bir k u t s a l l a m a en yakn, k u t s a l l a m a a m a c y l a yeni prosesi iine g i r d i k l e r i n d e n kendi

Barbarlar veya

r u h s u z bir t a r i h s e l d e v r i m e k a l k a m y o r l a r d . Ve b r a h i m dini, g e b e barbarlara duruca kavrayabilecekleri ilerinden d o m u a t e r t e m i z g e l i y o r d u . komn leri insanyd. Filistin kervan y o l l a r n d a y a a n m t . kelam o l a r a k btn tarihi a n l a t a m a z d a m a o g e r e k dosdoruca Nasrani: deki onlara bildirmekte yarar grd: ve biz sa dininden olun hidayet olan b(Bakara "Hayr temiz tektanrc deildir" ve Musa n k b r a h i m d e onlar gibi

O n l a r d a n binlerce yl n c e ayn d u y g u ve d n c e -

Kur'an A l l a h "Onlar: rahim

ler iinde y r d n "Yahudi Sen 136) bulursun"dediler. dinine Sresi, A y e t "Ey Tevrat yorsunuz? Kur'an paylayarak "Kitab bu Allah

uymuuzdur.

brahim kesin

oktanrclktan

T a r t m a l a r a son verici kitabllar! da, ncil (Al-i brahim de ancak

b u y r u k verdi: niye ene alp duruyorsunuz? Akl erdiremihep iin; sonra inmitir. ve

hakknda brahim'den 65)

mran,

Ayet

brahim'den karlar: elleriyle yazp

sonraki da

katmalar,

yazma az

bozmalar satmak 78)

karlnda vay

onu

kazanla Ayet

tarafndandr

diyenlerin

haline" buna yakn da

(Bakara, bata olan, mminlerin

Kur'an b r a h i m ' e ballkta saknca g r m e z ; u y m a k t a eref, t a n r y a yaknlk bulur; "Dorusu, Peygamber mran. "De rc 68. ki: ve insanlarn Ayet) "Allah dine sana: deildir Allah' toplayan 120) bile, bilhassa doru syledi, O puta vahyetti." nder) "Allah' diye bir birleyerek O'na idi. brahim'e Allah en m'minlerdir.

tersine O ilk kurucuya P e y g a m b e r dahildir: ona uyanlar, bu (Al-ii tektan95) koiyilii dostudur." birlei: o

yleysi dosdoru, tapanlardan brahim'in Sresi, eden Ortak itaat (Nahl de

Allah' uy;

brahim "Sonra

uyun.

ildi" (Al-ii mran, yoluna 123. bir Ayet) mmet (her

ortak

anlardan kendisinde Sresi Ayet

"brahim

birleyerek

koanlardan

deildi. "(Nahl

slm szc

ilk M e k k e - M e d i n e d e v r i n d e b r a h i m ' e Kur'an'n:

ve d i n i n e tabi o l m a k ;

b a l a n m a k a n l a m n a geldi:

"brahim' ri ayetleri

kane haniyfe,

m s l m a n b r a h i m idi" deyii v e b e n z e -

m s l m a n l n b r a h i m ' d e n geldiini s a d k bir m m i n gibi Hac gibi s l a m n ana yarar ekilde brahim da size kln, cihad p r e n s i p l e r i de b r a h i m edin. O, da siz sizi size de 78 seti ve yap-

belirtii hep b u n u iler. Namaz, Oru, Zekat, dinden alnmt. "Allah dinde t. manlar" rnek sahibiniz "Bir ve O'na "Bana edenler, ve "Onlar lunmay, Bakara, size Allah, olun. urunda, bir glk Kur'an'dan verdi yleyse Ne ki, O'na Kur'an bunlar da a k a belirtti: yklemedi. nceki dini gibi geni Kur'an'da olsun verin rnek zekat kapsaml

kitaplarda

"Mslinsanlara sarln; Ayet) hazrlam ibadet 26-Ay et bu-

adn Odur.

Peygamber ne

haydi namaz gzel sahip

ve Allah'a yerini

gzel yardmc." (Hac, (Kabe'nin) tavaf edenler, tut." iyilik

zamanlar yle hibir rk 125)

brahim'e demitik. eyi ortak

Beytulah'n koma: iin ve

ayakta (Hac,

ve

secde

edenler yola

evimi kldk; zekat brahim

temiz onlara vermeyi ile Ve

buyruumuzla Namaz

getirici klmay

ilerinde

dosdoru

vahyettik" balabir de,

D e m e k b r a h i m dini M u h a m m e d ' i n bu denli y a k n n d a ve hep hazr bulunuyordu. yan z a m a n d r da nk tektanrcln aydnlanmaya 1000 yla Musa 2 5 0 0 yllk bir g e m i i , bir tarihi v a r d . yakn dini

kitaplam, yazya gemi bulunuyordu.

sa dini de b r a h i m d i n i n d e n ka g e l i y o r l a r d . Ve onlar d a h a g n c e l di. A m a g e b e l e r ve kent b a r b a r l a r kaldrc b r a h i m ' i n dinini sarlp, 2kendileri gibi g e b e ve k e r v a n k e n d i l e r i n e d a h a y a k n v e s a d e bulup, O ' n a

O'nu yeniden canlandryorlard... TEVRAT TARHLEMELERYLE BRAHM'E de acaba NTKAL tektanr dini hazrca bulmu

TEKTANRICILIIN Muhammed olmasn? gibi

brahim

Tektanrcln aydnlanmaya na; karanlklar d n d a ) Bir ezelden kez t e k t a n r Kur'an'n

b a l a y a n tarihi b r a h i m ile b a l a d bir t e k t a n r tarihi (mitolojik-masal

brahim'den ncelere uzanan kefedilmi anlatt

bulunmadna gre bu olanaksz grnyor. bulununca, tarihi ister i s t e m e z t e k t a n r n n kutsal kitaplar: mitolojik karanlklardan Bu y z d e n

beri var o l d u u fikri g e l i e c e k t i . tektanr

Tevrat ve

kurtulamaz. Y i n e de o b e l g e l e r iinde y o r u m g e l i t i r m e k t e n y l m a m a l y z . Elimizdeki bunlar bu k o n u d a k i t e k belge Tevrat'tr. Ve b u n u n l a ilgili Smer b e l g e l e r i - a n t i k T a r i h b e l g e l e r i y l e karlatrlmasdr. destekler. Mitolojiler de

Tevrat, lenekleriyle

Semit geleneklerini harmanlayarak,

Smer veya

ana

Irak M e d e n i y e t i

ge-

kendi

geleneklerine

g e i r e r e k iler a m a

tanry y e r y z n v e insan y a r a t a n e z e l d e n beri v a r o l a n t e k t a n r olarak kabul ettii iin t e k t a n r y a inancn ne z a m a n b a l a d k a r a n l k t a n kurtulamaz. Adem dan ile Havva, S m e r ' d e k i yaratl e f s a n e s i n d e n v e y a alnarak Semit geleneine gemi olduu B a r b a r atalar kadaryla bu o l a r a k bakabiliriz ki ilk S e m i t atalar masalnonlara (mitolojik) iin

ilk S e m i t A a ve Orta d i r i n d e n de a n l a l d boa

ifal silin-

henz tektanrc onlar Ke-

deil, t e r s i n e t o t e m c i g e l e n e k l e r e sahiptirler. baldr v e a r k a s n d a da k a n d r m a k zere dikilmitir. nanllarda tanralarnn ylan vardr. lar da, Biliniyor,

fal s i l i n d i r i n d e k i A d e m bir kolu s a y l a n ile ili

b e r e k e t s e m b o l v e y a t o t e m ylan Semitlerin bile bereketini sonra boa

t a n r l a r binlerce yl

dldrlar;

boyunlarnda da tarm ata

sembolletiren totem k o p u a m a y a r a k eski

Erkek v e kadn, T o t e m i z m i a a r a k t a n r l a u l a m olsageleneklerinden

yine t o t e m i z m d e n

t o t e m l e r i b o a v e y a ylan ile sentezleirler. Bu y z d e n A d e m ile H a v v a ilk S e m i t atalar o l a r a k t e k t a n r c o l a m a z l a r d . A m a T e v r a t v e g e l e n e k ler A d e m ile Hava'y tektanryla k o n u u r hatta tanrnn Peygamberi o l a r a k gsterirler. Bu bir kez t e k t a n r y a i n a n d k t a n s o n r a g e l e n e k l e r i n

t e k t a n r y a gre a n l a t l n d a n ileri gelir. A m a yine de g e l e n e k l e r ve Tevrat yalan s y l e m e z , dikkatle v e y a konunun y n y l e uyarlm o l a r a k baklr ve y o r u m l a r tarihin a n a fikri ne g e l e n e k l e r d e ne aydnlk kazanyor; veya bile kutsal gidi konumuna gre ayklanabilirse, t e k t a n r uyan zerine bir fikir edinilebilir. nk tektanr ile birlikte t a r i h s e l karanlndan ile Havva k i t a p l a r d a ve d e tarihi gidi iinde b i r d e n b i r e o l m u g s t e r i l e m i y o r . masal kurtuluyor. brahim ksmen Sadece brahim Kurban-Hacerrast-

mitolojik s e m b o l l e r d e n ,

smail-Kabe olaylarnda Adem layabilir? fal Silindiri

Mitolojik kalyor. ne z a m a n a .. 3000 ylna tarihlendiine gre, silindire demek kazyp

S e m i t a t a l a r n n t a r i h e girileri

b u n d a n en fazla

birka y z y l n c e l e r i S e m i t l e r Irak M e d e n i y e t (berekandrmasyla medeniletiklerini

ket s e m b o l Y l a n )

lmszletirebilsinler. O tarihlerde kuzeyde Akadlar: bar g e l e n e k l i g e b e l e r d i r . (la Saint Bible L.S, T e k v i n , Bap 4: "Ve iidir, Habil koyun Ziraat Semitler oban gibi oldu, fakat Kain barbarn, [Kabil] ifti oldu." Orta barbarn (Kaingilkentler iftilik: Kent'in, y u k a r obanlk: Semitler, g n e y d e k i S m e r m e d e n i H e n z aa barkentlemitir... yetinden t o h u m alarak kentlemeye balamlardr. o k az da

Zaten bunu hemen Tevrat'ta A d e m - H a v a ocuklarnda da grrz: 1962, Paris)

Habil

gebedirler ounlukla;

ler) azlktr h e n z . "Ve O'nun Ve Rabbi Kain

Bu y z d e n tanr g e r l e r i n t a k d i m e s i n i kabul eder, ve onun takdimesine bakt; fakat Kabil'e ve on-

Kabil'in t a k d i m e s i n e b a k m a z bile: Habil'e takdimesine (Kentler) bakmad." m e d e n i y e t e geer, gebelii kullanr a m a

lar srtn d n e r :

Kain Habil'i ldrr. G e b e barbar S e m i t l e r i n yazs Kain'in tarihi olur. n k o m e d e n i y e t e ge-

yoktur, tarihi de o l m a z . aamalar canlanr...

mitir. Ve S e m i t l e r K a i n ' d e n o a l m bilinir. Y e n i d e n g e b e ve kent Burada yine tarihi belgelerle akan ilgin bir a a m a y a daha geliriz. H a n o k , Kain'in birinci oludur. tanrsdr. duklarn demiri lan H e m Kent'tir, h e m de o kentin kral ilediini hatta d e m i r ustas yakndr. olH a n o k ' u n olu rad ve M e h u y a e l olur... Ve b y l e c e g e l i e n buluruz. Tekvin blm sahip Bap 4'te. D e m i r Ustas o l m a k iin V e tarihi

kuaklardan sonra Semitlerin demiri kefetmek temeline Semitlerce kendisi de dven bu

b u l u n m a k akla gsterir. tun

belgeler d e m i r i n sylemez: "Ve keskin Tesilla, aletleri

kefedildiini

D e m e k T e v r a t yave de mir, btn

Tubal-Kuin'i dourdu; "

idi...

Demir'in "Ve sesimi dii iin

kefi . n c e s i : (demircinin nk genci yetmi

2800-2700'lerdir. "Akad Smer imparam i t o l o j i k diliyle bildirir: dedi: bir yedi Ey Ada ve c kere ve beni Tesilla, bereleadam karlarna iin Kain'in

t o r l u u " kurulacaktr. T e v r a t b u n u da kendi Lamek dinleyin: bir de babas) beni yaralad Eer c

ldrdm; yedi kere

alnacaksa,

Lamek'in derasyon stn zc

alnacaktr." ve demirden sava s i l a h l a r n d a m e z a r kaalnmas S m e r l e r ' e ulkez c

Lamek'i ve karlarn S e m i t k a b i l e l e r i n i n ata t a n r l a r olarak, Konfebakan olarak dnnz; ve en olan artn k o m n g c n , S m e r m e d e n i y e t i n c e K a i n ' d e n beri ufak bir k o p u m a d a Kain paral atalarnn 7 anlayabilirsiniz? gelenei kez

olarak yetitirildiini nasl ile 77 ili

l a n m a k zere ata dnn beri Smer

Semitler A d e m ' d e n

dldrlar; devrimler..

askerlik-ticaret-maden-kereste kadar Ki lokal bu Semitler'de . tektankadar

alverii ve t a r i h s e l rcl a r a m a k ve bu

Demek Akad-Smer gtrlebilir. Zaten liin tarihlere

mparatorluu'na deildir.

b u l m a k olas

2400'lere

kadar m e d e n i y e t 5 0 0 0 yl

aamadadr. d e n k der.

EvrenselSmer'de

ktalararas

balangc

sonralara Yani

oktanrlar henz v e yeni

gksellemilerdir.

oktanrclk henz tazedir

bir g k s e l l e m e a a m a s y l a z i r v e l e m i t i r . A n c a k A k a d d e v r i y tarihlemeleri bile bu hesapla bilelim. o kadar abaredelim:

le bu a a m a k a n k s a n a c a k t r . Grlyor, Tevrat'n tl deildir; sadece gereklere indirmesini Devam

"Adem'in yanda, iliki ri kefi Ama

yaad it'in

btn

gnler sre

930 ise

yl

oldu; 130

ve yldr:

ld"

Adem'den 130 ile

Lammak'e

kadar g e e n babas

sadece

"Ve Adem Smerler

oldu."

Demek Adem'i Semit Ki

Semitler'in

balangc tarihsel

sayarsak;

kentlemeleri .

ve d e m i r i n 3000 da ile . en

giriimle2768'dir. geer.

bu sre iinde o l u m u t u r . parelleir. olabilir. d e m i r i n t a r i h e geii fark ile

ifal silindiri t a r i h l e m e s i n e D e m i r ' i n arasnda az 200 yl-

Klasik t a r i h l e m e kefedilii demir, nk

lk z a m a n

Smer yklnca

tarihe

A m a o n d a n n c e d e m i r i n y a z s z tarihi vardr. Yani L a m e k ' i n 77 kez a l m a lklar z a m a n , . n c e 3 2 0 0 ' l e r e d e n k der. tarihiyle Bunun paralellik gsterir. iin Adem, 1000 Havva'nn yl boyunca bu t a r i h l e r d e o l m u t u r . anlalabilmesi malarn yl ayn Sonra S m e r fal baarm silindiri Ki bu da T e v r a t kar da k a z n m olabilir. Dou Roma medeniyete

Slav-Bulgar barbarlaBizans,

kullanarak yaamay adla

bulunan

m p a r a t o r l u u akla getirilsin yeter. S m e r m e d e n i y e t i de en az 2000 nasl y a a y a b i l i r ? T u f a n adn balad unutulmasn. klasik t a r i h l e r e g r e t e k t a n r i n a n n a rastlaprosesi a s n d a n da b y l e bir a a m a n n olanakszdr. doruluu daha Onun verdi; bir kez iaretlerini ve erken ismini zira ilgintir: Tevrat'n nce de grlmesi yine Tevrat tektanrclk ve alm tarihsel devrimlerin ok n c e l e r d e n

z e t l e bu t a r i h e kadar, ne mitolojik, ne de g e r e k l e r i n az o k ispat b u l a r a k a y d n l a kt myoruz. Ama daha balatr - .. "Ve Adem it koydu: Onu Kain Burada kabile karsn tekrar bildi; dedi." Semitler'in medeniyetle efi alverie girmi Semit Kono l d u u akla getirilsin. bir oul dourdu; bana baka nk Allah ldrd, Adem'in Ha bil yerine bir zrriyet Zaten bundan evrensellik aamasndan sonras gsterir; kendisini kutsallama

konfederasyonlarnn tanrsal b a r n d r m a k zere b o y u n a

f e d e r a s y o n , S e m i t l e r kadar h a r e k e t l i v e o a l m a k z o r u n d a toplumu kendi 2'ye 4'e p a r a l a n a n

k a l m bir

kan t e k i l a t it de b a k a

larn b u l d u u - f a l ile b y ile n g r d - her y a n a g n d e r i r ve bunlar retici g l e r i n e gre t a r i h s e l g r e v l e r e giriirler. oluu, Semitler'in s r e k l i l i i n d e n ve bir Fratri v e y a Kan t e k i l a t n n efidir. A d e m i n y a n n bu kadar 1000 yla y a k n unutmayp nun olas ilk ata tanrs A d e m ' i geleneklere tarihinin geirilerindendir. tarihin gidiine (gereklere) u y m a s n d a ve

lginlik b u r a d a

deildir. T e v r a t t a r i h l e r i y l e t e k t a n r c l n d o u u genel gstermesindedir. onun adn Eno Bap koydu. 4) Rab'bin ismi-

bize g v e n i l i r bir b e l g e o l u u n u Grelim: "Ve it'in, ni o zaman bir olu armaya dodu; ve

baladlar. "(Tekvin,

Bu

"Rabb"

bildiimiz

tektanr

Allah'tan

bakas

olamaz.

nk metaokdaha in-

Smerler . S e m i t l e r gibi rihlerde tanrcl ve

nce evre ile

3000'lerde oktan tanrsall kabilelere iktidara gklere bunlar ama

t o t e m tanrlar karp iinde alamlardr. gkselleen

kazmlar, S e m i t l e r bu oktanrlar

deniletirmiler ve Smer

oktanrlatrmlar ve bulunuyorlard.

dek

ilikiler

elleriyle

tutup tanm S e m i t l e r kendi liderleriyle

t e m i z b a r b a r kalan konfederasyon uygun

sreklilemi

konfederasyonlaryla bir t e k t a n r y a

paralelletirip gksel

d i r g e m i olmalydlar. tiine derdi. Ama

Bu y i n e y a p a b i l e c e k l e r i fikri

bir t a r i h s e l d e v r i m pragibi (ki onda in-

o tarihlerde tektanr

Semitlerde brahim

bile y a v a a t e m i z l e n m i t i r ) d u r u , t e m i z , eski olarak bulunamazd; san kurbanlar yapmadan, babas y i n e o k t a n r c l n aa de dolmad iin devam ediyordu.

geleneklerden arnm barbarlktan kalma

Bu y z d e n f a z l a t u t u n m a d a n ve iz yaygnlamadan Semitler

h e n z vakit

iinde kalm, belki de s n p g i t m i olmaldr. n k T e v r a t ' n N u h ' u n L a m e k ' e ilitirdii bu ismini yanda 90 o zaman Eno'un kadarcktr: armaya babas baladlar." z e r i n d e birazck d u r a l m : oldu." babas oldu." kabile g e l e n e i ya o k ve ve oullar ld." m? ve "Rabb'in "it "Ve 105 Eno

T e v r a t ' n " o z a m a n " dedii yanda,

Kenan 'n

Bu h e s a p l a Eno en gen z a m a n . n c e s i y i n e 3000 yllar dolaylarna der. A m a daha fazladr: babas oldu; olduktan ve sonra, btn Eno 815 yl yaad 905 yl oldu Eno'un gnleri "Kenan'n kzlar babas E n o ' u n g e r e k ya, yani

A c a b a S e m i t l e r " R a b b ' i n i s m i n i " E n o ' u n hangi a n d a " a r m a y a baladlar"? Gen zamannda Bunu "Hanok Allah ald." kadar g e e n 512 yl Tevrat'ta olgunluk birka devrini satrla ve g e i y o r ve l dev H a n o k ile birlikte t e k t a n r c l k n e m kaHanok'u bir t a r i h s e l Hanok'u, Hanok'a zanyor. Buna rimle tilebilir. larda kabaca yle 300 yl Allah H a n o k iin de y l e der: ile yrd" ve gzden koyboldu; nk O'nu m? O l g u n l u k v e y a Yallk a n d a Eno z a m a n kestirebiliriz. T e v r a t , iine g i r e n

t e k t a n r c l k t a n sz e d i l m i y o r ; Demek a l m a k en d o r u s u olur. gre t e k t a n r fikrinin

"Eno zaman"nn

belirii .

az ok g l ncesi

olabileceine veya

gre,

tarihleme lideriyle

2700'lere

d e k gerilebir kan savaHanok boaz-

Bu S e m i t l e r ' i n S m e r l e r i ykt tarihlerdir. kabileyi birlikte "Allah'n Ve bu da o tmden yitirilmesidir.

tekilatn

a l m a s " da, d n e m d e ve

O'nun

z a m a n S e m i t l e r ' i n S m e r l e r ' e kar t a r i h s e l d e v r i m c i aknlar

lamalarn yrd"ne luunu

sktrdklarn gre

gsterir.

H a n o k da

"300 yl Allah ile birlikte Akad imparator-

tarihleme tam

tamna

Sargon'un

k u r u u n a d e n k der.

S a r g o n , S e m i t efidir. ilerlemelerin Nuh T u f a n v e Nuh z a m a n A l l a h Nuh ile konudoldurmakla kal-

Tevrat, tektanr fikrindeki up ahitleir.

o l d u u n u y i n e m i t o l o j i k s e m b o l l e r i y l e dile getirir: M e d e n i y e t artk F r a t - D i c l e ' n i n mam, rp arttrmtr. yle btn "te belirtir: gney

paratezini

K u z e y ' d e S e m i t kentlerini v e m e d e n i y e t e geilerini bunu yazsz z a m a n d a n kalma

hzland-

Bu b y k bir t a r i h s e l d e v r i m i n habercisidir. T e v r a t yani mitolojiik a n l a t y l a nk yeryznde edeceim"

Semit gelenekleri

"Ve A l l a h y e r y z n g r d v e ite b o z u l m u t u ; insanlk b o z u l m u t u , " ben onlar yeryz ile beraber onlar yok

Nuh t u f a n v e y a

E v r e n s e l T u f a n , s a ' d a n n c e 2328 a d n a b a l a n -

m. A k n . 2 7 5 0 ' y e kimileri 2 4 0 0 ' e tarihliyor. T u f a n o l u p bittikten s o n r a Nuh ( U t n a p i t i m ) , t u f a n G l g a m ' a anlatr. Bu en eski Babil y a z m a s , H a m m u r a b i z a m a n n d a . 1800 lerde Destan'nda tufan, belirtilir. ilk z a m a n l a r n d a belki Smerler'in ayn gelidevrim ile e f s a n e l e e r e k S m e r g e l e n e k l e r i n e Semitesidir. Veya gelenei Smerler'in Glgam Geri gemi

i n d e ilk b y k t a r i h s e l bir olaydr.

Nuh, t u f a n n n

S e m i t l e r Nuh a d n a b e n i m s e m i l e r d i r . A m a bu kuru a n l a m s z bir t u f a n masal v e y a d o a l afeti deildir. S a r g o n n d e r l i i n d e k i b y k t a r i h s e l devrimdir. Buna gre Nuh z a m a n brahim zamanna geilir. b a l a m a s yllardr - . . 2500 ile 1 8 0 0 ' l e r e d e n k der. Ki bu A k a d devri z a m a n d r . A k a d l a r ' n H a m m u r a b i ile k e r t i l i i n d e n s o n r a

Bu e v r e n s e l l i k a n n b a l a n g c ve t e k t a n r f i k i r l e r i n i n , S e m i t l e r i n brahim gebelerin de t u t u n m a y a G r l y o r ki, T e v r a t anlats k T e v r a t b y k tarihi olaylar tr o kadar. lgintir: t Nuh, t u f a n d a n s o n r a t e k t a n r iin b r a h i m ' i n b o y u n a y a p ilk kez kendisi y a p a r ve o yeri) sunak yerinde Allah'a ve her temiz haytakdih a y v a n l a r t a k d i m eder: (sunak ald 8) ve yapt mezbah zerinde yaklan sunak yerlerini "Ve vandan Nuh ve Rab'be her ile tarihi olaylar ve t e k t a n r ' n n o r t a y a kendi mitolojik sembolleriyle anlatm-

b a t a n s o n a b i r b i r l e r i y l e u y u m iindedirler.

insan deil, y a k l a r a k s u n u l a n bir Mezbah kutan Bap temiz

meler arzetti." ( T e k v i n , D e m e k t e k t a n r gibi maktadr - .

k u r b a n g e l e n e i d e S e m i t g e l e n e i n d e bulun-

lginlik s r y o r : verir: "Ve Rab 8, ile

Allah

artk bir d a h a gelen) ho artk

tufan

yapmayacana koklad"

sz

(takdimelerden (insann) Tekvin) sabit 9,

kokuyu topra

"Adamn im..."(Bap "Ve tufann tufan

yznden

tekrar beer helak

lanetle

meyeceartk artk meaaartk sezbu

ahdimi sizinle sular

klacam; ve Tekvin)

ve

btn

(insanlk) etmek iin

kesilmeyecektir;

yeryzn

olmayacaktr. "(Bap barbarlar, doru

nk maya

artk S e m i t l e r ' i n

byk ounluu Semitleri Geri kalan

medenilemiler ve gebeleriyse

d e n i y e t l e r a geie tarihsel devrim

kuatacak kertede evrensel Semit Semitler gereklii

tamtr.

baaracak gte

deillerdir.

miler ve g e l e n e k l e r i n e bu a n l a t y l a g e i r m i l e r d i r . Bu o l a y l a r a g r e b r a h i m H a m m u r a b i z a m a n n a d e n k d e r ki da Klasik T a r i h i n t a r i h l e m e l e r i n e u y g u n d u r . slamiyet'in u z m a n l a r Tarih olmam Kutsal Tarihi ncesi iine de bu gidie uyar; tektanrclk gkten gidi ve kanunlarn aknlktan

birden bire d m e bir yarat deildir. Ve o l a m a z d da. T e v r a t ve S m e r (Komn) Bilimini v e T a r i h i n bu kkszlkten saydka, dtkleri

kurtulamayacaklardr - . Tarihe (medeniyete) d e m e y e balayan brahim bocalar. him gibi, ou nce kendi komn her S e m i t b a r b a r tekilat, tanrlaryla yola kt, Arada geleneksel

onlar kesip a t a m a d iin m e d e n i y e t i n o k t a n r l a r y l a da k a r l a n c a m e d e n i l e t i k e o k t a n r c l k iinde eriyip gider. da, bir t a r i h s e l grevle tektanrclk canlansa H a n o k ve Nuh ve bra-

gibi t a r i h s e l

g r e v l e r l e n e k d a y a t m a d k a , t e k t a n r fikirleri ine girdii evrensel an balangsezi-

kuru fikir o l a r a k i g r e m e z g e l e n e k l e r e yenilir. brahim'in b u n l a r d a n fark: karn bunu cnda olmasna dek s a v u n u p bulmaz. Ama b y k bir t a r i h s e l devrim gelenei

siyle h i s s e t m i ve i n a n l m a z bir a z i m kararllk ve s a b r l a b u n u s o n u n a gelitirmi bu fikir ki bulunmasdr - . geleneklerinde bir yldz gibi p a r l a y p snM u h a m m e d gibi t e k t a n r f i k r i n i h a z r c a e v r e s i n d e g e l i m i o l a r a k mektedir. Y a p m a s g e r e k e n O ' n u yeni masdr. Bu bir t a r i h s e l g r e v d a y a t m a s v e brahim'in byklnden bir e k i l d e bir p r o s e y belirtmek

ihtiyacyla alp a n a gre y e n i d e n p a r l a t m a s v e t o p l u m u n a u y g u l a a z m s a n a c a k bir ey deildir. bir ey a l m a z . Burada le, tarihin biz h e r h a n g i temel bir fikirde o l d u u n d a n d a h a fazla paralellik iinde bulunduunu t e k t a n r f i k r i n i n b i r d e n b i r e o l u a m a y a c a ve o l u m a d ; olaylaryla istedik. Y o k s a i d e a l i z m e : lklardan bir f a r k m z

Fikir iin fikir b a t a n a b a t m u z m a n stat-

kalmazd.

unu da lar rihsel

belirtmeden geemeyeceiz: karken birbirinden habersiz

Tarihsel

Maddecilik kurucuayn t a r i h l e r d e tabaka K. inMarks bulunan

M a r k s - E n g e l s ortaya maddecilii

benzer ekilde kefetmi

s a n l a r n da

b u l u n a b i l e c e i n e hatta

b u l u n d u u n a deinirler.

s o n r a d a n farketmitir.

Kendileriyle hemen

h e m e n ayn g n l e r d e ngik o n u u y o r ve y a z y o r d u : lde, rf ve girimi riskleri de farkederler" bir grtr. nadetleoldukyeni

liz iktisats J o n e s ( 1 7 9 0 - 1 8 5 5 ) 1852'de y a y n l a n a n "Tex B o o k " t a "Bir rini larn, sosyal Bu, Ama de srasnda, yeni ve topluluk teki kendi retici yeni ister istemez durumlara moral deitirir. girdiklerini,

M a r k s gibi

yle d i y o r d u : deitirdii topluluun takm eitli snflar; ve moral geliimleri

glerini Bir bir

snflarla refah

mnasebetlere

yerli sosyal

artlaryla

evrelerindekilerini gerekten

100 yl

nce s y l e n e b i l m i ,

dahiyane

Marks-Engels'in

byklklerinden

hibir ey k a y b e t t i r m e z .

k bir eyi hangi t a r i h s e l g r e v l e k e f e t m i ve ona gre ilemi b u l u n mak nemlidir. toplumu gan, miti. Bilimi lc Y i n e ayn Tarihsel M a r k s - E n g e l s ' i n t a r i h s e l g r e v l e r i ve ileyileri, snfsz k a p s a y a c a k aptadr - . de habersiz MorMorKomn toplumlarnda kefetM a r k s - E n g e l s ve J o n e s ' t e n prensiplerini ngren yzyllar tarihlerde Maddecilik

M a r k s - E n g e l s h e m e n ona haline geldi...

kendi a l a r n d a n sahip ktlar.

gan T a r i h s e l

M a d d e c i l i i n v a z g e i l m e z ve iinde eritilmi Tarihi n c e s i

brahim iin de ayn ey geerlidir. Tektanr fikri O'nun z a m a n n d a kabir ideoloji haline gelmek iin Semitler gelenei bir yldzck durumundadr. Belki iinde d o m u ama O'nu, Semit kollahenz yanp snen rndan olan leriyle

Kenanllar iindeki krallar bile kendilerince oktanr gelenek-

harmanlayp y a a t m a y a veya gelitirmeye alyorlard. Tevrat'ta

bunu artran satrlara rastlanmas bu y z d e n artc gelmemelidir: b r a h i m , Irak M e d e n i y e t i o r d u l a r n a kar Kenan b l g e s i n d e k i kent krallar y a r a r n a v u r u l a r y a p p geri d n n c e bu ni alr. n k o t e k t a n r c l k t a n y a n a gibidir. "Ve kahini Allah ne Salem idi. Ve eden ondalk tarafndan teslim kral O'nu Melkisede mbarek Allah deniz gece geri ekmek klp ve arap ve olsun. bir gelip ite nk sen o kard ve Ve kent ona bir senin ve yerin Yce Allah'n sahibi Yce elidedi: olsun; 14, Gklerin krallar b r a h i m ' i karlarlar. b r a h i m S o d o m Kral'nn parasn a l m a z k e n , S a l e m Kra 11 n n ki-

Abram Yce

Mbarek

dmanlarn hereyden (Gerar) dedi:

mbarek

kendine olan ka-

(brahim'e)

verdi."(Bap

Tekvin) Kral Aldn bu fikre y a b a n c deildir: lsn..."

Yine Gney "Fakat Allah dn 20, (brahim'in "Ve Tekvin)

Filistin'de Abimelek'e kars

kysnda ryasnda

A b i m e l e k de t e k t a n r c l a y a t k n d r v e y a Saray) karsn yznden ver;

imdi adamn

bir Peygamberdir" (Bap

S e m i t l e r ve drt yol az, t e k i n e v r e n s e l l i k a, kendisini bu c e yllk g e l e n e k l e r i en o k elverili Ancak brahim dr; t a r i h e yeni feylozofa Filistin

bir t o p l u m ve o r t a m deildir. Yeni uzmanlam ve binlerg e i r i p t e f e k k r l e y o u r u p yeni alamet olarak gsterir;

bezirganlkta elden

s e n t e z l e r e u r a t m a y a vakti v e nakti o l a n S e m i t t o r u n l a r n d a v e b u n a olan rasathanesinde iaretlerini verir. h e p s i n d e n d a h a fazla v e b y k bir s e z i y l e t a r i h s e l nk o daha komnclbyk istikhayaldaha yeni girerken daha berrak ve daha hayalci, g r e v l e r i n d e t e k t a n r c l k h i s s e d e r ve iler. dnr. daha Bu y z d e n t e k t a n r c l

kefi v e y a

benimseyii

rarl v e uzun v a d e l i , s a v u n u u d a h a n e m l i v e t o p l u m u n a u y g u l a y kalc kesinlikle ve a n l a y t a olur. A m a b u n u baarmas, den g e r e k l i k l e r iine o t u r t m a s , m r n n s o n u n a d o r u ; A b r a m iken b r a h i m o l u u n d a n s o n r a olabilir. 3- " A L L A H " KEFNN EVRMCL DEER bir b t n l k ierisindedir. btnl ierisinde, kendisinin yaratt Kutsallatrma insan beyninin, uyumlarla bir ey o l d u u

Doa ve T o p l u m evrimsel prosesi de toplumsal

evrimin

t o p l u m d a n yansyarak yaratt ve halde o n u n e s a r e t i n e girdii, bakalamas yoluyla A m a giderilmesi ditir. sinmi,

bilinlere k a r l m a s v e yeni Kkleri

g i d e r i l e b i l e c e k bir giditir. ok d e r i n l e r d e bir gi-

kolay o l m a y a c a k t r .

B u y z d e n t o p l u m s a l e v r i m i n t o p l u m b i i m l e r i n i n g e l i i m i iine beynimizin dnce m e k a n i z m a s n a , a d e t a O ' n u ele g e i r i r c e kanunudur. retici gler kolayca bakalamadkretici g bir g e l i i m halde,

nfuz e t m i kltrel geliimine a kltrel bal

D e m e k kltr o l a y l a r n d a hafife a l a m a y z . T e m e l d e retici gler olduu b a k a l a m l a r da o l u a m a y a c a iin, o kltrler iliimize baka

kemiimize yapr: Bilinlere karlp dka sel

Kastlar kalrlar a d e t a . Y e r i n e bakalamlar,

g e l i i m l e r i , r e t i m biimleri g e l s e de biim d e i t i r e r e k s r e r giderler. kkl y e n i eskilerin yerlerini almakltrel t e m e l l e r d e n d e k u r t u l a m a y z . bizim burjuva devrimimiz ve benzerleri temellerin kapitalizm biiminde Dokolay d e i t i r e b i l m i t i r ? . .

Bu s o s y a l d e v r i m l e r l e birlikte k e n d i l i i n d e n g e l i e n k l t r e l - e i t i m d e v r i m l e r l e d e olur. A m a getirilsin. hangi gznne Tefeci-bezirgan

modernlemeleri rudan mun

kltr a t m z kkl

K u t s a l l a t r m a prosesi b a s i t - y z e y s e l bir kltr olay deildir. insan t o p l u m u n u n h e r e y i n e girer. Totemizm.

maddi t e m e l l e r i n d e n fkrr v e t o p l u -

1 - K o m n c l y a a m v e d n c e biimidir. V e her kiinin b e y n i n d e , h a y a t n d a yer alr:

2-

Dolaysyla

komn

i e r i s i n d e d e r l e n m i ileyen

retici

glerin

geliimiyle:

n s a n - t a r i h - t e k n i k - c o r a f y a ile d o r u d a n balantl geliir. her e l e m a n n a , hcre-

Ve t o p l u m s a l g e l i i m e girer etki eder. nsan T o p l u m u m u z temelinde ve atsnda sine s i n m i o l a r a k yaar. Bu y z d e n on b i n l e r c e yllk T a r i h n c e s i n d e , 6 5 0 0 yllk A n t i k Medeniyetler tarihinde, beyinlerde dnce rihte d e y a a m Yani nmze yer alr; toplum sistemi biimlerinin adm ba her g e l i i m i n d e Modern tadeitirmi o l a r a k yer a l m a k l a kalmaz;

biimi

ve dnce sistemi

o l a r a k (biim

haliyle) y a a m a y a d e v a m eder. insan t o p l u m u n u n d o u m u n d a n dek gelir. Yani toplumsal hemen sonra tmnde b a l a y a r a k gdolaysz olarak hemen evrimin

e l b e t t e g i d e r e k b i i m d e i t i r d i k e ve iktidarn y i t i r d i k e bir zayflar. A m a evrim boyunca, onbinlerce ve cinsel binlerce, y z l e r c e yl dinamizm

kltr e l e m a n n a d n r v e y o k o l m a y a d o r u btn t o p l u m s a l da ve kesintisiz, srekli o l a r a k yer alr. b e y i n l e r i n d e yer alm bu bakmlardan,

nk temelde komnlerin yaamnyasaklardan

bulunan

bulan t o p l u m s a l y a r a t l a r a v e y c e l i m l e r e t u t u n a r a k gelimitir.. Btn kutsallama prosesini bilinlere k a r l m a s t o p l u m s a l e v r i m i n g e l i i m i n d e , insan zgrletirici "Allah"n olur. ster kelleme) kolaylklar getirecektir. kefi de k u t s a l l a t r m a istemez, de. tektanrda kutsallatrmay bilince p r o s e s i n i n z i r v e y e k ve s o n u (kutsallatrmada dnn tekarmaya beslemitir younlalmas beynini, d n c e s i s t e m l e r i n i

besleyecektir

A n c a k u n u t u l m a m a l d r ki, antik tarih ok y a v a geliir. A l l a h ' n kefi, kesin hatlaryla s a v u n u l u u b r a h i m ile birlikte olur. Bu kefin y e r y zne yaylp t u t u n m a s iin uzun bir hazrlk devrinin ( 2 5 0 0 yl) g e m e s i gerekmitir. kyl liriz. slamiyet ile birlikte keif e v r e n s e l eyh yaylna ulamtr - . D n m ise s l a m M e d e n i y e t i n i n k y l e ; isyanlarnn patlak v e r m e s i y l e ; O s m a n l ' d a ve A v r u p a ' d a ile balar diyebi-

Bedrettin

D e m e k y a y l m a s , z i r v e l e m e s i iin g e r e k e n sre 2500 yl ise, d1400-1500 yllarndan: kadar srmtr. balangcndan, g n m z e dek 500 yl

n m n balayp g e l i m e s i iin g e r e k e n sre: Kapitalizmin lerinden sonra, Oysa k u t s a l l a t r m a prosesi beri geliip gelir. eski kklere

1 5 0 - 2 0 0 bin yl n c e d e n ilk t o t e m i z m kkD e m e k tanrlarn "Allah" ile t e k l e m e s i n d e n bir z a m a n d a , kendi kutsallama prosesi beyileyelim.

gre o k ksa

idealizme d n m .

Biraz d a h a a a r a k k o n u m u z a s n d a n

b r a h i m ' i n d n c e s i s t e m i n i , yani neklerinin yetenei, o beyne verdii

barbar (komncl)

nindeki yakc, y c e l t i p kutsallatrc g c v e geldii t o p l u m u n gelez e n g i n - s r a m a l a d a bir k u t s a l l a t r m a stn ve en g e r e k i olan y a k a l a m a , k u t s a l l a t r m a d a en

sentez yapma, karak onlar

soyutlama

gcn ve yaad

toplumun

z e r i n e -

k a v r a m a k l a - d e e r l e n d i r m e k l e kalmayp onlara yn verip k a v r a d k az ok. son o l a r a k

deitirme azmini

B u r a d a b r a h i m ' i n beyni ile g e m i ile t o p l u m b i i m l e r i n i n g e l e n e k sel o l a r a k o n u n beyin a y n a s n d a y a n s y a n l a r : Y e t e n e k l e r i ; da kendi a n n Snfl yakc ve medeniyet: sistemi brahim'i toplum gc ile elikilerinden senteze yansyanlar k o m n c l t o p l u m u n d a n v e kendi t o p l u m u d n d a k i kutsallatrma uratmasn btnletirebilirsek

anlam oluruz,. brahim'in beynindeki kutsallatrma sistemi ve gc: bir k u t s a l l a t r m a a z m i . brahim yetekutsallatrmada stn sentezlere varma

1- Temelde: k o m n c l yakc atalarnn inin uyla;

2- Komn ve Medeniyet grelerinden gelen Semit'lerin: geleneksel b r a h i m ' e intikali.

3 - Y a a d t o p l u m u n k o m n c l bir t o p l u m s a l g t e v e a z i m d e olu4- Yaad an gelmi bir kendi t o p l u m u n u n t e r s i n e e v r e n s e l l e m e e i i n e snfl t o p l u m l a r a iinde oluunun stn bir eliki yaratc bir g r e o l u u . oluu: gerekalt u-

medeniyetler,

s e n t e z l e r e yol a a b i l e c e k y a m a n te bu 4 g c n b r a h i m ' i n zur verici bir s e n t e z e v e y a

b e y n i n d e b t n l e e r e k rahatlatc, huulamak zorunluluunda altndaki

dengeye

D e t e r m i n i z m i n bu drt koldan i l e y e r e k kendisini ifade e d e c e k bir eli s e m e s i n i n vaktini bilincinin v e y a urdan Burada doldurmas; "Allah" szcnn lerin ilevini a n l a t a n t e m e l l e r d i r . " S y l e t e n e b a k " d e n i l d i i n d e , " A l l a h " bilin k a b u u n u n a l t n d a y a t a n ve d e r i n l e r d e n bunlardr - . ileyen d e t e r m i n i z m t e m e l l e r i

belki t e k r a r s a y l a b i l s e de insan b e y n i n i n k u t s a l l a t r m a gikii beyninin a y n a s n d a y a n s m a l a d o a l d r ki aynas ayr ayn bir m a k a s t a n k m b a l a n t l a r d a ve ayr determinizmden ayn zamanda,

diinin zel bir n e m k a z a n d n h a t r l a m a l y z . n s a n psikolojisi elbette, t o p l u m biimleri g e l i i m l e r i n i n rndan g e l i i m gibi ayn olaylarn biimleri bulur. A m a olamaz. Her kiinin her beyin beyin

etkileimleriyle geliimleri, ayn

gelitii temel

lde

genel da;

ayr ayr etkilenir ve ayr s o n u l a r karr. T o p l u m l a r da yledir. T o p l u m kanunlara uysa ayn yani bir m a k a s t a n k m a retici g l e r d e n y o l a k m a d k l a r ; tersine ayr ayr c o r a f y a l a r d a n - t e k n i k ve i n s a n - t a r i h yola k m a k z o r u n d a ularlar. T o p l u m olduklar iin ayr t o p l u m iindeki kiiler v e y a retici g l e r i n d e n geliimlerine Gelime biimleri

psikolojiler de yledir:

z a m a n l a r , c o r a f y a l a r t e k n i k l e r i aileleri farkl o l d u u l d e psikolojileri, alglay ve s e n t e z gleri; Dolaysyla kii kutsallatrma u y g u l a m a d a k i azimleri ayr ayr olur. prosesi, btn toplum biimlerinde ve

p s i k o l o j i l e r i n d e ileyen bir k a n u n v e y a a n a k a n u n l a r a bal geli-

mi b u l u n a n y a n rn gibi ikincil n c l bir k a n u n olsa da; bu kutsall a t r m a k a n u n u n her kii Bu nekte kiilerin Bu, p s i k o l o j i s i n e y a n s y farkl olacaktr - . sradan insanlardan olanaksz ayrlan veya stn yetekiinin kankopeydahlanverdiini z u h u r ettiini yzden toplumlarda, kendiliinden komncl

grrz. psikolojisi lkl adlar mncl

toplumlarda

kalr.

Temelde

k o m n t o p l u m u n d a da ayr ayr g e l i s e de k o m n n kiinin s i v r i l m e s i n e izin v e r m e z . adeta bile bu tr ilkel t o p l u m l a r d a z a m a n l a gelimitir. Kii

karde-eitcil sistemi toplumlarda

Kiinin a y r c a Oysa

s i l i n m i t i r v e y a var o l m a m gibidir.

iki ayr a n n e b a b a d a n o l m a s

bile kiinin a y r c a l n m a d d i t e m e l l e r e k a b a r p hi g r l m e d i k , artc ylesine derin temellere kalmtr - . antitezi geliimi, de kii tutukollektif e m e k g e l e n e k l e r i n i mlk gidiinin

b a l a m olur. Snfl t o p l u m , m e d e n i y e t g e l i t i k e o t e m e l l e r a l e v l e n i r v e y a y a m u r y e m i o r a k t o p r a k gibi filizlerini veriverir. a d m bana Tabii mlk Tefeci-bezirganlk, n a r a k ve bin yllar b o y u n c a snfl toplum

ilere ilemi bu zel

imha ederek filizlenip kklemek zorunda gelitike

s o s y a l snflar iinde g e l i m e d e n e d e m e z . V e t o p l u m c u l g i d i i n e kar zorunda kalr. Ve ayn gizli kalm t e m e l l e r d e n

s a v u n a c a k yetenekler veya dehalar da gelimek beklenmedik biimde

t e k t k de olsa fkrrlar. te a n t i k P e y g a m b e r l e r bunlardr. gidiin modern yani aa toplumcul ramen kutsal savunuun onlara kar rihte k m o l s a l a r d p h e s i z ki M a r k s - E n g e l s l e r i n gibileri de bu modern da yansmalardr. A n t i k taki p r o s e s i n e girdikleri

kutsallama

gizli-ak t a p n l a t r m a l a r d a n gibi "Kapitalin dayatlkapatm yeni yo-

geri d u r u l m a m a m t r . O n l a r n k i t a p l a r n d a n bir a d m geri yeni bir ey syleyene mas; ama rum kar, kitaplarn d a y a t l m a s v e y a itihat: y o r u m v e yeni gidie y e n i u y u m yollar bezirganlar gibi her ey kitapta yazl; bir saldr ne denli Gerek

iten ie b o y u n a eski eriat kurallarn a r k a d a n h a n e r l e y e n bir arayan kafirdir" t a b u s u n u n boucu haline g e t i r i l m e s i

gidii t u t t u r m u din ve o n u n a l k l a n m a s Sadece bunu

kutsallatrmann kalmaz.

iliklere ilemi derin bra-

kkleri o l d u u n u anlatr - . anlatmakla Peygamberlerin, him ve M u h a m m e d ' l e r i n ne kadar uzun z a m a n s o n r a ve ne kadar az de anlatr. Ve g i d e r e k bu tr n d e r l e r i n hatta y o k olan bir d i y a l e k t i k izgi izlebu e n d e r beyinleri, ve ellerinden bir an bir

k a b i l d i i n i ve k a b i l e c e i n i

oalmas beklenirken, azalan; Bu yzden determinizm, iin gerekli

mesi de a y r c a z e r i n d e d u r u l m a s g e r e k e n bir uyardr. kard g e l e n i - g e l m e y e n i y a p t r a c a k bir g ve a z i m l e donatr. durulabilmesi Doada ve o l a c a k bilin s e n t e z l e r i bu nderler tarafndan evrimin kendi n c e kendi z a m a n l a r n d a toplumda Ki yerleri dolbiimleri aknda

hazrlanabilsin. yeni

determinist

a a m a y a gei iin gerekli keifler iin g e e n z a m a n ve emekler, insan

hafsalasnn, zeka ve aklnn hayal edebilecei ve alabilecei bir srama deildir. Bunun kanunlarn kavrasak bile, anlatlmas gerekliin yannberi artk kendi geliimini ve ifade etmeye keiflerini bu tr elilerine bu tr nda ok yavan kalr. Evrim, insan t o p l u m u n d a bu tr nderler k a r m a y a baladndan y a p t r m a y a , kendisini balamtr. Bu y z d e n

derlerin yapt " k e i f l e r " iin gereken z a m a n , hazrllk, e m e k l e r i n biraz olsun anlalmasyla evrimin kendi i sramalar iin yapt doal "keiflerin" kymeti "Keif", kolay gelir. btn t e m e l biraz olsun a n l a l m a y a , bilince kmaya balad. iinde doal yoldan olsun, evrimin dillendii tembir kez ortaya kt m, gerisi evrim

silcileri olan n d e r l e r i n " k e i f l e r i " olsun E l b e t t e o denli

kolay deil, a n c a k keif bir s r a m a t a h t a bir retetir. V e y a d e t e r m i n i z m i n belirli halk a z a n l m olur. bu temeller

s n d a n te, yeni bir a a n l a y p g e l i i m i n e a y a k u y d u r a b i l e c e k h e m e n ara-gereleri yaratan kanunlarndan "Doum birisidir ki, onu ele g e i r d i i m i z d e , e v r i m i n lmlandrl" dediimiz olabilir. b i r i k e r e k gelen kavrayabilir; iddetli ve ok y n l d r t l e r i evrimin btnln bir a d m "laisizme" ey a n c a k

kalar, alar bilince k m , u y u m y a p m a kolaylklar sanclarnn mmkn ele g e t i k e

te "Allah"n kefinin, e v r i m i n geliimi icab ve d e t e r m i n i z m i n sezialtuur d e r i n l i k l e r i n d e n sonucu daha olarak gelitiini Kitaplarn g a m b e r l e r i ve her y n y l e k a v r a d m z l d e , A l l a h ' - P e y -

bilince k a r a r a k k u r m u oluruz. zerine" A t e i z m e " veya konunun rasyonalizmden ou asl uzman k a m a m bir e y l e r i z i k t i r m e k deildir sezer v e veya illizyonundan yakasn de aamaz. gelen asl karhangilerine gidi rasyonalizmi basamaklarn ve toplumun

Mesele A l l a h - P e y g a m b e r - K i t a p hizmet e d e n elbette. Bunu

kurtaramaz ama Meselenin stratejisi: yleyse nnde, maktan evrimi lk g e l d i i n i

menfaatleri yznden stratejisi; btnln emekler, kuran

her kefin

kendiliinden

Evrimin bu tr

( t e k a b l ettiini)

b u l d u r u p koydurmaktr - . doann kanunlar zayi olyerine yerletirilemedike prosesi

ierisinde

k a v r a n p yerli Kutsallatrma

kurtulamazlar. hemen btnyle toplumsal bu gidiin s a d e c e z i r v e l e Bundan sonras, k a p s a y a r a k geliir. " A l l a h " kefi ise,

z e t l e koyduk:

e c e i n i n ve d a h a hzl bir gidi ile s n m l e n i p y o k o l a c a n n h a b e r c i si olur. n k t a n r l a r a, tek A l l a h ile kapanmtr. evrensel artk l l e r d e tek A l l a h ' n , her A l l a h ' n ise, narak h a z m e d i l i p yeni bir k u t s a l l a t r m a ey A l l a h halkasna prosenin kaderi gnnde denenerek-snageilmesidir. A m a sonuna gelindii Bu

k u t s a l l a t r l a c a k son

iin o da a l a c a k ve prose b a k a t o p l u m s a l bir ihtiyaca k a y a c a k fakat son d u r u m a d a satrlar ve ifadesi saylabilir bilince k a r l m a k t a n b a k a prosenin sonuna kalmayacaktr. bir iareti benzerleri geldiimizin veya

4- TANRISALLIIN TRAJEDS VE

BRAHM kartln t u t a m a z d . evrimin sembol km, olarak ortaya

T a n r s a l l k hibir z a m a n s o n u n a d e k e v r i m i n T e r s i n e her t a n r s a l l k , -temsilcisigrevi rlmtr. y a a n r gibi bitince de y e n i evrimin belirli bir eit t e r c m e s i veya yansmas

aamalarnda

bir t a n r s a l

halka t a r a f n d a n o l m a m a d n d K u t s a l l a t r m a l a r ve

Baki olan e l b e t t e e v r i m i n kanunlardr. durur. insan t o p l u m u n u n zddna

t a n r l a r geicidirler. Oysa trajedi, daki

Bu y z d e n de t a n r s a l l k l a r n t r a j e d i k resmi geidi e v r i m i n e aittir, t a n r s a l l k l a r kendisidir. Evrimin ya-

ratan da, y o k e d e n

de, d e t e r m i n i z i m i n ta

akn-

trajik d n m l e r ;

atlayarak gelien

kavaklar toplum

biimleri gibi t a n r s a l l k l a r da y e r l e bir eder. trajediler, ebelik) olur: Tanr grrler: "Kral ld!! y a a s n kral!"... Aslnda yeni da bu insanln Kendini kendini srekli

Evrimin kontenjanndaki bir a ss, (g

bir bir t o p l u m l a r a ve t a n r l a r a yansrlar. ile birlikte kesilip gider kurban yemei veya eyas

B u g n t a p l a n bir tanr, a a v e y a h a y v a n , y a r n yeni Seleksiyon...

krallar v e t a n r e v l e r i y e n i bir t a r i h s e l d e v r i m ile g e l e n y e n i

bir t a n r s a l l k h a l k a s y l a y o k edilip y e r i n e y e n i l e r i a l k l a n r v e t a p n

inkar e d e n inkar ediidir.

bilinlenme Son

ba-

samaklardr. karsnda

inkar e t m i gibi d u r u r k e n v e eskisini

kendisini

b u l m a k iin duruma-

basamaklara trman baka

kendisinden ve kendisinin kageldii doadan, evrimin bir ey b u l a m a d z a m a n , t a n r s a l l l n n traKi

btnlnden

j e d i s i n i n kendi t r a j e d i s i n d e n b a k a bir ey o l m a d n a n l a y a c a k t r . eleimden ibarettir.

b u e v r i m i n g i d i i n d e n v e y a insan h a l k a s n a y a n s y n d a n , s e l e k s i y o n : nsan t o p l u m u elene elene biimlerini deitirmi veya rak kendisini ve d o a s n ele a l a r a k " u y u m " u n u brahim, halde; yani bunun hemen bilince k a r m ; kendisini gden b i l i n l e n d i r m i olacaktr - . Kendisi gebe barbar o l d u u halde bilinlenilk h a l k a l a r n d a bulunduu nk bakalaakanunlar

e n tipik rneidir. insan t o p l u m u n

k u t s a l l a t r m a p r o s e s i n i n son vermitir.

h a l k a s n a gei yapar.

me, s o y u t l a m a y e t e n e i , a l a r l a g e l i m i ; d u r u b e y i n l e r e b u o l a n a K u t s a l l a t r m a n n s o n u da yeni a ve k u a k l a r l a byle gebiimleri bakalatka, ulalacaktr... prosesi ortaya ayrca iinde, o n u n l a k, nasl-neden babilin y e n i aamalara kavukanunlarna kutsallatrma prosesinin lecektir. T o p l u m acak, evrimin Konumuzu

lantlysa y l e c e ele a l m a y a altk. Kutsallatrma s ve prosenin z e r i n d e ayrca durulmailk g e l i i m l e r i i l e n m e s i g e r e k e n d e r i n l i k l e r ve

b o y u t l a r tar. balantlarn konumuzdan gsterdik..

O yeri

kklere geldike

girmemeye o kklerin

veya

konumuzla

ilgisi

kadar, zen

tekrarlayarak ortaya nemini

koymaya

alrken

uzaklamadan

iaret e t m e y e

Y i n e de b u r a d a ksaca, ilkel k o m n i n s a n n n k u t s a l l a t r m a gidiiyle, b r a h i m ' i n k u t s a l l a t r m a gidii a r a s n d a k i doal b a l a r a zel r n e k l e r l e olduunu gzlere d e i n e r e k , " A l l a h " kefinin bir d a h a batrrken; ca Tarih n c e s i aydnlanamaz. J a m e s . G Frazer, yle bir t a s n i f e g i r m e k s i z i n v e y a o t a s n i f i n d e e rini a n l a m a k s z n " D i n i n ve F o l k l o r u n Derledii g e l e n e k l e r , larndaki k o n f z y o n i z m , i belgelerle; Bandan ve f o l k l o r u n almaktan p r o s e s i n e ve k a n u n l a r n a beri Kkleri"ni a y d n l a t m a y a giriir. k a y d a d e e r bir b i r i k i m hizmeti olur. Y o r u m kafa karkl bir k e n a r a braklrsa, d e r l e d i Bilimiyle t a s n i f e d i l e r e k k u t s a l l a t r m a g s t e r m e y e a l t m z gibi, olmad dinin k tutulabilir. bir kltr olay retici aratrmalara srecinkanunbir prose s o n u c u

o k k l e r e ne denli y a k n b u l u n d u u m u z u ve ayrKomn) bilimi olmakszn, yani Vahet ve Folklor'un Kkleri"

bilinlere k a r l m a s n n n e m i n i d e v u r g u l a m o l a c a z . (Morgan'n tasnifi y a p l m a d a n "Dinin ve

Barbarlk alarnn

Morgan (Komn)

ele a l d m z ve

kkleri, y z e y s e l

eker. A n c a k olay s a d e c e d i n - f o l k l o r gibi kltrel apta t e p e t a k l a k ele kurtulamadklar; iin, temeldeki g l e r geliimi kklerine ve den k o p a r d k l a r t o p l u m biimleri g e l i i m l e r i n i , kaba v e n e m s e m e d e n seziyle t e e t getikleri larna ulaamazlar. A n c a k temelli pamazlar; Oysa rndaki en eski, din, sosyal-kiisel sebeb Zaten yle bilinli a b a l a r n d a n d i n - f o l k l o r gidiini oluumlar, da sz e d i l e m e z . s e z m e d e n yason aamala"Kltrel"

kanunlarn

gttn an

konunun bysnden kurtulamaylar bu yzdendir. folklor d e n i l e n zayflam modern yola grntlerinden klarak

aldatc en

u u c u l u k iinde y o r u m l a m a y a uzak m a d d i btn geliimlerdir. Komn'deki Ve btn Komn

g e l e m e y e c e k kadar,

insan t o p l u m u n u n nfuz e t m i A t a tanrdr. kardetiler. yasakkomn kankardelii cinsel

temellerinden

k a y n a k a l m ve

Kan'larn t o t e m l e r i vardr. T o t e m : Totemler: Ata t a n r l a r da komnn Totem, Atatanrclk,

kanlar

kardetirler. toplumdur.

kankarde

temellerinden, larn y a r a t t y a r a t m gibi inancna gibi

cinsel alglanr.

yasaklardan nk Totem;

kagelirler. kanlar,

bir s e n t e z o l d u u h a l d e sanki t o t e m , ata tanr komn

her kiisinin ve t o p y e ruhunu-beynini totem bazan kayn-mee

kn K o m n ' n z e r i n e t o t e m inancn g e i r m i ; balamtr. ounlukla aalar-bitkilerdir...

hayvan,

Totem temsil Bu sesleriyle ocuklar sndan lar,

kutsallatka, hereyiyle

her kan

bir t o t e m e bal o l d u u giderek topyekn doa,

iin, t o t e m i renkleriyle, totemin ko-

eden

bitkiler-hayvanlar, kutsallar. komnden

kutsallama

ayr

bir ey olarak alglanmaz; kan'lar t o p y e k n kan'n ayn

kan tekilatlar

olduu

iin,

komn ve

mncl y a a m : baka

Dil-dnce-retici glerin t a m a m , kutsallk y a n s m a Bir komn iindeki yavru kankardei, bir para (totemin) ocukaabeyiBu benzeridir. ve totemin kutsal zamanda bu

payn alrlar. bir kann

k z k a r d e i - a m c a s - d a y s - h a l a s - t e y z e s i - a n n e s i - b a b a s ve yzden, totem her kanda olur. Ve Bylece tanrlar ile ocuklar Fakat k o m n d o a l canl namizmi, atomun rulmu ilkel komncl belirli birlikte kan

inan yaanr.

kardei olarak yaar giderler. Btn retici g l e r diolsa, komn; kuekop a r a l a m a k zere barbarln sr derlenmi de gibi orta

bir o r g a n i z m a d r . paralan sonra

e k i r d e k ierisinde retici

koullar altnda aa

ilemektedir.

gler gelitike,

komn, vahet ann

avclndan

barbarla;

n o m i s i n e ve y u k a r denen

barbarln

kentil t a r m n a ve nihayet m e d e n i y e t ata t a n r l a r d a n , y a v a a litanrlara tanrlar, kanlarn iin g e i olur. totem: ierler; Ata Ama tanr

snfl t o p l u m a srayacaktr. k u t s a l l a t r m a da; tanrya, sonra iin baba ana kadn: Ana

Bu gidi ierisinde, derleen totemden kolayca

kopulamad

olan bitki ve h a y v a n t a n r l a r n ruhlarn, glerini a l m a k zere onlarn postlarn-tylerini-yapraklarn taknrlar; srnrler. ana klklarna tanrlarn glerini, ruhlarn renklerini hem Baba t a n r l a r da ayn y o l d a n geerler. kazanmak girerler... kutsallatrma, toplumsal yeni koullarda g e l i i m e paralel ile t o t e m i z hibir f e t h e t m e k zere gkselleir... olduu gibi, olamadklar anlaldka oktanrlar, Hem t o t e m i n

hayvan-bitki-kadn

retici g l e r g e l i t i k e , o l a r a k gkleri min derde paralel halkas farklar deva almasnda

aresizletike,

tektanrclk,

evrensellemeye

o l a r a k geliir... olan t o t e m i z m : bulunur. nsan Ata Tanrclk arasnda beyni, ulamay elbette byk anlay S e n t e t i k bellek Oradan idealiz-

K u t s a l l a t r m a gidii son halkas olan t e k t a n r : A l l a h s i s t e m i y l e , ilk dncede soyutlama: gelitirmitir.

e d i n e r e k yaratc me ve t a r i h s e l celtip-abartt ruhun btn

dncelere

m a d d e c i l i e g e i zor olmayacaktr - .. kendi y a a d kay m o m e n t i , her eyiyle ybir s o n u v e r e m i y o r an ve a geraamas, ihtiiin bir gerekliktir. hcreleriyle k a r ve a m a l a r n , yakc c a z i b e s i ve baka

A n c a k , insan t o p l u m u n u n

bunlara

ilkin. Y a a n p h a z m e t t i k e , olaylar, y a a n a n m o m e n t ; eklik b o y u t l a r y l a kavranabiliyor. Bu y z d e n t e k t a n r

yalar, t a r i h s e l d e v r i m l e r ve t e f e c i - b e z i r g a n l n e v r e n s e l g e l i i m i

veya

b i l m e d e n a l t u u r ile s e z i l e r e k iine girilen an c a z i b e s i o denli Ki o a a m a n n ideolojisi olan " A l l a h " s i s t e m i de b u n a kyasla, onlar g l g e d e b r a k m a k ne keher eyin, t o p l u m u n Bu braKi O bir "Yce"liktir. "Yce"letirilmitir. gereklerinden o l m a m s a y m a k zere ok zerinde

gl olmutur. lime, ve onlar

paralel o l a r a k , eski t a n r l a r a yok etmek, (gereklerin) doann

him ve M u h a m m e d z a m a n n d a k i n d e n o k farkl yceltim kanlmaz olarak doa ve toplum kendi s o n u n u d a sel a n n A l l a h ' hazrlamtr. T e f e c i - B e z i r g a n

koptuka

medeniyetlerin evren-

b u y z d e n b r a h i m M u s a - s a v e M u h a m m e d aK a p i t a l i z m l a i s i z m ile e v r e n s e l b e z i r g a n l n

nn A l l a h ' n d a n ok ayrlr.

