Japonia

Historia:
Od zarania swego istnienia Japonia znajdowaa si pod silnymi wpywami Chin. Stamtd te przeja pewne wzorce kulturowe, pismo, konfucjanizm, buddyzm oraz wzory rzdzenia. Od pocztkw VII wieku przez ponad tysic lat wadze w Japonii sprawowali cesarze, a od XVII wieku zastpili ich szogunowie, cesarz (mikado) peni ju tylko funkcje reprezentacyjne. Wadza ta bya absolutna.2 W XVIII wieku, w cigu panowania dynastii Togukawa, Japonia wci tkwia w swym cisym izolacjonizmie handlowym; prawie cakowicie zerwaa kontakty z zagranica. Izolacja ta zostaa przeamana pod naciskiem pastw zachodnich, ktre to byy zainteresowane Azja Wschodnia jako nowym rynkiem zbytu (w 1853 M. Perry, w imieniu USA przekona szogunat do nawizania stosunkw handlowych). Japonia otworzya wiec kilka swych portw najpierw dla Stanw Zjednoczonych, pniej take dla Wielkiej Brytanii, Francji, Rosji i Holandii. Liberalizacja stosunkw z zagranica doprowadzia do wzrostu napiec wewntrz pastwa; przeciwnicy rzdw szogunw dali powrotu wadzy cesarskiej. W 1868 roku nastpia rewolucja Meiji w skutek ktrej zmuszono do zrzeczenia si wadzy ostatniego szoguna. Nowy cesarz zastosowa polityk modernizacji kraju, w skutek czego Japonia staa si now poteg azjatycka, pokonujc w wojnach Chiny (w 1894 roku), Rosje (1904) i anektujc Koree w 1905 roku. W 1931 wojska japoskie wkroczyy do Mandurii, zajmujc w 1933 cay kraj. Powstao nowe pastwo Mandukuo , co wywoao sprzeciw opinii midzynarodowej. W 1937 rozpocza si wojna z Chinami; wojska japoskie zajy waniejsze miasta Chin. W grudniu 1941 Japoczycy rozpoczli wojn ze Stanami Zjednoczonymi, atakujc Pearl Harbour, po licznych odwetach Amerykanie pokonali Japoczykw w 1945 roku. Od tego czasu rozpocza si okupacja ameryka ska i demokratyzacja systemu wadzy. Cesarzem zosta Hirohito. Japonia zacza si dynamicznie rozwija, stajc si wiatow potg przemysowa i handlowa. Od 1989 roku wadze w pastwie obj cesarz Akihito. Tym samym skoczya si era Showa, a rozpocza nowa era- Heisei. W 2005 roku Japonia zostaa niestaym czonkiem Rady Bezpieczestwa ONZ na okres dwch lat. System polityczny Japonii to monarchia konstytucyjna.

Konstytucja:
Konstytucja Japonii zostaa podpisana 3 listopada 1946 roku przez cesarza Hirohito. Tekst Zosta napisany i narzucony przez zesp ekspertw gen. Douglasa McArthura; pniej zosta uchwalony przez obie izby parlamentu jako poprawki do konstytucji Meiji. Pierwszy rozdzia konstytucji traktuje o Cesarzu, ma to znaczenie symboliczne i stanowi ukon w stron tradycji. 6 marca 1946 opublikowano amerykaski projekt konstytucji lecz przedstawiono go jako japoski, a po uchwaleniu go przez obie izby parlamentu cesarz Hirohito promulgowa go 3 listopada 1946 roku. De facto konstytucja wesza w ycie 3 maja 1947 roku. Skada si z: - 11 rozdziaw, - 103 artykuw.

