T.C.

MLL ETM BAKANLII

ULATIRMA HZMETLER

LOJSTK YNETM
840UH0012

ANKARA, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. LOJSTK VE LOJSTKLE LGL KAVRAMLAR ........................................................ 3 1.1. Lojistik Kavramnn Tanm.......................................................................................... 3 1.1.1. Lojistik Ynetimi Tanm ...................................................................................... 7 1.2. Lojistiin Prensipleri..................................................................................................... 8 1.3. Lojistiin Unsurlar ....................................................................................................... 9 1.4. Lojistikle lintili Kavramlar ........................................................................................ 10 1.4.1. Temin Tedarik Lojistii (acquisition logistics) ................................................... 10 1.4.2. letme ve dame Lojistii ................................................................................... 10 1.4.3. Geri Dn Lojistii (tersine lojistik).................................................................. 11 1.4.4. Bilgisayar Destekli Tedarik ve Lojistik Destek (CALS) ..................................... 14 1.4.5. MRP I (Malzeme htiya Planlamas) ................................................................. 15 1.4.6. MRP II (retim Kaynaklar Planlamas) ............................................................. 16 1.4.7. ERP I ve ERP II................................................................................................... 17 1.4.8. ABC Analizi (ABC analysis)............................................................................... 18 1.4.9. D Kaynak Kullanm (Outsourcing).................................................................. 18 1.5. Dier nemli Lojistik Terimler .................................................................................. 18 1.5.1. Entegre Lojistik Destek (lntegrated logistics support, lLS);................................ 18 1.5.2. Electronic Data Interchange, EDI........................................................................ 19 1.5.3. Sistem Mhendislii ............................................................................................ 19 1.5.4. Desteklenebilirlik Analizi.................................................................................... 19 1.5.5. Konfigrasyon Ynetimi ..................................................................................... 20 1.5.6. Lojistikte Sistem Etkinlii ................................................................................... 20 1.5.7. Lojistikte Maliyet Etkinlii.................................................................................. 20 1.5.8. mr Devri Maliyeti ........................................................................................... 20 1.5.9. Lojistik Mhendislii........................................................................................... 20 1.5.10. Lojistik Destek Analizi (Logistics support analyss LSA); ............................... 21 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 22 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 23 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 25 2.LOJSTKTETEMELKONULAR, FAALYETLER VEDI KAYNAK KULLANIMI................. 25 2.1. Temel Konular ............................................................................................................ 25 2.1.1. Malzeme Tedarik Ynetimi ................................................................................. 25 2.1.2. rn Datm Lojistii ........................................................................................ 28 2.1.3. retim Lojistii ................................................................................................... 31 2.1.4. D Kaynak Kullanm Ynetimi ......................................................................... 31 2.1.5. Verimlilik Analizleri............................................................................................ 31 2.1.6. Stok Devir Hz .................................................................................................... 34 2.1.7. Ara ve rn Sevkiyat Ynetimi ........................................................................ 35 2.2. Temel Lojistik Faaliyetler........................................................................................... 36 2.2.1. Sipari leme ...................................................................................................... 36 2.2.2. Talep Planlamas ve Takibi ................................................................................. 36 2.2.3. Tama ................................................................................................................. 36 i

2.2.4. Depolama ve Antrepo lemleri........................................................................... 37 2.2.5. Elleleme ............................................................................................................. 37 2.2.6. Ambalajlama........................................................................................................ 37 2.2.7. Paketleme............................................................................................................. 38 2.2.8. Sigortalama .......................................................................................................... 38 2.2.9. Gmrkleme ........................................................................................................ 38 2.2.10. Mteri Hizmetleri............................................................................................. 38 2.2.11. Envanter (Stok) Ynetimi.................................................................................. 38 2.3. Lojistikte D Kaynak Kullanm ve Taraflar.............................................................. 39 2.3.1. D Kaynak Kullanmnn Yararlar ve Sorunlar ................................................ 39 2.3.2. D Kaynak Kullanmnn Salad Yararlar...................................................... 39 2.3.3. D Kaynak Kullanmnda Yaanan Sorunlar...................................................... 41 2.3.4. D Kaynak Kullanmnda Taraflarn Fonksiyonlar ........................................... 41 2.3.5. nc Parti Lojistik (3pl) .................................................................................. 42 2.3.6. Drdnc Parti Lojistik (4pl)............................................................................... 43 2.3.7. rnek D Kaynak Kullanma Uygulamalar........................................................ 44 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 45 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 46 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 48 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 51 KAYNAKA ......................................................................................................................... 53

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI 840UH0012 Ulatrma Hizmetleri Lojistik Lojistik Ynetimi Lojistik ynetimi ile ilgili; lojistik kavramnn tanm, lojistiin prensipleri, lojistiin unsurlar, lojistikle ilintili kavramlar, lojistikte temel konular, temel lojistik faaliyetler, lojistikte d kaynak kullanm ve taraflar ile ilgili olarak temel bilgi ve becerilerin kazandrld renme materyalidir. 40/16 Lojistik ynetimi hakknda bilgi edinmek Genel Ama Bu modl ile ofis, ortamnda, bilgisayar, faks, yazc, el terminali, gibi donanm ve ara gereleri kullanarak, ISO kalite standartlarna uygun ekilde lojistik ve lojistikle ilgili kavramlar, lojistiin prensipleri ve lojistiin unsurlarn ve lojistikle ilintili kavramlar tanmlayacak, lojistikte temel konular, temel lojistik faaliyetler ve d kaynak kullanmn kavrayacaksnz. Amalar 1. Bu modl ile ofis, ortamnda, bilgisayar, faks, yazc, el terminali, gibi donanm ve ara gereleri kullanarak, ISO kalite standartlarna uygun ekilde lojistik ve lojistikle ilgili kavramlar, lojistiin prensipleri ve lojistiin unsurlarn ve lojistikle ilintili kavramlar tanmlayacaksnz. 2. Bu modl ile ofis, ortamnda, bilgisayar, faks, yazc, el terminali, gibi donanm ve ara gereleri kullanarak, ISO kalite standartlarna uygun ekilde lojistikte temel konular, temel lojistik faaliyetler ve d kaynak kullanmn kavrayacaksnz. Ofis ortam, bilgisayar, faks, yazc, el terminali, gibi donanm ve ara gereler Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir. iii

MODLN TANIMI

SRE N KOUL YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

iv

GR GR
Sevgili renci, Lojistik, ok ksa bir tanm ile ham maddeden tketiciye kadar bir zincirde, doru rnn, doru miktarda, doru biimde, doru kaynaktan, doru yolla ve doru fiyata doru malzemenin doru zamanda, doru ekilde, bulundurulmasn salayan faaliyetlerin tmdr. Baz yerlerde lojistik hizmetler bir btn olarak alglanrken baz yerlerde de henz bu tanmn ii doldurulmaya allyor. lkemizde de lojistii ada tanm ile buluturma konusunda almalar yapan birok dernek ve kurum bulunuyor. Sektrde faaliyet gsteren irketler, nceki dnemlerde sadece mallarn hareketini izlerken, son dnemde depolamann iine girdii alma ekilleri ile lojistiin asl boyutuna doru tanmaya balad grlyor. Lojistik genel olarak datm gerektiren, pahal zincir maazalara ulaan, paletle tanan ve raflanabilen rnler iin daha popler olan bir hizmettir. Lojistiin bel kemii olan tamaclk tarafnda ise uluslararas tamaclk yapanlarn tercihi, karayoludur(uluslararas tamaclkta deniz yolu en fazla kullanlan yntem. Ulusal tamada kara yolu % 93 orannda kullanlmaktadr). Kk lekteki ihtiyalara karlk verebilmesi, adresten alnp adrese kadar almadan tanabilmesi ve parsiyel yklerin birletirilerek yollanmasna olanak salamas, bu tercihin nedenleri olarak sralanyor. Talep gren bir dier nakliye ekli ise; deniz yolu ile konteyner tamacldr. Acelesi olmayan, tama maliyetinin nemli olduu mallar iin tercih edilen deniz yolunun gelimesinde de dnyann her lkesine deniz yolu ile tama yapabilecek a yapsnn kurulmu olmas nemlidir. Son be yldr lojistik sektrnn kombine tamaclk zerinde durduu dikkat ekiyor. Bu alma eklinin amac, ksa mesafede kara yolu ile tanan yklerin uzak mesafelere demir yolu ve deniz yolu ile tanmasn salamak ve yklerin ayn kabn iinde farkl tama modelleri kullanlarak ulaaca yere tanmasdr. Gelecekte byk lekli kombine tamaclk ile byk lojistik kylerinin kurulmas sz konusudur. Bu modl iinde lojistik kavramnn tanm, lojistiin prensipleri, lojistiin unsurlar, lojistikle ilintili kavramlar, lojistikte temel konular, lojistikte d kaynak kullanm ve taraflar ve ilemlerini reneceksiniz. Bylece lojistik ynetimi hakknda genel bilgi becerilerinizi gelitirerek gerekli yeterlilie ulaacaksnz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Bu modl ile ofis, ortamnda, bilgisayar, faks, yazc, el terminali, gibi donanm ve ara gereleri kullanarak, ISO kalite standartlarna uygun ekilde lojistik ve lojistikle ilgili kavramlar, lojistiin prensipleri ve lojistiin unsurlarn ve lojistikle ilintili kavramlar tanmlayacaksnz.

ARATIRMA
Lojistiin gemiten gnmze kadar yaplan deiik tanmlarn aratrnz. Lojistik ynetimi nedir? Aratrnz. Lojistiin prensipleri hakknda bilgi edininiz. Lojistikle ilintili kavramlar nelerdir? Aratrnz. Aratrmalarnz srasnda elde edeceiniz resim, dergi, blten, katalog vb. dokmanlar snf ortamnda arkadalarnzla paylanz. Aratrma yaparken evrenizde bulunan lojistik firmalardan, bu firmalarla i yapan byk iletmelerin lojistik birimlerinden yararlanabilirsiniz. Ayrca, lojistik iiyle uraan firmalarn internet sitelerinden gerekli bilgi ve dokmanlar edinebilirsiniz.

1. LOJSTK VE LOJSTKLE LGL KAVRAMLAR

1.1. Lojistik Kavramnn Tanm
Doal kaynaklarn dnyaya eit olarak dalmam olmas, insanlarn baka lkeleri grme arzusu ve en basit olarak gnlk hayatmzda bir yerlere gitme abas sonucu ulatrma ortaya kmtr. Ulatrma, zamanla artan tketici taleplerini karlamak isteyen iletmelerin rekabetlerinin younlamasyla zenginleerek farkl bir boyut kazanmtr. 1990'l yllarda( kinci Dnya Savandan sonra ) kresellemenin artmasyla birlikte, iletmeler daha fazla ithalat ve ihracat yapmaya balamlardr. Bylelikle ulatrma, iletmeler iin hem maliyet asndan hem de zamannda pazarda yer alma isteinden dolay nemli bir faktr haline gelmitir. Bu sebeplerden dolay iletmeler rekabet ortamnda varlklarn srdrebilmek iin ulatrmaya nem vermilerdir. Fakat mesafelerin uzunluu ve zamann nemli bir rekabet unsuru olmas eitli ulam sistemlerini entegre ederek hareket etmelerini gerektirmitir. Yani 1960'a kadar kullanlan 'unimodal sistem'den (tek seenekli tama sistemi), 'multimodal sistem'e (en az iki seenekli tama sistemi) geilmitir. Bu durumda iletmelerin ulam sistemlerinin kontrol giderek zorlamaya balamtr. Bununla birlikte 3

ulam sistemlerinin birletirilmesi iletmenin faaliyetlerine hz katmasna ramen, maliyetlerinin artna sebep olmutur. letmeler hem faaliyetlerindeki hzlarn korumak hem de bunun sayesinde iinde bulunduklar pazar kaybetmemek adna ulatrmacl stratejik olarak daha nemli grmler ve bylece maliyetlerini drmeyi hedeflemilerdir. Bunun sonucunda ulatrma operasyonlarnn yerine getirilmesini salayacak btn kademeleri iinde barndran 'lojistik' ortaya kmtr. Peki lojistik nedir? Lojistik kelime kkeni itibariyle Latin dilinde lojik (mantk) ve statistic (istatistik) kelimelerinin birlemesinden meydana gelmitir ki szlk anlam olarak mantki istatistiktir. Lojistik esas olarak asker bir terimdir, bundan dolay ilk uygulamalar asker alanlar ve sava alanlar olmutur. Fakat esas nemi 2. Dnya Sava'nda anlalm ve sonrasnda lojistie bilimsel bir konu gzyle baklmaya balanlmtr. 2.Dnya Sava sonras bir ok iletme lojistiin nemini kavram ve 1960'dan gnmze kadar sren geliim sreci ierisinde lojistik hizmetlerinden faydalanmaya balamtr. Trk Dil Kurumu tarafndan hazrlanan Trke szln altnc basksnda lojistik ;savata ya da askeri yryte yol, haberleme, salk, ikmal gibi hizmetleri salayan strateji blm ;logistik (mantk) olarak tanmlanmtr.

