D ZACHODNI PRZEGLA 2012, nr 2

SKA-WORONIECKA Anna Umin ANNA UMIN ska-Woroniecka Wrocaw

PROGRAM KULTURALNY POLSKIEJ PREZYDENCJI: C STRATEGIA A RZECZYWISTOS Program kulturalny polskiej prezydencji: strategia a rzeczywistos c cze s Program kulturalny stanowi integralna c kaz dej ze sprawowanych w Radzie Unii Europejskiej prezydencji. Z dotychczasowych dos wiadczen innych pan stw wynika, iz prezentowany przez nie program kulturalny bywa postrzegany jako sto traktowany jako narze dzie jego promocji zaro wizyto wka pan stwa i jest cze wno ca role w Unii Europejskiej, jak i w s wiecie 1. Dodatkowo odgrywa znacza cego prezydencje 2. W wielu zaoz w budowaniu wizerunku pan stwa sprawuja eniach ca jej oprawa kulturalna posiadapolska prezydencja i przede wszystkim towarzysza c element a w go wnej mierze wymiar promocyjny i wizerunkowy, stanowia polskiej dyplomacji publicznej i kulturalnej 3. Wykorzystanie prezydencji jako kampanii wizerunkowej byo mocno podkres lane w okresie przygotowan do polskiego przewodnictwa w Radzie Unii du ds. polskiej prezydencji, sekretarza Europejskiej. W tym przez penomocnika rza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Mikoaja Dowgielewicza. Na posieksza dzeniu komisji sejmowych wskazywa, z e: Polska prezydencja to najwie zane z polska kultura , kampania promocyjna Polski od 1989 r. Imprezy zwia , kierunkami polskiej polityki zagranicznej zorganizowao 159 polskich polityka placo wek na s wiecie, w tym 21 Instytuto w Polskich 4. Podobne stanowisko c, z prezentowali przedstawiciele innych niz MSZ resorto w zaznaczaja e prezydencja to przede wszystkim projekt polityczny, bezprecedensowa szansa na promocje wage ro Polski, polskiej kultury poza granicami. Z tego powodu tak wielka wniez
Strategiczne zaoz enia programu kulturalnego polskiej prezydencji w drugiej poowie 2011 roku, Warszawa 2009, s. 2. 2 M. Zuber, Rola Prezydencji Rady Unii Europejskiej, Warszawa 2010, s. 41; K. A. Wojtaszczyk, Prezydencja w Radzie Unii Europejskiej z perspektywy Traktatu Lizbon skiego, w: Prezydencja w Radzie Unii Europejskiej, K. A. Wojtaszczyk (red.), Warszawa 2010, s. 14. 3 B. Ociepka, Akcja czy reakcja? Dyplomacja publiczna i kulturalna w Europie, Res Publica Nowa 15.12.2011, http:wszechnica.org.pl?p:11&id content:589&idkeyword:120, (12.01.2012). 4 rodko Wspo lne posiedzenie Komisji UE oraz Komisji Kultury i S w Przekazu, 31 marca 2011 r. oraz informacja o programie kulturalnym polskiej prezydencji, jej promocji w kraju i za granica identyfikacji wizualnej.
1

70

Anna Umin ska-Woroniecka

zywao do programu kulturalnego, kto Ministerstwo Kultury przywia ry nie jest pnie sprawowania polskiej jakims dodatkowym elementem przygotowan , a naste prezydencji w Radzie UE, ale jest jej elementem staym i komplementarnym do i be da podejmowane 5. dziaan politycznych, kto re sa dyplomacje publiczna i kulturalna Wpisanie programu kulturalnego w polska c od wielos c c nie moz e zaskakiwac . Abstrahuja ci uje tych dwo ch poje 6, jednym z ich podstawowych zaoz en jest kreowanie pozytywnych postaw ws ro d zagranicznej publicznos ci wobec pan stwa, a takz e realizowanej przez nie polityki 7. Dla stworzenia tego pozytywnego odbioru ws ro d bardzo szeroko rozumianych zagranicznych dy, decydento odbiorco w (chodzi tu zaro wno o rza w politycznych, ale ro wniez dowe: organizacje, media, korporacje czy nawet jednostki) podmioty pozarza cych dugofalowy konieczne jest zbudowanie sieci wspo pracy i kooperacji, maja charakter. Istotnym instrumentem jest tutaj takz e szeroko rozumiana kultura, jej poszczego lne obszary i dziedziny 8. c zaoz Przyjmuja enie, z e prezentacja dorobku kulturalnego stanowi skuteczne dzie wspo narze czesnej dyplomacji publicznej i kulturalnej, nie moz e budzic tpliwos wa ci rola programu kulturalnego polskiej prezydencji dla promocji Polski za w budowania jej pozytywnego wizerunku 9. Kultura stanowi ro granica wniez publicznos instrument oddziaywania na wasna c . Z tego powodu istotnym komponentem programu kulturalnego prezydencji byy wydarzenia organizowane w jego ramach na terytorium Polski.
CELE PROGRAMU KULTURALNEGO POLSKIEJ PREZYDENCJI