A l l a h ' n d n y e v i i k t i d a r n d a n a l a a etse de g k s e l i k t i d a r n a pek dok u n m a d iin, O g e r e k l e r d e n k o p a r a k s o n u n a d e k d o a ve i n s a n s tlemi Modern nde dnen az bezirganln Allah yceltimi, prosesinin s k o l a s t i k ve kavrann 19. yzyl a n en v e r i m l i bile, o beyinleri byk sansr byk llerde 20. katmerlendirip engellemitir. yzyl tmlsinsi ileyii, aydnlatlmas bulunmaktadr. kutsallatrma

s o n l a r n d a ve

metafizik "Yce"letirmenin kutsallatrma gidiinin

zincirlemi,

e r t e l e n m i t i r . A m a g e r e k e n birikim v e y a s e n t e z iin yeterli hazrlk e n bir asr b o y u n c a sentez bilerek-bilmeyerek tamamlanm iin gereken sabr ve kahr Sra t a s n i f ; g z e a l a c a k balarn

kp pratik y o l u Bu

r g t l e m e s i n e gelmitir. arpan ilk olgu: Sansrn derinlii ve apysa,

tasnifte gze

h e m e n onun iinde ona nfuz eden ikinci olgu: "Allah" geliiminin mayacak derecede karlar. arasnn doldurulamaz veya

B y k s a n s r n yaratbalantlarnn kurula-

t, k u t s a l l a m a p r o s e s i n i n ilk halkas: " T o t e m i z m " ile son halkas olan birbirlerinden koparlp f a r k l l a t r l m oluudur.

O y s a ilk halka, son h a l k a n n temelidir. V e y a ayn t e m e l l e r d e n y o l a Bu a l a r d a n b i r b i r l e r i n d e n b i n l e r c e , hatta o n b i n l e r c e yl uzak ve kalitece farkl olsalar da o denli b i r b i r l e r i n e y a k n ve ayn k o n u l a r a baldrlar. Bu a y r c a , b a l b a n a ele a l n m a s gerekli t e m e l l i k o n u l a r d a n birisidir. B u r a d a k o n u m u z l a ilgisi k a d a r y l a k u t s a l l a t r m a p r o s e s i n i n halb i r b i r l e r i n e y a k n ve bal o l d u u g z l e r e batrlacaktr. bu akalarnn nasl lardan

Ki b r a h i m ' i n " A l l a h " kefininin v e y a b e n i m s e y i i n i n d o a l l kavranabilsin. oktan gksellemi bulunduu Msr Tanrsalln sembolyd:

medeniyetinde

Firavun'a u s f a t l a r l a dua edilirdi.

nk o tanrsalln bedenlemi

"Gklerin Sahibi, y e r y z n n , gnein ve t m evrendeki yaamn sahibi, yaratcs, ruh eii, zamann refahn sahibi, tanrs gnein hareketinden yaratcs "Gklerin gn) karar sahibi; ve yapcs, "Zengin tutucusu, "Haatn insanlara yeryznn armaanlmllerin veren; ve (yerin

veren,

tanrlara

yaam

"Her iki dnyann

dengecisi"

larn sahibi,

rnleri byten.."..

Bu

sfatlar, insan

ilkel

komn

insannda

ve

totemizmde bulunmazd, nk henz, somut-grd-iledii, da

ilkel

h e n z bu

kadar s o y u t bir

fikir g e l i t i r m e y e t e n e i n e u l a a m a m t . V e b u l u n d u u t o p l u m biimi d e y i m y e r i n d e y s e g n d e l i k bellek ile da, ilkel komn bu d n p o d e r e c e de s o y u t l a m a y a e l v e r i y o r d u . brahim ve t o p l u m u toplum biimlerinden M u h a m m e d ve t o p l u m u henz kmamlard. A m a Msr'da grlen

s o y u t l a m a n n da z e r i n d e bir s e n t e z e u l a m l a r d . n k y a a n a n a e v r e n c i l l i i n tk, s o m u t ilikilerle ticaret birbirlerini Oysa deil, kapsn a l m ; Bu en cra masal

Neden? m e d e n i y e t l e r arkaranlklarnda barbar Filistin'de kedeki

a l e m l e r i n d e ve

iliikileriyle t a n y o r l a r d . brahim,

bile a k l l a n d r y o r d u . Umman ksaca: Ama d. hepsi izisi

medeniyetler kava

M u h a m m e d , g i d e r e k yldz zerindeydi...

p a r l a y a n g n e y t i c a r e t yolu:

am-YemenBuna

D e m e k d n c e d e y r e k a d a r e v r e n iletiimleri d e n e m l i y d i . " a " d e m e k y e r i n d e olur. olurdu. a l a r bir t e k t o p l u m s a l kmadrlar. Msr S a l t a n a t n n kutsallatrma (yerin ve anl sfatlarnn artc evrimin kanunlarna btn a icaplarnda

n e y s e i n s a n d n c e s i de o uyarlar-

a ' l a r ne denli b i r b i r i l e r i n d e n a y r s a k v e y a yle gibi d u r s a l a r da birbirlerinden yukardaki zerinde ki dnyann imdi tektanrnn bir b e n z e r durakoakl

brahimce, likle u y d u u lm biraz. 1nuyla "Her ilgili

M u h a m m e d e gelitirilmi sfatlarna

mekanizmas dengecisi"

bakmndan Kur'an'daki

gn)

ayetler

hatrlansn;

konu

sadece

gelien

bilgiler ve

( e v r e n c i l i k e i i n d e k i a n ) a l t n d a biraz d a h a , pratik k a r l a r n a ykselmesine 2ratcs, zamann radaki "Zengin refahn sahibi, aamada paralel tanrs, gnein , o l a r a k felsefilemitir. sahibi, ruh tm rnleri veren , byten, tanrlara hasatn yaam sahibi... " yaveren, Buinsanlara sahibi, armaanlarnn

evrendeki yaamn lokal-yresel

henz

pratik karlar,

medeniyetler

aamasndan kmad lde; tinin y a a n t s n hatrlatr: Ama yine de

k u t s a l l a t r m a , s l a m a n d a k i kadar Msr m e d e n i y e -

snrszla, gksellie veya enginlie ulaamamatr; byten", "zengin armaanlarn sahibi"; soyutlamada prosesine " t m e v r e n d e k i y a a m n sahibi"... Kutsallatrma ve a m a ve Dou cevizi boylu boyunca ksaca

" r e f a h n t a n r s " " h a s a t n y a r a t c s rnleri d a h a dar pratiklidir. basamak girmeden, bir de de konulmutur: pratik a m a c a ilkel her toplum, hindistan hatta enginleme

dnce yaknlna Wanikalar'da

d e i n m e k iin aalar,

komn insannn tanrsal dncesini Afrika'da aac kutsallatrld lde,

hatrlatalm: grmeye

zellikle

korumaya-sayg

belli l l e r d e t a p n m a y a hak k a z a n m t . y o k e d i l m e s i n e "Ana rak kutsallatrlm aa verimlilii latrlm a a , b c e k - k u ve hale Nitekim trmt: rnlerin veya analk kendi

Bir h i n d i s t a n ceviz a a c n n nk kadn ana olaolduundan, kutsalalmam

Katillii" g z y l e baklrd. gelenekleri komn

anann verimlilii her t r l

ile z d e l e t i r i y o r d u . gelenei llerinde O'nun alnacak; meyvelerinden, toprak-ot-

Burada a a t a n r v e y a

korumaya

doadaki dengesinden, yaratt evrimsel verimliliklerden; ilh... g l g e s i n e dek her trl Sahili zencileri" herhangi inanrlard" alarnda aaca tapn baz biri getirilmitir. "Altun yksek aalar

verimliliinden yararlanr kutsallabtn yaygn

"Bu

aalardan barbarlk

kesilirse y e r y z n d e k i alabildiince

yok olacana

Avrupa'da manlarla zim Trk

idi. n k A v r u p a son buzul a n d a n sonra t m d e n kaplanmaya kylerinde b a l a m t . Ve hala A v r u p a de grlen trden, dek a a dalnn ncir

her e i t t e n orrn verimini

kylleri iinde, bi-

arttracana inanlmas Romallar "O'nun gvdesinin

bu A a - T a n r g e l e n e i n d e n gelir. gnlerine btn Aac'na taparlard. kente d e h e t s a l m a y a y e t e r d i "

imparatorluk kurumas

D e m e k ilkel

insan da, m e d e n i insan da pratik y a a m o l a n a k l a r - gelitirip zenginletiriyorlard. grevlerinin geliimine

karlar iin; T a r i h s e l g r e v l e r i v e y a a l a r n n d a y a t t g e l i i m l e r icab kutsallatrmalarn lum biimleri Bu adan bir kez insan beyni k u t s a l l a t r m a prosesine girince, topgelitike, icaplarnca, ister i s t e m e z t a r i h s e l ulatryordu; gre, a n n gidiini, olduu kutsallatrn, o g r e v l e r d e n ald deterdaha d o r u s u , ann dopdolu halkasn g e l i t i r i y o r d u . y o r u m l a m a k geleneiyle

minist uyarlarla yeni bir halkaya grevlerini

kutsallk iinde

iin, yeni g r e v yeni bir k u t s a l l a t r m a

Frazer'in de d i k k a t i n i ektii gibi, ilk h a l k a l a r y l a incelip En snda bu g e r e k l i k ne iin o denli

ki d i k k a t e k m e m e s i o l a n a k s z batyorsa; olmutur. son Oysa halka da

dr, din "pratik ihtiyalarla s m s k c a baldr. S a d e c e k u t s a l l a t r m a n n kadar gze seilemez gkselletii akllca, "Allah dvler manapratik

hep " c e n n e t u r u n a " verilir. hibir kar g z e t m e d e n iin" y a p l a n edilemez. d e t e r m i n i z m e doru yaklald; biinsanlk-doa hayrna bile Rzas d l e r d e ve y a a m d a

karlar g z e

batmadan

Fakat doa ve t o p l u m u n gidi kanunlarna, onlar bilince karp uyum y a p a r a k y a a m a k d e n g e s i n e veya lidir. limsel bir proseye doru d n m e e v r i l m e n i n eiine gelindii besbelBu y z d e n pratik karlar, ilk h a l k a l a r d a k i kadar gze batmaz. kanunlarna uyulduu zaman iin nk ister din bile bu, insanln en en doal doru pratik karlar yaplr ve yaplacaktr. olsun, Bundan Oysa evrimin geni, daha

bir ey o l a m a z .

ister g e r e k bilim

olsun, O din

her g e r e k teori halde, t o p l u m biimleri

pratik iindir.

Ve

pratikten kopuk, kafa

kagelir,

pratie

dnmek mecburiyetindedir. ve folklor kkleri

Baka t r l y a a y a m a z . . . geliiminden O s o y u t l a t r l m bir Aslolan kartrcdr.

biimleri

a r a m a k b e y h u d e ve kanunlardr.

toplum

geliim

k a n u n l a r n gidiiyle b a k a l a inanszlk veya pratik k a r l a r n ii bu baka tanr bir gidibakalakolay

an din ve folklorlar, yine o k a n u n l a r n nda a y d n l a n a b i l i r l e r . . . Pratik k a r l a r ile Tanr elitii z a m a n aramak; myla eski t a n r y tir. Ve ilk h a l k a l a r d a n geilir. Krallar veya Tanr Krallar'n yzden Kutsallatrlm s o n u n a d e k byle; kesip a t m a k , y e n i s i n e g e m e k o l a a n

deildir. En kk hareketleri doa ve t o p l u m d e n g e s i n i b o z a c a inancyla z a p t u r a p t altna alnr. y a n d gn olur: Halknn pratik karlarna ters d t n d e imesi bile kontrol altndadr topluma uymak zorundadr; topluMsr-Japon krallar rnektir. T r n a k l a r - s a l a r kesil-

mez, y k a n m a s , u y u m a s - y e m e s i ilk a a m a l a r n d a geerlidir. Kral

Tabii bu g e n e l l i k l e k o m n g e l e n e k l e r i n i n stn o l d u u m e d e n i y e t i n mun karlar iin vardr. ek her z a m a n Kutsal Kral, Bu y z d e n bu tr n d e r l e r t a n r - p e y g a m b e r Bu t e m e l l i gerkalr. halknn t e f e c i - b e z i r g a n ve despot kegdlmek zorunda

olsalar da s a d e c e t o p l u m t m l n n s e m b o l d r l e r . pratikle k a r l a r l a medeniyetlerin karlarna bu ry, kutsal

k a a m a l a r n d a kral t o p l u m u n a

stnde bir despot kesilir. d e r e b e y sultasnn silmitir. Fakat saltanat yeni

O z a m a n e g e m e n snfa; uyan

kez i sava ve tarihsel devrimlerle tarihin bu altstlkler iinde olur. nk

mezarlna kaldrlr. Genellikle kutsallatrma halkalarnn geliimi veya bakalam; dayatndan ya da bir halkaya gei, tarihsel devrimin efi yeni bir pratik ihtiyatan, retici gler geliiminin doan bir teorik yarat iinde olur. kutsallatrma halkalarndan O teorik yarat, anbirisine karlk der tik tarihte d a i m a ya s e m b o l olur. Demek i de devrimle

b e n i m s e n e n bir kutsalln y e n i d e n canlandrlp pekitirilmesinin Bu y z d e n antik tarihin her y a n n a mistisizm sinmitir. kutsallatrma halkalarnn birbirlerinden kagelib a k a l a m a s y l a ve bu gei de bu da g e n e l l i k l e t a r i h s e l pratik ihtiyalara medeniyet Evksaca olur. tektanrya yzden, tefeci oktanrlarn, aslnda bezirgan

pratik ihtiyalarn

oktanrclktan karlk v e r e m e y e n rmlklerinin; pratiiyle o r t a d a n Ancak arpar. bu gidi

a n pratik ihtiyalarn kaldrlyla olur. iinde, dnen balar

karlayan tektanrc:

renselci bir t a r i h s e l d e v r i m teorisi ( b r a h i m ) ve s l a m T a r i h s e l D e v r i m i sarsan bir t r a j e d i gze

Bu T a n r l a r n trajedisi v e y a kendisidir.

P e y g a m b e r l e r i n g i d e r e k n d e r l e r i n tra-

j e d i s i gibi durur. A m a hepsi d e t e r m i n i z m icab ve hatta d e t e r m i n i z m i n

D e t e r m i n i z m i n v e y a e v r i m i n trajedisi s e v e hibir g e r e k g a r a n t i e d e m e z . genimizin bir g n

olur mu?

E v r i m son d u r u m a d a " m u t l u s o n " ile mi b i t e c e k t i r ? Bunu hi kimG n e s i s t e m i m i z l e birlikte g e z e biliyoruz... kararp y o k o l a c a n

Ho, " m u t l u s o n " ile bitse bile, e v r i m i n ak d i y a l e k t i i hep alabildiine z d d n a a t a l a m a l a r l a gelitii iin, i n s a n o l u e v r i m i n d i y a l e k t i i n i t e r c m e ettike bir t r a j e d i y l e karlamasna armadan, nemli sevinmebir bilince den v e z l m e d e n , g z y a d k m e d e n e d e m e z . . . p h e s i z ki e v r i m iinde, snfl t o p l u m berzah karma evrimin Bu bu ksa berzah, her z a m a n m u s i b e t i o l a r a k o k ksa bir s r e o l a r a k yer alacaktr. A n c a k insanlk t a r i h i n d e bir t r a j e d i oladeterminizmetaHibir

rak a n l m a k t a n geri d u r a m a z . adan tanrlar-Peygamberler-nderler trajedisini, min t r a j e d i l e r i n d e n fizik beyinleri bir y a n s m a o l a r a k ele a l m a k , s k o l a s t i k ve

biraz o l s u n a y l t c - u y a r c terapi y e r i n e geebilir.

tanr s o n u n a d e k e v r i m i n k a n u n l a r n n y e r i n i t u t a m a z ; t u t a m a d iin de silinip g i t m i l e r d i r ve e v r i m i n y c e k a n u n l a r ve ileyii tutunamayp Tanrlar, silinip gideceklerdir. nice nderler, sembol ancak evrimin olabildikleri determionun temsilcisi, lde topolmaPeygamberler ve karsnda

nizmine uyduklar, yeni ma ile

l u m l a r d a t u t u n a b i l m i l e r d i r . Y a a n a n a, yeni bir a ile k a p a n d k a , bir k u t s a l l a t r m a halkas eski t a n r s a l l silip g t r m ; evirmitir. Evrim, T a n r s a l almaya balar; prose ile eliir durur. V e y a t a n r s a l l k , e v r i m zaman, Tanrlarn boyunlarnn vurulu artk t a n r l a r - P e y g a m b e r l e r - k i t a p l a r v e y a ndeterminizmce elenecek bu t r a j e d i , o k hasderinletirdii

Yani anlar

elikisini

derler e v r i m i n demektir.

gidiine ayak u y d u r m u y o r s a ,

M s r - J a p o n - A f r i k a ve saslatrlm, adeta rahata rak ylr; mas, huzursuz dr; yzden, edilmesi deninin larn Msr saatleri ak eder: kiilii, g onun O u "(Kraln) dnlr, yleki, doann eder. hem onun

benzeri t a n r s a l l k l a r d a

kastlatrlm olduu deyim izileri veya yerindeyse, bu merkezden bu hareketli,

iin e v r i m ile olan elikiyi hareket drt ve dengeyi de ona evirmesi, olduu merkezi olaya-

doann gklerin ban bal

bir yanna ciddi destek ok

elini kaldrbiimde noktasBu dikkat "..Betrnak-

herhangi en

bir parasn kk ok

annda

etkiler hassas hem

dnyann

dengesinin dikkatli

tarafndaki kendisinin gerekir."

dzensizlik olmas,

bozar.

J a p o n l a r n kutsal M i k a d o ' s u v e y a Dairi'si b u n a t i p i k r n e k t i r : her paras kesemez." krallar deil) yle iin de kutsal ayn saylr ey ki, san sakaln ya da "Uyurken temizleyebilirler."... geerliydi: karsyla "(Sadece yataca,

kamu hizmeti ksaca ha-

yryecei,

ykanaca,

yatnda bilecei Bu gnah nizmin

yapaca tek et

her ve

hareketin kaz Bough...

saatleri

nceden

saptanmt." ls bile

"Yiyedzenistemez

dana

etiydi,

iecei arabn J.G.Frazer) vay

lenmiti." (The hassas seyri

Golden duruma

sokulmu tanrnn kral

haline;

ister

tekesinden

beter d u r u m a

decektir.

Tarihi

oluun

determi-

d e i i r d e i m e z Tanr stn

sulanacak,

eletirilecek ve Krallar, ktlk, felaketi ya da ldrr." insafna; olsunde

deitirilecektir. Komn tmden salgn hapisle (Frazer) krallarnn geleneklerinin da olduu durumlarda iin karsa, onu bu Tanr halk bu krbala. da toplumun karlarna frtna ya hala yola da tabi olduklar "eer kuraklk,

hastalk ya cezalandrr;

gibi afetler ortaya gnahna gelmezse balar, tahttan edilir... ne

savsaklamasna

indirir ya

Medeniyet gelenekleri

stnse tefeci-bezirganln

k a r l a r n a g r e oynatlr v e y a a l a a Tanrsallk halkalar insan beyninde: birbirlerinden alt

kadar u z a k o l u r l a r s a olup bittii iin o

lar, d e t e r m i n i z m i n e l e i m i icab g e l i e n insan t o p l u m u n d a d o l a y s y l a bilin ve bilincinde orta denli yakndrlar. brahim ve toplumu gebe barbar a a m a d a Eski olduu halde, alar v e t m k u t s a l l a t r m a h a l k a l a r n a a r a k son h a l k a y a : T e k t a n r s i s t e m i n e a s l a b i l m e y e t e n e i n i gsterir. lece b e y i n d e de geriler ve silinir. nk yattnda, kendileri bulunurlar; Yukarda halkas ken, munu aslolan eski determinizmin tanrsallklar, e l e y e r e k gidiidir. Toplumsal gibi evrim t a n r s a l halkalar e l e k t e n g e i r e r e k kendi y e n i ilkel toplum aamasnda olsalar koullarn: a n dabeyinlerde, yitirmi kutsallk a a m a l a r by-

brahim-Muhammed bile, bir a a de paralel y e n i

hkmlerini

d e t e r m i n i z m yeni andmz rnekte o

bir k u t s a l l a t r m a

halkasn d a y a t m t r . Ve d e t e r m i n i z m i n dedii olur. aka yakalayabiliriz: Tanrsallk bilin kabuuyla davranryaanrken; sallantya ileyen toplum girmesi; bilin tanrsallk

d e t e r m i n i z m i n yaratt etkileyip geliir.

koullara

ayak uyduramayan tanrsallk insan t o p l u etkileyip kutitebilinaltndan

iktidarnn

btnyle determinizmin ileyen

kutsallatrmayla

sallatrmayla leyerek iin, yeni

kabuunu yeni dolaysyla

bir k u t s a l l a t r m a y a b e y n i n d e olup

Her ey insan t o p l u m u n d a h a l k a l a r eski halkalar

insan

bittii

kutsalln e v r i m i , t o p l u m s a l l n e v r i m i y l e paralel o l a r a k geliir; bastrarak silerek kendisine dntrr. uygun bir tanry bakalatrr. Doa ve kenhaya-

A m a b u n u y a p a r k e n ok ar farkllklar deil, hep a r k a s n y a s l a yabilecei, pratik k a r l a r n a A s l n d a t a n r ad a l t n d a t o p l a d ve b a k a l a t r d ey: t o p l u m gidiinin y o r u m l a n d r . dince yorumlayabildike derleyebilmitir. 200

nsan toplumu yaad evreyi Tanrsallklar anda

tn y o r u m u ister i s t e m e z t a n r e m s i y e s i a l t n d a yaplabiliyor.

nk totemden ve gelimeye her insan, Totem: al Sadece totem

beri

hereyde Komn'

kutsallatrma saran doa ve

gelenei tutunmu Komn' oluturan do-

balamtr. deil,

her e y i y l e k u t s a l l a y o r d u . Bitki v e y a hayvan atayd. komn de o gnei Kutsal a t a n n y a a d k l a r ; kutsalln y a n s m a l a r tanrlatrmlard. (Frazer) "Babam tanmedeherkes olarak

o r t a m ve o c u k l a r ; Peru nkalar, olarak ouna

kutsaldlar... M o o l l a r gibi tanrsal "Ve gnein ocuklar gnein rsal saygnlk bir grrlerdi" haber ve

H a s t a l a n d k l a r n d a b u n u l m habercisi s a y a r l a r d . A m a bunu, ata gnderdii olarak yorumlarlard: zaman lnce beni dinlenmem "Tiele'nin niletirici byl iin, ard" derdi gre, skt iyi ya tanr komn insan da kendisinde Osiris (ilk

gler v e h m d e d e r d i ; gzlemine olduu, 'her bir tanr) tmceler tehlikede gereksinim halinde

kullanarak, kutsallk a k a n

biimine'girerdi. "(Frazer) temellerinden, ana tanrlarn

Her y a n n d a n baba t a n r l a r n amamak

kral t a n r l a r n yer g k m e s l e k t a n r l a r n n f k r m a s n a

gerekir. Kutsallklarn gze arpan Bunlarn hangilekut-

Frazer, k e n d i n c e n n e k a n t a n r s a l l k l a r o l d u k l a r gibi, derin seb e p l e r e i n m e k s i z i n d e r l e y i p t o p l a r v e geer. kendi y o r u m u z a t e n rinin d a h a ileri ilkel sallklarn kendi aamay sergilediklerini b i r b i r l e r i n d e n kageldikleridir.

de y i n e t o p l u m l a r n ve

kendileri syler.

Frazer b e l g e l e r i n s y l e d i i n d e n d a h a

kkl s e b e p l e r i e e l e m i s a y l m a z . Bu y z d e n en t e m e l l i bir gidii bile d o a l l l k l a geitirir: tehlikede bir sonra ya tanr anlalr da de ihtiya daha halinde iin, yaarken (sknca) kraln tanrlarla byl nasl olup ayn iirler da dzeye

"Herkes, yalnzca konulduu rihi":

msralar syleyerek lmden olduka

biimine

girdii

deil

bireydir". Religion" derlemesinden alnmtr, veya

Bu belge ve y o r u m Frazer'in deildir, C.P. T i e l e ' n i n "Msr Din T a "Hstory the u bir Egypaan Frazer b u n u o l d u u gibi Oysa kutsallatrma prosesini b e n i m s e m e k l e kalr-. btn bir t a n r s a l l a m a iinde s a k l a r : bir eki olarak, k o m n biidoasn daha kutsallatrd. her e y i y l e k u t s a l l a t r d . (doadan para oldu. geledoasyla birlikte hayvanlar aleminden alemi, iaret beyni etmi, o

ka satrlk gerekler,

1- n s a n T o p l u m u ilkin, d o a n n d o a l minde geliirken, kageldii 2- Hemen 3deil) para runda bununla insan iinden Dolaysyla ayrlrken birlikte t o p l u m u n u beyni, geliegeldii kadar,

totemletirip kald ki,

kutsallatrarak insan

yorumlam

A n c a k bu y o r u m l a y o

uzun o n b i n yllar b o y u n c a s r m e k zokutsallatrmalar

k u a k l a r boyu

n e k l e r d e b e l l e i n e kazd; gelenei lumunu haline geldi. 4- retici g l e r i n dolaysyla masnda alkoydu. beyninde adeta

k u t s a l l a t r m a , insann d n c e s i s t e m i v e

kolay g e l i e c e k o r t a m l a r b u l a m a y , i n s a n topayn toplum biimlerinde b a r b a r l k aa-

beynini

K u t s a l l a t r m a b y l e c e a d e t a insan t o p l u m u n d a v e m e d e n i y e t ile birlikte, t a r i h s e l devkutsallatrma prosesi de

kastlat. insan t o p l u m u ve beyni on misli d e n e b i l e Dolaysyla

5- B i l h a s s a t e k n i k retici g, rimlerle g e l i i m b u l d u k a ; cek l l e r d e hz k a z a n d ; artrdlar. geliime urad.

d a l a r a g k l e r e v u r d u , son h a l k a s n a ulat...

6- T e k n i k ban alp gittike, t o p l u m biimleri b a k a l a n c a hzlarn Bu kez k u t s a l l a t r m a l a r n n s o n u n a gelindii g r l d . nsan t o p l u m u ve beyni kendisini y a r a t a n k a n u n l a r a d n m e k ve onlar bilince k a r m a k d u r u m u n d a kald. A m a k u t s a l l a t r m a gelenei o kadar kkl ve srekliydi ki, bilim insanlarnn bile d n c e s i s t e m l e r i n e nfuz e t m e yollarn Peki bulmutu. insan Metafizik s o s y o l o j i n i n totem d n m e sistemleri, kutsallatrma ayrntl rneklerle i l e n d i i n d e o nfuz edi ibretlerini g r p alglayabiliriz... toplumunu tapncna, prosesine iten s e b e p l e r n e l e r d i r ? K u t s a l l a t r m a y a g i r m e k z o r u n d a konusudur. O halde konu bsbtn deimektedir. Bilin ve Altbilin nasl insan o l u m u t u r ? H a y v a n l a r a l e m i n d e n g e l e n insan, nasl oldu da bilin ve altbilin m e k a n i z m a s n a lar aleminde nasl sahip oldu? Kutsallatrma geliimiyle, balantlar Totemin Totem grlmediine gre, ruhunun ve dnce mekanizmalarnn kutsallatrma: yaratt? totemi nelerdir? Hayvaninsanolu dnce altndaki myd?

n s a n , b u n u bilerek deil b i l m e y e r e k y a p t n a g r e , bilinalt sz-

Kutsallatrmann:

eilimi neydi ve nasl o l u t u ? T o t e m i z m ile ilk d n c e z e m i n i n i n benzerlikleri v e y a e i l i m l e r i , d a l g a b o y l a r n n u y u u m u n e l e r d i r ? Bunlarn snda hepsini birden, bir t e k y u v a r l a k " i n s a n , o c u k l u k a a m a ihtiyacyla kutsallatrmay tanrya; b y k bir g c e y a s l a n m a geitirebilir miyiz? Bu y z d e n sezi s o n u l a r y e r i n e el-

yaratmtr" yantyla

Belki a r a t r m a l a r m z bu s o n u c u ispatlayabilir. B u n d a n ok, s e b e p ler, gidi k a n u n l a r n e m tarlar. ki o zaman den g e l d i i n c e d e r i n l e r d e k i ana s e b e p l e r e b e l g e l e r nda g i r i l m e l i d i r hi b e k l e m e d i k yararlar, v e r i m l i l i k l e r elde edilebilir. V e y a evrimi bilince karp u y u m y a p m a k a n c a k b u e m e k l e r l e olaslaabilir. p e n e s i n d e z i n c i r e v u r u l u p tarih olabilir.

Y o k s a y z e y s e l bir y u v a r l a k sezi a t m a s y o n l a , s y l e y e n bile s y l e d i i n i unutup geleneklerin nusudur... K o n u m u z u n b s b t n d e i e n b u kkleri, b a k a k i t a p l a r m z n ko-

YEDNC BLM KUTSALLATIRMANIN SON HALKASI: KURAN VE HZ. MUHAMMED

1-

"BSMLLAHRRAHMNRRAHM" (Rahman ve Rahm Allah'n adyla) doann ve (acma) insan toplumunun ycelikte Bu en temelli bir diya-

Rahman: lektik gidi

Ancak,

kanunlarnn

yaratabilecei

iyilik-yaratcmadde ve insanlar-sosyal zengin yara-

lk-sevgi-merhamet manann tcl akndan

olumluluudur. insanlk bu

topyekn

km zenginliklerdir. hatta

Tek bana

snflar-zmreler-uluslar; kapsayamazlar. ktrlabilir.

olumluluu,

B u y z d e n " R a h m a n " sfat s a d e c e A l l a h ' a yakabu bu

T o p y e k n d o a n n v e insan t o p l u m u n u n t e m e l l e r i n d e b u l u n a n nunlarnn akndaki, geirilip y n Ve O ' n u yce m a k der. Peygamberler, rihsel Antik Tarihte az kent kurucu; cahiliyetteki verilemez b i n l e r c e yl gemesine karn zenginlik ve ycelik; sadece Allah'a insanla yani da

k a v r a n a m a z , ele

t a r i h s e l a k a d e n k der. kavrayamayan, (hereyi hele y n l e n d i r i l e m e y e n kuatan iyilii) merhametlilii sadece Allah'a yaktrbarbarl birer

m e d e n i y e t e g e i r m e y e alan nderlerdir. V e d o l a y s y l a b u y c e tadeterminizmin, rastlanr ( y z l e r c e y l d a bir k a b i l e n ) yansmasdrlar. B a k a bir a n l a t m l a her P e y g a m b e r , kendi a n n ve

t o p l u m u n u n lideri olsa bile, bu y c e t a r i h s e l akn z e l l i k l e r i n i n kend i s i n d e y a n s m b u l d u u iin, b u y c e d i y a l e k t i i n s z c s , y a n s t c sdrlar. Bu y z d e n A l l a h ' n Resul' m e r t e b e s i n i h a k k e d e r l e r . kendilerine (tm alemleri) merhametli" nderlere A m a buna ramen yaktramazlar; P e y g a m b e r l e r bile " R a h m a n " sfatn

"Rahman"lk ancak doa ve toplumu Peygamberlerin bu baka olabilir:

k a p s a y a n bu d i y a l e k t i k o l u u n d u r ; yani A l l a h ' a aittir. A n c a k " R a h i m " sfat anlamnda yaktrlr. ler v e y a kullanlsa da, "ok insanlardan ayrcalkl

Ki A l l a h ' n R a h m a n ' l n d a n y a n s m a d r . Y a n i t a r i h s e l d e t e r F e d a k a r ) olabilirler.

m i n i z m i n n d e r l e r d e y a n s y p kendi t e r c m e s i o l d u u l d e o n d e r P e y g a m b e r l e r " R a h i m " (ok m e r h a m e t l i : i n s a n l a r a n c l k ederler. V e d i y a l e k t i k gidiin d a h a a z y a n s d d i y a l e k t i i n s z c l n n d a h a az y a n s d

"Modern

Peygamberler"

diyebileceimiz

burjuva

ve

proletarya

d e v r i m l e r i n i n t e o r i s y e n b u r j u v a ve p r o l e t a r y a d e v r i m c i l e r i de bu ller iinde " R a h i m " d i r l e r . Yani " s o n s u z h o g r " sahibi o l m a y a eilimlidirler, yatkndrlar. Geri Marks-Engels-Lenin hatta A l a h ' l a gibileri zenirler: dndakiler daha ok ze"Rahman'la, lerdir. Stalin gelir. T o p l u m u n ve snflarn olmaktan kendi

rinde "Allah'la z e n i p , banda Marks'n

kendilerini t a p n konusu y a p t r m a k istemikurtulamayanlarn ama hepsinin zayf p a r a n o y a k l k l a r n

b u n u n en d r a m a t i k rnei

g i z l e m e k iin Mezarnda

bunu u u r a l t l a r y l a y a p t k l a r yle y a z a r :

artk h e r k e s e s e z i l m e k t e

ve bilinmektedir. V e y a a n l a l m a k t a d r , anlalacaktr... "nsancl olan hibir ey bana y a b a n c Ve Marks da, r n e k yars duramayacak teorik-pratik Bu rnek yaamlarnn onlar g e r e k t e n toplanr - . nk rnn doann ve toplumun (elileri) yaayan modern en temel kanunlatemsilcisiuzan) en y e t k i n m o d e r n "Resul"leri olmak durumundadrlar. yansmas, kalamaz." b o y u n c a bu s z n

Engels de y a a m l a r

en derin a n l a m l a r n ilerinde d u y a r a k y a a y p i e k l e n d i r m e k t e n geri mcadeleler en derin sunmulardr. anlam: "Rahim" olmalarnda

Y c e tarihsel szcsdrler. Onlarla yceliin anlalr.

determinizmin

birlikte zenginlii sadece

bu "Rahim"lik (hogrnn sonsuzlua da; daha

" R a h m a n " l a d e k u z a n r - y a k l a r gibi o l u r s a yaratcln evrimin kanunlarna

tersine diyalektik ait olabilecei

ok kavranr ve " R a h m a n " l n yani y c e (Allah'a)

Evrimin (Tarihsel mel kanunlarndan

d e t e r m i n i z m i n ) yani d o a ve insan tarihinin tekalkarak t o p y e k n ak karsnda; Marks-Engels bile s a d e c e basit bir " K u l " olmakMaddeciliin ku-

gibi e v r i m i n en y k s e k y a n s m a l a r tan t e y e gidemezler. U n u t u l m a m a l d r ve d a i m a kurucular bu iki insandr. Bu u a n l a m a gelir: kin mcadeleyi "Allah" en ama

Bunu onlar kadar iyi sezen kimse kmamtr. h a t r l a n m a l d r ki, Tarihsel

iyi onlar a n l a m l a r ve o n u n ancak "doum

rallarna u y a r a k tarihsel ak vermiler te lmlandrmak"tan alakgnllce en yakn olduklar bir ey

kendi d e n g e s i n e o t u r t m a k iin en yetbunun, sanclarn, anlamlaryla olamayacan Yani Allah'a ok derin

anlatmlardr.

(Tarihsel

Determinizm'e)

halde, O ' n u n s a d e c e basit birer u y g u l a y c - s z c m e c r a l a r a girdike alp d a h a derin

eli d u r u m u n d a k i " k u r l a r o l d u k l a r n bilmilerdir. Bu g e l i i m , tarihsel ak yeni resul r n e k l e r i n i v e r m e k t e n geri d u r a m a z .

Yani olunsa

Marks-Engels'den bile; o derece

de daha gelikin

kavraylar-Allah'a yaknbilinli da resuller kurtulu

l a m a l a r ve o l d e de d i y a l e k t i k ak basit-sade olamayacan a n l a y a n l a r kacaktr - .

k a r s n d a en

bir " k u l " o l u n m a k t a n Determinizmi:

nk " K i i " ne derecede Tarihsel t o p y e k u n akn

Doa v e insann

k a v r a s a da t e k bana o ak k a r s n d a bir "hi"tir.

A n c a k k o y d u u teori t o p l u m d a kavranp m a d d e l e i r s e " h e p " olabilir. O halde a n c a k A l l a h ' n en b y k y a n s m a s , e v r i m i n en son halkas insan t o p l u m u d u r ve a n c a k O, e v r i m i (Allah') a n l a y p kendi kanunlarnn e m r e t t i i t e m e l d e n g e s i n e oturtabilir. Fakat t o p l u m da " K i i " l e r d e n d e r l e n m i t i r . Ve her kiinin bu kavray gelitii l d e t o p l u m bu g r e v i n i baarabilir. O Ve Ve Hz. Sosyal modern Nasl halde t a r i h her kii her kiiyi kendisini anlayp kendi yoluna sokacak almlara girmek zorunda deyim kalacaktr - . yerindeyse Peygamberleri btnyle anlayabilecek bitmek Ama zorunda Modern kalacaktr - .

"Rahim"lie kalacaktr.

ulamak eilimine girmek zorunda hatta antik nderlikler

Peygamberlikler Muhammed ile

P e y g a m b e r l i k l e r bitmitir. almtr.

D e v r i m l e r l e birlikte,

P e y g a m b e r adlarn a l m a s a l a r da, bir eit bitiiyle a n t i k P e y g a m b e r l i k l e r de m a k s a d n a eriiyle m o d e r n kendisinin ve toplumuanlalaca; ama toplumca kal-

Peygamberlikler dnemi

kentil t a r i h s e l d e v r i m l e r i n bulacaktr.

sona ermise, Ve nun kiilerin

modern sosyal devrimlerin "kendi baca"ndan

P e y g a m b e r l i k l e r de son bilmecesini

aslaca,

zecei veya zemediinin zmler arayaca mezar iliine b a n d a deil

elbirlik yeni O zaman zacaktr: "nsancl nk sonuna

batan

a l m l a r geliecektir. b e y n i n d e ve

her kiinin

binde (her h c r e s i n d e ) olan

k e m i i n e i l e n m i o l a r a k u c m l e yaKALAMADI." bastrd hayvanlklarn kanayasosyal nefret e d e r c e

hibir e y bana Y A B A N C I hayvanlktan kanayacak; karak her kal beri

her kii,

dek y a a r k e n bylece

kendinden trl

c a k - a c l a r l a - y a r a l a r l a y k l e n e c e k v e yeni hayvanlktan " b i l i n l i " birer " i n s a n " olacaktr - .

batan insanlaacak; yabanclamasn

aacaktr; kl-

Ne y a z k ki bu, tpk v a h e t a n a paralel b i i m d e deil a m a bir g e l i i m olacaktr - . Ta edene ki btn olan antik ve hibir ey modern bana Peygamberleri derinden

trel a t l m l a r l a k u a k t a n k u a a a d m a d m g e l i e b i l e c e k aclarla dolu kavrayan hak

"insancl

yabanc

kalamad"

szcn

dek...

O z a m a n P e y g a m b e r l e r i de a a c a k bir o l g u n l u a eriecektir. n k P e y g a m b e r l e r i n en m o d e r n l e r i n i n bile e k t i k l e r i aclar, snfl t o p l u m u n son az demlerindeki kalacaktr - . n k bu aclar, maddiyatn, m a n e v i y a t her s a n i y e y a p t ikenkazanlkapsalaimdiye trkar, her insanln (her kiisinin) ektii aclar y a n n d a o k

celerle y i y i p bitiren g i d i i n i n v e m a n e v i y a t t k e n i n c e y e n i d e n Ve sasa bu da aclar g e n e l l i k l e erkekli kadnlarn kadnl manevi

m a s n n o n l a r c a yl a l a c a u z u n y a l n z l k l a r l a dolu yllar olacaktr... yaralanmalar a n l a l m a s n ve e r k e k l e r i n insanlamasn ok erkeklerin rejimleri,

yacak kadnlarn nk l

zaferiyle sonulanacak daha babahanlk, egemen kuaklar,

dek t a t m a d k l a r aclarla y k l olacaktr - . egemen erkek baka asla y o l a gelemeyecek derecede ( b i n l e r c e yldr) ne y a z k ki kadnlara

e f e n d i l i k t e t a l a m l a r d r . Yeni bu d r a m l a r erkek, ysyla alaa kadn zerindeki

balarna gelen Bu y z d e n (dola-

a n l a y a m a y a c a k slk iinde geliiyorlar. ve t o p l u m iindeki ancak smrsn) kadnlarn

erkeksi yceliini

maddi-manevi

kapitalist v e y a say-

s o s y a l i s t y o l d a n o l s u n , e r k e k l e r e kar y a p t k l a r gy-sevgiyi-deeri yeni batan gstereceklerdir.

kurtulu savalaryla hak ettikleri

edip bilinlere k a r a b i l e c e k l e r ve k a d n l a r a

Belki o z a m a n g e r e k " a k l a r " bu da yeniden filizlenebilecektir. O gn liini geldiinde,

kez bilinli o l a r a k yeni

kuaklarolma zelyce

herkes " R a h i m " (sonsuz toleransl) "Rahman"ln

kazanm

olacak ve Allah'n

(diyalektiin

y a r a t c l n ) o g n e d e k g r l m e m i l l e r d e a n l a m ve O ' n u n doacl v e insancl caktr-. dengelerine " u y u m " yapmay kavranabilirse, o szcn kanna k a r t r m oladerin anlamlar, te " B i s m i l l h i r a h m n i r r a h i m " i n olabilir... KUTSALLATIRMA HALKASI VE prosesi o denli yaman ve LK S R E L E R : bir g e l i i m d i r ki, amzdaki

bu t e m e l l e r iinde bir yarar

s y l e y e n e ve t o p l u m a

2- YEN

Kutsallatrma insan

kkl

beyni O ' n u , t m

kkleri v e g e l i i m i y l e bilinlere k a r a m a d k a

en modern alara; bir t a p n l a t r m a y a den bir Mool O'nun yerine namayacan, kellelerini

g n m z e dek d n c e s i s t e m i o l m a k t a n karauratr, sonra onun ufak t e f e k y e c c - m e c l e r da k a l m a y a r a k iktidara kolay Lenin olubire d e k ve yle

maz; d e m e anl anl Stalin o l s a n z , Lenin'i h a y a l i n d e g k l e r e k a r a n olduuna kendinizi aarsnz; bununla

layk b u l u v e r i r s i n i z ; sonra

btn arkadalarnz,

ilk B o l e v i k e k i r d e i n i

kopartarak kazdktan

l n c e y e d e k p a r a n o y a k kriz-

lerinin esiri o l d u k t a n s o n r a bile a n l a y a m a z s n z . . .

Kutsallatrma sann bin yl temi

prosesi,

kesin i z g i l e r i y l e d i y e b i l i r i z ki, S a p i e n s inbulunmu en az 40-50 beri, belki resimlerinden

Fransa-spanya ve Afrika-Avustralya'da n c e l e r e dek k a r l a b i l e c e k m a a r a bir geliimdir.

d a h a da g e r i l e r e g i d e r e k 100 bin y l d a n beri b e y n i m i z i n d n c e sishaline g e l m i ibretli Bu gidi, d e r i n - p s i k o l o j i k - s o s y o l o j i k k k l e r i y l e k a v r a n m a d k a "AlKitap" geliimleri sarlan kyl de yeterince kavranamaz... bir i m a n l a haynlar tarafndan laiklerce inanlmaz

lah-Peygamber ve yata muhalefete kalr...

Hl " c e n n e t " ideali, " A l l a h " l k s y l e ; savunuluu, anlalmaz resmi sosyalizmlerce, deme

uluslar-halklar ve

marksistlerce ve

Tevrat-Kur'an Kutsallatrma lnda rudan insann insan gidi baldr - .

uzmanlar

boyuna uvallar durur; samalamaktan yaratlm bunlarn bulunan

ya tapncn ya da din sistemleri, as-

iletiimsizliklerinin

engelinde prosesiyle ki

kurtulamazlar...

kiinin v e kanunlar prosesi de

insan t o p l u m u n u n bulunur. Btn

d n c e sistemlerine do-

phesiz

h e p s i n i n t e m e l i n d e d o a n n ve bu temellikler bilinemedike anlalamadka dnce sisinsan beyninin kutsallatrma

kutsallatrma Peygamberlerin temleri

anlalamaz;

iinde yer a l d k l a r

anlalamaz. bir A l l a h v e M e l e k l e r i y l e k o n u m a s sistemini derin grmesi, ulam Peygambeyinlere sebebinin maddecilie ge kp btn Allah nanc kavi

Ve M u h a m m e d ' i n g r n m e y e n -vahiy almas-, berleri tanmas

biraz l a i k l e m i v e y a

" s a m a l k " o l a r a k grnr. dnlmesi, tartlmas Hz.

olanlaraysa

bile "kafir ii" gibi gelir. Enbiya"nn beynine uygulanrsa durumun ylece, nyargszca gereklii

O y s a k u t s a l l a t r m a gidii a k l d a n k a r l m a z v e P e y g a m b e r l e r i n v e Muhammed "Hatem-el olduu gibi, doall, neyse-naslsa

o r t a y a kar. K u t s a l l a t r m a gidii, yetitii trma bir potadr. geliir. Ve ortamnda yeni insan b e y n i n i n yatt ve t u t s a k o l a r a k iinde kutsallabinlerce kutsallakuaklarla her yeni tazelenerek sreklilik (gelenekler) Kesintisiz d e n e b i l e c e k l l e r d e , beyin, kutsallama halkasnda veya

ierisinde

yllk devir d a i m i n d e - a n l a t l a m a z bir h e y e c a n l a - g ile yeni Daha ya n c e t e k r a r t e k r a r g r d m z gibi, d e v r i m ya Bu da her ikisini hemen

t r m a h a l k a s n a sarlr; eski k u t s a l l a t r l m halkay o l d e terkeder. her k u t s a l l a t r m a Devrimin, oldnemlerinde halkas, irili-ufakl bir t a r i h s e l d e v r i m g r e v i y l e iie geliir. e v r i m , ya birden gelitii gelen filizlenip aalar. d u u gibi yutlara b r a h i m ' d e ve a r k a d a n

kuaklarnda

bir " h a z r l k " a a m a s n n ifadesi de olabilir...

M u h a m m e d , o bin yllar boyu s r e n h a z r l k t a n s o n r a , e v r e n c i l bou z a n a b i l e c e k bir t a r i h s e l d e v r i m i t e m e l l e n d i r m e k z e r e geldii

iin,

Muhammed'in

beyninde gelien,

yeni

kutsallaan

gerekliklerle de-

b t n l e t i k e , d e t e r m i n i z m i n bilin a l t n d a n d r t l e r i d e d a h a deriniddetli ve geni persfektifli, uzak n g r l olur. gelitike, n g r sezileri rin-uzak grl ve geree yakn v e y a kitab olur. Btn dr. lkte olur. "Allah" yaad Hicaz t o p l u m u n d a , beri kadn bilinen brahim-Hacer-smail'den Ancak toplum ve t o t e m i z m beri; en son "Hanif'lerden iin bir geliimdir. tarihncesini gelmi; bu bakmlardan Muhammed'in Allah ok yaklaan kavray en stnSamimiyeti de g e r e k l i e en incelikte ve d r s t kutsallatrma: Tektan-

rc t e o r i k g e l i t i r i m l e r i o denli g ve derinlik kazanr. "Allah s i s t e m i "

e r k e k tanr

g e l e n e k l e r ste

brahim'in A l l a h anlay glgelenmitir. A s l n d a bu din g r n t l e r i altndaki g e r e k t a r i h s e l gidii, a y o r u m l a m a farklardr. Mesele din sembolleri altnda anlatlmaktadr. " A l l a h " ile k o n u a n M u h a m m e d , d o a ve t o p l u m u n gidiini d a h a g e r e k i ; yeni bir k u t s a l l a t r m a prosesine girerek anlatt iin kesin bir slam c e p h e s i izmitir. cephedir. sarmadan Bu y z d e n yeni Kur'an'n ilere Kutsallatrma ileyen iirli ve halkas, Bu tarihsel d e v r i m c i iliklerine d e k giBu Dierlerini esnekliini de k o r u y a r a k karsna almtr. Muhammed'i bu geliemez. mzikli dili, kutsallatrma ileri gelir. kutsallar kutsal oluundan

diinde zirveye k l n d a n , y z d e n klna d o k u n u l a m a z . sa (Portel-Lascaux-Altemira) srtacak sonra bir parmak

Bu prose, S a p i e n s insann, s p a n y a , Franmaaralarna totemlerini kutsallatrarak gerekilik bu iinde izdii yllardan hzla do-

realizm;

layarak y e n i d e n r e t i l e r e k gelien gidiin z i r v e l e e n en son halkasdr. Bundan burjuva caktr". iminin kutsallatrmann iinde y a n s r k e n zirvelerinden aalara hedef pratik sistekaylacak veya semektir. laik i d e a l i z m e d n e c e k t i r . t a n r l a r deil, Skolastisizm ve metafizik ideolojileri balaya-

dncesi

kutsallatrma

Kutsallatrlan

ideolojiler o l m a y a

D n c e geliimi etkisinde ve

d n d a y s a , p h e s i z ki

h e r k e s kendi geleneini gidii

ii, idealleri l s n d e h e m bu ideolojilerin h e m de k a p i t a l i z m i n gelikalarak beynindeki Kur'an' ve bu yakc kutsallatrma kutsallatrma mini bu ilerine y a n s t a c a k t r . . . Muhammed g e r e i gibi Kur'an ierisinde kavrayabiliriz. Sreleri ayetleri, mcadelenin kzt, Muhammed'in

i n a n c n n ve fikir s e n t e z l e r i n i n , d e m i r c i alevleri ve kvlcmlar a r a s n da d e m i r i n d v l p ekil al gibi "Kul iuzu bi-rabb'in-ns: p a r l d a y p o l u t u u a n l a r d a , tarifi zor bir ie ileyi ile iirleip mzikleir. Meliki'n-nasi

lhi'n Men yuvesvisi "Nas" Medine'ye iin, yava

nsi erri'u-vesvasi'i-hannas fi g sudn'n-ns "Felk" srasnda bulur. sresi, ellezi ve'n sonra ns" ama ayn zamanda [indirildii] gzel-sslsesi kar. nazil olduu Mine'l-cinneti sresinden o veya

demlerde iirselleip

msra ve

k e l i m e l e r (ayetler) Fslty;

mziksellemekte daha olaylarn s e m b o l

y k s e k bir u y u m o l a r a k fslty A y e t o denli

nsann altuurrundan, dzenleyen oluurken

kkrtmalarla kan davranlar anlatan " N a s " sresi mzikli iirdir.

a d e t a fslt

M u h a m m e d b u s r e y l e , a l t u u r d a n g e l e n ikirciliklere kar d u r m a y gelitirir. T r k e s i : "O O Gerek sinsi ki vesvesecinin gerek errinden, fsldar, insanlardan, insanlarn cinlerden, Rabb'ine kalplerine

nsanlarn nsanlarn

padiahna, snrm."

" M e s e d " [Tebbet] sresi de M u h a m m e d ' i n i a l e m i n d e k i n e m l i bir d n m h a l i n d e nazil o l d u u iin bir b a k a e d e b i nakla ilenmitir. Muhammed Kurey Ulularn Safa dana arp, onlar T e v h i d ' e , A l l a h ' n birliine d a v e t ettii z a m a n A m c a s Ebu L e h e b (Alev B a b a s ) ' i n h m n a urar. B u n u n z e r i n e inen M e s e d [Tebbet] sresi, s a n k i o d u n larn t o p l a n p d e m e t l e n i i n i v e y a n n Ebu Leheb'in bu atee odun hurma kars mmi Cemil, plack ayaklarna Bu y z d e n Alevli Kars bir da c e h e n n e m l i k olarak batsn diye dikenli ibretletirilir: girecektir hamal lifinden olarak bir ip" ien Alkimi m z i k l e t i r e r e k anlatr: g e e c e i yollara, allar t o p l a r a t a r d . h a m a l " denir ve her ikisi de Muhammed'in

kadna s r e d e " o d u n

Boynunda

P e y g a m b e r yine

ilk s r e l e r d e ve a y e t l e r i n d e sk sk y e m i n

lah k e l a m y l a kar karyadr. Bu u z m a n l a r c a a n l a l a m a z , kimi laikler, bunu o k a l e y h t e v e y a g e r e e u y m a y a n b i i m l e r d e y o r u m l a r l a r ; P e y g a m b e r - A l l a h ycelticileri "Asr'a: nsan Ancak a'a ziyan andolsun iindedir. baka "(Asr sresi) mjn e d e n " a ' a " y e m i n e t s i n ? Bu a yle bir btn e m a r e l e r i n i , ki de G e r e k , iine girilmi b u l u n u l a n lehte ve g e r e e aykr y o r u m l a r l a r . k u t s a l l a t r m a gidiiyle ilgisindendir:

inananlar-iyiler-sabredenler...

A l l a h ve P e y g a m b e r i a d r ki, tefeci liderliklerin delerini v e r m e k t e d i r .

b e z i r g a n l n e v r e n s e l a

i m d i y e d e k g e l m i g e m i rejimlerin, f i k i r l e r i n , mjdelemektedir.

z e r i n d e bir geliimi

 a n y o r u m l a n , sezii, P e y g a m b e r e b y k bir ilham, g, inan ve dolaysyla kutsallatrmada bunu zirveleme azmi vermektedir. Allah, bu Peygamberine ada Yine ate toz Ki Ve kuvvetle sezdirdiini y e m i n l e dile getirir. Ve pekitirir...

insann eer b u n u "Asr"sresinden nefesleriyle bir karanlara, koparanlar, insan. kendisi Rabb'ine (Rabb) mal insan

b i l e m e z v e P e y g a m b e r y a n n d a saf t u t a m a z sonra ses inen kararak akn "Adiyat"sresinde: koan edenler, dolanlar; atlar,

sa ziyan o l a c a n bildirip O ' n u n g r e v i n e s a r l m a s n "Andolsun

Sabahleyin topluluun kar de ok ok buna

ortasna nankrdr.

ahiddir. nefesini kesecek biimde akan;

Dorusu Hemen

sever..." insann kanunlarn s e z d i r e n olay ve canllar kut-

her d i k k a t ekici,

d o a ve insan t o p l u m u n u n sallatrlr... Doaldr ki ayetlerle dolu bu,

P e y g a m b e r e , d e t e r m i n i z m i n (Allah'n) u y a r l a r y l a , kendisinin yaratt ederek, onlarn bu bilim-edebiyat-sanat (Allah' Bir eit kendisinin d o l a y s y l a onlave ne d e r e c e ibret verici

bildirilir. A l l a h ,

hikmetlere yemin

yanstan-temsil r y a r a t a n a Allah'n Yine

e d e n ) v a r l k l a r v e olaylar o l d u u n u ; insan Peygamber gzyle "A'la'dan

inan ve k r b e s l e n m e s i g e r e k t i i n i v u r g u l a r . grn inen

kendisini ilk Mekki

g c n dile getiriidir. srelerden sonra Leyl" sresinde: iilir. Geceye-gndze, tann deerini Bu, yaklamdr. e r k e k v e diiyi yani remeyi yaratana yemin her ey kutsallatrlr... beri gelen bir kutsallatrma lde hereyi olduu

G e c e n i n - g n d z n v e cinselliin; bilmek anlamnda ki komn de Muhammed phesiz

remenin kymetini bilmek ve yarahemen

insanndan komn

gelenekli

k u t s a l l a t r m a g c n v e eilimini tar. A m a be-alt bin yllk m e d e n i l e m e s r e c i y l e bu tanrclkta aamadaki en stn kutsallama aamaya kalitesi ve s e v i y e s i y k s e l m i tekAllah (determinizm) bu kutsallatrma seviyesini balanr: andolsun ki, Rabb'in derinykselmitir.

temsilcisinin

kalitesini v e

letirip-inceltmi "Kuluk Ve buna vaktine ve

kendisine daha andolsun, sana

ok yaklatrmtr. geceye

" D u h a " sresine de seni brakmad tlenii

benzer kutsallatrmayla durgunlaan " kymetinin darlmad...

benzer

"nimetlerin" anlat"

bilinerek

retilmesinin

ile biter: nimetini P e y g a m b e r ile

"Rabbi'nin

Ki, bu ve b e n z e r s r e l e r ayn z a m a n l a r da inmitir... Allah arasnda gelien

k u t s a l l a t r m a p r o s e s i n i n P e y g a m b e r e retilii

ve i n s a n l a da b u n u n t l e n i i , "ilk s r e l e r " aamasdr - .