Resim1.1: Lojistik kavram

Lojistiin gnmzde kabul gren en geerli tanm The council of logistics managment (CLM) kuruluu ( yeni ad CSCMP,Counsul of supply chain management professionals) tarafndan yaplmtr. Bu tanma gre lojistik; mterilerin ihtiyalarn 4

karlamak zere her trl rnn, servis hizmetinin ve bilgi aknn, balang noktasndan (kaynandan) tketildii son noktaya (nihai tketiciye) kadar olan tedarik zinciri iindeki her iki yne doru olan hareketinin etkili ve verimli bir ekilde planlanmas, uygulanmas, tanmas, depolanmas ve kontrol altnda tutulmasdr. The council of logistics management (CSCMP) kuruluu tarafndan yaplan tanmda aklanmas gereken iki unsur var. Bunlar; mteri ve tedarik zinciri. Lojistikiler iin mteri her trl teslim noktalardr( Son kullancdr yani tketicidir). Tedarik zinciri; tedarikilerden, reticilerden, datclardan, toptanclardan ve perakendecilerden meydana gelir. Lojistikiler tedarik zinciri iinde malzeme ve bilgi akn salayarak tedariki ve mteri arasnda kpr grevi stlenir. lkemizde lojistik irketlerinin gemite tamaclk sektrnde faaliyet gstermeleri ve insanlarn yeterli derecede bilgilendirilmemesinden dolay lojistik, tamaclk olarak deerlendirilmektedir. Halbuki tanmdan da anlalaca gibi lojistik, tamacln yannda tanmda sz edilen dier faaliyetleri de iermektedir. Lojistiin tanm iletmeler tarafndan iyi anlalmaldr ki; planladklar hedefleri mantki hesaba dayal malzeme, personel ve bilgi ak ile destekleyerek gerekletirilebilsinler.

ekil 1.1: Lojistik kavram

Lojistik faaliyetin cinsine gre sektrlerde de farkl tanmlamalarla karlamak mmkndr. rnein; savunma sektr, askeri ihtiyalarn karlanmas iin yaplan faaliyetleri; istenilen yer ve zamanda, yeteri kadar ve kesintisiz olarak personel, hizmet ve kolaylk salamak suretiyle barta, krizde ve savata askeri kabiliyetin oluturulmas, idamesi ve gelitirilmesi iin yaplan, her trl silah, ara, gere ve malzemenin temin, tedarik, depolama, ulatrma, datm, bakm, onarm, eitim, tahliye ve malzemenin hizmet 5

d braklmas ile inaat-emlak, salk ve tesellm faaliyetlerini ihtiva eden ilemlerin tmdr. eklinde tanmlanmtr. retim sektrnde lojistik iin yaplan tanm ise; mterilerin ihtiyalarn karlamak iin ham maddenin etkin maliyetle ak, depolanmas, ilenmesi ile tamamlanm rn elde edilmesi ile ilgili bilginin kaynak noktasndan, seim noktasna kadar ulamasn planlayan, uygulayan ve kontrol eden ilem eklindedir. Daha pratik bir anlamda lojistik, bir rn veya ham maddenin balang noktasndan tketiciye ulancaya kadar hareketindeki yarar salayan eitli faaliyetlerin sistematik ynetimidir. Buradaki yarar genellikle, imal edilmesi ve kullancsna ulatrlmas gereken elle tutulabilir bir madde (mal) eklindedir. Bazen de bu yarar, elle tutulabilme zellii olmayan ve hizmet olarak nitelendirilen bir ekilde karmza kar. Hizmet de retilmeli ve nihai tketiciye sunulmaldr. Ancak lojistiin sadece maddelerin bir yerden baka bir yere ulatrlmasndan ok daha geni bir anlam vardr. Yarar kavram, mal ve hizmet dndaki zamanlama, miktar, destek sistemleri, planlama, kontrol, optimizasyon yer ve maliyet gibi unsurlar da ierir. Bylece lojistiin temel tanm yaplmaya allrsa, lojistik, mteri ihtiyalarn tatmin edebilmek iin doru yararlarn doru mteri iin, bu mteri tarafndan arzu edilen miktar ve koullarda, mterinin bunlar istedii yer ve zamanda ve bunlar iin demeyi kabul ettii fiyatla sunan srekli bir prosestir. Bu kavramlar katma deer yaratmak ve kar amal organizasyonlara uygun olduu gibi kr amac olmayan organizasyonlar iin de geerlidir (rnein, askeri organizasyonlar).

ekil 1.2: Lojistik kavram

1.1.1. Lojistik Ynetimi Tanm

Tedarik zinciri ynetimi profesyonelleri konseyi (Council of supply chain management professionals (CSCMP) lojistik ynetimini u ekilde tanmlamaktadr: Mteri gereksinmelerini karlamak zere, retim noktas ve tketim noktalar arasndaki mal, hizmet ve ilgili bilgilerin ileri ve geri yndeki aklar ile depolanmalarnn etkin ve verimli bir ekilde planlanmas, uygulanmas ve kontroln kapsayan tedarik zinciri sreci aamasdr. Global tedarik zincirinde datm ve teslimat konusu, giderek karmak hle geliyor. Mteri odakl kurumlar, fiyatlar drrken ve operasyonlar dzenlerken mterileri memnun etme konusunda artan bir bask altndadr. Ayn zamanda, aktif olduklar tm blgelerin dzenlemelerine uyumlu olmaldrlar. Hizmeti tamamlama srecinde, tm dokmantasyona kapsaml ve hzl eriim olana salanmas, bu yndeki en nemli admlardan biridir. Bu salanrken gizli bilginin gvenlii korunarak yasal dzenlemelere uyum gvence altna alnmaldr. Dokmanlar mteri siparii ile indekslenerek izlenebilmelidir. Bylelikle i takibinde veya anlamazlk durumlarnda mteriye hzl cevap ve durum bilgisi salanabilmelidir.

ekil 1.3: Lojistik ynetimi

zmlerin uygulanmasndaki i hedefleri: Mteri memnuniyeti ve ball artrmak Uyum gereklerini karlamak Herhangi bir anlamazlk durumunda konuyu daha net ve hzl sonulandrmak

ekil 1.4: Lojistik ynetimi

1.2. Lojistiin Prensipleri

Lojistiin kavramsal tanm yapldktan sonra gerek retim sektrnde, gerek askeri alanda, gerekse dier lojistik sektrlerde uygulanan lojistik faaliyetlerin genelde ayn olan prensiplerine deinmek gerekir. Lojistik prensipler lojistik faaliyetlerin planlamas ve icras iin rehber olarak kullanlmaldr. Standartlk: Desteklenen sistemlerde kullanlan lojistik hizmetlerin standart olmas nemlidir. Malzemede, hizmetlerde ve usullerde standartlk salanmaldr. Lojistikle ilgili uygulamalarda uluslararas standartlarn kullanlmas nemlidir. Demir yollar, konteynerler, elleleme ekipman, biliim teknolojisi gibi temel lojistik unsurlarn standart olmas kreselleme srecindeki lojistik aktrler iin nem tamaktadr. Standartlk konusunda mterek alabilme, kullanlabilme, ynetilebilme asgari hedefler olmaldr. Ekonomik olma: Ekonomide ifade edildii gibi kaynaklar kt ihtiyalar sonsuzdur. Ekonomi prensibi en az masrafla maliyet-etkin bir ekilde lojistik destein salanmasdr. Kaynaklar ihtiyalarn tamamn karlamak iin yetersiz olduundan kaynaklarn tahsis edilmesi ve nceliklerin belirlenmesinde ekonomi faktrne gerek maliyet gerekse zaman asndan dikkat edilmelidir.

Yeterlilik: Yeterli destein salanamamas lojistik operasyonlar iin hayati neme sahiptir. Lojistik kaynaklarn yeterlilik seviyesinde belli oranlar yakalanmaldr. Yeterlilik prensibinde fazla stoktan yerine srdrlebilirlik ve karlanabilirlik esas alnmaldr. Elastikiyet: Lojistik tekilat ve usuller deien durumlara, grevlere, konseptlere ve kavramlara uyum salayabilecek bir yaplanma iinde olmaldr. Sadelik: Kompleks oluumlar yerine hem planlamada hem de icrada lojistiin tm alanlarnda sadelik esas alnmaldr. Sadelik etkinlii artrr. Sadeliin salanmas neticesinde kaynaklarn etkin kullanm salanr. zlenebilirlik: Elektronik imkanlarla bilgi ilem teknolojisi kullanm ile tm operasyonlarn miktar, durum, zaman ve yer itibariyle en gereki biimde gerek zamanl izlenebilmesi; sorunlarn nceden veya en erken seviyede zlmesi adna gereklidir. Koordinasyon: Lojistik destein etkinliinin salanmas koordinasyon salanmas artna baldr. Lojistik planlamaclar ile icraclar ve mteriler arasnda mutlaka koordinasyon salanmaldr. Planlama: Lojisitkte ama srecin nceden planlanmas ve plan ile fiil uygulama arasndaki farkn belirlenerek sre iyiletirmesi yaplmasdr.

1.3. Lojistiin Unsurlar

Lojistiin unsurlar, lojistiin uyguland dneme ve sektre gre farkllk gsterebilmektedir. Lojistik gereksinimler farkllatka lojistik unsurlarda zaman iinde deimi, baz yeni lojistik unsurlar eklenirken, bazlar ise gnmzde kullanlmaz hle gelmitir. Ancak genel olarak kabul gren ve tm lojistik uygulamalarda grlmese bile ou iin geerli olabilecei deerlendirilen unsurlar; Proje ynetim faaliyetleri (aratrma, tasarm, gelitirme, retim sreci) Temin ve tedarik faaliyetleri (yedek para, ihtiyalann tespiti ve kaynaklarnn planlamas) Ulatrma faaliyetleri, Kalite faaliyetleri (kalite gvencesinin salanmas, kontrolnn temini, emniyet standartlar, deneme testleri), Kodlandrma faaliyetleri (dokmantasyon ve kodlandrma), Son ilem faaliyetleri (ambalajlama, ykleme, depolama, nakliye ve datm, muayene, test, kabul, teslim ve tesellm faaliyetleri), letme destei faaliyetleri (sistem, malzeme, katalog, fon, tedarik ve kontrat ynetimi), letme idame destei faaliyetleri (bakm-onanm, yeniletirme faaliyeti ve destek personeli ile bakm tesisleri), Salk ynetimi faaliyetleri (shhi tahliye ve tedavi), naat-emlak faaliyetleri (istihkam, inaat-emlak), Eitim faaliyetleri (lojistik eitim faaliyetleri ve eitim destei), evresel faaliyetler (evrenin korunmas ve atklarn ekonomiye kazandrlmas ED),

Biliim faaliyetleri (bilgisayar benzeri biliim teknolojisi rnleri veri tabanlar) olarak sralanabilir.

Yukarda sralanan unsurlar arasnda bulunan salik ynetimi ve inaat-emlak faaliyetleri yakn gemie kadar pek lojistik faaliyetler arasnda deerlendirilmiyordu. Gnmzde bir ok modern ordunun tekilat yapsnda, istihkam ve salk faaliyetleri hala lojistik sistemin dnda kalacak ekilde dzenlenmitir.

1.4. Lojistikle lintili Kavramlar

Lojistikle ilintili tm kavramlarn neyi ifade ettii tam olarak bilinmeden gnlk hayatn modern lojistik destek sistemlerini tam olarak anlayabilmek ve uygulamak pek mmkn deildir.

1.4.1. Temin Tedarik Lojistii (acquisition logistics)

Temin tedarik lojistii kavram, lojistii iki ana blmde inceleyerek yeni bir yaklam getirenlerin kulland bir kavramdr. "retim lojistii" olarak da kullanlmaktadr. Bu kavramla ifade edilen bir lojistik faaliyet sonucu elde edilen rnn imalat nn tamamlanp tketici veya kullancya verilinceye kadar geen sretir. Bu srece aratrma, tasarm, gelitirme faaliyetleri de dahil edilmektedir. Ihtiyalarn tespiti, kaynak planlamas, proje ynetimi, entegre lojistik destek plannn hazrlanmas, teknik ve idari artnamelerin hazrlanmas, aratrma, tasarm, gelitirme ve retim, kalite gvencesi ve kontrolnn temini, gvenilirlik ve hata analizlerinin yaplmas, emniyet standartlarnn belirlenmesi, deneme ve testlerin icra edilmesi, dokmantasyon faaliyeti, kodifikasyon, konfigrasyon kontrol ve modifikasyon, muayene, test, kabul, teslim ve tesellm faaliyetleri gibi konular ierir. Askeri adan yaplan bir tanma gre, tedarik lojistii yeni bir silah sistemi iin personel ve malzeme lojistik destei iin gerekenIerin tmdr. Hava kuvvetlerinin sistem, alt sistem ve ekipmanlar iin gerekli olan malzemelerin tedarii sresince lojistik destek kabiliyet ihtiyalarn sistemli olarak tanmlama, belirleme, dizayn etme, gelitirme, retme, satn alma, datma, ykleme ve gelitirme srecidir." eklindedir.

1.4.2. letme ve dame Lojistii

Lojistii iki ana blmde inceleyerek yeni bir yaklam getirenIerin kulland ikinci bir kavramdr. "Tketim lojistii" olarak da bilinir. Bu kavramla ifade edilmek istenen bir lojistik faaliyet sonucu elde edilen rnn imalatnn tamamlanp tketici veya kullancya verildikten sonra balayan ve elden karlncaya kadar geen sretir. htiya duyulan malzemenin depolanmas, datm, nakledilmesi, bakm, kullanlmas ve envanterden karlmas, sistem ynetimi, malzeme ynetimi, teknik ynetim, katalog ynetimi, fon ynetimi, tedarik ve kontrat ynetimi, onarm, modernizasyon ve yeniletirme, shhi tahliye ve tedavi, istihkam, inaat-emlak, lojistik eitim faaliyetleri, gvenilirlik ve hata rapor sisteminin altrlmas, evrenin korunmas, kirliliinin nlenmesi ve atk maddelerin ekonomiye kazandrlmas gibi konular kapsar. 10

1.4.3. Geri Dn Lojistii (tersine lojistik)

Lojistik faaliyetlere nc bir boyut ekleyen geri dn lojistii , isminden anlalaca gibi, retim sektrnde son mteriden satcya veya hizmet sunucuya geri gelen mallarn hareketi, depolanmas ve ellelenmesi ile urarken asker sektrde ise muharebe sahasnda kullanlamayan hasarl veya ihtiya fazlas ikmal maddeleri ile dmandan ele geen malzemelerin geri blgeye aktarlmas faaliyetlerini kapsar. Geri dn lojistii iadeleri, defolular, kaplar veya kutular, raf mr dolmu rnleri, kullanm mr bitten rnleri ve paketleme malzemelerini ierir. Geri dn lojistii istenmeyen malzemelerin (kutular, ieler gibi) geri dntrlmesine ve iadelerin veya defolularn dier maazalara (fabrika sat maazalar, bitpazarlar gibi) yeniden dnmesine yardm ettii iin evreye duyarl lojistik olarak da bilinir. Bu, pleri sktrma, tama ve depolama maliyetinden tasarruf etmeye yardmc olur. Geri dn lojistiinin uygulama alanlar ok fazladr. Ortalama bir perakendeci ve retici mallarnn yzde 5 ile 10'nun geri dneceini n grerek planlama yapmaktadr. Katalogdan veya ardan alveri yapan mteriler satn aldklar mallarn yzde 35'ten fazlasn geri getirmektedir. Askeri lojistikte istihbarat ve taktik adan geri dn lojistii hayati neme sahiptir. Savalarda ordu tarafndan kullanlamayan mhimmat ve asker tehizatn muharebe sahasna en az getirilii kadar geri gtrlmesinin maddi maliyeti zerinde nemli tartmalar yaplmtr. Zamannda dost blgelere geri gtrlmeyen malzemeler istihbari deer tayabilecei gibi dmann ele gemesi hlinde dmana salayaca avantajn riskini de beraberinde getirmektedir. letmeler evre ynetim sistemlerini olutururken, Kaynak kullanmnn, evreye ynelik risk unsurlar ve zararlarn, evre kirlenmesinin, hurda oranlarnn, kirlilik ve atklarn en aza indirilmesini, Rekabet gc ve verimliliin artrlmasn, Daha temiz alma ortamlar oluturulmasn hedeflemektedirler.