Pierwszy rozdzia konstytucji traktuje o Cesarzu, ma to znaczenie symboliczne i stanowi ukon w stron tradycji. Podstaw powstaego na mocy konstytucji systemu stanowi oglnie przyjte zasady demokratyzmu (demokracji): - trjpodziau wadzy, - szerokich gwarancji praw i wolnoci jednostki ( kobiety uzyskay prawa wyborcze ) - rozdziau pastwa i religii. Dodatkow cech japoskiego systemu jest pacyfizm, wyraajcy si rezygnacj z wojny jako rodka uprawiania polityki i z posiadania wasnej siy militarnej. Jednym z najbardziej znanych artykuw japoskiej konstytucji jest artyku 9, mwicy o wyrzeczeniu si wojny przez Japoni. Pacyfizm podniesiony do rangi zasady konstytucyjnej z tak daleko idcymi konsekwencjami (deklaracja nieposiadania si zbrojnych) jest jedyn tego typu regulacj w wiecie. Analizujc konstytucj Japonii naley stwierdzi, i pod wpywem amerykaskich rozwiza zostay w niej uwzgldnione prawie wszystkie, powszechnie uznawane za podstawowe, prawa i wolnoci czowieka. Do najwaniejszych, jakie znalazy swoje odzwierciedlenie w przepisach konstytucji z 1946 roku, naley niewtpliwie zaliczy: - rwno wobec prawa, - wolno myli i przekona, - wolno wyznania oraz - prawo wasnoci i - wynikajce z niego prawo do niczym nie skrpowanej dziaalnoci ekonomicznej. Na podstawie konstytucji niedopuszczalna jest jakakolwiek dyskryminacja we wszystkich sferach ycia: politycznej, ekonomicznej, spoecznej niezalenie od rasy, wyznania, pci, pozycji spoecznej oraz pochodzenia. Konstytucja zrwnujc w prawach kobiet i mczyzn dawaa kobiecie po raz pierwszy moliwo samodzielnego decydowania o wasnym losie. Pierwszym sygnaem nowych uregulowa prawnych byo przyznanie w 1946 roku kobietom praw wyborczych. Mimo tych przepisw, w dalszym cigu w wielu rodzinach kobiety s traktowane gorzej ni mczyni. Japonia deklaruje si jako pastwo wiatopogldowo neutralne. W konstytucji znalazy si rwnie gwarancje praw ekonomicznych i socjalnych: - wolnoci wyboru zawodu, - za nienaruszalne uznane zostao prawo wasnoci i posiadania majtku, - przejcie wasnoci prywatnej na uytek publiczny moe odby si jedynie za susznym odszkodowaniem, - do rangi przepisu konstytucyjnego podniesiony zosta obowizek podatkowy, - prawo do utrzymania rwnego wyksztacenia i objcia wszystkich bez wyjtku dzieci bezpatnym wyksztaceniem podstawowym. Wiele miejsca powicono kwestiom gwarancji rwnoci i praw jednostki zwizanych z procesem sdowym i dziaalnoci wymiaru sprawiedliwoci: - zasada powszechnoci dostpu do sdw, - zakaz aresztowania bez odpowiedniego nakazu sdowego, - aresztowania i wizienia bez postawienia zarzutw, - odmwienia prawa do skorzystania z obrocy. Konstytucja w cigu prawie 60 lat jej obowizywania opara si prbom zmian. Obecnie tocz si liczne dyskusje nad jej zmian, gdy nie przystaje ona w niektrych fragmentach do wspczesnoci i norm prawa midzynarodowego.

Zmiana konstytucji Zainicjowanie zmiany nastpuje w takim samym trybie jak przy ustawach zwykych, natomiast poprawka do konstytucji musi zosta przyjta w obu izbach oddzielnie wikszoci 2/3 gosw oglnej liczby czonkw obu izb. Przyjta poprawka wymaga zatwierdzenia w referendum specjalnie zarzdzanym lub odbywajcym si razem z wyborami parlamentarnymi. Zatwierdzenie nastpuje wikszoci oglnej liczby gosw oddanych w referendum .Zatwierdzone w taki sposb poprawki s natychmiast promulgowane przez Cesarza w imieniu narodu jako integralna cz niniejszej Konstytucji.

Parlament (Kokkai):
Powstanie parlamentaryzmu w Japonii wie si z cesarzem Meiji i konstytucja (na wzr niemiecki) uchwalona w 1889 roku (wwczas rola parlamentu sprowadzaa sie do prawa weta wobec nowych podatkw). Parlament- Kokkai skada si z dwch izb: - Izby Reprezentantw (Shugi-in), - Izby Radcw (Sangi-in). Izba reprezentantw liczy 500 (480) deputowanych, wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata (300 wybieranych jest w wyborach wikszociowych, w jednomandatowych okrgach, a 200 (180) proporcjonalnie). Izba Reprezentantw moe by rozwizana przez cesarza, jeli: - uchwali ona wotum nieufnoci wobec rzdu, - odrzuci wniosek gabinetu o wotum zaufania ( w przypadku rozwizania Izba Radcw nie obraduje rwnie). Izba Radcw liczy 252 deputowanych wybieranych na 6 lat, z tym e co 3 lata wymieniana jest poowa skadu. 100 deputowanych wybieranych jest w wyborach proporcjonalnych z list krajowych, a 152 w jedno lub wielomandatowych okrgach wyborczych. Inicjatywa ustawodawcza przysuguje: - czonkom obu izb, - rzdowi. Projekty w wikszoci s kierowane do Izby Reprezentantw, po uchwaleniu przesyane do Izby Radcw. Uchwalon ustaw promulguje cesarz. W przypadku uchwalania budetu, gdy Izba Radcw zgosi sprzeciw to wcia decyzja parlamentu pozostaje decyzja Izby Reprezentantw. Parlament zbiera sie na jednej sesji zwyczajnej w roku. Rzd moe zwoywa nadzwyczajne sesje Parlamentu. Na danie co najmniej jednej czwartej oglnej liczby czonkw ktrejkolwiek z Izb Rzd zobowizany jest podj decyzj o zwoaniu takiej sesji.

