Sie sind auf Seite 1von 7

Ejercicios de etimologa y derivacin latina Regla 1: en posicin final de palabra la m final latina se perdi: -m> arietem > ariete

basilicam> centuriam> cohortem> curiam> amabam> Regla 2: apcope (desaparicin) de la e final tona -sin acento- (e>). Esto ocurre tras l, n, s, r, y c [] amare> augurem> censorem> compensare> centurionem> consulem> crucificare> legionem> Neronem> deponere> sermonem> nectarem> satisfacere> inflare> lictorem> vulnerare> trivialem> tribunalem> Regla 3: la u final tona pas a o (-u>-o) barbarum> Cupidum> cornu> augustum> gurdum> angustum> habitatum> velum> indomitum> ingenium> nefastum> oraculum> Regla 4: la grafa latina x pas a j (x>j) Alexandrum> Alexandriam> complexum> coxum> exemplum> exercere> exercitare> proximum> luxuriam> reflexum> relaxare> texere>

imperium> auspicium> lucrum> stuprum> libertum> postumum>

fluxum> crucifixum> exercitum> fixum> influxum> luxum>

Regla 5 y 17: la grafa latina ce, ci, che, chi, te, ti pasan en castellano a [], con grafa c, z calicem> convalescere> crescere> feracem> florescere> fugacem> lucem> matricem> mordacem> mendacem> nascere> nescium> pascere> perdicem> pertinacem> precem> rapacem> recrudescere> resuscitare> sagacem> salacem> varicem> voracem> velocem> acutiare> allocutionem> calceare> diligentiam> gradationem> Martium> patientiam> puntionem> aequationem> attributionem> claudicationem> factionem> haesitationem> nationem> plateam> traditionem> aequinoctialem> brachium> cremationem> gratiam> lanceare> negotium> potionem> santionem>

Regla 6: la s inicial latina seguida de consonante desarroll una vocal e de apoyo spiritum> statuam> stelam> stolam> studiare> stadium> scabrosum> scalam> scandalizare> 1

Regla 7: el diptongo latino AE pas en castellano a e (ae>e) daemonium> Daedalum> scaenam> praematurum> coaetaneum> aemulum> praeludium> Baeticam> aerarium> Aetnam> Regla 8: la grafa Y ha pasado a castellano como i: hydram> synodum> cynicum> gymnasium> Regla 9: la grafa latina ph > f en castellano. pharmacum> philosophiam> sphaeram> tropaheum> Regla 10: la grafa latina th> t en castellano: aetherem> ter athletam> epithetum> catholicum> Theocritum> thalamum> thermam> theologum> Regla11: la grafa ch> c/qu en castellano Acherontem>Aqueronte architectum> Charismam> chronicum> echinum> chirurgicum>

paeninsulam> maenadem> paedagogum> aestuarium> praematurum>

sypmposium> gynaeceum>

philtrum> sphingem>

cathedram> epithalamium> catharticum> theatrum>

characterem> pulchrum> chartam>

Regla 12: las consonantes oclusivas sordas intervoclicas (o entre vocal + L/R) se sonorizan (p, t, c > b, d, g) acetum>acedo acutum> anatem> aperturam> apricum> aprilem> blasphematorem> caecare> clericum> comatrem> draconem> fidelitatem> frugalitatem> legatum> machinatorem> praelatum> sacratum> salubritatem> saporem> securum> senatorem> spicam> statum> stratum> virtutem> Regla 13: las consonantes dobles (geminadas) se simplifican, excepto la -r occasum> aggregare> tyrannum> classicum> praedecesorem> peccatum> Regla 14: el grupo QU+a/e/i puede evolucionar a las grafas qu, c, cu, g, gu: aequanimem>ecunime antiquam> aquaeductum> aquam> aquilam> liquatum> quadrigas> quadrupedum> quaerere> quaestionem> qualem> quando> quasi> quietum> quintanam> quintum> sequacem> squalum> squamam> Regla 15: el grupo latino ns> s en castellano (aunque se conserva en cultismos) ansam> asa constare> desponsare> mensam> mensem> mensuram> 2