D u h a ' d a n bir n c e k i s r e " F e c r " s r e s i d i r ki ve bu s r e d e de "yeminler" doa ve srmekle insann kalmaz; gidi doan yeminlerin bilerek; ve sevgiden-saygdan; onlara kar derin gze batrarak kanunlarn sezmekten

bir e v k v e s a y g d a n

kutsallatrmalar olduu

y e m i n edildiini a k l a m a vardr. A l l a h , koullar iinden k a r d eski kutsallatrma "Andolsun gecesine, 5Beinci ifte "Bunda Fecre: ve

bin yllar b o y u n c a r g t l e d i i kutsallatrma

kendi t e m s i l c i s i n i , y i n e kendi zerine ykseltir: aarna, olan bir yemin on geceye:

gidii ve m a n t i e r i s i n d e , kendisini ve y a r a t t k l a r n k u t s a l l a t r a r a k , halkasnn tanyeri; teke, ramazann son on

gitmekte

geceye

andolsun" b y k de-

akl sahibi iin

var deil mi?" her m i n n e t i n i n paralelliklere ki o a a m a d a

ayet a k a y e m i n l e r i n , A l l a h ' n ve gelitirilmi temeller ve ister. Tabii

erleri o l d u u n u ; d o a ve insan ileyiinin ok ince e l e k t e n g e i r i l e r e k oluturulmu latrma benzerliklere bunu kutsalDeterminizm Haldun" bni sahip o l d u u n u d n m e m i z i iinde b u l u n d u u a a m a y a ile g c n yitirip Haldun

m a n t n a , g e l e n e i n e g i d i i n e u y g u n c a yapar.

u y g u n c a akllar gelitirip resullerini yetik u t s a l l a t r m a , "bni Veya gidi kanunlarna dnecektir. beyin,

tirir v e iler. A r k a d a n g e l e n a a m a l a r d a laik bir b i l i m s e l i e d o a ve Beynin ile g e r e k l i e , mjdeler. insann

ok y a k l a hi

r; g e l e c e k y z y l l a r n A v r u p a r n e s a n s n hatta Darvin'leri olmazsa (ve t o p l u m u n )

Hegel-Marks-Engels-

k u t s a l l a t r m a gidii,

bu tr n c l e r d e bilince k a r l a m a s a da t o p l u m u n ve d o a k u t s a l l a t r m a n n yeni hereyi h a l k a s n a giri oluu Bu y z d e n toplum par-

nn gidi k a n u n l a r n arayp b u l m a y a d n r . . . Bu y e m i n l e r , e l b e t t e A l l a h ' n ile eski oktanrlarn n e m kazanr v e y a r a t t y a r a t t k l a r da nceden, a lar para ve gelitike para laan kutsallar. birlikte z a t e n prosesi ve de doa ve komn btn olarak kutsallatrlmt. kalitece yerine toplum Sonra toplum biimleri Tanrpara Kutsalda bu pek totemizmle zerine karken yaratann Allah

her e y d e A l l a h v e g c yansr.

kutsallatrma doa

s r a m a l a r yapt. temsilcileri

gkselletike krallar,

onlarn

kutsallatlar. Ve g i d e r e k bu t e k A l l a h ' t a t e m e r k z etti. tanrlarn temsilcisi doa durumuna girerlerken, olaylarnn

doada btn

doa tanrlarlarnn temsilcisi oluyorlard. Tektanr sistemi, gksellemi s; oktanrlarn sezildii ve t o p l u m ve yerde: ie y a r a m a d zaman Medeniyetlerin

gidiinde

ktalararabirbirbir a-

e v r e n s e l l e m e l e r i n i n de b a l a n g g i r i i m l e r i n i n g r l d Irak'n R o m a ' y a t o h u m attklar

A n a d o l u ve Fenike ve Msr'a ve Hint'e ve in'e u z a n p t a t , lerini d a h a y a k n d a n t a n y p G r e k ' e , da tektanr sentezleri belirdi. V e d o a v e t o p l u m u n

kutsallamasnn Bu d e t e r m i n i z m i n

t e m s i l e d i l m e s i t e k A l l a h ile g e l i t i r i l m e y e b a l a n d .

paral-dar lanna

kavranp y o r u m l a n n d a n iinde) geiti.

daha Nasl

btnlkl-geni yorumgnmzde hemen her karsnda hayret-ibretkavray

(kutsallatrma

insan, d o a v e insan gidileri,

bakalamlar

h a y r a n l k v e y a ilgilerini s a l a y a m a z s a tpk yle a m a d a h a y k s e k bir f i l o z o f a t e f e k k r iinde P e y g a m b e r i n A l l a h ' v e y a r a t t k l a r n ve k u t s a l l a t r m a s Allah'n para para gidiidir bu. ise, resulne, daha nce sadece bir t e k olan her eyin aslnda kendi y a r a t t k l a r n a y e m i n edii kutsallatrlm

A l l a h ' n eseri o l d u u n u r e t m e s i v e t l e m e s i d i r . Y e m i n i i l m e s i n e d e g e r e k yoktur. Y e m i n e d i l m e d e n d e A l l a h ' n v e n i m e t l e r i n i n d e e r i - k u t s a l l a m a s olabilir. len s r e l e r d e geliecektir. "A'l"Sresi, "Rabb'in belirleyip bir pe Ama yce evirdi." nemli veya olaylarda nimetlerin kutsallatrma ayetlerde yeminlerle srer. Olaylar, bunun adn ilk tesbih iaretlerini et, o Otla kard, verir, ki yaratt, sonra dzene da koydu, her eyi kara onu kupkuru Bu da g i d e r e k a r k a d a n ge-

hedefini gsterdi.

varlklar z m l e n d i k e v e y a t a r i h s e l d e v r i m ile o l g u n l a l d k a bu yeminlerden gnleri kutsallatrmasna d i k k a t ekilDevrim mesinden vazgeilir; kutsallatrlr. pratik d e v r i m gidii p r o b l e m i n e kar.

Kad n l a r - m i r a s - g a n i m e t - f e y - z e k a t - h a c - o r u - f a zerinde: Allah'n

izin h a r a m klnmas gibi... Son o l a r a k y a n l y o r u m l a n a b i l e n " T a r k " S r e s i g e v e yldz'a y e m i n e t m e s i "Ge "Tark'n O "Hibir ve ne can Tark'a andolsun" sen nereden bir bileceksin?" koruyucu olmasn" s a d e c e bu Tark sreyldzdr." banda olduunu delen yoktur ki z e r i n d e d u r a l m biraz:

karanlklar

K u t s a l l a t r m a gidii k a v r a n m a d k a ve Kur'an bir b t n o l a r a k tarihin gidi k a n u n l a r nda z m l e n m e d i k e ; si ele a l n a r a k g e r e e u y m a y a n y o r u m l a r y a p l a b i l i r : A l l a h ' n g e v e kutup y l d z l a r n a y e m i n e t m e s i , P e y g a m b e r i n hl o k t a n r c l k etkisini g s t e r m e z . gibi 11. bir o k l a r vardr. Ve zel Bu s r e bir t e k deildir. G r d m z bir yeri de yoktur. Y i n e ayn srenin gk, bir

a y e t i n d e dier s r e l e r d e o l d u u gibi, A l l a h ' n g d m n d e k i bilinemez-srlarna erilemez olduu lde Allah' ycelten

henz

m i s t i s i z m iinde kutsallatrlr: n y a n s t a n 11bir y a r a t k o l a r a k : ge "Dnl

y e m i n ile d i k k a t ekilir. A l l a h ' n g c -

andolsun" birlikte a n l m a k t a d r . Ticari ve

A l l a h ' n varl M e k k e v e M e d i n e ' d e b i l i n m e y e n v e kabul e d i l m e y e n bir olay deildir. siyasi iktidarlarn Sadece oktanrlarla iine yle g e l m e k t e d i r . Kurey u l u l a r n n t e k y a n p

y a k l d k l a r olay u d u r :

Bu t e k t a n r i ini n e d e n biz k e f e d e m e d i k ; v e y a inermi... deil miydi?"

u Kur'an d e n e n zikir kitab, M e k k e ' n i n ulu z e n g i n n d e r l e r i d u r u r k e n bir k s z e ve o k u m a y a z m a b i l m e y e n bir plebe mi Zuhruf sresi: "Bu Kur'an 31. iki Ayet: kentten Ve dediler ki: bir adama indirilmeli byk

V e l i d ibn M u r e : ve y a y d Amr meti, retten) Ibni "Kurey'in by

M e k k e u l u l a r n d a n ve z e n g i n l e r i n d e n idi. Y a k n ve efendisi kesin olan ben, Kur'an alc (maddi temsil yahut Sakil'in Muhammed'e y e r e olur: ulu mi kiisi Ebu inecek?" ve h-

hep u y d u : meyr es-Sekafi yant dururken ve can

Peygamber'in onlarn daha

"...Rabb'in rah-

toplayp

ydklarndan en iyi

zenginliklerden edecek en insanlar,

hayrldr." kendisini zenginler gelme" kiilerden deil; bilhassa "aadan

Determinizm, ve ok ynl

den-soylulardan-ulu

donatlarak determinizmce yetitirilmi

insanlar iinden ay ve gne kurtu-

seer, ki " a a n n " s u s a d a d a l e t g e r e k l e s i n . . . B u y z d e n A l l a h ' n " T a r k " yldz v e y a zerine y e m i n eki olmaz. etmesini, oktanrc Peygamber'in g k zerine, eski tanr etkilerinden

l a m a y v e y a bu tr e t k i l e r e kar t a k t i k y a p gibi y o r u m l a m a k gert e f e c i - b e z i r g a n l a r bile, T e k t a n r y a yeni-orijinal glerini dnmeye kalsn. hazrdrlar; M e k k e ve yaratmaya ler. Ve y e t e r ki k a r l a r n a d o k u n u l m a s n ; Medine'nin yeterlidir. bilgi-kltr birikimi oktanrc kesin etkiler iktidar o n l a r d a yitirmek

bir m e d e n i y e t zeredir-

Muhammed iin,

biimde oktan tektanr

cephesine gemi

d u r u m d a d r . A s l n d a biliyoruz ki olduu yal etkilerle;

bu t a r i h s e l d e v r i m a k n n s e m b o l

k o p u m a v e c e p h e l e m e , dini f i k i r l e r d e n n c e , d e r i n d e n zmrelerin kar a t m a l a r y l a t o p l u m t e m e l i n d e o k t a n

retici g l e r i n g e l i i m i y l e b e l i r m e y e b a l a m b u l u n a n sosB u t e m e l d e k i eliki, s o n r a d a n y a v a y a v a f i k i r l e r e iler bulur... 12. ayetinde iin benzer insan yeminler, olaylarnn aklllarn hareket doa ve sresi"nin

snf v e

olumutur. Yine Allah'n 12-

ve dini s e m b o l l e r i n i "Tark hikmetini "yarlan

anlamalar veren)

srelerindeki 13- ki, "Yoo, "Geceye "Burc "Burlara "Vaadedilen

incelie d i k k a t e k e r e k srer: (rn topraa bir andolsun kelmdr" elbette ayrdedici alaca

Kur'an ant ve ierim

Y i n e ilk M e k k e s r e l e r i n d e n " n i k a k " 16., 17 ve 48. a y e t l e r d e : akamn karanlna" toplad Ay'a" ge andolsun" eylere"

"Deirmileen Sresi": sahip

yne

andolsun"

"ahid'e "Naziat "Andolsun lere, yarp "Mrselt "Andolsun lara,

ve

ahitlik

edilene

andolsun" hemen ii ekip alanlara, Yzp giden-

Sresi" skp sresi" birbiri sresi" and ierim, yoo daima kendini knayan nefardnca gnderilenlere, ayrdka rzgar gibi t esip savuranyayanlara, ayranlara, brakanlara" karanlara, derken geenlere, dzenleyenlere."

yaydka "Kyamet "Yoo,

kyamet gnne ierim."

se d:

and

Nefis s a v a n en ulu s a v a kabul e d e n P e y g a m b e r ' e , A l l a h ' n Nefsini d a i m a eletiri zerinde bir ar hatta " k n a m a " yani o l u m s u z y n l e r i n i dBunu y a p a b i l e n l e r , d o a n n v e t o p iler yaparlar. T k e t i m i kat kat a a c a k ektireceklerdir. iin nefsini kve z e l t i m a l t n d a t u t m a k gerektiidir. lumun

kadar y k s z , f a y d a l Yapamayanlar

y o k d e n e c e k kadar a l a k g n l l , r e t i m i y s e t k e t i m i n i derecede nayabilen Bu katmerlidir, ekecekler Bu y z d e n b u n u b a a r a b i l e n l e r i n k y m e t i n i n bilinmesi

kiilik g e l i i m l e r i n e ant iilir. knamasndan insan kendi ve sz e d i l m e s i t e s a d f deildir. nefsini grr." g t a y a n her gibi davranmak; bencillik eer Hemen

P e y g a m b e r bu sava her an verir. A k a da bu a y e t l e r d e dile gelir. s r e d e nefis 14- "Dorusu Kendini kii kendisini a r k a d a n g e l e n a y e t l e r d e P e y g a m b e r i n ayetleri dinleyebilen bilir. A m a biraz derleyii eletirilir:

toplumcu-fedakar

iine geldii

t o p l u m d a geer akeyse, o z a m a n d o a z a r a r n a , kii k a r n a allr. ortadan ler, kalkar. Bunu kendinden g e r e k e l e r n e srer a m a 1516. ayetleri "Bir takm yeni yeni zrler ortaya ald iin,

bencillik a l k a n l k olur ve t o p l u m D o a l d r ki b u r a d a nefis eletirisi boyuna mazereteletirmek nefsimizi grmek,

bile g i z l e m e k iin

gerekte atsa ilham

mmkndr.

zerine gitmek gerekir: da"ayeti bunu anlatr. M u h a m m e d henz annda tekP e y g a m b e r i n e l e t i r i s i n e girer. geldiinde

ayet h e m e n

ayetleri

rarlayp u n u t m a m a y d e n e r d i . sentezleri 161718takip 19sfatlar

Fakat b u tela y z e y s e l v e g e r e k s i z d i .

S e n t e z ayetler, konu itibaryla t a m a m l a n m a d k a b u a r k a d a n g e l e c e k de g l g e l i y o r o l m a l y d : tekrarlamak ve sana Kur'an' iin hemen bize dilini zaman depretme" onun okunuunu toplamak halde onu okutmak der" "Vahyedileni "O'nu "O et" "Sonra aklamak bize der." erer. Allah'n birlikte a y e t l e r d e k i y e m i n l e r s o n a

okuduumuz

M e d i n e ' y e g ile gelitirilir:

Tegabn I"Gklerde

Sresi"; ve yerde bulunanlarn hepsi Allah'n annn yceliiMlk o n u n d u r . ve bilir. Sresi: Allah, sresi": ve yerde olanlarn 4ve hepsi padiah, ... "Allah kutsal, byk aziz, hakim tesbih O etmektedir." hkm ltuf sahibidir." yaptklarnz haber alandr." yerde Allah olanlar Hamd O'nundur bilir, gizlediiniz bilendir" ve aa vurduu-

ni a n l a m a k t a d r . O her e y e 4muz "Gklerde eyleri "... de

kadirdir." kalplerin zn

Mnafikun II1olan "Siy 13522"Har Hemen "Cuma Allah' sresi" "...

"Gklerde

stndr, Sresi"

hikmet sahibidir."

"Mmtehine "...Allah "...Rabb'imiz, Sresi" "... O

yaptklarnz biricik esirgeyen

grmektedir." ve hikmet sahibi.."

gaalip ok

ok

acyandr" gelitirilen ve tlenen Allah'n

her s r e d e yerli

yerinde

Sfatlar, Medine d e v r i n d e nazil olmutur. P e y g a m b e r ve A l l a h bu sreci s a k l a m a z , t e r s i n e bizzat aydnlatr; 3"A'L SRES": prosesi, beynimizin o kadar derin; totemizmden girer h e m k u t s a l l a t r m a y a v a a kalite atlar.

Kutsallatrma beynimizde

beri gelen, o kadar e s k i - k k l ve dall kendisinden nceki d e eski cycle

budakl

bir ileyi biimidir ki; cyclellarna

kutsallatrma

u n u t m a k z o r u n d a ; y e n i s i n i eskiler o l m a m a y e r l e t i r -

m e k z o r u n d a o l d u u iin y e n i y e o l a n c a g c y l e s a r l a r a k eskiyi s i l m e ye alr. A m a bu o k zor olur. n k eski cycle da ayn z e n l e - g le-hevesle-inanla-saygyla-korkuyla-sevgiyle kazmtr. btn Bu g, alr. O halde t e k yol kalr! gcn temel kullanmak zorundadr. kar kma gc ister. te bu Komn'n toplumcul ve zgr iradesinden uzun zazmsemi, belleine Beyin, k u t s a l l a t r m a l a r y k m a k iin

geleneklere-topluma-kendine dinamizmini,

M u h a m m e d ' l e r i n k

bu y z d e n

k u a k l a r boyu sren

manlar almtr. Bu y e t m e z ; P e y g a m b e r l e r , srekli o l a r a k eski d n biimlerini ( k u t s a l l a t r m a g e l i i m i n i ) e l e t i r m e k v e y e n i s i n i y e r l e t i r i p salamlatrma sel gidiini ykseltmek durumundadrlar... yeni keiflerde her an Modern tarihm a d d e c i l i k de geliirken; kklenip gvdeleirken, eski d n ve y a a y

m e y v e l e r i n i v e r i r k e n , baka trl bir yol izlemez. Snfl t o p l u m u n skolastik ve m e t a f i z i k m e t o d l a r n a kar

s i s t e m l e r i eletirel sisteminden latrma gidii bir

klcndan g e i r m e k zorundadr... Beynin cinsel y a s a k l a r d a n kutsallatrma gidii kez

Bu

beynin kendi

ileyi rolnn

ileri gelir.

hz alan t o p l u m c u l -

ierisinde

zerine kard iin, b e y n i m i z i n o l a b i l d i i n c e hafza d e r i n l i k l e r i n e kazd iin, b e y n i m i z i n a l a b i l d i i n c e hafza derini k u v v e t l e iler. T e m e l d e bu y n d e cyelelarna yeni iler... mese Hz. u y a r l a r a k y e t e n e k l e t i r i l m i beyin girdike, byk bir motivasyon hcreleri, kutsallatrma ile (ilgi-merak-uyarlma)

kutsallatrlm gidie sarlr ve onu K u t s a l l a t r m a gidii, bile, baka modern

hafzasna

h e m e n her y n d e

retici gler g e l i i m i n i n t e k n i e biimlerinde

doru kayyla g i d e r e k zayflar; o z a m a n k u t s a l l a t r m a ortada grleyleri, o l d u k l a r n d a n f a z l a c a a b a r t m a kutsallatrlan eski eylerin y e r i n e k o y m a s i s t e m halinde srer... M u h a m m e d de bu prose iine girer g i r m e z ayn s i s t e m e uyar. iten: adn ve diledii yolu " E m i n " g v e n i l i r kiiliiyle her eyi o l d u u tesbih sen et..." unutmayacaksn" baka. O a da bilir, h e r k e s e anlatr: yce Ve gerekten doru gibi, V a h i y l e r l e I67gizliyi 8910IIkanr." Yeni proseyi her an "tesbih e t " m e k , " h a t r l a " m a k , " o k u m a k " , ezberde t u t m a k a n l a m n d a Kur'an srekli bu "unutmamak", eskiye kar sava v e r m e k olur. m e t o d u kullanr. Bu M u h a m m e d ' i n v a h i y ile h k m e Ezberleri, taa, k e m i k l e r e , "Rabb 'inin "Sana "Yalnz de." "Seni "O en halde kolay eer olan olan tutmakta baarl prosesine anbale olup klacaz." hatrlat" giren) hatrlar." da) ondan bocalayan hatrlatmak (kutsallatrma da (eskide yarar salarsa

okutacaz Allah'n

(unutturduu)

"Saygl "Bahtsz

b a l a n m ve h e r k e s e u y a r l a n m sistemidir.

h u r m a k a b u k l a r n a , derilere k a z n a r a k yazlr ve saklanr. Y u k a r v a h e t a n d a n ( S a p i e n s ' t e n ) k a l m a m a a r a r e s i m l e r i n d e g r l e n ilk a a m a lardan kutsallar kutsal aamasna ulamtr. nk grevler, kutsallatrmay evrencil boyutlara s r a t m a k a a m a s n a ykselmitir... kadar aklldr da; z a t e n akll olan ged r s t ve ak olan akll olur; P e y g a m b e r gel-

M u h a m m e d drst olduu nellikle d r s t ve ak; metod 1819Bu o l a r a k kullanr: "Bu, metod elbette ilk ve

dii t e m e l l e r e b a l a n m a y , t o p l u m u ve dini sahifelerinde" Musa'nn

iin d o r u ve yararl yol,

"brahim'in

sahifelerinde"yazldr. kkl g e l e n e k l e r i n sentezi olma

ile u y d u r m a o l m a y a n ,

y o l u t u t u l d u u belirtilir.

H e m d e b a a r n n , eer kendisi b a a r a m a z s a

bile s a d e c e bu yolla g e l e c e i d u y u r u l u r .

4- "KALEM", "MESED VE TARHSEL brahim tektanrc rndan

[TEBBET]", "MAUN", "KAFRUN",

"FL", " K U R E Y " , "TN", "BELED", S R E L E R DEVRM kyasya oktanrc bir din sava grlmez. brahim

zamannda, halde,

olduu

Msr-Irak-Finike

medeniyetleri ve

S o d o m - G o m o r r a - S a l e m - G e r a r gibi ok e k o n o m i k v e s o s y a l brahim Toplumu nk tanrc henz

kent m e d e n i y e t l e r i y l e din s a v a l a tarihsel devrim y a p a b i l e c e k g iinde tekynnde veya devrimi

savalar-atmalar sahnededir.

ve stratejisi iinde deildir. T a r i h s e l d e v r i m z l e m i , hayali teorisini ykselterek toplumunu Hicaz t o p l u m u n u n medeniyet eiterek miraslandrr. durumu bunun

M u h a m m e d ve

t a m tersi

t e o r i n i n pratie uygulandr.

H e m de 2500 yllk bir b i r i k i m ile o l g u n Bu k u t s a l l a t r m a p r o s e s i n i n bir din sava v a r s a , kutmodernletirilmi baklnca ortada maddeciliin:

lam olarak, bu y z d e n din s a v a kzr. T a r i h s e l d e v r i m sanki ortalarda g r n m e z , din s a v a gkleri tutar. getirdii bir tersliktir. devrim elemanlar mantkla devam olan) Bu da din s e m b o l l e r i y l e veya

A n t i k T a r i h t e n e r e d e a l e v l e n m i gkleri t u t a n o r a d a en yercil tarihcil sallatrlr-eritilir. (kutsallatrlma dinden baka Modern prosesinin baklnca

idealizmle

bir ey g r e m e y i z .

noktada tarihsel

t a r i h i n gidi k a n u n l a r n n a n l a m ve d e e r i balar... Kurey U l u l a r y l a M u h a m m e d ' i n alp v e r e m e d i i bir t e k " A l l a h " meselesi midir? yle grnr. Gerekte Kurey-Mekke meselesi deil, Ulular; tefecib e z i r g a n l k t a a z g n l a m , d a h a o k z e n g i n l i k isteyen gzleri d n m babahanlarn bozulduklar ey "Allah" Muhammed'in ilk kez d u y u l "HanifulamAma bir s a v a bu idfikri fakir f u k a r a y t u t u u v e k o l l e k t i v i z m isteyiidir. nk "Allah" Mekke-Medine'de-Hicaz Toplumunda mu tr. bir e y deildir. Mekke ve brahim'den beri ulaan adn ler t e k t a n r c l yaymlardr. Kureyliler de Yahudilerden "Allah"n de Allah geleneklerle,

armaktadrlar. kyasya

M u h a m m e d ' i n "Kesin"; deki detli

devrimci

koyuu, toplumu

a-altstle srklemeyi veya o srklenii ngrmektedir. Temelbu s a v a din k a r l a r n a y a n s r ve din b u y r u k l a r , t e m e l d e k i devrimsel gidile ordulap ve ki cepheleirler. Bu ayrl-ordulama-cepheleme srelerde grebiliriz: Sresi: sana 9hibirine "Onlar itaat istediler etme! sen yumuak edip davranasn aalk!" da yumuak davransnlar. " Yemin yapan" duran fitne atmalarn uzlamaz-iddetli ilk M e k k i Kalem onlar 1011da

balanglarn

"unlarn

"Knayan-dedikoduyla

1213gibileri 51-

"yilie "Kaba,

engel sonra

olan, da

saldrgan, ktlkle

gnahkr" Ebu Leheb

damgal" Muhammed'in Amcas ilk "O tlerini

Kurey "O

ulular, inkr

Ebu

Sufyan ve zikri,

byledirler. seni yaptklar

Muhammed'i edenler,

grnce ve d u y u n c a ldryorlard: Kur'an'n iittikleri zaman, nce. 15delidir"diyorlard." masallar"dedi." Kurey ulu-

neredeyse Tek "Kendisine

gzleriyle

devireceklerdi. okunduu "alaya zaman: aldlar"...

aalamak-alaya

almak-kmsemekti "Eskilerin balad.

ayetlerinin dediler,

"Cinlenmi" larndan

P e y g a m b e r ie n c e a k r a b a l a r n gizlice

uyarmakla

hibir e y uzun m r l o l a m a z d .

Peygamber onlarn

d a y z l e r i n i g z l e r i n i y a k n d a n g r p , g z l e r i n e b a k a baka onlar d a A l l a h ' n birliine d a v e t etti. n ibretle y a a d . Belki biraz u m u d u da v a r d . lanetler-bedG z e gz Safa d a n d a K u r e y U l u l a r y l a g r m e y e bile z a m a n b u l a m a d Bata a m c a s Ebu L e h e b k u d u r m u t u : datt. dualar-kfrler savurarak toplanty die di; Mesed 1345iin

P e y g a m b e r b u n d a n s o n r a d a h a kesin C i h a d ayetleri ald: kran krana bir d e v r i m iine g i r i l i y o r d u : [Tebbet] Leheb'in bir da Sresi: iki eli kurusun; girecektir" hamal lifinden olarak" bir ip." Var olma bezirgan zaten yok oldu ya. atee odun hurma

"Ebu "Alevli "Kars

"Boynunda

D e v r i m ne a m c a , ne y e n g e , ne de y e e n t a n y o r d u ; hepsi birbirleri lmden baka bir ey d i l e y e m e z d i . zengin tefeci s a v a y d :Yoksul asiller: (patrici) tefeci-bezirganlar (plepler),

K u r e y l i l e r ' e kar y o k s u l kyl v e esnaf p e l e r i n e t a k p u z u n m r l bir m e d e n i y e t e g e e c e k l e r ya da d o m a d a n l e c e k l e r d i ; leriyse yle zengin l de olsa uzun olmular, ezici zenginlikleriyle iktidar elde t u t u p Kurey asilzaten mrksa boylu " T e v h i d " m c a d e l e s i n e g e l e m i y o r l a r d ,

byle m e d e n i y e t e geii n g r y o r l a r d . a r a b u k yldz gibi plepler b u n u

O y s a bu tip kent siliniyordu. sunduu

medeniyetleri bu frsat Ma'un 123"te

kayp gidiyor, t a r i h t e n

M u h a m m e d nderliindeki yorlard.

sezmiler ve tarihin

l m n e d e e r l e n d i r m e k iin Sresi: yalanlayan o ksz grdn iter, kakar" nayak bir din m?"

kendiliindenmie ordula-

Pleplere d e n , f a k i r - f u k a r a halk y a n n a e k m e k t i :

"Dini

"Yoksulu

doyurmaya iyi y o l u yeni

olmaz" bayra a m a k t . nk kutsallaFakir-fukara edebiyat

B u n u n en a n c a k din

t r m a gidii, o a d a biricik g e e r ilgi a l a n y d . bayrann iinde d e e r k a z a n a b i l i r d i :

Kafirn 126"De "Ben

Sresi: ki: Ey nankrler!" yaptnz ibadeti benim yapmam" dinim banadr" bu boyutlar, yreden-blgesele kuatlmt. kervan Yol Orta sizin

"Sizin

dinininiz size, Ancak

ine girilen t a r i h s e l d e v r i m i n y r e s e l a y r m l a r , snf boyutlar yzeysellikteydi. Hicaz kaldrp yetleri ufki-perspektifi am'a, v e e v r e n s e l e ktka indirirlerdi: derin menfaatlerle rglenip

bezirganl Yazn

Kn Y e m e n ' e ticaret iin gelitiriyorlard.

Gney Ticaret Yolu'nu

t k a n d k a , G n e y Y o l u n e m k a z a n y o r d u . Ve Bizans ile Fars M e d e n i Hicaz'a d o k u n m a d k a , Sana'da, istiyordu. zamandan, ykmak Gney Yolunun zere, filleri de nemini sezmilerdi. patlak v e r d i . kabe ya150 yaklak H a b e ile a r a l a r n d a Muhammed'in "Fil" sava Habe ve Yemen'i bir kilise y a p p kendilerine evirmek kendisine evirmi Hicazlar kultaktiine sarlyorlard. Hristiyanlatrmt. lanarak Kilise'yi Habe yl knlarna "Ebabil ku gibi trlm Fil 1234Bu glenmek daha o Araplar, Bizans, H a b e i s t a n ' o k t a n

Hristiyan

s a b o t e ettiler. ordusu, Kabe'yi

kullanarak

kadar sokuldular. rastlayan K u l a r " belki

doumundan belki

kadar n c e y e

olay A r a p l a r a r a s n d a barbar a t a l a r d , roket gibi

efsaneletirilmiti: develere binmi Kutsalla-

totemcil

uarak "siccil" talarn Kbe byle kurtarlmt. efsanevi mi sr atarlard baaklar Rabb'in sr kzgn yenmi sava fil bu

kullanyorlard...

Sresi

anlatyordu: sahiplerine kularn ne yapt?" gnderdi"

"Grmedin "zerlerine "Onlara "Onlar sava,

Ebabil sapa

talar." dndrd" Hicaz'n nemini (evrenselliHicaz t o p l u (kentten me-

g n e y t i c a r e t y o l u n u n ve

ini) a n l a t a n s e m b o l o l m u t u . ve derinlii mu bunun deniyete vahyi sreler deildi: Kurey 134Sresi: (kabilesini) k (Allah) (Yemen) Rabb'ine ki "Kurey "Kabe'nin "O, de y r e s e l d e n

Bu y z d e n tarihsel devrimin boyutlar uzanyordu. ge giren

evrensele doru

bilincinde o l m a s a l a r da t a r i h e en o l a r a k bunu d o l d u r m a k istiyorlard. Fil

geen) toplum

kuvvetle seziyorlar ve tarihteki Sresinin Allah tarafndan ilk Mekki tesadf

kontenjanlarn

b o u n a deildi... g e l e n e i n i n v a h i y l e a n l m a s ve benzerleriyle birlikte yer a l m a s iinde Fil sresi ve

Yine Gney Ticaret Yolu

altrd yaz (am) kulluk

iin" (ticaret yolculuuna) alktan kurtard, altrd gvene iin" ka-

2- "Onlar

etsinler"

onlar,

korkudan,

vuturdu."

Y i n e M e k k e ehri z e r i n e A l l a h v e P e y g a m b e r ' i n y e m i n edii; lmanlarn tarihsel Beled 12Tin 3"Ki "Ve bu olaylar yeni kutsallatrma prosesi iine allar devrimin Sresi: and sen bu ierim bu ehre bu ehre (Mekke'ye)" girmektesin" el Beledu'l Emin'e (Mekke'ye) mslmanca s e m b o l l e r l e belirtiliiydi:

mshep

"Yoo

Sresi: gvenli ehre: andolsun" arasnda

Mekke-Kbe-(am-Hicaz-Yemen-Umman-Basra-Hint uzanan) ksaca Hicaz Halk, hepsi Kur'an: Allah kelamyla

Gney Ticaret Yolu-Zekat-Fakir-Fukara-Akraba-Yoksul-Yolcu; kutsallap tarihsel iine g i r i y o r l a r d .

devrimin deitirilemez temel elemanlar ve cephesi Antik Tarih'te tarihsel devrim byle g e r e k l e i y o r d u . klna Kur'an, A n t i k T a r i h ' t e kutsal:

bile d o k u n a m a d a n g n m z e

dek g e l m i (yazya g e m i ) bir t a r i h s e l d e v r i m i n i n teorisi ve pratiidir. O ' n u yerli y e r i n d e y o r u m l a m a k , A n t i k T a r i h ' i n gidi k a n u n l a r n a y e t e rince a y d n l k k a z a n d r a n bir r n e i i l e m e k a n l a m n a da gelir...

5- "ALK"- "DUH" ve "NRAH" SRELER (MEKKE'DEK Peygamberlik, iir y a r a t l a r n d a n minizmin r; LK SRELER) beri Bu i z l e d i i m i z gibi, yzden, sanat-edebiyat veya deter-

bandan iidir.

o k farkl,

btnlkl-topyekn-ok ynl

temsilcilii

sosyopatik-psikopatik-komp-

leksif " k i i " a t l m l a r n d a n oluudur. ondandr: talkl Meseleleri

ayrlr;

gereklie-bilimsele-sezilere yaklak u t s a l l a t r m a prosesi iinde g e l m i iinde koyuu has-

b i l i m d e n ayrlan yan, e r k e n

t e p e t a k l a k s k o l a s t i k bir i d e a l i z m

k u t s a l l a t r m a - m i s t i s i z m n d e , g e r e k l i k sezileri alttadr - . n e v r o t i k p a t l a m a l a r kolay v e s o r u m s u z ; bunu, yola "Duh" sresinde iletmedi mi?" (7.

S a n a t atlmlar v e y a geliirler. Muhammed'e bulup Allah,

birka c m l e l i k ayet

ile z e t l e t m i t i r . "Seni arm Ayet) Hicaz toplumu, brahim'den tadr. nakille gelen geleneklerle, "Hanif" denen bulmakta

nclerin aktarmlaryla, barbarln oktanrc aamalaryla alkalanmakM u h a m m e d bu durum karsnda "arm", doru yolu zorluk ekmektedir. Tarihsel devrim grevinin, ok derinden drtleriyle ileriye atlmak vakti dolduka, M u h a m m e d olgunlar. 35 yalarnda artk Mekke'nin " N u r " dandaki "Hira" maarasn, dnce kanatlannn vazgeilmez ilk sessizlik ve yarat ortam yapar. Gndelik Mekke-Hicaz-am ve Y e m e n ticaret-sosyal ortamn yeri-g birbirine katarak yorumlayan, kubak Peygamberdir ve tanrc " d a " ortamna geer. Kutsallatrma-

kutsallama prosesi ve sonular derinleir... halini alr. fzalarndan;

iinde, elemanlaryla birlikte ykselmeye balar. hafzasna geer;

Be-

yin, gndelik karmaa ve hafzasndan, dnce yarat iin btnletirme kanunlatrarak arptrma Ryalar, giderek berraklar: Unutulan-sisli artk dnyevi mal-para-n-poz-smr sisteminin zerine kmtr; kutsallk gidiinde

"Bilinalt"nn gerek yansmas hatrlanan ryalar, derin-

ryalar, bilinaltnn yzeysel-sktrlmam ha-

aydnlk-yaam gibi etkili-berrak,

sktrlm kalc hafzalardan kaynak alr. Ve bunlar giderek, sentezletirme yetenei arttka sentetik hafzay; zeka ve akl ste getirir. Bilin-bilinalt burada karsa da, kutsallatrma gidii, o gn iin "yzeysel bilin" yerine geer, bilinalt derinliklerinden gelen tarihsel grevin geni-engin determinizm, o yzeysel bilin ile temsil edilir. Bu yz den dahiyane sezi ve sunular, ancak tarihin gidi kanunlar aydnlandka aklanabilir. Burada sz konusu olan; karlatmz problem: Sosyal derinlikli psikanalizdir. Kiilerin zel psikolojileri veya zihinsel dinamizmleri-gidileri de bu sosyal derinlikler ele geirilebildike aydnlanabilir. Bunu Peygamberlere kutsallatruyguladmzda dinin uuralt ortaya karlm olur. nk

ma prosesi, sadece sosyal gidile deil, onun ierisinde Peygambercil kii etkilenileri ve etkileyileri ile geliir. Bu y a m a n bir diyalektik arpmadr - . Tanrlarn, Peygamberlerin ve kitaplarn veya mitolojilerin (geleneklerin) yaratl dinamizmi bu diyalektiin, tarihin gidii iindeki ileyileriyle olur. Tarihin gidiiyle kiinin gidii birbirlerinde yansyarak, tarihi hzlandrrlar. Duh 68712345691011783"O "Seni "Seni "Biz "Ve "Ve Sresi: seni yetim bulup bulup bulup barndrmad etmedi yola iletmedi olan) m?" mi?" mi? gsn amadk m?" fakir Sresi: senin atmadk o (yk) ann her her (arm-bunalm m senin srtn zerinden atrdatmt." mi?" bir kolaylk vardr" bir kolaylk bulunur" birlikte yk" zengin

arm

nirah

"Senin "Evet

ykseltmedik glkle beraber

"Muhakkak Sresi:

glkle sakn

Duh

"yleyse "Dilenciyi "Ve "O "Ve

ksz nimetini

zme. anlat." dur" bil...)

azarlama"

Rabb 'inin Sresi: halde Sresi:

nirah

boaldn

zaman

Rabb'ine." seni

(ibadet brakmad

et-kymet ve

Duh

"Rabb'in

darlmad."

45raz Alk 1234519ve

"Elbette

senin iyidir."

sonun de

ilkinden gemiini

(Peygamberlikten Rabb'in sana

nceki ve

zengin sen

hayatndan)

"Peygamberliinde olacaksn." Sresi: "Yaratan "O "Oku, "O, "nsana "Hayr yakla!" insan Rabb'in in Alk'tan Rabb'in kalemle ona

verecek

adyla (kan

oku" phtsndan) sahibidir." yaratt."

byk retti."

kalem retti."...

bilmediini

(tefeci-bezirgan

sistemine)

boyun

eme,

secde

et

6- "FATHA SRES" "KTABIN

ANASI": 7 ayet-

( K u r ' a n n b a l a n g c d r ve M e k k e ' d e ilk inen s r e l e r d e n d i r . tir. "Fatiha'y Kur'an okumayann namaz o l m a z " sz, Hz. buyruudur.) btnyle ve younlukla Allah'a (Doa'nn

Muhammed'in ve Toplum'un

gidi k a n u n l a r n a ) 1Hz. denli "lemlerin

methiyelerle ve uyum y a p m a prensipleriyle dopdoRabbi Allah'a kadar hibir kavran, hamdolsun" P e y g a m b e r d e ve hibir kutsal kibu m e t h i y e s i ve ona uyum prensipleri

ludur. " F a t i h a " da z e t i n i n zeti b i i m i n d e bu d o l u l u u yanstr - . Muhammed'e grlmez.

t a p t a A l l a h ' n derin

Bu d o a n n ve t o p l u m u n gidi k a n u n l a r n d a h a e t r a f l c a - d e r i n bi i m d e v e t o p y e k n o l a r a k s e z m e k t e n - s e z e r e k k a v r a m a k t a n ileri gelir. Ancak o ada sfatn bu seziler " A l l a h " a d n a grdk; balanabiliyordu. Allah'n 99 irdelerken o sfatlar hep d o a ve insan t o p l u m u n u n Determi-

gidi k a n u n l a r n a d a h a d o r u s u o s e z i y l e k a v r a n a n T a r i h s e l n i z m e atftr-. Burada, Fatiha Sresinde ilk ayetinde de Tarihsel hatta

Determinizm e v r e n i n yaolarak

d o a v e t o p l u m gidii o l a r a k t m l k iinde sezilir: "Alemlerin Rabbi" btn koyup insanlarn ve doann, terbiye ratcs-kanunlarn "Allah'a Marks ve gnk retici yneticisi, e d i p yetitiricisi

anlr. Ve O ' n a k r e d i l i r : hamdolsun!" Engels bile, A l l a h ' ve t e k t a n r l nk henz Toplumsal O'nu dinleri, doal olarak o olanda " A r z - T a l e p - F i y a t " k a n u n l a r n n y a n s m a s kefedebilmiler,

bilgileri

rak y o r u m l a m l a r d r . uygulayabilmilerdir. Allah'n ki, 224 anlam,

gidiin e n o k g r n e n da ancak kapitalizme iyi ve anlalacaktr insann temel

gler kanununu

btnyle

irdelediimizde daha veya doa

t a m a m y l a , Tarihsel

Determinizmin

kanunlarnn tmlkl aknda

kendini g s t e r i r ve bulur.

Evrimin

b-

t n l o r t a y a ktka A l l a h d a h a iyi anlalr - . Dolaysyla Kur'an'n ve Hz. M u h a m m e d ' i n Allah' kavray kendi a itibaryla bilimcil deil sezi d z e y i n d e , doa ve insan t m l k l e kaplad iin, altuurca 2"(O), Yarat clarn M a r k s - E n g e l s ' i n k i n d e n daha derinliklidir, diyebiliriz. Rahmn'dr, yaratcs Rahmdir" sonsuz hogrldr. Alemlerin yaratcs ve

ynlendiricisi olarak, iyilik ve ktlkleri sunan ve insan t o p l u m u n u n bu yzden d t - d e c e i iyilik ve ktlklerle yine, iyilik ve ktlklerle yant verip onlar 3"Din kendi dengelerine o t u r t a n - o t u r t a c a k olan yine Allah'n Bu y z d e n sonsuz hogrldr. gnnn) onlara sahibidir" komn insanlarna Meinsanlar) yani (dl ve ceza (Tarihsel D e t e r m i n i z m i n ) kendisidir. gnnn Antik Tarihte Barbarlar

(Araplar

" c a h i l i y e t i y a a y a n l a r " derlerdi. deniyetlere Tarihsel erler, sonra da ve b a k a tyla

te o

kollektif k o m n

D e v r i m y a p a r a k m e d e n i y e t e (snfl t o p l u m a ) gei s a v a l a r l a k k n l e i r l e r Bu dinlerin bilinaleski beklerlerdi. Kur'an, yeri prensipsentez-

her antik m e d e n i y e t gibi

barbar tarihsel devrimleri bir "Din bu

A n t i k T a r i h ' t e bu " d l ve ceza g n " o l u r d u . sezerek ngrd greceiz, Yani hep gelince letirir. tarihsel devrimleri

g n " haline gelmitir.

r n e k g s t e r i r ve iinde

m e d e n i y e t l e r gibi letirmeyi ile uyarr:

k p y k l m a y a c a k bir m e d e n i y e t e geii gelenek greneklerini medeniyet

komn

gelitirir. iinden a t a m a y a r a k insanlar "Din g n "

A m a yine de o " K o r k u " y u

te bu binlerce yllk g e l e n e k - g r e n e k t e n sezilerle ders a l a r a k "Din gn"n racak; kendi t o p l u m u iin o l a b i l e c e k bir " M k a f a t ve C e z a d a n kainsanln en son y a a y a c a e v r e n s e l sosyal d e v r i m i ve o n d a n insanln snfl t o p l u m u n u n "Din gn"n bu snfsz t o p l u m a dnecei o

sonra g e l e c e k olan d e n g e n i n e g e m e n o l a c a g e r e k insancl t o p l u m u sezerce, yllar sistemi'ni "Allah" biricik 4O'na Bu ve ngrrce; (Tarihsel sana g e l e c e k g n l e r e yaktrr; ki bu "Din Allah de

bu y n d e gelitirir. Determinizm) kulluk eder, phesiz ancak gnnn" isteriz" "sahibidir. "[nfitar]

"Ancak

senden

yardm

B u y z d e n s a d e c e A l l a h ' t a n (Tarihsel ayn zamanda, "insan" ruhlu

Determinizm'den) korkulmal sezisi-istei-uygulamas bu seziyi ne istei ne kBilinaltlar

kul olmal ve o n d a n y a r d m istenmelidir. karakterinin i n s a n l a r ne Kle

b e s l e y i c i s i d i r de. nk.

uygulamay reltilmitir

ne de o n d a n

beslenmeyi zlerinde

baaramazlar. hep komn

Peygamberler bu yzden o l m u l a r d r . Ve bunu

gelenek grenekli

g e l i t i r m e k istemilerdir.

Toplumun daima 5rihsel verir. kendi "Bizi yol alr...

temeli

de

Doa'nn yeniden

temeli

gibi

doallktan

kalkar ve zere

kanunlarn yola ilet"

gelimi

biimde

retmek

doru

nsanlar daima,

P e y g a m b e r l e r i n i n s e z d i i - k a v r a d l l e r d e , Tauyma yoluna girmesini antika ister. Bu

D e t e r m i n i z m i a n l a m a ve ona Kendi kavray da

y z d e n Kur'an hep eski s k o l a s t i k d n c e ve d a v r a n l a r a kar s a v a skolastiktir phesiz ama insanln iine girdii T a r i h s e l lere kar 67-

D e v r i m l e r i sezer, grr ve o gidie a y a k uydurur.

B u y z d e n T a r i h s e l D e v r i m ' e kar d u r a n T e f e c i - B e z i r g a n v e D e r e b e y d a h a " d e t e r m i n i s t bir s k o l a s t i k olur. verdiin

gazap

"Nimet
"Kendilerine

kimselerin
edilmi

yoluna"
olanlarn ve sapmlarn yoluna deil."

oktanrcl

ve

hereyi

tefecilie

ve

bezirganla

evirmi

olan

M e k k e l i l e r i n ve b e n z e r l e r i n i n y o l u n a deil; s a n l a r n , " T e k t a n r " (Allah) terministlerin dolaysyla nimeti v e r d i i n 7-

P e y g a m b e r l e r i n , z g r inilet. bu

b i i m i n d e o r t a y a k a n d a h a g e r e k i de-

h a k - a d a l e t sahibi o l a n l a r n y o l u n a

n k bu gidii k a v r a m a k b y k bir " N i m e t " t i r . Bizi d o r u yola; k i m s e l e r i n y o l u n a ilet!

"UAR SRES": nce, bir "air'lik, gidi edebiyatlk, kanunlarn uzmanaramak,

Peygamberlik hereyden lk, f i l o z o f l u k ii deil, bulmak ve onlara deitirmek: parlak s z l e r e 227Daha

d o a ve t o p l u m u n

u y u m y a p m a k iin ters g i d e n

btn uyumsuzluklar

D e v r i m c i l i k iidir. hi g e l e m e z .

Ve satcla-memurlua-lafebeliinekavrar ve anlatr: bir devrime urayacaklarn ve

M u h a m m e d bunu devrileceklerini Mekke

k e n d i n c e o k iyi yaknda nasl

"...Zulmedenler,

bileceklerdir." devrinde, Peygamberliin ilk y l l a r n d a Muhammed karya b u l u n d u u n u kavrar ve devriher lkenin mutlaka bildirirlerdi. uyarclar Biz vard." zulmetmi

nasl bir d e v r i m c i g r e v l e kar mi d o s t a d m a n a h a b e r verir: 208209deiliz." "Bizim "Onlara helak ihtar ettiimiz ederler

sonlarn

D e t e r m i n i z m her a d a m u t l a k a kendi s z c l e r i n i - e l i l e r i n i b u l m u , insanl uyarmtr. A m a z a m a n m z d a uzun vadeli bile g n n k u r t a r l m a s insanlar d a h a fazla c e z b e t t i k e , programlar daima ertelenmi, Bu d a h a iddetli ve y a y g n , her iaretleridir.

hasralt e d i l m i ve s o r u n l a r birikmitir.

kii l s n d e ve e v r e n s e l uyarlar g e r e k t i i n i n

Muhammed bildirir: 210211212lardr." eytan, "Kur'an' "Bu

kendi

iinde

bunu

etinde

kemiinde

duyar ve

eytanlar yaramaz onlar,

indirmedi" zaten yapamazlar da" uzaklatrlmtoplumu apul uyarlarn) insana iitmekten doay ve

onlara

"nk

(Allah'n

t e f e c i / b e z i r g a n l k veya

etme retisini

kkrtp y e r l e t i r e n sermayedarlktr.

Onlar d e t e r m i n i z -

me uyum y a p l m a s uruna doru eyleri h i s s e t m e k t e n uzaktrlar. Saduyular bile krelmitir. 221222gerektii 224225226ile olur. yeniden srede 227kendilerine lanlar "eytanlarn "Onlar her Bu y z d e n Kur'an onlarn ii deildir, Onlarn onlarla d p kalkarlar: haber inerler." oportnistlerle azgnlar vadide eyleri uyar." akn akn dolarlar." sylerler" Bu ise bilim kendince ananlar gelmeye her ve akartrmamak vereyim mi?" ineceini size ii kendilerine b e n z e y e n l e r i a y a r t m a k t r ; kime satlk gelince musun gnahkar yalancya

Peygamberleri "airlere "Grmyor "Ve

filozoflarla, onlara onlar, da her

gibi, " a i r " d i v a n e l e r l e de

k a r t r m a m a k gerekir:

onlar

yapamayacaklar

D e m e k P e y g a m b e r l i k h e r e y d e n nce g e r e k i l i k ister. retilmesiyle tekrarlar: "Ancak byle inananlar, sonra deildir. yaknda nasl bir devrime urayarak iyi iler bile yapanlar, Allah' ok zulmettikten (zulmedenlere) stn elde edilebilir. Muhammed bunu

Bilim o a d a , din g e l e n e k l e r i n i n takibi ve yeni koullara gre

Zulmedenler, bileceklerdir" "Allah' demektir.

devrileceklerini

ok a n m a k " d e m e k ,

determinizm:

G e r e k l e r zerine yani

doa ve t o p l u m u n gidii zerine kafa p a t l a t m a k ve o uurda s a v a m a k Bu ekilde "geici dnya m e n f a a t l e r i n i n b y s n d e n " kurtuKi z u l m l e r e ve z a l i m l e r e ralunabilir. A m a bunun iin de daha iin b a n d a n buna yatkn o l m a k ve yle bir e v r e d e y e t i m i o l m a k gerekir. men s o n u n a dek davasn g d e b i l s i n ; toplumun temel kanunlarnn ylmadan azimle savaabilsin... iinde hissedebilir: indirmesidir."

O z a m a n Allah' ve meleklerini (Cibril'i) yani g e r e k l e r i n ; d o a n n ve uyarclarn-sesini 192- " M u h a k k a k ki 194- " S e n i n Kur'an a l e m l e r i n Rabbinin iin"

193- "Onu', Ruhu'l Emin (gvenilir ruh olan Cibril) indirdi." kalbine; uyarclardan olman bir dille." k i t a p l a r n d a da vardr - ." bir delilbilginlerinin onu bilmesi de o n l a r iin 195- " A p a k A r a p a 197- " s r a i l o u l l a r belge deil mi?"

196- " O ' n u n s y l e d i k l e r i ve e v v e l k i l e r i n

8- "FURKAN "Furkan": larnda

SRES" M e k k e d e v r i n i n orta-

Hakk b a t l d a n a y r m a y e t e n e i d i r .

indirilmitir. bulunur. furkan: P e y g a m b e r bu Doruyu-yanltan gelimi kendileld-

M u h a m m e d ' i n A l l a h kavray, b r a h i m ' d e n 2 5 0 0 yl s o n r a gelitii iin, " f u r k a n ' " da o d e r e c e y k s e k y e t e n e k l i determinizme kretmekten 1- "Alemlere ayrma olan 3remeyen, Oysa 2yetisini Ve brahim'i "O'ndan ve uyarc indiren Allah kendini iin pek alamaz: kuluna kutludur." nce tektanr fikrine doru olarak, hibir ey de birtakm biim ve yaratmayan, veremeyen; tanrlar dzen olmas

ve brahim'den (Allah'tan) kendilerine ayr

H a n o k - N u h gibi S e m i t eflerini de benimser... dahi ne zarar ne diriltemeyen ona l, yarar

ri yaratlan

yaatamayan,

edindiler." vermitir."

M u h a m m e d ' i n tektanr anlay d e t e r m i n i z m e uymutur:

"...Her eyi yaratm,

Hereyi y a r a t a n , 0 her g e e n g n d a h a iyi a n l a l y o r ki d o a n n ve t o p l u m u n gidi kanunlardr. n d n d e ve her a d m d a tirdiinde tekrar tekrar Allah B u b u l u l a M u h a m m e d ' i n A l l a h ' kavrayh a r m a n l a y a r a k db u n l a r l a ilgili b i l g i l e r i n i - s e n t e z l e r i n i gelid e t e r m i n i z m e uyar. Y e r i - g - d o a y - t o p l u m l a

kavrayn, d e t e r m i n i z m e d a h a g e r e k i

u y u m l u l u k iine s o k m u olur. V e y a O ' n u n d e t e r m i n i z m g e r e k i l i k anlay A l l a h kavray v e y a isimleri iinde erir: "Grmedin birleri Gkteki dilediini uan zerine bulut de mi Allah bulutlar bir ve srer, dolu yerde ne sonra indirir olan Her ki, onlar yamurun onunla parlts kendi birbirine geirir, birvurur, alr." rparak tesbihini yar-sktrr. dalarndan ondan teye tespih yerin mi gklerle da ve Aralarndan evirir. ederler. mlk ktn gzlerini kanatlarn duasn de ve grrsn.

dilediini

imeinin biri

"Grmedin bilmitir. Allah

kimseler,

kular Allah'

onlarn

yaptklarn

bilmektedir." Dn Allah'adr."

"Gklerin

Allah'ndr.

(Nur S r e s i :

43-41-42. Ayetler) S m e r ve S e m i t g e l e n e k l e bir ekile d a y a n m a z ; ondo-

Kur'an'n bir b a k a ad da " F u r k a n " d r . lar kendi ann tarihsel ayrdeden Kur'an'a kalr: "Eskilerin okunuyor." masallardr,

rine ve T e v r a t ile ncil'e o l d u u gibi e z b e r c i yeniden

devrim grevlerinin szgecinden geirerek yeni d a h a y k s e k akl y r t m e ve bilgiler

r e t i r k e n , y e p y e n i A l l a h v e t o p l u m s e n t e z l e r i n e ular; sentezlerine ulalmtr - . modern uzman yaklatrmalarna psikopatik: yazdrm,

ruyu y a n l t a n manzumesi zeysel 5onlar Bu yzden

benzer yobjektif ve

yaktrmalar, "Dediler: kendisine

uydurma-sosyopatik ve onlar

s b j e k t i f hastalkl

sabah

akam

Eer s a d e c e eski g e l e n e k l e r i n t e k r a r o l s a y d , dz m a n t k l a para para deil 32dediler... Oysa retici "nkr " g e r e k bir teori daima, iinde bulunulan veya birden t o p y e k n inerdi. Kur'an ona bir de byle d n r l e r ve bu yolla inkrlarn d a y a t r l a r : edenler: defada indirmeli deil

Kur'an

Dz m a n t k l a inkar e d e n l e r miydi?"

iine girilen gerekli bir

gler geliiminin

uyarlar-dayatmalar

a l t n d a ve

s r e iinde geliir;

insann d n c e geliimi de bu gidie uyar. Yeni Btn g e r e k P e y g a m b e r l e r v e v a h i y l e r i d e t e r Hz. M u h a m m e d ve Kur'an bu gidiin en Bu y z d e n ayetler ve P e y g a m b e r l e r inen Kur'an ile) senin (insanlarn) ve yeniiin etmek)

k u a k l a r n e s k i l e r d e n ayrl ve a t m a s da bu gidie kar " u y u m " g e l i t i r m e s o r u n u olur. m i n i z m i n bu e s a s n a uyarlar.

son en belirgin l m s z rneidir. 32kalbini eitli onu dir; "..Biz onunla salamlatrmak olaylara para kar para dz (para yeni ve para

bu k o n u d a k e n d i n d e n e m i n ve kesindir: (kolayca ar ezberlenmesini ufkunu okuduk." y e r e g e t i r i l e c e k gibi beklerler; yemek yiyor, mi?" kendisinin yahut hazrdlar: arlarindirmeli atlmal, mi? bir elence adama konusu en uyuyorsunuz" yapyorlar: deil deil glerine ar salamak

ayetlerle

ap t a k v i y e

byle

Muhammed O'ndan 7- "Dediler: da geziyor? 8Ve dediler." 41"Allah "Seni bunu "Yahut

mantkla

eletirip srt

rtbe-an-hret-makam-zenginlik "Bu kendisine bir "siz grdkleri mu modern Peygamberlere olacak gkten bahesi sadece zaman ada bir olmal ne bir oluyor ki melek hazine deil

g k a t a c a k hazr bir g v a r s a t a p m a y a O'na yiyecei zalimler, uyarc

rnnden

bylenmi mutlaka

Peygamber

olarak

gndermi." eski t e f e c i - b e r u h u n u n yekmgibi insan

Demek bugn niden

karlatklarnz,

zirgan ve kk burjuvann gce tapan marazi-hastalkl r e t i l m i biimidir. konusu daha G varsa seyip alay yapmaya d a zora kalkarlar; ama

p e i n d e n gelirler, y o k s a aklla-bilimle

savamazlar;

gelirlerse, szle-alayla

ldremediklerini

kallee s u s a r a k o l m a z s a runa, kii Peygamberlerce

arkadan

h a n e r l e y e r e k ldrrler... hereyi g z e a l a r a k ka

S a d e c e bilim olarak, d o r u o l d u u iin v e y a d o r u y o l u b u l m a uhereyini vererek ve savaabilir? Dorusu manevi ne ola; m o d e m ada da peine, btn s o s y a l d e v r i m g e l i i m l e r i n e karHep bir v a a d i n payna peine, maddiZ a f e r e ularsa almadka,

n d u r u m pek fazla d e i m i deildir. bir g c n zafer y a m a l a n m a d k a ,

pratik k a r a t a k l p gelinir. herkes O A l l a h ' n da

deni

y i n e P e y g a m b e r l i k para e t m e z . bnn da iine ederler.