Geri dn lojistii, istenmeyen malzemelerin (atk madde, kutu, ie, kat vb.) geri dntrlmesi ve yeniden retime kazandrlmas ve iade ya da defolularn farkl sat kanallarnda yeniden sata sunulmas ile deerlendirilmesi ynleriyle evreye duyarl lojistik olarak bilinmektedir. zellikle gnmzde evre koruma amal yasal dzenlemelerin yan sra; modern iletme ve ynetim anlaylarnda, iletmelerin evreye duyarllk almalarn, sosyal sorumluluk ilkelerinin uygulama rnei olarak grmeleri de, ters lojistik faaliyetlerinin zerinde daha fazla durulmasn gerekli klmtr. Tersine lojistik ile datm planlamas asndan, kullanlm rnn son kullancdan reticiye doru fiziksel hareketi, devamnda, geri dnm rnn retici tarafndan yeniden kullanlabilir rn hline getirilmesi ve tekrar tketiciye ulatrlmas fiziksel ak ile tamamlanmaktadr. Bu sreci aadaki ekilde grmek mmkndr. 11

ekil 1.5: Geri dn lojistii

Geri dn lojistiin nemi ve etkisi sektrden sektre ve firmann datm kanalndaki yerine gre deimektedir. Bu ayrca da firmann kanal seimine gre de deimektedir, ama u bir gerek ki geri dn lojistii aktivitelerinin ekonomideki yeri byktr ve hala da bymektedir. Baz sektrlerde geri dn lojistii dierlerinde olduundan ok daha byk bir neme sahiptir. rnn deerinin en fazla olduu ya da geri dnm orannn en yksek olduu sektrlerdeki geri dn lojistii faaliyetlerini iyiletirmek iin ok daha fazla aba harcamak gerekmitir. Otomobil sektr bunun iin iyi bir rnektir. Mallarn geri dnm byk bir getiri kaynadr. Bunun daha sk yaplabilmesi, dnyadaki kaynaklarn ok daha verimli bir ekilde kullanmn ve refah da beraberinde getirme potansiyelini iinde tamaktadr. Yeniden yapma ve yeniden retme birok kayna n ziyann nlemektedir. Yeniden retim esnasnda retilen maln %50sini eski mal oluturmaktadr. Bu milyonlarca galon petroln, eliin ve baka madenlerin tasarrufunu da beraberinde getirmektedir.

12

Aada baz sektrlerdeki geri iade oranlar yer almaktadr: Sektr Dergi yaynlama Kitap yaynclar Kitap datclar Kartpostallar Katalog perakendecileri Elektronik ortam datclar Bilgisayar reticileri CD-ROMlar Yazclar Mektupla sipari alan bilgisayar reticileri Kitle retimi yapanlar Otomobil endstrisi (Para) Tketici elektronii Ev ii kimyasallar Yzde %50 %20-30 %10-20 %20-30 %18-35 %10-12 %10-20 %18-25 %4-8 %2-5 %4-15 %4-6 %4-5 %2-3

Tablo 1.1: rnek geri dn oranlar

1.4.3.1. Geri Dn Lojistiinin nemi

Firmalar genellikle ileriye doru olan lojistik ilemleriyle ilgilenme, bu ilemlere younlama eilimindedir. nk bunu kendilerine en yksek deeri kazandracak faaliyet alan olarak grr, fakat geri dn lojistii ilemleri de bir firmann baars ve krll iin en az ileri lojistik sistemleri kadar kritik bir neme sahiptir. Geri dn lojistii sistemlerinde yaplan iyiletirmeler sayesinde hem firmalarn krllklar artmakta hem tketicilerin gzndeki imajlar bu sayede olumlu etkilenmekte ki bu yeni ekonominin getirdii tketici odakl yeni pazarlama anlay iin vazgeilmez bir kazan kaynadr. Hem de bu yolla mamullerden ve/veya yar mamullerden en yksek fayda daha kolay salanabilmektedir. nk bir tketicinin gznde itibar ve gvenilirlik kazanan bir firma, bu itibar sayesinde o mteri araclyla birok baka mteri kazanabilme potansiyeline sahip olmaktadr. Ayrca, dzgn retilmemi mallar ziyan edilmeyip tekrar retime gnderilebilmekte ve belki de daha yksek bir fiyattan satlabilmektedir. Ayrca ileri lojistik faaliyetleri esnasnda grevi tamamlanan ve artk ie yaramayan (konteynr, vs. gibi) bir takm ara, gere ve tehizat yeniden kullanlmak zere kaynaa geri gnderilmek suretiyle firmay bir ok israftan da kurtarabilmektedir. Ayrca da yenian, tm tedarik zincirini tek bir bnye gibi alglayan yaln retim ortamnda, tedarik zincirinin halkalarn oluturan firmalarn kendi aralarnda daha fazla ilikide bulunma durumu ortaya kmtr.

13

Kresellemeyle birlikte firmalar arasndaki mesafenin de artt gz nnde bulundurulacak olursa her trl lojistik faaliyetinin olduu gibi, geri dn lojistii faaliyetlerinin de optimal fayday salayacak bir ekilde dzenlenmesi ve yaln retim sreci esnasnda meydana gelebilecek olan herhangi bir sorunun zm mkemmellik ilkesi gerei tedarik zinciri iersinde yer alan tm elemanlar ilgilendirebileceinden (ilgili herkesin sorunu zmek iin seferber olmas ve soruna el atmas gerekebileceinden), bu sorunun zm esnasnda gerekli olabilecek tm geri dn lojistii ilemlerinin dzgn bir ekilde ilerlemesini temin etmek, retimin sal zaman ve mal tasarrufu asndan kritik bir neme haiz olduu kolayca grlebilmektedir. Yenian balca icatlarndan belki de en nemlisi olan internet, geri dn lojistii aktivitelerini hzlandran bir ileve sahip olmutur. nternetin, internete bal firmalarn pazarlama stratejilerinin ortaya karm olduu geri dnlere bal olarak geri dn lojistii hizmetlerine olan talebi artrd kabul edilmektedir. Geri dn lojistii, internet yoluyla yaplan satn almlar iin normal lojistik kanallaryla gnderilen rnlerin %50 gibi bir blmnn geri iade edilmesi sz konusu olduundan e-ticaret iin zellikle nemli olabilir. %50 gibi bir oran ok ciddi bir geri dn orandr. nternetin hayatmzda gn getike artan yeri ve nemini dnecek olursak bu geri dnlerin rahat salanabilmesi gn getike daha ciddi bir neme sahip olacaktr. O nedenle u anda iletmelerin ou zaman bir rekabet avantaj kayna olarak grebildikleri geri dn lojistii faaliyetlerinin gelecein irketleri iin bugn ileri lojistik faaliyetlerine gsterilen kadar byk bir nem ve dikkat gsterecekleri veya gstermeleri gerektii, bunun onlar iin bir rekabet avantaj kaynandan ziyade en temel ihtiyalardan biri olacan sylemek mmkndr. Bu gibi nedenlerden tr firmalar doal olarak gn getike geri dn lojistii sistemlerini daha da iyiletirmenin yollarn aramaya balamlardr. Kimileri bu ile kendileri ilgilenirken, kimileri de yalnzca geri dn lojistii konusunda uzmanlam baka iletmelerle anlap geri dn lojistii faaliyetlerini bu nc parti iletmelere yaptrmay daha uygun bulmaktadr.

1.4.4. Bilgisayar Destekli Tedarik ve Lojistik Destek (CALS)

Trke anlam srekli tedarik ve hayat boyu destek anlamna gelen nceleri "Continuous acquisition and life-cycle support" teriminin ba harflerinden oluan. Sonralar ayn tabirin alm "Computer-aided acquisition and logistic support" eklinde deiiklie uramtr. CALS tanm olarak mevcut savunma tehizat ile ilgili kat younluklu dizayn, retim, lojistik destek ve rn gelitirme ilemlerinden; bilgilerin belli standartlara gre yaplanmasn, ynetilmesini ve bilgisayar ortamnda tesis edilecek bir organizasyon erevesinde ok sayda kullancya datlmasn salayacak, yksek otomasyona ve entegrasyona geii n gren bir lojistik sistem stratejisidir. CALS kltrel bir deiimdir. CALS, bir standartlar dizisi, bir dizi yeknesak i kural, standartlatrlm bir entegrasyon paketi, mevcut ilerin otomasyonu, bir teknik dokmantasyon sistemi, tam zamannda tedarik iin elektronik veri deiimi (EDI) yntemi deildir. CALS; bir bilgi stratejisidir. 14

Halen yaplmakta olan ilerin yolunu deitirmektir. Birou halen kullanlmakta olan bir dizi elemandr. Bilginin daha etkin kullanmdr. Teebbsler aras i birlii iin bir metottur. Bunlarn tesinde, CALS; stratejik bir kaynak olan bilgi ile i yapabilmek iin bilgi teknolojilerini kullanan bir "ynetim stratejisidir", CALS; bir organizasyonun vizyonu, hedefleri, misyonu ve amalar ile dorudan ilikilidir ve entegre veri prosesleri kullanlarak mevcut i proseslerinin gelitirilmesine ve rekabetin artrlmasna imkan salar. CALS stratejisinin temel amalar; zaman ve paradan tasarruf salamak ve rn kalitesini iyiletirmektir. Bu amalara ulaldnda, harekat ihtiyalarnn daha abuk karlanabilecei ve endstriyel rekabette nemli gelimeler salanaca deerlendirilmektedir.

1.4.5. MRP I (Malzeme htiya Planlamas)

Malzeme ihtiya planlamas kavramnn ngilizce karl olan "Material requirement planning" kavramnn ba harfleri ile anlr. 1960'I yllarda bilgisayarlarn ticari iletmelerde yaygnlamaya balamas ile ilk kurumsal retim ynetim sistemi, malzeme ihtiya planlamas MRP yazlmlar kullanlmaya balad. lk MRP yazlm IBM tarafndan gelitirilmitir. rn aalarn, stok bilgilerini, sipari bilgilerini ve ana retim izelgesini kullanarak malzeme ihtiyalarn hesaplamak iin kullanlan teknik bir hesaplama yntemidir. htiyalar iin gerektiinde yenileme siparilerinin almasn, zaman bazl olduu iin, talep tarihleri ile ihtiya tarihleri saptka, sonulandrlmam siparilerin yeniden zamanca dzenlenmesine imkan verecek biimde bir elastikiyet salar. Ana retim program iin gerekli olan envanter iin ayrlacak kapitali azaltarak "ne, ne kadar, ne zaman sipari edilmeli, ne zaman teslim edilmeli" temel parametrelerin yantlanmas iin lojistikilere yardm eder.

ekil 1.6: MRPnin girdi ve ktlar

15

1.4.6. MRP II (retim Kaynaklar Planlamas)

retim kaynaklar planlamas kavramnn ngilizce karl olan "Manufacturing resource planning" kavramnn ba harfleri ile anlr. Malzeme ihtiya planlamas kavramnn ngilizcesi ile ayn baharfleri tadndan I ve II rakamlarnn eklenmesi ile aralarndaki farklln belirlenmesi yoluna gidilmitir. nceleri malzeme ak biimlerini ve stoklar kapsayan sistem daha sonra zamanla gelimi 80'1i yllarda retim iletmelerinin retim ile dorudan ilintili faaliyetleri olan tedarik, retim planlama ve kontrol, muhasebe, stok ynetimi gibi faaliyetleri kapsar hle geldi ve retim kaynaklar planlamas MRP II olarak isimlendirildi. Bir retim irketinin tm kaynaklarnn ksmen entegre ve etkili bir biimde planlanmas metodudur. Teorik olarak iletme planlamasn rn birimi, finansman planlamasn ise para birimi olarak ifade eder ve simlasyon yeteneine sahiptir.

ekil 1.6: MRP ve retim planlama sreleri

letmelerin yapsna gre retimi ve bunu ilgilendiren girdileri kontrol altna alacak ve sistemli takip edecek retim planlama, iletmenin hemen hemen tm departmanlar ile yakn ilikili ve bilgi alveriinde bulunmay zorunlu klar. Planlama tekniklerinin renilmesi ve baar ile uygulanmas, mhendislik, matematik, istatistik, iletmecilik ve yneticilik bilgilerinin kazanlan tecrbelerin nda dikkatli bir sentezi ile gerekleebilir. Siparie dayal retim yapan iletmelerde planlama, standart ya da stoa retime gre daha zor ve nemlidir. Malzeme ihtiyalarinin planlanmas (MRP), retim kaynaklarnn planlamas( MRP II), sfr stok ya da minimum stok ile tam zamannda retim (JIT) ve kurumsal kaynak planlamas (ERP) yntemlerinin her biri iletmelerin verimliliini artrmaya ynelik bulunan zmlerdir.

16

Teknoloji boyutundaki otomasyon almalarnn retim tezghlarndan masast ofis otomasyonuna kadar her alana girmesi ynetim boyutunda yeni stratejiler, kalite ve verimlilik almalarn hzlandrm zm araylarna ok daha geni boyutlar getirmitir. Kalite ynetimi, lojistik ynetimi, finans ynetimi, maliyet ynetimi, proje ynetimi insan kaynaklar ynetimi bilgi ynetimi vb. birbirinden ok farkl disiplinlerden ayn anda yararlanmay hedefleyen yntemlerin temsilcisi olarak gndemde yerlerini almlardr.

1.4.7. ERP I ve ERP II

ERP; kurumsal kaynak planlamas anlamna gelen, "Enterprise resource planning" ngilizce kavramnn ba harfleri ile anlr.

ekil 1.7: ERPye genel bak

MRP II yaklamnn gelitirilmesi ile oluan sistemin yeni addr. ERP sayesinde ilemler daha btnleik biimde ele alnabilir. 90'Iara gelindiinde bu tr hesaplama sistemleri yalnz retim sektrnn snrlarn am, biliim, salk, ulam, kamu sektrlerini de kapsar hle gelmiti. ERP, 2000'Ii yllarn banda zellikle internet kullanm sayesinde iletme d unsurlarla da btnleen ERP sistemleri, mteri ilikileri ynetimi, tedarik zinciri ynetimi ve iletme zekas kavramlarn da kapsayarak ERP II ile anlmaya balad. lk aamada yalnzca malzeme tedarii fonksiyonuna sahip olan yazlmlar gnmzde iletmelerin tm blmlerinin birbiri ile entegrasyon iinde almasn hedefler olmutur. ERP sistemlerini sadece yazlm olarak tanmlamak doru olmayacaktr.

17

ekil 1.8: ERP modlleri

1.4.8. ABC Analizi (ABC analysis)

ABC analizi iletmelere, retim planlarnn ekonomik adan deerlendirilmesi maksadyla oluturulmu bir sistemdir. rn gruplarn salad karllk lsne gre sralayan ve gruplayan bir hesaplama yntemidir. Hangi rnlerin devaml stoklarda bulundurulmas, hangi rnlerin stoklarnn tkenmesine zaman zaman izin verilmesi ve hangi rnlerin stoklardan karlmas gerektiini belirlemek amacyla kullanlr. Mallara A,B ve C harfleri kullanlarak deerler verilir, satn alma kararlarnn alnmasnda kullanlan bir metottur.

1.4.9. D Kaynak Kullanm (Outsourcing)

D kaynak kullanm gnmz lojistikileri iin artk vazgeilmez bir uygulama hline gelmitir. ngilizcesi olan "outsourcing" veya 3. parti (taraf) lojistik gibi isimler de verilen lojistikte d kaynak kullanm tedarik zinciri iindeki temel lojistik faaliyetlerinin konusunda uzman olan lojistik irketlere yaptrlmas anlamna gelmektedir. 2.faaliyette detayl olarak ele alnacaktr.

1.5. Dier nemli Lojistik Terimler

1.5.1. Entegre Lojistik Destek (lntegrated logistics support, lLS);
Planlama, bteleme ve fonksiyonellik kontrol mekanizmalarn ieren, sistemin performans ihtiyalarn salamay hedefleyen ve optimum fiyatla mr boyu destek salanmasn kapsayan bir ynetim fonksiyonudur. Bir baka ifade ile bir sistemin desteklenmesi iin gerekli olan ihtiyalarn belirlenmesi ve planlanmas iin teknik lojistik elemanlarn birletirilmi ynetimidir. Temel amac sistem elemanlarn desteklenebilir bir ekilde tasarlamak ve destek altyapsn sistemin tm elemanlar ile uyumlu hle getirmektir. 18

Entegre lojistik destek temelde bir ynetim fonksiyonudur. Balang planlamas ve kontrolleri dhil olmak zere sistemin tm mr devri boyunca istenilen performans gsterebilmesi iin gerekli tm teknik destek faaliyetlerini kapsar. Gerek tasarm gerekse iletme aamasnda sisteme destek salayacak her trl teknik ve ynetimsel faaliyetlerin geliime ak bir yaklamla en az maliyetle sisteme uygulanmasdr.