pensare> trans> transfugam>

pinsare> trancendere>> translucidum>

sensum> transfigurare> transmisorem>

Regla 16 y 30: las vocales tonas (sin acento) interiores pretnicas o postnicas desaparecen (sncopa) aequiparabilem> equiparable asinum> asno calidum> caldo diabolum> dominicum> ineffabilem> inexorabilem> ineluctabilem> insulam> manicam> monstrabilem> nobilem> nubilum> operam> permeabilem> plausibilem> praedicabilem> regulam> resolubilem> stabilem> stabulum> tabulam> venebulum> amaricare>amargar aperire> benedictum> bonitatem> carricare>cargar civitatem> collocare>colgar comparare>comprar consuturam>costura crudelitatem> delicatum>delgado eremitam> fabulatorem> follicare>holgar honorare> laborare> litteratum> maledictum> operare> pectoralem>petral (pectoral) populatum> saecularem> solidare> veritatem> Regla 18: las oclusivas sonoras intervoclicas (b,d,g) desaparecen tambin entre vocal+L/R: alligare>aliar cadere> credere> crudelem> fidelem> legalem> legere> ligare> limpidum> litigare>lidiar lucidum>lucio (lcido) paradisum> pedonem>pen radere> radicem> rugitum> rancidum> regalem> rodere> rugitum> rumigare> sucidum> taedam> traditorem> vaginam> Regla 19: en posicin inicial los grupos PL/CL/FL > ll (palatalizacin). En cultismos, dialectalismo y palabras vacilantes se puede conservar: clamare>llamar plenum> clavem> flammam> plagam> planum> plebem> clausulam> Platonem> pluviam> plorare> en posicin interior > ch (precedidos de consonante) amplum>ancho el grupo fl- a veces pierde la f-: flaccidum>flaccidu>flacido>flacio>lacio Regla 20 y 34: la -u breve tnica y tona pasa a o (u> -o) buccam> boca bullam> curtum> fluxum> guttam> muscam> lutum> tussem> cuculum>cogollo cuminum> ducalem> duplare> epistulam> gubernare> superbiam> supportare> umbilicum> sturninum>

currumpere> gulam> turpem> undam> curtare duplicare> lacratum> urticam> subornre>

Regla 21 y 28: la i- breve tnica o tona pasa a e (i >e): bibere>beber blitum> circum> cistam> committere> convincere> linguam> litteram> nigrum> pilum> siccum> silvam> sitem> spissum> viridem> vittam> brevitatem>brevedad caerimoniam> continere> fricare> imperatorem> inimicum> involutum> levitatem> minutum>menudo navigare> ordinare> originem> plicare> pigritiam> providere> timorem> Regla 22: la o- breve tnica diptonga en ue (o>ue): absolutum>absuelto antepositum> contum> cornu> focum> fortem> grossum> hortum> molam> nostrum> pontem> populum> portum> rotam> socerum> sortem> volutum>vuelto

cibum> citrum> duritiam> malitiam>maleza pirum> sinum> tripedem>trebede circare> gravitiatem> integrum> minorem> novitetem> picagre> piscare> virginem>

bonum> chordam> forum>fuero hostem>hueste novem> porcum> scholam> solidum>

Regla 23: los grupos geminados -LL-, -NN- palatalizan y pasan a grafa ll- y - respectivamente: annun>ao ballaenam>ballena bellum> caballum> cabannam> caepullam> callum> cannam> capillum> collarem> decollare> follem> gallinam> grannitum> grillum> mollem> pannum> sannam> stannum> thallum> vallatum> vallem> villam> Regla 24: la e breve tnica pasa a ie (-e> -ie): bene>bien centum>
desertum> ferum> leporem>liebre messem> pedem> pernam> servam> equam> hederam>yedra mel> metum> pelagum> petram> terram>