P e y g a m b e r i n i n de kita-

Kimse dan;

kalkp

bilim-doru-hak uruna; misali k o n d u u iei gibi, de kendisini

sadece

b u n l a r iin,

hi bir korudeni

ey b e k l e m e k s i z i n ; t e r s i n e , bir c a n l n n d o a y a v e t o p l u m a y k o l m a bir a r - k a r n c a ill incitmeden dengeyi v a k f e d e r e k zerine aza yup gelitirmeye vakfedii yapmaz; apulunu rahat lar; apulunu, srdrecek;

hem

paranoyaka doldurmadan

kanaat e d e m e y e n

heybesini

rahat e d e m e y e c e k v e

vermeyecek... belki kurtaramyorlar. nk kendi mantklarnn ngrdklerine

Bu a d a n sosyal d e v r i m l e r bile s a d e c e kendi an k u r t a r a b i l i y o r bile, ne k a p i t a l i z m i n , ne de s o s y a l i z m i n a d n a g e l i m i b u l u n a n s o s y a l d e v r i m l e r u l a a b i l m i deildirler. inatl ve toplumun gidi kanunlarna B u y z d e n son d u r u m a d a o l a y l a r n bilimin v e y a herkese gereklerin: Doa uyumun kavran-uygulansrmeden y a p a m a y a c a k ve

nn z o r u n l u l u u a c - k e s k i n o l a y l a r l a

karmza dikilecek. Peygamberlerin yolunu

Belki tarih bu y o l d a n bize, y e t e r i n c e a n l a y a m a d m z ve a y a k uyd u r m a k t a n geri d u r d u u m u z antik v e m o d e r n aarak; z ve d e t e r m i n i z m e uymamz salayacak. nk rnn antik tarihten beri sregelen devrimler kendi programlah e d e f l e r i n e , srf insann apul yldr, yeniden retilerek e t m e d n c e ve d a v r a n n dedev problemler halinde insanln o n l a r n y o l u n u y r m e k z o r u n d a b r a k a r a k , onlar a n l a m a m -

t e r m i n i z m i n e m r e t t i i gibi y o k e d e m e d i k l e r i iin u l a a m a m l a r ve bu; binlerce nnde k a t l a n a r a k ylmaktadr - .. Bu ise bilinle g e l i m e k t e n - h e r kiinin grevini kavramasn-

ster istemez artk d e t e r m i n i z m e (kanunlara) uyum g e l i m e k z o r u n d a kalacaktr. dan: 9" n s a n l a m a k t a n " baka bir yol t a n m a y a c a k bir gidii ngrr... "KASAS SRES": " P a r a s olan a y a k t a kalr; a z g n l a a r a k irad pa-

Kapitalizmin geer ake sz udur: ras o l m a y a n y e r i n dibini boylar." Hereyin " k r " ile l l d

kapitalizmin

yiyici

yallk a n a girdii v e t k e t i m k a n s e r i n i d e m i r p e r d e g e r i l e r i n e bile sratp b o y u n a rusu. Ama kr rettii z a m a n m z d a illzyonuna b u sz b a s b a y a t u t u y o r d o biliyorlar ve s e z i y o r l a r ki, tutulmayanlar

son d u r u m a d a d a i m a dibi boylayanlar, Kur'an'n gzel d e y i i y l e "ilerini s s l e y i p - d n y a m a l n a t a p a r a k m a r a n l a r " o l m u l a r d r . boyutlara ulamadan rahat d u r m a y a c a k d e r i n kanunlarn Bu gerek ileyiidir: e n t e m e l l i gerektir, d e i m e s i y l e d u r s u n , g e r e k l e m e s i e v r e n s e l " P a r a s o l a n a y a k t a kalr; o l m a y a n y o k o l u r " s z n e kadar y a y g n larsa bilelim ki Hz. 60"Size verilen M u h a m m e d ' i n A l l a h b u y r u u o l a n u d e y i l e r i o kadar o k e v r e n s e l l e e c e k t i r : dnya hayatnn geimi ve ssdr." her ey kadar ok s y l e n e c e k ve o

"Allah'n ( d o a ve t o p l u m u n gidi k a n u n l a r n a balarnn) "Aklnz Ve dular: o yannda zaman olan ise daha hayrl ve daha kullanmyor iin musunuz?"

u y u m g s t e r m e akalcdr." buna r n e k olzeBu

btn Antik

M e d e n i y e t l e r gidii s s n d e ileri kollektif d e ayn doa ve insann

Zenginlikte ve dnya

hayatnn

gidip m a r d k a mekanizma gidi

rmler ve yzden

barbar a l a k g n l l kesindir. nk

rine geliip o n u y e n i d e n r e t m e k t e n b a k a bir ey y a p m a m l a r d r . gidicilikleri na ezeli-ebedi u y u m s u z l u k iindedirler. Doutan gnahlar

Kanunlarbudur ve

kurtulular " u y u m " d a d r . Y o k s a c e z a l a r A n c a k bu d; gnlamas nk kez y o k o l u l a r ve kendilerinin

kendi elleriyle h a z r l a n a n v e bir ey deildir. uyarlarla evrencil olmayaybilimle, yz

insanl da, d o a y da z i y a n a s o k a n l m d e n b a k a b a r b a r l a r l a deil; bile proletaryayla-isizlik-pahallk-durgunluk muhaliflerine teslim

krizlerinin

kendilerinden

evirip

rejimlerini geliecektir. malna

gdememeleriyle tersine eer b u

olularyla

u y u m s u z l u k facias

"szle marma",

"dnya

t a p m a " herkese denenip snandka lalr ve 80mundan 79dediler, nn isteyenler: Modern trden lumcul 80nan rnn) besidir. tur. u y g u n l a n r hale gelecektir. "..Buna idi ve "Kaarun ancak pek ss sabredenler kavminin

p a n z e h i r i d e h e r k e s e kolay ankavuturulur"Kaarun, idi: kt. de Dnya bize hayatn verilseydi, insanlher gibi inaNice t o p ifali karsna var" emperyalizm, dnya iinde k y o r v e eytan Musa toplu-

depdebeli zenginlerden iinde verilenlerin ans ve

"Keke gerekten ada

Kaarun'a onun da

bir benzeri

byk

kapitalizm

karsna insan

bilhassa A B D

ss ve d e p d e b e s i derebey olsun girmi toplumu olanlar ise: (doa ve

sosyalist olsun

imrendiriyor. bile

gelenekli-sosyalizme "Kendilerine sevab daha bilgi

kandrabiliyor. verilmi "Yazk size, insann dediler, gidi ve iyi i yapan kimse iin Allah'n hayrldr." dnmeye ve davranmaya alm insan kanunla-

A m a n e a r e k i " d n y a s s " g n d e l i k y a a m n v a z g e i l m e z caziGnlk yaamaya b e y n i n i n , uzun v a d e l i gidi k a n u n l a r n b i l m e y e ve u y m a y a sabr yok n s a n c e h e n n e m e byle ksa v a d e l i gtrr. C e n n e t u z u n vadelidir. hesaplarla arabuk gider ve O ise sabr iidir; cennet, evresini

d o a v e t o p l u m u n g n m z e kyasla o k b y k a l a k g n l l t k e t i m koullarn g e r e k t i r e n ileyi k a n u n l a r n a u y u m d u r . A m a bilim ister: 80nk abalaryla kurtulmu; "Buna btn ancak sabredenler kavuturulur. lsndeki deney-bilim-bilin zincirlerden veririm." insanlarn yeryz

oluturulmu banadr.

geni-esnek-hogrl-btn kollektivizmi gerekir! zaman size yaptklarnz O

zgr ve gnll

"..Dnnz

haber

(Ankebut Sresi 8. Ayet)

10- " R U M

SRES" Fars Medeniyeti; Habe'i Bi-

G n e y T i c a r e t Yolu'nda Y e m e n ' i A c e m :

zans; Dou Roma Medeniyeti kendisine evirmi ekiiyorlard. ran Medeniyeti, a m , Kuds ve Msr' alm; A n a d o l u ' d a stanbul'a dek yaylmt. A m a Fars; ran Medeniyeti'nin vakti oktan d o l m u r m e k t e y d i . P e y g a m b e r bunu da seziyor ve biliyordu. Bizans tektanrcyd. Ve Bizans, Rum Habe kanalyla P e y g a m b e r ' i n muhalefetini destekliyordu. Mslmanlar

bir avu olsalar bile tarafsz k a l m a m l a r Bizans' t u t m u l a r d . Allah ve Peygamberi, yenildi." yakn yl Ogn yerde iinde, onlar bu bu yenilgilerinden nce eder. sonra de O Fars'n yenilmesini Rumlar'n

sresi bu olaylarn zerine y o r u m l a r ile balad iin bu ad almt. kazanmasn istiyordu: 2345yendir." 624 yl da slm'n Bizans, ran'a hedefleri ile kar askeri girdiini b a a r l a r kazand. buluruz. nk bu Muhammed hedef e v r e n hedef, artk de Bedir'de kk a m a n e m l i bir z a f e r kazand. arasna selliktir. brahim b a l a y a n ve a l t u u r d a B u n d a n s o n r a Bizans "Rum "En "Birka "Allah'n yeneceklerdir." da emir esirge-

yenilgilerinden sevinirler." yardm

sonra galiptir,

Allah'ndr.

mminler

yardmyla

dilediine

parlayan

g e r e k l i k iine 28eit
38-

girecekti. sosyal a d a l e t v e eitlie d a y a n y o r d u : altnda

yolcuya

A m a cihadn temeli; "..Sizin mi?"

yoksula, "Akrabaya,

ellerinizin

bulunan
zekt ve

(kleler

hizmetiler)
hakkn

sizinle
ver..."

deiller 39-

sadakadan

"nsanlarn Ama kt. "nsanlarn Belki

mallar elleriyle dnerler

iinde,

verdiimiz

faiz

Allah karada

katnda ve bir

artrdenizde ksmn

maz. 41fesat

zekatlar

sevaplar

artrr." kazandklar yznden onlara Allah yaptklarnn

diye,

taddryor." 11- " L O K M A N Daha SRES": ilk f i l o z o f u l d n c e ideoloji s n m a l a r ve hedefi her

Mekke devrinde da

bildirimleri iki t a r a f t a n dan da

kanksanr kanksanmaz, balanr. nk

pratik t a r i h s e l mslman lafa kuru

devrim

Kurey z e n g i n l e r i n c e de

ekirdei tarafnhele barbarn Kurey zalimleri

anlmaya

herkesin,

karn h e r k e s t e n ok t o k t u r ; y a p l a c a k i v a r s a yaplr. de O ' n u s o r u p kkrtr:

28tutar. 24larn

"Doru

iseniz

bu

fetih

ne

zaman gerekir.

diyorlar" Peygamber bunu elleriyle olayn on-

Henz

e k i r d e k zayftr,

vakit

nk "yetimek" "yetitirmek" veya " y a r a t m a k " denen "Sabrettikleri iinden ve ayetlerimize doru kesinlikle yola ileten inandklar nderler zaman,

z a h m e t i n i v e koullarn b i r a r a y a g e l i i n i n z o r u n l u l u u n u s e z e r : buyruumuzla yetitirmitik."

s r a i l o u l l a r iin geerli olan bu g e r e k Hicaz t o p l u m u iin de geerliydi. V a k i t d o l m a l y d : D e v r i m bir sramadr. n s a n beyni o s r a m a y a h a z r l a n m a m , ne o l d u u n u bu s r a m a iinde b i r d e n b i r e a n l a y a m a z . Ve her kii duu cephenin Fetih gn iinde neyse odur. devrimden yana geiler kalr. olsa da, iin asl nceden Hazrlk hep o ksa s r e n devbulun-

i n a n m a y a ve h a z r l a n m a y a bal Hicret'ten "Biz sana 6 yl apak sonra bir

rim z a m a n iindir, d a h a f a z l a " m h l e t v e r i l m e z " . M u h a m m e d ak ak f e t i h t e n s z e d e c e k t i r : verdik." Fetih sresi u ilk ayetle balar: fetih n k d e v r i m iine girilmitir. M u h a m m e d insan iin en zaruri ihtiyalar d n d a hibir mala mlke-sse-geime dendi. mekten Ama e r k e k mal gerek olmadn daha anlam o bilge ve alakgnlllergelitirdkngereini eleri, kadnlar, zamandan iine d r l d k l e r i

olma yolunda

ss-ev ve debdebe dknln P e y g a m b e r eleri Kur'an inkr "Eer de bu

bakaca

bir yol g d e m i y o r l a r d . paylamnda edince, u a y e t l e r Kur'an'n en t e m e l bata

Zafer v e g a n i m e t lklerini a p a k belli ve y a k n l a r n 29mhlet 28onun ve parsa 33yapmak devrimci 30sizi "De de "Ey ssn "Ey onun ki: uyard.

bir kez d a h a h a t r l a t m a k t a n geri d u r m a d . "Fetih gn, Elerine gelin geldiinde, syle: mt'a Sizden sizden kiri

Peygamber'i inanmalar hayatn iin ve

edenlere siz dnya

verilmez." Peygamber! istiyorsanz Peygamber'in iin istiyor." azab Ehl-i Beyt, size (boanma kim ak gre bedeli) bir ve vereyim ya-

gzellikle

salaym!" kadnlar! Allah edepsizlik sizi iki kat yaplr. Bu Allah'a kolaydr.'" tertemiz

"..Ey

gidermek

Demek t o p l u m yolunda, doa ve t o p l u m kanunlarna uyma abas; yol, insan btn ktlklerden kendisine altbilin en (Nefis) olmu ktlkleKi bu y o l u insanlar rinden a r n d r a n bir yoldur. Peygamber da olamaz... kendisinden Kendisini Nefsi t e r b i y e e d e n bir yoldur. yakn Ehli Ne var ki

bilir ve

bu y o l d a t e m i z l e n m i g r m e k ister.

herkes Peygamber Beyt'e, O ' n u n ev

Peygamber slalesine veya

halkna

ve

soylarna

sokmak

i s t e y e n l e r de

srf soy

itibaryla

terte-

miz P e y g a m b e r c i o l m a k isterler;

bu m o d e r n a a d e k s r p gelmitir.

O y s a M u h a m m e d gibileri v e O ' n u n t a r i h s e l g r e v l e r i binlerce y l d a bir g e l m e k t e d i r . S o y - s o p ile v e y a y a k n l k ile o l a b i l e c e k bir ey deildir. O temel bir o l a n a k salayabilir. A m a o temeli k u l l a n m a k kiinin geliir... koullarna-grevlerine-kavraylarna d e n e l b e t t e bu o l a n a Vahiy "Biz larndan biz size Ama alamaz. (Peygamberleri) sizin delil pekala gibi dilediine nimetini onlara baka dediler ki: deiliz. Fakat Allah, izni kulAllah'n dayansnlar." u y a b i l e c e k insanan am bir kez y e n i keskin nsanlar diyecek: bu olmadan de insandan bir ey bal olarak Peygamber'e

b e l i r t m e k ve u y a r m a k t r . . . M u h a m m e d o l a m a z ve Kur'an'

Ve d o a l d r ki her n n e g e l e n Hz. "Elileri

(ayetlerini)

ltfeder.

getiremeyiz. nk tarihsel

nananlar Allah'a determinizm devrim

P e y g a m b e r i v e Kur'an' a n l a y p o n a

lar oalabilir.

ona gre n d e r l e r i n i ve kitlesini k a r p yola alp t e k i l a t l a n r l a r . 52akll 22doru "Kur'an olanlar " vaddetti, t olup ben Hatta t a r i h s e l bir e, t e f e c i - b e z i r g a n e y t a n insanlara alsnlar." bitecek, size eytan vadettim dahi ama

koyacaktr - . A k l l l a r t savalarla bununla size (...)" ufakl t a r i h s e l devszleri-davkenbilin ve ilerledikuyarlsnlar, hak olarak

Ebu s f y a n dlleri bile y o l a gelirler: teblidir.

Allah

yaland.

Kitapl olsun ranlar, v a r s a di y a a d

kitapsz o l s u n her P e y g a m b e r irili g e r e k bir liderdir. kitaplar,

rim d a l g a l a r n n y a r a t t an

Bu y z d e n

bu s a l a m t a r i h s e l d e v r i m o l a y n d a n ; k o m p l i k e olaylar b t n l n n kaynaklanr. bir benzetme olan gzel verir." yerin da, stnde, ahirette kolay de yemiini gvdesi hayatnda klar)." ileyip yapar. yansmasdrlar: nasl yapt; bir

belirleyici

bilin a l t n d a y a r a t t 24sz, aa yine "Grmedin yerde, Allah 'n szn

etkilerden

O l l e r d e de s a l a m gzel sz-doru aa gibidir ki o

temellere oturmu gerekliin mi? Allah salam izniyle kk 2627le dallar daima da

gkte

"Kt "Allah

durumu

koparsz-

lan, kk o l m a y a n salamlatrr

kt bir a a c a benzer." dnya salam (kararl-istikrarl

inananlar,

A l l a h z a l i m l e r i saptr ve dilediini

" K t s z " d e n e n ey, d o a v e insan t o p l u m u n u n gidi k a n u n l a r na, t e m e l d e n kar kan, u y u m y a p a m a y a n k i i - z m r e v e y a snflarn szleridir. veya Son durumada bu yzden u y u m y a p a n l a r c a y o k edilirler eritilirler.

"yi s z " d o a v e t o p l u m u n gidi k a n u n l a r n a s e z e r e k v e y a bilimsel o l a r a k u y u m y a p m a y a a l a n l a r n y o r u m l a r d r . S o n d u r u m a d a (nice e z i y e t l e r d e n s o n r a da olsa) zafer "iyi s z " n d o a ve insan t o p l u m u 234

nun gidi k a n u n l a r n o r t a y a koyan g e r e k t e o r i n i n ve pratiin o l a c a k tr. n s a n l k bu y o l u t u t m a k m e c b u r i y e t i n d e d i r . A n c a k "Her Nefis" yani her kii, bilinci ve altbilinciyle, gc o r a n n d a bu y o l d a yryebilir. "Kii" v e y a "nefis", bu y o l d a y r r k e n kendisi iin " k a z a n d " her zerre doa ve t o p l u m d e n g e s i n e o d e r e c e d e u y u m s u z luk o l a r a k t o p l u m a ve k e n d i s i n e geri t e p e c e k ve o n u n l a c e z a l a n d r l m olacaktr - . Do a ve T o p l u m d e n g e l e r i bu d e r e c e hassastr. Bu hassas ritmi s e z e n her sa d u y u l u insan " A l l a h ' t a n ; gidi k a n u n l a r n d a n " korkar ve k o r k m a l d r v e y a o d e r e c e h a s s a s , dikkatli olmaldr - ." 1227nfuz "HCR SRES": "Cann eden [iblis, kavurucu eytan]'a ateten gelince yarattk." Gelenekler, kenk o m n c l tarihi, kutsalProse (gidi) ayn kalonu da insandan daha nce,

e y t a n da i n s a n d a n n c e ve a t e t e n y a r a t l m t . dince, y a z s z t a r i h t e (tarih n c e s i n d e ) g e e n latrma prosesi deitike,

uyarnca sembollerle yorumlamlardr. bakalar.

k u t s a l l a t r m a a a m a s n a g r e y o r u m l a r (tensel

m a k zere) a n l a y a gre deiir,

p h e s i z ki e y t a n da Cin de m e d e n i l e m e n i n getirdii bak alaryla y o r u m l a n m t r . A n c a k beyinler, k u t s a l l a m a prosesi ile k u r u l d u u iin, T o t e m - i n a n l a r gerilerde kald l d e onlara e y t a n - c i n yakt r m a l a r yaplmtr. nk m e d e n i n i n , g k s e l l e m e y e balayan insan ve tabiat t a n m l a r n n temsil ettii t o p l u m u n karlarna ters d e n barbar t o p l u m l a r n T o t e m s e m b o l l e r i onlara e y t a n - c i n gibi g z k m t r . lk Irak M e d e n i y e t i n e g e m i S e m i t g e b e v e t a r m v e r i m l i l i i n i n s e m b o l ylan e y t a n : kendi 4 b y k r m a n s u l a d nn; haline getirmiler; insan'n O'nu yitirdikten sonra ldrc bir sla kent b a r b a r l a r n n , Kandrc gibi alglaylar; hasretiyle cennet lks balktan tekniksiz Kabil, doal gh a l i n d e alglan;

Kafkasya eteklerinin - Van yaylalar-

(medeniyetin) semitlerde

o l a n a k l a r l a y a r a t l n n A d e m - H a v v a yaratl e b e ve benzeri alm kent k a b i l e l e r i n i n hep kutsallama riyle y o r u m l a n ; beyinlerin

Habil-Kain veya

ykle-

Sleyman'n cinlerle-kularla konuup anlamas ve p r o s e s i n e gre d n m e y e v e d a v r a n m a y a kopuamayan sembolletirici dnce o bilinen r n e k l e r i d i r l e r . gler geliimine dayanrlar; kafa iinde titizce izlenTotemden

sisteminden

kaynaklanm en

G e r e k t e hepsi medike,

en t e m e l d e retici

gidi, d e r i n - k k l ayrntl klasyonlara dmekten

k a v r a n p , t o p l u m gidii kalm kurtulamayz.

olmadk sama-havada

k a r k l k l a r n a v e spe-

Geleneklerin eytann ve cinlerin ateten yaratlm olmalar zerinde durularna ve insandan daha nce yaratldklarna dair bir prose izdiklerine baklrsa, bu u y d u r m a - g e l i i g z e l bir y o r u m katks saylmamaldr.

Ate,

orta v a h e t a n n yaratdr.

Ama

en .

ok v e

medeniyete

en y a k n g e m i t e O ' n u a a b a r b a r l k t a , m l e k i l i k ve ev ilerinde, t o t e m s e m b o l l kadn tanrl kabileler kullandlar. Kadn t a n r l a r n meden yaklrd. prose, V a h e t a n d a ilk cinsel y a s a k l a r v e A t e ' e iinde T O T E M Z M ile birlikte sembol atetir. T a p n a k l a r da ate hi s n d r l -

D e m e k e y t a n ve cin alglarn en a z n d a n A a B a r b a r l a d e k indirebiliriz. A s l n d a dek gider; oluur. bilin-bilin alt " R U H geliimi

z m de yle olacaktr... kabilelerini y n e t m e v e d n c e geileri

B u r a d a k o n u m u z l a ilgili o l d u u k a d a r n a d e i n i r s e k , A t e s e m b o l l kadn t a n r l a r n v e y a n d e r l e r i n , ve O'nun gelecekten litirme iinde k u l l a n d k l a r b y - f a l s e r e m o n i l e r i n d e ate de kadn da haber v e r m e , t o p l u m u y n e t m e (by-fal) de bilerek d o k u n u l m a z l a a n sayg ve korku u y a n d r c e l e m a n l a r haline g e l m i l e r ve y a b a n c iin, b u n a girmitir. totemli k a b i l e l e r c e de kendi gidileri de b u n a u y d u u k u t s a l l a m a gidii y e n i bir a a m a y a g r n m ve u y u l m u ve yaygnlamtr - . K u t s a l l a t r m a s r d iin kadn t a n r l - a t e - b y s e m b o l l m e d e n i y e t i n s a n l a r n a e y t a n - c i n gibi

Medeniyete geilince sadece kabileler,

alglanmtr - . Hicaz kent t o p l u m u bu g i d i t e n en az be-alt bin yl s o n r a g e l m e sine karn kendisi de y a z s z tarih n c e s i t o p l u m u d u r . kendisinde lere sentezlemek zorunluluunu gidiinin hatta kutsallar kutsal getirmitir; Kutsall gkolmaya hazr bir t o p l u m d u r : kut son1- K u t s a l l a t r m a sratmaya d i n a m i k bir elemandr. Bu, iki zt gidii

T a r i h e yeni yeni g i r m e k t e d i r . 2- Fakat k e n t t e n Bu lara. hem m e d e n i y e t e g e e c e k en son t o p l u m d u r , yani hem de bu yol medeniyeti kazanmak meziyet gsterdii, a n l a m a k gibi kazanlacaktr. cinlerden bir sallar kutsal o l m a k iin t m eski barbar olup geli tnl, ge meziyetini savayla ile gelir... cinlerin haber alanbirlikte Bir eit eski by-fal ilerinin babahanlkla g e l e n e k l e r e ( b i r i k i m l e r i n e ) sahiptir. frsatn vermitir

Muhammed'in cinleri

Temel,

b r a h i m ' d e n intikal airler, veren insanlardr.

olan,

y a y g n l a m a s ve t a n r s a l l k l a r n geliimiyle halk a r a s n d a d e y i m yerindeyse " a y a a dmesi"dir. 1500-2000 getikten sonra lenek destan gelecekten yl ler y a p m a k t a y d . Bu ii de s a z l a - s z l e airler y a p m a k t a d r l a r . bunu srailoullarnda Peygambersrailoullarndan Asurlular'a yumurtlayanlar de air olup ncelerindeyse

Peygamberlik gelenei dnce

bu g e l e n e k her y a n a y a y l m olmaldr. Ve biraz gekrnts falc-byc ilerine g i r e r e k diyar diyar

ezberleyip

haber veren

d o l a r l a r ; l h a m l a r n A l l a h ' t a n deil de c i n l e r d e n a l d k l a r n a inanrlar. C i n l e r i n i n a h s ad gibi adlar olur; onlar a r p g r r l e r . . .

Hicaz t o p l u m u n d a beslenirler.

airlerin

durumu

budur,

halk a r a s n d a cinlere

tutulup olan

Gelecekten

haber almak,

bilinmeyene

kar

k o r k u - h e y e c a n e t k i l e r i y l e airler, bir renktirler a m a kkll yannda Kurey Ulular budur: 6"Dediler ki" Ey kendisine zikir t indirilmi a a l a m a k , etkisini aadrlar. bu y z d e n , M u h a m m e d ' i , deli

k a b i l e - k a n d a aile

bir air y e r i n e k o y u p hep

g i d e r m e k isterler.

Mekke devrinde yaptklar olan, sen

mutlaka

cinlenmisin" M u h a m m e d g o c u n m a z , d a h a n c e k i s r e l e r d e b e l i r t t i i m i z gibi silah t e r s i n e e v i r m e s i n i bilir; tr; a l n l a r n a y a f t a o l a r a k iviler: 84(ktlklerin neklerle, "Kazandklar azablar) (bencil zenginlikleri) kendilerinden hibireyi savamad". ulularn psikolojisini d e r i n d e n y a k a l a m Lut k a v m i n i ve S o d o m ' u r n e k v e r i r k e n ve her z a m a n u g e r e i

Hicaz t o p l u m u , b r a h i m ' d e n beri intikal ile g e l e n 5 - 6 bin yllk geleb a r b a r l k t a n h e n z k m a k t a olsalar bile akllarn g e l i t i r m i biimlerde y o r u m l a n m a y a hibir resul derhal Allah ve nebi eytan karm (baka balamtr: ki, eder. hikmet O'nun eytann Sonra sahiFakat Allah iptal ve bir t o p l u m d u r . e y t a n k o n u s u da artk g i d e r e k cinler gibi ruhsal olaylar iinde i n c e l m i "Senden istekleri (ayetlere kendi iine dek) ayetlerini nce gndermememitik olmasn. bir ayetle) hkm

kesinlikle

karmasn salamlatrr. 52.

bilendir,

bidir." (Hac S r e s i .

Ayet) n s a n l a r da srekli d e n e m e - y a hatalarn basamaklarna basarak

retici g l e r l e birlikte t o p l u m biimleri v e o n u n l a birlikte d o a n n b a k a l a m s r e k l i deiir ve geliir. nlmalar iinde, ilerler; P e y g a m b e r d e olsa basamaklarna

l d r c S t r a t e j i k hatalar bir y a n a , beyin; z e k a ve akl srekli b a s a r a k onlar a a r a k geliir ve girlkendiliindenmie hata yapmayacak iin Peygam-

k k k k hata

dii y e n i t o p l u m v e d o a b a k a l a m l a r n a byle a y a k u y d u r a b i l i r ; d r c hatalar, u y u m s u z l u k olur v e kiiyi t o p l u m u elekten g e i r e r e k tarih yapar. gibi nderler, Stratejik (ldrc) t a n r s a l g z e l l i k g e m i " ( E n b i y a sresi. Peygamber kadar "ezeli:

101. ayet) yani

insan t o p l u m u n u n v e d o a n n

keskin z n d e n o l d u k l a r

berlik m e r t e b e s i n e d o r u " y e t i t i r i l m i l e r d i r . " V e insan t o p l u m u n u daima s t r a t e j i k h a t a l a r d a n l m l e r d e n d n d r m e k iin grevlidirler... Ama onlarn en sonuncusu Muhammed dahi olsa, insan akl irili ufakl hata b a s a m a k l a r n k a r a r a k y r m e k z o r u n d a d r . n k hayat t e z - a n t i t e z - s e n t e z ile zikzakl yrr. o daha ok t o p l u m u n u n eytan rindeki etkilerini benzeri a y e t l e r : bilir ve kendi M u h a m m e d b u n u sezmitir. A m a Kurey Ulular'nn kendi zeBu kar s a v a verir. olan

iinde o e y t a n a

Fakirlerle birlikte o l m a m a k ; v e y a

Kurey T a n r l a r y l a

birlikte, t e k t a n r A l l a h ' n a d n n a n l m a s gibi tan etkilemesi olduunu aklayan ayetler b u

uzlamalarn

hata, ey-

Peygamber beynindeki kadar olmasa da

i sava ak eder. O bu denli d o r u c u ba ve inanldr - . Peygamberiyle belirli cin olgularn toplumu arasnda, brahiminki u u r u m l a r olsa da Hicaz t o p l u m u b y l e s i n e gelikindir. hurafe geriliinden; almtr: sonra Zebur'da yazmtk." k e n d i l e r i n e inanrlar... da 'yeryzne kesinlikle iyi olur o l m a z Ve her o l a y d a k a r m a k zeredir!.. komncl zekasn eytanbilinle

uygulayan

akl t r p s n d e n bilgiyle kullarm "Andolsun varis

kaynatrmaya Tevrat'tan

olacak'diye

yi i n s a n l a r a ; 13-

kollektivizme;

"YUSUF SRES":

T e v r a t ' t a n f a r k l c a d e r s l e t i r i l e r e k ele alnr. " N e f i s ile s a v a , s a v a l a r n Freud'den zilerle beri modern tefeci Bu Finans en u l u s u ( y c e s i ) d i r " bu s z a n c a k , ayla birlikte eiinde yeterince olumas Kapitalizm

a n l a y p d e e r i n i yerli y e r i n d e y o r u m l a y a b i l i y o r u z . Nefisin bu d e r i n sekavrannn bezirgan evrenselliinin " t e s a d f deildir: gesidir ayn Hz. kiinin t a r i h s a h n e s i n d e o l g u n l a t n n g s t e r Kur'an bunu, kendi ann zorunluluklar l-

zamanda...

M u h a m m e d ve

l e r i n d e d e olsa, y z l e r c e yl n c e d e n g r m v e bildirmitir. " Y u s u f s r e s i " bunu dersletirir. bir b t n l ve a n a iine girdii yaygnlamtr. gre stnln gsterir Bu s o s y a l snf y o r u m l a r n da a a n , beyin - kii psikoloji inceliklerine de g i r e b i l e n ki bu, sosyal medeniyetlerin evrensellik aamasnn gereidir,

snf p a r a l a n l a r

" Y u s u f S r e s i " nefsin t e m e l l e r i y l e ilgili eitli gidilerini r n e k l e y e rek, b u n l a r n t o p l u m z a r a r n a o l a n l a r n y a s a k - h a r a m - z a r a r l i o l a r a k ayklar-rnekler; islam a l e m i n i n b e y i n l e r i n e ( y r e k l e r i n e ) g i r e r e k nbilir. Dahafuz e t m e y i d o l a y s y l a k u t s a l l a m a y

s l a m ' d a " e y t a n " m e s e l e s i bile, nefisle z d e l e t i r i l e r e k kii ve beyin zerine g i d i l m e k incelii hassasiyeti ve ustal gsterilmitir. s dlerin y o r u m u n a bile girilmitir. Yani bilim ve bilgi A l l a h ' n basks altnda olsa bile s o n s u z geliim y a p a b i l m e z g r l n e sahiptir. Ne kadar bilgi ve bilim olursa, o denli Allah'n ispatna k u l l a n l m a k istenir. nk Allah "en bilgin" olandr. Bilgi ve bilim Allah'n bir yansmasdr - . Bu yzden bilimden korkulmaz, tersine bilime zgrlk verilerek savalr-. A n c a k d i y a l e k t i i n b u cilvesi, son d u r u m a d a , imi iinde, A l l a h g e l e n e k - g r e n e i n i alacak bir gidii alp gelimesine (kendi egemenliine menliine kurguluyordu. karlar bilimin s o n s u z gelibilince k a r a r a k din, bilimi egezgrlk (bilinaltmz) nce

dorultusunda)

tand;

belirli b i r i k i m l e r d e n s o n r a asl g e r e k l i k her t a p l a n o l d u u gibi da bilin a l t n d a n kurdu... konulara ilikin a y e t l e r pek g i r m e z . Hz. Yaln skp atmaya ynelmek zorunda

tektanrc Allah'

kald ve bilim s t n l n luluk vardr. iin kendi Araya baka

Y u s u f S r e s i ' n d e dier s r e l e r e gre d a h a g z e batan bir derli t o p b a s i t - t a n d k v e ok ilenen yklerden lkel biridir. A m a Muhammed

a n d a n e m l i d i r bu. znt duyan

s o s y a l i s t t o p l u m u snfl t o p l u B u n d a n en ok Yusuf Peygamkendisi olur.

ma z l r k e n , " n e f i s " bireycileir. tiksinen ve ber r n e i y l e , ta nefis nefisin

Hatta hayvanlar.

Peygamberin

b e y i n d e k i cinsel v e s o s y a l y a s a k l a r l a d i n a m i z m i r a d e y e iaret eder. Y u s u f s r e s i n i a d e Hem kendisini hem evresini bu Yusuf yks, Msr'a yaplan Hiksos

bulmu zaaflarna ve elikten konuda tarihsel uyarr. Oysa Tevrat'ta

ile z d e l e t i r e r e k anlatr.

D e v r i m i y l e k a r m bir y k d r . hemen

Kur'an bunu " N e f i s " d e r s i y l e P e y g a m b e r i m i z i n bu (rneklerin) bu en bellidir. kssalarn balarken indirdik ki hatrlat-

ele a l m a y kendi t o p l u m u iin d a h a u y g u n bulur. sreyi sevdii 3malar 2Ama sredir. "Biz, gzelini sana "Biz balang ayetlerinden i bu Kur'an' ykye olarak Kur'an'dan bir Kur'an sana vahiy etmekle

anlatyoruz... O'nu Arapa bu

genellikle yapar: anlayasnz." btnne tek burada nk: anlatan burada hatrlatmalarda Y u s u f sresi, en gzelini sana bir b t n l k ve s r e n i n baa tek konuyu

bir y n e l i vardr. "Kssalarn

batan

a n l a t y o r u z " hatrlatmas k a y n a k l a n m gibidir. gzeli nefsin en

zellikle Y u s u f P e y g a m b e r i n y k s n d e n Yusuf Peygamber'in rumu ve tedavisi bizzat kendisi gibidir.

belirgin y a n s m a s - y o bir erkektir.

Y u s u f P e y g a m b e r dnya

Kadnlarn nefsini ayartr. A m a o elikten iradesiyle cinsel ve sosyal yasaklara uyar. n k O psikolojk bir ruh hekimi gibidir. Dnceleri okur, insanlara anlay gsterir. Ve szlerin dlerin y o r u m u n u yapar. Nefis y o l u y l a , m e d e n i y e t e gei y a p a n insana, P e y g a m b e r e bile nfuz eder. Besbellidir ki Hz. M u h a m m e d bu y k y d e f a l a r c a , ok iyi d i n l e m i ve bellemitir. p h e s i z ki nefis z e r i n e s e v d i i b e e n d i i iine iledii dersleri dek arzu Hz. san gibi, de a l m , e v r e s i n i n de b u n l a r d a n y a r a r l a n m a s n s o n u n a h m a n i z m e ve n d e r l i e y a t k n her insomutlatrmak merakna arpmalarna) da bunu, saetmitir. karanl aydnla karmak,

M u h a m m e d de bilime,

hiptir. n s a n nefsi en g r n m e z en b i l i n m e z t u z a k l a r l a ve itilimlerle ileyen Bu beyin mekanizmasna (bilin-bilinalt dayanr. bu d e r i n bu kom e k a n i z m a d a cinsel v e s o s y a l y a s a k l l a r l a d i n a m i z m P e y g a m b e r kendi hayatndan kazanarak

enileip-arlar. itilimleri sezer. A m a nuya bylenir;

bunu y o r u m l a y a m a z . Y o r u m l a y a m a d k a k u t s a l l a t r a r a k dersletirir.

ayetler konuyu

Yusuf Peygamber'in yks,

Hz.

Muhammed'in

bu

konudaki

has-

sas m e r a k n a d o k u n d u u l d e s r e l e r v e a y e t l e r iinde zelleir. E n ele g e i r i l i n m e z v e y n e t i l e m e z (bilinip g r l e m e d i k e t a m tersine insan bilinalt etkileriyle y n e t e n hayvanlndan son hatta alaltp yerlere seren yanmz) nefsimizdir. Gerekten de insanolu O'nu bilince karp y -

netemedike sosyal

k u r t u l a m a y p d o a v e insan t o p Do a ve insan bilimlerinin "Nefis" konusu olmutur. konu bu

l u m u n u d z e n e s o k a m a y a c a anlalmtr. bilerek b i l m e y e r e k geldikleri Nefis insan nsan ise, btn btn Beyni veya "Zihin cephe

Beyninde younlap zetlenmektedir. sreleri derinlikler bilimi" denen bilimlerin ama b i l h a s s a n c e insan b i l i m l e r i n i n ve g i d e r e k maddecilik olmakszn

bilimlerin s e n t e z i btn

olarak gelien tarihsel bu son

zmlenemez. Bu y z d e n olma Hz. zisi, sava ycesidir" s z n e bal bilimler, ve cephe hesaplamasyla sentez "Nefis ile mcadele bu savalarn en verirlerken, uyarlar slam'n

dorularlar. kendi a n d a k i p o t a n s i y e l sehassasiyette insanlk kollektivist-bilimsel iinde y a a d an

Muhammed bana, ki

(ve Kur'an'n) ne denli

olduunu

a n l a t m a y a y e t e c e k gtedir. Muhammed'in determinizmidir bulup M e d e n i y e t l e r i n ( d n y a n n ) t k a n d bir o r t a m d a t a r i h -

phesiz

asl g l olan.

sel d e t e r m i n i z m ite byle hi u m u l m a d k A r a b i s t a n ' d a a d a m n tekilatlayverir... Bu yzden larda yaamas ve

M u h a m m e d - K u r ' a n v e s l a m d e y i p g e i l m e m e l i , bilinM u h a m m e d i n ve K u r ' a n n insanM a d d e c i l i e , Tarih bilince sonu karlna bilimine (evrimin verim "Bilimin her trl hayvanlmzn maddehafife a l n a m a z . evet ama Tarihsel Allah'n O bir t r l

lere karlmaldr. Y z l e r c e yldr Hz. kar belki de en s o n s a v a buluuna ilerleyiine kanunlarna)

bu c e p h e d e kalacaktr: zaman sosyal

hayr" d i y e c e k l e r d i r . nk

(kii-snf-zmre didimelerimizin) mzminleecektir. cilik kendini bile ikna e t m e k t e n

gelmeyecek,

kabataslak evrimcilik veya tarihsel uzak d e r e k ,

hastaln-sansrcl-

n ve en k t s i n c e l m i m a n e v i i d d e t i n p e n e s i n e en az kar t a r a f kadar d m olacaktr - . imdiden bilince k a r p a r p m a k gerekir. .. 1750 dolaylarnda Msr M e d e n i y e t i srailoullakabibir t a r i h s e l d e v r i m l e s a r s l m a k t a d r . Y a k u p ve Yusuf zaman: H i k s o s l a r a d n a bal Bu tarihsel

rnn bu t a r i h s e l d e v r i m d e n uzak d m e d i k l e r i anlalyor. devrimde srailoullar denen Yakupoullar'nn, bal leler birlii v e y a tekilatlarnn konfederasyonunda, Yusuf'a kan t e k i l a t l a r n n dier k a r d e kan

liderlii, Y a k u p ' u n d a d e s t e i y l e ne k m a k t a y k e n ;

m u h a l e f e t i y l e k s k a n l y l a karlanmtr. Y u s u f ' u n y-

ks, bu olay m a s a l l a t r m olmaldr. Asl T e v r a t ' t a T e k v i n 37 ile 50. Bap'lar a r a s n d a uzun uzun anlatlmtr. nk tarihsel geilmektedir. devrim ile b a r b a r l k t a n Kur'an kendi t o p l u m u n u n tarihsel g r e v l e r i n e gre olay, " N e f i s " t e r b i y e s i a s n d a n dersletirir. m e d e n i y e t e , snfl t o p l u m a Bu, b i r e y s e l l i i n - k i i m l k i y e t i n i n , eski snfsz t o p l u m u

ahlakyla birlikte p a r a l a m a s ve b o z m a s n d a n te, k o n t r o l n e alp dej e n e r e e t m e s i n i n de d e v r i m e kar g e l i e r e k akt bir giditir. A l l a h ve Peygamberi l bu gidii, d e v r i m e k i r d e i ve c e p h e s i Bu y z d e n Y u s u f ' u n y k s ; snfsz t o p l u m ahlaknn, iinde kontrole alnefislerin t e r b i y e s i medeniyet; snfl mak ve yeni d o m a k t a olan m e d e n i y e t i n c e k i l e r d e n daha uzun m r klmak zorundadr. komn; asndan, ilkel

t o p l u m ierisinde de k o r u n m a s n amalar. siz. A n c a k Kur'an A n c a k daha rinde nefislerin dikkat ektii kadar cinsellik mezden gibi

Bu y n y l e ne karlr.. kayglar g d e r p h e -

T e v r a t ' t a yer alan Y u s u f ' u n y k s d e ayn bir tarz g e l i t i r m e m i t i r . D a n k ve karktr. ilkel t o p l u m l a r n Barbar, ve

dorudan "Nefis"lerin terbiyesinde younlaan medeniyete zlleilikilerinde kabarlagr-

o zamandan, ibretli

m e d e n i y e t k a r s n d a nasl bir geliimdir. m e g a l o m a n i k sivrililerin

kabarp p a t l a d ve b u n u n medeniyetle kskanlklarn

rn y o k s a y m a y a c a k kadar dikkatli ve sentezcidir. Yeni gelmez, n e m s e r v e g e l e n e i n e geirir. 2000 y l d a n ar bir z a m a n s o n r a g e l e n nemsemeden Modern nksanmtr - . 4"Hani yapamaz. iin ise Y u s u f ' u n y k s insan

bir olay

M u h a m m e d de ayn olay pek bildiktir ve t e r s i n e ka-

Baya gelebilir. Yusuf babasna

Hayr, M u h a m m e d z a m a n n n e t k i l e n i Baba dmde on ona bir yldzla, s e c d e eder.

lerinin en derin

kkleri y a k a l a n r s a bize de d e r s l e r kabilir. demiti ki:

g n e i ve ay g r d m ki bana s e c d e e d e r l e r d i . " Yusuf o kadar g z e l d i r - y a k l k l d r ki t m e v r e n Bunun anlam: n s a n , e v r i m i n en stn a a m a s en deerli varldr. Bu p h e s i z ki d o a d a n ve Bu y z d e n olsun, kii dek bilinlice bilin-

Evrimin g c , insan t o p l u m u n d a ve o t o p l u m u n ierisindeki y e t e n e k l i t e k i l a t - b i l i m s e l n d e r i n s a n l a r d a yansr. t o p l u m d a n gelir, doadan bedeni kii ve t o p l u m d a n aklyla aldklarn sonuna kiide e n i l e e r e k - k i i l e e r e k yansr.

altyla olsun g e r i y e v e r m e s i n i ve yaptna mlkne dndrrse)

bilmelidir. T e r s i n e kii, h e r e y i n i kendi mal-mlk ederse doa ve insana: (hereyi Evrime bu yaratan

hkmeder ve kendini

ters d e r e k n n d e s o n u n d a yaratc zelliklerini en y o u n

kendini v e t o p l u m u n u z a r a r a sokar. (doa ve t o p l u m u n ) biimlerde t a d k l a r lde, kendi a-

G e r e k P e y g a m b e r l e r ve nderler, evrimin

larnda evrimin en stn yanstcs-elisi olurlar.

Her insan evrimin bir

y a n s m a s ve elisidir phesiz. A n c a k evrim birikerek ve atlayarak iler-

ledii iin P e y g a m b e r veya nderlerin kt alarda, evrim, o gidii ok youn mesajlarla budur. bu tr kiiliklerde s e n t e z ederek (yetenekli klarak) duyurur-belirtir. dan fark P e y g a m b e r l e r i n veya nderlerin sradan dier insanlarZaten giderek hemen her insann da ayn grlerde da evrimin o biriciklii

birleip bu grleri t o p l u m l a t r m a s da bu gidii (evrimin biricikliini) anlatr-. Ayn t o p l u m d a zt cephelerin o l u m a s iindeki diyalektik ahlann y a n s m a s n d a n Yusuf'un hesiz. ruh Btn ryas tam anlamyla bir e v r e n i n Y u s u f ' a secde baka bir ey deildir. bir y a n s m a d r pyorumunu bugnk Bu y z d e n Y u s u f ' u n k a r d e l e r i n e , dier

megalomanik ediinin

h e k i m l e r i n e bile s o r s a n z bu yant alrsnz.

babas (ki b u n u , Y a k u p ' u ;

K o n f e d e r e s y o n , Y u s u f ' u kan t e k i l a t b a k a tledi, nk bu ryan k o m n g e l e n e i n i yaama, dedi. insana.] ftira

n a l a r a k ele a l m a l y z ) Y u s u f ' a bunu u l u - o r t a kan kan t e k i l a t l a r n a a m a m a s n y o r l a r d , her konu 5- "Babas ederler, tuzak Yusuf'a kurarlar hemen olum, sana; btn

Kabileye yaylrd. kardelerine ak bir [dmandr paylar. dier

eytan

nderlik yarnda Y u s u f h e n z bunu sunda rezonansa Burada Aka lii) biimi, Y u s u f ve ryann

kan t e k i l a t l a r n n bilemez. A m a babasnn

r e k a b e t i l m olur. Liderlik konukardelerden

babasyla

gelirler... ryay, mevki liderlii hrs

(kan t e k i l a t l a r n d a n ) farkl y o r u m l a d k l a r anlalyor. bu hegemonya; ( k e n d i n e ak bencilYaanan ayp toplum karlanbiiminde ve yorumlanmasndan bireycilik hele korkmaktadrlar.

komnn

p a r a l a n olsa da

h e n z k o m n c l g e l e n e k l e r ar kertesinde iftira ye t u z a k l a r a - k t l e n m e l e r e sezerler. O n l a r ryay, A l l a h ' n

basmakta maktadr. yol ac; (evrimin) 6-

bencillik y a s a k

Bu y z d e n byle bir rya paralayclktadr. babas bunu

Y u s u f ve

bilirler v e y a

bir iareti, Y u s u f ' a bunu seni, byle retecek. Yakup

Peygamberlik rtbesinin verilmesi olarak seti Sana ile ryalardaki nimetini olaylarn nasl yoruincetamamSenin

yorumlarlar. A m a "te

kendi a r a l a r n d a gizli t u t a r l a r : Rabb'in ve sana Peygamberlerin shak'a da nimetini snnetlerinin

munu (veya A l l a h ' n liklerini) lamsa, Rabb'in Bu

kitabnn Atalarn ve hikmet[lidir].

brahim

soyuna ve

tamamlayacaktr.

bilici geliim

iinde btn

P e y g a m b e r l e r psikolojik t r a v m a l a r z o r l a n Dolaysyla Hz. yazp sylediklerinden bastrrlar. Deve t a r l a r ve uur a l t l a r n a

m a l a r - d r a m a t i k elikiler yaarlar. ok d a h a lerinde dahiyane kendisinin fazlasn en beyinlerinde rahat s y l e y e n i kendine

ve y a z d r a n gven

Muhammed'dir.

z e r i n d e ve her y e r d e para sezilere v e

para ayet y a z d r a c a k psikolojik g c e ve duygusuna, gerek ycelimlere Kur'an'n v e

erimitir. A m a y i n e d e b u r a d a y a p m a y a a l t m z gibi uuralt a r a t r l m a y a m u h t a kalmtr - .

M o d e r n n d e r l e r i n de k e n d i l e r i n d e P e y g a m b e r c e bir g h i s s e t m e leri v e b u n u y a z l a r n d a d a v r a n l a r n d a s z l e r i n d e d i k k a t l e y a n s t m a lar, s a n l d n d a n o k d a h a ok) cesur bir y e r d e stn bir o l g u n l u k - g e r e k y c e l i m l e r - t e c olan hak y e m e z - s a t l k o l m a y a n - t e m i z Y i n e de iinde bu geliim klBu y z d e n b e n i m diyen liderler kanayarak iin dklp tm rbeler v e bilim otoritesi gerektirir. A m a e n ok (veya b u n l a r d a n d a h a hepsinin temeli kollektif a k s i y o n zellikleri gerektirir.

dan ince kltan keskin bir gidi izler. trajikomik Adam gibi megalomaniler ve

paranoyalar

giderler. A y a k t a k a l a n l a r n i psikolojilerini ise a n c a k kendileri bilirler: tartlamamak trajedilerini aabilmek yaptklar giriimler-hurular; yalnzlklarn da a m a k bilinaltlaryla d e p r e t i r i r durur. bile para etetmedike krizler y a r d m btnlee-

rek p s i k o l o j i k i k a n a m a l a r ve y a r a l a r medii yer v e z a m a n l a r oktur.

Kendi y a r a l a r n y i n e k e n d i l e r i n i n s a r a r a k i l e r l e m e l e r i Toplumsal bu tr d i r e n i l e r kendi iine kapal

m a a r a e r m i l i k l e r i n e y a h u t ke-

sini d n e n s a h t e k a r l k l a r a da varabilir. V a r m a s a bile btn koullar hatta en y a k n e v r e s i , Onlar da T u r h a l l bir hall a m u r l a r a b u l a m a k d r m e k iin elbirlii ederler. zetle, Peygamberlikler veya nderlikler, kendi ilerinde nemli trajedileri saklarlarken, bilin ve bilinalt gel-gitleri, onlar eer zerine giderlerse daha iinde ince gr ve sezilere ulatrabilecek zenginlikler tarlar. Babas Y a k u b bu tr z e n g i n Hz. psikolojik med-cezirler te Y u s u f ve

bulunuyorlard. Muhammed, benzer-paralel en ile az o n l a r kadar a n l a y a r a k eytan bulunduklar zdeletirmesi, sosyolojik ve l d e onlar nefis

O n l a r d a n y z l e r c e yl s o n r a g e l e n koullar iinde b u l u n d u u "Yusuf'un Muhammed'in "Ak "Eer lerine yenilmi Geri bir ryas" Y u s u f ile dmandr eytana sz nazil ald dersleri y a n s t m a y a a l y o r d u . olaynda Babasnn eytan uymu, istenir. Yakub

iinde

psikolojik kaosu ok derinden anladn insana" stn vnmek, kardelerine

gsterir: iin bu ryan iktidar ama kardealna Hz.

gelmek yani

aarsan bu

nefsine

iindeki syler

olursun"denmek

Yusuf'a olmutur.

(Babas)

ayet

Muhammed'e

Btn bu h a s s a s i y e t e ve d i k k a t e ve nefse e g e m e n o l m a y a , e y t a na u y m a m a y a r a m e n ztlkl g e l i i m srer; Yusuf'a 8bamza yanl ve babas Yakub'a kar ki: Allah'n hikmetidir; "Kardeleri, bizden daha iindedir." k a r d e l e r i g i d e r e k aka, n k ztlk, zkardei tilaf da babir cepheleirler, "Yusuf Oysa biz ve

geliim bu ztlklardan kacaktr: demilerdi sevgilidir. Bnyamin ak cemaatiz Babamz

9yalnz Ondan

"Yusuf'u size sonra da

ldrn Allah'a

ya

da

onu [edip

bir yere salahl

brakn sizi

da

babanzn ve olasnz.]

yz

kalsn.

Bundan

byle tvbe

babam

yalnz

grsn

sevsin.

bir kavim

Burada " C e m a a t " veya " T o p l u l u k " sz p a r a l a n m a a a m a s n a girmi kabileler a n l a m n d a y o r u m l a n r s a masal v e y a yk daha gereklik zeminine oturur. gelenekli kardeleri dar kiisel; Hemen bilebildiimiz btn Peygamberler, Semit atalarndan ve t o r u n l a r n d a n a m a daha ok p a r a l a n m a y a henz geen k o m n kk t o p l u l u k l a r d a n veya slalelerden kagelmitir. Yusuf ile arasndaki elikiler bu bir p a r a l a n m a n n sosyolojik olduu brakrlar; babalarna "kurt kayedi psikolojik boyutlarn da k a v r a m a m z a y a r d m eder... Yusuf'u kuyuya

Kardeler;

Y u s u f ' u " diye bildirirler. s m a i l l i l e r kervan gelir. Y u s u f ' u k u y u d a bulur. " P a r a y l a s a t m a k zere Msr'a gtrr." Msr'da h a z i n e b a k a n o l a n Ktfir, Y u s u f ' u satn alp kars Zeliha ile birlikte Y u s u f ' u Yusuf, gidiini 21sn nu pek belki Msr'da bu b y t r ve eitir. iinde kiiliini gelitirir. hem kiisel h e m d e s o s y a l o l a y l a r n karsna evlat O'na dedi ki: ediniriz. ryadaki getirir Buna Bylelikle olaylarn ama iyi bakaYusuf'u yorumuinsanlarn b a r b a r ve m e d e n i y e t elikileri n e kar: Yusuf'u ya da

R y a l a r n y o r u m c u l u u n d a , yani k a v r a m a d a ustalar; "Bir Msrl bizlere iyi bir bunu satn ald. ola, faydas imkanla

yerletirdik.

rettik. ou

Allah

emirlerini-buyruklarn

yerine

bilmezler." bir g e n a d a m d r artk. kendi bu Yusuf kiilikleri-ryalar kendini y o r u m l a y p n e f s i n e e g e m e n olabin e f s i n i n s n a v d a n g e m e s i n e gelmitir. kez Y u s u f ' a evirip Yusuf'u fuhu iin kadn arzu etse de cinsel Eer Rabb'inin Bylece fuhuu sekin belgesini grve ktl

Yusuf ok yakkl yorumlama

ustasdr. A m a namluyu uyar:

lecek m i d i r ? i m d i sra, D i y a l e k t i k gidi,

t a h r i k eder, Y u s u f n e f s i n e zor e g e m e n olur; ve s o s y a l y a s a k l a r a 24memi ondan "Andolsun olsayd, O dndrmek kadn da istedik. O'nu kadn arzu arzu nk etmiti. etmiti. o

tertemiz

kullarmzdandr." S n a v srer.

Y u s u f bu

nefis savan

pek kolay kazanamayacaktr - .

Zeliha ve kocas Ktfir bu olayn k a p a n m a s - d u y u l m a m a s iin ne kadar Y u s u f ile birlikte sz birlii y a p s a l a r da Kent'teki kadnlar a r a s n d a olay yaylr. D e d i k o d u b y m e m e s i iin Zeliha kadnlar evine d a v e t eder ve D e d i k o d u y a p a n kam e y v e kestikleri hak v e r m i olurlar. bunlarn beni davet k a r s n d a arrlar, hatta keserler ve Zeliha'ya bana gre olurum." zindan, Y u s u f ' u bir frsatn bulup onlarn karsna karr. dnlar Y u s u f ' u n yakkll baklarla ellerini yanllkla 33ettii onlara "(Yusuf) eyden meylederim Rabb'im Eer ve

Z e l i h a ' n n a r z u l a r n a dier kadnlar da dedi, iyidir. onlarn

katlm olur. benden uzaklatrmazsan

tuzaklarn

cahillerden

Yusuf bu fuhu talepleri Hz.

k a r s n d a z i n d a n l a r a d m e y i yeler.

M u h a m m e d h a d i s l e r i n d e , n e f s i n e h a k i m o l m a y ve ahireti d-

n m e y i yani s o r u m l u l u k l a r n (tarihsel g r e v i n i ) y e r i n e getirip v i c d a n i h u z u r a k a v u m a n n n e m i n i k a v r a m a y aklla z d e t i r i r ; a h m a k l ise srekli ayn nefis ve s o r u m s u z l u k hatalar y a p t k l a r yaktrr - . Cinsel y a s a k l a r i n e m e k ve K o m n c yahalde A l l a h ' a yalvarp yakaranlara en b a t a k iki

G n m z d e b u cinsel s a k n m a pek n e m s e n m e y e b i l i r . O y s a nefsin ucu vardr. s a k l a r d a n o l a n b e n c i l l i e esir o l m a k . v e y a cinsellii yozlatrr; lar, cinsel meslek veya eilim Her iki u da gidie gre insan

r u h s a l - t o p l u m s a l h a s t a l k l a r a srkler. A m a cinsel y a s a k l a r i n e m e k haline g e t i r m e k insan v e t o p l u m u r e t i m ve y a r a t c l k t a n alkoyar. yasaklar henz o k tazedir. Ne kadar medeniyete gibi bir gei

M u h a m m e d (ve atalar b r a h i m - s m a i l - s h a k - Y a k u p - Y u s u f ) z a m a n ve ry zamanlarnda, S o d o m - G o m o r a rneindeki e i l i m yani komn b a s t r l m y a s a k l a n m olan eyin gelenekleri-kollektivizim-toplumculuk baskn cinsellie ald

p a t l a m a s y a a n s a da; gidi

iin; y o z l a m a , m o d e r n a n r y n y a a d m z g n m z d e kyaslanamayacak llerde yzeyseldir; ruhlarda derinlememitir; baz zengin dzeyindedir. olan Sodom ve Gomora toplumda yaygnlamam ve kii z m r e l e r iinde d e n e m e tarihsel devrimlere uzak

aamas,

kalm kent m e d e n i y e t l e r i n i n r y p k o k u m a a a m a s d r . V e b u y o k kentler nadirdir; sk sk r a s t l a n m a z . A m a y i n e d e a n t i k a d a k i sergileyen b y k ibretlerdir... elikten iradeybir zaferdir. medeniyetlerin ry aamalarn

Bu y z d e n Y u s u f ' u n f u h u snav k m s e n m e m e l i ; karlk-nankr o l m a m a ve grevine ihanet kendi etmeme

le fuhua y n e l i k bir e i t i m d e n s a k n m a s , t o p l u m c u l u k - t e m i z l i k , vefaadna nsanolu farkna v a r a m a z , uuralt lum-yaratclk-yeteneklerin Hz. lyle yaayan istediini y a p m a k iin binbir sapvermi-hastalk-

mazeret uydurur kendine; ama son d u r u m a d a bir bakar ki retim-topgelitirilmesi yolundan lar-yozlamalar yoluna girmi; geri dn iin i iten geivermitir... M u h a m m e d z a m a n , Fuhu d a v r a n l a r , henz k o m n n zbirlikte patlamtr. 40 y a n a kadar dzenli bir insan yaam

olan v e y a hi o l m a z s a bir ailesi olan ve d a h a o k lkc bir t o p l u m s a l l k M u h a m m e d iin, Fuhu eilimlerini y a k a l a m a k hatta t o l e r a n s Hele drt kz 2 3 yl babas olarak... Sonradan Muhammed'in hastalkl szca e l e t i r m e k ; Y u s u f s r e s i n e bu y z d e n ayrcalk v e y a zen gsterm e k doaldr. yanslmalar da; t O'nun saysz elerinin o l m a s da cinselliin olmaz. va iinde, t o p l u m s a l sk olgunluk-hmanizm kurucusu ve patlamas olmamtr;

genellikle t e k i l a t l a n m a - s l a m y a y m a sabalar ve y c e l m e iinde geer. Son yllar olarak son ina deerlendirilmelidir. erkek ocuuna eden Hz. Msr'dan esinle-

bu eilimi ok iyi a n l a y a r a k r g l e d i i y r e i n i n y u f k a l a yllar olan Kabe'yi cariyesinden (ilk s l a m - A l l a h

hediye verilen geleneinin

brahim'den

nerek) " b r a h i m " adn gibi lmesi karsnda bir baka tutamay, timden

k o y m a s ve adan O'nun

18 a y l k k e n bu

dier e r k e k o c u k l a r halde, kendisini Cinsellie, aklar.

coarak alamay

yasaklad durumunu insanla

f u h u a kaan eilimler, insan y a r a t c l n a engel olur. b a k a s yalandr. Cinselliini sevdii yaayarak retim-yaratclk verimliliini lilii a r t r m a k yaratcln mizi Muhammed'in nefis ayet v e ne arttrmas

nsan iin reBu v e r i m baldr.

normal yollardan

gerekir.

kalite s r a m a l a r n a lnceye

u r a t m a k da cinselliikurtarmamza kalmam, da

insanlatrmamza-hayvancl seviyelerden hadisleri kan

kadar srmekle

kalite atlamtr... Bu a d a n konusunda

P e y g a m b e r , a y e t l e r d e k i tleri, bilhassa ayetlerdeki dersleri kendi y a a m n d a

s n a y a r a k kard gibi ayn z a m a n d a k e n d i s i n e de sk sk h a t r l a t a r a k t l e m i ve bu tlerin dna k m a m a y s o n u n a dek nefsinde zorlamtr diyebiliriz. eli eli aile biimine aile s i s t e m i Muhammed gememi oturumaya uygun zamannda Arap toplumu, Medeniyet meselesi ile miras slamn henz t e k birlikte t e k bulunuyordu. balar;

gncelletike... yarar

P e y g a m b e r , bu aile biimi geliimi iinde ok eli toplum kurallarna olarak ve o l a c a k b i i m d e yaamtr... Yusuf Peygamber'in "Nefis": kadr. in iinde bal vardr. Y u s u f a d e t a le y k s e l m e k ve ynde eitmeyi 33bunlarn zaklarndan 34virdi. 35ve "Gnlm istedii "Hemen O iitir o "Sonra adamlarna) Y u s u f ile Dieri dn rumu bunlar yorum. nl n 246 kurtar bilir." baz birlikte iki belgeleri-delilleri zindanlara yiit d e l i k a n l t e r c i h eder. b r e t i n cinsel

bir y a a m , y a a d

tekilatlanmasna

C i n s e l l i k ve iktidar snav kuatlmtr. A m a yerine

ise b a m b a o bu y n y -

bana t a h r i k : eilimlerle

uuraltn tuzaklarla fieklemek hapse girmeyi

mesleklemek (jigololamak) k e s k i n l e t i i yer burasdr: bulmutur. onlara, eyden Yusuf'u toyluk daha dahi iyi. ve uygun akar (fuhu) beni." yantlad

Kur'an, t o p l u m u n u bu ederim." Bunlarn "Bence" zindan

isteklerinden-tugeri e-

Rabbi

onlarn

tuzaklarn halde

grdkleri-bildikleri atmak da daha uygun zindana

(Ktfir

Yusuf'u

geldi"... Birisi asld.

konmutu, Yusuf,

o n l a r a s l a m d n c e l e r i n i alad. bu hizmetkara at

Ryalarn yorumlad. sordu.

H a k a n ' n y a n n d a h i z m e t k a r oldu.

H a k a n , yllar iinde ilgin bir Hizmetkar Yusuf'a D v e y o gryorum, baak bana." gr-

ve y o r u m u n u

geldi. Y u s u f d y o r u m l a d . uydu: "Kral Ey dedi efendiler ki: 43-

Kral Y u s u f ' u y a n n a getirtti. dmde yedi yeil, yedi yedi semiz de yorun inek kuru

"Ben Ve dm

yedi zayf inek yiyiyor.

yorumlayabilirseniz

rya y o r u m c u l a r t o p l a r a m a bir t r l d n g e r e k a n l a m H i z m e t k a r bu a r a d a Y u s u f 'u hatrlar ve z i n d a n a g e l i p

bulamazlar.

r y a n n y o r u m u n u sorar.