1.5.2. Electronic Data Interchange, EDI

Otomasyon destekli retim merkezlerinde, ok geni miktarda bilginin hzl deiimi iin bilgisayarlar aracl ile oluturulan bilgi aktarm sistemidir.

1.5.3. Sistem Mhendislii

Sistem mhendislii, elektrik mhendislii ya da makine mhendislii gibi bir mhendislik deildir. Birden fazla mhendisliin bir bilekesi olarak kabul edilebilir. Talebin belirlenmesinin ardndan sistem mhendislii tm sistemin btn ilemlerini, gelitirilmesini, retilmesini, inasn, destek ve kullanlmasn, sistemin hizmet dna karlmasn tasarlar ve icra eder. Sistem mhendisliinin en nemli amalarndan biri ilevsel ve ekonomik olmaktr. Lojistik faktrler arasnda en uygun dengeyi salamaya alr. Eski yaklamlar sistemin paralarn ayr ayr ele alrken ve ou zaman bu paralarn birbirleriyle nasl etkin bir ekilde alaca ile ilgilenilmemitir. Sistem mhendisliinde sre bir btn olarak ele alnmaktadr. Yeni yaklam bir bakma mr devri yaklamdr. Tasarm ve gelitirme, retim, altyap, datm, iletim, srdrlebilir destek, sistemin elden karlmas ve geri dnm faaliyetlerini kapsamaktadr. Eski yaklamlar daha ziyade sistem tasarm faaliyetleri ve bunlarn retim, kullanm ve lojistik destek zerindeki etkileri zerine younlamtr. Balangta sistem ihtiyalarnn belirlenmesinde daha fazla aba harcanmakta, bu ihtiyalara gre sistemin amac belirlenmekte, uygun tasarm kriteri gelitirilmekte ve bu kriterler ile amaca uygun etkinlik analizi yaplmaktadr. Bylece eski yaklamlarda olduu gibi birbiri ile btnlememi tasarm faaliyetleri elimine edilmi olur. Sistemin tm tasarm hedeflerine ulaabilmek iin tasarm ve gelitirme aamalarnda ekip almas yaklam uygulanmaldr. Bu husus zellikle byk projelerde farkl birok disiplinden insann, uyum iinde almasn salar.

1.5.4. Desteklenebilirlik Analizi

Yeni bir sistem iin gerekli olan lojistik destein, birbirini takip eden analitik ilemler kapsamnda deerlendirilmesine denir. Desteklenebilirlik analizi bir seri saysal metottan olumutur. Bunlar; bir tasarm girdisi olarak desteklenebilirlik kriterinin balangta belirlenmesi, deiik tasarm alternatiflerinin deerlendirilmesi, bakm ve destek elemanlarnn tedarikine ve satn alnmas, kullanm safhasnda destek altyapsnn deerlendirmesi metotlardr. Desteklenebilirlik analizi bakm grev onarm seviye analizi, gvenilirlik odakl bakm analizi, mr devri maliyeti analizi ve lojistik modellemeden oluur.
,

19

1.5.5. Konfigrasyon Ynetimi

rnn tasarmndan balayarak, tesIimat sonras dnemi de kapsayan sre boyunca, fonksiyonel ve fiziksel zelliklerin mteri isteklerini ve ihtiyalarn karlamas, bu zelliklerde yaplan deiiklik kontrollerinin gvence altna alnmas amacyla yaplan uygulamalardr. Konfigrasyon ynetimi drt alt sistemin harmonizasyonu zerinde odaklanmtr. Konfigrasyon ynetimini dier ynetim sistemlerinden ayran en nemli zellik, mteri ihtiyalarn iyi bir ekilde tanmlamas ve bunlarn rnde yaplandrlmasdr. Zincirin drt halkas unlardr: Konfigrasyon tanmlama: Konfigrasyon paralarnn seimi ve konfigrasyon iin gerekli dokmantasyonun gelitirilmesi eklinde ifade edilmektedir. Konfigrasyon kontrol: Konfigrasyona tabi paralar iin konfigrasyon ana hatlarnn resm olarak kurulmasndan sonra nerilen mhendislik deiikliklerinin sistematik ekilde onaylanp onayIanmamasdr. Konfigrasyon durum deerlendirmesi: Konfigrasyona tabi paralarn etkin ynetilmesi iin gereken bilgilerin kaydedilmesi ve raporlanmasdr. Konfigrasyon denetimi: Parann spesifikasyonlara, izimlere ve dier kontrat gereksinimlerine gre uygunluunun dorulanmasdr.

1.5.6. Lojistikte Sistem Etkinlii

Lojistik ihtiyalar iin kurulan bir sistemin kendisinden beklenen ilevi yerine getirme derecesi olarak ifade edilebilir. Kullanlan deerlerin sistemin ihtiyalarn karlama derecesinin tespiti sistemden sisteme farkllk gsterebilir. Ancak en azndan tm sistemlerde uygulanabilecek iletimin alma hazrl, sistemin ileme koullar gibi temel standart rnekleri oaltlabilir.

1.5.7. Lojistikte Maliyet Etkinlii

Gnmzn rekabet koullarnn belirledii iletme kstlamalar erevesinde, maliyeti etkin olan bir retim sistemi kurmak en ncelikli amatr. Maliyet etkinliinin lojistik sistemde lt, grevin fonksiyonelliini, toplam mr maliyetini de kapsar. Maliyet etkinlii, retim srecindeki stratejik kararlarda da ok nemli bir yer tutar.

1.5.8. mr Devri Maliyeti

Modern lojistik kavramlarn tanmlanmasnda da bahsedildii gibi bir sistemin kazanmndan envanter dna karlmasna kadar tm maliyet unsurlarn kapsar. Bu maliyetler, aratrma ve gelitirme maliyeti, retim ve imalat maliyeti, iletim ve bakm maliyeti ve sistemin yeniden deerlendirme ve envanterden karma maliyeti olarak drt ana gurupta deerlendirilebilir.

1.5.9. Lojistik Mhendislii

Gnmzn karmak lojistik yapsnn sorunlarn zmek iin en ok kullanlan mhendislik dallarndan biridir. Lojistik mhendislii dier mhendislik dallarna gre daha 20

yeni bir yaklamdr. Btnlemi lojistik destein hedeflerini karlamak iin gerekli olan tasarmla ilgili temel fonksiyonlar kapsar. Bu fonksiyonlar; sistem destek elemanlarnn balang tanm, alternatif tasarm konfigrasyonlarnn deerlendirilmesi, tasarmn iyiletirilmesi ve nihai tasarmn gzden geirilmesi, belirlenen bir tasarm konfigrasyonu iin kaynaklarn belirlenmesi, tm sistem alt yapsnn lme ve deerlendirmesinin yaplmas ve gerekli dzeltmelerin yaplarak sistemin mkemmelletirilmesidir.

1.5.10. Lojistik Destek Analizi (Logistics support analyss LSA);

Lojistik destek analizi en basit ifadeyle "zellikle sistem dizaynnn ilk aamasnda, yeni bir sistemin destek ihtiyalarn belirleme srecidir." Temel hedefi, desteklenebilecei ve kaynaklarn yeterli olabilecei dikkate alnarak sistem performansnn nceden belirlendii ekilde fonksiyonel olmasn salamaktr. "Bir sistemin idamesi ve iletilmesi iin ihtiya duyulan insanlarn, eitim faaliyetlerinin ve bakmn tanmlanmas adna organize edilmi bir modelleme sreci" olarak da tanmlanabilir. Gelecekte kurumlarn rekabeti rettikleri rnlerde veya tketilen lkelerde deil, kullandklar tedarik zincirleri arasnda olacaktr Prof. Martin Christopher -Cranfield Universitesi

21

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilem basamaklarn uygulaynz. lem Basamaklar neriler

Savunma sektr, retim sektr ve dier sektrlerde yaplan faaliyetleri Lojistiin sektrlerdeki farkl anlamak ve uygulayabilmek iin tanmlamalarn reniniz. tanmlamalar renmeniz gereken bilgilerdir. Bu prensipleri renmeniz lojistik Lojistik prensipleri reniniz. faaliyetlerin planlanmasnda ve icrasnda size rehber olacaktr. Lojistik unsurlar uygulandklar Lojistiin unsurlarn reniniz. dneme gre farkllklar gsterebilir. Lojistikle ilintili tm kavramlarn neyi ifade ettiini renmeden modern Lojistikle ilintili kavramlar reniniz. lojistik sistemlerini tam olarak anlamak ve uygulamak mmkn deildir. Gerekli olan ihtiyalarn belirlenmesi, planlanmas, kontroller, bteleme, fonksiyonellik, rn tasarm, teslimat Dier nemli lojistik terimleri reniniz. sonras dnem, mteri istek ve ihtiyalarnn karlanmas amacyla yaplan uygulamalar iin terimleri renmeniz gereklidir. Geri dn lojistii ilemleri bir firmann baars ve krll iin en az ileri lojistik sistemleri kadar kritik bir neme sahiptir. Askeri lojistikte Tersine lojistiin nemini kavraynz. istihbarat ve taktik adan ve lke ekonomisi asndan geri dn lojistii hayati neme sahiptir. Kavramanz gereken nemli bir bilgidir. Mteri ihtiyalarn iyi bir ekilde tanmlamas ve bunlarn rnde Konfigrasyon ynetimini reniniz. yaplandrlmas iin renmeniz gereken bilgidir.

22

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz. Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. ( ) Mterilerin ihtiyalarn karlamak zere her trl rnn, servis hizmetinin ve bilgi aknn, balang noktasndan (kaynandan) tketildii son noktaya (nihai tketiciye) kadar olan tedarik zinciri iindeki hareketinin etkili ve verimli bir ekilde planlanmas, uygulanmas, tanmas, depolanmas ve kontrol altnda tutulmasna lojistik denir. 2. ( ) Lojistik sadece maddelerin bir yerden baka bir yere ulatrlmasdr. 3. ( ) Lojistik tekilat ve usullerin deien durumlara, grevlere ve konseptlere uyum salayabilecek bir yaplanma iinde olmasna elastikiyet prensibi denir. 4. ( ) Temin ve tedarik faaliyetleri; aratrma, tasarm, gelitirme, retim srelerinden oluur. 5. ( ) Temin tedarik kullanlmaktadr. lojistii kavram, datm lojistii olarak da

Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru kelimeleri yaznz. 6. 7. 8. 9. Ekonomi prensibi en az masrafla maliyet-etkin bir ekilde .. destein salanmasdr. . . fazla stoktan yerine srdrlebilirlik ve karlanabilirlik esas alnmaldr. Biliim faaliyetleri; bilgisayar benzeri biliim teknolojisi rnleri .. . olarak sralanabilir . ; lojistik faaliyet sonucu elde edilen rnn imalat nn tamamlanp tketici veya kullancya verildikten sonra balayan ve elden karlncaya kadar geen sretir. stenmeyen malzemelerin (kutular, ieler gibi) geri dntrlmesine ve iadelerin veya defolularn dier maazalara (fabrika sat maazalar, bitpazarlar gibi) yeniden dnmesine yardm ettii iin evreye duyarl lojistik olarak da bilinen lojistie .. lojistii denir.

10.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Kontrol Listesine geiniz. 23

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Lojistiin sektrlerdeki farkl tanmlamalarn rendiniz mi? Lojistik prensipleri rendiniz mi? Lojistiin unsurlarn rendiniz mi? Lojistikle ilintili kavramlar rendiniz mi? Dier nemli lojistik terimleri rendiniz mi? Tersine lojistiin nemini kavradnz m? Konfigrasyon ynetimini rendiniz mi?

Evet

Hayr

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

24

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Ofis, ortamnda, bilgisayar, faks, yazc, el terminali, gibi donanm ve ara gereleri kullanarak, ISO kalite standartlarna uygun ekilde, lojistikte temel konular ve temel lojistik faaliyetleri kavrayacak, lojistikte d kaynak kullanm ve taraflarn bilecek, ilemlerini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Lojistikte temel konular nelerdir?Aratrnz. Malzeme ynetiminin bileenleri hakknda bilgi edininiz. Lojistik iletmeler faaliyet gsterdikleri pazarlar yakndan tanmak iin hangi sorulara cevap ararlar? Aratrnz. D kaynak kullanm ne demektir? Aratrnz. Aratrmalarnz srasnda elde edeceiniz resim, dergi, blten, katalog vb. dokmanlar snf ortamnda arkadalarnzla paylanz. Aratrma yaparken evrenizde bulunan lojistik firmalardan, iletmelerin lojistik birimlerinden ve depo hizmeti veren firmalardan yararlanabilirsiniz. Ayrca, lojistik iiyle uraan firmalarn internet sitelerinden gerekli bilgi ve dokmanlar edinebilirsiniz.

2. LOJSTKTE TEMEL KONULAR, FAALYETLER VE DI KAYNAK KULLANIMI

2.1. Temel Konular
2.1.1. Malzeme Tedarik Ynetimi
Malzeme ynetimi, ham madde ve stok ynetiminin, blmlerin ve tedarik srecinin kontrolnn ele geirilmesi ile ilgilidir. Daha detaya inilirse, malzeme ynetimi; malzeme ak evrimlerinin, rnlerin satn-alma ve i kontrol srecinde nihai rnlerin depolanmas, tanmas ve datmyla ilgili olarak planlama ve kontrol faaliyetlerinin tmn barndran bir sistemdir.

25

ekil 2.1:Malzeme tedarik ynetimi

Malzeme ynetimi, irketin farkl birimlerinin maksimum koordinasyon ve optimum harcama ile malzeme teminini salamaya yarayan bir fonksiyondur. Balca amalar, satn alma, mal girii ve stok ynetimini en efektif ekilde gerekletirmek, tutarl bir muhasebe yaps oluturmak, malzeme maliyetini minimize etmek, kaliteyi artrmak ve yeni temin kaynaklar bulmaktr. Malzeme ynetiminin balca bileenleri ise; Malzeme ihtiya planlamas, satin alma, stok ynetimi ve fiziksel envanter, lojistik fatura kontroldr.

2.1.1.1. Malzeme htiya Planlamas (MP)

MP, planlanmas istenen organizasyonel yapda, hangi malzemenin ne kadar miktarda ve ne zaman gerektiini belirlemeye yarayan, stok takibine olanak salayan balca planlama aracdr. Malzeme ynetimi gemi tketim deerlerini baz alarak, ister tahmine dayal, ister dier istatistiki yntemleri kullanp gelecekteki gereksinimleri belirlemek iin kendi yapsndaki bu planlama aracndan faydalanr. Tketime dayal malzeme ihtiya planlamasnda kullanlan balca modeller; yeniden sipari seviyesi planlamas, tahmine dayal planlama ve zamana dayal (ritmik) planlamadr.