ce sie w trakcie prezydencji byy Wszystkie wydarzenia kulturalne odbywaja dokumentu rza dowego przyje tego przez polski rza d na posiedzeniu konsekwencja Komitetu Europejskiego Rady Ministro w 28 sierpnia 2009 r., zatytuowanego
5 M. Smolen , podsekretarz stanu w MKiDN, Wspo lne posiedzenie komisji UE oraz Komisji rodko Kultury i S w Przekazu, 31 marca 2011 roku informacja o programie kulturalnym polskiej oraz identyfikacji wizualnej, Stenogram z posiedzenia. prezydencji, jej promocji w kraju i za granica 6 B. Oci epka, Public Diplomacy (haso encyklopedyczne), w: W. Donsbach (red.), The International Encyclopedia of Communication, Blackwell Publishing Ltd., Malden-Oxford-Carlton 2008, t. 9, s. 3956-3960. B. Ociepka, Dyplomacja publiczna jako forma komunikowania mie dzynarodowego, w: Dyplomacja publiczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocawskiego, Wrocaw 2008, s. 11-12. M. Leonard, C. Stead, C. Smewing, Public Diplomacy, Foregin Policy Centre, London 2002, s. 7-11. 7 Por. J. Nye, Soft Power, jak osiagnac sukces w polityce s wiatowej, Warszawa 2007, s. 146-148; J. Melissen, Wielding Soft Power: The new public diplomacy, Clingendael 2005. 8 B. Zdrojewski, Podsumowanie Prezydencji w kulturze, 2 stycznia 2012 r. 9 P. Potoroczyn (dyrektor Instytutu Adama Mickiewicza) w wywiadzie dla Polskiego radia stwierdzi, z e Kultura jest produktem i jako taka podlega obrotowi i wymianie. I nadal budzi emocje. http:www.polskieradio.pl8402Artykul339108,Chca-sprzedac-polska-kulture, (02.04.2011).

Program kulturalny polskiej prezydencji: strategia a rzeczywistos c

71

Strategiczne zaoz enia programu kulturalnego polskiej prezydencji w II poowie 2011 roku. W dokumencie, opracowanym przez Ministerstwo Kultury i Dzie cele i zaoz dzictwa Narodowego, znalazy sie enia programu, wskazano rodzaje dzy poszczego projekto w, a takz e dokonano podziau zadan pomie lne podmioty. Zgodnie z tym dokumentem program kulturalny polskiej prezydencji mia za zadanie ksztatowac obraz Polski jako pan stwa nowoczesnego, dynamicznego, cego wasne tradycje i historie . W efekcie mia suz posiadaja yc : promocji Polski w UE, promocji Polski i UE na s wiecie (Polska w roli ambasadora UE), wreszcie promocji UE w Polsce 10. Nalez y podkres lic , z e zaoz enia programu miay pozozku z priorytetami polskiej polityki zagranicznej 11. stawac w bezpos rednim zwia wiadomos d, be da c mecenasem S c tego faktu prowadzi do wskazania, z e polski rza , stara wydarzen , projekto w i imprez kulturalnych wpisanych w polska prezydencje osia gac sie konkretne cele o charakterze politycznym. Koniecznos c skorelowania programu kulturalnego z zaoz eniami prezydencji podkres lona zostaa na etapie wczesnych przygotowan do przewodnictwa w 2008 r. Podkres lono wo wczas, z e Program kulturalny prezydencji powinien korespondowac z priorytetami prezy woko dencji i skupiac sie go wnego motta prezydencji. Wydarzen tych nie musi byc z wizyto duz o, powinny natomiast miec odpowiedni cie ar artystyczny, by stac sie w polskiej prezydencji 12. Na potrzebe zespolenia programu kulturalnego z dugoka strategia promocji Polski, a takz terminowa e z zaoz eniami promocji gospodarczej i turystycznej, wskazano w przywoanych wyz ej Strategicznych zaoz eniach programu kulturalnego. Zdaniem autoro w, powinien on byc traktowany jako jeden postulatu spo z elemento w strategii, a nie jako cel by zapewnic realizacje jnos ci sam w sobie 13. Innym kluczowym zaoz eniem, zgodnie z kto rym mia byc skonstruowany program kulturalny, bya wspo praca, kto ra miaa oznaczac pooz enie polskiej kultury poprzez projekty realizowane wspo nacisku na promocje lnie cymi z innych pan z artystami oraz organizacjami kulturalnymi, pochodza stw 14 czonkowskich UE i spoza UE .
Strategiczne zaoz enia programu kulturalnego..., s. 2. W expos wygoszonym w Sejmie w dniu 13 lutego 2009 r. minister spraw zagranicznych Radosaw Sikorski ws ro d czterech prioryteto w polskiej polityki zagranicznej wymieni dyplomacje . Poje cie to zawiera szeroko rozumiana promocje Polski oraz dziaania suz ce przekonaniu publiczna a do polskiego punktu widzenia i polskiego rozumienia problemo opinii publicznej za granica w dzynarodowych. Odpowiedz mie sekretarza stanu w MSZ Jana Borkowskiego z upowaz nienia ministra nr 9511 w sprawie dziaalnos na interpelacje ci polskich instytuto w kultury w Europie i w s wiecie, 3 czerwca 2009. 12 Dokument Departamentu Koordynacji Przygotowan do Przewodnictwa w Radzie Unii Europejsd Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa 2008. kiej, Urza 13 sie wydawac kwestia Tego rodzaju postulaty moga mocno na wyrost, stale bowiem podnoszona zaro wno dokumentach organo w pan stwa, jak ro wniez w publikacjach naukowych jest brak dugoter (kulturalnej, turystycznej, gospodarczej itp.) minowej strategii pan stwa w dziedzinie promocji za granica tej przez wszystkie resorty z koordynacyjna rola MSZ. przyje 14 Strategiczne zaoz enia programu kulturalnego...
11 10