47tiinizi gerisini 48rak nizi

"Yusuf dedi baanda depo "Sonra

ki:

"Siz

adetiniz ancak yedi o

zere

yedi

yl az

rn bir ki

ekersiniz miktar tohumluk

bialp ola-

brakrsnz, edersiniz." onun az ardndan miktar

yiyeceiniz kurak yllar yl

gelecek iin ki,

sakladnz yeyip 49"Sonra verilecek

dnda

nceden o ylda

biriktirdikleriinsanlara Hayvan bol sa-

bitirecek." onun ve ardndan insanlar bir yl gelecek o yl bol meyve skacaklar.

yamur acaklar."

B u y o r u m h e m s o s y o l o j i k h e m d e p s i k o l o j i k o l a r a k Kral'n d u r u m u na uyar. Y u s u f ' u y a n n a g e t i r t m e k iin arr. A m a Y u s u f eski bir hesab ve k a p a t m a d k a t a m zafer elde e d e m e y e c e i n i uzak g r l d r : 50Ellerini karsn unu nomi 55ben "(Eli kesen bu o rya yorumunu gelince, Rabb'im amac Kral'a getirince) Bunu Kral aratrp "O'nu dn ve bana ona gesor: ortaya Eli yanna benim Yusuf ona neydi? onlarn "Efendine tuzaklarn b i l e c e k kadar c e s u r

tirin" dedi.

kadnlarn

gerei

phesiz itiraf eder.

bilir" dedi.

Kral kadnlar b u l d u r u p sorar ve g e r e k o r t a y a kar. Zeliha da suKral Y u s u f ' u zel dost edinir, O ' n u b a k a n y a p m a k ister. Y u s u f ekob a k a n o l m a k ister; "Beni iyi lkenin korur ve o g e r e k t e n t o p l u m s a l s o r u n l a r psikolojisihazineleri iyi zerine bakan yap Kars evre nk Zeliha tasarkentler kentinde Kardeler ne d e k k a v r a y a n onlar uzman grldr: (Msr'n) olur. ynetmesini Ktfir, bilirim" dedi. arttrr ve gelince kalrlar. ktlk yllar Kenan

Y u s u f vezir ( b a k a n ) ruf e d e r e k rn

eski vezir l m t r . btn

ile Y u s u f evlenir. Y u s u f t a r m s a l depolar. Msr'a b u d a y a l m a k iin

retimi

Ktlk yllar

gelmek zorunda

o t u r a n Y u s u f ' u n babas Y a k u p v e k a r d e l e r i d e Msr'n y o l u n a d e r ler. Y a k u p , B n y a m i n hari dier o u l l a r n Yusuf'u tanmazlar, Y u s u f onlar tanr. Msr'a gnderir. bildirmez. Fakat htiyalarn Birok dolayl biraz d a h a

karlar a m a a r a l a r n d a k i eski h e s a b da k a p a m a k ister. o l a y l a r d a n s o n r a Y u s u f kendini tantr. yaylr s l a m ykleri dka dnceleri... Hz. M u h a m m e d ' e kadar ulamtr.. ler. A l i e Y a k u p ve oullar ve Y u s u f birleir ve

K a r d e l e r hatalarn kabul ederher y a n d a

B u r a d a o k b y k bir d e r s d a h a v a r d r : abuk umutlanr ve arabuk umut minizm gidiinde umutsuzluk grecedir; 87ler "(...) Allah'n rahmetinden umut umut

"Nefis" gereklere ulamakeser. O y s a tarihi deterOna

d a i m a bir z m vardr. kesmeyin yalnz kafir

u l a m a k iin bilgi, bilim ve m c a d e l e gerekir: kavimAllah'n rahmetinden keserler."

14-

"NEML

SRES" prosesinde, g e m i t e k i tanrlar ileri olarak kullanlrlar, bitince hemen bir

Kutsallama kenara By-tlsm

atlp u n u t u l m a z l a r ; ta-kemii

ss eyas veya sanat aletlerinde kullanlr. tapnakta kutsallatrlm

t o p l u m mallar olarak korunduklar kplerin kulp ve azlarnn, eski totem hayvanlarnn; arslan-kartal balaryla ekillendirilmi oluu sadece barbarlardan korunmas iindir. Z a m a n l a ss olsun diye deil, yabanc mzdaysa bu cinlerin insan

bu anlay c i n - p e r i - e y t a n anlayna doru evrim geirmitir. Z a m a n psikolojisindeki uuralt evrildiine kt fikirler olarak baklrsa; nasl hery o r u m l a n d n a veya bu gre doru

eyin aslna d n d ; yani taplan hereyi insann k e n d i s i n d e n , komn t o p l u m u n d a n ve kii b e y n i n d e n baka hibireyin y a r a t m a d gereine ularz. Bu a a m a , kutsallk prosesinin ba ve s o n u n u aklar. T e v r a t ve de Kur'an cinleri, eski gelenekle, kutsallk p r o s e s i n d e , tokalyordu cin t e m l e r i n ald ilk m e d e n i y e t z a m a n n d a k i gibi y o r u m l a d . S m e r l e r kutsallama gkselletii gelenekli zaman t o t e m l e r ok g e r i l e r d e saknld korkuluyordu. ve yabanc totem barbarlardan gibi y a b a n c toBu z a m a n l a

t e m s e m b o l l e r i n d e n de yle saknlp, v e y a cin taifesi gibi Kur'an'da eytan de 17land. yeri ktlk getiren

bir varlk o l a r a k y o r u m l a n d . cinlere, hem topda Hem ruhi

g e l d i k e g r d m z v e g r e c e i m i z gibi,

kadar o l m a s a da ona y a k n a n l a m l a r yklenir. "Sleyman'a Hepsi cinlerden, dzenli Davud insanlardan olarak Peygamberin ve olu

maddi v a r l k l a r o l a r a k grlr. kulardan Sultan kularn ordular Sleyman dilinden birarada sevkediliyordu." cinlerin anlar ki

srailoullarndan Kur'an'da gsterilir: Cinler,

P e y g a m b e r o l a r a k anlr ve

Kular ve insanlar hepsi dzenli

ordular halinde...

besbelli

bunlar totemli barbarlarla karm srailoullarnn ordusudur. nk Sleyman zaman srailoullar kentlemi ve medeniyete geip saraylamlardr. Bu evre barbarlar iinde de fetih ve g kazandklarn gsterir... Ve Sleyman, g n e y t i c a r e t yolu beri koloni tohumu zerinde; olan Umman'da Kentii eski ve Irak Kumedeniyetinden Melikesi "Seba" "Seba

B e l k s " ile ilikiye g e e r k e n , g n e y A r a b i s t a n ' n " E b a b i l

lar" b i i m i n d e e f s a n e l e e r e k a y e t l e r e g e m i ku t o t e m l i la, Filistin'den d e n e y l e n e r e k y a p t gibi, anlar - . 2022ey 23herey "(Sleyman) yoksa ve ve "ok "Ben verilmi Kular Tefti m etti. Dedi ki: Ben, bir bir dedi, haber kadn "Neden senin

barbarlaryHdhd gbir

remiyorum, grdm

kayplardan Seba'dan byk sana bir

oldu?" grmediin gerek eden var." getirdim" buldum, kendisine

gemeden onlara

Hdhd geldi: hkmdarlk taht

24grdm. virmi

"O'nun eytan, bu yzden

ve

kavminin, ilerini yola

Allah' sslemi

brakp de

gnee onlar

secde

ettiklerini e-

onlara

doru

yoldan

gelmiyorlar." Belks'a bir m e k t u p - h a b e r

Ve S l e y m a n , H d h d ile S e b a Melikesi gnderir. S e b a Melikesi, h e d i y e ile y a n t verir. lrken, leri Sleyman hep iyi-kt cinleri: kullanr... Ve S e b a

Karlkl g g s t e r i l e r i y a p Totem bayrakl b a r b a r kabileBu,

Melikesi s r a i l o u l l a r t a r a f n a d n d r l r . daha s a ' d a n 9 0 0 yl

Filistin tefeci ticaret yolunu Tevrat,

bezirganlnn

ncelerinde gney

kontrol altna a l m a g i r i i m l e r i n i n e f s a n e l e r k a r a n l n d a Kade ve Beereba'dan aalara indir-

kendini g s t e r e n l m s z belgesidir. Hacer ve smail'i medii gibi S e b a Melikesi y k s n de s l a m mitolojisi gibi byle apak a y r n t y l a a n l a t m a z . Sebep? s e z e r v e b r a h i m - s m a i l v e Hacer'i kukuo yol slam, gney yolunun nemini S l e y m a n ' da U m m a n lu . brakr. Gney yolu, boyuna gelimektedir.

yol z e r i n e indirir, Kabe'yi k u r d u r u r ve Hicaz A r a p l a r n n atalar yapar. ile a l - v e r i t e gsterir. T e v r a t bunlar Hacer-smail-Kabe sansrldr. Tevrat, Yakup (srail) ve smail'den bir ykl gme Bap) b y k kervanc s m a i l o u l l a r n ileri U m m a n veya Kzldeniz geldiklerini geliyordu. ve Msr'a Ve nk oullar

zamannda

1 700'lerde "Ve ite baharatYusuf'u

bile s m a i l i l e r i n ; sz eder. smaililerin ve mr yirmi 37

syleyenlerin Onlarn indirmek onlar deiin

kervanlarndan veleri "Ve Msr'a dan

Gilead'dan pelesenk

kervan idi

gidiyorlard." smaililere (Tekvin, sattlar. Yusuf'u gtrdler."

Hicaz halk en eski a l a r d a n beri o l m a k l a tannr.

Baharat-Sakz-Ta

y o l u n d a n Basra Kzldenizi ve H i n d i s t a n ' d a n salanabilir. G i l e a d ise Filistin s a h i l l e r i n d e n uzakta d o u d a S u r i y e - a m k e r v a n y o l u zerindedir. Hicaz b e z i r g a n l a r n n en kolay a l a g e l i n m i yoludur. A m a Tevrat b u n u belirtmez. G n e y yolu s a n s r k e n d i l i i n d e n iler. Belki orta yol yararna Gney yolu'nu tkamak eilimindeki yznden 75olmasn." 74eyleri de "Ve Rabbin elbette onlarn ilerinin gizlediini aa vurduklar bilir" prosesi gkleri tutar tutmaz, krallklarn v e y a p a c a "Gkte ve yerde gizli hibir byk Irak-Msr medeniyetleri rekabet artm olabilir... yoktur ki apak bir kitapta bu sansr glenmi aralarndaki ey

Kutsallama an i l e r d e n d i .

ilerin g k l e r d e n i n d i r i l m e s i bildirilmesi, d a h a ilk S m e r l e r d e bile olaS u y o l c u n u n olu S a r g o n ' u n i m p a r a t o r l u u z a m a n n d a Ondan P e y g a m b e r l e r gibi rya ile t a n r bildib u g k s e l l i k iyice b e n i m s e n i p h a z m e d i l m i t i v e y a y g n l a m t . 200 yl s o n r a Laga Kral, tpk

risini alr:

Yaptraca tapnan

planlaryla

birlikte nasl y a p l a c a n

bildiren yazlar, g k t e t a n r l a r n e l l e r i n d e y a z l a r v e e m a l a r l a t a tabletler h a l i n d e belirir. D e m e k en az 3000 yl n c e d e n g k s e l l e m e prosesi her eyin gklerde, a n c a k o k t a n r l a r (her iin bulunduuna sonraki Asl bir tanrs o l a c a k kadar o k t a n r l a r ) indirgeyip detergreviyle meczete l i n d e yazl 3000 yl sentezi k a n a a t getirebilmitir. bunu t e k t a n r y a tarihsel devrim

Peygamberlerin mesele bunu

minizme y a k l a t r m a s deildir.

prosesi birkez baladktan sonra zor bir d n c e oradadr. Ve her tarihsel grev ister istemez

melerdir ki yaratclklar

kutsallatrma prosesini v e y a g k s e l l e m i tanrlar etkiledii (oaltt azaltt) gibi kalitelerini de etkiler. Tanrlar tektanr'ya doru azaldka, oktanrlarn grevleri t e k t a n r y a y k l e n m i olur. A m a kukular gelitike tarihsel grevleriyle tektanr grevlerini alglaylar da deiir. Onlar da grevleri iinde y e n i d e n ve y e n i d e n tektanrda tekellemesi 3 0 0 0 yl doay ve t o p l u m u birbirleriyaklama ne katarak hereyi grevlerinin Hz. bilme tanrc o l d u u n u bilmeden ak h e r e y i n yazl kitab; Levhi her a d m l a r n d a d n p gelitirirler. Ve o oktanr gerekte determinizme bulurlar ve gereklere biraz daha y a k l a m olurlar. sonraki "Levhi kitap; Allah'n M a h f u z " g k l e r d e gizli gizli bilimi: Gayp'lar oktemel iinAyn bulunduu

Muhammed'in

e l b e t t e bu gidi iinde, a n a Irak m e d e n i y e t i n d e k i Mahfuz anlayndan kalitece farkllamtr". (helezonik) geliimleri

gelenek, ayetlerle

medeniyet-barbar devirdaimleri

d e a d m a d m i l e r l e y e r e k M u h a m m e d ' i n t a r i h s e l grevi

iinde, b o y u n a (kanunlara

i z l e d i i m i z l l e r d e d e t e r m i n i z m e y a k l a m olur. iin, hereyi bir " S m e r " byleniine baS m e r de Irk me-

ok bilmi uzmanlar, " n s a n " geliimi gibi tarihin gidiini uyuunu) k a v r a y a m a d k l a r

larlar. S m e r kim? O'nu g r d k onun t e m e l i n d e de " b a r b a r " l a r n tarihsel devrimleri yani yine insan ve insann r m e m i z yatar. nce bir barbar: harman olmutur. nemli olan d e m e k ki gidi kanunlardr; iinde lkel bir komndr. Ve dier insanlarla p r o t o s m e r l e r l e hitirler gidi kanunlar hepleirler

d e n i y e t - b a r b a r tek balarna

veya S m e r gibi ad alrlar. imizi a b a r t r k e n S m e r v e y a u bu isimleri o l d u k l a r n d a n farkllatrarak b o y a m a s n a ma en kutlu olandr - . gerek yoktur. G e r e k l e r daiB e e n m e d i i m i z P e y g a m b e r l e r v e y a her n a m u s l u

d n r bilerek b i l m e y e r e k d a i m a O'nu aramtr ve arar, arayacaktr... 78"Allah'a ama tevekkl et, nk sen apak gerek zerindesin." aratrma ve

Elbette o " g e r e k i l i k " g n m z b i l i m l e r i n i n ulat g e r e k l e r l e kyaslanamaz; s e z m e yetisi; abasndan nizme: 250 " s a d u y u " diye bu nlenmi gerekleri binbir olay die v u r u t a n v e d e t e r m i n i s t s e z i y l e u l a m a karsz satlksz " s a d u y u " d e n e n d e t e r m i btnlkl bir d e n e m e - d n m e a b a s

gelir. V e

G e r e k l e r i n gidi k a n u n l a r n a u l a m a a b a l a r , m o d e r n u z m a n o k d a h a fazla

bilimlerinden

olduu 88tun

iin

gidi

kanunlarna grrsn yrr. de Bu

onlardan onlar hereyi

d a h a fazla yaklar. sanrsn oysa

Bu

ibret

alnmas,

z e r i n d e ayrca d u r u l m a s "Dalar gibi

bir m e t a f i z i k d n c e geliimidir. donmu iyi onlar buluBu bir yapan Allah'n yapsdr.

yrmesi

Bu gibi ayetleri s a d e c e k y a m e t t a s v i r l e r i n e b a l a r s a k yanlrz. anlatlarda P e y g a m b e r i n d o a v e t o p l u m olaylarn g e r e k l e r e , y z e y s e l - m e t a f i z i k a n l a m l a r d a deil, s k o l a s t i k de olsa tek y o r u m btnlne; samadr. olur. gidi k a n u n l a r n a u l a m a a b a s vardr - . Dalarn y r y a p a k , d n y a n n d n y l e balantl Bulutlar r z g a r l a r l a merakl, anlam

birbirine k a t a r a k

bir yanl-

h a r e k e t eder a m a d n y a m z d a d n d gzleriyle de ate bu bunu kre

iin dikkatle baklrsa d u r g u n - r z g a r s z h a v a l a r d a bile bu h a r e k e t belli Peygamber, izleyince g e r e k ve y e n i l i k d k n olmaldr. Ayn takrenin biliniyor. defalarca [magma]

z e r i n d e h a r e k e t halinde o l d u u

Belki

bilgilere

b e n z e r bilgiler de P e y g a m b e r c e akla y a k n g e l m i ve b e n i m s e n m i olabilir... A m a ne olursa olsun g e r e k l e r e u l a m a k , hatta gidi k a n u n l a r ynnde dnce gelitirme men a'da Allah deildir. kutsallama batan eilimi, bu tr a y e t l e r d e ve geliiminden insann hemen heher ayette kendini gsterir. prosesi nk beri Bu tr abalar, d e t e r m i n i z m i n A n t i k iinde baka hemen bir ey hemen

a k l a d m z gibi birisi

ilk d n m e m e k a n i z m a l a r n d a n te o l u m u t u r . dr. Beyindeki

kutsallatrma

p r o s e s i y l e bitlik-

K o m n o l u u r k e n cinsel y a s a k l a r l a bilin-alt bilin: bilim v e y a

birlikte k u t s a l l a m a

prosesi ortaya k m saylabilir. p h e s i z ki o n d a n o k nce beyin varY a s a k ve t o p l u m s a l l k ztl t o t e m i z m determinizme bal ulama abalar da bu ister gidi ile k u t s a l l a m a y a kaym ve beyine a d e t a y a p p kalmtr. G e r e k l e r i bulma istemez kalmtr. 90(veya gelitirme, bu kutsallamann iinde onu olarak gelimek zorunda

P e y g a m b e r l e r i n ve "... yaptklarmzdan ve kii iinde

M u h a m m e d ' i n dnce sistemi baka bir eyle retici mi

iinde k a v r a n a b i l i r s e , o yerli y e r i n d e o l d u u gibi deerlendirilebilir. cezalandrlyorsunuz? uyar; dlleniyorsunuz") bulunduu gler gidiine ktlk iinde olur; kii dl de cezas da bu

Her t o p l u m gidile olur. lamtr.

o koullara gre iyilik v e y a

Bunu, d e t e r m i n i z m eder;

her kanaldan gidi kanunlaryla ayariinde d e t e r m i n i z m diyalektik iler. kii koullarla bouur a m a son insan hereyin stnde olduu iin

Bu y z d e n t o p l u m ve

Koullar d e t e r m i n e

t o p l u m ve

d u r u m a d a t e m e l d e gidi kanunlar pr, dllenir ve cezalanr. mek P e y g a m b e r l e r i n

onlar k a v r a m a k ve ona u y m a k z o r u n d a kalr. U y u n c a y a dek onunla arPeygamberlerle: hep bu D e t e r m i n i z m i szcleriyle deuyarlrlar... Ayetler, dikkat edilsin iffetleri kuku g t r m e z . m e r k e z d e dner durur;

gerek ak-dorucu

bal y a l a n b i l m e z l i i - d o r u

Onlar g e r e k t e n alarnn elileridirler.

15-

"YNUS SRES" Allah'a vgyle-selmla-alkla Hz. yine olsa ayn llerde saygyla-korkuyla, determinizme byk daha kutda

Kur'an, kertede yaklar. Bilin tamamen minizmin, insan

sallatrmayla ykldr. mistik de bilimsel

M u h a m m e d , son

Peygamber olabilecek

bilince

ykseldike, bile;

mistisizmin karsnda Hz.

bulutlar deterbilinli hatta olan

daldktan belirlendirici kar

sonra

doa ve toplumun, tarihsel ak bilimsel alk kar tpk

binbir koldan besledii

bile, t a r i h s e l

determininizme

M u h a m m e d ' i n ve

Kur'an'n A l l a h ' a korkuyu

saygy, en

sevgiyi bilinli

vgy

iinde d u y u p b e s l e m e d e n geri d u r a m y o r . bilhassa onlarn gerek nderleri

Antik insanlarn terminizmi

P e y g a m b e r l e r i n A l l a h ' a kar olan b u d u y g u l a r , b u g n k t a r i h s e l debilince k a r m i n s a n l a r n v e y a n d e r l e r i n , t a r i h s e l d e t e r olan d u y g u l a r n a paraleldir ve benzerdir. m i n i z m e kar dir.

B u n d a n y e t e r i n c e ders a l n m , hatta b u n u n z e r i n e g i d i l m i deilKur'ann ayet ayet satr satr i r d e l e n i i n d e n o r t a y a k a n en b y k birisi ve de bu olmutur: A l l a h ' n ve t a r i h s e l determinizmin insan v e Peygamberlerin doay ve uuraltlarndaki insan geleneksel akn gerek-doru "Allah derslerden paralellii

d o a (Tarihsel rumluyorlard. vard; olan. Allah

D e t e r m i n i z m ) sevgisi v e saygs... sistemiyle yogerek aknn geS z l e r i n d e ve d a v r a n l a r n d a her an A l l a h s i s t e m i din doacl ve gerein sisteminin insancl bu zenginliiydi byl henz de zengin-artc bilincin)

Peygamberler,

ancak yaanan sistemi

kavranamayndan limemi, tersine

(bilgilerin-bilimsel din

yeterince

bilin y e r i n e

geiinden

gelenekcil

bugn de s r d r l e b i l m e s i n d e n g alyordu. Bu d u r u m d a bilinen geliimi, d o a c l ve insancl g e l i i m i n bilimsel yorumlar yordu. di. bilinaltna bastrlm ve Allah sistemine u y d u r u l m u oluDinsel bilin k a b u u ile bilimsel g e r e k l e r ayn e y l e r deillerbuluyordu. kar beslenen sayg v e sevgiler, gerekdinin

D e t e r m i n i z m a l t b i l i n t e n her y a n d a n b i l i n l e n m e y i g e l i t i r i r k e n din ifadesini Aslnda Allah sistemine

kabuunda

l e r e - d o a c l v e insancl a k a b e s l e n i y o r d u . A m a y o r u m iktidar (Allah s i s t e m i n i n ) idi. tnda ona mek zorunda ve t o p l u m u n kald. bilimsel uymak zorundayd ve bilinaltnda

D e t e r m i n i z m ve bilimsellik, o din iktidarnn alb a s t r l m o l a r a k geli-

te hi o l m a z s a b u g n ; temel Peygamberlerin, yapabilmeliyiz. 252 zellikle

bilincin en o k gelitii d o a n n amzda Kur'an'n aydnlatma olsun, gelikin artk yove

kanunlarnn Hz.

kefedildii bilinaltlarn

Muhammed

rumlarndan ders alarak onlarn

denemesini

Hz.

Muhammed

(ve

Kur'an), tpk kar

bir tarihsel

maddecinin

her an

skolastik ve

metafizik manta

sava v e r e r e k d i y a l e k t i k y o r u m u

gelitirmesi ve tarihsel m a d d e c i l i i v m e s i onu y k s e l t m e s i gibi, her an Allah' ylceltip kutsallatrrken de a k l n d a n onu bir saniye olsun karm a y a r a k yeni y o r u m sistemini Burada "Allah" veya dan Kur'an'n v e y a Hz. (Allah') gelitiriyor, y a y g n l a t r y o r d u . nyargyla taklma"Din" szcklerine fazla Din kutsallnn

M u h a m m e d ' i n a s l n d a neyi a n l a t t n a ( g e r e nasl-hangi gereklerle kavrayabiliriz.

e) n e m v e r i r s e k , A l l a h v e

domu ve gelimi olduunu daha toleransl

Kur'an en zetle unu kaleme alr: A r a b i s t a n Barbarlnn Mekke ve Medine kentlerinden medeniyete (snfl t o p l u m a ) orijinal geiini anlatr-. A n c a k bu ve hemen budakland anlat, A l l a h - P e y g a m b e r , iyilik-doruluk-yalan kart bilmezlik her k o n u y a y a y l m y k l e r l e o k a kendi ve dallanp gzel-

iin asl z anafikir A l l a h ' n g l g e s i n d e kalm olur. iek ve yapraklarnn

D e y i m y e r i n d e y s e kk t o h u m , liinden s e i l m e z olur. Daha d o r u s u , asl z n , ru

kkn, vahi

menekenin gl y u m Bu A l l a h saygs ve meileyip d u r a n d e t e r m i n i O temel kanun,

kk gibi, t o p r a n derin d e l i k l e r i n d e saklar. O ise, A r a b i s t a n sonra Barbarlnn bni Haldun

s e v g i s i y l e g l g e l e n i p b a s t r l m bilin a l t n d a zimdir. bu

(ilkel snfsz t o p l u m u n u n ) ile ilk bilimsel

d e n i y e t e (snfl t o p l u m a ) orijinal gei diyalektiidir. birikimlerden Hz. dek dnebilecektir. M u h a m m e d bu t a r i h s e l g r e v l e davranr. grevi O'nu her an iliklerine

bilin i f a d e l e r i n e

Her an b u n u iliklerine o Allah'

hisseder. d e k her t i t r e t i t e Olayn kendisi d a n k ve g l g e d e , bilin a l t n d a

Tarihsel

hatrlar ve gelitirir.

(Allah basks a l t n d a ) kalr-. Biz sre ve ayetleri y o r u m l a r k e n hep bu ayrd y a p m a y a asl g e r e i su y z n e k a r m a y a altk. Ve baka bir g e r e k l e K a r l a m a d k . Y u n u s sresi d e b a k a s r e l e r gibi A l l a h ' a y a p l m v g sayg sevgilerle y k l d r . A m a ve barbarlnn rir. bu kuru bir v g deildir. A r a p b e z i r g a n l n n hie s a y m a d a n o n u n kolektivizkollektiolankomn geleneklerini

m i n d e n ders a l a r a k m e d e n i y e t e (snfl t o p l u m a ) g e m e s i n i t l e t i o k t a n r c - k a r c - g n d e l i k e i l i m l e r i n i de t a n r c A l l a h ' n k o r k u t a r a k t r p l e m e k ister: kavumay rahat kazandklar umut ilerden etmeyenler bizim tr yani dnya varacaklar malyla gaflet yer, honut edenler.." atetir!" ederler, ayetlerimizden 7lar, 8"Bize onunla "te vizmiyle

Her an kii m l k - k i i kar d n e n ve y a p a n l a r , A l l a h ' n kolektivizminden-paylamaclndan toplumculuktan uzak d e r l e r v e bu onlar son d u r u m a d a v i c d a n i ve m a d d i a z a b a srkler.

Her an na zaman

Allah'

yani

doay belki

ve t o p l u m u , mlknn derler ama ve sevilen

onlarn son

gidi

kanunlaralarda bunlar

uyumu dnenler, zaman iin bunu budur: nce onlarn kt

kii

revata olduu insan

durumlara

durumada

vicdanen

huzurlu-bedenen

salkl

olarak t o p l u m c u Hz. Mu-

kalacaklar hammed, ve a b a s 1314kldk mak,

kazanl onlar olacaklardr. u s a n m a d a n vurgular. neredeyse bata kendisine ve t o p l u m u n a te Hz. nice her a y e t l e korkusu

Kur'an d a i m a bu g e r e i y l m a d a n hatrlatmadan yapamaz. "Sizden "Sonra ki nasl nice

M u h a m m e d ' i n v e Kur'an'n yok ettik... " sizi onlarn yerine

uluslar grelim."

ardndan

yeryznde

hakim

davranacanz ders alp nasl?

O aa dek batp-kan onlardan klmak, yapmak mrl Tabii uyum Hz.

m e d e n i y e t l e r (snfl t o p l u m l a r ) gibi o l m a kurmaya altklar medeniyeti daha uzun

ki A l l a h ' n d o a c l ve insancl kouluyla.

k o l l e k t i v i z m i n e (tarihsel a k a )

M u h a m m e d ve Kur'an d a i m a bu iki eyi bir arada k o y a r a k iler-

lemitir: A l l a h ' n y c e l i i n i her an h a t r l a m a ve h a t r l a t m a - b e n i m s e m e ve b e n i m s e t m e . (Ne iin?) O'na u y u m y a p m a k y e t e n e i n i gelitirip eskilerden d a h a te drmaya Tabii Hz. uzun m r l bir m e d e n i y e t k u r m a k ve g e l i t i r m e k iin. Kur'ann korkusu ve a b a s (anafikri) M u h a m m e d ' i n ve

zetle budur. Ve bu y z d e n e l i n d e n g e l s e her a y e t e bile bu z salr. ki b u n u bilinaltyla s e z e r ve o an g e l e n e k g r e n e i olan, iinde yapar.

bilin y e r i n e g e m i A l l a h s i s t e m i

A n c a k ileride greceimiz gibi bu bilimsel bilince yakn keskin sezilerle dolu bir bilinaltdr. Bu y z d e n Hz. M u h a m m e d ' i n Allah kavray ok zengin bilgilerle donatlm ve sayg sevgisi, inanc da bu lde artmtr - . Tpk b u g n k b t n " e v r i m " kurallarn kabul e d i p d e son d u r u (geleneksel skolastik insancl bunu deterO'na ki: ne a, m a d a her eyi A l l a h ' a b a l a y a n klasik bilim a d a m l a r gibi... O her z a m a n , s k o l a s t i k - m i s t i k A l l a h s i s t e m i n i ideolojiyi) minizme 49"kendim de bir Hz. medi. geldiinde, sunmaktan gereklerle bezeyerek daha sokmaya geri "Onlar iin, kra ne alt. ki nk durmuyordu. derler ben sahip "gerekseniz diledii Her ne ne zaman belli bu vait?" diyesin ne bir zarara var. Allah'n olurum. bir eyden de ne baka iinde ok doacl ve bulunduu

mmetin

bir zaman

Ecelleri

bir saat kendini

gecikir

geerler." kendini kayrmay dnkanunla-

Muhammed, zellikle

P e y g a m b e r o l d u u iin

kayrmamay, doann ve t o p l u m u n

rna ( A l l a h ' a ) u y m a y k e n d i s i n e balca p r e n s i p edindi. a r m a y a , iyi bir " k u l " o l m a y a alt. hatrlatmaktan Ama insand. Ve herkes gibi sade bir insan olmay ve sevdi. o da ylmad. son durumada sadece h e r k e s gibi

Hep b u n u ba-

Her a y e t t e b u n u bata k e n d i s i n e "Turhall bir halli" gibi

Dnd daima sor

yaad... Tereddde maktan 94gelmi sakn 95imdi kadar 97"Sana olan, phe "Sakn, "Onlara ziyan dtnde indirdiimiz kitab edenlerden Allah'n btn grenlerden kendisine eyden mmetine edersen, hak gelmitir. hatrlatnce usanmad. phe sana senden Allah de okuyanlara, ayetlerini olursun." ayetler gelmi olsa bile, kendisi bir insan ac gibi azab grnceye geri ve gkensnf katndan; olma;

olmayasn." yalanlayan kimselerden

inanmazlar." bilse y a a s a , bir hall herkesi bilmekten sezdi Turhall h e r k e s gibi Bunun olduunu

Peygamberliini duramad. buna (gelmi

d e e r v e r e r e k ilerledi. gemi bir llerde

iindir ki, ann gibi

ayetlerini,

hadislerini,

P e y g a m b e r l e r gibi zenginletirdi. hall" herkesi

verilerini bilmek,

derleyerek) phesiz ki

rlmemi di

"Turhall

kendisi

iinde a z m s a n m a y a c a k e k s i k l i k l e r i ve y a n l l a r tar.

Sosyal

a y r d l a r n - z m r e v e kii farkllklarn s e m e k y e t m e z . de bu g i d e r e k kaba kalr... A n c a k d i y a l e k t i i n artc elikisi, d i y e n beyinleri

Bilim l l e r i n -

braktk h a m kafalar, " b e n i m "

bile a l d a t a n elikisi b u r a d a d r : Her kii ayr birer n a n s l a y k l d r . Y a a d k l a r zellikte kendi balarna sosyal kiilerdir. A m a Bu ne d e m e k t i r ? " a k l a m a k t a n ok, bir

p h e s i z ki h e r k e s "Turhall bir halldr." A m a y i n e biliyoruz ki, hi de "bir hall" deildir. s o s y a l i t e y l e ayr Burada kartrr. durur. ayr

y i n e de ayn s o s y a l y a p n n ayr ayr kiilikleridirler. her t r l " s o s y a l " y u v a r l a k laf, konuyu

n k s o s y a l yap g i d e r e k her b l g e d e ve her a d a deiir b i n l e r c e yldr d e n e y e r e k s y l e d i i "Turhall hibir kymeti y o k m u d u r ? fikre iaret e d i p g e e c e i z . nsan Bu

O halde halkn

halli" ve benzeri s z l e r i n lalmaktadr. toplumu, Burada

T e r s i n e b u g n bilim ile b a k l d n d a bu s z n d e e r i d a h a iyi ansadece ana komn temellerinden k a l k a r a k o t e m e l l e r d e alp kapana-

r a k - k e n d i n i y e n i d e n r e t e r e k geliir;

o temellerin dna kamaz.

y z d e n her kii ayn t e m e l l e r i n genellii iinde ayn b e y i n - a y n b e d e n a n a t o m i s i y l e d n y a y a gelir v e b e n z e r e i t i m l e r e ihtiya duyar. snflar ve z m r e l e r ne denli ayrlklar g s t e r s e l e r de, ayn Sosyal temellerin

farkl y a n s m a l a r n d a n b a k a birey o l a m a z l a r ; ret o l d u u gibi. Bu unda genellemeyi kavradka

tpk

ilerinde tadk-

lar kiiliklerin ayn t e m e l l e r i n farkl i n s a n l a r d a k i y a n s m a l a r n d a n ibasomut olarak doa ve t o p l u m Peygamber alakgnlln kanunlar olgunlu-

k a v r a y a b i l i r v e uygui-

layabiliriz.

Bilinle u y g u l a m a d e y i n c e akla bu gelir. O temellerin toplumu kendisini en y o u n sezili kendi y a n s m a l a r y l a , ileyerek kendini ifade e d e -

A m a bilin d e n e n ey de g k t e n i n m e d i . lerken y a r a t t bilecek keskin (bilinler) beyinleri

a n l a t a b i l e c e k eliler

haline getirdi. u y u m y a p a b i l e n l e r anbir hall" insan kutsal ol-

te bu gidii s e z e n l e r - o l a b i l d i i n c e a n n a a m a s n r e b i l e n l e r bilim k a n u n l a r y l a o r t a y a k o y a b i l e n l e r v e buna tik v e makla modern Peygamberler veya anlamnda Burada sadece-yaln n c l e r - l i d e r l e r oldular. basit "Turhall yceltici o l m a k ya-

Peygamber veya

lider o l m a k denli her a d a

man elikisi, d i y a l e k t i i n tii trajik bir o y u n d u r . zamannda hemen

i n s a n l n g z n e b a k a r a k ilet-

Bilince k a r l m a y d r t e r bekler durur. hibir z a m a n yeterince kavranamam ve birlikler halkla-

Ne y a z k ki d i y a l e k t i i n her z a m a n bu o y u n c u l gidileri y e r i n d e ve hemen tarihi gidiin d o u m s a n c l a r y e t e r i n c e l m l a n d r l a m a m t r . Kendilerine Peygamber nclkleri yaktran nice rndan (o basit turhall bir halli i n s a n l k t a n ) k o p a r a k yar tanr d e s p o t lar haline g e l m i l e r d i r . Gerek zaman Peygamberler ise A l l a h ' n g e r e k elileri bir halli olduklar halde v e y a yle o l d u k l a r lamamlar Hz. iin, basit T u r h a l l insan o l d u k l a r n hibir

u n u t m a y a r a k ( h a l k t a n - h a l k gibi

h e m de en y o k s u l ve en y o z -

kadar ileli y a a m a k t a n eref d u y a r a k ) s o n s u z h o g r -

l d e m o k r a t l a r olmulardr - . M u h a m m e d ' i n bir l o k m a bir hrka hasr z e r i n d e - kerpi meskendisini, maln, mlkn bile E n o l m a y a c a k insan bize O ' n u n ac azab cidde v e birka h u r m a y l a y e t i n m e s i n d e n , d a v a s n a a d a m a s n d a n d a h a fazlas u d u r : yola getirme abalarndan ylmaydr. Kur'an'daki insancl 97kadar "Onlara (ayetlerdeki) btn

(Tkenmez hmanizmidir). ne denli grnceye

sk sk u y a k n m a , gelmi olsa bile,

d u y g u l a r iinde b u l u n d u u n u f a z l a s y l a anlatr: ayetler inanmazlar" bile nice u m u t l a r b e s l e m i , i n s a n l a r d a n y z evir-

D e m e k ki nice kt h u y l u l a r d a n , nice y o l a g e l m e z d n y a mal peinde koanlardan m e m i , onlar s o n u n a d e k ikna e t m e k t e n y l m a m ki, en s o n u n d a o d e n e y l e r d e n s o n r a acyla a n l a m v e onlar d i y a l e k t i i n ac a z a p l a r y l a y o l a g e l m e l e r i n e (Allah'a) havale etmitir.

Neden

kendisinden

bu denli

uzak gibi

duran,

kiicil k a r l a r a g-

mlm insanlardan Umut kesmedii onlar dirler.

bile u m u d u n u

kesmez?

insanlar, e l b e t t e Ebu S u f y a n b e z i r g a n l deildir. B e d e v i l e r bedevi ( k o m n insan) bile olsalar, bezirgan-kii mlk da ilikilerine zlmektebilir. Kendisi de b e d e v i l e r iliklerine d e k yance bunu baarKendisi

T e r s i n e l bedevileridir. medeniyete-tefeci Bunu

kendi t e c r b e l e r i n d e n ok iyi zenginlii-yoksulluu iinde

iinde y e t i m i , am ve daha kendi

bir a r a d a

uzun m r l , d a h a t o p l u m c u l kurmaya bakalar

m e d e n i y e t e geii girimitir. hele l araplar

iinde-sonra toplumu

baarabilme yoluna girmise neden m a s n diye d n r . nk 94gelmi dan; 95imdi

k e n d i s i n i n bile y e r yer, z a m a n z a m a n t e r e d d d e d t n indirdiimiz kitablar phe eyden phe sor olmayasn" hatrlatmaktan saknmaz: kimselerden de olma; yalanlayan edersen, hak sana gelmitir senden allah nce katn-

elleriyle t u t u p y a k a l a r : "Sana olan sakn "Sakn okuyanlara, edenlerden ayetlerini olursun" bakalar haydi haydi srt evirebilir, zor ikna sana

Ve kendisine de aka Allah'n azabn Allah'n ziyan grenlerden

P e y g a m b e r l e r i n kendisi bile d a r a - z o r a d t k e kendi a y e t l e r i n d e n tereddde debilirse; edilebilir... n k " n e f i s " d i y e r e k sezdii insan b e y n i n d e k i her t r l alk, bilkalr-. doyurmaya-slah her e y d e n etmestn tugisiz v e d o y m a m bilince k a r l m a m o l a r a k k a l d k a , belalarn -irkinliklerin en b e t e r i y l e u s l a n m a k z o r u n d a Peygamber bunu tar. s e z d i k e srekli bir halli ye b i l g i l e n d i r m e y e alr. B u n u da T u r h a l l alr: mcadele btn savalardan stndr". Her sava kazate o z a m a n btn y a r a t t k l a r "Nefisle baarmaya kendini

Bu a l a n d a k i s a v a n insanlarla dp

kalkarak-sadeleerek

nabilirsin a m a nefisine y e n i l e b i l i r s i n . na o d e r e c e d e g l g e d m olur. bu sava da Nefis: son k a z a n m a k istemitir... bakalarn ince ince

P e y g a m b e r b u n u ibretle s e z m i ve

Cinsel v e t o p l u m s a l alklarmzdr. O n l a r d i z g i n l e y e m e y e n , maddeten sezdii ve ve manen ezer-smrr. herkese Ve

durumada Peygamberin

s o n u n d a b u n u n c e z a s n da eker... k e n d i s i n e ve hatrlatm a k t a n y l m a d ey, en d e r i n d e b u d u r a s l n d a . Ama kar bunu somuta bilemez. sosyal O sadece grnen s m r ve eziye altnda, en kar. Fakat o kaba snf s m r ve ezinin

d e r i n d e k i bu h a y v a n l a en y a k n y a n m z da g z a r d e t m e z . Yeri gel-

d i i n d e g r e c e i z , nefis ile ilgili kuku ve tleri o hep ilgin b i i m d e gnmz a r t r a c a k ipularn tar-. iine girdii da almaya a, tpk balar... g n m z e paralel, tefeci Hz. Muhammed'in zaman beda G n e y T i c a r e t Yolu a l d k a , E v r e n s e l Tefeci nk O'nun B e z i r g a n l k a

z i r g a n l n Evren adr.

kiilerin biraz d a h a t o p l u m d a n k o p u u p kii m l k n e batt, bir e v r e n ann g r l m e m i almlarna Antik tarihin yetlerin bezirgan slam c orta v e leleriyle tkanmken, kap ald slamiyet bir z a m a n d r . . . medenimlknn balang(Umman-Hindistan) kuzey t i c a r e t y o l l a r t e f e c i - b e z i r g a n Gney

T i c a r e t Y o l u ' n d a y o u n l a a r a k t k a n a n p a z a r l a r aar v e kii aamasn evrenselletirir. sonunu mjdeler: Sonun bezirganlk evren Kii Medeniyeti Antik an

o l u r k e n , tefeci

lsnde yaygnlar ve tarihsel iler. birlikte, A n t i k a, Da-

d e v r i m l e r i n s o n u gelir. Bu

m l k g r l m e m i l l e r d e azgnlar.

G n m z f i n a n s k a p i t a l i z m i de b e n z e r bir a iki a birbirine paralel ve b e n z e r o l m a k l a M o d e r n a n temelidir. gelir y a n i g e m i g e l e c e i has paralellik ve retiinin benzerlik o

M o d e r n a, o A n t i k a t e m e l l e r i n d e n kp iinde s a k l a y a r a k d o u m u n u y a p m t r . bir t e k t e m e l i n kendini k a n u n l a r n n a l m l a r n d a n g e l i i m bulur, y e n i d e n ve y e n i d e n

hepsi t o p l u m u n t e m e l

k a n l m a z s o n u c u olur. M u h a m m e d ' i n (ve K u r ' a n n ) kii ve n e f i s l e r d e n sk "Ey insanlar Allah saptan uy, katndan kimse de size hak geldi, doru sapar; sab-

Bu y z d e n Hz. 108yolu ben reyle, de 109"Diyesin size "Sana odur ki:

sk sz ap y a k n m a s t e s a d f deildir. tutan kendisi vekil iin tutar, olana kendi zararna gerekleene dek

deilim." Allah'n hkm yarglayanlarn."

vahiy hayrls

16- " H D S R E S " : Hz. Musa ve Hz. sa P e y g a m b e r l e r de, "Kii'lerin "Kii m l k " eitoplumlar (genel alar bakmndan olmasa da)

limli s z l d a n m a l a r y l a belki d a h a fazla k a r l a m l a r d r . n k o n l a r n iinde y a a d k l a r batm-bulam medeniyetlerin zel ve y e r e l o l a r a k , snfl t o p l u m u n kii m l k b a t a k l n a f a z l a s y l a bulunuyorlard. bulunduu bir a d a yaar. Fakat lokal mlkne Hz. Musa, Hz. M u h a m m e d ' d e n ikibin yl nce, henz tefeci, bezirgan lokal a a m a d a olarak Msr m e d e n i y e t i ve Musa'nn t o p l u l u u yakndlar. ler, Y a k u p (srail) oullarnn 258 Kii

A r a b i s t a n ' d a n ok daha fazla bulamlardr - . M sr'da k l e l e m i Y a h u d i Hiksos m e d e n i y e t i artklar olmaldrlar...

Hz.sa z a m a n d a Hz. medeniyetlerin lokal o l a r a k Hz. yldr kii henz

M u h a m m e d ' d e n 6 - 7 0 0 yl n c e , y i n e a n t i k a a almam olmasna Filistin y a h u d i l e r i n i n karn; binlerce

ktalar aras

sa t o p l u m u n u n v e y a

m l k n e b u l a m - k i i s e l kar ve p s i k o l o j i l e r d e g e l i m i olFilistin, t i c a r e t y o l l a r n n d r t y o l azdr - . tefeci-bezirganlkla binlerce yldr t a n ilek t i c a r e t yollar girmi zerinde bulunmadklar, tersine Bedevi ounluudur. hemen bezirgan me-

d u u n u biliyoruz. malarna kentten karn,

Oysa Arabistan Araplar,

s a p a g n e y t i c a r e t y o l u z e r i n d e b u l u n d u k l a r iin, h e n z m e d e n i y e t e gemek aamasna A m a A r a b i s t a n dndaki btn dnya hemen

deniyetlerle dolmutur. V e y a hi o l m a z s a A r a b i s t a n t e f e c i - b e z i r g a n medeniyetlerle kuatlm durumundadr - . Ve s l a m m e d e n i y e t i btn ticaret yollarn ve m e d e n i y e t l e r i Yani Hz. toplumu dir. birbirlerine a a r a k evrenselletirecektir. etkilenerek gelimilerMusa ve Hz. sa t o p l u m l a r , d a h a o k y e r e l o l a r a k , Hicaz

ise d a h a ok e v r e b e z i r g a n l n d a n alacaz.: katmzdan skntdan o bu rahmet-iyilik ve sonra

Bu y z d e n yer yer ayetler kendini g s t e r d i k e bu g e r e k l i i n de 9- "Biz, insana insana tattrr da sonra onu alrsak benden

zerinde durmaya ondan, 10sknt hemen "Biz

umudunu

kaybeder

iyilikleri nimetler

unutup verirsek:

nankr "Artk

olur."

kalkt" der;

marktr, ayetlerine

ncdr." b e n z e r ayetler K u r ' a n ' d a sayszdr. a t l a n m a y a aktr. durulmas, daha-

"Hd" sresinin

Bunlar bildik t a n d k , allm szler o l a r a k h e m e n A n c a k bu doal-normal 1400 yl s bu normal keninde kadar n c e , olaan-sradan karlanveren nemle-heyecanla, saylmamaldr - . zerinde

kii z e l l i k l e r i n i n , g n m z d e n allp t e d a v i y e kalklmas

zelliklerin toplumcullatrlmaya

Bunun zerine yeterince gidilememitir. Oysa her sosyal allerjinin kbir sosyal y a s a k bulunabilir ve bilince karlmadka ve sosyal sadece bu konumuz asndan srekli iaret e d i y o r u z : isteyen Kur'an'n dikortam ortadan kaldrlmadka, insan da t o p l u m u da hasta edebilir. Burada kat ektii zellii; nundan bunlar O " n a n k r " ve "mark" ve" nc" retici g l e r kanu-

insan t o p l u m u n u n t e m e l l e r i n d e yer alan kaynaklanyordu. sreklileen

B u cinsel v e s o s y a l y a s a k l a r l a d i n a m i t l e -

mi b u l u n a n r e y i m s e l ve r e t i m s e l a l k l a r m z d . T e k n i k retici g c dinamizmiyle ateliyordu. dzene sokulmadka (kii mlkne) ile nne bilinlere k m a d k a v e t o p l u m c a bir g h a l i n d e akar g i d e r d i . toplumu komna, Sadece medeniyete zlrbu k a m a m , alklar hrslara b r n m , akl

geilemez

Arabistan ynde du;

ken, g z l e r bu y n d e

metafiziklemiti.

kazand-kanazaca

ilgileniyor-

kaybedeceklerini gremiyordu.

Daha t o p l u m c u l eilimli olan kayglanarak zlmemesi Ne a r e ki Peygambercil

Peygamberin bunu y a k a l a m a m a s ve bunu nleyemezdi. hibir bilim kendi zere

elde deildi. hibir t ve ayet gibi modern a d a da

Nitekim o ada engelleyemedii hatta d e v r i m b u n u n l e y e m e d i . A k a c a k kan d a m a r d a d u r m a d . dengesini akmak Bilim insan ve bunu zmlerini bilinlere bulmak zorundayd.

O a n c a k kendi kendisini bu bu

k a n u n l a r iin retmek uyum

yeniden kanunlara

karabilirse,

yaparak bal bir

toplumunu

zararlardan

kurtarabilecek zmleri

retebilir v e

d o u m sanclarn verimlilik Hz. olabilirdi. Muhammed

l m l a n d r a b i l i r d i . Ve

da y i n e o a k a

k e n d i n c e bunu s e z m i ve h e m kiinin

hem toplu-

m u n u n m u t l u l u u n u genel o l a r a k d a h a t o p l u m c u l bir m e d e n i y e t sentezinde bulmutur. Bu y z d e n de s l m m e d e n i y e t i birok m e d e n i y e t bat klaryla da olsa, en uzun m r l m e d e n i y e t l e r d e n olabilmitir ki hala kalntlar r e f o r m c u ve d e v r i m c i krizlerle y a a m a y a almaktadr - . 11illerdir, "Sabrederek, onlar iin yararl var, i grenler, de byle (mark-nc) var." deba hem byk sevap

Kur'an'n h e m e n Bata lar lap

n e r e d e y s e her a y e t i n d e b u s i t e m l e r v e t o p l u m c u -

luk t l e r i ve e m i r l e r i vardr - . P e y g a m b e r o l m a k zere btn e k i r d e k tekilat b u e m i r l e r e geleneklerini tadklar Arabistan iindir ki, kurdukyozevre kii mlkiyetinin yozlatrc bu toplumcu slam ve l d r c slam zelliklerini etkilerinden uygun davranacak komn medeniyet mddet de; kse uzunca

uzak t u t u l m u t u r . slamiyetin

medeniyeti tayan

barbarlarn larca bildi. 15ilerini, yeniden Dahas

(Trk-Krt-Pers-Arap-Berberi-Mool-Kafkas bulduka medeniyeti uratld dirililere (rnesanslara)

kyllerini barbar625'ten uzata-

oban veya askerlerini) 1920'lere O s m a n l

b u yeni 1500 yl

ve mrn

mparatorluu'nun

kne dek

hala i n s a n l n g n l n d e ( b e z i r g a n c a kullanlar d n d a ) maln, eksik dnya verilmez." insanlk iki devssn kim isterse, veririz onlara biz

h m a n i s t hatta d e v r i m c i d a l g a l a n l a r l a y a a m a y a d e v a m ediyor... "Dnya hi de

Doya doya veririz, belalarn t a m bulsunlar ki a l n a c a k ders t a m olsun, m a n a s n d a d r bu ayet. Ve baka trl de olmad zaten; dnya s a v a n d a n ve y e r y z n yzyl boyunca kaplayan sosyal

rimlerden bile yeterince ders a l a m a d . Bu insan t o p l u m u n u kii m l k n e grtlana dek batarak l m - d i r i m k u m a r y l a dersini almas; doa ve insann k a n u n l a r n a u y u m y a p m a k z o r u n d a kalmas a n l a m n a geliyordu. P e y g a m b e r bunu yaayarak sezmi ve 260 kendi anda kendi kiiliinde v e t o p l u m u n da bildirmiti.

16yaptklar,

"te

byle

kimselere, ileri."

ahirette

yalnz

ate

bulunur,

bounadr

batldr

her

Elbette bu seziler kendi a iin, yani A n t i k T a r i h iin idi. Ve Muh a m m e d d e (tpk m o d e r n M a r k s - E n g e l s - L e n i n l e r gibi) "Din g n " debir " h e s a p g n o kadar uzak da kalyordu. evremetodu dii snfsz t o p l u m c e n n e t i n i y a k n g r y o r d u . Yeri g e l d i i n d e g r e c e iz. A y e t l e r d e sk sk o l m a s a da a r a d a deil" manasnda yorumuna beri sinin y z e y s e l de olsa b u n u kafa iletmiti. Bu lkel sinmi bulunuyordu. dn niyete biimiydi. bu konuya dikkat ekmek zorun nk

m e r a k e t m e s i bir y a n a , kendisi de b u n u n her a y e t e bu c e z a ve dl hi o l m a z s a sistemiydi; dn Hz. brahim'den mede-

binlerce yldr, komn

" s l a m " b i i m i n e g i r m i bir e i t i m geite tr din eitimi ve

dahas y a a m ve ocuk, beri ve karlayor bu s i s t e m , gelitirilmi

gelenekli

halk d e n e n

biimiyle

ve g i d e r e k bu t e k t a n r l a y o r d u . A s l n d a b a r b a r l k t a n Totem-Anahan-Babahan bulunuyordu. Kur'an arayp Kur'an'da ganlarnn Hz. sistemleri iinde yaratlm

M u h a m m e d , b u n u " k n a m e t o d u " n a d o r u bilgilerle Peygamberdi. bile hala hereyi da ve ders kaba Kur'an'da alnrsa; din bezir biiminbir t e p k i inanmlardan incelenirse; slm geri dl, bugn a

g e l i t i r m i , en son ve en y e t e n e k l i dikkatle ceza ve bulmaya alan

aile ve t o p l u m l a r n

yaptklar

cahilane

p l a k bir h a y v a n t e r b i y e c i l i i insancl

d e yer a l m a z ;

t e r s i n e o l a b i l d i i n c e a n a gre d a h i y a n e d e n e b i l e c e k balaycdr...

l l e r d e insancllatrlmtr. A l l a h ve P e y g a m b e r i , k a r s n d a d a i m a kolaylatc ve ikna edici de c e z a ve dl s i s t e m i n i o r t a d a n K u r ' a n ' d a p h e s i z ki Ancak ks uuralt olarak byle bilime

M e t o d u , s o s y a l - k i i s e l v e d o a l , bilimsel s e b e p l e r e d a y a n d lk a l d r a c a k o l g u n l u a eriir. s e b e p a r a m a k s a m a l k olur. seziler y a k a l a m a m a k - a r a m a m a k olur. nk zamanla bu bilimsel

yakn

v e y a bir k e n a r a b r a k m a k da; s l a m gibi bir dini, b i l i m s e l l i i m i z i n basaltnda uuraltmza bilinci, b a s t r m a k gerilii bastrma, Hz. erli bilimsel hi u m m a d m z z a m a n v e y e r d e e n g e l l e -

yerek ilerlememizi olsa da

s a p a y o l l a r a sokacaktr". k o p u k bir g e l i i m deildir. apayr-benzemez m o d e r n i z e olhl hakllk iin

M u h a m m e d ' i n bilimsel bilince y a k n sezileri A n t i k T a r i h iin geM o d e r n tarih, A n t i k t a r i h t e n kagelir; modern antik tarihle tarih

M o d e r n T a r i h s a n a y i l e t i r m e s i 500 yl olup, 6500 yllk A n t i k Tarih temellerinden Bu m o d e r n tarihi, da varlklar haline g e t i r e m e z v e g e t i r e m e m i t i r . yzden olaylar Hz. tarih antik tarihin mu biimleri kazandrl yapt o l a r a k b i r b i r l e r i n e paralelleirler. iin de Kur'an'a geerlilik

bu t e m e l l e r e dayanr,

M u h a m m e d ' i n a n t i k tarih

seziler-ngrler-modern

kazanarak,

insanlar e t k i l e m e y e v e s l a m y o r u m c u l a r n a d e m a g o j i y a p m a v e y a iyi

dilekli verip;

yorumlarn

cepheden

kamayna bilinlere

azmsanmaz tutanaklar karmak bizim iin bu

hakllklar kazandrr - . (uuralt hecmelerini)

Bunlar Hz.

y z d e n de bir g r e v saylmaldr - . Muhammed, kendisini "en y k s e k " v e " s o n " P e y g a m b e r o l a r a k kyameti de "yakn" n g r m olmalyd. hayrl iin gryordu. Bu yzden

Biliyordu: Ve Allah'n

Her P e y g a m b e r g e l d i i n d e t o p l u m l a r bir g r e v d e , her t o p l u m , A l l a h ' n y o l u n a

bir i ve e r l e r l e s a r s l y o r d u . Peygamber gelen gazabna girmedikleri uramlard. A n c a k Peygamber ve yaknlar kknlemi kuruyorlar, kurtu-

luyorlard. Tarihsel leri devrimler bu rm kentleri-medeniyetsonra onlar da ayn y k ediyor, yerlerine yenilerini

akibete, sona

ulayorlard. kendi t o p l u m l a r n n bu s o n a deil de

te Kur'an ve P e y g a m b e r i , iin didiniyordu. Ne are du ama bu ki

A l l a h y o l u n a g i r m i d a h a adaletli d a h a mutlu bir m e d e n i y e t e u l a m a s mcadele uzadka, bu Kur'an ve P e y g a m b e r i n e , A l l a h ' n baka Hz. are kalmyorson nk Muhammed,

gnahn-cezasn-cehennemini kez Peygamber, Kur'an da son olmalyd.

hatrlatmaktan

kyamet olmalyd, kitap idi.

Bu y z d e n

K y a m e t , C e n n e t ve kk-lokal kya-

C e h e n n e m yakn metleri 57Rabbim Ad (Tarihsel "Eer siz sizin

V e P e y g a m b e r ( K u r ' a n ) y l m a d a n - b k m a d a n eski Devrimleri) yz yolalmak gayretini yerinize Rabbim srdryordu: dnerseniz, baka her bir bir gnderildii eyi kavim eyi de koruyup

h a t r l a t a r a k kendi e v r e n s e l n g r l e r i n e ben size O'na duyurdum. hibir zarar

getirebilir.

veremezsiniz.

gzetendir." byle s e s l e n i y o r d u t o p l u " Y e r i n i z e ba-

kavmine gnderilen

P e y g a m b e r Hud,

m u n a . Onlar t a r i h s e l d e v r i m l e k o r k u t u y o r d u ak ak: ka bir k a v i m getirebilirler." Bu ayn z a m a n d a 5960Ad "te "Hem byle, kar dnyada, Hz. Ad azdlar. hem

M u h a m m e d ' i n de kendi t o p l u m u n a s e s l e n i kavmi Her ahi Rablerinin inat ayetlerini lanete olan yi yalanladlar, girdiler." iyi bilin bataktr." kfretii uradlar, Pey-

iydi, bu tr r n e k l e r i sk sk h a t r l a t m a k t a n geri d u r m a z d : gamberlerine kavmi Salih'in 68mitir Ama zorbann emrine Ad'n bilim,

ret gnnde Hudkavmi gibi oldular. ii

kfretmitir "Sanki, orda iyi

Rablerine, deillermi ve

kavmi S e m u d de bir r n e k t i r : Semud bilin Semud'un bataktr." r n e k l e r de klmaktadr - . sk sk hatrlatlr.

Rablerine

brahim-Lut-Nuh-Musa hep Kur'an'n yokolmaktan kurtarmak,

benzeri

gnderildii toplumu yozlamaktan-zalimlikten ve uzun m r l

83ildir." 95kavminleri 100bu lard kalar. 101102-

"Rabbim "Sanki de "te "Biz "te Dorusu

katnda orada berbat."

iaretlenmi

talar

bu

zalimlerden

uzak

de-

yoklarm, anlatm

Semud'un bir

ii gibi takm

Medyen'inki kentlerin

uayb'in haberleri,

sana kimi onlara Rabb'in O'nun

olduumuz hala, kimi onlar kentleri ok ac

kentlerin (...)"

ayaktadr

yklm." kendi kendilerine zaman etindir." keskin zulmediyorbyle ya-

zulmetmedik, zulmeden yakalamas

yakalad ve ok

Kur'an ve P e y g a m b e r i g e m i t e n ve y a a d k l a r a d a n en dersi a l a c a k kadar c e s u r v e d e v r i m c i d i r : 113sonra dm vizm size da Sadece "Sakn ate tek zulmedenlere dokunur. istedii, en ufak Sizin "doru Allah'tan bir meyil baka duymayn dostunuz yolu" kii

O p o r t n i z m e yer v e r m e z : (ylmayn) Yaryoktur.

olunmazsnz." yol" "Allahn saplmamas; akll kurtardk. mardlar senin ki: dedii kolektiazgnbozpek kendiinsanlar yoyolundan mlknn insanlar Fakat su ileyen bu onlar

(toplumculuk) "Sizden yapmaktan ve verilen ktlar." refahn

lamamasdr. 116gunculuk lerine olup 117ketmez." 122biz de 123"nanmayan yaparz." "Siz bekleyin biz de bekleriz." kakimselere diyesin "Elinizden geleni yapm, nceki bunun nesillerden iin peine i onlar dp grdke, kimselerin miydi. ve alkoymalar gerekmez

aznlktaydlar

Zulmedenler ise

"Sahipleri

yararl

Rabb'in,

kentleri

Kii m l k n n yozlatrc ve l d r c a z g n l n ok iyi, kesin rarlca yakalamtr - . luk, kollektivizm, birisi insanclk ste g e l e m e z ve t o p l u m u n u Yedibin insanla yldr a z g n l a a r a k , taarak ykselen kah kii

Kran krana bir sava gze a l n m a d k a t o p l u m c u kurtaramaz.