System wyborczy:
Ustawa o powszechnym prawie wyborczym z 15 kwietnia 1950 roku nadaa: - wszystkim obywatelom Japonii, ktrzy ukoczyli 20 rok ycia, czynne prawo wyborcze do obu izb, - za bierne prawo wyborcze do Izby Reprezentantw tym, ktrzy ukoczyli 25 lat, a do Izby Radcw 30 lat. Kampania wyborcza ograniczona jest wieloma przepisami: - Czas trwania: moe trwa 15 dni do Izby Reprezentantw, 18 do Izby Radcw. Zabronione jest prowadzenie kampanii od drzwi do drzwi.

- W 1962 roku wprowadzono zasad, e partia moe odby tylko 4 spotkania wyborcze dla kadego kandydata, podczas ktrych mieli prawo rozprowadzi do 500 plakatw wyborczych. - Ograniczona bya rwnie swoboda uywania ulotek: mona ich byo mie 3 rodzaje. - Ograniczony jest rwnie czas na kampanie w mas mediach- kady kandydat moe korzysta z 2 bezpatnych audycji w telewizji pastwowej i 2 w prywatnych - Zabronione jest publikowanie sonday przedwyborczych. Wybory s powszechne i tajne. W przypadku rozwizania Izby Reprezentantw powszechne wybory do tej Izby musz si odby w okresie czterdziestu (40) dni od daty rozwizania, a Parlament musi zebra si w okresie trzydziestu dni od daty wyborw . W okresie wyborw Izba Reprezentantw jest rozwizana, nie dziaa rwnie Izba Radcw. Jednake w razie nagej potrzeby pastwowej Rzd moe zwoa Izb Radcw na sesj nag. rodki podjte na sesji, maj charakter tymczasowy i trac moc, o ile nie zaakceptuje ich Izba Reprezentantw w terminie dziesiciu (10) dni od otwarcia nastpnej sesji Parlamentu. Kada Izba rozstrzyga spory dotyczce mandatu jej czonkw. Jednake dla uznania mandatu za niewany niezbdne jest podjcie uchway wikszoci co najmniej dwch trzecich obecnych czonkw tej Izby .Dla wanoci dziaa kadej z Izb konieczna jest obecno co najmniej jednej trzeciej oglnej liczby jej czonkw .W kadej z Izb decyzje o wszelkich sprawach zapadaj wikszoci gosw obecnych czonkw, z wyjtkiem przypadkw przewidzianych Konstytucj; w przypadku rwnej iloci gosw, decyduje gos przewodniczcego . Obrady kadej Izby s jawne. Jednake jawno obrad moe by uchylona, jeli zada tego wikszo dwch trzecich obecnych czonkw. W kadej Izbie prowadzi si protoky posiedze . Protokoy takie s publikowane i oglnie dostpne, za wyjtkiem tych czci posiedze, co do ktrych uwaa si, e wymagaj utrzymania tajnoci. Na danie co najmniej jednej pitej obecnych czonkw sposb gosowania czonkw Izby w jakiejkolwiek sprawie podawany jest w protokole. Kada Izba wybiera swego przewodniczcego i innych funkcjonariuszy, tak samo jak ustala swj regulamin dotyczcy posiedze, trybu postpowania i dyscypliny wewntrznej i moe kara czonkw za zakcajce porzdek postpowanie. Jednake dla wykluczenia czonka wymagane jest podjcie uchway wikszoci co najmniej dwch trzecich obecnych czonkw Izby.

Cesarz (Tenno, Tenschi- syn niebios boskie pochodzenie rodu cesarskiego):

Cesarz jest gow pastwa, ale wszystkie jego dziaania wymagaj rady i aprobaty rzdu; jest symbolem pastwa i jednoci narodu lecz jest pozbawiony wadzy w zakresie kierowania pastwem (ma przypisane pewne prerogatywy). Tron Cesarski jest dynastyczny i dziedziczony zgodnie z Ustaw o Domu Cesarskim, uchwalon przez Parlament. Prawo Domu Cesarskiego szczegowo okrela kto i w jakiej kolejnoci ma prawo do tronu: Artyku 1. mwi, e japoski tron cesarski bdzie dziedziczony przez mczyzn i przekazywany w linii mskiej. Artyku 2. okrela kolejno do tronu: najstarszy syn cesarza, najstarszy syn najstarszego syna cesarza, pozostali synowie i wnukowie najstarszego syna cesarza, drugi syn cesarza i jego potomstwo pci mskiej, pozostali potomkowie cesarza, cesarscy bracia i ich potomstwo, cesarscy stryjowie i ich potomstwo.