72

Anna Umin ska-Woroniecka

ca role w zakresie wszystkich realizowanych w okresie polskiej Koordynuja prezydencji wydarzen penio Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Na tym resorcie zek wytypowania 10 stolic, w kto spoczywa ro wniez obowia rych zrealizowany c zostanie zagraniczny program kulturalny 15. W konsekwencji wskazano pie stolic , Londyn, Madryt, Paryz pan stw czonkowskich UE: Berlin, Bruksele , a takz e , Pekin oraz Tokio, kto 5 stolic krajo w poza UE: Kijo w, Min sk, Moskwe re du na polska gospodarke i interesy zostay wybrane jako miejsca waz ne ze wzgle polityczne 16. przyje tych w okresie przygotowan dzyresortowych ustalen Moca mie organem cym krajowy i zagraniczny program kulturalny zostao Ministerstwo koordynuja Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKiDN). Resort ten wypenia dwa podstawowe zadania: koordynowa krajowy i zagraniczny program kulturalny polskiej wzie c prezydencji oraz odpowiada za przygotowanie i prowadzenie przedsie w dziedzinie kultury, spraw audiowizualnych i praw autorskich 17. Minister kultury s delegowa cze c swoich kompetencji na dwie podlege sobie agendy. Decyzja ministra z 9 sierpnia 2009 r. program i koordynacja wydarzen kulturalnych w Polsce zostay realizowane z ramienia MKiDN przez Narodowy Instytut Audiowizualny zanych z przygotowaniem i wykona(NInA). Natomiast koordynatorem zadan zwia niem zagranicznego programu kulturalnego zosta Instytut Adama Mickiewicza zane zostay do przygotowania programowego (IAM). Oba podmioty zobowia cych sie na oprawe kulturalna towarzywydarzen i projekto w kulturalnych skadaja ca sza polskiej prezydencji. realizacje programu kulturalnego wa czone zostay takz W bezpos rednia e inne instytucje krajowe oraz zagraniczne. W przypadku krajowego programu, ws ro d cych warto wspomniec dach miast (np. podmioto w go wspo tworza o samorza dowych Lublina, Krakowa, Warszawa, Wrocawia) oraz regiono w, a takz e pozarza podmiotach i instytucjach kulturalnych. Obok wydarzen sygnowanych przez polskie propozycje niszowych artysi europejskie instytucje kulturalne, pojawiay sie role przy organizacji imprez oraz spotkan to w 18. Istotna odgrywali wolontariusze 19. Zagraniczny program zorganizowany zosta przy udziale polskich placo wek zagranicznych: Instytuto w Polskich (w Brukseli, Londynie, Madrycie, Min sku,
tkowo wytypowano: Bruksele , Paryz Pocza , Berlin, Londyn, Rzym, Madryt, Pekin, Tokio, , New Delhi, Waszyngton, Seul i Ankare . Moskwe 16 M. Sm olen , op. cit. 17 Polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej, Podwo jne zadanie MKiDN, http:www. mkidn.gov.plpagespl2011plgoraprezydencja.php (data pobrania 24.09.2011). 18 , Krajowy program kulturalny prezydencji, Warszawa Informacja Prasowa, Uwaga na kulture 2 stycznia 2012, s. 3-14, http:www.nina.gov.pldocszam%C3%B3wienia-publicznekpkpp-2011podsumowanie---informacja-prasowa.pdf. 19 Europejskiego Kongresu Kultury we Wrocawiu zaangaz W organizacje owanych byo ponad 550 wolontariuszy.
15