Din'de ve K u r ' a n ' d a belki de g n m z iin a l n a c a k en b y k derslerden ama kar rna bunu budur. btn batarak-karak ruhlar kavgasyla bezirganlabile, gibi cesarebirikip karya bakn: mlknn

kaplayan

istilas, d o a ve insanl e v r e n s e l s o s y a l d e v r i m brakmtr... ki, mal bir de d n y a mlkten malna t u t s a k o l m u din tavrla ortaya En uzak d u r m a y e r m i e Hepsi

Gelin grn evresine

belleyenleri koymak pehlivan

yaln-basit

devrimci

t i n d e n ve z e k a s n d a n dolanp yalanc Kur'an'dan dek bu dersi

bile y o k s u n d u r l a r . alamayan din

yalanc din

Peygamber olmaktan

teye g e e m e z l e r . alimlerinin a d a m l a r n n ve ne z a m a n a ve e v r e l e r i n i

d i n d a l a r n n vay haline; kandrabilirler?

o n l a r kendilerini

17- " A R A F S R E S " ( M e k k e D e v r i ' n i n son y l n d a 46. A y e t ' t e n ad alr.) 46erkekler "sizlere lerdir 47zalim "ki taraf arasnda ki, iaretlerden ola "diye atelik cennete bir perde ve tanrlar. seslenirler. ok vardr. Bunlar Bunlar isterler." de "Rabbimiz sen bizi u Araf zerinde olanlar (Araf'takiler) cennete henz de bir takm hepsini girmemivardr selam "Gzleri cennetlik cehennemlik onlarn inmitir) " A r a f " c e n n e t l i k l e r l e c e h e n O r a d a k i e r k e k l e r d e n sz edilir.

n e m l i k l e r a r a s n d a y k s e k bir blgedir.

yzlerindeki ama

cennetliklere

girmeyi olanlara beraber

evrildiinde

toplulukla

bulundurma "dediler." D e v r i m l e r d e d e "iki a r a d a D e v r i m l e r d e b u n l a r gedeildir. A n c a k sosyal sre Sosyal pek farkl

Sosyal

D e v r i m l e r d e o l d u u gibi T a r i h s e l kararszlar bulunur. bundan gibi

bir d e r e d e " kalan Tarihsel snflar, halinde) yaygn s

nellikle orta t a b a k a l a r olur. Devrimlerde de kapitalizmde olduu netlememi (elastiki-oynak:

b u l u n d u u iin biraz d a h a gelenek grenekli

k a r m a k ve st t a b a k a l a r a kadar kent komnaDevrimin

(her t a b a k a v e z m r e d e n ) oluur: gebeler (bedeviler) esnaflar-zrt bezirganlar, T a r i h s e l

Komncl

iinde y o k s u l - k y l

n c v e y e d e k gleridirler. eilimli Bu lardr. takm kent'in memi arada dman

Hepsi z g r b e z i r g a n l a r v e d a h a kollektif (kfirler) ticaret azgnlam metasna tefeci bezirgan bir

bezirganl nc edinmilerdir. gler Barbarlarn ve oktanrcln geni e v i r m i l e r ve o n l a r da

k o m n g l e r i n i d e e v r e l e r i n e almlardr. akrabalar iki bulunur, birer parasdrlar. kalan Basra daha ok bu taraf arasnda evreleridir.

K l e l e t i r m e k zehenz

re y a n a m a l a r Arada Dicle'nin

nk

karlarn lk

belirleyeFrat(Sinear'da)

olanlar ve Y a h u d i krfezine

bezirgan dkld

medeniyet

balklar b l g e s i n d e

oluur. T a r m hayat

iin t e k n i e g e r e k yoktur.

S o p a y l a - s e r t t a l a r ile retim S o s y a l snf z t l a m a l a r aztr-. b a l k t a n ya(buday) medeniyet meyvesi

salanr. S o n r a balklar s t n e kentler, su yollar yaplr; t a r m ve kent ( m e d e n i y e t ) artk sratle geliir: Kur'an'daki Adem'in eytann ise a t e t e n yaratlp, Bu yzden ratlma, (insan t o p l u m u n u n )

v e y a b a k a bir r n y e d i r t e n y l a n ve benzeri klklara b r n m e s i , bu g e r e k l e r i e r i s i n d e de d e e r l e n d i r i l m e l i d i r . C e n n e t - C e h e n n e m , Araf, geler de ren bu iyilikler-ktlkler (Hayr-er) ki, gibi simg e r e k l e r iinde y o r u m l a n a b i l i r g n m z d e artk ilk

m e d e n i y e t S m e r kazlar v e y o r u m l a r b e l g e l e r l e doludur.

b u n a son d e r e c e aklk geti-

Burada inerek,

bu

belgeleri

s r a l a m a k bu y a z n n indirmeyi

kapsamna girmez.

Biz

s a d e c e Kur'an', satr satr (ayet ayet) gerek temellerine

insan ve P e y g a m b e r u u r a l t n a deniyoruz. ki, seziyle Hz. Muhammed "son

Bu g e n e l e r e v e iinde, belgeli y o r u m l a r zenginletirilebilir... Unutulmamal-daima Peygamber"dir ve yznde (kentten yzden kent snfl Hz. bunu hatrlanmaldr dahiyane bir grmtr. sonu ayn Artk yerdevrimlerin Bu Pey-

kuracak barbar kalmam, topluma, medeniyete son

Orijinal t a r i h s e l Bu

geilerin)

gelmitir. zamanda

Muhammed

Peygamberdir.

g a m b e r l e r P e y g a m b e r i , h e p s i n i n s e n t e z i de demektir. Ve o d e r e c e de insancldr: giyle n s a n v e kendisini d e r i n d e n a n l a m a y a - h o g r l o l m a y a ( d o a ve insann gidi k a n u n l a r n d a n ) sayg ve sevsylemez, bunlara u y m a k iin rpnr. Ve alr. A l l a h ' t a n

korkar ekinir, y a l a n

btn i n s a n l k iin zlr. G r e v i n i n kutsalln ve z o r l u u n u bilir... Araf 2"Bu indirilmitir. dostlara sresi: bir kitaptr ki bununla Bundan size Ne uymaynz gnln gelmi denli inanl olana az olanlara (Kur'an'a) t vermen iin sana baka daralmasn." uyunuz. Ondan t tutmaktasnz." koullarn deiibir y a k n m a gece uyurlarken, deil ya

3- "Rabbinizden nsan'n "Ne 4da

ne kadar zor d e i e b i l d i i n ' i , z a m a n ve Bu sadece

mi (Allah'n) z o r l a m a s g e r e k t i i n i bilir. A l l a h : denli az t tutmaktasnz!"der. "Biz nice kentleri yok eylemiiz, gelip bir a n l a y ve h o g r d r de d a i m a hatrlatr - . azabmz atmt." gndzleyin dinlenirlerken

B u t a r i h s e l d e v r i m l e r d i r . Yani e v r e k o m n a l a r n m e d e n i y e t kentlerinin z e r i n e aknlar; niyet kentleri Babar ( k o m n ) nflar s a v a y l a tii gibi kentleri y e r l e bir e d i p y e r l e r i n e yeni t a z e m e d e kollektiftir, kankardetir. M e d e n i y e t ise sKur'an'n ayn belirtsonla kurular, b a r b a r l a r n snfl t o p l u m a gei dalgalardr. insan km, yozlam-paralanm bezirganlam-dere-

b e y l e m i d u r u m u n d a d r v e t a r i h s e l d e v r i m l e r , onlar h a b e r s i z , s e f a h a t iinde y a k a l a y p y o k eder. Peygamberi uyarrlarken nk Zira bu kendi ayn kuracaklar bu Kur'an v e bitmemesini teselli

medeniyetin

zamanda

gereklikle de

korkutup

bulurlar;

koullar y a k l a t k a

Kur'an ve P e y g a m b e r i

kitlelerde t u t u n u r . orisidirler. 5- "Azabmz olacaktr. Hz. lardan "Biz

kendileri de bir t a r i h s e l d e v r i m n d e r i ve tegelip attnda zalimlermiiz." karsnda kendisini bile s r a d a n insanak ve s e l e k s i y o n u n kendisinin de hatalarancak yakarp-yalvarmalar u

onlara

gerekten O

Muhammed, ayr t u t m a z .

bu gidi olduunu

hereyden nce tarihsel kuvvetle sezer;

iinde s a d e c e insan

u n u t k a n l k l a r l a b e z e n m i insan o l d u u n u tan v e h a t r l a t m a k t a n 6soracaz.

8"O

unutmaz. gnderilen ekeceiz."

gelmi

Bunu

hatrlamakbiz

ekinmez: Peygamberler sorguya

tartlar ar

"Herhalde
gn tart

kendilerine dahi
haktr,

kimselerden

Peygamberleri hafif ziyan

olanlar

kurtulmulardr."

9kendi

"Tartlar zlerine ve

gelmi ettiler." Temel

olanlar,

ayetlerimize

uymadklar

iin,

Doann

insann

kanunlarna

("ayetlere")

uymadklar

iin y i n e baka

kimselerle

birlikte " k e n d i z l e r i n e " yani k a g e l d i k l e r i birlikte k e n d i l e r i n e ziyan etmilerdir. S-

d o a ve insan t o p l u m u y l a

"Tart" neye g r e d i r ? M e d e n i y e t m e t a l a r n a t a p n m a y a gredir. Bu ise d o a ve insann e k e b i l e c e i bir y k deildir. btndr. O b t n l k p l n l - p r o g r a m l t a s a r r u f l u ; gidi k a n u n l a r n a kesin bir u y u m ister. Kuran ve P e y g a m b e r i bunu 10rattk. "Yeryznde Ama siz ne bilinle yerletirdik kadar az uyumdan

nfl t o p l u m u n dini iman kardr, krdr. D a i m a d a h a ok, d a h a d a h a . . . Doa ve insan bir d a h a d o r u s u kendi

kendi a n a gre m e d e n i y e t l e r e b a k a k a n a a t e t m e k t e bulur: size geim yollarn Kur'an yave sizleri, orda bile

rak s e z e r ve l y " k r e t m e k " t e , aza

kredersiniz." sz edilemiyorken, Muhammed'in ancak Hz. skolastik bilaza kanaat uygula-

Evrim'e Peygamberi

bugn

zamannda,

bundan

gileri ve daha ok evrimin zn yanstt iin, keskin sezileri asndan sz edebiliriz. O sadece "medeniyet metalarna satlmaynz; edip krediniz" biimindeki t ve rnek davranlaryla kaynaklanyordu. rulmutu. ezberci-Hz. nk beyin ve bedeni bunu

yabiliyordu. Bu da onun iinden kageldii komn kollektif aksiyonundan kollektivist ynde glce kumeolmutur. bile En skolastikbilinaltyla en Kur'an'n buyruklar, hep o lkc kollektivist temellerin

deniyete gei sentezleriyle kararak dile gelii

brahim geleneiyle simgeletirdii A l l a h - c e n n e t - c e h e n n e m -

melekler-eytan-ahiret-kyamet-yaratl ayetlerinde ne bunlar hisseder.

derin sezileriyle o simgeleri birletirir; Soyut olarak ruhunda derinlemesiBu, determinizmin P e y g a m b e r d e kuvvetle y a n s m a sndan baka bir ey deildir. O simgelerle, evrimin Peygambercil insan znde y a n s m a s n n rezonans buluuysa, evrimin o gnk kendini ifade tarzdr. 11varanlar 12alkoyan ten Evrim, dil-bilgi-teori olarak ancak bu kadarna izin verebilmitir; "Sizleri yaratp, blisten buyurdu onu biim bakalar deildi." ki: "Sana "Bense buyurmuken ondan daha secde deerliyim, etmedin" seni beni atededi: yerdik, hemen sonra secdeye meleklere vard. "Adem'e eytan secde secdeye Evrimin teorisi-dili, antik tarihte dinler ve Peygamberleridir. ediniz" dedi. "Allah

arasnda ne?"eytan

yarattn,

balktan."

Melekler, retici glerdi: teknik idi.

C o r a f y a - i n s a n - t a r i h (gelenek-grenek) ve olduu halde ban alp gitmeye, azgndevleti

Bunlar, nce k o m n iinde d e n g e d e , Allah'n g d m n d e y d i .

A n c a k teknik doa ve insan yarat Ate, ler iinde

yaratanlarn geip, onlar ayaklar altna almaya daha ok elveriliydi. m e d e n i y e t ile birlikte t e k n i i gelitiren ve m e d e n i y e t i fazlasn-paray latran b u g n n a t o m u gibi enlikli bir olanakt. Bu y z d e n retici gmedeniyeti-snflar-bezirganl-rn yazy y a r a t a n , b y k lde t e m e l d e ate oldu denebilir. piirilip kentler kuruldu. grenekleri Balk atele

Demir atele d l p retim aralar gelitirilcorafya retici gleri,

di, ve ilh. A t e bu haliyle d a h a bamsz ve genlikliydi. nsan ve g e l e n e k ve t o p l u m c u l a t r l m d o a yani kalcydlar. bunlarn Bu y z d e n A l l a h ' n havaya hepsi t e k n i i n de t e m e l i o l a c a k denli Ve p h e s i z ki Teknik ise kkl d e t e r m i n i z m l e r e sahiptiler. kalc y a n s m a l a r y d l a r . sahipti.

Allah ve Melekleri bunlar iinde f o r m l l e m i t i t e m e l olarak. hepsini uurabilecek zelliklere A m a ne var ki son d u r u m a d a doa ve insana o kadar derin kklerle balyd ki, Tekniin dengesizce azgnlamas, kendisini y o k etmeye varrd. n k d o a v e insan, y o k o l m a k t a n s a , t e k n i i sokmak eilimine nk te ilk insan, durumada teknii kankarde yaama) zaman. A m a ilkin d. deerin medeniyetin lmcl ilk geliimcil a a m a l a r n d a bu a n l a l a m a z herkes yozlamaya aamasnda. balad, hibir insancl Medeniyet kmeye, kalmad girebilirlerdi. her e y d e n insan stn dnen bir b e y n e komn sahipti. Son realize eder, g e r e k l e t i r i r idi. dou prosesinde, cehennemcil toplumu (eitil kendi dengelerine

medeniyetin

insana c e n n e t gibi geldi. kavgalar iine d t

N e z a m a n ? Snfl t o p l u m u n

Bu y z d e n bu h e s a p l a m a n n ilk m e d e n i y e t k e n t l e r i n i n batp kt ilk bin yl iinde, S m e r m e d e n i y e t g e l i i m l e r i s r a s n d a b a l a y a r a k g e l i e b i l e c e i akla yatkndr. Ve bu d e e r l e n d i r m e y i de d a h a ok dardan g e l e n v e b o y u n a komn gelenekli maldr. saf t e m i z komn Semid m e d e n i y e t e g e i l e r l e krlarak g e r e i g r e n , (Arap A t a l a r ) barbarlar o m i t o l o j i l e t i r m i oliinde v e d a h a ok Mitolojiler de yalan bilmez. uzun z a m a n

nk gerekler yaandka ruhuyla

grlebiliyordu nk

zamanlar. insan

z a t e n y a z s z k o m n i n s a n n n iidir. Mitolojiler y a l a n lamlar tarlar... Btn bu s e b e p l e r l e ilkin ate, k o m n g e l e n e k l i i n s a n l a r a e y t a n c l gelmitir. sanlmtr. Medeniyetin cehennemcil kavgalarnn ateten kageldii Demiri a t e t e ilk d v e n l e r de Semitlerdir. sylemezler. kendi komn Bu y z d e n her mitoloji k o u l l a r n d a y o r u m l a n a b i l i r s e derin an-

Tpk le

snfsz,

ilkel

komn t o p l u m l a r n d a atein, totem geleneiymedeniyet zaman da e y t a n l a t r l m t r ve b e z i r g a n s-

kutsallatrld Tarihsel devrimin

gibi,

cinletirilmitir. ilk y l l a r n d a y s a , e y t a n artk tefeci nf olmutur. K u r ' a n ' d a o l d u u gibi... n k b e z i r g a n karlardr - . iler t a m tersi olur: Cennet, ise kan bir o melekler eytan onlarn hkmeti, cehennem kar k aamalarndaysa sistemi, k o m n p a r a l a y a n , ar-

tk e y t a n c l tefeci Medeniyetin tefeci bezirgan

halk t a b a k a l a r n n y a a m ; devrimcilerdir... M e d e n i y e t , Irak'ta kollektivizm olduu aama gleri iin, iinde (doulu insan olsa

ise tefeci

bezirganla

b a l k t a n k a g e l d i i ve d o a despotik komn) y a r a t l m gibi

ile insan t a m M e l e k l e r de

g e l e n e k l e r iinde algland.

btnlemi retici

balktan

iin olsa

c o r a f y a - g e l e n e k g r e n e k tarih ve insan Melekler sonradan alm o l m a l y d . . . g t ve snfl t o p l u m u n

deerlendirilebilirdi.

m e d e n i y e t ge(medeni-

litike bilinen adlarn

" A t e " b y k bir t e k n i k retici da her kiinin iindeki yordu. Bu yzden dern geliimi alglannn baka mlk kii

y e t i n ) a l m a s n d a v e g e l i m e s i n d e v e t e f e c i - b e z i r g a n l ayn z a m a n m l k i y e t i n i a z d r m a k t a t e m e l bir rol o y n u mlk-tefeci b e z i r g a n l k ve o n u n mohepsi " e y t a n " s i m g e s i n i n bulunamaz. volkanlatka, Bunun eytan: da en Kii temel Kur'an'daki teknik-kii

finans-kapitalizm

( u u r a l t n n ) s o m u t maddi t e m e l l e r i snfl toplum paralan

oldu. T a r i h t e e y t a n

hi bir s o y u t l u k t a a r a n m a m a l d r , ve zengin snflar d i n a m i z m i

Komn'den

azgnlat.

d i n a m i z m i t e k n i k retici Bakn ortaya 141516yolundan ierimki... "

17lara "Ondan sokulacam sonra ve

g c n g e l i i m i n d e n kt. uyuyor: dein, sen beni brak!" iin, senin doru and
on-

K u r ' a n ' d a k i e y t a n ile ilgili ayetler ( m i t o l o j i k nakiller) z e t e dedi dedi: ki: "Kyamete ki: "Beni "Sen iin

k o y d u u m u z g e l i i m e nasl "eytan "Allah, "eytan insanlar buyurdu

braklmlardansn!" drdn zerinde

salarndan

azgnla

saptrmak

yolunun
artlarndan ounu

duracam;
sollarndan

nlerinden, onlarn

kredenlerden

bulamayacaksn."

Bu

haliyle e y t a n gibi t e k n i k ve kii

mlk g e l i i m i , g e r e k t e n de ki bu

" K y a m e t " e (snfl t o p l u m u n s o n u n a ) dek z g r b r a k l m t . Ta g e l i i m z d d n a a t l a y a r a k kendi te ortaya cennetlik kyordu. kii mlkne, o l a n l a r da bu ban y i y e n e dek. diyalektik ak iinde

kendiliinden

Medeniyete;

kurtulmayacak derecede batmayanlar, mutlu ( c e n n e t c i l ) y a a m l a r bulabilirler,

hem snfl t o p l u m iinde d a h a

h e m d e snfl t o p l u m s o n u n d a g e r e k c e n n e t e gei o l a n a k l a r Arada dirler; nun (Araf'ta) kalanlar ise, b u n l a r iin y a a m belki

(kyamet gnnde) dengeli, bulabilirler. tereddtl-srnerek gei

modern, iindektdr. ayeti bu-

de c e h e n n e m l i k l e r d e n daha

Her g n l m e k t e d i r l e r . zerinedir... sistemi Hz. Hz. Allah naklidir. ber)

Bata a n d m z A r a f sresinin 46. beri A r a p t o p l u l u k l a r n d a

brahim'den

anlatlrUrfa'ya

brahim

UR'dan cehennemcil Kaarken

snf s a v a l a r n d a n kardei olu

Msr'a-Arabistan'a temini

kadar kaar. kez

Lut ( P e y g a m toplum

ile birlikte, r m m e d e n i l e r i n a z g n l k l a r y l a her an A l l a h sisyzlerce-binlerce Smer'den beri ilerine kazrlar. sistemini Snfl-snfsz kendi gelen Allah ilerinde d a y a Muhammed

elikisi, atalarna

nlmaz aclarla hakl

klar. V e m i t o l o j i k s i s t e m A r a b i s t a n ' a

d e k yaylr... SRES": inmitir) duyduu evresine tarihsel soyut determinizmini tektan-

18- " E N - A M

(Mekke devrinin sonlarnda Hz. beri veya yani daha rendii dorusu, elisi sezdii, doann geer.

M u h a m m e d ' i n ilk M e k k e devri, d a h a ok ilk A l l a h ve P e y g a m iinde yakn ve toplumun gidi kanunlarn

rclk v e

yorumuyla,

idealler-sylevler

biiminde anlatmasyla

M e d i n e d e v r i y l e , asl snflar s a v a - t a r i h s e l d e v r i m eilimi geliir. Bu a d a n " M e k k e D e v r i " ayetleri d a h a soyut, teorik-felsefidir. dine ayetleri 1sun daha somut, yeri, pratik d e v r i m prensipleridir. yaratan denk odur. Komn'n Hamdolkollekki d e v r i n de ayr d e e r l i y o r u m l a r - i sezileri b u l u n u r : "Gklerle karanlklar-aydnlklar kafirler olan onunla putlar Allah'a. Byleyken kar tutuyorlar." Me-

" P u t " l a r eski tivizmi,

kent liderleridir. ata

Barbarlk anda, hayvanlarndan

komnn

(Totemlerden) Ana putlar fatih ve barbar iin bu komn putpekkten

T a n r a l a r a , Baba T a n r l a r a ve d a h a s o n r a kent liderlerine k a y d k a bir ok put oluur. tccar kentlerin Aslnda mitir. o Kentler aras t i c a r e t ve f e t i h l e r l e de bu e l i n d e toplanr. oktanrclk nemli denen putperestcil bir parasdr. G e l e n e k l e r i n e dek y e r l e Kur'an bu (ve M u h a m m e d ) durumu putlar

uluslarn t a r i h l e r i n i n

Kolayca s i l i n e m e z . buna kar

M e k k e b e z i r g a n l karlar bler ve gder. elbette

restlie skca s a r l a r a k halk ncelikle bilince k a r m a s b e k l e n e m e z . zelliklerine ve

iddetle savarken

Fakat s o n r a k i a y e t l e r d e pratik k a r l a r a devrim karlarn-prensiplerini

y n e l d i k e , p u t p e r e s t l i e i d d e t l e kar k m a k t a n z i y a d e hep A l l a h ' n yaratt-yarataca s u n m a y a y n e l i k ve d a h a baarl olur.

2O'nun dan 3eyi de

"Sizleri katnda "Gklerde Allah

balktan kafirler iin de,

yaratan de

odur, bir

sonra devre

da var;

eceli byle

lmleyen, iken on-

adanm

phelenirsiniz" yerde de Allah O'dur. Gizlinizi anz, Ama daha yaptnz ok kendi biliyor." hep A l l a h ' n yceliiyle ilgilidir. iinde b u l d u u t a r i h s e l d e v r i m abalar: kendilerinden olduumuz ayaklar onlar. nce, bir Sonra ran, altndan nice nice onlar ardndan Msr nesilleri yok yerletirama baka medersi kurulyerde, aktt onlarn koullarn g z n n d e tu-

lk a y e t l e r toplumunun t a r a k onlar tisizme) 6etmitik, mitik nesil, art

bu d i y a l e t i k a k a ve y c e d e t e r m i n i s t s e z i l e r i n e (skolas-

ekmeye sizi

"Onlar grmediler mi, yerletirmemi yamur yok tr ettik ardna

verip,

rmaklar

gnahlarndan

yarattk." bunlar evresindeki kkn Bizans, grm duymu; atalar Tevrat'tan renmitir. Ald

Peygamber, deniyetlerinden hep t a r i h s e l boylarnda

devrimlerle yklm

m e d e n i y e t l e r zerinedir.

Frat-Dicle

eski A r a p

Semitler'in kurulmutur. derdi,

cennet topraklarnda

mu kentler y e r l e bir o l m u ve y e r l e r i n e y e n i orijinal y e t l e r (kent f e d e r a s y o n l a r ) Kur'an v e eski Peygamberinin kuracaklar iin

kent ve m e d e n i medeniyetin, doa ve

orijinal

m e d e n i y e t l e r gibi y o k o l m a m a s

uyulmas

gereken

insan prensipleridir. lk ayetler y l m a k s z n bunu uyarr-. Bunlar ak ak gezip g r d n ve g r l e b i l e c e i n i 11ne Diyesin ki "yeryznde gezerek daha grn, olmu." Ve tabii ilk ayetler z a m a n , veya ok hep A l l a h bilmeden ile (yani sezerek skolastik bir teoriyle inanarak ycelttii bildirir: sonu yalanlayanlarn

pratikletirdii doa ve insan

gidi z n Allah

simgesiyle)

kentdalarn doru yola

g e t i r m e y e alr. dnemde ki: sizi

Bu kitlelerin pratik k a r l a r n d a n y o k s u n , ayaklar heayetleriyle sylevler verir: eyler yazd. O kimindir?" Diyesin Kyamet iitir, O gn rahmet O'nun,

nz tarihsel d e v r i m strateji-taktiklerine skca b a s m a m bir aamadr. O hep A n t i k f e y l e s o f l a r havasndaki ki: Allah "gklerde sadece Kendisine gndzde ki: "Ben yerde kendisine edenler her ey kar 12- Diyesin "Allah'ndr. toplayacak. 1315dan 18"Gece ile "Diyesin korkarm." "O egemendir kullarnn stne, o bilgedir, o haberlidir." Peygamber, doa ve insan t o p l u m u znn en y o u n bir y a n s m a s : Elisi-szcs olduu iin, o gn iin bu duygularn-sezilerini, ok derinden bilinaltyla gelenek grenekleriyle hisettii iin, kendisine en yakn gelen Hz. brahim g e l e n e i n d e iten bir inanla birletirir bunlar. O dbulunan

ziyan bulunan tanrma

inanmazlar." bilir." azabnbyk gnn

azarsam,

nem iin bu byk bir tarihsel devrimin nderliidir. kendisi de s o n u n a dek uymaya zen gsterir. 33"Evet biz biliyoruz, Allahn nice gelene sana onlarn szleri seni

Dolaysyla o gidie

Her trl cefay azab ve zyor, imdi onlar seni

lm gze alr ve kendini ve evresini sk sk teselli ve tevik eder: yalanlyorlar." "Zalim 34dular. skntlar Hz. olanlar, Yardmlarmz ekmeye Muhammed, ayetlerini nice kadar Allah'n yalanlyorlar" yalanland. denilmesine kimse Sabrl olyalancdr szlerini katlandlar, deitiremez, "Senden nce Peygamberler

katlandlar. haberleri

Peygamberlerin bir insandr. Yani rini t a y o r d u .

bildirilmiti." btn insani kollektif zelliklekulland.

P e y g a m b e r l i i n d e n nce d e e m i n , ok " g v e n i l i r " kendinden nceki P e y g a m b e r ve kitaplar kavramakta M e d e n i y e t i n maldeer vermedi. Sevdii

kmncl temellerin

Bezirganl,

d i k k a t l e h a z m e t m e k t e , d o a v e insann gidiini mlkne ayetlerde belirtildii biimde ve

S o n u n a dek maln, cann, t o p l u m u u r u n a v a k f e t t i . Doaya-elerine gibi y a a m a y kollektivizme balca iine

hi bir z a m a n doa

deer verdi.

ii, s e v d i i e l e r i - s e v d i i t o p l u m u ve s e v d i i ( b u n l a r d a y a r a r g r e r e k ) yapt.

ile s a d e bir insan isteyerek severek En ok s e v d i i benim krle, yanmancak gren

p r e n s i p edindi v e b u n u z o r l a n m a d a n

Kendini hi bir z a m a n g r e v l e r i d n d a b y t m e d i . kendisinin de h e r k e s gibi 50dadr. bana bir "Deki: Ben vahiy midir?" S a d e c e s t n d e d u r d u u tek ey ite budur. o ayetlerine (dnd Herkeslerden bunlar Allah'n uyasn, ancak sadece da diyesin btn gibi davranmaya sadece yola "Ben "Ben da size gayb olanlara bir insan o l d u u n u demem ki: ki Allah'n ben meleim "dnmez hazineleri dahi

belirtmesiydi: diyemem,

bilemem, uyarm" de

misiniz

n d e r bilgelik. " K r l e uymaya) zen

g r e n bir m i d i r ? " O n l a r n z de a y e t l e r i n d e d e r l e n m i t i r . S o n u n a dek ayetlerine gstermitir. 90yoluna Ve istemem; "te sen de bu fark budur: Kendini dncesine onlarn (cret) gidi

severek-isteyerek vakfetmesi...

"hibir ey i s t e m e z " t e r s i n e verir. doru gtrd kimseler, bir ey doann dile sizden hayatta bu yolda ttr." deil, olayda taneyi; niin ile lm doru belgeleri gne getirmeyi diriyi, hesap

ki:

insanlara-alemlere her d i k k a t ekici yarar ite bilge bir ekirdei, budur, iin, Allah'n iin

Allah'

sosyal-ekonomik

kanunlarnda gelitirir. 95diriden 96zere 97iin, "Bitki de "O'dur yaratan yldzlar

bulduunu, iin,

bitirmek tan o,

Allah geceyi

lden yz ay bu." yolu da

ly

karmaktadr, ac, emre o, olan, bilen

Allah olan ulus

dnersiniz?"

dindirmek

"Kanallarn, yaratan

denizlerin

karanlklarnda,

bulmamz

belirttik."

99la hurma aalar, yenleri inanan yolunu 140laha

"O'dur gkyznden onunla nar var, bir ulus her aacnn

yamur indiren, yeillikler sk

biz

her trl zm

bitkiyi

onunzeytin

bitiririz,

bitkiden dahi

karrz,

birlemi balar,

tanelerle, benzeme-

tomurcuundan, aalar yemi iin

salkmlar, bunlarn bakasn vardr."

yarattk, belgeler

benzerleri,

verdiklerinde bunda

yemiine,

olgunlamasna akl Al-

Bunun yansra yava yava g s t e r m e y e alr: "Bilgisizlik ile sapttlar; "Diyesin ve

Mekke geleneklerine de atmaya yznden tutmadlar." tanrnzn anaya, size haram da ettiklerini iyilik sizin ediniz, de ocuklarn klanlar, ldrenler, ziyan

beyinsizlik verdii yolu "Geliniz,

iftira 151-

Allah'n ki:

azklarn

haram

ettiler, okuyayokaznz

phesiz ym: sulluk veririz, 145hayvanla, domuz nesne lunman,

doru e

Hibireyi Allah'a korkusuyla ak gizli Allah'n ki akan

komaynz

babaya

ocuklar fuhua "Bana

ldrmeyin, yaklamayn, budur." vahyolunan olduu, da totem iin kalp hem ki de

onlarn Allah'n eyden olan

ldrmeyin yemek eyden asrlk

dediklerini l iin, haram bu-

ldrmeyin.

buyruu murdar zge

"Diyesin etinden, Tanrm

isteyenlere olduu baka yapmam

kandan Allah'tan balar,

buyruunun azgnlk,

kesilmi esirger."

grmyorum,

skntda

Mekkeliler ve Arap ime y a s a k l a r n a dmnde yozlam

barbarlar

geleneklerinden

kalma y e m e gkuzulayacak

uyarlard

b u n l a r binlerce yldr b a b a h a n l n Olaklyacak veya

durumundayd.

h a y v a n l a r dahi b o a z l a y p y e r l e r d i . T r n a k l h a y v a n l a r d a y e r l e r d i . Kur'an v e P e y g a m b e r i b r a h i m v e Musa g e l e n e k l e r i y l e o n l a r a akln y o l u n u g s t e r m e y e alt bu 146barsakla i yan mtk, "Yahudi srt evet haram biz toplumuna ya ettik, gerek da her yan ilk a y e t l e r l e : trnakl onlar hayvan helal azmalar biz haram yznden klm idik, kemik yan ederek srla koyunun cezalandr-

bylelikle syleriz."

19- " T E V B E Devrim die

SRES": di-gze gz bu saval bir d i r e n i - s a l d r ruhu ister.

Hele A n t i k a d a n k ok bilin altyla Bu

a t a r i h s e l

d e v r i m l e r adr:

Bilinten

k o m n l e r i n s a v a l a k n l a r y l a olur. m e d e n i y e t l e r i n d o u u y l a sonulanr - .

m e d e n i y e t l e r i n y e r l e bir e d i l m e s i y l e ve y e r i n e ya orijinal ya da

r n e s a n s ( y e n i d e n diriltilmi)

T a r i h s e l devrimler, y u m u r t a l a m a y l a o a l a benzer. S o s y a l d e v r i m ler ise m e d e n i y e t i y k m a d a n sosyal snflarla d a h a bilinle g e l i t i r m e y i getirirler. slam 272 Memeli Devrimi hayvanlarn dourarak oalmalarna de bir t a r i h s e l devrimdir. atlm ve a k n l a r n d a n benzerler. K e n d i n d e n n c e k i l e r gibi kurtulamamtr - .

u y k u d a g e z e r bilinalt

A m a yine de gamberi nk balamt. Hz. orijinal

kitaplar kitab

K u r ' a n a sahipti ve bir lidere... en can

P e y g a m b e r l e r Peybilin g e l i m e y e buna

M u h a m m e d gibi

medeniyetlerin

sonuncusuydu; bir s a v a t a k i hogrnn knca, e

T e v b e s r e s i , gze gz cana karn 5lursanz tvbe balama "Savan ederek ve ve

keskinlii ve

esirgemenin; olduu klarlarsa, aylar kuatn, zekat

insancl-birletirici koanlar oturun. nerede Eer anz, buonlar Allah

(kollektif) zelliini a n l a t r k e n , bu bilincin gelitiini de gsterir. haram namaz ldresiniz, yakalayp esirgeyendir." insancl islm hmanizher pusuya verirlerse

yollarn

balayan

Bu ayet hem en k e s k i n - s e r t - l m c l saval s l a m d e v r i m i n i , h e m de o denli de h o g r l - m e r h a m e t l i - b a r l mini zetler. Tek artla: gsterme 6zn onlarn, ile... e diye, bir koanlardan ona topluluktan biri, senden ver, aman sonra nasl dilerse, gnder Allah'n yerine sbu Tvbe: bir eit z e l e t i r i - d o r u yola eilim

Bunu d e s t e k l e y e n ayetler, n c e d e n de g r d m z gibi az deil: "Allah'a dinlesin bilgisiz hemen aman

olduklarndan

trdr." bir e i t i m mec-

Bu ayetle P e y g a m b e r i n ve s l a m d e v r i m i n i n buriyeti ve g r e v y e l p a z e s i

iinde o l d u u anlalabilir.

"Bilgisiz o l a n l a r a h o g r ve e i t i m ve sabr g e r e k i r " a n l a m n d a bir ok ayet, ard a r k a s n a bkp u s a n m a d a n sralanr. Bu s l a m d e v r i m i n d e k e n d i n d e n n c e k i l e r e gre b i l i n c i n - b a r n ve insanclln gelitiini gsterir... mcadele etmekten kaan devrim nA m a t a m tersi d e geerlidir, a m a n d i l e m e y e n l e r e , t a k n l a r a , yolayet t a n m a m a k t a d i r e n e n l e r e v e b u n l a r l a o p o r t n i s t l e r e d e a c m a k yoktur. A k s i yalanc pehlivanla hi g e l e m e z : antlarn bozarak, dininizi yererse, kfrden kafirlerin ant olamaz; belki bylece vazgeerler." bsbtn bisko12- "Ahit yaptktan sonra, derlerini ldrn. byledir. Onlarla halde g e l i m e o l a m a z ;

D e v r i m d e d m a n a zlgttan v a z g e i l e m e z . Laf ile, t ile u s l a n m a y a n n hakk gnk devrim her koullarla koulda bugnk koullarn Ancak o limsellemi lastike

O g n n dili ktektir.

insanlam

kitleellemi, Ayetleri

k a r t r m a m a k gerekir.

anlayp

uygulamak isteyenler bast

dmeye

mahkumdurlar... M c a d e l e d e n geri d u r a n l a r a da t ve z lg t geerlidir. 13- Antlarn beri (Mekke'den) 24kazanlan "De ki: kimselerdi. bozmu olan toplulukla ilk msnz? sava nce etmez sizlere iin Allah eleriniz, misiniz? dmanlk daha Peygameden o yarar." sevdikarmaya korkar "Size kalkan, atalarmz,

Onlardan mallarnz,

Korkmak

kardeleriniz korktuumuz

oymaklarnz,

kesilmesinden

ticaretimiz,

iniz daha bir

evleriniz, sevgili toplulua, ise,

Allah Allah

ile doru

Peygamberinden, Allah'n yolu emri gstermez."

hak

yolunda dein;

savamaktan buyruk tutmaz

bekleyin akn

gelene

O gn tarihsel

Gney Ticaret Yolu'nu

amakla

grevlendir-

mi o l d u u A r a b i s t a n A r a p l a r n t a r i h s e l d e v r i m e s r k l e m i t i . B u n u n iin s a v a m a k ; ra kentlerinde olduu kar k o m n g e l e n e k l e r i n i M e k k e ' n i n t e f e c i , bezirldrebilecek olan uzun mrl bunu Ebu Sufyan slalesine Bylece yeni retken deil, kuruolabilecekti. iinde bulun g a n l k t a a z t a r a k m e d e n i y e t i d a h a d o m a d a n (tpk S o d o m v e G a m o r gibi) ve zenginlerine lacak orijinal Elbette duklar getirdii ste g e t i r m e k g e r e k i y o r d u . ve

medeniyet daha ve

T a r i h t e g e n e l l i k l e hep byle o l m u t u . Kur'an Peygamberi anlyorlard. Peygamberin ve evresinin ruhlarnda-bedenleiinde k o m n g e l e n e k l e r i n d e n yabilinle tarihsel itililerle s e z i l e r l e , bilinaltlaryla; pratik d a y a t l a r n

kkrtmalarla

n k d e n g e , hem nayd. Bunu bata

rinde hem de A r a b i s t a n A r a p l a r n n

P e y g a m b e r o l m a k zere b y k o u n l u k g e l i m e l e (ve Kur'an'n) srekli kald. uyar ve zlgtlar

re gre s e z m e d e n ve o d e n g e y e uyarak d a v r a n m a d a n y a p a m y o r l a r d . A m a y i n e de P e y g a m b e r i n bu y o l u a y d n l a t m a k z o r u n d a derinden, Kur'an ve man yet ve k o m n a r p r h a l d e y d i . Peygamberini (yeni n k her kiinin iinde m e d e n i srdryordu. yle ki, bu za-

Kii m l k r u h l a r d a yer e t m i , sessiz, bir m e d e n i y e t y o l u n u ) bile z a m a n slam

d u r a k s z ve a m a n s z ilerleyiini

hie s a y a b i l e c e k a r z u l a r a yol a a b i l i y o r d u . olarak ama m a l a - m l k e esir o l m a m , devrimi ayetle

Bir b e z i r g a n

iin her eyini v e r m i bir lider o l a r a k b u n u sezip anlyor ve 24. elikiyi d e v r i m d e n y a n a e v i r m e a b a s n Asla 34olarak toplayp hemen Hz. duu evre "Ey herkesin da medenilerin inanm maln Allah ve temiyordu: olanlar! yerler, Hahamlarla, hak yolundan rahiplerin alkorlar; pek biroklar altn, ac bir arttryordu. durumuna

a k a belirttii gibi, sk sk b e n z e r a y e t l e r l e de bu p s i k o l o j i k ve maddi medeniyetlerin d m e k isbatl gm azapla koy-

yolunda

harcamayan

kimseleri

mjdele." M u h a m m e d , yapt kurallara bata sk sk uyard getirecei iine g r e v i n e son d e r e c e i n a n m , uyan, bu bundan dnya sadece z e v k alan iin bilimsel bir hep; mal bunu kendisi insand.

Ayetlerde

insanlk y o l u n u bir bilinle

karartmann

felaketlerdi, gelenek, Ne

deil, o g n n i d e o l o j i s i - b a y r a olan s k o l a s t i k A l l a h - P e y g a m b e r - C e n net-Cehennem 38kn! "Ey sistemiyle, greneiyle sizlere, kaldnz, gryor-yorumluyor yolunda dnya savaa yaamn ve s a v u n u y o r d u . O g n n dili-bilgisi bu k a d a r n a e l v e r i y o r d u : inanm olanlar! yerinizde oldu Allah'n bu denildiinde, arlap

ahiret

yaamndan

daha

ho pek

mu azdr."

buldunuz?

Bu

dnyann

mal-mlk hayat yaverimli

ahiretininkinin adklar

yannda

C e n n e t , bir z a m a n l a r , A r a p a t a l a r n n Frat-Dicle'nin topraklaryd.

kankarde komn

bakir-ormanlk-rmaklarla

bezenmi

S e m i t l e r m e d e n i l e i p snfl t o p l u m c e h e n n e m i n e ard a r d n a d p llere d a l d k a , eriilmezleti, nceleri yznde yzndeki ten sine cennet komn geleneklerini tayan Peygamberlerin v e e v r e s i n i n g n l n d e - u u r altnda z a m a n l a g k y z n e t a n a r a k efsaneleti. cennet topraklar, komn sonra g i d e r e k gksomut vaadedilmi

mistik c e n n e t v a a d l e r i n e d n t . insanlar c e n n e t i y e r Soyut cennetgzelliklerle zletirmeden yapamyorlard.

A n c a k y i n e d e g e r e k i - b e r r a k kafal ise s o m u t y e r y z kaplmadan

g z e l l i k l e r i n e m a l - m l k v e ho v a k i t g e i r m e -

edemiyorlard. ne s r m e k z o r u n d a kalyor-

P e y g a m b e r bu gibileri de d a h a stn l k l e r e e k m e k iin, o mist i k - s o y u t s k o l a s t i k c e n n e t - a h i r e t idealini du. Ki bu a z a r l a m a y l a kalnr... tanmak, bir anlamak; meseledir. bugnk Toplumu bilincimize genel ramen pek o k o l a r a k t a n m a k anlank kii v e t o p zorunda nsan kark a y e t l e r K u r ' a n ' d a o k sk t e k r a r l a n m a k

zorluklar tayan

mak ve y n l e n d i r m e k daha az zorluklar tamaz. 1400 yl n c e Hz. ve ayetler (Kur'an)

lum dipsiz kuyu gibi s o n s u z g r n e n d e r i n l i k l e r tar-. M u h a m m e d , ister i s t e m e z i n s a n elikileri iinde Sre Bir y n d e n s l m t a r i h s e l d e v r i m i M u h a m m e d i n bilin v e ister kar dileme; Allah kafir yetmi ondoru olduklabunalmadan edemiyor ama ylmakszn yoluna devam ediyordu. byle y a r a t l d . nin a d m a d m t a n o l u r k e n , dier y a n d a n Hz. 80kez lar. yola karn, onlar Bu "Sen iin Allah onlar iin balanmay dilesen hem de Allah'a yoldan ister hi dile, de

bilinalt y a n s m a s , A l l a h t a r a f n d a n a y e t l e t i r i l d i ; balanmak hem doru balamaz dar

onlarn

Peygamberine

rndandr.

(buyruklardan) insandr.

kmlar

iletmez." P e y g a m b e r d e h e p i m i z gibi insanlardan gerekleri umut G n m z d e onca onlara bilincimize ihtiyacmz kesmek istemediimiz,

o l d u u iin i n s a n l a r ve t o p l u m h a k k n d a ne kadar o k y a n l g ve unutkanlklara; Hz. den-iyi Allah Ama a n l a m a y a n deerlendirmelere deriz. yapamamtr. balanmak dilesen de hi de balamaz M u h a m m e d de kendi t o p l u m u ve kiileri iin u m u t l a r b e s l e m e dilekler t a m a d a n iin yetmi kez onlar." umutlar gereklemeyince gerei kalmtr. acyla kabul edip y o l u n u

"Onlar

yrmek zorunda

Tabii

ac

g e r e k hep u d u r : hep komn

Ya

dnya

mal

mlk

elencesi

kii

m l k ya da k o l l e k t i v i z m i n k o m n a n n b t n insancl d e e r l e r i . . . Peygamber gnl 81ler. atei sre ralm" 87-" 88sava mhrlendi, ettiler. caklarda 86geleklerinden yana Allahn yolunda De ki: medeniyete gei senardndan ekindiler: olsalard, kn" "Bizi sevindi"Scehennem diye brak bir otutezidir. A y e t l e r hep b u n u n t e k r a r l a r : "Evlerinde savaa kat "Allah'a kalanlar, allah Mallaryla-canlaryla daha inince, scaktr." inannz, Peygamberle senden birlikte izin savaa zenginleri istemekte, olaylar farkl a m a t e m e l ayndr: Peygamberinin savamaktan "Bilmi

kmayz" dediler.

onlarn

demektedirler." Geride kalanlarla-kadnlarla onlar Btn grevlerini anlamyorlar." inanm iyilikler yapm olanlarla bunlarndr. veya birlikte, yapma mallaryla, canlaryla dek Bunlardr kurtulanlar." sonuna kalmak istemilerdi. Gnlleri

"Peygamberse,

Tarihsel veya bu

abalarn

e s i r g e m e m i i n s a n l a r p h e s i z ki e r i i l m e z bir i huzur iinde y a a r l a r ruhsal-vicdani d e n g e y e u l a m o l a r a k huzur iinde lrler. bir m u t l u l u k saylabilir. V i c d a n a z a p - g r e v l e iinde korkularla yaamak, cehennemde Bu c e n n e t l e r e bedel rinden yanmak

kamak yalan-dolan kadar a z a p vericidir.

Bu d u r u m i n s a n l a r n i p s i k o l o j i l e r i n d e ( r u h l a r n d a ) ve t o p l u m iindeki eletiri b a s k l a r n d a olan bir olaydr - . A n c a k v a h i i n s a n d a n (ilk cinsel y a s a k g e l i i m l e r i n d e n ) beri, bilinbilinalt geliimleri insan filizlendike, insan bu k i i l i i n d e n ayr bir " r u h " yaktrmalar, z a m a n l a c e n n e t - c e h e n n e m a l g l a y l a r n a d a t e m e l oldu. Bu y z d e n Allah: cine girdi. psikolojisindeki i m u t l u l u k l a r ve a z a p l a r da iinde a l g l a n m a sreulat. psikolojik yaklamlar, o c e n n e t - c e h e n n e m - e y t a n - m e l e k sistemi (skolastisizmine)

B i l h a s s a bu s l a m m e d e n i y e t i n i n y a y g n l a m a s y l a en y a y bu ayetler ve b e n z e r l e r i n d e k i

gn s e v i y e s i n e - a l k a n l n a Bu y z d e n

gn iin a n c a k A l l a h s i s t e m i ( e g e m e n - g e l e n e k s e l ideoloji) ile a l g l a n p yorumlanabiliyordu... 128skntya "Andolsun uramanz gidii ki iinizden ona ve ar size gelir, yle size bir Peygamber (eli) geldi efkatli ki ve dkn, insan ayn de mminlere bylesine

merhametlidir." Tarihsel Ve tabii 129Ondan doann grevini grmek, merhametlistnlk. sevecen-efkatli ve fedakar yapyor: yanlar ksayd, "Eer baka ve Peygamberler'e yz yoktur. O'na sahibidir." nsancl sorumlulukta

o denli y a l n z l k , n k inanmaktan tanr insanln)

d e r e c e d e s o r u m l u l u k duki: O "Allah bana yeter! (btn

gerek kalmazd: dayandm. byk-ulu Ar'n

evirirlerse

"Allah

bana yeter!" mistik bir g e l e n e k

Doann ve insan t o p l u m u n u n gidi kanunlaryla

ve seziyle de olsa ilgilenmek (yce evrimi a n l a m a y a almak) g e r e k t e n bir mre bedeldir. Ve P e y g a m b e r yalnzlna-iyi d i l e k l i i n e - m e r h a m e t l i liine ve s o r u m l u l u u n a iyi gelen biricik ilatr... Ve her trl ihanetlerin sosyal hayvanlklarn saldrgan k u a t m l a r n a iyi gelen y e g a n e ilatr... n k d o a c l ve insancl btn sebeplerin o r k e s t r a s ve s e n f o n i s i o temel kanunlarn ak ierisindedir; s o n s u z hogr veya h m a n i z m oradan gelip oraya gider. O'nu bilince karsak bile O'na u y m a y a a l m a k Bu y z d e n "Allah herkese yetip artar!.. " y a a m kadar sonsuzdur. 2011ebedi henz MMNUN "Onlar

SRES": en yksek cennete varis olacaklar, orada

Firdevs'e:

kalacaklardr. dnce alannda gebe girilmiti. ve Ve brahim toplumu, kendi medeniyetkomncl Cennecennet

b r a h i m z a m a n , 2500 yl n c e m e d e n i y e t l e r i n e v r e n s e l a a m a s n a lerle sk al-veri ilikilerinde b u l u n s a l a r da t m d e n dzenlerini, tin Kur'an'dki mad. gidi ekonomisini sosyalliini gerekmedi. o n l a r iin pratik bir ideal olmas Bu

yayorlard. yzden

kadar deil zaman, tarihsel

h e m e n g e l e n e k s e l a n l a m d n d a hi kullanlmedeniyetlerin devrim evrensel ann, ktalararas bile Fars:

Hele c e h e n n e m d e n sz bile e d i l m e d i . gelileri, birletirilme Bizans: denemeleri aamas

Muhammed geilmi;

dorudan

s l a m i y e t ile

birlikte e v r e n s e l

bezirganlk aamaHabe'i Bizans,

sna g e i l i y o r d u . Y a n b a l a r n d a Yemen'i zne Fars Medeniyeti

Hristiyan t e k t a n r c ve

oktanrc m e d e n i y e t e k i i y o r l a r d . kendisine kontrol e d i y o r l a r d . askercil lumu da yetmedi. Bu, lojisine ve sosyal

Burunlar d i b i n d e : evirmi,

Gney Ticaret Yolunu k u l l a n a c a k kadar ve kendi topbile balamt.

M u h a m m e d nce Fars M e d e n i y e t i n i t e p e l e m e y i gBizans' d y e d e k g gibi gelitirmi hemen stratejisini bulunuyordu

k e s t i r e c e k kadar ve

m e d e n i y e t ' e z l m e y e sosyal snflara a y r l m a y a C e n n e t a a - y u k a r gibi mevkilere: icabetti. gsterir, Sosyal

Bu y z d e n Cennet vaadinin

her s r e d e t e k r a r l a n m a s

snf v e z m r e kii psiko-

lere ve inan h i y e r a r i l e r i n e a y r l m a s dnce geliiminin bile girilmitir. Her kiinin ayr

de s r a m a y a p t n

bir v a r l k o l u u s e z i l m e k t e ve P e y g a m b e r v e par-

bu yzden

inanc v e u y g u l a m a s y k s e k o l a n l a r a , mjdelenmesi

tisinin e k i r d e i olan s a h a b e l e r i Ensar: y a r d m c l a r gibi o l a n l a r a d a h a yksek cennetler vaadi M'minun indii sresi icabediyordu. slamiyet'in balangcnda Mekke d e v r i n d e yani

iin de, c e n n e t , h e m de " F i r d e v s " mevkii ne k a r l m a s , c e n -

net u r u n a

cihat e d i l m e s i n i n y a r a r l a r dyordu. mevkileri,

zerinde duruluu, Allah'a

da

Peygamberine de uygun Cennet ve C e h e n n e m kolojilere y a n s y n n yznden 1213koyduk." 14(cenine) giydirdik, zeli Allah "Sonra sonra ne nufteyi bir onu "Andolsun "Sonra biz onu bir

b u s o s y a l y u r t l a r n a hatta kii hatr bir saylr bir gidi szmeden salam

itibaryla psi-

g e l i m e s i - s r a t l e n m e s i ve i n c e l e n m e s i ; hissedilmesi, insan nufte alaka inemlik K u r ' a n ' d a sk sk dl v e c e z a amurdan (sperm)

beyinlerindeki

kazanmas

biiminde yinelenecektir. yarattk." bir bir karar inemlik kemiklere en yerine ete et golarak

(embiriyo)ya, eti

alakay

evirdik,

kemiklere

evirdik,

bambaka

bir yaratk yaptk.

Yaratanlarn

ycedir."

A r t k insan bilgileri de g e l i m e k t e d i r . A l l a h ve P e y g a m b e r i de b u n a uyar, A d e m ile H a v v a ; y a r a t l ve e n e t t e n k o v u l u ; T u f a n gibi efsaneler iin eski sadece an ve Mekke-Medine Hatta toplumlarnn kurtulmaya pratik amalar gibi, o hatrlanlp kullanlr. allr... bir t a r i h s e l d e v r i m d e A l l a h ' n v e bir i d e o l o j i y l e d e r l e n m e s i yukardaki ayetlerde olduu

mitolojik sembollerle a n l a t m a d a n

bilimsel g e r e k l e r e

indirgenmeye

Nuh T u f a n ve b e n z e r l e r i de hep bu pratik a m a l a r iinde kullanlr. n k a m a kendi t o p l u m u n u n yeni dir. Peygamberinin etrafnda v e r i m ve yeniliki Nuh'u deil btn o l d u u gibi dir. Peygamberleri

M u h a m m e d Nuh'u kendi koullar y z n d e n o k iyi anlar; s a d e c e kendisiyle z d e l e t i r i r ve pratik heDier P e y g a m b e r l e r d e ibret bir buna

def iin o n l a r n y k l e r i n i a n m a k u y g u n der. Bu d u r u m d a 25ey Her "O

M u h a m m e d ' i y a l a n l a y a n l a r ve ona kar k a n l a r az deilN u h ' u n ve dier P e y g a m b e r l e r i n y k l e r i n d e n kendisinde bir sre veya onu delilik bulunan bir adamdr, bana baka gelen

a l m a k en d o r u s u olur: (Nuh), Hele deildir. gzetleyin." gerek liderin

Peygamberin

modern

benzer boucu

kuatmlardr.

O n l a r d a n ders a l m a k ve ann sorunlabilmek ile olur. Muhammed

rn a m a k , insanlk tarihi l s n d e gidii rekli o k u y a m a d belliydi. terilebilecek kadar azd. medeniyetlerin;

bunu t a m bilince k a r a m a s a da kuvvetle s e z i y o r d u Tevrat ve ncil'i s n k o k u m a - y a z m a bilenler p a r m a k l a gshenz z l y o r d u . MuhamHicaz medeniyeti

med, kei "Rahip B u h e y r a ' l a r d a n daha ocuk yata en eski en byk Babilin, Msr'n, A c e m ' i n , Bizans'n, Y e m e n ve Habe'in btn srlarn y k s e l i ve klerle dolu i yzlerini r e n m e y e balam; belki de onlarn destanlarn e z b e r l e m i , henz hafzasna kazmt; kanna kartrmt. n k tarihe henz yeni giri y a p y o r d u , g e m i tarihten ibret alarak uzun mrl o l m a n n yollarn btn hcreleriyle

aramak zorundayd.

Kur'an'da

Semit g e l e n e k l e r i n d e n , S m e r ' d e n

inti-

kal etmi btn g e l e n e k l e r hep nlerinde beliren byk t a r i h s e l d e v r i m t e o r i - p r a t i i iin ibretle beyinlere kaznp hazmedilmitir: 30"Geri biz (onlar) imtihan etmi olduk En eski ama bu olay da (Nuh T u f a n ve b e n z e r l e r i n d e ) slamiyet, devrim lerine kutsal derslerine; dayand, nice ibretler vardr - ." m e d e n i y e t ve t a r i h s e l ibretiin kutsallar

bu y z d e n , o ibretlere: onlar kendi

tanrsallam-Peygamberlemi nderlerin kiiliinde sentezledii

oldu. A y n e y m o d e r n tarih ve n d e r l i k l e r iin de g e e r l i d i r ; kk bolua m e y d a n v e r m e k s i z i n bilince kara-

insanlk t a r i h i n i e n kalc

bilen n d e r l i k l e r v e t o p l u m l a r d a h a a z sancl v e geri d n o l m a y a n r e j i m l e r k u r a b i l e c e k ve g e l i t i r e b i l e c e k l e r d i r . Peygamberi o gne dek grlmemi hassasianar ve her s r e d e ve hatta a y e t t e o dersleri Bu y z d e n A l l a h ve yet ve d i k k a t l e h e m e n hatrlatr.

M m i n u n sresi d e Nuh'u v e d i e r l e r i n i b k m a y a c a k s k l m a efsanelere de uydurma, gnderdik. onlar kavim Hangi uzak mmette dedursun." g e r e k l i k o l a r a k bakar: biz, elilerimizi onu birer efsane ard yaptk ardna biz de onlar yalanladlar, birbiri ardnca

y a c a k t a z e h a s s a s i y e t i y l e a n a r v e d e r s i n i alr: g z y l e deil 44elisi virdik ve "Sonra geldiyse

hepsini

inanmayan

M u h a m m e d daha Mekke devrindeyken; olmas pratik a m a c n a oturtmutur. nflar lsnde cennetliktiler.

Peygamberliinin ilk zamanla-

rnda bile cennet c e h e n n e m sistemini, kuraca medeniyetin uzun mrl Komn geleneklerini, t o p l u m c u - p a y yeniliki... olanlar gleri slamc-eitliki-hogrl-bilimci-retici, bunlar zerine bina e d e c e k olanlar, tpk rayacak ve y o k olacaklardr. Ve iin bu tarihsel grevini:

Bunlara kar kanlar ve medeniyetlerini paraya-pula tapan ve yozlaan

eski medeniyetler gibi Allah'n gazabna: Tarihsel devrim tufanlarna uBununla da kalmayp c e h e n n e m i n aamalaMedeniyete geiin o ki bir an bile uzun mrl bunu olmas olabirnda ktlk hiyerari ve snflarna zmrelerine gre yanacaklardr - . gereken yeniliki toplumculuu kadar d e r i n d e n - s r e k l i olsun bata

lecek h a s s a s i y e t t e

kavramtr

unutmaz;

u n u t m a m a k v e y a y g n l a t r m a k - k k l e t i r m e k iin Allah byle i s t e m e k t e d i r : mrl bilmitir. buyurdu: gn, yahut

kendisine ve

e v r e s i n e b u n u eitli v e s i l e l e r l e ve b a k a b a k a olaylar iinde anlatr. A y e t l e r bylelikle d e t e r m i n i z m e yaklar. m e d e n i y e t a a a s n n insanlk tarihi s e z m i ve o a a a y a daima kaplmaya bu yzden yeniliki ne iindee y l e ki snfl t o p l u m u n ; de o k ksa meyeceini ayetletirir: 112113sor" "Ve "Bir "Yeryznde gnn bir yllar saysnca ksm kadar kadar kaldnz?" kaldk; sayabilenlere Allah

olduunu

toplumculuu

dediler."

114115ve sizin

"Buyurdu "Bizim bize

ki: sizi

Sadece boyere,

az bir

bir zaman oyun ve

kaldnz, elence

keke olarak

bilseydiniz." yarattmz bi-

dndrlp

getirilmeyeceinizi

sandnz?" gidi kanunlarn

n s a n l k , " b o y e r e " deil, "uzatmak", Muhammed daha dorusu bunu

d o a ve t o p l u m u n

lince k a r p o n l a r a u y u m y a p a r a k d o a v e insan t o p l u m u n u n m r n olabilecei k a d a r n a t p a t p uyarak, o l m a s k s a l t m a m a k iin yaratlmtr. k a r m a y a alan bir seg e r e k e n d e n d a h a az bir z a m a n a d o r u ziyle k a v r a m ve b u n u n 21"ANKEBUT inen iin

mistik k a r a n l k l a r iinden uramtr - .

SRES": sredir: r m c e k anlamndadr ve tefeci-beana benzeterek anlatlr. Ve Besbellidir ki keskindir; Ev-

Mekke'de zirgan tarihsel annda 41lerin en

son

azgnlnn devrimin hissedilip "Allah'tan r

tutumu stratejisi baka rmcek

rmcek

ince psikolojik d i y a l e k t i k l e r de seilip h i y e r a r i l e n d i r i l i r : hi o l m a z s a velilere evidir; dnce-davran gelitirilmektedir: rmcee

s e z i l e r - b i l i n denli

balananlar keke

benzerler.

bilselerdi." Kurey tefeci bezirganlar fa ve t e h i r edilir-

Bunlar dnya mal ve ss peinde koan ve zalimleridirler. ler.