26

Yeniden sipari seviyesi planlamasnda, sistem kullanlabilir stoun, belirlenen sipari seviyesinin altna dp dmemesine gre alr. Tahmine dayal planlama, gemi dnemlere ait malzeme tketimlerini, tahminleri ve gelecekteki gereksinimleri baz alarak ve eitli tahmin modellerini kullanarak ihtiya planlamas yapar. Zamana dayal (ritmik) planlama, eer tedariki haftann sadece belirli bir gn teslimat gerekletiriyorsa, bu malzemeyi bu ritme dayal planlayabilinen bir aratr.

2.1.1.2. Satn Alma

Dardan tedarik edilecek malzeme ihtiyalarnn belirlenmesinden malzemenin depoya giriine kadarki sreci kapsar. Bu sre dhilnde, satn alma taleplerinin yaratlmas, tekliflerin alnmas ve takibi, kotalama ve satc listelerinin bakm, satc szlemeleri, tedarik kayna belirleme, otomatik satc tayini, satn alma siparii yaratlmas ve takibi, duran varlk veya hizmet almlar gibi sreler yer alr. Bu srelerin byk ounluu dier blmlerle de entegrasyon hlindedir; satn alma talepleri ve siparileri yaratldklar anda malzeme ihtiya planlamas tarafndan dikkate alnr, muhasebe ve maliyet blmleriyle ve zel sipari trleriyle entegre alr. Yine siparie istinaden mal girii yapldnda stok ynetimi ve muhasebe tarafndan, fatura girii yapldnda ise fatura kontrol ve muhasebe blmlerine de etkileri e zamanl olarak yansr

2.1.1.3. Stok Ynetimi

Malzeme stoklar miktarsal ve deersel olarak tutulur, mal girii, mal k, stok transferleri gibi her trl malzeme hareketinin yaratld ve fiziksel envanterin bakm yaplr. Stoktaki deiimleri gz nne alarak stoklarn son durumunu sistemde gerek zamanl olarak gnceller. Malzemenin stok durumunu, stok trlerine gre (tahditsiz, bloke, kalite zel stoklar vb.) grntlemek her zaman mmkndr. Ayrca, her stok hareketinde, malzemenin miktar gncellemesinin yannda deer gncellemesi de yaplabilir. Sistemdeki konfigrasyona gre, maliyet blm ve muhasebe blmndeki gelir-gider hesaplar stok ynetimiyle %100 entegre olarak almakta, bu sayede malzemenin stok maliyetini ve toplam deerini, her mal hareketinin kendi bana miktarn ve deerini takip etmek mmkn olacaktr.

2.1.1.4. Lojistik Fatura Kotrol

Satcdan tedarik edilen mala karlk faturasnn giriinin sisteme yapld bileendir. Bu bileen de malzeme ynetimi ve muhasebe blm ile tam olarak i ie gemi olup, sistemdeki her fatura giriine istinaden muhasebe tarafnda da e zamanl olarak muhasebe belgesi oluturulmaktadr. Getiriler Malzeme ynetimi ile tm tedarik ve stok ynetimi sreleri , iletmenin dier tm sreleri ile entegre bir ekilde tek bir sistem zerinde modellenir. 27

Otomatik tedarik kaynai belirleme, satnalma taleplerinin otomatik olarak siparie evrilmesi, elektronik ortamda belge onay gibi fonksiyonlarla srelerin otomasyonu salanr ve bu sayede verimlik artar. letme, farkl departmanlarn ayr ayr sistemlerde oluturulan birbiriyle tutarsz veri ynlarnn konsolidasyonu ile uramak yerine, SAP ortamnda oluan karlatrlabilir, analiz edilebilir bilgiler ile salkl bir karar destek sistemine kavumu olur. Tedariki deerlendirme olanaklar ile tm tedarik ann izlenmesi, bu sreteki problemlerin daha gereklemeden tanmlanmas ve dzeltici nlemlerin alnmas salanr. letme bnyesindeki satnalma aklar elektronik ortama tanarak, tm tedarik sresinde ciddi ksalmalar elde edilir. Tedarik srasnda meydana gelen yan masraflarn etkin planlanmas, kontrol ve analizi mmkn hle gelir. Finansal blmlerle entegrasyon sayesinde bte kontrol, nakit ak planlamas gibi imknlar kazanlr. Stok verilerindeki gerek zamanllk ve tutarllk ile stok maliyetlerinin drme adna daha salkl ve doru kararlar alnr.

2.1.2. rn Datm Lojistii

rn datm ynetimi kresel rekabet ortamnda iletmeler iin stratejik bir nem arz etmektedir. Bu kapsamda yurt ii ve uluslararas alclara ynelik datm sisteminin kurulmas, datmn planlanmas, sevkiyatn gerekletirilmesi ve tam zamannda doru ekilde kar tarafa ulatrlmasna kadar bir dizi faaliyet srekli bir dinamizm hlindedir. rnlerin mterilere ve nihai tketicilere ulatrlmas anlamna gelen datm lojistii, mterilere (son kullanclara); doru eyalarn, doru miktarda, doru zamanda, doru yerde, istenilen kalite ve uygun maliyetle teslimini amalamaktadr. Datm ilevinin temelini oluturan eyalarn teslimat eitli ekillerde olmaktadr. retim srecinin hemen ardndan, retim yeri veya tketim noktas yaknndaki datm merkezinden, Lojistik hizmet salayclar tarafndan iletilen datm depolarndan gerekletirilmektedir.

28

ekil 2.2: letmedeki datm lojistii

2.1.2.1 .Datm Kanal Alternatifleri

retim srecini tamamlam rn ve eyalar, iletmeden veya fabrikadan nihai tketici ya da rgtsel alclara eitli ekillerde ulaabilmektedir. rnler iletmeden alclara dorudan ulaabilecei gibi toptanc, perakendeci olarak da adlandrlan arac unsurlarla, yani datm kanallar araclyla da ulaabilmektedir. Datm kanal yeleri olan arac unsurlar, tketim rnlerinde ve endstriyel rnlerde farkllk gsterebilmektedir.

ekil 2.3: Tketim rnlerinde datm kanal alternatifleri

29

Tketici rnlerinde en ok kullanlan datm kanal alternatifleri ise aadaki gibidir: retici-Tketici retici-Perakendeci-Tketici retici-Toptanc- Perakendeci- Tketici retici- Acente-Perakendeci- Tketici retici- Acente- Toptanc- Perakendeci- Tketici

Endstriyel rnlerinde en ok kullanlan datm kanal alternatifleri ise aadaki gibidir: retici-rgtsel alc retici-Distribtr-rgtsel Alc retici-Acente-rgtsel Alc retici-Acente-Distribtr-rgtsel Alc

Lojistik iletme faaliyet gsterdii pazarlar yakndan tanmak mecburiyetindedir. Tketici ve rgtsel pazarlar iyi analiz edebilmeli sektrlerdeki tama ve lojistik hareketlerini detayl olarak incelemelidir. Bylelikle iinde bulunduu pazarlar hakknda derinlemesine bilgi sahibi olacaktr. Bu bakmdan aadaki sorularn cevaplandrlmas yerinde olacaktr: Lojistik iletme iin en elverili pazar hangisidir? Sektr datm faaliyetlerinde nelere ihtiyac vardr? Datm kanal yelerinin gereksinimleri nelerdir? Profesyonel datm hizmetlerinden kimler yararlanabilir? Hedef pazarda nasl bir katma deer yaratlabilir? Hedef pazarda ne gibi sorumluluklar alnacaktr? Lojistik iletmenin hedef pazardaki rol ne olacak? Hangi hizmetler mteriye sunulacak? Kimlerle rekabet edilecek?

Btn bu sorular ve hazrlanacak olan cevaplar, lojistik iletme iin hayati neme sahip olup planl, programl bir alma iin yol haritas salayacaktr. Tamaclk ve lojistik hareketlerinin youn olduu pazarlar tespit edilerek tesadfi iler yerine uzun dnemli ibirlii iin potansiyel mteri profilleri ortaya karlacaktr.

2.1.2.2. Lojistik iletme ve Yurtii Datm

Ulusal (yurt ii) ve uluslararas pazarlarda rekabetin giderek iddetlenmesi iletmeleri daha hzl, esnek ve az maliyetli hizmet salamaya ynlendirmektedir. Bu kapsamda gerek tedarik gerekse datm lojistiinde lojistik hizmet salayclara olan talep de giderek artmaktadr.

30

ekil 2.4:Yurt ii datm

zellikle ulusal pazar iinde gerekletirilen datm hizmetleri uluslararas pazarlara gre byk avantajlar da beraberinde getirmektedir. Corafi yaknlklar, faaliyette bulunulan pazarn iyi bilinmesi, snr ve gmrk geilerinin olmamas, uluslararas belgelerini hazrlanmamas gibi birok kolaylk bulunmaktadr.

2.1.3. retim Lojistii

retim lojistiinin hedefi, zamannda ve hesapl bir ekilde doru malzemelerin, doru yerde, doru zamanda ve doru miktarda olabilmesini salamaktr. retim lojistiinin grevi, materyalleri, retim yerlerinde hazr etmek, iletme ii ve iletmeler arasnda ve allan yerlerde malzeme sevk ve naklini salamak, optimize etmek ve uygulamaktr. retim lojistii; materyal ve enformasyon akn, retimden datm deposuna ve montaj hatlarndan onlara ait retim deposuna kadar her yerde planlar, oluturur, kumanda ve kontrol eder.

2.1.4. D Kaynak Kullanm Ynetimi

Bu konu 2.blmde ayrntl olarak anlatlmtr.

2.1.5. Verimlilik Analizleri

letmeler deien evre artlarna hzla uyum salamak zorundadr. Bu da esnek organizasyon yapsn ve esnek planlamay gerekli klmaktadr. Organizasyonda tm birimlerin hedefi verimliliin artrlmasdr. Verimlilik, en basitiyle, birim girdi bana retilen kt olarak tanmlanmaktadr. llmesi ise retim planlama ve bu planlardan elde edilen sonularn deerlendirilmesi ile mmkndr. Japon Verimlilik Merkezi,Doru olan ileri, doru biimde ve ekonomik bir alma ile gereklemeyi hedefleyen aklc bir yaam biimi tanmyla verimlilik kavramna felsefi olarak yaklamaktadr. 31

Byme ve gelime abalar sonucu giderek karmaklaan bilgi aklarnn ynetimi, rekabetin zorlamalar, teknolojinin giderek snrlarna dayanmas i dnyasn zorunlu olarak farkl zm araylarna yneltmitir. retim iin ihtiya duyulan girdileri ve bunlardan elde edilen rnlerini lmeyen ya da lemeyen iletmelerde retim verimlilii hesaplarndan sz edilemez. Bu nedenledir ki u sz ok yerindedir: lmediinizi iyiletiremezsiniz. lmek bilmek, bilmek ynetmektir. Her iletme maliyetlerini drmek, piyasalarda tutunmak, rekabet ansn elinde bulundurmak ister. Bunun sadece ham madde-malzeme ya da iilik gibi girdileri ucuz elde etmekle veya daha ucuz makine kullanmakla olmayacan vurgulamak gerekir. Maliyetlerde ucuzlatmann verimlilikten getiini ve maliyet analizlerinin yaplmas ile hangi srelerin iyiletirilmesinin gerekeceine salkl karar verilebileceinden sz ediyorum. ie girmi Verim ile Maliyet kavramlarnn birinde yaplan iyiletirme dierini de iyiletirmektedir. Her iki kavram da girdiler ve ktlara yani retilen rnlere ve bu retim iin harcanan iilik, makine, enerji, zaman, sermaye gibi parametrelere bamldr. Zaman herkes iin ayndr, llmesi kolaydr ve kyaslamada en uygun ve en yaygn l kriteridir. Eer bir iletme, birim ii ya da makine saatteki retimini hesaplar, bunu sektr deeri ya da kendi verileri ile kyaslama yapyorsa burada verimlilik analizleri yaplyor demektir. Burada finansal deerlerden ok birim zamandaki ktlarn miktarlar enflasyondan arndrlm deerlerdir. gn ya da alma saati farkllklarndan gelecek miktar farkllklar elimine edilmi ve birim zamana indirgenmi deerlerin kyaslamas yaplmaktadr. Verimlilii artrma ve maliyetleri drme abalar, ynetici liderlerinin standardn ykseltmek ve baz esaslar saptamak bakmndan nemlidir. Verimlilik analizleri ve performans deerlendirmesi, iletmelerin ayrtrlm maliyetlerini bilmelerini de gerekli klyor. nk yaplan lme ve analizlerin, yneticiye olduu kadar kuruma yansyan sonular da olacaktr.

ekil 2.5 :Verimlilik emberi

32

Analiz, ayrtrmak paalar tek tek incelemek olduuna gre; verimlilik analizleri ile retim planlama raporlar gibi nesnel lmlerden elde edilecek sonularn karlatrmas ve deerlendirilmesi, bir anlamda rnn maliyetini oluturan ham madde, malzeme, direktendirekt iilikler, enerji gibi girdilerin paylarnn ayr ayr hesaplanmasdr. Buradan hangi giderlerin iyiletirilebilecei daha kolay grlr ve iyiletirme abalarnn sonularnn izlenebilirliine imkn verir. Verimlilik lmlerinden sonra ayrtrlm maliyetlerin hesaplanmas da son derece kolay ve salkl olabilmektedir. Verimlilik lmleri e ayrlr: Ksmi verimlilik ok eli verimlilik Toplam verimlilik

Bunlardan en yaygn olan ksmi verimlilik hesaplamasdr.

2.1.5.1. Ksmi Verimlilik

retilen ktnn (rn), girdilerden sadece birine oranlanmas ile bulunur. yle ki; iletme, retimini sadece iilik saatine bler ve birim ii saatinde retilen kt bulunursa burada sadece iilik verimi hesaplandndan ksmi verimlilik adn alr. Makine verimi, enerji verimi, ham madde ya da malzeme verimi hesaplamaya dhil edilmediinden ve tek bir girdiye gre hesaplandndan ksmi verimlilik olarak tanmlanmaktadr. letmenin rettii rn iin harcad ii saatini, makine saatini, kw saati hesaplamak ve rettii rn de lmekle bu girdiler iin ksmi verimliliin ayr ayr hesaplanmas artk lise matematiinden ibaret, kolay bir ilem olduu sylenebilir. Gerekli olan, bu girdileri kontrol ve kayt altna almak ve de lmektir.Bir ii saatindeki retim, bir makine saatteki retim ya da bir kw saatteki retilen miktarlarnn hesaplanmas ve bunlarn sektrde kabul grm deerlerle karlatrmas ynetim iin nemli verilerdir. Sektr deeri yoksa, iletmenin kendi deerleri ile karlatrmak, iletmenin kendisini kendi verileri ile kyaslamas demektir. Zaten verimliliin baka bir tanm da Bir iletmenin ne kadar iyi olduunun genel lsdr eklinde yaplmaktadr. letmenin verimini kendi iinde karlatrmak kendisini srekli kontrol etmek ne kadar iyi olduunu grmek demektir.

2.1.5.2. ok eli Verimlilik

ktlarn birden fazla girdi toplamna blnmesi ile bulunan verimlilik hesabdr ancak bu yntem pek kullanlmamaktadr.