Program kulturalny polskiej prezydencji: strategia a rzeczywistos c

73

Moskwie, Berlinie, Kijowie) oraz przedstawicielstw dyplomatycznych (konkretnie attachato w ds. kultury w polskich ambasadach, np. w Pekinie oraz Tokio). kszos Wie c wydarzen zostaa przygotowana we wspo pracy z zagranicznymi part nerami, w tym przede wszystkim z instytucjami wpisanymi w infrastrukture obcych pan tpliwie wpisywao sie w ogo kulturalna stw, co niewa lniejszy zamys dzi polskiej dyplomacji publicznej i kulturalwykorzystywania instrumento w i narze nej. Polskie projekty prezentowane byy w miejscach rozpoznawalnych i cenionych publicznos przez zagraniczna c , m.in. w: BOZAR (Bruksela), Royal Festival Hall, Whitechappel, Barbican (Londyn), Palacio Real, Teatro Real (Madryt), Klub Pid Inn, Ahashi Concert Hall (Tokio), Konserwatorium Pekin skim (Pekin), Filharmonii knych im. Puszkina, Centrum Narodowej (Kijo w, Min sk), Muzeum Sztuk Pie s Meyerholda (Moskwa). Zgodnie z zaoz eniami dyplomacji publicznej cze c projekto w zaprezentowano w przestrzeni publicznej w centralnych punktach miast, a nawet w metrze, co pozwalao dotrzec do szerszego grona odbiorco w. Powstae przy tej okazji sieci wspo pracy z miejscowymi partnerami moz na wykorzystac w przyszos ci. c oprawe kulturalna polskiej prezydenObie instytucje: NInA oraz IAM, planuja ce realizowanym przez nie cyklom cji, sformuoway idee i hasa przys wiecaja kulturalnym. Naczelnym przesaniem Krajowego Programu Kulturalnego Polskiej Prezydencji 2011 byo Art for Social Change sztuka dla zmiany spoecznej. Haso to miao wyraz ac przekonanie, z e wspo czes nie kultura stanowi integralna czes c procesu spoecznego i jest istotnym elementem z ycia codziennego. Zdaniem co wpywa na tworzenie mie dzyludzautoro w programu Udzia w kulturze znacza c poczucie toz kich relacji, daja samos ci i przynalez nos ci, tak na lokalnym, krajodzynarodowym poziomie. Program mia zache cic wym, jak ro wniez mie odbiorco w cia postawy podnosza cej s i two rco w sztuki do przyje wiadomos c artystyczna oraz podejmuja cej krytyczna refleksje nad kultura i cywilizacja . i spoeczna Z kolei hasem zagranicznego programu byo I, culture, kto re zdaniem role jednostki, kto dyrektora IAM, w swoim przesaniu wskazywaa na istotna ra , jest jej two i uczestnikiem: tworzy, dos wiadcza, przez ywa, kwestionuje kulture rca Bez ja nie ma kultury. Ja bez kultury nie ma sensu 20. Tego rodzaju promocja miaa tworzyc bia pan stwa poprzez kulture obraz Polski jako kreatywnego zage 21 Europy .
I, Culture, Made In EU, Powered In Poland, http:www.culture.pl, (data pobrania 29.01.2012). d na moz Swo j pogla liwos ci wykorzystywania kultury do promocji pan stwa dyrektor IAM cym sie w Krakowie, Kongresie Kultury. Wskazywa wo przedstawi na pierwszym, odbywaja wczas, z e dzynarodowych promocja kulturalna jest dzis szczego lnie istotnym elementem ksztatowania mie stosunko w politycznych i gospodarczych. Rola kultury w caos ci wymiany do br i wartos ci cywilizacyjnych ros nie i jest per saldo jednym z ekonomicznie najtan szych i najbardziej skutecznych medio w tej wymiany. Raport: Od wymiany kulturalnej do nowej inteligentnej siy, Promocja Polski przez kulture , red. P. Potoroczyn, Raport o promocji kultury polskiej za granica, Kongres Kultury Polskiej, Krako w 2009, s. 4.
20 21

74

Anna Umin ska-Woroniecka ELEMENTY SKADOWE PROGRAMU KULTURALNEGO POLSKIEJ PREZYDENCJI

W ramach zorganizowanego od 30 czerwca do 31 grudnia 2011 r. programu 1400 wydarzen kulturalnego polskiej prezydencji odbyo sie : 1000 w Polsce oraz . Tak znaczna liczba zrealizowanych imprez moz 400 za granica e prowokowac wzie cia pytanie o ich jakos c , celowos c , a takz e, czy przy tak szerokiej skali przedsie cych moz liwa jest jego ewaluacja. Wreszcie, czy w obliczu dynamicznie zmieniaja okolicznos dzynarodowym (przede wszystkim kryzysu sie ci w s rodowisku mie ekonomicznego, wydarzen Arabskiej Wiosny) rozmach programu nie przysoni jego strategicznych celo w. W dokumentach prasowych obu instytucji koordynuja cych program podkres lano, z e jest to najwieksza w historii powszechna akcja kszy z dotychczas realizowanych przez Instytut Adama kulturalna, i najwie . Mickiewicza program promocji polskiej kultury za granica Dla poro wnania, w okresie sprawowanej przez Czechy prezydencji, od 1 stycznia do 30 czerwca 2009 r., zorganizowano ponad 600 wydarzen kulturalnych, z czego 450 za granica (w samej Brukseli odbyo sie ich 60), choc w oficjalnym wykazie zawarto jedynie 300 koncerto w, wystaw, spektakli teatralnych 22. NInA oraz IAM okres liy grupy projekto w flagowych w ramach organizowanych i koordynowanych przez siebie komponento w programu kulturalnego 23. susznym Z uwagi na wielos c imprez wytypowanie tych najwaz niejszych wydaje sie zabiegiem. trzy grupy projekto Na krajowy program polskiej prezydencji zoz yy sie w: w miastach gosz projekty specjalne, inicjowane przez NInA, odbyy sie cych spotkania wysokiego szczebla Sopocie, Wrocawiu, Krakowie, Poznaniu cza i w Warszawie oraz dodatkowo w miastach zaangaz owanych w program Partnerstwa Wschodniego: w Lublinie, Biaymstoku, Katowicach i Krasnogrudzie, Programowa ds. Oprawy Kulturalnej projekty rekomendowane przez Rade Polskiego Przewodnictwa w Radzie UE, zorganizowane przez narodowe instytucje kultury oraz wybrane instytucje wspo prowadzone przez Ministerstwo Kultury (muzea, teatry, opery i inne instytucje), ce sie m.in. i najwaz niejsze wydarzenia cykliczne i festiwale odbywaja 24 w Warszawie, Krakowie, Wrocawiu, Poznaniu, Katowicach i Tro jmies cie . do artystycznej oprawy spotkan Program nie sprowadza sie europejskich kszos te koncerty dla polityko w. W wie ci przypadko w zamiast organizowac zamknie po raz pierwszy na taka skale na politycznych decydento w, zdecydowano sie
M. Czyz niewski, Czeskie przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej, Analizy Natolin skie nr 1 (43) 2010, s. 10-12. 23 Por. A. Umin ska-Woroniecka, Program Kulturalny Polskiej Prezydencji (w konteks cie Europejskiego Kongresu Kultury we Wrocawiu), Kultura Wspo czesna, Teoria, Interpretacja, Praktyka wydanie specjalne nr 5 (71) (2011), koncepcja numeru A. Zeidler-Janiszewska, s. 189. 24 http:http:www.nina.gov.pldocsprezydencjabiuroprasoweplikidopobraniakrajowy-program-kulturalny-polskiej-prezydencji-2011.pdf.
22