Bunlar eitli ayetlerde belirtilir;

Kur'an bunlarn kiiliklerine, kii mlk azgnlklarna hitap etmez; Hicaz t o p l u m u , y z l e r c e yldr G n e y T i c a r e t Y o l u ' n u n hep birlikte O ' n u hemen evrensel hemen nemini

biraz t o p l u m c u l u k gelenei tayan halk Kur'an'a s a r l m a k t a g e c i k e m e z . nk ve geleceini kavramtr; b e z i r g a n l k iin

amal ve kullanmalydlar. Y o k s a P e y g a m b e r ve ayetleri liiyordu: 49rinde) "Hayr, bulunan Kur'an ak kendilerine bu

r e t i m d e hi bir rol

o l m a y a n , A r a b i s t a n llerinin c e h e n n e m c i l y a a m niye ekilsin ki? psikolojiye, bilgi a l t u u r s e z i l e r i n e gre geverilenlerin gslerinde kollayan, (ilere-

ak

ayetlerdir." a l t u u r psikolojisini

Yani t a m t a m n a zonansa gelen eder. A m a ip meseleyi

Hicaz i n s a n n n

P e y g a m b e r v e Kur'an o n l a r n t o p l u m c u r u h l a r n a hitap maddi t i c a r e t yollar ve e v r e n s e l b o y u t l a r y l a sehenz gelimemitir. O maddi nk koullar onlar din deile beyin o n b i n l e r c e koulla-

k o y m a k bilinci

rinden etkiler ve a l t u u r l a r n d a n y n l e n d i r i r . b i n l e r c e - y z l e r c e yldr k u t s a l l a m a tanrsallk-kutsallk n yaratmtr - . o an ile dnmekte modern projesi

iinde t e p e t a k l a k , skolastisizim

alkanlk,

Eer m e s e l e y i gidi k a n u n l a r

iinde k a v r a y a m a z s a k , s r d r m ve D e m e k ta-

skolastisizmini

bilimler iinde t e r s t e n

g e r e k l e r i a r p t a n s e m p a t i v e y a a n t i p a t i y e g i r m i oluruz. rihin gidi k a n u n l a r n

k a b a c a e z b e r l e m e k ve bir iki tarihi olaya u y g u -

lam o l m a k bile y e t m e z ; ekilikle aydnla

dncenin geliimine de uygulam olmak

gerekir. A n c a k o z a m a n din gibi en s p e k l e e s n e k konular d a h a gerkarlabilir. bir g t r o a d a , bakas inkar kendilerinden etmez." kollektiglAllah ve Peygamberi, bu yzden yrdkleri yolda olanca gcyle ki bu g bilinten o k d a h a stn emindirler: 49Yani vize ce edip "Bizim akl ayetlerimizi, btn zalimlerden orta yolu banda Hicaz t o p l u m u , amak biraz k a r l a r n uruna Bizans' temel ortaklaa

Gney Yolu'nu,

kullansalar, y o l l a r n n

zerindeki Acem'i duran Ama bu maddi

kaldrp c i h a n g i r oktanr-tektanr din sava aklclk birlikte doann

olabileceklerdir. Menfaatlerini ideolojisi ve bir

Bir t e k kar

Kurey z e n g i n l e r i ve zalimleridir.

terkedemezler.

iinde e r i m i o l a r a k din

konuulur-snflar savann yerini daha

gibi d u r u u bu y z d e n d i r . ideolojisiyle, kere

Bu aldatcdr.

Burjuva sosyal devrimleriyle laikletirilmi ile n k beyin

dncesinin

v e i d e a l i z m alsa d a y i n e m a d d i t e m e l l e r l e k o n u u l a m a z . tepetaklak dnrlere gidi kanunlar bulunmaya 1400 orijinal yl ve almtr. toplumsal gidi Bu en paralelinde Darvin ile

Marks-Engels

birlikte

kanunlar alardan son

balar v e d n c e s i s t e m i ncelerinin, Antik a

determinizmde

o l d u u gibi a y a k l a r z e r i n e oturur. dnce sisteminin olsa bayranda ve Mekitap gelikin medeniyet rneinin dnce temelleri

bile, t e p e t a k l a k maddi t e m e l l e r a l t u u r d a gizlenmi olarak dnr. maddeci tafizii dnrler bile, hl maddecilik

kalm v e y a din

Bu olaandan tarihsel maddeciliin

maddecilik dndaki Kara

iine S k o l a s t i z i m i bile e z b e r :

kartrrlar v e y a t a r i h s e l enine boyuna

z e r i n e geliip d u r u u bu t e m e l l e r l e balantldr. nunlaryla de bilinlere kamadka, kolay o l m a y a c a k t r . . . Bu y z d e n revleri iinde P e y g a m b e r ve Kur'an slam kavrayp sklatka

O t e m e l l e r gidi kadncenin geliimi

k o n u m a l a r da yerli y e r i n d e anonlar t e k t a n r c ibadet gveya uygularlarken, kapitalizme

lalm s a y l a m a z .

sempatizanlar

emperyalizme bilmeden Peygamber ve

bilerek h i z m e t e t m i olabilirler; grevleri iin t a m

genellikle de kenet-

k u l l a n l m a y a bu y z d e n ak olurlar ve ilh... Kur'an t a r i h s e l inantan l e n m e k t e n yanadr. 10ne Allah gibi sayar. lmleri "nananlardan urunda Ama Bu y z d e n saflar s k l a t r m a k iin ayrntl psikokimisi var ki, gelse biz 'Allah'a de inandk' der fakat kendisiikencesini, sizinle Allah'n azab beraberdik derler..." bilir v e

lojiye de t e m a s eder. yi g n d o s t l a r n a y r d e d e r : eziyet edilince insanlarn

bir yardm cihad

S a d e c e iyi g n d o s t u t a r i h s e l g r e v iin y e t m e z , t a r i h s e l g r e v iin gze almak, gerekir, Peygamber kendisinden ikiyzllkleri (oportnizmi) sk sk paylar ve ak eder:

11de bilir."

"Allah, de ya

elbette

yrekten

inananlar

bilir

ve

elbette

ikiyzlleri

Kimileri kavrayna Allahlar

h e n z eski

g e l e n e k l e r i n i t e r k e d e m e m i , yeni A l l a h bu yzden e s k i s i y l e yeni A l l a h ' geriye dnler yapar; iin veya Peyba-

ulaamamtr ve bu

birlikte a n m a k t a n v a z g e e m e z ;

g a m b e r ve Kur'an n d a n art koar: "Allah 61kim Ve inden 63. dnmezler.." tektanrcl veya en geldiini, Kur'an ile

i k i r c i l l i k l e r d e n de k u r t u l u n m a s n d a h a baka Ayet) 'gkleri ve yeri kim O yaratt, halde Gnei bir tanr arma, sonra

beraber 213.

azabedilenlerden ve Ay' birliou

olursun" ( u a r a , boyun

"Andolsun,

onlara

edirdi?' dersen dndrlyorsunuz." ayet"...

'Allah' derler.

nasl Allah'n Fakat onlarn

"....Hamd sadece Allah'a

layktr.

[Ankebut] duyduunu ve dncesinin bile sratle bu ynde gsterir. evrime girdiini

B u a y e t l e r ayn z a m a n d a A r a b i s t a n t o p l u m u n u n d a h a n c e d e n beri kk uyarlarda tarihsel evrim geirebilme aamasna M u h a m m e d ve

grevlerini

sezebileceini

b u y z d e n yeterli

o l g u n l u k t a d r v e a r a b u k Hicaz t o p l u m u n -

dan e v r e y e yaylr". 22"MDE ve SRES": barbar gelenek greneklerin prensipletirir. eti, Allah'tan yksekten eti size daima aklla

Kur'an

Peygamberi,

m e d e n i l e t i r i l m e s i n d e n y a n a d r v e bunlar n z e r k e n k o r u m a y a alr: 3na len, tiiniz dahi 4eyler eyde luma "lm yrtc hayvan "Onlar helldir Allah'n ne (le) hayvan, kan, ile domuz vurulan, hayvanlarn

KanbalaradKesleilen (tertemiz) retilen o

bakasnn den haramdr.

boazlanan,

boulan, baka, helldir? olan, eyler ann,

sopa dikili diye dahi

boynuzla

hayvann

paralad

talarda sorarlar, helaldir,

boazlanan diyesin yeyiniz ki: yolla Allah

falaklaryla Size ar

haramdr(...)" yrtc adn Allah'n Allah'tan rettii saknnz, yetitirilip abuk

hayvanlarn

avlad

bunlarn

tuttuklarn, hesapldr."

Barbar insan d o a l insandr, akl da berraktr. A n c a k gidi s nfl topparalanma (medeniyete gei) ynndedir. Yerleik dzen ve ticaret ar bastka, barbar (doal) y a a m geride braklrken adetleri de yasaklanr, barbar ehliletirilir. Kur'an o l a b i l d i i n c e bu gidiin verdi(kitapli aklla ve b r a h i m g e l e n e i y l e , dier sevi ve M u s e v i l e r d e n

lardan) r e n d i k l e r i y l e ; a m a keskin sezilerle bu ynelii gder. Elbette b u g n getirdii prensipler, o g n k koullara gre d e e r l e n d i r i l m e z s e ,

s k o l a s t i k e o g n e s a p l a n p kalnlr. nda aydnlanmtr veya bu k o n u y u bile bilimin sesini 27zamanki tekinin br 28iin de elimi mercei altna

G n m z d e artk her konu sahibiz. A r t k her

bilim kk prone

olanaklara

koyarak zmleyebiliriz. a y e t l e r ayn haberini birinin ki: uzatsan eyleri da Allah'tan medenileme anlatasn, seni ben

Namaz-Abdest-Hac-Zekat "Onlara onlar dedi kurban ki: "Sen beni Adem'in birer iki

bildiren olunun

aklla t e k i l a t l a y p prensipletirir. hakkyla kurban 'Ben onaylar.'" seni ldrmek korkarm." kurban 'Allah ldrmek kesmitiler, dedi saknlan elini tanrs ancak iin onaylanarak, ldreceim'

onaylanmaynca,

uzatamam,

alemlerin uymayanlara

Kur'an bu y k y b u r a d a u n u n iin anar: getirdii buyruklara kadar, son d e r e c e de savaldr. Onlar

Kur'an ve P e y g a m b e r i , kar id-

kar son d e r e c e h o g r l o l d u u karde kavgasna

detle uyarr. A m a bu, en ok M e k k e b e z i r g a n l a r n a - z e n g i n l e r i n e kar " D i e di gz g z " k e s k i n l i i n e d n r : 45buruna ksastan metmeyen "Biz onlara orda (Tevrat'ta) kulak; die yazdk ditir; ki cana yarayan candr, gze eyle gz; Kim hkburundur; kulaa ite ksas[tr].

vazgeerse kimseler,

gnah

balanr, bunlar

Allah'n

indirdii

zalimdirler."

Hz. Musa y a h u d i t o p l u l u u n u , Msr'dan Kzldeniz m e d - c e z i r l e r i n d e n ve Sina llerinden v a a d d e d i l m i t o p r a k Filistin'e zor bela arp geirirken; h e m Firavun d e r e b e y d e s p o t i z m i n e kar, h e m de kendi iindeki y o z l a m l a r a kar " g z e gz, die di" s a v a m a k z o r u n d a kalmt. sa (ncil) ise, artk Roma m p a r a t o r l u u ' n u n m e d e n i y e t l e r zlgtlarnn altnda iyice klelemi Yahudi t o p l u l u k l a r n a "bir y a n a n a v u r u l u r s a teki yanan e v i r " katlann t l e m e k t e n baka yol b u l a m y o r d u . Hz. Yolu: yordu. Muhammed'in koullar ok daha elveriliydi. Gney Ticaret bulunuKzldeniz-Mekke Yemen ve Umman Gney Ticaret Yolu zerinde bulunuyordu. Ve slam Medeniyeti'nin

O r t a - K u z e y T i c a r e t Yollar aknlaryla Hz.

medeniyet kntleriyle tkanm alp g e l i t i r i l d i k e , a a l a c a k t .

b t n t i c a r e t yollar y e n i d e n alp b t n l e t i r i l e c e k v e tekeskin s e z i l e r i y l e y a k a l a d v e A r a b i s t a n ' d a k i baard. (Tevrat'ta belirtilmi kar. A n c a k uygu-

feci-bezirganln evrensel M u h a m m e d bunu kentleri s l a m

medeniyetinde btnletirmeyi Bu y z d e n Mekke

B u n u n iin " g z e gz, die d i " p r e n s i b i n i s o n u n a d e k b e n i m s e m e k ve u y g u l a m a k gerekiyordu. olan) r e t i s i n i b e n i m s e d i : viler iinde, hem de azgn Musa'nn H e m kendi ( m m i n l e r ) iinde, h e m bedebezirganlarna

l a m a d a d a i m a a z g n b e z i r g a n l a v e t e f e c i l e r e kar sk d u r u l m u t u r . Buna r a m e n gidi, b e z i r g a n kirlere kar zlgd medeniyetleri geliiminden yana olduu Z e n g i n l e r i n faiin, s l a m i y e t i n bu p r e n s i b i s o n r a d a n t e r s i n e evrildi: biiminde uyguland.

te o z a m a n "din bir a f y o n d u r " k a l i t e s i n e b r n d : A l l a h , P a d i a h v e Firavun v e y a denli ortaya tivizm ve t e k yanl kt N e m r u t v e y a T i r a n oldu. oldu... yoksa Cehennemi, hapishaneleri, bu nk dinlerin Melekler h k m e t erkan sre; z n d e din hibir z a m a n ile

medeniyet yansmal daima daima komnn

olmad, olamazd kankardelik-

barbarlar (komnler)

medeniyetlerin dolay-

arpmasndan,

sevgi-sayg-kollek-

prensiplerinin

korunarak medeniyete kanunlarna

alanmasndan;

syla d o a n n v e t o p l u m u n sezilerinden zulm ve

uyum yapma zorunlularndan Derebeylerin, Firavunlarn,

domutur-gelimitir... silah olmu, evrimi

Fafurlarn eline g e t i k t e n s o n r a din, M e d e n i y e t b a t a k l k l a r n d a insan ezenlerin Kur'an korunur: 45buruna sastan meyen Yanl gulamalar "Biz onlara orda gnah ite (Tevrat'ta) kulak; bunlar Kur'an die balanr, ve yazdk ditir; Allah'n ki Cana candr, ksastr. eyle gze Kim gz; kburundur; vazgeerse kimseler, kulaa yarayan baaramayan ve kle v e s e r f l e r i n gerilerinde ktlnden ise a r e s i z l i k a f y o n u : bezirgan-tutsa c e f e t t e sn o l m u t u r . bunu Musa sezer ve medeniyet dinlilerinin sa

Peygamberi o l m u eski

indirdii

hkmetkar

zalimdirler." Peygamberi, Tevrat'a ncil'e b e z i r g a n l a m dini uykenonlar kt-

anlalmasn, iaret eder.

deildir; y a n l u y g u l a n m a s n ve y o z l a m a y ; Kur'an, b r a h i m g e l e n e i n i 63gnah dr "Onlarn sz yaptklar." (Musevi ve haram

k a y n a k e d i n e r e k T e v r a t v e ncil'in sevilerin) yemekten bilenleri, danmanlar ya, ne

di a n d a ve k o u l l a r n d a en y k s e k ve son s e n t e z i n i y a p a r : sylemekten, alkoysaydlar

Ne R u h b a n i l e r ne H a h a m l a r , onlar y e n i s e n t e z l e r e u l a t r a m a m lardr. T p k Hz. M u h a m m e d ' d e n s o n r a k m b u l u n a n m e z h e p l e r , tarikatlar gibi. A n c a k t a r i h s e l d e v r i m l e r a a aldktan ki sonra, modern bitip y e r i n e s o s y a l d e v r i m l e r Peygamberler denebilecek burjuva ve (tefeci-bezirganlkta) tpk ilk g e l i p burju-

p r o l e t a r y a t e o r i s y e n l e r i ve d e v r i m c i l e r i y e n i bir yol a a b i l m i l e r d i r . yle va Antik Tarihte gibi. medeniyette bataklaanlar en y o z l a m - k a s t l a m oldular; rejimleri ve t o p l u m l a r d a bir rol o y n a y a c a k d u r u m d a grnmeden rol oynayan hep komnn bugnk

B e z i r g a n l a ve b u r j u v a l a en

az batanlar, t a r i h t e Bu ister kle olyanyd.

kaldlar.

sun ister m o d e r n p r o l e t a r y a olsun hep byle oldu. n k en t e m e l d e kollektivist insancl S o s y a l snflar a y s b e r g i n y z e y d e g r n e n t e p e l e r i y d i . rltlarna f a z l a c a y a k a s n ye m a h k u m olanlardr - . kaptranlar, M e d e n i y e t paParayla

medeniyet gerizlerinde rme-

n s a n l a o n l a r d a n s a d e c e zarar gelir.

a y a k t a k a l a b i l e c e k l e r i n i sanrlar. V e k i m s e y e y a r d m etmezler. S a d e c e

kendilerini d n r l e r . luncaya olanlar t e m e l l e r i

Bu y z d e n d a h a o k para isterler. Ta ki bourynceye dek. Yozlamam ve yoksul her t r l alk, Paras olanlar Elbette ise t e k bana al-

ve yozlancaya,

ilerinde d a h a ok tarlar. Ve o n l a r n d i n a m i z m yaratr. O dinamizm

yaanmamlklar

n g i d e r e m e y e c e i n i a n l a d k a k o l l e k t i v i z m d e buluur. bu t a r a f a a k a r l a r s a mutlu ve e l e n m e d e n y a a y a b i l i r l e r . . . bunu Kur'an ve P e y g a m b e r i

her an sezer ve iinde yaar.

b u g n k gibi bilimsel a n l a m d a bilinlere k a r a m a z . li (sezili) elisidir; yansmasdr - . 82lara "Her halde daha greceksin e yakn inen inanm Yine olanlarn de en

Fakat o itilimlerle

davranr. n k o, t a r i h s e l d e t e r m i n i z m i n o a d a k i en iten en bilinkoyu dmanlar olanke-

Yahudilerle ilerle, 83ri inandk,

Allah'a rahipler

koanlardr. bunlar eyi yalar kl."

greceksin nk hak

inanm aralarnda

dostluka

"sa'lyz" diyenlerdir; byklenmezler." iittiklerinde aktn

vardr,

"Peygambere bizi

olduunu "Ey

bilmelebiz

yznden, Yahudiler,

gzlerinden tanklarndan 2

grrsn.

Tanrmz

bin yldr b e z i r g a n drt yol az Tevrat' Bu y z d e n

Filistin'de t e f e c i - b e da kendi karlarna

zirganlkta

kaarlanm yozlamlardr.

uydurup kastlatrmlardr. iki

Kur'an ve P e y g a m b e r i n i n sz-

lerini alayla karlarlar; k a r l a r n a ters gelir. G n e y T i c a r e t Y o l u ' n u bir k a b i l e n i n e l i n d e a r u r e d i p t k a m a n n dar kafalln a a m a z l a r . Hristiyanlk henz yeni be Kralldr - . slamiyeti, bir din hem kar o l d u u gibi, M u h a m m e d ' e yaknlk b a r b a r kalm Habezirganlna Kur'an Kur'an atzerinde ve daha Mekke'nin

duyanlar yine Gney Ticaret Yolu ve karc o k t a n r c l n a ve P e y g a m b e r i Ama kimse kadar n c e d e n slamiyet'in

a z g n tefeci

k e n d i l e r i n e d a h a y a k n bulur. yayln, Peygamber ve

b u n u sezer ve syler. evrencil g r e m e z ve s e z e m e z . slamiyet o elikilerden,

laklardan yararlanarak ayaklar 23"ENFL SRES"

z e r i n e dikilir, belini glendirir.

(Sava Ganimetleri: 1Allah'n iseniz, tarihte (kii "Sana ve Allah'tan kii sava

slm Sosyalizmi

zerine) De ki: "Ganimetler insanlar edin." antik itaat

genimetlerinden aranz bilmezdi,

sormaktadrlar. Siz Allah ve

Peygamberinin korkun, mlk

(elisinin)dir. dzeltin, herey

gerekten Bu

inanan yzden

elisine

Barbar,

kollektifti. edip

barbarlar

(komnn

kollektif a k s i y o n l u z e r i n e akn ortak mal

insanlar) olurdu.

Medeniyet iinde

mlkiyetli

snfl t o p l u m )

kentleri y a m a l a y p Zaman

yktklarnda,

ganimetler

komnn

k o m n , snfl t o p l u m a b u a k n l a yeni k u r d u k l a r k e n t l e r l e m e d e n i y e t e

 z l d k e bile, d e v l e t i l i k d e v l e t ( k a m u ) egemen biimde srp gittii gibi, d z e n l e m e y l e , t o p r a k ileyenin antik t a r i h t e henz kleler

mlkiyeti o n yllar b o y u n c a reformu braklrd. yapabilecek (orijinal) bu denebilecek bir Bylece antik bir devrimci

toprak

tasarrufuna devrim

tarih bir a d m da olsa ileriye g i d e r d i . sosyal sosyalizasyona rim zellii ulamamlard.

Bu bir T a r i h s e l D e v r i m d i . n k

te A r a b i s t a n ' d a olan da tayordu. koyuyordu. prensiplerini

kendine zg ve

bir t a r i h s e l devtarihsel devrimin

Kur'an

Peygamberi

Bu y z d e n ilk Bedir sava baarldktan (zaferle s o n u l a n d r l m a s n dan) h e m e n sonra, ortaya g a n i m e t p a y l a m a kavgas kmt. A l l a h ve elisi, Enfal sresinin ilk ayetiyle d u r u m a el k o y m a k z o r u n d a kald: "Ganimet Allah'n ve elisinindir." kadar basit y l e s i n e s y l e n m i bir kural Bu s y l e n d i i ve y a z l d P e y g a m b e r saygs "Allahtan "Eer Kur'an ve ile

deildir. T e r s i n e en k e s k i n s a v a k o m n i z m i prensibidir. A l l a h k o r k u s u korunur: Allah'a ve elisine ilk itaat ediniz." yllarnda kom(lkkorkunuz" Peygamberi slamiyetin saval-devrim

inanmsanz,

byle keskin s o s y a l i z m y a n l s y d . n k kii m l k i y e t i hrsnn m e d e niyetleri batrdn g r y o r d u , s e z i y o r d u . Ve P e y g a m b e r , sn) yayordu. A n c a k kii berini Baka trlsn y a p a m a z d . Bu d u r u m , A l l a h ' ve P e y g a m elbette bugnk bilincimize ilkel nn s a f - t e r t e m i z k o l l e k t i v i z m i n i , i n s a n - d o a s e v g i s i n i - s a y g s n

m l k i y e t i n i ( m e d e n i y e t i ) d e t a t m , t a r i h s e l gidiin megtrd. doal Bu

d e n i y e t e d o r u gelitiini de g r y o r d u . bir s e n t e z y a p m a y a b e n z e r bir bilinle o l m u y o r d u . barbar-medeniyet elikilerinin m n c l yap v e g e l e n e k l e r i , gelitirmek zorunda mn gelenekli kald:

Pratik d a y a t m a l a r s o n u c u n d a , y a a n a n bir s e n t e z i y l e o l u y o r d u . kii mlkiyetine zln Medine fukaralarayn z a m a n d a ko-

te bu haleti ruhiye iinde, s l a m t a r i h s e l d e v r i m i i l e r l e d i k e , komedeniyete, slami t a r i h s e l d e v r i m i

na-kyl-esnafna ve yoksul tefeci-bezirganlarna; Hz. Ali y i i t l e r i n e d a y a n y o r d u . medeniyetinde Enfal sresinin

Zafer b u n l a r d a n y a n a g e l i p dayatt. slam sosyalizmi, ayette o iki inbe-

g e l i t i k e M e k k e z e n g i n l e r i y l e - E b u S u f y a n s l a l e s i y l e bile u z l a l m a k ; bir t e k s l a m O zaman kaynamak mecburiyeti ilk a y e t i n d e k i , keskin

u z l a m a y a d o r u e s n e t i l d i . A l l a h v e P e y g a m b e r i , b u gidie 41. yle " u y u m " y a p m a y 41topluluun dirdiimiz te yoksullara karlat (ayetlere) ve yolda Elisine gelitirdi: ve (hak ile batln) ayrlma gnnde (Bedir) ve gnnde bilin ki Elisiyle aittir. kulumuz aldnz gc (Muhammed'e) ganimetlerin hereye bulunanlara, "Eer sizler Allah'a

inanmsanz, kalmlara

biri Allah'a,

akrabal Allah'n

yetimlere, yetiir."

"Bedir" sava rihsel devrimci

srasnda,

slam

medeniyetine

geii

y a p a c a k tapekitirmesiBuna uyum,

ekirdek,

sava

komnizmiyle

gcn

zletirmesi-mayasn "ganimet Allah'n ve ordusu ile arasndaki zmlenmiti.

salamlatrmas

gerekiyordu. bu ekilde kesin

Elisinindir" ayetiyle gerekletirilmiti ve slam kollektivizm

mal-mlk ekimesi

i m d i , s l m M e d e n i y e t i ' n i n iine z e n g i n tefeci, b e z i r g a n slaleleri de katldka, teye de 41. indirilmiti. A n c a k y i n e de t a r i h s e l lafayu eilimi Raidiyn) gdld. korumak byledir, tleriyle-buyruklaryla nk rlmtr. bulunan da Ve iyi slam meziyeverdii yapan ileyii motor snfdevrinde devrimler o Enfal kadar kolayca ilk a y e t i n e kollektif r u h u n u sadk kalnma ve m a d d e s i n i y i t i r t m i y o r d u . s l a m m e d e n i y e t i n d e de ilk 4 halife (Husresinin onlarn da g n l l e r i n i " h o " n u t e d e r e k islmiyeti kanlmazl o r t a y a kmt. Bu geni realikitlelere y a y m a k g e r e i v e y a slam sosyalizmi (kamu

ayetle u y u m y a p l d . mal ve k o l e k t i v i z m ) bu ayetle b e t e bire

n k Kur'an'n h e m e n btn ayetleri k o l l e k t i v i z m i her t r l insan deerlerini 53ti, kendi nimeti retici "Bu tarihsel devriminin ekirdei zn, henz iktidardadr: bir millet kendilerinde Allah Allah Doann retici ve onlara komn

deitirmedike-bozmadka, deitiren dinamizm,

bozmaz-deitirmez. zn gler geliimidir.

iitendir-bilendir." Komn' toplumun btnlkl

Komn'n

iinde akp geliir. T e k n i k , gelitiricidir. Ve l e, komn, retici

glerin t m n srkleyen hzlandka Ama ister i s t e m e z bilinci

g l e r geliimi zlp

topluma

(medeniyete)

eritilir.

insan

gelitik-

k o l l e k t i v i z m i n y e n i d e n retimi de gelitirilecektir. slam tarihsel devrimi de Arabistan'daki A r a p Kanlmaz gidi,

Bu a n t i k t a r i h t e snfl

a d m a d m , halka halka geliir. airetlerinin kii topluma zlnn sraydr. mlkiyetinin

azgnlamas ve yeni

m e d e n i y e t i n sosyal d e v r i m c i snflar y a r a t a m a -

yp r m e s i ve y k l m a s d r . K u r ' a n n ve P e y g a m b e r i n biricik k o r k u s u ve b u y r u k l a r , b u n u n sezg i l e r i n d e n kmtr. Ama leyen 41. ayet ekonomi 53. ayet de bu sezgiyi bir b a k a a d a n yineler. bizzat t o p l u m u n fiili deiimini temelden etkiPeygamberi bizzat o n a y l a r v e desile

kuraln, A l l a h v e kendisi

tekler. n k fiili gidii t a r i h s e l akn

Kur'an ve P e y g a m b e r i g d e r k e n , g e r e k t e bu Kur'an v e P e y g a m b e r i b e l i r l e m e k t e d i r . E v r i m i n Hz. M u h a m m e d ' d e kuv-

Z a t e n P e y g a m b e r ' i n k e n d i s i n e ayet indiriliini alglay e v r i m i n kii z e r i n d e k i belirleyici g c y l e oluur.

vetle y a n s y ; yani b a r b a r l k ile m e d e n i y e t z t l k l a r n d a n en d e v r i m c i sonular kar mmkn ilan olduu iin, kendisini ayetlerdeki doal olarak Peyg a m b e r h i s s e d e r ve te Enfl budur. O kkler; trlatlr. mnden insancl z, d a i m a , her o l a y d a komncl z ile snfl da Bu y z d e n Peygambere Allah'a ve kii haYorum, sonraki toplumun mlknn Emeviye eder... birinci ve 4 1 . elikinin kkeni

sresindeki

g r e l e r i n d e n geliir. Saltanat tm

Kur'an' ren ey, P e y g a m b e r ' i n lsrer. T e f e c i - b e z i r g a n

halifeler a n d a

kanckl ve z u l m y l e ste gelir g e l m e z , o z z o r l a - h i m e d e n i y e t i y k l a r a k Orta T i c a r e t Yolu alr. s l a m l n beii yaklp-yklr; nemini kaybetmitir: ana y o l d a n Tefeci kurmu, bunaltlr. bezirganlk medeniyekii

leyle eritilir. k k n A c e m nk te G n e y Ticaret Yolu barbar

s l m kutsal M e k k e - M e d i n e : evrencil t i c a r e t y o l l a r n n gememi

kprlerini

kalmayacak derecede Snfl t o p l u m

her y a n a

paralayc

mlkiyeti t o h u m l a r n sap f i l i z l e n d i r m i t i r . n s a n c l z, g i d e r e k e v r e n apnda den medeniyet: mekanizmalaryla bu paralanp yeni r e t i l m e k zere hazrla sokulur. hazrlk a a m a s n yedevrimler: Peygambere Kapiesirler ise sosyal hibir

A r k a d a n gelen gebe rnesanslklar, niden t p h e r k e s e h a z m e d i l i i n i salar; t a l i z m a n n g e b e l i i n i gelitirir... 67sahibi ahireti Hz. "Yeryznde olmak yakmaz. istiyor." m e r esirlerin l d r l m e s i n i , insanln uyuyor, Hz. ar Siz basncaya geici kadar dnya

maln

istiyorsunuz.

Allah

E b u b e k i r fidye alnp brakl( e v r e n s e l l i k ) iin ayethevesleri trplemeye [indirilii] Eer Allah alnan ve da fidbaayn

masn teklif etmiti. lerini r y o r d u . gelimesini alyordu. ayn sizin yeden 70"Ey daha

P e y g a m b e r , E b u b e k i r ' i n k i n i d o r u buldu. A m a Alkurtuluu dnyevi

lah b u y r u u d a i m a btn kollayarak

P e y g a m b e r de insancl y r e i y l e hep s l a m s a v a n n buna

Esirlerin bile g n l l e r i n i alan a y e t l e r nazil oluu kayglardand: ellerinde ve sizi bulunan bilirse, balar. davaya esirlere size Allah sonra syle: sizden esirgeyen katlanlar hayr verir olduunu Peygamber! bir hayrlsn

insancl ve slami kalplerinizde

layandr." Canlarna-mallarna kayglarla ileri kyamayp ho karlanr; akrabalk-kan balarnn bazen d a v a d a n da Kan d a v a l a r h a r a m Sizinle beraber savabirbirlerine

kkl d u y g u l a r t a d n "Onlar ki sonradan te onlar da " yakndrlar...

bilir ve hogrlr. hicret ettiler.

klnsa da s l a m d a v a s iin m u h a f a z a edilir: 75tlar. daha inanp sizdendir. Rahim sahipleri [akrabalar]

24-

"AHZAP

SRES" ister; fikri-ruhi-tekilatcl kyas hazrlk her eri sard

Devrim deildir.

hazrlk

l d e baar gelir. Y o k s a p a n i k ve korku ve ihanet a n l a t l a b i l e c e k gibi "Evrim" gnlerindekiyle bile g t r m e z . A n c a k unutulmaz izleri d e r s l e r l e doludur. sava g n l e r i n i anlatr. M e d i n e ' y e Hicret'in Ben Kurayza adna 5. ylnda, bal Y a h u d i Kurey ve G a t a f a n kabileleri birleti, btn hepsi kollaryla M e d i n e z e r i n e y r d l e r . 12.000 kiilik bir o r d u o l m u l a r d . Medine'de Mslmanlarla uzlaan kabilesi de b u n l a r l a M u h a m m e d ' e iyi bir s a v u n m a takBu " H i z i p " a n l a m n a g e l e n sre, H e n d e k

tii y a p m a k t a n b a k a bir ey k a l m y o r d u .

M e d i n e Kenti'nin e v r e s i n e

bir h e n d e k kazdrp, k a n t o p r a n a r k a s n a o k u l a r n y e r l e t i r d i . Kurey ve G a t a f a n ve K u r a y z a , s a l d r d a c e s u r ve inanl o l a m a d k lar lde l kuatmay frtnas, bir ay kadar s r d r d l e r . Hendei aamadlar evirdi. ve g i d e r e k s a v a s cakln yitirdi. slmt. Frtna'nn g e m e s i n i Sonradan 10mt. 11mlard." 12- "Mnafklar bize
13-

D m a n n i n a n c - c e s a r e t i iyice sarmslmanlar yararna M e k k e ' y e geri d n d . (vadinin st ve alt

Hendek savan

bile b e k l e m e d e n d m a n ve alt

bu olay a y e t l e r l e d e r s l e t i r i l d i . onlar stnzden eitli tarafnzdan yrekler iddetli bir gelmilerdi. hakknda orada ve
da"

"Hani Allah "te

yanlarndan)

Gzler

kaym tereddtlere

hanerlere sarsnt Allah

kamak

dayanile sarslResul

dmtnz."

mminler

denenmi, hastalk

kalplerinde
eitli

bulunanlar,
"Sadece

ve

sadece
"Bir

bo
grup

vaadlerde

bulundu"
mazeretlerle

diyorlard.
istiyorlard."

15- " O y s a Devrim Muhammed bu

k a m a y a c a k l a r n a dair A l l a h ' a sz v e r m i l e r d i . " tereddtlerle yrmezdi tabi. kalesini ekirdek salamd ve Kurayzan'n

hep o e k i r d e i o a l t p g l e n d i r d i . Y a h u d i

iini b i t i r m e n i n t a m z a m a n y d . Y a h u d i d e kaleyi d r d . 17- " N A H L 18- " S R A 19- " K E H F 21- " T H 23- " H A C C 35- " S E B E 37- " Y A S N SRES" SRES" SRES" SRES" SRES" SRES" SRES" SRES" SRES" SRES" SRES"

kuatarak 20-25 gn-

Mslman ekirdeini ve cephesini glendirdi...

20- " M E R Y E M 22- " E N B Y A

36- " M E L A K E 38- " S A F F A A T

39- " S A D

SRES" SRES" SRES" SRES" SRES" SRES" SRES" SRES" sreleri, almyoruz. ilk b l m l e r d e yeri Kur'an ve kendi bana geldike konuyu snfl ilediimiz metodu iin Peygamberinin kavranSRES"

40- " Z M E R 41- " M M N 43- " U A R A 44- " Z U H R U F 45- " D U H A N 46-"CASYE 47- " A H K A F Bu yeniden dka Mekki ele okuyucu

42- " F U S S L E T

tekrar tekrar

gelitirebilir ve geberen ger-

gelitirmelidir. Kimi ekten Mslman genlerimizin Kur'an' modern toplumun ve emperyalizm sadf deildir: lara-gerilere toplumun biiminde u anda "kyamet alametleri" grmesi K y a m e t , snfl t o p l u m toplumlarnn kalkan yklm kyameti

beklemesi, yani

g n m z e u y a r l a m a y a a l m a s teh a k s z l k l a r n n s o n u alacaktr. 5-6 bin yllk t e p e s i n d e n geleneklere aabaknca,

M u h a m m e d A n t i k snfl

kentlere-toplumlara;

maddi t e m e l l e r d e n gryordu.

i d i n a m i z m i y l e deil y i n e A l l a h k y a m e t i A l l a h ' n nihai adaleti ve t o p l u m d a n kendini zmuyulma nasl

s i s t e m i y l e b a k m a k z o r u n d a o l d u u iin "gerekten o k n a n k r olan

insanlk" doadan kendi baka

geldii halde; de doay insan

doaya ve t o p l u m a ,

bencillikleri u r u n a ,

d a y o k e d e r e k u y u m s u z hale g e l m e s i nankrlk yine kanunlarnn kendi bilince Bu ile gidi

l e n e b i l i r d i ? Elbette bu toplumunun

kendini v u r a r a k d o a ve karlp ne y a m a n onlara d i y a l e k t i k ku-

sava v e r i l m e s i y l e z m l e n e b i l e c e k t i r . raldr ki topyekun nsan dln topyekun bir c e z a

bilinten o k dl ve c e z a s i s t e m i y l e iler ve snfl t o p l u m u n insan bilincine d n t r r .

b e y n i n i n bile d o a d a n v e t o p l u m d a n g e l d i i n i l m s z b i i m d e batrr: "Hakikaten 66. insan da 69. ve ok n a n k r d r " aranzda Ayetler) "Allah kyamet hakly-

h a t r l a t a r a k insan b i l i n c i n d e n stn hi bir eyin o l a m a y a c a n " n a n kr" g z l e r e gn, ayrla dtnz hususlar hkmederek

haksz ayracak." (Hac sresi:

25-

"NUR SRES": ve Hicaz toplumunun nnde ykselen biten, tarihsel ki; nef-

Muhammed'in o grevi

devrim grevi ylesine evrencil kavradka, sinden kaynaklanm olaylara

boyutlarda olduunu sezdiriyordu evresinde olup objektif ve insan daha dzeltilebilir

Muhammed,

olduu

lde

hogryle

bakyordu. kavrayn

Bylece Allah'n o gne

(determinizmin)

y-

celiini-yaratcln ve hogrrln de daha derinden y a k l a y o r ve A l l a h re ulatrarak Fuhu; ya kuyu didimelerinin dek grlmemi bilmeden determinizme yaklatryordu.

kavramaya zenginlikledipsiz hava-

Kiisel

zerindeydi: hie s a y a n , t o p l u m u n g e l e n e k l e r i n i reyimini v e r i m s i z l e t i r i p felce insan uratan;

cinsel y a s a k l a r olan

u u r u p retimi v e

g i d e r e k insancl

en yce duygular: bir e y l e m o l d u u nk toplum

Onur-sevgi-sayg-yaratclk lde toplumun varolma denen nsanlk, cinsel yere: yaCinilk balad

yetenek dolaysyla koullarn da

retimle reyim

mekanizmalarn sekteye uratan

hatta y o z l a t r p r t e n dinamitler.

s a k l a r ile b a l a m ve gelimitir. sel y a s a k s z e n gnlamas, topluma; hangi t o p l u m

nsanln

ilkel t o p l u m a d n o l a n a k s z d r a m a f u h u u n y a y b i i m i n d e o l u r s a k o l a l m cinsel y a s a k s z ilk modern toplum aamasnda bulunurkrizlere-r-

h a y v a n l a y a k l a m a k t r ki bu retimi ve insan r e y i m i n i o b u felce urat l s n d e t o p l u m u m u z

l d e felce uratr. V e n e denli sak b u l u n a l m ,

ylere ve klere girmeden yapamaz. M e d e n i y e t e h e n z g e m e y e alan k o m n t o p l u m u insan, f u h u ' a d e r s e n e o l u r ? C i n s e l y a s a k l a r d a hie s a y a r a k , S o d o m v e G o m o r r a kent m e d e n i y e t i ve r e y i m l i olan Fuhuun rneklerinde olduu gibi, medeniyete, kentler f e d e retken Topr a s y o n u n a g e e m e d e n , d o m a d a n lr. Y a n i d a h a t o p l u m c u , k o m n l e r i n t a r i h s e l d e v r i m l e r i y l e y o k edilir. kiiler iin de ayn ey g e e r l i d i r : bir y a n a , r e t k e n l i i ve reyimi felce u r a d balar... M u h a c i r l e r iinde v e yaesaretine den

lumca aforoz edilmesi

lde "insan" olmaktan kmaya

M u h a m m e d bunu y a k a l a m a d a n yapamaz: peisra gelir. 3kasyla erkekten "Zina eden erkek, zina zina eden kadn veya da,

kn e v r e s i n d e beliren f u h u g i r i i m l e r i n i a n n d a " H a r a m " klan ayetler ortak koan veya kadndan ortak bakoan

evlenemez; bakasyla

eden

zina

eden haram

evlenemez.

Mminlere

klnmtr."

Burada " Z i n a " f u h u a n l a m n a doru gelimi bir durumdur. " H a r a m " ise basit bir " y a s a k " kelimesiyle a k l a n a m a y a c a k kadar " i n s a n i " zellikler ierir, "yasak"; "insan t o p l u m u n u n ; sunular karlamaz. larna yaklar. insann insana koyduu kanuni bir uygulamadr. A l l a h ' n k o y d u u y a s a k , haram ile ayn u y g u l a m a l a r ve Haram' i n e m e k insanlktan u z a k l a m a k a n l a m Modern t o p l u m l a r bunca bilimlere inadna d o a n n gelitirmilerBu doa ve t o p l u m u n temel kanunlarna u y u m ile kar-

lanabilecek d e e r d e v e y a anlamdadr. ve t o p l u m u n dir. gidi kanunlarna

s a h i p k e n bu " u y u m " edebine sahip olacaklarna, sanki N e d e n ? Dinleri imanlar "kr", "irad", "faiz":

u y u m s u z l u k edepsizliini

Para o l m u t u r da on-

dan.

Komn gelenekli t o p l u m l a r bunlardan uzak olduu lde d o a ve kutsallatrarak " u y u m " terbiyesini "Haram" ve modern toplumun Sosyal edinmilerdir. kltrnden dekltr g e l i i m i y l e determinizm ile yzden yasak

insann gidiini Bu

erlidir. A m a y e t m e z . desteklenmesi lip iinde, Kur'an kkletirilmesi bu yzden

a d a l e t v e eitlikle v e sarmalanarak Duyduu iin bunlar

hogryle gerekir. duyar.

bytlmesi-yerletiriPeygamber olmutur.

Peygamber btn

etinde-kemiinde

hogr-adalet-eitlik-toplumculuk-paylamaclknsani d u y g u l a r l a y k l d r . ilk kapdr. A m a f u h u deildir h e n z . V e old o r u g e l i e b i l e c e k bir prook t o p l u m u n gidii belirler. p a t l a k verir. O lde hayBunu daha

sevgi, sayg, zetle: m a y a b i l i r de. senin de Bu y z d e n

"Zina" fuhua alan balangc da

" Z i n a " bir ihanet ve f u h u a olabilir.

" i n s a n c l " ihtiyalar ile a l t u u r d a n

hogrye

m a z h a r olur M a d d i - m a n e v i - c i n s e l

u y u m s u z l u k l a r eleri Bu y z d e n p i m a n l k bir d a h a ayn

" Z i n a " y a s r k l e y e b i l i r . Y i n e d e bu, duygularn

insan o l m a y o l u n d a " s o s y a l

v a n l k " d e p r e m e l e r i n d e n b a k a bir ey deildir. hataya d m e m e k l e n kesilebilir.

ierir ve " T v b e " ile y a n i z e l e t i r i y l e v e y a

Erkek d z e n i n d e erkekler, bol bol zinayla aileyi g t r m e y e altklar l d e , t o p l u m u f u h u pazarna s r k l e m i l e r d i r . pazar ve e r k e k s i s t e m i n i n bandadr. Muhammed k u r b a n l a r olurlar. Kadnlar g e n e l l i k l e bu gidiin Hicaz t o p l u m u

bunu sezer ve F u h u ' u n ba olan Z i n a ' y a in-

sancl ihtiyalarla gelitii l d e h o g r l davranr. A n c a k zelletiriyi ve o g n k geerli e y l e m i ve adyla: " T v b e " y i art koar: 5ok "Ancak balayan Burada mirebilecek mesi ilh... Zina'y bundan ok sonra tevbe edip da uslananlar hari. ve nk Allah hata keesirgeyendir." "Zina"nn badr. iin O ok n e m l i de b y k bir

" o k " sfat, bir gidiin

o l d u u n u anlatr.

Zina, s e z i l m i t i r ki t o p l u m u n v a r o l u koullarn lde

balanmas-hogrleitlik-adalet ve

P e y g a m b e r i de a a n A l l a h ' c l s o n s u z l u k t a bir h o g r gerektirir. Fuhua v a r m a m a s Bu hogryle ve sosyal ile s a r m a l a y a n t o p l u m gidii iinde b u l u n u l a b i l i r s e , z i n a n n azt-

mas nlenebilir. mesi

k i i y i - P e y g a m b e r de olsa aar; t o p l u m s a l gidiin

ii olur. Bu y z d e n d e t e r m i n i z m i n v e y a A l l a h ' n b a l a m a s ve e s i r g e P e y g a m b e r l e r i n k i n d e n " o k " d a h a ycedir... S o d o m v e G o m o r r a ' d a o l d u u gibi tefeci b e z i r g a n azM e d e n i y e t e gei, b y k bir t a r i h s e l d e v r i m g r e v i y l e kar karya bulunmuyorsa; ve y o k olur. Hicaz t o p l u m u d a ayn gidi iinde olabilirdi. S o d o m - G o m o r r a v e y a Musa toplumunda grld gibi para-zevk-sefa-fuhu dknl iinde t o p l u m s r n p k a n a y a b i l i r d i . kurtarmtr - . Hicaz t o p l u m u n u t a r i h s e l grevi g n l a m a s y l a dolu dizgin zevki sefa v e f u h u a l e m l e r i n e s r a t l e batar

"Zina" diyalektik toplumunu toplumu Hz. Aye, mtr. are karr.

Hz.

Muhammed'in tefeci,

ailesine

dek

bulamtr. devrim ve

Gidi kltr

denli Hicaz fuhu, olan

dnmler saramazsa,

iindedir.

Eer t a r i h s e l

grevi

bezirganlk azmas iindedir.

kertecek filizlenme

Muhammed'in elerinden O'nu temizleyen pimanln eer Ama sen

h e m de en s e v d i i

elerinden

ayetlere ramen "Zina" dedikodularna grnce olaya hogryle yaklamaktan muhakkak istifar ile susuzluunu tevbe

bulabaka ortaya Ve

M u h a m m e d bile d e d i k o d u l a r a

i n a n a c a k d u r u m a gelmitir. A m a

Aye'nin "mdi

bulamamtr: susuzsan, Allah bir gnaha dtnse Allah'a et" der.

Aye'nin gerekten

bu olay y z n d e n

kahr ve p i m a n l k iinde olduiinde Ebubekir'in Mistah da sonra, Mu-

unu anlar ve annda Aye'yi temize karan ayetler vahyolunur. A y e ' n i n " z i n a " yapt bulunuyordu. Mistah' dedikodusunu yayanlarn iin temize karan bu a k r a b a s ve y a n n d a fakir o l d u u Ebubekir, A y e ' y i tarihsel ve k o v a c a n a ve bir daha besledii y a n a m a s :

ayetlerden

b a k m a y a c a n a y e m i n etti. A m a grevi O'nu kimseler, yardm sizi ok daha yaknl

h a m m e d farklyd; 22yoksullara, etmesinler, misiniz? Allah "Sizden Allah

devrim

ltufkr-kubulunanlara, yemin sevmez

caklayc y a p m t . A a d a k i ayet bunu fazilet yolunda balayan servet sahibi g

islam e k i r d e i n e de tledi: yapmamaya balamasn

edenlere, Allah'n

affetsinler

gesinler.

esirgeyendir."

D e m e k insan insan y a p a n e i t i m d e n nce, tarihsel g r e v l e r i d i r v e y a t o p l u m u n gidi biimleridir. A m a eitim, hele o gidie uygun d e r s e o derece n e m tar. M u h a m m e d ve Kur'an'n grevi bu y z d e n az y c e olmamtr. A m a O'nu kendi koullar ve grevleri iinde a n l a y a m a z s a k , s a d e c e kuru bir iir gibi dinler ve okur isek, g n m z d e pek y a v a n gelebilir. Hatta bu satrlarn O'nu abartt k a n a a t i n e bile varlabilir. GerBu satrlar o gnleri g e r e k d e e r i n d e a k l a m a y a benzer grevler iinde b u l u n m u o l m a k gereM u h a m m e d ' i ve Kur'an ve kkleri olan brahim'i ve g e m i ek b u n u n tersidir: yetemez;

g e l e n e k l e r i a n l a m a k iin

kir... ki o z a m a n bile hissedilebilir a m a y e t e r i n c e anlatlamayabilinir. F u h u - Z i n a v e A y e o l a y l a r n d a n s o n r a s l a m ' d a " r t n m e " ile ilgili ayetler gelir. drme Yani iyi 26Yani Bu s a d e c e kadnlar E r k e k l e r e de ayn kadnlar, erkeklere, kt iyi babahanca paylama kt iyi bir m a h r e m i y e t e b r n azar-dikkat erkekler kadnlara bu b u y r u k olur. kadnlara; deildir. "Kt iyi

bir nefis terbiyesidir. kadnlar

Hatta n c e e r k e k l e r b u y r u k altna alnr: erkeklere; erkekler de kt mahsusdur... " d u r u m onlarn

kfr ve zina,

n c e kt yeri

kirletir ve

zaaflar ve i r a d e s i z l i k l e r i y l e (kiilerle) O halde Z i n a d e d i k o d u s u n a "Kt" mydler? g r r ve ayr tutar. P e y g a m b e r bu

ilgilidir. ibret a l n a c a k bir olay o l a r a k

karan A y e , S a f v a n ve P e y g a m b e r de olay

26dan vardr." Demek

"Bunlar

(Peygamber-Aye Kendilerine Allah'tan ile

ve

Safvan)

onlarn ve

dedikodularnbir rzk

uzaktrlar.

bir mafiret bir

cmerte

insanlarn

altuur Ki bu bu

dtkleri bile olsa,

ktlkten

e e r ders bir k t l k g-

alabilirlerse, iinde

gelecekteki ise ve

hayatlarnda tahmin zina kklemi kadnlara cinsel iin

e d i l m e y e c e k kadar beer bilinli alabilmilerse. rtnmeyi,

y k d l l e r alabilirler. deiller P e y g a m b e r c e ele al nmz yobazlarnn la giysilerini landr. en de hakl

yeterince olunca,

derslerini getirilen metaya

kadn

kleleletirici-dumura Btnyle insan

uratan t u t u m l a r y d n m defile bakas yakurban y a p a n Cins

k a r t r m a m a k gerekir. Kapitalizmin kadn

karamaz;

retkenlikten

aalayan erkek dzeninin

kk f u h u p a z a r l a r n n

kklerinden y o l u n m a s ancak yetenek ve sebebi cins o l a r a k bata erkeklerin-

r e t k e n l i k o l a n a k l a r n n s o n s u z g e l i t i r i l m e s i y l e m m k n olabilir. o l a r a k su paylatrlrsa, Muhammed, n sezer. 30rzlarn Allah bunun dir. n k s i s t e m onlara alr. azgnlamaya balayan

babahan toplumunda yaad-

Zina k k r t m a s erkeklere Bu onlar

k o n u s u n d a ilk p a y l a m a bu y z d e n erkekyle: iin haber "Baklarndan daha temiz uzun ve almaktadr." uzun r t n m e gerebu a y e t l e r bazlarn yararldr. yumsunlar, phesiz

leredir. A l l a h kelam kesin ve akl vericidir: "nanan korusunlar. onlarn her ardndan

yaptklarn gelen ayet,

Bunun

kadnlara

ini anlatr. Y a n i ikna e t m e y e alr. Ve h a t r l a n m a l d r ki dele g e r e k t i i n i , Ve lumu arkadan iin Peygamberin gelen bizzat kendi

" i n a n a n l a r a " d r . n a n m a y a n l a r ikna e t m e k iin d a h a da sabrla m c a m c a d e l e s i anlatr - . Evlenmemek e v l e n m e y i topkurallatrr. kadar nanemikadnlar namusFuhua ayetler evlenmeyi buyruklatrr.

iin ne s r l e c e k m a z e r e t l e r i g i d e r m e y o l u n u tutar; nemli da bir e y l e m o l a r a k ne geirir. olanana

Zina f u h u p r o s e s i n i n oluncaya

n n e g e m e k t e evliliin de rol o y n a y a l a b i l e c e i n i g r r ; Bununla muslarn ni kalmaz: "Evlenme Ayet) sahip, cinsel korusunlar" (33. suun buyruuyla

yasaklarn bildirir ve etmek iin, Kim onlar

sezerek toplumunu Fuhu'ta eder:

retime ynlendirir. erkeklerde olduunu

aka

tenzih lu

33-" . . . .Dnya kalmakta srarl zorlarsa, "Nefsi phesiz

hayatnn cariyelerimizi o

geici menfaatini elde fuhua zorlamayn. kar

Allah

kadnlara bu

balayc,

esirgeyicidir." Meselenin bastrlm ak

P e y g a m b e r ve

Kur'an

d e r e c e g e r e k i ve aklcdr. aan" altuur patlamas

kkrtmakta" ve

"iradeyi ama

ihtiyalarda olduunu;

b u n d a d a e r k e k d z e n i n i n s o r u m l u olduelinden gelen budur. yanadr. n k tarihi sermayeden Muhammed'den

u n u s e z e r fakat ne y a z k ki erkeklerden ve tefeci-bezirgan 294

s o n r a k i y z l e r c e yl bile bu k o n u y a are b u l a m a m ve s o r u n u biriktir-

dike biriktirmitir.

"Nefis",

bu y z d e n

i n s a n l n en n e m l i benzer. "Nefis",

meselesi

o l m a k zere g e l i m e k z o r u n d a ya

kalacaa

balbana bir a a m a -

insanlk v e zellikle " K i i " m e s e l e s i o l a r a k d i k k a t l e r i e k e n M u h a m m e d z a m a n y l e s i n e bir a n belki sel l l e r d e n slam Nefis, Hicaz t o p l u m u n u d r t e r e k verir. ve emperyalizm ile bat

u l a t n d a t o p l u m y e p y e n i s t r a t e j i k a a m a y a g e m i bulunur... ilk b a l a n g c n e v r e n Bu y z d e n Kur'an ve aralkl

h u k u k u n u n " N e f i s " t e r b i y e s i n e girii t e s a d f s a y l m a m a l d r . kapitalizm toplumlarnda D o u t o p l u m l a r n S o v y e t l e r ' d e n b a l a y a r a k sard

p a t l a m a l a r a girer. "tketimlerin masndan" bellidir.

marazi p a t l a m a l a r n d a n " ve bu u u r d a " D u v a r l a r n aluyaran olaylarn derinlii v e e v r e n s e l bo-

M u h a m m e d v e Kur'an' yutlar bu d e r e c e d e d i r ; 26"MUHAMMED hicretten

b y k l k l e r i b u r a d a n gelir. SRES": sonra mslman ekirdei gelitike i e-

Medine'ye grd:

likiler d e geliti.

P e y g a m b e r bunlar

yakalayp tehir etmekte yarar

" C i h a d " k o n u s u n d a iki y z l 20ler. nin man, daha kii "nananlar, hastalk gibi etmek Cihad ak hakknda Fakat hkm bak 21bir sre

korkaklara: bir sre de indirilmeli onda baylp olan: ciddiye elbette bindii kendileri zaiin deil miydi sz den derindirilip sana sz savatan edilince, kimse-

kalplerinde

bulunanlarn ve gzel Allah'a

lmden Onlara sylemektir. kalsalard,

baktklarn

grrsn. sadk dava

uygun

"taat cihad iyi

isteklerinde ile

olurdu." Mslman kardeliini btnletiremeyip bozgunculuk medeniyebalar.

Kankardelik 22yapacak, "Demek

m l k n ve bencilii n e k a r a n l a r a : ibana gelecek olsanz, yeryznde akrabalk balarn koparacaksnz." Mslmanlk bunu Fakat m e d e n i y e t i n i n Kitaba

Kent, artk k o m n a k r a b a l k b a l a r n g e r i d e b r a k a r a k , te paralanarak g e m e k t e d i r zaten. Bu g e i i n teori ve pratiini yapar. o l a b i l m e s i n i eski t o p l u m c u l kat-oru-faizin nk mrl henz

uzun m r l imece gibi-ze-

g e l e n e k l e r i , a k r a b a l k gibi,

h a r a m l - h a c - n a m a z gibi t o p l u m c u l g e l e n e k l e r i n fakir Komn'n toplumcul kurabileceklerini zn yitirmemitir. bilince y a k n bu uurda Daha nem-

f u k a r a v e halk y a r a r n a k a m u mal y a r a r n a g e l i t i r m e k z o r u n d a kalr. lisi b u n u iine girdikleri m e d e n i y e t i n medeniyet Bir y a n d a n a k r a b a l k balarn bizzat mayas yapabilirlerse daha uzun sezilerle y a k a l a r l a r . kendileri zerken,

dier y a n d a n y i n e ayn a m a iin k o r u n m a l a r

bu sezilerini aklar.

 n a n c zayf, can ve mal k y m e t l i l e r e : 3538nizden eder. yerinize "Siz galip O "te kimisi Allah baka durumda sizin cimrilik zengindir, bir iken yolunda Kim de sizler iin geveyip zayi bar istemeyin, Allah ama sizinle iiberaberdir. amellerinizi ediyor. etmeyecektir." arlyorsunuz ederse, yz gibi istenir. evirecek olmazlar." Hayr, A l l a h ve yklemez: kendisine cimrilik olursanz

sizler Allah

harcamaya cimrilik Eer

fakirsiniz.

toplum

getirir

onlar sizin yk

S a n r s n z ki d a v a Peygamber insanlarn tersine verdii 36gnah btn 37bu "Dnya

her an can ve mal

tayamayacaklar

omuzlara

pek ok, istedii s a d e c e t o p l u m y a r a r n a v i c d a n - i n a n hayat, bir oyun ve size de elenceden ibarettir. verir Eer ve inanr, sizden ve

insaf, biraz da batr: ilemekten mallarnz "Eer kinlerinizi korunursanz, istemez. isteseydi karrd." (medeniyetin) 5 - 6 bin yllk g e l i i m i , ktalasktrsayd, cimrilik ederdiniz mkafatlarnz

mallarnz ortaya

A n t i k snfl t o p l u m u n ki le

rararas y a y l m v e b u n l a r n g e l e n e k l e r l e g n e y t i c a r e t y o l u z e r i n d e Hicaz t o p l u m u n a a k t a r l m a s , b a r b a r t o p l u m da olsa beyinleri byince psikolojileri z m l e m e y e d e k itiyor ve g e l i t i r i y o r d u . kimselerin "Allah" ummad ve beklemedii n c e bir t e k M u h a m m e d yl slam medeniyeti

binlerce yldr d i y a l e k t i k alarn

y e r d e v e z a m a n d a y a v a a m a skca r m ; Trk ve Moollarla

elisiyle, s o n r a b t n Hicaz t o p l u m u y l a , G a r b ' t a Berberiler ile, a r k ' t a hiyerarik olarak yzlerce biiminde temsil ederek kendisini evrensel llerde g s t e r m e k zere hazrlann Modern gelen eein melli ssleyip, byle y a p y o r d u . ada da farkl olmad, ne olmayacaktr - . Kayserili'nin gibi Ayn temellerden benzetip kalksa da tekendisini kamay kamaz; kadar eeine

kapitalizm, alayp eeklikten olmaktan,

pullasa,

insanla gibi,

kheylan de

satmaya

kapitalizm

de tefeci-bezirgan

medeniyeti

antik

m e d e n i y e t l e r gidiibakalam

ne uymaktan dinamizmidir 27-

kurtulamaz.

Sadece ller modernlemi;

hzlar, l m v e d o u m biimleri gelimitir. T e m e l , ayn retici gler

"RA'D SRES":

Ra'd; g k g r l t s d e m e k t i r . G k g r l t s (bu s r e n i n 13. ayet i n d e ) A l l a h ' t e s b i h ettii iin bu ad a l m t r : 13ederler. zorlu "Gkgrlts, Yldrmlar olduu halde, vgsyle, de hala onlar melekler dilediini O'nun de korkusuyla Allah'n O'nu cezas tesbih pek gnderir arpar. hakknda

tartmaktadrlar."