Jeli nie uda si wyoni nastpcy wedug powyszych zaoe, tron powinien przypa najbliszemu cesarskiemu krewnemu pci mskiej. Jeli bdzie wicej kandydatw o tym samym stopniu pokrewiestwa, pierwszestwo ma osoba z rodu bliszego cesarskiemu, a jeli i tych bdzie wicej starsza wiekiem. Dla niektrych jednak nie do przyjcia jest wstpienie na tron dziesitej wody po kisielu, dlatego te rozwaa si moliwo zmian w prawie, aby kobiety rwnie mogy dziedziczy tron. Dotychczas historia japoska odnotowaa osiem wadczy. Jednak kada z nich miaa opiekuna w osobie regenta nie sprawoway samodzielnych rzdw. Poza tym ich dzieci byy wyczone z dziedziczenia tronu jako potomkowie mczyzny nie z rodu cesarskiego. Wszelka dziaalno Cesarza w sprawach pastwowych wymaga rady i aprobaty Rzdu; Rzd ponosi za ni odpowiedzialno. Cesarz podejmuje w sprawach pastwowych tylko takie dziaania, jakie przewiduje Konstytucja i nie posiada wadzy w zakresie kierowania pastwem. Cesarz moe przekaza wykonywanie swoich uprawnie w sprawach pastwowych w przypadkach, ktre moe okreli ustawa. Jeli zgodnie z Ustaw o Domu Cesarskim zostanie ustanowiona regencja, Regent dziaa w sprawach pastwowych w imieniu Cesarza. Cesarz peni gwnie funkcje reprezentacyjne i ceremonialne. Funkcje cesarza: Mianowanie premiera (uprzednio powoanego przez parlament) Mianowanie prezesa Sadu Najwyszego (uprzednio powoanego przez rzd) Promulguje poprawki do konstytucji, ustawy i rozporzdzenia rzdu Zarzdza wybory do obu izb Zwouje parlament Rozwizuje Izb Reprezentantw Podpisuje akty mianowania i odwoania ministrw stanu Podpisuje amnestie, akty zagodzenia kary Przyznaje odznaczenia Przyjmuje ambasadorw Zgodnie z tradycja cesarz wstepujac na tron przyjmuje nowe imie, od ktrego nazywane sa lata jego panowania. Od 1989 roku- Era Heisei.

Gabinet (Naikaku):
Gabinet skada si z: - premiera, - ministrw stanu, ktrych liczba nie moe przekracza 20. Dwunastu spord nich stoi na czele ministerstw, reszta kieruje agencjami, ktre funkcjonuj w strukturze Urzdu Premiera . Premier powoywany jest przez obie izby parlamentu spord swoich czonkw, formalnie jest powoywany przez cesarza. Premier sprawuje kontrole i nadzr nad rnymi dziaami administracji. Ministrw mianuje i odwouje sam Premier, konstytucja nakazuje, by Ministrowie byli cywilami oraz wikszo zasiadaa w Parlamencie. Funkcje Gabinetu: Kierowanie sprawami zagranicznymi Zawieranie traktatw Kierowanie i zwierzchnictwo nad administracja pastwowa Wydawanie rozporzdze Zwoywanie nadzwyczajnych sesji parlamentu

 Wy czna inicjatywa ustawodawcza w zakresie budetu Wykonywanie cile ustaw Rol tego gabinetu jest: - wskazywanie kandydata na prezesa i mianowanie pozostaych sdziw Sdu Najwyszego - mianowanie sdziw sdw niszych instancji z listy przygotowanej przez Sd Najwyszy. Rzd decyduje ponadto o: - powszechnej amnestii, - zagodzeniu lub darowaniu kary oraz rehabilitacji. Uprawnienia Rzdu obejmuj te zwoywanie nadzwyczajnych sesji Parlamentu, wydawanie rozporzdze wykonawczych do konstytucji i ustaw. Posiedzenia rzdu odbywaj si 2 razy w tygodniu (we wtorki i pitki). Gabinet jest odpowiedzialny kolegialnie przed parlamentem. Cecha specyficzna: istnienie w ramach kadego ministerstwa i dwch rodzajw Wiceministrw: - politycznego- (realizacja polityki, kontakty z parlamentem) oraz - administracyjnego- z korpusu suby cywilnej; nadzr nad realizacja zada.