33

2.1.5.3. Toplam Verimlilik

Toplam ktnn girdilerin toplamna blnmesi ile hesaplanan verimdir. Bu hesaplamann tm iletmeler iin kendi durumunu bilmesi adna gerekli olduu sylenebilir, ancak kullanlmas fazla yaygn deildir. Nedeni bu hesaplamalarn glnden ve bilinmemesinden kaynaklanmaktadr. Bu konudaki glklerin banda; ktlardaki eitlilik ve farkllklar olan iletmelerde rnleri ortak l altnda toplamann hesaplama gerektirmesidir. kinci neden bu hesaplamann salayaca yararn farknda olmamalar ve bunun iin herhangi harcamaya katlanmak istememeleridir. Verimlilik analizi ve hesaplamasndan ama: iyiletirme abalarnn nerelerde yaplaca ya da hangi aktivitelerin iyiletirilmesi ile verimliliin artacan saptamak iindir. letme yneticileri maliyetlerini ayrntl olarak hesaplar ve bunlar aylk olarak izlerse maliyetlerindeki deiimlerin nedenlerini de kolayca saptayabilir. Buradan giderek hangi girdilerde iyiletirme yapabileceklerini de kolayca grebilirler. KOBlerde alnan geri bildirimlerden, ii ya da makine verimi gibi ksmi verimliliklerini hesapladklar ancak aylk iletme verimi ya da ortalama verimin hesaplamann yaygn olmad ynndedir. rn eitleri fazla ve bunlar miktar olarak toplamakta glkleri olan iletmeler toplam verimlerini hesaplamakta doal olarak glk yaayacaktr. Zira elmalarla armutlar toplamak gibi bir hataya dmemek iin bu farkl ktlar tek cinse indirgeme yntemlerini, edeer rn, ortak l gibi kavramlar kullanarak dnm salamak gerekmektedir. letmelerin Kurumsal performanslarn belirleyen Toplam verimliliin rn eitleri fazla da olsa retimlerini tek cins altnda toplayabilecek yntemleri kullanmas hlinde ortak l saptamas durumunda, iletmelerinin toplam verimini hesaplamas pek de zor deildir. Bu sayede her ay iletmesinin aylk ortalama verimini, yani kurumsal performansn bilen bir iveren ya da ynetici nlem alr ve hedef belirler. Bu da nemli bir avantaj saylr.

2.1.6. Stok Devir Hz

Stok devir hz (dnme abukluu) oranlar, stoklarn ortalama ne kadarlk sre iinde, sat veya kullanma yoluyla tketildiini bir baka ifade ile ne kadar hzla paraya evrilebileceini gsterir. Bir retim sisteminde retilen rne dolaysz veya dolayl olarak katlan btn fiziksel varlklar ve rnn kendisi stok kavram iindedir. Tedarik veya retim yoluyla elde edilen, kullanlmadan veya mteriye arz edilmeden nce az veya ok belirli bir sre bekletilen mal miktarna stok denilmektedir. Sipari zerine alan kk lekli iletmelerde stok bulundurmaya pek fazla gerek olmaz. Zira sipari alndktan sonra hammadde ya da malzemeler tedarik edilir ve rn retildiinde mteriye derhal teslim edilir. retim sistemi bydke, hele rn eidi arttka tedarik, talep ve rne ilikin faktrlerdeki belirsizlik ve aralarndaki ilikinin karmakl stok bulundurmay zorunlu klar. retim ve satlarn birbirine paralel gitmesi ve bunun sreklilii baz durumlarda imknszdr. retim srasnda makina kapasitelerinin mmkn olan en yksek dzeyde 34

kullanlmasdr. yklemenin dzgn yaplabilmesi ve hazrlk maliyetlerinin drlmesi retim hznn sabit tutulmas ile gerekleebilir. Bu durumda retimin satlarn stnde gitmesi hlinde artan miktarn stoklanmasn, aksi durumlarda da stoktan sat yaplmasn gerektirir. te bu nedenledir ki lojistik, stok ve stok kontrol iletmeler iin gerekli ve nemli kavramlardr. Stok bulundurulmas, eitli maliyetlerin ortaya kmasna sebep olur. Buna karlk retim hznn dzgn yrtlmesi ve mteri isteklerinin zamannda karlanmas ile salanan mteri memnuniyeti de nemli avantajlar salar. Byle olunca da stok ynetimi iletmelerin retim politikalarnda nemli bir yer tutar. letme yneticileri stoklama politikasn iletme artlar ve olanaklarna, piyasa hareket ve koullarna gre uygun saptamak gibi hassas bir grev ve sorumluluk stlenmi olmaktadr.

2.1.7. Ara ve rn Sevkiyat Ynetimi

rnler mteri zelliklerine gre gruplandrdktan sonra en uygun tama tr ve aralar seilir. Forklift, palet ve ayarl rampa gibi depolamada kullanlan aralar ykleme srelerinde kullanlan temel ara ve gerelerdir. Ykleme yapldktan sonra sevkiyat ilemi gerekletirilir. Barkod etiketleri el terminallerindeki bilgiler bilgisayara yklenir. Bilgisayardan gnlk sevkiyat raporu alnarak eyalarn stoktan dm yaplr. Mteriden gelen irsaliyeler tanzim ve sevk tarihini, eya(rn) ismini, rn kodunu, mteri ismini, mteri kodunu, mteri adresini, vergi numarasn, telefon numarasn, sipari numarasn, sipari tarihini, rn miktarn ve ambalaj adetini ihtiva eder. Ayrca zel durumlar iin bir ksm mevcuttur. Mteriye ait zel notlar (sipari nu. vb.) gibi varsa irsaliye zerine not edilir. Paletli ise palet says yazlr. Ara ofrleri, eyalar doru ve eksiksiz aldn, brandasn ektiini teyid ederek irsaliyeleri imzalar ve sevk esnasnda olabilecek her trl aksakln sorumluluunu da yklenmi olur. Ayrca yklenen eyalar ile ilgili dier belgeler (analiz sertifikas vs.) varsa bunlar da aldn gsteren ksm imzalar ve gittii alcya teslim ettiine dair imzalattrlr. Eya faturalar mteri tarafndan malla birlikte gnderilebilecei gibi, sevkiyattan sonra ayrca alclara gnderilebilir. Ara ofrleri sevk irsaliyelerini 1. ve 2. nshalarn ve dier teslim edilmesi gereken belgeleri alclarna ulatrmak zorundadrlar. rsaliye yasa gerei 2 nsha dzenlenmek zorundadr. Teslimatn salandnn belgesi olarak kullanlabilmek iin mteriye mal ile birlikte giden suretler dnda baka nshalar da eklenmeli ve teslim kant belgesi olarak bu nshalar kullanlmaldr. Tarih srasna gre hangi plakal araca ne kadar irsaliye verildii kayt altna alnmaldr. Sevkiyat yaplan ve mteriden teslim onay alnarak geri gelen irsaliyelerin kontrol yaplr. Ayrca teslimat yaplan gnderilere ait bilgiler bilgisayar ortamna girer. Geri gelen alc onayl irsaliye nshalar ile birlikte teslim bilgileri mterilere iletilir. Teslim bilgisi raporu karlr.

35

2.2. Temel Lojistik Faaliyetler

2.2.1. Sipari leme
Lojistik i srelerinin baarsnda kilit nokta, mteri siparilerinin yerinde ve zamannda, mteriyi tatmin edecek bir sonula teslim edilmesidir. O nedenle bu srecin en doru teknik ve yntemler ile ynetilmesi nemlidir. Bu noktada bilgi ynetimi ncelikli deerlendirilmelidir. Lojistik hizmetlerde bilginin doru ynetimi; Hizmetin retilmesi (Sipariin alnmas, yeterliliinin sorgulanmas, teslimatn programlanmas ve faturalandrma ilemlerinde kolaylk salanmas) Etkin tedarik zinciri ynetiminin salanmas Zaman, yer ve biim esnekliinin salanmas

vb. konularda nemli rol oynamaktadr. Lojistik bilgi sistemi temelde sipariin ynetimidir. Sipari ynetimi ise; mteri hizmet kalitesinin gstergesi olarak grlmektedir. Bu noktada hedeflenen en stn hizmeti sunma ise; bunun iin, siparilerin planlanmas, alnmas, aktarlmas, ilenmesi, hazrlanmas ve yollanmas srasnda bilginin, envanterin ve dokmantasyonun eksiksiz yaplmas ve srelerin hzl bir ekilde takibi ile teslim sresinde nemli bir ksalma salanabilmektedir. Bunun iin ilemlerdeki etkinlii artrabilmek zere, kurallarn ve iletiim standartlarnn belirlenmesi, niteler aras iletiimin eksiksiz salanmas, ortalama ilem hacminin bilinmesi ve gnlk faaliyetlerin planlanmas gereklidir.

2.2.2. Talep Planlamas ve Takibi

Talep ynetimi; bilgiye dayal olarak talebin maksimum dzeyde karlanmasn, buna karn, gecikme sresinin, giderlerin, maliyet ve envanterin (stoklarn) aalara ekilmesini amalamaktadr. Bu noktada zincir halkalar arasnda doru ynetilen bilgi iletiimi ile talebin tahmini daha kolay yaplabilmektedir. Talebin doru tahmini ve esnek retim yetenei ile talep ynetimi gerekleebilmektedir.

2.2.3. Tama
Tama dar anlamda bir nesnenin (eya, rn, yk veya mal) bir yerden baka bir yere nakli olarak belirtilebilir. Tama hareketinin balangcn retim blgeleri, bitimini ise tketim blgeleri oluturmaktadr. Geni anlamda tama faaliyeti ise; mteri ihtiyalarnn giderilmesi amac ile retilen mallarn ihtiya duyulan blge ve merkezlere zamannda ulatrlmasdr. Burada ama sadece maln bir noktadan dierine iletilmesi deil, bu ilemin en doru ekilde, en hzl, en gvenli ve en ekonomik yntem ile gerekletirilerek, uluslararas iktisadi ve sosyal gelimede lokomotif g olma niteliinin yerine getirilmesidir. Bu yn ile tamaclk, ulatrma fonksiyonunun yan sra, ykn tanmas iin gerekli evraklarn hazrlanmasndan, maln, eyann mteri deposuna teslimine kadar, eitli hizmetleri de ieren kapsaml ve karmak bir dizi faaliyet alan olarak grlmektedir.

36

2.2.4. Depolama ve Antrepo lemleri

Tedarik zincirinin en nemli halkalarndan ve fiziksel datmn gereklemesinde de nemli noktalardan biridir. Depolar; ham madde, yar tamamlanm ve tamamlanm mamullerin bekletildii ve bulundurulduu yerlerdir. Depolama ilevinin temel amac, bir taraftan retim iin gerekli tm girdi kaynaklarnn retim sahalarna, dier yandan ise byk miktarlarda ve mteri siparilerine gre dzenlenmi nihai rnlerin pazara olan hareketine kolaylk salamaktr. Uluslararas lojistik faaliyetlerin yrtlmesi srasnda gnderenden mteriye mal sevkiyatnda; mallarn birletirilmesi, konsolidasyonu vb. faaliyetleri iin ara nokta ve terminaller olarak depolar ve antrepolar nemli rol stlenmilerdir. Antrepolar ise, mal ve eyalarn miktar, kalite ve zelliklerinin incelenip, kymet tespitinin yapld ve uygun artlarda korunmalarnn gerekletirildii, gmrkl sahalarda kurulan, Gmrk Kanunu ve Gmrk Ynetmeliinin ilgili maddelerinde belirtilen zellikleri tayan yerler olarak uluslararas lojistik i aknda ara noktalardan biridir. Antrepo hizmetlerinin de gnmzde lojistik firmalar tarafndan stlenildii grlmektedir.

2.2.5. Elleleme
Geici depolanan eyann grn ve teknik zelliklerinin deitirilmemesi kouluyla, ayn durumda muhafazalarn salamak zere gmrk idaresinin izni ve denetlemesi altnda baz ilemlere tabi tutulabilir. Bu ilemlere elleleme ad verilir ve aadaki trden ilemleri kapsamaktadr: Kaplarn tamiri veya salamlatrlmas Kaplarn yenilenmesi Eyann havalandrlmas Kalburlama Byk kaplardan kk kaplara boaltma veya kaplarn birletirilmesi Kartrma Yeni kap eitleri yapma Kaplardan rnek veya numune alma

Elleleme ilemi; rnlerin tanmas, depolanmas ve yklenmesi srasnda yaplmakta ve bu ilem srelerin verimliliini dorudan etkilemektedir. rnn deerinde deiiklik yaratmayan, katma deer salamayan, ancak doru yaplmadnda rnn deerinde kayba neden olan bir ilemdir.

2.2.6. Ambalajlama
rnlerin reticiden tketiciye kadar uzanan datm zincirinde gvenli ve hasarsz ulamnn salanabilmesi iin kullanlan koruyucu aralarn tmdr. Ambalaj, rnn tm yaam sresince ekonomik ve evreye duyarl olarak, korunmasn, kontrol altna alnmasn, barnmasn, sunumunu, tantmn ve tamay kolaylatrmay salamaldr. Ambalajlama son dnemde lojistik firmalarnn stlendikleri bir ilem sreci ve iletmelere sunulan nemli bir hizmet hline gelmitir. 37

2.2.7. Paketleme
Paketleme d ticarette i aknn baarsnda dorudan etkisi olan bir ilemdir. rnn kalitesinin fiziki adan olduu kadar retim ve tketim koullarnn korunmas asndan da paketleme konusunda dikkatli olmak gereklidir.

2.2.8. Sigortalama
D ticarete konu olan mallarn taraflar arasndaki anlama hkmleri gereince sigortalanmas gerekmektedir. Sigortas yaplmam mallarn tanmas sz konusu olamayaca gibi, banka ve gmrk ilemlerinin gereklemesi de zordur. O nedenle d ticarete konu mallarn sigortalanmas ve belirli risk unsurlarna kar gvence altna alnmas, bir yandan hukuki yn ile zorunluluk iken, dier yandan da taraflar arasndaki gven ortamnn domas ve tanan mallarn ortaya kabilecek risk unsurlarna kar en azndan deerlerinin korunmas asndan nemli grlmektedir. Sigortalamaya ilikin ilemler ithalat ya da ihracat tarafndan yerine getirilirken, taraflarn aralarnda uzlatklar teslim ekilleri bu noktada belirleyici olmaktadr. Sigorta sorumluluunu stlenen tarafn dier lojistik faaliyetleri iin anlam olduu lojistik hizmet salayc firmalar, gnmzde lojistik firmalarnn hizmet anlayndaki gelimenin de uzants olarak, sigortalama hizmetlerini de verebilmektedirler.

2.2.9. Gmrkleme
Gmrkleme lojistik faaliyetler iinde katalizr rol oynayan, tamamlayc ve destek hizmetlerden biri olarak grlmektedir. D kaynak kullanmnn ilk uygulamalar, gmrk alannda grlmtr. Ulusal snrlarn dna ya da ulusal snrlar dndan yaplacak her trl mal ve hizmet sat ve alnda gmrk mevzuat ile ekillenen gmrkleme ilemleri bir sre olarak nemli olup, bu srecin doru ynetilmesi gereklidir. Gmrk ilemlerinin yrtlmesinde ortaya kabilecek hatalarn, eksikliklerin, iletmeleri ekonomik kayplara uratmas kanlmaz olmaktadr. zellikle ithal ve ihra konusu rne ve ticari ilikide bulunulan lkeye gre farkllaan ve sk deien yasal dzenlemelerin takip edilmesi ve hazrlanmas gereken belgelerde hata yaplmamas gereklidir. zellikle ok kk hatalarn, byk iletmeleri dahi gmrk kaaks ya da vergi karan iletme konumuna sokabildii dnldnde, bu hizmetin konunun uzmanlarn tarafndan yerine getirilmesinin gereklilii aktr.