Program kulturalny polskiej prezydencji: strategia a rzeczywistos c

75

juz z organizacjami pozarza dowymi i instytucjami lowspomniana wspo prace kalnymi. Do najwaz niejszych wydarzen zorganizowanych przez NInA nalez a m.in. cy prezydencje na placu Defilad w Warszawie, spotkania koncert inauguruja Czesawa Miosza, kto z two rczos cia rego elementem bya zorganizowana w Krasnogrudzie Europejska Agora. Projekt powstay z inicjatywy Fundacji Pogranicze oraz Os rodka Pogranicze sztuk, kultur, narodo w i pod patronatem UNESCO 30 czerwca 2011 r. w setna rocznice urodzin pisarza. Podczas odby sie pio uroczyste otwarcie Mie dzynarodowego Centrum Europejskiej Agory nasta bianie dialogu Dialogu. Ma to byc placo wka zorientowana na budowanie i poge dzykulturowego 25. Do projekto w flagowych nalez a ro wniez Europejski mie zanych w Lublinie, zwia Kongres Kultury 26 we Wrocawiu oraz cykl wydarzen przede wszystkim z promocja Partnerstwa Wschodniego. ce W krajowy program zostay wpisane cykliczne festiwale i koncerty odbywaja w Polsce, m.in. Festiwal Szekspirowski w Gdan sie sku, Festiwal Sacrum Profanum dzynarodowe Festiwale Muzyki Wspo w Krakowie oraz Mie czesnej: Warszawska 27 Jesien , Jazz Jamboree czy Wratislavia Cantans . Korzystanie z dobrodziejstw dla wielu organizatoro ca pomoca , kto prezydencji okazao sie w znacza ra w okresie dnos c oszcze ci i cie finansowych, zaz egnaa widmo ograniczen , a nawet likwidacji. ce. W zagranicznym programie kulturalnym ro wniez wskazano projekty wioda 5 stycznia 2010 r. Rada Programowa ds. Oprawy Kulturalnej Polskiego Przewodnictwa w Radzie UE zatwierdzia szes c filaro w programu kulturalnego polskiej kszos prezydencji przygotowanych przez IAM. W wie ci byy one realizowane we ciu stolicach jako stay element zagranicznego programu. Ws wszystkich dziesie ro d prezentacja two nich znalaza sie rczos ci Stanisawa Lema, Czesawa Miosza oraz Karola Szymanowskiego. W siedmiu stolicach przedstawiony zosta awangardowy, plenerowy spektakl Planeta Lem przygotowany przez Teatr Biuro Podro z y. Z uwagi w 2011 r. rocznice 100. urodzin Czesawa Miosza w programie na obchodzona projekty prezentuja cego jego dorobek. Z okazji prezydencji zosta znalazy sie wiersze Miosza czytane w kilkunastu wydany audiobook, na kto rym znalazy sie zykach przez gwiazdy s je wiatowego filmu i teatru. Premiera Kro la Rogera Karola
25 A. Warywoda, W przeddzien Inauguracji Europejska Agora w Krasnogrudzie, httpwww. uniaeuropejska.org (16.01.2012). 26 zao sie ro s Priorytetowe potraktowanie wybranych imprez wia wniez z wysokos cia rodko w . Przykadowo koszt koncertu zorganizowanego w Warszawie 30 przeznaczonych na ich organizacje czerwca wynosi ok. 10 mln PLN, a Europejskiego Kongresu Kultury we Wrocawiu ok. 13 mln PLN. 27 kszos Jak zauwaz y jeden z komentatoro w: Zdecydowana wie c nie zostaa jednak przygotowana o naszym przewodnictwie w Unii. Jes prawie 60 festiwali, a takz z mys la li na lis cie instytutu znalazo sie e kszos ogromna liczba wystaw, koncerto w oraz premier teatralnych, to zdecydowana wie c tych imprez i bez specjalnej okazji. Poznan odbyaby sie ska Malta, Festiwal Muzyki Polskiej w Krakowie, obecne w kalendarzu Warszawski Festiwal Filmowy czy Festiwal Szekspirowski w Gdan sku od lat sa wydarzen . J. Marczyn ski, Atrakcyjne prezenty dla s wiata, Rzeczpospolita 2.01.2012.