decem> febrem> herbam> membrum> nebulam> pellem> serram> ventrem>

ventum>

Regla 25: las consonantes finales latinas se pierden, excepto:

slo se mantienen s, -l m > -n en monoslabos r final pasa as posicin interior

minus> menos cum> con inter>entre

animal> tam> semper>

quem>

Regal 26: la f inicial pasa a h- (excepto seguida de o, e breves fontem>fuente; feram>fiera):

fabam>haba faenum> farinam> formam> findere>

fabulam>habla falconem> ferrum> fumum> ficum>

facere> fuscum>hosco fibram> furtum> formicam> comoediam> foenum> oeconomicum> foetidum>

Regla 27: el diptongo OE monoptonga en e (oe>e): amoenum>ameno coeliacum> foederare> foedum> oboedientem> Oedipum> poenam> tragoediam>

Regla 29: el grupo interior CT > ch (en cultismos se conserva o desaparece a /t/: arcticum> auctorem> cataractam> cinctum>cinto/cincho delictum> despectum>despecho dictatum> dictum> distinctum> ductum>ducho filictum>helecho fructum> lectum> luctam> luctatorem> noctem> octo> planctum> refectum> sanctitatem> strictum> tectum> tractare> tructam> Regla 31: los grupos interiores MN, GN, NG, ND, NI, NE + vocal > : araneam>araa Britaniam> calcaneum> cuneam> damnum> dominum> extraneum> grunditum> lignum> (tam) magnum> pineam> praegnare> pugnum> quinionem> scamnum> scrinium>escrio seniorem> signa> sommum> tangere> vineam>

stamineam>estamea

Regla 32: el diptongo AU monoptonga en o , incluso si proceda de AL + consonante (au>o): audire>oir aucam> aullam> aurum> aut> baucalem> causam> laudare> paucum> pauperem> ausare> taurum> falcem>hoz calcem>coz saltum>soto alterum>otro Regla 33: mettesis (cambio de posicin de un sonido en el interior de una palabra) Simple: un sonido cambia de posicin Recproca: dos sonidos intercambian sus lugares acerem>acere>acer>arce quattuor>cuatro super>sobre viduam>viuda pro>por parabolam>palabra capitulum>cabildo catenatum>candado spatulam>espalda tenerum>tierno sibilare>silbar miraculum>milagro crustam>costra Regla 35: algunos grupos interiores originados por sncopa (reglas 16 y 26) evolucionan: -cl-, -gl-, tl-> j acuculam>aguja annuculum> apiculam> auriculam> claviculam> faculam> sorticulam> vetulum> regulam> speculum> oculum> lenticulam > faculam> 5

consonante + -cl-, -gl-, pl-> ch cingulum>cincho trunculum> Regla 36: el diptongo AI (distinto del antiguo diptongo latino AE) monoptong en e (ai>e): -asi->-ais->-esbasiare>basiar>baisar>besar -arium/am>ario/>ero/a ferrarium>herrero granarium>granero calidarium>caldero carnarium> solitarium> lignarium> operarium> dentariam> salarium> -act->ait->-ech< facturam>faictura>fechura>hechura lactem>laicte>leche lactosam> tractum> en cultismos se puede conservar (laicum>laico / lego) Regla 37: disimilaciones (un sonido se transforma o desaparece debido a la proximidad de otro) -parcial: N-M>l-m M-M>m-m M-N>m-l L-L>l-r R-R>l-r, r-l TI-TI>ti-ci animam>anima>anma>alma immunem> latitiam> marmorem> arboretam> arborem> -total: R-R>r- , -r (se transforma o suprime un sonido o slaba) proprium>propriu>proprio>propio temperare>temperar>temprar>templar proram> triticum>trigo Regla 38: los grupos interiores LE/LI ante vocal >ll/j: alienum>ajeno paleam>paja alium> cilia> despoliare> folia> humiliare> muraliam> mortualiam> erviliam>arveja (especie de guisante) Regla 39: los hiatos latinos tienden a eliminarse: -por concentracin de dos vocales en una (sinresis) EE>e videre>ver sedere>ser II>i digitum>dedo frigidum>frio OO>o cooperire>cubrir