2.2.10. Mteri Hizmetleri

Servis destei, yerleim, geri dnen mallarn deerlendirilmesi, mal kurtarma ve mteri ikayet ve taleplerinin deerlendirilmesi lojistik i aknda destek hizmetler arasnda yer almaktadr.

2.2.11. Envanter (Stok) Ynetimi

Envanter; retimi istenen dzeyde tutmak, teslim ve sat istenen zelliklere gre gerekletirmek amacyla, malzeme, materyal, yar ilenmi ve tamamlanm rn mevcudunun elde bulundurulmasdr. Envanter ynetimiyle pazara doru mal aknda, hangi noktalarda, hangi miktarda rnn bulundurulaca nemli bir sorun olmaktadr. Envanterin 38

fazla olmas yannda, azl ya da gereken koullarda saklanamamas da ek maliyet unsuru olmaktadr. Gnmzn en nemli iletme sorunlarndan biri de envanterin istenen dzeyde tutulmasdr. Envanterin maliyetler zerine olan etkisi dikkate alndnda; konu lojistik iinde de nemli i srelerinden biri olarak grlmektedir. zellikle iletmelerin retim sistemlerinin bymesi ile rn eidinin artmas, tedarik, talep ve rne ilikin faktrlerdeki belirsizlikler ve aralarndaki ilikinin karmakl envanteri yeterli dzeyde tutma ynndeki uygulamalar nemli klmtr. Hatal envanter ynetimi politikalarna bal olarak, iletme maliyetleri ykselebilmektedir. Zamannda elde bulundurulmayan ok kk malzeme ve paralar yznden, tm retim sistemi tkanabildii gibi var olan mteri potansiyeli de kaybedilebilmekte; buna karlk elde fazlas ile bulundurulan, ancak talebin doru planlanamamasna bal olarak o dnemde retim bandna alnamayan stoktaki girdi kalemlerinin ise iletmeye maliyeti byk olabilmektedir. O nedenle lojistik stratejiler ile bu noktada envanterden kaynaklanan iletme maliyetleri nemli lde drlebilmektedir.

2.3. Lojistikte D Kaynak Kullanm ve Taraflar

Kreselleme sreci ile birlikte gelien koullar tm lojistikileri hizmetlerinde kaliteyi ykseltmeye ama bunun yannda daha ucuz ve daha abuk zmler retmeye zorlamtr. Farkl alanlarda birbirinden farkl sorumluluklar stlenen lojistikiler iin, d kaynak kullanm nemli zmlerden biri olarak ortaya kmtr. Gnmzde her alanda stnlk salayabilmek mmkn deildir. letmeler ve kurumlar, herhangi bir alanda ilevini istenilen seviye ve artlarda yerine getiremiyorsa, bu ilevi ok iyi gerekletirebilen baka bir hizmet sunucuya veya reticiye yaptrabilir. Lojistikte d kaynak kullanm, iletmelerin giderek kendilerine rekabet avantaj salayan yeteneklerine dayal ileri yapmak istemeleri, buna karn, z yeteneklerini kullanlmad ileri, baka iletmelerden alma eilimleri sonucu olumutur. Deiimlere uyum salayabilmek, dalgalanmalardan daha az etkilenmek, gncel ve en son teknolojilerden, bilgi birikiminden hzla yararlanabilmek amacyla "d kaynak kullanm (outsourcing)" yntemi artk tm lojistikiler tarafndan yaygn olarak uygulanmaktadr. Bu blmde gnmz lojistiinin gemiteki uygulamalardan en belirgin biimde ayrld konulardan biri olan ve "outsourcing" olarak da anlan d kaynak kullanm ele alnacaktr.

2.3.1. D Kaynak Kullanmnn Yararlar ve Sorunlar

Lojistik sektrn profesyonellemesinin sembollerinden biri olan d kaynak kullanmnn birok olumlu yn olduu kadar olumsuz ynleri de bulunmaktadr. D kaynak kullanm yaplacak alanlarn seiminde aada belirtilen fayda ve mahsurlarn ok detayl biimde deerlendirilmesi nem tamaktadr.

2.3.2. D Kaynak Kullanmnn Salad Yararlar

Ana ie odaklanmak, kreselleme srecinde yaanan deiim, lojistik zincirini daha karmak hle getirmitir. Rekabet edebilme adna tm imknlarn yabanc kaynaklarda "core competancy' olarak ifade edilen esas ie yneltilememesi hlinde pazar koullar gerei 39

rekabet yarnn gerisinde kalnmas kanlmazdr. Sadece retim sektrnde deil dier sektrlerde de ana ie odaklanlamamas nemli skntlar da beraberinde getirmektedir. nemli miktarlarda teslimat yapan bir deponun kulland forklift aralarn kiralama yoluna gitmesi, depo personelinin bu paralarn bakm onarm iin depolama konusundan farkl bakm konusunda yetimi personeli istihdam etme zorunluluundan kurtarmaktadr. Lojistik sektrnde d kaynak kullanm ile arzu edilen hizmet seviyesi yeterli olmakta, tm sorumluluk d kaynak kullanm irketine devredilmektedir. Hizmet alan firma zamann ve kaynaklarn ana yetkinliine ynelik daha verimli olarak kullanabilmektedir. lk maliyetlerin drlmesi: Elleleme ekipmann temini, otomasyon sistemlerinin kurulmas, ar tonajl ok pahal tayclar, teknik personel temini gibi ok farkl ve geni yelpazede eitlendirilebilecek lojistik alt yapnn oluturulmasnn maliyeti ok yksektir. lek bydke grece olarak daha az artan ilk maliyetin bu zelliinden d kaynak kullanm hizmeti veren iletmeler faydalanmakta bu avantajlarn d kaynak kullanan iletmelere yanstabilmektedirler. letme maliyetin azaltlmas ve sabitlenmesi: D kaynak hizmeti sunan kurumlar mterilerinin herhangi birinin tek bana sahip olduundan ok daha byk bir lee sahiptirler. rnein, sabah ve akam olmak zere gnde iki defa yaplacak personel tamas iin ara satn almak bu aralarn iletme maliyetine katlanmak yerine, d kaynak kullanmna giderek, personel tama maliyetlerinde nemli lde tasarrufa gidilebilmektedir. Aralarn d kaynak kullanmna tahsis eden iletme ise artan zamanda aralarn baka alanlarda kullanarak maliyet konusunda d kaynak kullanarak nemli avantajlar yaratabilir. ngrlebilen maliyetler: Her ne sebeple olursa olsun hizmet maliyetlerinde gnn koullarna gre nemli deiimler yaanabilmektedir. Kaynak planlamasnn ok byk nem tad gnmzde, d kaynak hizmeti sunan kurumlarla yaplan belli sreli szlemelerde tespit edilen giderlerin sabit olmas ok nemli avantajlar salamakta iletmeleri ve kurumlar ek kaynak tahsisi gerektirebilecek srprizlerden korumaktadr. Hizmet standartlar: D kaynak hizmeti sunan kurumlarla yaplan szlemelerde verilecek hizmetin asgari ve azami limitleri net olarak ifade edildiinden d kaynak kullanan irketler alacaklar hizmetin seviyesi ile sknt yaamayacaklar gvencesi iindedirler. alma koullar: ten ayrlma, hastalk, izin gibi insan kayna ile direkt ilintili konularda d kaynak kullanm ok nemli avantajlar salar. gvenlii ii sal gibi iletme ve kurumlar yasal ynden sorumlu klacak birok konuda sorumluluk d kaynak hizmeti sunan kurumlarla devredilmektedir. Teknoloji risklerinin azalmas: letme ve kurumlar uygun olmayan veya a gerisinde kalm teknolojilerin kullanlmak zorunda kalnmas gibi hllerde yaanabilecek sorunlarn sonularn d kaynak hizmeti veren kurumlarla yklemektedirler.

40

2.3.3. D Kaynak Kullanmnda Yaanan Sorunlar

Szleme hkmlerinin yerine getirilmemesi: Hizmet verecek iletmenin szleme hkmlerini, eitli nedenlerden dolay yerine getirememesi riski mevcuttur. Alternatif seeneklerin uygulamaya konulamayaca veya telafi edilemeyecek durumlarda hizmet alan iletme ve kurumlar ok g durumda kalabilir. letme mahremiyeti ve teknoloji hrszl: D kaynak kullanmnda hizmet veren iletme ile ok yakn ibirlii szleme sresi sonrasnda veya sresince iletmeler iin nemli risk tar. Uzun vadeli ibirliklerinin iletmelerin stratejik hedefleri iin tehlikeli olduu bu yzden ou iletmenin bu tr hizmetler iin yaptklar kontratlarda bir yllk sreyi amadklar gzlemlenir.

Asker birliklere, siyasi kurumlara yemek piirme, personel tama gibi lojistik hizmetleri veren iletmeler iin d kaynak kullanmnn gvenlik boyutunun ne kmas doaldr. Bu tip iletme veya kurumlarda "gvenliin risk edilmesi boyutu" ok iyi deerlendirilmeden d kaynak kullanmna gidilmesi sonradan telafi edilemeyecek sorunlar yaratabilir. D kaynak hizmeti veren kurum zerinde etkiyi kaybetme: Uzun sreli olarak bir firmaya balanlmas hlinde, d kaynak kullanmnda oluabilecek alternatiflerin gerektii gibi deerlendirilememesi sz konusu olabilir. D kaynak kullanmnda hizmet veren iletmenin belli bir sre sonra tek alternatif olarak kalmas kurum ve iletmeler iin gerek fiyat pazarlnda gerekse piyasada tutunabilme adna nemli bir risktir. alma huzurunun bozulabilme tehlikesi: nceleri iletme veya kurumlarn kendi kadrolu personeli tarafndan yaplan faaliyetler iin d kaynak kullanmna gidilmesi, bu faaliyetler iin istihdam edilen personeli iinden olmas, daha deiik bir sorumluluk almas veya bulunduu il dnda bir blgeye atama grmesi gibi deiikliklere neden olabilir. Etkilenecek personel saysnn artmas ile daha da fazla olabilecei deerlendirilen bu etki d kaynak kullanmnn olumsuzluklar arasnda saylabilir.

2.3.4. D Kaynak Kullanmnda Taraflarn Fonksiyonlar

nceleri lojistikte ancak faaliyeti talep eden ve bu faaliyeti ona sunan iki taraftan bahsetmek mmknd. Zamanla nc ve drdnc parti olarak adlandrlan iki yeni tarafn sektrde kendini gstermesi ile yeni almlar yaand. Bylece stratejik olarak ifade edilebilen ibirlii ile ok karmak zincirleme bir model ortaya kt. Bu ibirliklerinin teknolojik, ticari ve etik anlamda sorunlar da beraberinde getirdii grld. farkl d kaynak kullanmndan bahsedilebilir: retimde d kaynak kullanm, Katma deer yaratc lojistik, Ulatrma, depolama ve datmda d kaynak kullanm.

almann kapsam dikkate alnarak bu blmde sras ile genel olarak nce nc sonra da drdnc taraf lojistik ele alnacaktr. 41

2.3.5. nc Parti Lojistik (3pl)

nc parti lojistik aslnda yukarda bahsedilen d kaynak kullanmnn kendisidir. Ancak lojistik sektrn deiim sreci iinde drdnc taraf olarak adlandrlan bir baka lojistik tarafn ortaya kmas ile nc taraf veya parti olarak dierinden ayrlmtr. Birok kaynakta "d kaynak kullanm", "outsourcing" ve "nc parti lojistik" ayn hizmeti ifade etmek iin kullanlmtr. rnein, LODER'in tanmna gre nc parti lojistik, "tedarik zinciri iindeki temel lojistik faaliyetlerinden birka (ardk olarak en az farkl faaliyet-rnein depolama, nakliye ve stok ynetimi) konusunda uzman lojistik irketleri tarafndan stlenilmesi" dir. Hemen tm retim merkezlerinin ihtiyac olan ancak rettiklerine direkt olarak girdi salamayan, yemek retimi ve datm, personel ve yk tama, temizlik, haberleme, bakm onarm, eitim gvenlik ve gmrkleme gibi konularda uygulanmaktadr. Hizmeti talep eden taraf genelde hizmetin nasl yaplacan deil ne zaman sonulanacana ve maliyetine younlar. Uluslararas pazarda belli zellikleri ile kendini kabul ettirmi baz iletmelerin belli konularda uzmanlaabilmeleri ancak kendi uzmanlatklar alanlara younlamalar ve yukarda bahsedilen hizmetleri, bu hizmetlerde uzmanlam iletmelerden satn almalar ile gerekletirebilmilerdir. Lojistik sektrde iletme ve kurumlarn d kaynak kullanmn tercih etmelerinin ok farkl nedenleri bulunmaktadr. Kresel pazarlara alan firmalarn lojistik gereksinimleri hzla artmasna ramen, firmalar dhil olduklar pazarlarn koullar ve dzenlemeleri hakknda bilgi ve altyapdan yoksun olduklarndan d kaynak kullanmn tercih etmektedirler. Taleplerdeki dalgalanma ve deiiklikler, maliyeti yksek yatrmlar yerine, dk maliyetli zmler retmeye zorlamaktadr. Tahmin edilemeyen bir yatrm yerine bir d kaynak yklenicisinin kaynaklarndan faydalanarak, sadece kullanlan kadar maliyete katlanarak atl kapasitenin maliyetinden kurtulma gayreti de bir baka d kaynak kullanm nedeni olarak gsterilebilir. D kaynak kullanan kurum ve iletmeler ayn zamanda daha az stok yapma zorunluluu duyarken, toplam alan saysnda da nemli miktarda tasarruf etmektedir. Gereksiz yere alnan risklerin azaltlmas nemli d kaynak kullanm alanlarndandr.