76

Anna Umin ska-Woroniecka

Szymanowskiego w rez yserii Davida Pountneya zainaugurowaa w Warszawie prezydencje . Wykonania tej opery moz 1 lipca 2011 r. polska na byo wysuchac takz e w prestiz owych salach koncertowych, m.in. La Monnaie w Brukseli, Berliner Philharmonie, Filharmonii Moskiewskiej, Theatre de Chatelet oraz w Operze Kijowskiej na zakon czenie prezydencji. wzie ciem zaprojektowanym przez IAM bya Szczego lnie udanym przedsie ca modych muzyko cych z krajo Orkiestra I, Culture, skupiaja w, pochodza w Partnerstwa Wschodniego: Armenii, Azerbejdz anu, Biaorusi, Gruzji, Modawii, Sir Nevilla Marrinera i Pawa Kotli wysta pia Polski i Ukrainy. Orkiestra pod batuta w salach koncertowych Europy: m.in. w Berlin skiej Filharmonii, Royal Festival niejsze, projekt jest Hall 28 w Londynie oraz Teatro Real w Madrycie. Co najwaz py muzyko nadal realizowany, na 2012 r. zaplanowano wyste w w Lublinie, Warszawie, Min sku, Kijowie, Kiszyniowie, Erywaniu, Tbilisi i Baku. Moz na w tym przypadku mo wic o udanym mariaz u kultury z zaoz eniami politycznymi prezydenwzie cie I, cji. Pozostae dwa wydarzenia uznane za filary programu to: przedsie w 30. culture puzzle 29 oraz przewodnik dla Polako wzie ciach Obie instytucje akcentoway w koordynowanych przez siebie przedsie cy udzia organizacji i instytucji pozarza dowych. W tym przypadku zaznacza zania przeje te i sprawdzone w dotychczas sprawowanych prezystosowano rozwia do dencjach (m.in. francuskiej oraz sowackiej) 31. Jeszcze na etapie przygotowan ce wspierania projekpolskiego przewodnictwa opracowano rekomendacje dotycza dowych, promuja cych Polske oraz jej kulture poza to w polskich organizacji pozarza postulaty przygotowania polskiej adminisgranicami kraju. Ws ro d nich znalazy sie dowymi, wykorzystywanie narze dzi tracji do wspo pracy z organizacjami pozarza cie nowych rozwia zan internetowych do komunikacji, wreszcie przyje finansowych, cych sie do rozdziau s przede wszystkim sprowadzaja rodko w poprzez konkursy dowych i instytucji otrzymao i granty 32. W rezultacie 106 organizacji pozarza w ramach zorganizowanego przez IAM konkursu, na zrealizowanie projektu dotacje cego sie na zagraniczny program kulturalny. Wysokos lub wydarzenia, skadaja c
m.in. w The Times i w The Guardian. Pozytywne recenzje tego wydarzenia znalazy sie czyc Multimedialny projekt w przestrzeni publicznej I, culture puzzle mia poa uczestniko w w Berlinie, Brukseli, Kijowie, Kopenhadze, Londynie, Madrycie, Min sku, Moskwie, Paryz u, Pekinie, Tokio, Warszawie. Zapraszani do wspo pracy mieszkan cy s wiatowych metropolii podczas kolejnych happeningo w tworzyli kawaki puzzla z materiau. 30 cy o wspo Cykl dokumento w w ciekawy i przewrotny sposo b opowiadaja czesnym polskim rockowa, mode , spoeczen stwie. To najnowsza historia Polski i Polako w pokazana poprzez muzyke zabawy i zabawki, wyprawy himalaistyczne, L. Stom ma, Polako w seks wyjatkowy, Polityka nr 7 (2794), 12.02.2011. 31 Polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej: wspo praca administracji publicznej z sektorem du Komitetu Integracji pozarzadowym, Ekspertyza Instytutu Spraw Publicznych na zlecenie Urze Europejskiej, Warszawa 2008, s. 107. 32 Ibidem, s. 109.
29 28