K u r ' a n ' a gre a y e t l e r szl ve s z s z (Allah'n) g l Szl olanlar Peygamberlere kendisini 105. ve gelen vahiylerdir. Szsz olaylaryla Allah'n terminizm, 105lerini Yusuf sresinin "Gklerde evirerek hissettirmesi yorumlaydr.

iaretleridir. olanlar doa Allah: De-

bilim y k l d r . a y e t i n d e bu a k a belirtilir: yerde nice ayetler var ki, onlarn yanndan yz-

geerler." ayetlere inanmyorsanz doadaki olaylabirliini-yceliini a n l a y n d e m e k iste-

Peygambere vahyedilen mektedir, d o a l o l a y l a r da Bu a n l a y bile, dar ak o l d u u n u ; maya eyi diyalektie

r a - i a r e t l e r e bakn d a A l l a h ' n

birer s z s z ayettirler. evrimci-tarihsel balar. determinizmi Bu da o kavraher-

Kur'an'n (ve M u h a m m e d ' i n ) b i l g i y e - b i l i m e ne kadolaysyla Kur'an, e v r i m c i l e r gibi

ne kadar y a t k n o l d u u n u gsterir. balamak yerine Allah'a ifadesidir.

aamann

kanlmaz

Ra'd S r e s i de M u h a m m e d ' i n ve Kur'an'n yaktrmasna 2- "Allah ti. hepsi leri Btn phesiz limin dinini ta 3Ar'a de aklar "Odur belirgin o'dur ki oldu. iin uzatt, iki ift bir Rabbimize arz rneklerdendir: gkleri grebileceiniz ve Ay' giderler. sabit iin aan bir kendi kesin dalar

bilimi ve bilgiyi A l l a h ' a direk olmadan ald. dzenler, var ykseltBunlarn ayetetti.

egemen ki, ki

Gnei akp

iradesine iini olarak ve

belli bir sre

Yaratma

kavuacanza orada yaratt. toplum snrlarn Geceyi

inanasnz." zerine rtyor.

rmaklar

meyvelerden bunda

gndzn ayetler

dnen

vardr." t e s i n d e bive slam

Bu ve b e n z e r a y e t l e r i n

(uuralt-sezi

kendisiymiesine)

yorumlar,

Muhammed-Kur'an

k u r t a r m a k y e r i n e d a h a da batryor. A l l a h '

(dini) a a m a n n va-

raca t r a j i k s o n u l a r Bu ve

( v e r i m s i z l e t i r e n s o s y o l o j i k v e p s i k o l o j i k hastabilinli bir fizik kanunu arayp bulmak, Kur'an ve

lklar ve d i d i m e l e r i ) i m d i d e n bize uyaryor. benzer ayetlerde, e l b e t t e her t r l bilimsel kefi K u r ' a n ' a y a k t r a r a k , bilimi Bu

A l l a h ' n (ve s l a m ' n ) g d m n e a l m a k , dini bilimin altna v e e g e m e n liine d r m e m e k e i l i m i n d e n d i r . e aykrdr; amac Bu lerin kanunlara tarihsel determinizmin kanunlarnn bilince evrimin davran ve dnceler gerekendi bu iak a n l m a z ak ve e v r i m i n

k a r l a r a k ihsan t o p l u m u n u n itme v e e k m e ayetlerdeki kanununa

uyarak,

m u t l u c a yaamasdr - . o zaman iin ayn bilime aykr grne etti,

ayetlerde "cisimler arasndaki sebebini aklamakta

retler v a r d r " d e s e k , blbl gibi s u s m a k l a zamana 3orada kadar? "O'dur btn ki arz

g l k e k e r s a m a l a r z . V e y a dut y e m i iinden syrlabileceimizi sanrz. A m a orada iki ift sabit dalar ve rmaklar var

uzatt,

meyvalardan

yaratt.(...)"

Y e r y z , M u h a m m e d z a m a n n d a dz bir tepsi gibi biliniyordu. O bilgiler nda ayet bu ekli ald: "Arz uzatt" d e m e k , kervanlarla her y a n a giden A r a p bezirganlar ve ykleri iinde " y e r y z gitgit bitmiyor" anlamna gelir. Bundan baka bu hangi bilimsel kanuna uydurulabilir. A y r c a bilinmedike Oysa yer ekimine karn m a g m a tabakas zerinde kenher varln ayr karsnda ok Determinizm ortaya kmtr. Kur'an bilim dalar-rmaklar y z e y s e l baklnca yani yer ekimi kanunu "sabit" sanlr. dince yzer durur. Varlklar meyvelerde iki ift deildir; zelliklerde entite olduu

gerilerde kalmtr. A m a kendi anda bunlar s y l e y e b i l m e k , uuraltna bastrlm bulunan bilimsel sezilerden kaynaklanr ve iler. doa ve insan olaylarn bir tek kanuna (evrime) D e m e k s b j e k t i f k u r u n t u l a r ile kalnrsa, iyi olunamaz... Eer M u h a m m e d , g n m z din bilginleri v e y a d i n d a r b i l g i n l e r - m c a h i d l e r gibi k u r u n t u c u o l s a y d hibir z a m a n ncil'i de, T e v r a t ' da ap Kur'an' y a z d r a m a z ; O ayetlerin lese; meleklerin ayetleri " i g r " ile h i s s e d e m e z d i . melekleri t a r a f n d a n insanlar koruduuna ulamay gereklere iletildiini dair sybanda da; ayetlere kendisine Allah'n adm eilimi gsterir; ki bu da tarihsel d e t e r m i n i z m icabdr... bir din s a v u n u c u s u bile balayarak izah etme

gemi yorumlar yapsa

daima

seviyor ve o

y n d e akl y r t y o r d u . A y e t l e r i n p e k a l a " i g r " d e n sezip s y l e y e b i l e c e k k a d a r d r s t c e s u r v e mine sarlp a r l a t a n l "De zerine ki "Benim arrm Allah'a, semedi: budur, Allah Ayet) syrlp, ben kutsaldr, buna ben uymu e yolum 108. akllyd;

kaynaklandn m e l e k mistisizbulunanlar igr

koan

kimselerden

deilim." (Yusuf sresi O daima

bilinmez-mistik-hurafe yandan

bilinir-somut-akl

ve bilim y o l u n a ilerliyordu. Peygamber 39Ana kitap B u r a d a "Ana hibi o l u u n u tarihsel bir g a y r e t i , lumcul di kamamtr:

Kur'an ve hadisleri b u n a en gzel rnek-

tir. A l l a h ' bu denli b i l i m e - d i y a l e k t i e - e v r i m e y a k l a t r a n b a k a hi bir "Allah dilediini siler, dilediini brakp btn kitaplarn anas:

yanndadr. "(Ra'dSresi) kitap O ' n u n y a n n d a d r " s z ; A l l a h ' n daha iyi bilim-bilgi saalan belirten dier birok a y e t t e n d a h a P e y g a m b e r i n ulat bir sentezi ileri, d a h a a n l a m l ve

determinizmi-evrimi

anlatmaya-aklamaya belirtir.

Doann ve toplumun temelinde yeralan atomcul-hcrecil ve topk a n u n l a r yle z e n g i n - r e t k e n bir m e k a n i z m a d r ki, d a i m a kenk u r m a k zere lmcl ve dirimcil elikilere girerek, dengelerini

e v r i m i n en son en v e r i m l i halkas olan insan, e v r i m i n ustas y a p m a k zere ilerler. lerde Her ilerleyite a n t i k ve Yani biraz d a h a modern Peygamber veya ndereder. nsan' kitaplar. kendini insana teslim

kendisine yaklatrr;

ne z a m a n

ki

insan

evrimin

btn

kanunlarn e v r i m de

kavrayp onlara u y m a y t o p l u m c a , btn i n s a n l k a baarr; bnn t e m e l "Ana Hz. u kanunlardr - . M u h a m m e d ' e yaknlar (Abdlazized Debba) sormular: anlama gelir, diye. yapmtr: "O'nun kadim: m e k a n i z m a l a r n insana t e s l i m e t m i olacaktr - . burada anlalaca gibi

o z a m a n " a n a k i t a b n n " h e m e n h e m e n t m n d e m e s e k de ana kitakitap", d o a n n ve t o p l u m u n t e m e l "Ana Ki-

tap kendisinin yanndadr"demek ne tefsiri Toplumun ve doann

Peygamber bizzat ana ka-

eskiden beri gelen ilmi asla amaz." beri" bulunan

temelinde "eskiden

n u n l a r d r ve "Asla nemli 38"Ana

a m a z " onlar.... a-a-zaman-zaman, kanunlar insanlara kitabn o temel

"Ana K i t a p " birden i n s a n l a r a k a v r a t l a m a z ; a d n m l e r i n d e ana bilinlere k a r t l r : " (...) her zamann bir kitab vardr." Kur'an " S o n Peygamber", yanstlr,

M u h a m m e d "Son Kur'an, kutsal

kitap" o l d u u n a gre, Peygamberlerin O l a m a z d da. szl ve toplumsal so-

K i t a p " t a m a m l a n m mdr? kitaplarn; Muhammed, kutsal Kitabnk ayetler doal

n u n c u s u d u r . A m a ne h a d i s l e r d e , ne de K u r ' a n ' d a A l l a h ' n A n a nn sona e r d i i n e dair en Kur'an'a ve ve doa son gre olaylarndan Peygamberin yeni bilim ufak bir iaret yoktur. Peygamberler, szsz kutsal ibretler, a y e t l e r ikidir. vahyedilen

alnacak

o l a y l a r ? P e y g a m b e r l e r o l m a s a da yeni olaylara

kitaplarn en s o n u n c u s u n d a n alnacak derslerle artk yani kutsal yeni ve kitabna y a p l a b i l e c e k ve ana

hadislerinden-snnetlerinden ilerletecek; yorum Allah'n kapsn"

y o r u m l a r (itihadlar) yaklalacaktr.

kitaplar, olaylarn Bu

kitaplar

yorumuna noktada

"itihad,

kapamak

Kur'an'a

M u h a m m e d ' e d a h a d o r u s u A l l a h ' a (tarihsel a k a ) ters d m e k olurdu. Y o r u m kapsn ak t u t m a k , a k a bizi A l l a h ' n A n a Kitab'na y a n i doann ve toplumun temel Nitekim itihad, sonra yorum Muhammed'den d o a ve insan bni nne na mistik kanunlarna kapsn ulatrabilecekti.. kapatan slm ynetimleri kapsn yorum

derebeyleip

knlemiler;

ak brakan d a h a d e m o k r a t i k s l a m y n e t i m l e r i v e m e z h e p l e r i altnda bilimleri geliebilmitir. A l l a h ' bilimin kanunlarve bir e n g e l olarak koymadan, toplumun gidi H a l d u n , b u n u n en b y k , en s e k i n r n e i d i r : kapsn kapayan ulamtr. slam tarihlerini 5 0 0 yl nceden

eilerek yorum

i d d e t l e eletirMarksizm'i (Din) bayBir de ate-

mi ve n e m l i Darvinizm'i

kanunlara

m j d e l e y e n g r l e r ne s r d maddeci

halde, A l l a h

ra altnda d v m e y i izmi t a n r t a n m a z l

becermitir... o k b y k ibrettir... poz diye k u l l a n a n l a r a

bakla!..

28-

"BAKARA SRES" B u r a d a dier s r e l e r d e y a p t m z gibi a n l a l m a s ak anlalmasnda zorluk olanlarn yoktur; ap y o r u m [korunu(ta-

286 Ayettir. seik olanlar lamaya lan, 2- "te o

atlayarak, kitap,

alacaz. kendisinde iin hi phe mttakiler yol gstericidir." kendisini ve e v r e s i n i A l l a h ' n k a n u n l a r n n a k n n ) O'na uyamamak

saknlanlar]

Kur'an, O ' n u a n l a m a y a y a t k n , rihsel akn, d o a v e t o p l u m korkusuyla, O'nun gazabndan koruyanlarn, len Bu tr insanlar, t o p l u m c u insanlardr.

k o r k a n l a r n , aklla p h e e d e n l e r i n v e karakterli i n s a n l a r d r ve e z i l e n - s m r -

k o r u n a n l a r n y o l u n u aydnlatr - .

3 - 4 - 5 . a y e t l e r de bu k i m s e l e r i ve o n l a r n bu zelliklerini anlatr - . 6iin "nkr birdir; Ve bu edenlere onlar gelince, onlar uyarsan da uyarmasan da onlar inanmazlar."

insanlar, " M t t a k i l e r " d i r . Yani " k o r u n a n l a r d r . T a k v a sahibiKi o n l a r z a m a n l a T a r i h s e l Determinizm yoluna g i d i i n d e bir en yaln yeni

dirler. Yani A l l a h ' t a n , O ' n u n g a z a b n d a n k o r k m a y a v e k o r u n m a y a yatkn, inanl olanlardr. Tarihsel s a f a n e bir e k i l d e girebilirler. A l l a h y o l u n d a savarlar. D e t e r m i n i z m ' i n , d o a ve insann bir de d i r i l e n - g e l i e n taraf Bu diyalektik arpmadan bulunan asla insanlar, btnlkl Bu e l e n e n taraf, diyalektiidir. a l a r fkrr - . te e l e n e n t a r a f t a rizlerine-paraya lardr ki, nlenin, gelienin pula bulunduklar m e d e n i y e t geyle saplanmDiolduu hrete-elenceye-yozlamaya ok bulunanlar, buna bulunur. onun

d a i m a yeni

sentezler;

dirileni-gelieni Determizmi

dinlemezler-grmezler-anlamazlar. ihtiyalar en d e r i n ve n g r l

iinde d a h a

iin T a r i h s e l A m a bu

(Allah')

anlamlaryla kapya gelin-

r e n m e y e v e ona c e " kayplara cenderesine tnda boylu

u y m a y a a b a gsterirler. nk elenen ile d o a n a r p a r a k

kolay o l m a z , i n s a n l k g e n e l o l a r a k " y u m u r t a u r a y a r a k davranr. alr. boyunca uzanr. Apak kar

geliirken, gndelik karlar sradan

insanlar d a h a o k e t k i l e y i p kendi

Bu y z d e n iki y z l s a h t e k a r l k ( o p o r t n i z m ) srat k p r s n n alkamayanlar, inanm ve d o r u y o l a g i r m i g r n m e y i aklllk sayarlar. te Bakara sresinin 6-7-8-9-10-11-12-13-14-16-17-18-19-20ayetleri, zetler. benzer ki (aydnlanmak aydnlatr iinde aydnlatmaz, brakt, artk iin) Allah bir ate onlarn elenenlere kaplp inkar e d e n l e r i 21-22-23-24-25-26-27-28. dirilenler, rnek: 17yakmak nurunu 300 "Onlarn istedi. giderdi ve durumu (Ate) onlar tpk una evresini karanlklar

iinde b u l u n u p u y u m y a p m a y a a b a l a y a n l a r . . . ve iki y z l

o p o r t n i s t l e r i ve d u r u m l a r n

grmezler."

Burada ate, nsanln her m e d e n i y e t iinde y a a n a n ve ona batarak y a a n a n yandr. Y a n i g n d e l i k karlardr. "Allah artk onlarn grmezler." Her insanda bulunan z g r - p a y l a m c - k o l l e k t i f - i n s a bu y z d e n ; y z l e r i n d e hi nur nurunu giderdi ve onlar G n d e l i k karlara karanlklar iinde batabrakt, rak y a a y a n l a r n ne g e m i i , ne de g e l e c e i g r m e s i o l a n a k s z kalr-.

Burada "Nr": likleridir.

ni karakter a n l a m n a gelir. nsann nuru, O ' n u n bu insani manevi zelElenen, yana y a t a n insanlara k a l m a m , deriz. salyor" deriz. demektir. dedir: 27emrettii Kollektif i n s a n c l - s e v e c e n insanlara da: " y z n d e n nur " P e y g a m b e r y z l " d e m e k "Nur s a a n " da demektir. G e m i i n d e n de g e l e c e i n d e n de k a l a m a y a n buradadr: verip ve ite Hereyi z d d y l a sonra koyma eiliminbirletirilmesini ve yeryznde (snf-

"Nursuzdur" demek: Kur'nn diyalektii "Onlar eyi ki sz

Ki t a m da g n m z d e k i elenen y a n l a r m z a d e n k der...

" M e s n i y " [tekrarlanan]dir. alandktan ziyana Allah'a keserler onlardr." paralan derinletiuymamak (iman yaparlar; akrabalk balarn) urayanlar

bozgunculuk Komn: l topluma)

Kanda akrabalk dzeni zldke, tefeci

paralanarak medeniyete

b e z i r g a n l a r bu

rip kesinletirirler ve b u n d a n dinleri i m a n l a r " k r " olur. biricik zellikleri olur. s e b e b olurlar. 28yine "Allah' ldrecek, nk nasl yine

k a z a n l a r n a z g n l a t r r l a r ki, o z a m a n maneviyata ve Allaha

nsanla

En b y k zarar ve g n a h budur. O n l a r " b o z g u n artk k o m n n edersiniz ki, sonra sosyal "akrabalk balar-kankardeliksiz ller idiniz, O'na O sizi diriltti; -

c u l a r " drlar v e g e r e k t e h e m i n s a n l n , h e m d e k e n d i l e r i n i n z a r a r n a k o l l e k t i v i z m " yi tiril ip-paralanr. inkr diriltecek; dndrleceksiniz." iin bu len Her iki mede-

A n t i k t a r i h t e her m e d e n i y e t , ryp l y o r d u .

devrim yaratamad

Dardan gelen taze barbar aknlar, rnesansa uratyordu.

niyetleri ya kesip atyor y e r i n e yeni m e d e n i y e t i y e n i d e n dirilie, da lmek ve yeniden bu gidii kavramlard. kerrr e d e n renip Hz. "Siz laysyla

m e d e n i y e t i k u r u y o r d u , ya da len durumda P e y g a m b e r l e r b i n l e r c e yldr te-

d i r i l m e k vard. akli ve nakli

bilgilerden-gelenek greneklerden bu bilgiler, ulat. yine diriltecek." alnan K u r ' a n ' d a en

M u h a m m e d ' e kadar b i r i k e r e k u l a a n (ve c e n n e t - c e h e n n e m ) o sizi diriltti, ller idiniz, komnalarn olduu yine

yksek Allah

sentezine

ldrecek,

Bu b u y r u k , antik t a r i h t e k i m e d e n i y e t l e r i n lp, d i r i l i i l e r i n d e n , doparalanarak gibi, medeniyete geilerinden da bu derslerle sentezlenmitir. bat-klar iindedir. "Sonra O'na dndrleceksiniz" b u y r u u ise, tarihsel devrimlerin v e y a bu l - d i r i l i l e r i n de bir s o n u o l d u u n u s e z e r sezdirir. Kur'ann y a z l d s r a l a r d a da bu m e d e n i y e t bizzat A r a p t o p l u m u l ve dirili

Her e y aslna varr: disini y e n i d e n yeniden "Sonra sezmekten (kentten)

Komna'dan O zaman

kalkan t o p l u m s a l g e l i i m , snfl bilince k a r m o l a r a k kenen y k s e k s e n t e z i olan evrimin

t o p l u m a t e i n d e n g e e r e k bu kez hereyi retecektir.

bu a a m a d a insanlk, h e m d o a y , h e m kendisini o t e m e l l e r e u y g u n c a r e t e r e k o n a r a c a k v e gelitirecektir. O'na dndrleceksiniz": Tarihsel en Determizmin nk insan bu akn, bakarak en son kuracak kertede binlerce yllk Bunun birikimle udur: yksek tepesinden Muhammed, kent kalmayacak

Antik Tarihin Peygamberdir.

kaynaklanan medeniyete

bir buyruktur... geecek barbar

anlam kentten

Artk yeryznde

barbarlar (Komn'n Antik Tarihin "Ben son

gei a a m a s ) t k e t i l m i , saylr. Hz. Muhammed

medeniyete

z l m t r . Bu 5000 y l d a n fazla bir b i r i k i m d e n s o n r a o l u m u t u r . Ve bu a d a n zirvesi bitmez; bunu sezerek medePeygamberim" ngrsnde bulunmutur. Seluklular, Osmedeolduu

Tabi A n t i k Tarih manllar, niyetlerin iin;

bundan sonra gebe barbarlarn

niyetlere aknlar ve m e d e n i y e t dirilileri s k n eder: Ruslar; A v r u p a ' d a N o r m a n l a r . . . A s y a ' d a bu dnemi, hep eski Kent'ten anlamnda yeniden dirilii (rnesans) Antik Tarih'in

Moollar-Babrler... gei y a p a n bir i l e r l e m e

K e n t ' t e n son gei y a p a n

( M e k k e - M e d i n e ' d e n kan) A r a p - s l a m M u h a m m e d de, an12 m a m - H a c BekKur'an

medeniyetinin yaratt ta-eyh ve son Bedrettin gibi

Kur'an p r e n s i p l e r i ve Hz. liderlerle kalmtr - . rnesansa

cak en ok bilinen iilik - A l e v i l i k gibi t a r i k a t l a r l a P e y g a m b e r baki

uratlabilmitir.

Bu a d a n Hz. Tefeci-Bezirgan orijinal

M u a m m e d ' i n ve Kur'an'n geldii a: A n t i k T a r i h i n O zirvede (Gney Ticaret

m e d e n i y e t l e r i n i n e v r e n s e l a a m a s n a gei adr v e M u h a m m e d v e Kur'an b u a d a n d a h a derinyararl i grenleri, verilir, altndan iler rmaklar ki alrlar, akan "bu orada

m e d e n i y e t l e r i n en y k s e k zirvesidir. hakeder.... nanarak ordaki yemilerden

Y o l l a r n d a ) y k s e l e n Hz. likli y o r u m l a n m a y 25Cennetler nceden sonsuz "Mjdele! onlarndr, yediimiz kalrlar."

yediklerinde, temiz

diyeler

gibidir" benzerleri

C e n n e t ve c e h e n n e m ;

kutsal kitaplarda ve P e y g a m b e r l e r d e ve geibret alnan c e n n e t ve c e h e n n e m udur: herkes kankardetir. Kollektif p a y l a m , kii komn mlkiinsabakir ilk Kankardeliin-paylamann-sevdmanlklar doa, Ama yaratan

lenek g r e n e k l e r d e anlatlan; Komncl yaam zaman sevgi ginin nna doa hereyi yitirilmesi, cehennem

c e n n e t haline getirir. yalan-dolan-hile gibi gelir.

yetinin araya girmesi ve

kankardelii tuz-buz etmesi, Yaadklar olur.

gzelliklerle dolu

olsa bile, s e v g i y i p a y l a m a y , k a n k a r d e l i i y i t i r e n i n s a n a c e n n e t gibi bile dar gelir; cehennem bir de A r a p atalarnn

c e n n e t l e r i olan medeniyetin

Frat-Dicle'nin

bol s u l u - v e r i m l i - y e m y e i l a l a n l a r n d a n , eviren i ve d snf s a v a l a r y Bu buna eklenince, cennet ve cehennem, m e d e n i y e t i n s-

hayat

cehenneme

znden gneyin llerine

kap g m e l e r i

c e h e n n e m fikri A r a p t o p l u m u n d a

g i d e r e k m i t o l o j i l e e r e k yerleir.

yzden cennet, gerekte komn yaam; nfl t o p l u m u o l a r a k d n l m e l i d i r . bu y o r u m yerli y e r i n e oturur... 35yeyin 36snz metah ca geer. ni "Biz de dedik: "Ey Adem, yalnz

K u r ' a n ' d a t m l k iinde baklnca cennet iine u aaca oturasn einle, bol bol gnaha halden dmandurakla, ksa-

istediiniz "Hemen

eylerden, eytan

yaklamaynz olduklar ininiz, iin,

girersiniz." onlarn biz de kaydrd dedik dein ayaklarn, 'Aaya sizin (cennetten) artk uzaklatrd, birbirinize, bulunur.'" ile Havva y k s n Dersleri z e r i n d e durur. m e d e n i y e t (snfl t o p l u m ) kendilerini meyvesicennetten cehennem(tefeci-bezirgana) uyup yer y e m e z , onlara

bir zamana

yeryznde

Kur'an, g e l e n e k g r e n e k l e bilinen A d e m A d e m ile Havva (Arap atalar) eytana (komncl toplumun cil y a a m n a

mutlu y a a m n d a n ) snfl t o p l u m u n

k o v u l m u bulurlar. m e d e n i y e t e (snfl t o p l u m a ) geher irimedeher barbar k a v m i n i n m e d e n i y e t e g e i i n d e ; bir P e y g a m b e r (kent k u r u c u

V e b u n d a n sonra, yani S e m i t l e r i n i l e r i n d e n sonra; li-ufakl t a r i h s e l d e v r i m s r a s n d a , t a r a f n d a n fikirleriyle yaratlr; 38lavuz 81sonsuz 82orada olarak; rak; "Dedik gelince, "Ktlk kalrlar." "nanm sonsuz bulunarak, kalrlar." yararl ki: doru yapp "Sizin yola hepiniz, kim

niyete geii s a l a y a n n c - l i d e r ) kar. A l l a h (Tarihsel D e t e r m i n i z m ) buradan inin, benden ne korku size, var bir kne de

uyarsa,

onlara

kayglanrlar." ktle brnenler i cehennemliktirler. onlar Orada

grenler,

cennetliktirler,

Kur'an, hep

kendinden nceki komn

k i t a p l a r d a n (ve P e y g a m b e r l e r d e n ) farkl ile m e d e n i y e t i gidi: kentlerden (snfl t o p l u m u ) medeniyete en

d a h a d e r i n l i k l i - k a p s a m l - k e s k i n , ayn z a m a n d a h o g r l olagelenek-grenekleri zl tarihinin, nk Komn'n

s e n t e z l e t i r m e k z e r i n d e durur. (snfl topluma) sonuncusudur.

gei a a m a s n n

M e d e n i y e t e iyice batm olanlar, insann o ilk e k i r d e i n d e n ; tif mutluluktan-kardelikten-drstlkten-aktan iyice

kollek-

uzaklamalar

ve k o m n ile z l d snfl t o p l u m u n s e n t e z i n i bile y a p m a k t a n uzak derler. G i d e r e k snfl t o p l u m u n b a t a n a iyice batarlar. Bu K o m n ' n

mutlu

k a n k a r d e i n s a n n a c e h e n n e m azabdr.

Bu y z d e n

Kur'an

hep

unu iddetle uyarr: gelenek grenekli

Bunlar " o r a d a ( c e h e n n e m d e ) s o n s u z kalrlar." n s a n l iinde d u y a n kalrlar" komn

T a m tersini ( d i y a l e k t i i ) d e y a k a l a r ; terenler "cennetliktirler, orada l t o p l u m d a ; mutluluu, deildir. ren-zlen sonsuz

olanlar v e m e d e n i y e t l e s e n t e z y a p m a aklln g s -

A n t i k t a r i h t e v e m o d e r n t a r i h t e ( k a p i t a l i z m d e ) y a n i t o p y e k n snf p h e s i z ki ne k o m n c l g e l e n e k g r e n e k l e r i n c e n n e t c i l cehennemcil mutsuzluu "sonsuz" medeniyete gikomncl aknlarla kerken, Mutlu n e d e snfl t o p l u m u n k o m n a l a r d a ayn

Medeniyetler

m u t l u l u u v e m u t s u z l u u yaarlar. insan; d o a n n ve

Fakat b u g n

bir g e r e k o r t a y a kmtr.

t o p l u m u n gidi k a n u n l a r n bilince karp, o k a n u n l a r n d e n g e s i n i iinde k u r a b i l e n insandr. Ve bu a n c a k t m insanln t o p y e k u n , o d e n g e y i her kiide ve t o p l u m d a bilinle k u r a b i l m e s i n e sk skya baldr - . A n c a k y i n e de bu gidi h i y e r a r i k o l a r a k kii eit g e l i i m e s a h i p deildir. o l d e kendi Kur'an lm-dirim gelerini kii-para para olur ve byle olacaktr. n k y e r y z ve insanlk bir m a k a s t a n k m gibi Bu y z d e n d o a ve insann d e n g e s i n i u kii ve t o p l u m l a r m u t l u l u u da Biv e y a bu l d e kendi iinde k u r a b i l e n ilerinde kurabilirler. b u n u y a a y a r a k g r m ve sezmitir. m e d e n i y e t i n s u n d u u , d o a v e insan d e n g e s i n i bozan bireyselletirilmi tketim t o p l u m u n d a n kurarak, bu d e n partileip-cepheleebilirler. (ve P e y g a m b e r i ) kertesinde

linli v e g l o l a n l a r ;

b y k bir a z i m l e kaabilirler ve kendi i d e n g e l e r i n i doa ve topluma yanstarak, bir s e e n e k t i r bu. zamannda kent

Bu n o k t a d a a r a d a k a l n a m a z . C e n n e t ile c e h e n n e m v e y a y a a m ile l m gibi Hz. kalmad eiine Muhammed iin, kuracak barbar (komn) insan

kentten

kma tarihsel

devrimlerin ve medeniyetlerin

s o n u g e l m i , tefeci, b e z i r g a n gelinmitir. Kur'an'n ve der. Bu y z d e n , Toplumun yeniden

medeniyetlerin evrensel ana srama Hz. Muhammed'in b u y r u k l a r ve sezileri (kendini

gnmze uygun reten)

gidiindeki

sramalar,

a l p - k a p a n a r a k gelien

bir yay gibidir.

Bakalaan

hep ayn t e m e l l e r i n yeni-

den retimi o l d u u iin, tarihsel paralellikler ve kiilikler, benzer olaylar iinde benzer s e n t e z l e r i , ilkelden girerler. G n m z d e hereyin bilimsele d o r u g e l i t i r m e k d u r u m u n a Hz. M u h a m m e d ' d e bulunKur'an'da ve

d u u n u srarla s y l e y e n skolastiklerin bu adan hakl ve h o g r l e b i lecek yanlar budur a n c a k artk Kur'an' rumlar tarihsel 111rilemez!' sen 304 btnln "Dediler ki: Bu onlarn braktk, M a r k s - E n g e l s ' l e r i n yoMesele doa ve insann cennete gidiyesin bile g n m z a k l a m a y a y e t e m i y o r . 'Ya Hristiyan, ya da

kurabilmekte, somuta aydnlatabilmektedir... Yahudi olmadan, getirin kuruntusu. 'Gerekseniz belgenizi'

onlara."

Gerek Tarihsel ce-davranlara

Maddecilik, her an

daima,

skolastik ve

metafizik dngeliebilmitir. her y a n skolas-

kar

sava v e r m e k sretiyle

Baka trls olamad-olamyor.

Bu, l m l e r d e n beter maddi ve maSnfl t o p l u m gerizleri nceki

nevi aclar g z e a l m a k l a y r y e b i l d i . Kur'an v e Hz. t i k l e r e kar zerindeki ln Ne Y a h u d i l i k , temellerini Muhammed ne de de

b o d u k a b a k a t r l yol d a g z k m y o r . kendince kendinden kalr. Gney Ticaret Yolu bezirganoktan yeni koullar bir s a v a kendileri bir a n dolayl sava vererek gelimek zorunda bedevilerin orijinal medeniyet

Hristiyanlk, g e l i e n yeni kavrayamaz. afa

kurarak evrensel nk

atabileceini daha dorusu ve

beridir, F i l i s t i n ' d e koullar n n d e , nnde Bu yzden

m e d e n i y e t gerizleri

iinde k k n l e m i l e r d i r ; sken yeni onlara kar

s k o l a s t i k kalrlar. Kur'an Muhammed

v e r i r k e n , d o r u d a n d o r u y a Hz. b r a h i m g e l e n e i n e sarlr. O r t a d a bir yol t u t a r a k M u s a ve sa r e t i l e r i n i saf d 135yolu yoludur', Hz. "Onlar derler de brahim ki: 'Ya e Yahudi ki: bulursunuz'sen diyesin 'Doru brakr: ya da slm Hristiyan, olan doru yol, brahim'in olunuz,

(Allah'a)

koanlardan

deildir." Medeniyet c e h e n -

brahim Peygamber, A r a p atasdr, en eskidir.

n e m i n d e n kap kurtularak, Filistin'e ve Msr'a, Mekke'ye kadar iner. Gebe geleneklidir. dek korur: Ayn lerini M e d e n i y e t e kar saf k o m n insan zelliklerini s o n u n a cehennemcil ateini g l b a h e s i n e eviren insan zellikyerine Snfl t o p l u m u n kent

o l u m l u l u u ; mitolojideki cenneti budur. O c e h e n n e m i n tek kdr... gebe ve komnasnn zgr toplumcu Musa-sa tayan Muhammed'e, Allah'a, Yakup'a, katndan hibirini ayrt yozlatrlm bizlere retileri

s a f - t e m i z b r a h i m g e l e n e i d a h a y a k n gelir. 136smail'e olana, larn "Bizler shak'a, Tanrlar iinden Allah'n gnderdiine: Musa'ya, inanan inanmz, 'brahim'e, sa'ya biz gelmi bunYakupoullar'na Peygamberlere etmeyiz, bunlara

gelenlere

slamz'deyin."

" s l m z " d e r k e n , kesince, h e r e y e karn b r a h i m g e l e n e i n e balln bildirir... Ve y o z l a t r a n l a r a s l l a r n d a n ayrr: 145geleri, sonra deilsindir, "Kitapl yine onlarn senin onlar da olanlara kblene (Yahudi ve Hiristayanlara) onlar, sen de kblesine, zalimlerden kurmaya asan sana btn bilgi beluyucu uymazlar uyacak ve sezer. onlarnkine olursun." aday olduunu ve

birbirinin

uymazlar olsan,

geldikten

havasna orijinal

A r a p l a r n yeni yozlam-km ezip geeceini ve b r a h i m ' i n

bir m e d e n i y e t Hristiyan Onlara

Yahudi

medeniyetlerini-artklarn bildirir de bu kendisinin

kuvvetle

"seilmi" olduklarn

kurduu

Kbe'yi y n o l a r a k gsterir,

ykseliin nderi

o l d u u n u y l m a d a n tekrarlar.

143rattk, leri lara, Allah'n

"nsanlara Peygamber iin, doru de

tank size

olmak tank

zere olur,

biz sana sana ar

sizleri kble bir itir.

seme klmz, Allah

mmet geri bu acr

ya-

uyanlarla,

dnenancak insan-

bilmemiz Allah

yneldiin

kbleyi,

yolunda esirger."

olmayanlar iin

O g n k A r a p T o p l u m u , M e k k e ' n i n z e n g i n tefeci mazsa, ci-bezirganlara bedeviler: Yani dr. Gidiin Mekke kaptrm komn gelenekli yoksul barbarlar toplumudur. zenginleri, gei

b e z i r g a n l a r sayl-

M e d i n e ' n i n d a h a fakir b e z i r g a n l a r , t o p r a k l a r n - m a l l a r n tefekyl ve e s n a f l a r ve kuatlmlarkuraca slam Gebe

kankarde Arap toplumuyla olduunu nce sezer ve ve daima

Kur'an ve M u h a m m e d bu elikiyi ok iyi medeniyete kendisinden kurulmu

kavrar ve d e e r l e n d i r i r . yozlamayla km

medeniyetinin sarlr ve d a i m a 174deienler Allah

m e d e n i y e t r n e k l e r i gibi k m e m e s i bunu t l e r : indirdii kitaptan karnlarna gnahlar ate arnmaz, "Allah'n ancak,

iin t o p l u m c u l g e l e n e k l e r e skca en iin kt ac bir azap kara var." ve "en koKroheonu

gizleyenler, onlar ve

dolduruyorlar,

kyamette

onlarla

konumayacak,

Komn'n toplum kt

doruluunu,

kankardeliini-iyilikseverliini-doa gelecekseverliini, d e i e n l e r l e "Allah kii mlkne

severliini-kollektivizmini-ocuk medeniyetin

k a r a " yani

n u m a y a c a k " , onlarn " g n a h l a r nik v e y a A k u t l m ! vesleriyle ruhsal insann hastalklarn nk

arnmaz". batanlarn sonu "lm"dr. M e d e n i y e t i zehirli t k e t i m toplumlarn mutluluklarn o

G e r e k t e n de m e d e n i y e t e arca ldryor.

artk Bat

Hastalklarn,

paralanp kiilerde

herkese yaygnlamas; belgesidir. olanlar! Ksasta

geri d n m e m e c e s i n e u m u t l a r kese g r l m e y e 179nasnz" nsanln iyle; 264maynz... " her s a n i y e ilkel komn her trl "Sizin balanan) ey akl iin

bile alp g t r m e s i b u n u n en ak (herdirlik var, umulur ki sak-

kollektivizmi-sevgisi-saygs-kankardeliyozlatrc ve ldrc gsteri gidiini yolunda daimaharca( k s a s t a ) y a a m c l "dirlik var".

medeniyetin "Ey

karlatrp d e r s a l m a k t a inanm olanlar!

Mallarnz

Doa ve t o p l u m kendi k a n u n l a r n a u y g u n c a : tketilmezse, lmcl yokolularla 275bu helal faizi "Faiz yiyen "Faiz Faizi gemi bunlar kimseler, alveri haram, olan bir onlarn: klmtr, brakrsa, ite dirimcil eytan ancak

Planla hesapla retilip arplma Allah t kim dnerler, alverii gelince, ki yine

uyanlar k a n l m a z olur. eliyle olmalarndan,

gibidir" demi kimse orda gemitir,

tanrs iini Allah sonsuz

katndan yapar, kalrlar."

dnerse

cehennemlik,

A n t i k tarih t o p l u m biimlerinin e k o n o m i t e m e l i topraa (ziraat ve esnafla) dayanr. A m a Ticaret; antik medeniyetler, Frat-Dicle boylarndan t m y e r y z n e yayldka, en gzde e k o n o m i biimi olarak ne kmtr - . slam medeniyeti zaman, bu geliimin 5000 yldan ar birikmi olduu ve y e r y z n d e k i O r t a - K u z e y ve G n e y Ticaret yollarnn btnletirilmesi (evrensel) ann alma a a m a s n n kapy alm b u l u n d u u iin, ticaret ve faizi daha katmerleip ne km; t e m e l d e k i toprak e k o n o m i sini u n u t t u r m u t u r ; Bu yzden insanla yararl, b a s a r a k "Faiz mzdeki rr; hele A r a b i s t a n llerinde bu t m d e n geerlidir. Hz. Muhammed daima al-verii: Ticareti Kur'an v e

hak v e adaletli y a p l m a k a r t y l a " H e l l " klar. A m a S o n v e d a n u t k u n d a bile zellikle z e r i n e a l t n d a d r " buyurur. nk faiz v e gn-

" F a i z " kesinlikle " H a r a m " d r . ayaklarmn

b i i m l e r i y l e k u m a r o y u n l a r , hazr y e y i c i l i k l e t o p l u m l a r r-

tr, d o a y a , insann gidi k a n u n l a r n a s r a t l e y a b a n c l a t r p y o z l a t r e t i m ve r e y i m i s e k t e y e uratr - . 29- " A L - M R A N Kimi ayetler, btn SRES": somuta kavrayamad lde soyut olsun m-

determinizmi

kalrlar. A m a g e n e l l i k l e bu ayetler, A l l a h ' n h e r e y d e sakl olan bilimi, insanla; soyutluklarna, olgunlatrlmam halleriyle u y a r m a k iin bildirirler. K i m i l e r i y s e kesin: "Muhkem"dir. o y s a akln y o l u birdir. bunlar mulak kendilerine Oysa gidenler: kitabn fakat gre onun "O'na anasdr. zengindir). yorumlaanlaminandk, bakas isterce

Kur'an Tefsir'leri b u r a d a n kar ve farkllar. A n t i k ve M o d e r n nafklar bu b o l u k l a r d a n girip parazit y a r a t r l a r ; M e d i n e ayetleri 7Dierleri Kalplerinde mak n hepsi dnp Kur'an n iin Allah'tan " de onun bunlar yle azarlar: ayetleri benzer, Fitne bilmez. ayetlerinin muhkemdir (anlamlar karmak, ardna limde ileri O'nun erilik baka t ve baz olanlar, benzer kimse

birbirlerine

derler. Saduyu

Rabbimiz

katndandr" almaz." Peygamberi,

derler. elinden alr-.

sahiplerinden bile yapmak

gelmediini Doann ve

determinizmi

yanstmaya

toplumun

btnlgsterir. odur, on-

k e n d i n c e k u r a r a k , A l l a h ' n v e y a gidiin 56"Yerde "Ana zge ve gkte size o yok, hibirey Allah 'a istedii azizdir o gibi biimde, bilgedir."

monizmini, deil." veren

biricikliini ve

muhteemliini, yceliini rahminde Tanr

aklama-ispat etme yetenei gizli surat

ite

dan

Bu d o a d a n ve i n s a n d a n , o n l a r n g i d i i n d e n ayr s o y u t l a n m , gnmz bezirganlarnn Allah' bir A l l a h deil, t e r s i n e a l a b i l d i i n e bir Allah'tr. Din bezirg e r e k l e r iinde, d o a ve insan iin r p n a n

ganlar

ceplerini

doldurup

sra

kklerinde

karunlarlar, A l l a h ' yaparlar.

da Bive

olabildiince tannmaz ricik s a v a l a r : ci hibir bilim emperyalist sahibini imam

hale getirip " K o m o n i z " d m a n dost t u t a m a y a c a k k e r t e d e gnl hatip vermi inatl iinde bir eder dar mekteplerinde

Kr ve d e v r i m c i dmanldr - .

O arlatanlklar evrimkorkak-ikiyzl de Fakir-Fukara Darvinizmi tutan bir

uaklna

grllerdir. Marksizmi o gen alnacak kafirler bunda

slam ocuklar, de tartyorlar, 13bl iki katl gr sezmekle ler. "Karlaan allan iin grrler,

gereklerin iki Allah Allaha Ve O'nu blk yardm

bir gn iin

maalar ibret onlar

elleri y a k m a z m s a n l y o r ? sizin var, savar, bl kafirdir, gzleriyle var i

dilediine, tarihsel daha

nice

ibret

olanlara." inanmak, determinizmin evrimin o yce ok tadklar yceliini elikiler sezeriin birdir. sezenler aslnda ruhunda

Peygamberce btnln olmulardr. elikilerini na;

bedeninde ve

Bunlar b t n tarih b o y u n c a hep k o m n g e l e n e k l e r i canl insanlar Bu ayn z a m a n d a , ilerinde k o m n c l g ile m e d e n i y e t l e r g r e i en ok tayan kollektif mlkiyeti karcliin, kar t a r a f n mcas e n t e z e v a r m a k zere medeniyet batana kaliteleri

insan g c demektir. y a n i t e k yanl kyasla, saylar gznde daha cil ncl

Bu yzden, yalan-dolan-kii stn olduu

b a t m insanlar k a l a b a l n a her s o s y a l - k i i s e l su

az olsa da

gl grnrler.

Bu y z d e n

d e l e d e say kalitenin y a n n d a n e m s i z kalmtr. V e y a her z a m a n ikin n e m tar. Y e t e r ki d e t e r m i n i z m e i n a n c a kii ve t o p l u m d a n kollektifletirir. oullar, ekin onlara Tanrlar mutluluk Hz. gibi bunlar. ekilerle eylerin En katnda orda da var, gzel ki toplanm ho geliyor altn, gm, katdr." hayrlsn akan eler size de salk savardr, cennetler belgeli atinsanlara daha sevgisi, dnya maddi-manevi daima katlmam sonuna dek olsun; inan karlar

kovar v e y a lar,

14- "Kadnlar, davarlar, maldr "Sen mi? ho ve 15vereyim knanlara Allah'tan reinde inan Kur'an dirliinin

barnak Allah rmaklar grr

diyesin

"bunlardan altndan kalrlar,

hazrlanmtr,

sonsuz Allah

temiz kullarn?"

Muhammed, gelenekleri hep

daima,

b a r b a r l a r l a - m e d e n i y e t l e r giten duygu dnce-

komncl ve

koruyarak medeniyete geiin yollarn o l a r a k (en komncl dzenden (manevi-kollektif

prensipletirmeye alrken, temel davranlarn) deerlerden) yana gelitirmitir.

Kur'an ve P e y g a m b e r i bunu sradan her insan iin y a p a r k e n aslnda gnl d a h a fazla m a n e v i y a t t a n ve k o l l e k t i v i z m d e n yanadr. "dnya Bu y z d e n ile doam e d e n i y e t e (kii m l k n e ) geii kurallatrrken bile, kii m l k n hep m e t a " "geici g e i m " o l a r a k ktler. Ve k o l l e k t i v i z m nn en gzel, en eski bakir halini (yani A r a p t o p l u m u n u n u u r a l t n d a -

ki

Frat-Dicle c e n n e t boylarn) c e n n e t v a a d i

ile hatrlatr.

Medeniyetin

(snfl t o p l u m u n ) da geici o l d u u n u en iten ve en y o u n bir ekilde sezer. n k M u h a m m e d , kentten g e l m e m e d e n i y e t l e r i n e n s o n u n c u s u olarak, e v r e n s e l bezirganln aln ve k n - r y n evreBu d u r u m d a iinde yaatt sarlr. nk o, deki r a n - B i z a n s m e d e n i y e t l e r i n d e n sezer. sahibi 103olmayn, dnz, uurumun Baka ta t e f e c i barnak olduunu "Hepiniz Allah'n Allah'n kent de size nimetiyle

temiz k o m n a r u h u n u n ve sevdii t e m i z - b a k i r d o a paralarnn biricik itenlikle y a k a l a r ve onlara yoluna nimetini Umut (ipine) annz, ki Tarihsel D e t e r m i n i z m i n o gn iin en y k s e k y a n s m a s (elisi)dir... Allah'n olan gnller sarlasnz, sizler karde doru gibi, ayrdlar oldunuz, yolu blk blk bir birbirinize dmanateli

birleerek olunur

kysndaydnz...

bulursunuz." Hatevre

medeniyetlerinde grld blnme had

kent iinde z e n g i n balamtr. Ayrca

f a k i r - y a n a m a - k y l - e s n a f barbar ( b e d e v i ) bezirganlkta kentler ve b a r b a r l a r a r a s n d a da, de olsa f r t n a l a m a k t a d r . Kur'an ve P e y g a m b e r i s e n t e z i getirir. karlar;

safhaya

kmtr - .

iinde de,

elikiler lokal

llerde

bu z l e bir m e d e n i y e t ( k o n f e d e r a s y o n ) Kii mlkiyeti

Btn karlar uzlatrlr. A n c a k yeni d o a c a k olan oriiinden rtp maherletirip kknletirecek

j i n a l kentler birliinin y i n e bir t e k o r t a k d m a n v a r d r : medeniyeti olan bu giditir. edinir. 130saknnz, mlkiyeti 139ok 140inandn insanlar 141yllk

Kur'an ve P e y g a m b e r i ve t e k p a n z e h i r o l a r a k y i n e ko-

m n a d a n r n e k ald, k o l l e k t i v i z m i - i n s a n i ( m a n e v i ) d e e r l e r i p r e n s i p Hele faiz bir n u m a r a l d m a n d r . "Ey ola ve inanm ki olanlar! Kat kat arttrarak faiz yemeyin, Allah'tan kurtulasnz." arasnda g verir: eer da Allah siz inanmsanz Allah bu sevmez." az 700 hzla bin onlardan kimin gnleri olan byk dv olarak sezer:

T o p l u m d a k i iyilerle ktler gibi ilkel bir d v gibi d u r a n olay, kii kollektivizm seleksiyonda nanmlara

"Gevemeyin, stnsnz." "Eer siz

kayglanmayn, onlar tanklar zletirmek, yzde iin

yaralandysanz, iin sizlerden iyice nbetle

yaralandlar, iin, zalimleri de. biz

bilmek arasnda "Ve

edinmek kafirleri bile

dndrrz,

inananlar tarihin

7000 yllk snfl t o p l u m tarihi, komn yannda) olduu olaanst ykselmi

insanlk t a r i h i n d e (en bir deildir. komncl toplumlar

Teknik

kalitesi sosyal par-

snflara v e z m r e l e r e dek p a r a l a y a b i l m i t i r . A m a son d u r u m a d a ortaya k a n p l a k g e r e k u d u r ki: kanunlarnn yeniden icab olarak komn n s a n l k tarihi daha modern hep K o m n ' n a l a n m a tarihi o l u r k e n , s a d e c e v e s a d e c e k o m n n t e m e l i n d e y e r a l a n biimde yeniden ve r e t m e k zere snfl t o p l u m ibretine v e b e r z a h n a girmitir.

Yani den

komn

paralanrken, yok olmak yle dursun, kanunlarn g d m n d e evrensel insanlk retici ilerler... elbette bugnk Peygamber, nk

kendisini

bi-

lince k a r a r a k kendi kalkarak, O'nun Kur'an ve nda

biimde yeni-

m o d e r n l e t i r e r e k retir. Peygamberi bu

gler t e m e l i n d e n bilimlerin ve do-

mekanizmasyla

gerei ve

yakalayamaz. tr

A n c a k Kur'an

toplumsal Ve

al gidiin y a n s d en bundan 159lunurlard, medersen Ama n bunlar s o n s u z anlayl v e "Senin kaba bala Allah'a bir rahmettir,

kritik m o m e n t t e k m y o r u m l a r ve elilerdir, ilerinde d u y a r v e yanstrlar... kar gnl Allah yumuak kat sever da, her ite bulunmakln, evrenden danmalsn, bu y z d e n katndan buaz-

merhametlidirler: Allah huylu, olaydn, onlara kendisine dalm bir ie

onlara sen

onlar,

dayan,

dayananlar." olduklaryakn

kiilere de, t o p l u m l a r a Tarihsel O'na kar

gidie Bu

uymak zorunda kii iinde

sk sk uyarrlar: O'na

determinizme

uyabilenler Allah'a

olabilirler; daima 182Allah zaman 178Kur'an

u y u m yapabilirler.

durumda

ve t o p l u m l a r n bulunduklarn eydendir. ancak arkastarihin sonu

b i l i n l e n m e gidii ve z a r u r e t , (baa zalim ki, gelen deildir" onlara iyilik iin belalar)

k u v v e t l e sezer ve b u n u tler. "te bunlar kar ki, elinle yaptnz kullarna veririz ve

"Kafirler sanmaya gnahlar Peygamberi,

zaman srekli

veririz, azap ard bu

oala, komn

onlar

iin

horlayc

var."

toplumlarnn

na-tkenmezce

medeniyete

geilerine tank olmular ve

nakli bilgileriyle d o n a n m l a r d r . ek m e d e n i y e t e f a z l a c a y o z l a m a - r m e ve tarihten Bu lnceye bir g n silinmektedir. yzden dek komn batp

Bu gidi iinde g r d k l e r i en ac gerbaka bir b a r b a r k o m n aknyla

k o m n t e m e l i n e ihanet e d e n l e r i n

bedbahtlktr; cevherinin

kankarde-kollektivist tlerler. bir sezi dl

zelliklerini ancak kgelecekte komn

savunulmasn Kur'an'n ve

buyururlar,

y a m e t l e birliktedir. mutlaka, cevherinin yeniden gnk Arabistan

Bu o k u z a k - z o r l a y c

de olsa,

Peygamberinin

iinde y a a t t

retilebilecei ngrsdr.

nk onlar doal ve ra-

t o p l u m s a l s e l e k s i y o n u n ok g l birer y a n s m a s d r l a r . O y a n s m a , o (Gney Ticaret Yolu: Kzldeniz-Mekke-Umman) s a t h a n e s i n d e b u n u k u v v e t l e iinde duyar. S z l e r e l b e t t e eski Peygamberi'nin 185kurtulup cak da kitap ve

b r a h i m g e l e n e k l e r i y l e k a r m s k o l a s t i s i z m ierirler. A n c a k Kur'an v e her s a t r n d a ve d a v r a n n d a o g n e dek g r l m e m i bize k o l a y c a tadar, kurtulua kavratr. kyamette bu denir, ateten andnyann dirlii, herkes giren sevabnz ermitir, arpc t e k r a r l a m a l a r bunu "lm cennete

aldanmamaktadr."

200mana

"Ey kar

inanm koyun,

olanlar!

Sabrediniz, saknnz, ola

sabretmekte ki

yarnz,

d-

Allahtan

kurtulursunuz."

Kur'an ve P e y g a m b e r i her an, her ayette bu inancn; insanln sevg i - p a y l a m dolu k o m n z n n l m s z l n n v e g e l e c e k t e k i galibiyetinin mutlakln y i n e l e m e k t e n b k m a z - u s a n m a z . T e k kurtulu O ' n u n y a a t l m a s n d a d r . Bunu kuvvetle sezer. B u g n iin de b u n d a n nce de, btn z: sosyal snf rtleri altndaki m c a d e l e l e r i n ve d e v r i m l e r i n asl Bu insanlk z n y e n i d e n r e t e r e k y a a t m a k olmutur. "NSA SRES": Haklaryla insanlar! da adyla lgili) bir kiiden Allahtan yaratan, reten, saknnz, ondan hsmlar eini de kaAllah

30-

(Kadn 1ran, da, sizin "Ey onun

Hepinizi bir hayli

bunlardan stnzde

erkek,

dii

birbirinizle

anlatnzsayn,

anlatnz gzeticidir."

Bugn ancak komnn i z m l e n d i k t e n bilmitir: kankarde Medeniyet Adem

p a r a l a n k a n u n l a r v e ilk m e d e n i y e t e geile Havva mitolojisi anlam kazanagibi Frat-Dicle boylarnda cennet

sonra A d e m

S e m i t atasdr v e iinden

komn t o p l u m u n d a ve balklar

bakir c e n n e t gibi

d o a d a yaarlar. kageldii

(Frat-Dicle

taknlarndan) gre,

gibi A d e m de b a l k t a n yaratlmtr - . larnn erkek dzeni (babahanlk)

lk insan e r k e k kadn da O ' n u n mitoloji A r a p ataVe byk eytan ylan Bu onlara

k k bir p a r a s n d a n y a r a t l m s a n l d n a ihtimal Y u k a r B a r b a r l k (ilk kentler)

z a m a n n d a yaratlmtr. zamandr. nk

ziraat tanrs (totem)dir. A r a p atalar ilk y a s a k m e y v e y i b u d a y (rn f a z l a s n ) y e y i n c e m e d e n i y e t e (snfl t o p l u m a ) g e m i l e r d i r . cehennem Kur'an rinden azab bu gibi gelmitir. Kankardelik kalmam, doalarndan k o p u p llere dalmlardr - . yky, ilk m e d e n i y e t b a l k l a r n d a n y k s e l m i kentlesnf k a v g a l a r n d a n ) kaan v e l l e r d e g e b e kuran Hz. b r a h i m g e l e n e i n d e n r e n i r bakir c e n n e t

(cehhennemcil

lik y a p a r a k M e k k e ' d e Kbe'yi ve anlatr - .

Btn insanlar A d e m ile H a v v a ' d a n r e t m e s i de, A r a p t o p l u m u n u n kankarde komncl toplum Ve yine "Hsmlar o manevi ounlukla
2onlarn

b i i m i n d e n k a g e l d i i n i anlatr ki,

mito-

lojilerde de b e n z e r y k l e r e rastlanr - . (akrabalar-kankardeleri) sayn" derken, daima koruyup savunmay p r e n s i p edinir. Nisa sresi
deitirmeyin, yazktr."

kollektivizmi

Bu s a v u n u t a
"kszlere mallarn,

kadnlar n e m l i
yetiirce malnza mallarn kartrp

bir b a s a m a oluturur.
veriniz, yemeyin ktyle bu byk iyiyi bir

b u n a ayrlmtr - .

3, ya da

"ksz drt kadn elinizde

kzlara olan

kar

adaletten ite

korkarsanz, bu adalete

hoa en

gidenlerden ancak yakn bir olandr."

iki, tektir

alabilirsiniz,

hakszlktan

korkarsanz, sahip kendi

odalk yeter,

ocuklarna-kadnlarna-kszlerine gelecei k a r a n l k l a r l a doludur. bunu grm, rneklerinde renei Bu d u y m u ve

kmayan kent

bir t o p l u m u n

Kur'an v e P e y g a m b e r i antik m e d e n i y e t medeniyetlerinde

d e ipularn y a a y a r a k sezmitir. V e ilerinde k a n k a r d e g e l e n e k giliklerine d e k d u y u p y a a y a n yapdadr. n o k t a d a , g n m z m e d e n i y e t kafasyla v e y a d a h a ok bezirgan kafasyla 4 kadn alma t u t u m u n a gnl eenlere unu Dalma ve y o z l a m a n n n n e g e m e k t e de aile biimleri, biimi Peygamber zamannda, Arap bu a a m a s n y a y o r d u ve Bu y z d e n ayet ve hadisler, bu " a d a l e t l e " d o p d o l u d u r . ve finans-kapital bir nlem

hatrlatmak y e r i n d e olur: olarak gelien toplumunda

henz s e n d i y a z m i k aile

e v l e n m e biimi, ailenin d a l m a m a s niyetin kent iinde (Mekke'de) de sivrilmeye balamt. cinsel

iin y e n g e l e r l e e v l e n m e biimiydi. mede-

Ayette g e e n y n e kaym b u l u n u y o r d u . A y e t i n de belirttii gibi

belirmesiyle birlikte tek karl aile biimi

B a b a h a n ' n hem g e l e n e k l e , adaletle, hem de

Fuhu ile kartrp gelitirdii 4 kadn ile e v l e n m e miras gerei

ile g e r i l e m e k z o r u n d a kalr. Miras, asl gzde tek elilii ne geirir. A a da anlan miras geliimine hangi b a b a h a n t o p l u m u dayanabilir: 8nurlarsa, 10larna Yani "Uzak "Haklar ate hsmlar, veriniz, olmakszn kszler, tatl Alevli yoksul dille olanlar, mallarn leme yiyenler Bu annda ancak bulukarnondan konuunuz." yanacaklardr." konuda hakszlk

kszlerin atete

doldururlar.

miras d m e y e n l e r bile g z e t i l m e k t e d i r .

y a p a n l a r da i d d e t l e uyarlr; b i i m i n i n d o u u n u zorlar.

gidiin d a y a t t her kural, t e k karl aile

D e m e k 4 kadn a l m a k kolay a m a s o n r a s rezilliktir. A l d k l a r n hakkyla g e i n d i r i p b a r n d r a m a z s a n b u r n u n d a n fitil fitil gelir... B a b a h a n l k , y e r y z n d e ok daha den Kur'an ve P e y g a m b e r i nce, Semit ve Arap toplumunBu yzkadnlar-ocuklardaysa e g e m e n e r k e k d z e n i olal en o k be bin yl olmutur. e r k e k t e n yanadr. A m a

kszleri s o n u n a dek gzetir, bu da tek elilii ne karrken ok eli evlilii e l e k t e n drr. 11paydr; dn baba biri yerine bir ile "Allah eer tek ana, kadn olursa eer lenin bor B a b a h a n l k , o c u k l a r n miras ile t e r b i y e edilir: hakknda artk alr; buyurur te anas bir ki, bir ikisini babas anann, erkee alrlar varis bu iki maln; altda olursa iler ki kadn kabiri te vasiyet baolursa, lenin olmazsa, altda sonra ocuklarmz ikiden yarsn kardeleri

bir ocuu

bulunursa,

ocuu

anann,

kalrsa

getirilip,

dendikten

yaplmaldr.

Bilmezsiniz

balarnzdan, hkmdr,

oullarnzdan Allah bilicidir,

hangisi

sizlere

daha

hayrl,

bu

Allah

in

bilgedir." "Bile-

Miras sosyal adaleti byle k u t s a l l a t r m a y l a g a r a n t i y e alnr: m e z s i n i z ki hangisi s i z l e r e d a h a hayrl, bu A l l a h ' n h k m d r . " Arap Toplumunda barbarn 22almayn, doal "Geen bu bir aile b i i m l e r i n i n t e k karl r e m e biimleri atalarmzn alaklktr, alm kt

aileye d o r u gelitii grnr; kadnlar bugn siz de

miraslar k a d a r cinsel y a s a k l a r d a n da bellidir: T o p l u m biimi g e l i t i k e ortakl geti, " F u h u " gibi gibi: bir yoldur." k o m n n d o a l ortakl bulunduklar Muhammed'in o k eliliinin a n l a l a m a d fuhutur,

O y s a A r a p a t a l a r n n y a a d aile biimleri aile biimidir. Peygamberi 23de vey helaldir arada kzlar, kznz, size almayn, b u n u g r r ve kzlarnz, haram z geen st analar, sizlere kendi kararlatrr. baclarnz, oldu. Karnz karlar Allah

Hicaz kentleri b u n u a a c a k i l e r l e m e y i gsterir. A l l a h ve halalarnz, karnzn anas, ki bulunmayan haramdr. balayc, teyzelerimiz, karnzdan bir kz kadnn kardei karolan kz bir

"Analarnz,

st kardeleri, olunuzun bakadr.

Allah

yarglayc." biimleri

Kankarde toplumda sel ve t o p l u m s a l

b y l e c e ortakl v e s e n d i y a z m i k aile

de a l m a y a ve t e k karl aile b i i m i n e g e i l m e y e balanr. Y a s a k , cinmiras y n y l e de keskindir...