prorsam> aratrum>

victualiam>vitualla consilium> malleolum>majuelo taleare> filium>

sibi>si

-formando diptongos: Cambiando la posicin del acento: reginam>regna>reina Oi>ui cogitare>cuidar Eu>io rubeum>rubio Oa>ua Joannem>Juan Ui>ue

deus>des>dios

-alterando la estructura silbica de las palabras (habui>hube) o combindose alguna de las vocales con una consonante prxima (di-ur-na-lem>dior-na-lem>jornal) -perdiendo una de las dos vocales: d(u)o(de)cim>doce coagulare>cuajar fastidium>hastio coagulum>cuajo pedem>pie aream>era sigilare>sellar

Regla 40: en algunos casos la E pas a i (e>i) -tnica: ante S agrupada: castellum>castillo el sufijo ELLUM/AM: scutella>escudilla, sellam>silla por influencia de sonidos r,p,s combinados con e, i: vindemiam>vendimia, vitreum>vidrio en hiatos (en los imperfectos en a<e(b)a dicebam>deca -tona: la e de los infinitivos de la 3 se confundi con los de la 2 y ambas pararon a i adducere>aducir la /e/ final pas a grafa y cuando quedaba en hiato tras vocal tnica: ho(di)e>hoy adhaerere>adherir adscribere> affluere> calamellum>calamillo carpentarium>carpintero cingere>ceir defunctum>difunto denarium>dinero decembrem>diciembre deputatum>diputado gregem>grey regem>rey tepidum>tibio Regla 41: epntesis (introduccin de una vocal en un grupo consonntico fruto de una sncopa) /b/: MN> mbr hominem>hombre feminam>hembra nominare>nombrar seminare>sembrar umerum>hombro nubilum>nublo stellam>estrella tonare>tronar colluminare>columbrar ferruminem>herrumbre pronominem>pronombre staminem>estambre luminariam>lumbrera tremulare>trembrar>temblar stuppaculum>estropajo faminem>hambre leguminem>legumbre praenominem>prenombre
rememorare>remembrar

MR> mbr ML > mbl /r/ tras ST en otros casos

/n/

maculam>mancha brochum>bronco mattianum>manzano NR>ndr en otros casos cinerare>cendrar foliatilem>hojaldre

figicare>hincar

/d/

humilem>humilde

Regla 42: otras asimilaciones entre grupos consonnticos interiores (con posterior simplificacin en algunos casos regla 13-): ST+consonante > s+consonante postpositum>pospuesto PT>tt>t rupturam>rotura septem>siete scriptorium>escritorio M-T>nd comitem>conde XS>x exspectationem>expectacin Regla 43: en latn haba una leve aspiracin en las palabras que empezaban por h, la aspiracin se perdi y, posteriormente la grafa dej de escribirse. A partir del s. XVII se empieza a imitar la grafa latina, lo que dio lugar a confusiones: hastam>asta (de toro) Hannibalem>Anbal ossum>hueso umerum>hombro haruspicem>arspice Helenam>Elena Regla 44: la I- inicial consonntica (inicial absoluto + vocal) evoluciona: -se mantiene con grafa y ante a, e tnicas: iam>ya -se pierde ante a, e tonas: ianuarius>enero -evoluciona a [x] con grafa j ante o, u: iudicem>juez Regla 45: excepcionalmente, la O latina pas a u (o>u): cognatum> cuado complere>cumplir completum>cumplido doctum>ducho dormientem> foraneum> iocatum> 7

Das könnte Ihnen auch gefallen