Program kulturalny polskiej prezydencji: strategia a rzeczywistos c

77

s rodko w przekazana wytypowanym podmiotom w jednym tylko programie Promesa wyniosa 19 993 993 PLN 33. Spos ro d 400 wydarzen kulturalnych zagranicznego programu, az jedna czwarta zostaa zrealizowana na Ukrainie. Tak znaczna koncentracja w jednym pan stwie oznacza, z e ukrain ska publicznos c zostaa potraktowana jako priorytetowy odbiorca polskiej dyplomacji kulturalnej. Wielos c i ro z norodnos c wydarzen , a takz e idea cego polska prezydencje jest wyrazem zorganizowana na Ukrainie koncertu kon cza znaczenia Ukrainy w polskiej polityce zagranicznej. Zgodnie z opracowanym przez MSZ dokumentem Kierunki promocji Polski do 2015 roku, Ukraina jest priorytetowym obszarem we wszystkich dziedzinach promocji Polski. Pobianie integracji Ukrainy z UE moz kszyc ge e zwie to priorytetowe dla Polski ce wizerunku znaczenie. Szczego lnie waz ne jest jednak (...) oddziaywanie dotycza 34 Polski wspo czesnej i naszej czesto wspo lnej historii . W dalszej perspektywie c ce Ukraine w jej promocji we Wspo nalez y podja dziaania wspomagaja lnocie Europejskiej, z zastrzez eniem spenienia licznych warunko w 35. W odniesieniu zan sto o charakterze do Ukrainy ksztatowanie sieci wzajemnych powia , cze dowym, ma szanse na kontynuacje , takz ki wspo pozarza e dzie lnie organizowanym wydarzeniom sportowym. czonymi Warto podkres lic , z e poza 10 wytypowanymi stolicami na s wiecie, wa do zagranicznego programu kulturalnego polskiej prezydencji wiele wydarzen kulturalnych zostao zorganizowanych przez placo wki zagraniczne podlege Ministerstwu Spraw Zagranicznych: Instytuty Polskie oraz attachaty kulturalne w polskich placo wkach dyplomatycznych na caym s wiecie. Zasadniczo ich cay zakres wszy od 1 lipca zosta wa czony do promocji polskiej prezydencji. dziaania pocza nie ma charakteru doraz z nie Promowanie Polski poprzez kulture nego, i wia e sie prezydencja , polskie placo bowiem stale dziaaja tylko z polska wki za granica w obszarze dyplomacji publicznej i kulturalnej 36. przedsie wzie ciem o nieOprawa kulturalna polskiej prezydencji okazaa sie d skali. Instytucje odpowiedzialne za koordynacje tego najwie kspotykanej dota szego dotychczas programu promocji kultury w Polsce oraz na s wiecie zadbay o propozycje dla publicznos ci o zro z nicowanych gustach artystycznych. Takz e pod wzgledem organizacyjnym i logistycznym program kulturalny polskiej prezydencji
Program: Polska Prezydencja 2011, Promesa, wnioski rozpatrzone pozytywnie, z reguy kwota mie dzy 100 a 200 tys. z, choc dotacji wahaa sie wskazano takz e projekty, na kto re przeznaczono s rodki w wysokos ci 1 mln (np. wiersze w metrze). http:www.iam.plpublicfilesWnioski%20rozpatrzone%20pozytywnie.pdf, (data pobrania 27.02.2012). 34 Kierunki promocji Polski do 2015 roku, Rada Promocji Polski, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2010, s. 88. 35 Ibidem, s. 89. 36 Por. A. Um in ska-Woroniecka, Od promocji stosunko w kulturalnych i naukowych do d Dyplomatyczny dyplomacji kulturalnej w dziaaniach polskiej suz by zagranicznej, Polski Przegla nr 5-6 (57-58), wrzesien -grudzien 2010, s. 51-56.
33

78

Anna Umin ska-Woroniecka

cej wie kszos zabieg jest w przewaz aja ci oceniany pozytywnie 37. Trafny okaza sie dowym (NInA i IAM), a realizapowierzenia koordynacji programu instytucjom rza cji konkretnych jego skadowych instytucjom kulturalnym i organizacjom pozadowym we wspo du terytorialnego. rza pracy z jednostkami samorza

BA PODSUMOWANIA PROGRAMU KULTURALNEGO POLSKIEGO PRZEWODNICTWA PRO W RADZIE UE Bilans prezydencji w obszarze programu kulturalnego warto poprzedzic kilkoma cych tego przedsie wzie cia, uwagami. Po pierwsze w podsumowaniach dotycza ce je instytucje, przewaz go wnie dokonywanych przez koordynuja a prezentacja danych liczbowych. I tak w odniesieniu do krajowego programu kulturalnego mowa jest o 1000 projekto w, 184 dniach, zaangaz owaniu 170 podmioto w partnerskich. W podobny sposo b przedstawiona zostaa realizacja zagranicznego programu tu cej: 10 stolic, 400 wydarzen liczb jest wie , 19 mln odbiorco w. Podczas prezydencji w europejskich, chin skich i japon skich mediach o polskich wydarzeniach kultural ponad 7,5 tys. informacji. Portal Culture.pl odwiedzio prawie nych ukazao sie penego obrazu 1 mln uz ytkowniko w z caego s wiata 38. Dane liczbowe nie daja programu wykonanego w toku prezydencji. Konieczna jest takz e jego jakos ciowa analiza, a przede wszystkim ocena realizacji stawianych przed nim celo w caostkowych. Trudnos wynikac s ciowych oraz cza ci przy tego rodzaju ewaluacji moga dzi, za pomoca kto z braku odpowiednich instrumento w i narze rych moz na byoby w sposo b obiektywny dokonac oceny jakos ciowej. Przykadowo adresowanie skiej grupy odbiorco wydarzenia do wa w, np. tzw. s rodowisk opiniotwo rczych (dziennikarzy, naukowco w, artysto w) moz e przynies c lepsze rezultaty w zakresie gania celo osia w politycznych niz w przypadku projekto w z szerokim udziaem publicznos ci. Dodatkowo przy ocenie koncerto w, spektakli i podobnych skado sie pojawiac wych programu kulturalnego moga ro z ne subiektywne opinie, co cych. Przykadem moz nierzadko wynika z indywidualnego gustu oso b prezentuja e byc tutaj ocena inauguracji prezydencji, czyli koncerto w zorganizowanych w Warcych peen podziw i uznanie dla szawie 1 lipca 2011 r. Obok materiao w wyraz aja uwagi o marnym poziomie artystycznym caego tego wydarzenia 39, pojawiay sie wzie cia 40. Podsumowuja c polska prezydencje w aspekcie realizowanego przedsie dnic pstw programu kulturalnego nalez y tez uwzgle , z e wiele jego rezultato w i naste
. Bukowiecki, Taki wspaniay sukces, Res Pulica Nova, http:publica.pltekstytaki-wspanialy-sukces, 6.01.2012. 38 Informacja prasowa, podsumowanie prezydencji w kulturze, 2 stycznia 2012, MKiDN, http:www.mkidn.gov.plmediadocs20120102-infprasowa.pdf (24.02.2011). 39 J. Cies lak, Paac kultury odlecia, Rzeczpospolita. Wydarzenia, 02.07.2011. 40 R. Pawowski, Kulturalna Prezydencja. Pierwsza taka ofensywa, Gazeta Wyborcza 02.01.2012.
37