42

ekil 2.6: nc parti lojistik

2.3.6. Drdnc Parti Lojistik (4pl)

Lojistik sektrde bilgi ve rn ak konusunda danmanlk hizmeti veren firmalar "Drdnc Parti Lojistik Firmalar" olarak tanmlanr. Drdnc parti lojistik tedarikileri kapsaml tedarik zinciri zmleri sunmak kendi organizasyonun kaynaklarn, yeteneklerini ve teknolojisini, tamamlayc hizmet salayclarla bir araya getiren ve yneten btnletiricilerdir. Lojistiin tm mr devrinde deer katabilme yeteneine sahiptir. Drdnc parti lojistik kavram, nc parti lojistik firmalarnn yetersiz kalmas nedeni ile 1990'Iarda sonra lojistik sektrde grlmeye balad. Genelde tama, stok ynetimi ve depolama gibi belli alanlara younlaan nc parti lojistikileri, iletme ve kurumlarn karmak lojistik gereksinimlerine cevap veremez oldular. Bu a kapatmak maksadyla 4pl, karmak lojistik zincirin zmleri zerine uzmanlk seviyesinde hizmet verir. Esasen nc parti lojistik uygulama ve hizmet verir. Esasen nc parti lojistik uygulama ve yrtme bazl konular zerinde uzmanlarken 4pl yneticileri ve danmanlar ise stratejik ve teknolojik destekli konulara younlar. Lojistik zincirde etkin olabilmek iin 4pl, lojistik zincirin byk bir blmne mdhil olacak ekilde organize olur. Bu etkinlik iin gerekli altyap ve teknik donanma sahip olmak byk nem tamaktadr. Lojistik zincirin tmne hakim olabilmek adna kresel anlamda gerekli olan tm kaynaklara erimek nem tamaktadr. Bu kaynaklara eriebilmek iin 4pl iletmelerinin konusunda uzman teknik personelin kadrosunda bulundurmak zorunluluu vardr. 4pl iletmelerinin en byk 43

zorluklarndan biri IT teknolojilerine yatrm yapmak zorunda olmalardr. Ayrca hala mali ekinceleri zerinden atamayan iletme ve kurumlarn, 4pl iletmelerle almak konusunda istekli olmamalar ayr bir dezavantajdr.

2.3.7. rnek D Kaynak Kullanma Uygulamalar

D kaynak kullanmnn ilk rnekleri dier birok alanda olduu gibi askeri alanda olmutur. Trkiye'de Silahl Kuvvetlerin yaklak 15 yl nce personel tama hizmeti ile balatt sre ardndan yemek piirme iini sivil firmalara outsource(dkaynak) edilmesi ile devam etmi bugn ok daha ileri noktalara tanmtr. Pazar ekonomisine geile birlikte Trkiye'de serbest piyasada nemli rolleri olan yksek cirolu iletmeler, nce personel tama, evre temizlii, ara kiralama gibi hizmetlerle baladklar d kaynak kullanmn bugn 4pl hizmetleri satn almaya kadar gtrmlerdir. Otomobil reten bir firma rettii otomobillerde kulland binin zerinde muhtelif paray d kaynak yolu ile temin ederken, beyaz eya reten bir firma, Manisa'daki beyaz eya fabrikasnda kulland forkliftleri kiralama yolunu tercih etmitir. Sigara reten bir firma farkl kat tr kullanarak rettii sigaralar iin gereken kat ihtiyacna ilave olarak salaml ile nam yapm karton kolilerini d kaynak kullanarak temin etmektedir. Beyaz eya sektrnn nderlerinden olan bir firma, yzlerce farkl firmadan satn ald ve kendi retmedii paralar kullanarak retim yapmaktadr. Gvenlik konusunda d kaynak kullanmayan iletme yok gibidir. Bu rneklerin says artrlabilir, ancak d kaynak kullanm yapmadan ait olduu kulvarda rekabet edebilmenin imkn olmadnn bilincine varan iletme ve kurumlar yukarda bahsedilen d kaynak kullanmann faydalarn dikkate alarak artk ok daha fazla alanda d kaynak kullanmn tercih etmektedirler.

44

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilem basamaklarn uygulaynz. lem Basamaklar Malzeme reniniz. ynetiminin zelliklerini balca neriler MYnin; planlama ve kontrol faaliyetlerinin tmn barndran bir sistem olduuna dikkat ediniz MPnin; satn alma, stok ynetimi ve fiziksel envanter, lojistik fatura kontrol olduuna dikkat ediniz. Lojistik fatura kontrolnn getirilerini arkadalarnzla tartnz. Datm lojistiinin, mterilere; doru eyalarn, doru miktarda, doru zamanda, doru yerde, istenilen kalite ve uygun maliyetle teslimini amalamak olduuna dikkat ediniz. retim lojistiinin hedefi, zamannda ve hesapl bir ekilde doru malzemelerin, doru yerde, doru zamanda ve doru miktarda olabilmesini salamak olduuna dikkat ediniz. Verimlilik lmlerinin ksmi verimlilik, ok eli verimlilik, toplam verimlilik olduuna dikkat ediniz. Stok devir hznn, stoklarn ortalama ne kadarlk sre iinde, ne kadar hzla paraya evrilebileceini gsterdiine dikkat ediniz. Mteriden gelen irsaliyelerdeki bilgilere dikkat ediniz. Sipari ileme, talep planlamas ve takibi, tama, depolama ve antrepo, elleleme, ambalajlama, paketleme, sigortalama, gmrkleme, mteri hizmetleri, envanter (Stok) ynetimi olduuna dikkat ediniz. D kaynak kullanmnn avantajlarna dikkat ediniz. D kaynak kullanmnda yaanan Sorunlar arkadalarnzla tartnz.

Malzeme ynetiminin bileenlerini reniniz.

Lojistik fatura kotrolnn getirilerini kavraynz. Datm reniniz. lojistiinin, amalarn

retim lojistiinin kavraynz.

hedeflerini

Verimlilik lmlerini inceleyiniz. Stok devir hz (dnme abukluu) oranlarn inceleyiniz. Ara ve rn sevkiyat ynetimi ile ilgili ilemleri takip ediniz.

Temel lojistik faaliyetleri reniniz.

D kaynak kullanmnn salad yararlar reniniz. D kaynak kullanmnda yaanan sorunlar reniniz.

45

LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz. Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. ( ) Malzeme ynetimi; nihai rnlerin depolanmas, tanmas ve datmyla ilgili olarak planlama ve kontrol faaliyetlerinin tmn barndran bir sistemdir. 2. ( ) Malzeme stoklar miktarsal ve deersel olarak tutulur. 3. ( ) Datm ilevinin temelini oluturan eyalarn teslimat retim srecinin hemen ardndan balamaz. 4. ( ) Lojistik iletmenin iinde bulunduu pazarlar hakknda derinlemesine bilgi sahibi olabilmesi iin, lojistik iletme iin en elverili pazar hangisidir? Sorusuna cevap aramas gerekir. 5. ( ) retim lojistii; materyal ve enformasyon akn, retimden datm deposuna ve montaj hatlarndan onlara ait retim deposuna kadar her yerde planlar, oluturur, kumanda ve kontrol eder. 6. ( ) letmelerin maliyetlerini drmeleri, piyasalarda tutunmalar, rekabet ansn ellerinde bulundurmalar iin ham madde-malzeme ya da iilik gibi girdileri ucuz elde etmeleri veya daha ucuz makine kullanmalar gerekir. Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru kelimeleri yaznz. 7. 8. 9. 10. 11. Malzeme ynetiminin balca bileenleri ;malzeme ihtiya planlamas, satn alma, .. . ve . . , lojistik fatura kontroldr. rnler iletmeden alclara dorudan ulaabilecei gibi .., . olarak da adlandrlan arac unsurlarla, yani . .. araclyla da ulaabilmektedir. ., en basitiyle, birim girdi bana retilen kt olarak tanmlanmaktadr. . kullanan kurum ve iletmeler .. . . .. zorunluluu duyarken, .. . .da nemli miktarda tasarruf etmektedirler. .. . , tedarik zinciri iindeki temel lojistik faaliyetlerden birkann konusunda uzman lojistik irketleri tarafndan stlenilmesi dir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Kontrol Listesine geiniz.

46

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri
1. Malzeme ynetiminin zelliklerini rendiniz mi? 2. Malzeme ynetiminin balca bileenlerini rendiniz mi? 3. Lojistik fatura kotrolnn getirilerini kavradnz m? 4. Datm lojistiinin, amalarn rendiniz mi? 5. retim lojistiinin hedeflerini kavradnz m? 6. Verimlilik lmlerini incelediniz mi? 7. Stok devir hz (dnme abukluu) oranlarn incelediniz mi? 8. Ara ve rn sevkiyat ynetimi ile ilgili ilemleri takip ettiniz mi? 9. Temel lojistik faaliyetleri rendiniz mi? 10. D kaynak kullanmnn salad yararlar rendiniz mi? 11. D kaynak kullanmnda yaanan sorunlar rendiniz mi?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

47

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz. Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. ( ) Tedarik zinciri; tedarikilerden, reticilerden, datclardan, toptanclardan ve perakendecilerden meydana gelir. 2. ( ) Lojistik hizmetlerde, malzemede ve usullerde, lojistikle ilgili uygulamalarda uluslararas standartlarn kullanlmas nemli deildir. 3. ( ) Lojistik tekilat ve usuller deien durumlara, grevlere, konseptlere ve kavramlara uyum salayabilecek bir yaplanma iinde olmaldr. 4. ( ) Geri dn lojistii, askeri sektrde muharebe sahasnda kullanlamayan hasarl veya ihtiya fazlas ikmal maddeleri ile dmandan ele geen malzemelerin geri blgeye aktarlmas faaliyetlerini kapsar. 5. ( ) MRP yazlmlar, rn aalarn, stok bilgilerini, sipari bilgilerini ve ana retim izelgesini kullanarak malzeme ihtiyalarn hesaplamak iin kullanlan teknik bir hesaplama yntemidir. 6. ( ) Malzeme ynetiminin balca amalar, satn alma, mal girii ve stok ynetimini en efektif ekilde gerekletirmek, tutarl bir muhasebe yaps oluturmak, malzeme maliyetini minimize etmek, kaliteyi arttrmak ve yeni temin kaynaklar bulmaktr. 7. ( ) Satn alma talepleri ve siparileri yaratldklar anda malzeme ihtiya planlamas tarafndan dikkate alnr, muhasebe ve maliyet blmleriyle ve zel sipari trleriyle entegre almaz. 8. ( ) Stok hareketinde, malzemenin miktar gncellemesinin yannda deer gncellemesi de yaplabilir. 9. ( ) Datm lojistii, rnlerin mterilere ve nihai tketicilere ulatrlmas anlamna gelir. 10. ( ) Datm ilevinin temelini oluturan eyalarn teslimat lojistik hizmet salayclar tarafndan iletilen datm depolarndan gerekletirilmez. 11. ( ) Lojistik iletme faaliyet gsterdii pazarlar yakndan tanmak mecburiyetindedir. Tketici ve rgtsel pazarlar iyi analiz edebilmeli sektrlerdeki tama ve lojistik hareketlerini detayl olarak incelemelidir. 12. ( ) retim lojistiinin grevi, materyalleri, retim yerlerinde hazr etmek, iletme ii ve iletmeler arasnda ve allan yerlerde malzeme sevk ve naklini salamak, optimize etmek ve uygulamaktr. 48

Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru kelimeleri yaznz. 13. lkemizde lojistik irketlerinin gemite tamaclk sektrnde faaliyet gstermeleri, ve insanlarn yeterli derecede bilgilendirilmemesinden dolay lojistik, olarak deerlendirilmektedir. Lojistik destein etkinliinin salanmas ....................... salanmas artna baldr. ....... ....... ...... ...... ......, retim planlama ve kontrol, muhasebe, stok ynetimi gibi faaliyetleri kapsar. .. . ., planlama, bteleme ve fonksiyonellik kontrol mekanizmalarn ieren, sistemin performans ihtiyalarn salamay hedefleyen ve optimum fiyatla mr boyu destek salanmasn kapsayan bir ynetim fonksiyonudur. rnn tasarmndan balayarak, tesIimat sonras dnemi de kapsayan sre boyunca, fonksiyonel ve fiziksel zelliklerin mteri isteklerini ve ihtiyalarn karlamas, bu zelliklerde yaplan deiiklik kontrollerinin gvence altna alnmas amacyla yaplan uygulamalara . denir. , bir iletmenin ne kadar iyi olduunun genel lsdr. .. . . . .. stoklarn ortalama ne kadarlk sre iinde, sat veya kullanma yoluyla tketildiini veya ne kadar hzla paraya evrilebileceini gsterir. . ., mteri hizmet kalitesinin gstergesidir. Mteri ihtiyalarnn giderilmesi amac ile retilen mallarn ihtiya duyulan blge ve merkezlere zamannda ulatrlmas ilemine . denir. Deiimlere uyum salayabilmek, dalgalanmalardan daha az etkilenmek, gncel ve en son teknolojilerden, bilgi birikiminden hzla yararlanabilmek amacyla kullanlan ynteme . .. denir.

14. 15. 16.

17.

18. 19. 20. 21. 22.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Kontrol Listesine geiniz.

49

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri Lojistik ve Lojistikle lgili Kavramlar 1. Lojistiin sektrlerdeki farkl tanmlamalarn renebildiniz mi? 2. Lojistik prensipleri renebilme 3. Lojistiin unsurlarn renebilme 4. Lojistikle ilintili kavramlar renebildiniz mi? 5. Dier nemli lojistik terimleri renebildiniz mi? 6. Geri dn lojistiinin nemini kavrayabilme 7. Konfigrasyon ynetimini renebildiniz mi? Lojistikte Temel Konular, Faaliyetler ve D Kaynak Kullanm 8.Malzeme ynetiminin zelliklerini renebildiniz mi? 9.Malzeme ynetiminin balca bileenlerini renebildiniz mi? 10. Lojistik fatura kontrolnn getirilerini kavrayabildiniz mi? 11. Datm lojistiinin, amalarn renebildiniz mi? 12. retim lojistiinin hedeflerini kavrayabildiniz mi? 13. Verimlilik lmlerini inceleyebildiniz mi? 14. Stok devir hz (dnme abukluu) oranlarn inceleyebildiniz mi? 15. Ara ve rn sevkyat ynetimi ile ilgili ilemleri takip edebildiniz mi? 16. Temel lojistik faaliyetleri renebildiniz mi? 17. D kaynak kullanmnn salad yararlar renebildiniz mi? 18. D kaynak kullanmnda yaanan sorunlar renebildiniz mi? DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz. Evet Hayr

50

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Doru Yanl Doru Yanl Yanl Lojistik Yeterlilik Prensibinde Veri Tabanlar Tketim Lojisti i Geri Dn Lojisti i Konfigrasyon Ynetim i

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Doru Doru Yanl Doru Doru Yanl Stok Ynetimi Ve Fiziksel Envanter Toptanci, Perakendeci Verimlilik D Kaynak, Daha Az Stok Yapma, Toplam alan Saysnda nc Parti Lojistik

51

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. Doru Yanl Doru Doru Doru Doru Yanl Doru Doru Yanl Doru Doru Tamaclk Koordinasyon retim Kaynaklari Planlamasi Mrp Ii Entegre Lojistik Destek Konfigrasyon Ynetimi Verimlilik Stok Devir Hz (Dnme abukluu) Oranlar Sipari Ynetimi Tama Faaliyeti D Kaynak Kullanm (Outsourcing)

52

KAYNAKA KAYNAKA
KOBAN Emine, YILDIRIR Hilal, D Ticarette Lojistik, Ekin Kitabevi, Bursa,2007. DEMR Volkan, Lojistik Ynetim Sisteminde Maliyet Hesaplamas, NOBEL Yayn Datm, stanbul,2007. KESKN HakanLojistik Tedarik Zinciri Ynetimi, NOBEL Yayn Datm, stanbul , 2006. ERDAL, Murat, Kresel Lojistik, UTKAD Yaynlar, stanbul, 2005. ERDAL Murat, ANCI Metin, Lojistik Ynetimi, UTKAD Yaynlar, stanbul, 2003. Uluslararas Tamaclk http://www.utikad.org.tr ve Lojistik Hizmet retenleri Dernei,

53