Program kulturalny polskiej prezydencji: strategia a rzeczywistos c

79

pojawic pnych (zaro wno tych korzystnych, jak i negatywnych) moz e sie w naste cach, a nawet latach. Przy kon miesia cowej ewaluacji ofensywy kulturalnej dniac prezydencji nalez aoby uwzgle nie tylko podsumowania organizatoro w ce program za peen sukces prezydencji, ale takz uznaja e s rodowisk opiniotwo rczych (medio w, naukowco w i samych artysto w). Prezentowany bilans programu kulturalnego nie ma caos ciowego charakteru. c opinie Marcina Boguckiego, z stkowe rozwaz Podzielaja e cza ania nad konkretda w stanie w lepszy sposo nymi projektami i wydarzeniami programu be b podsumowac wydarzenia kulturalne ostatniego po rocza niz pene liczb ogo lne oceny niekto podsumowania 41, przedstawione zostana rych z projekto w, skadaja na program kulturalny polskiej prezydencji. cych sie wzie ciem trudnym do Zoz ony z 1000 wydarzen krajowy program by przedsie du na swoja skale . Ambitne haso tego programu: zrealizowania was nie ze wzgle cic sztuka dla zmiany spoecznej miao zache odbiorco w i two rco w sztuki do dyskursu o kulturze, refleksji nad jej stanem oraz do kreatywnego dziaania. Miao kszonego udziau spoeczen takz e doprowadzic do zwie stwa w kulturze. W ocenie kszych dyrektora NInA Michaa Merczyn skiego zostay zrealizowane bez wie 42 wcielic czenia problemo w . Przede wszystkim udao sie w z ycie postulat wa , go spoeczen stwa w kulture wnie poprzez udzia w programie organizacji pozadowych. Duz gnie ciem byo zwro partnerstwa rza ym osia cenie uwagi na kwestie wschodniego 43. moz programu, czyli skonstruowanie go w taki Za udana na uznac koncepcje sposo b, by oddziaywa na zro z nicowane grupy odbiorco w, zaro wno konesero w muzyki klasycznej, jak i publicznos c o mniej wyrafinowanym gus cie. Pod wzgle dem organizacyjnym ocena caego krajowego programu kulturalnego takz e wydaje byc cej cze s sie pozytywna. W przewaz aja ci poszczego lne projekty przebiegay organizacja oraz pozytywnym odbiorem. Przy olbrzymiej skali sprawnie, z dobra wzie cia, pojawiy sie , co zrozumiae, niepowodzenia w realizacji tego przedsie konkretnych projekto w (akcja Gest 44 lub pawilon dun skiego artysty na Krakowskim Przedmies ciu) 45.
M. Bogucki, Szymanowski i Mykietin, Dwa oblicza programu kulturalnego polskiej prezydencji, Maa Kultura Wspo czesna 26.01.2012. 42 M. Merczyn ski, Akcja czy reakcja? Dyplomacja publiczna i kulturalna w Europie, Res Publica Nowa 15 grudnia 2011, http:wszechnica.org.pl?p:11&id content:589&idkeyword:120, (12.01.2012). 43 Wysocka , B. Marcinik w rozmowie z Pawem Potoroczynem, Michaem Merczyn skiim, Olga Tro jka pod ksie z ycem, Podsumowanie roku 2011 w kulturze. (http:www.polskieradio.plPlayer). 44 Kity polskiej prezydencji, Akcja Gest, Miaa byc to akcja spoeczna, kto ra zintegruje Polako w wiateko do nieba Wielkiej Orkiestry S wiatecznej woko programu prezydencji. Podobna do akcji S w oknach zapalone s , z Pomocy, podczas kto rej ludzie stawiaja wiece. Okazao sie e gest ma polegac na zaoz eniu papierowej maski niejakiego Romana, bohatera telewizyjnego spotu, kto ry po obejrzeniu jak spod pe dzla Pabla Picassa. wystawy sztuki wraca do domu z twarza 45 tym konkursie, kto Projekt Olafura Eliassona wygra w zamknie ry pod koniec 2010 r. zosta
41

80

Anna Umin ska-Woroniecka

Trudno ocenic , czy w peni zostay zrealizowane cele programu kulturalnego: na zaangaz o kulturze przecie tnego obywatela i czy ile udao sie owac w dyskusje program w istocie wcieli w z ycie haso sztuka dla zmiany spoecznej. I tu opinia ksza publicznie jest juz jednoznaczna, zgodnie bowiem z przypuszczeniami najwie gne y imprezy mieszcza ce sie w ramach kultury popularnej 46, a to nos c przycia raczej nie byo zamiarem two rco w programu. Z punktu widzenia uczestnika Europejskiego Kongresu Kultury (EKK) najwaz niejszego wydarzenia krajowej oprawy kulturalnej, zorganizowanego we Wrocawiu w dniach od 8 do 11 wrzes nia, za suszne moz na uznac wysuwane przez cym zintegrowaniu wydarzenia z lokalna niekto rych zarzuty o niewystarczaja 47. Z zastrzez spoecznos cia eniem, z e idea spotkania two rco w, naukowco w, a takz e dowych z Polski i Europy, reprezeninstytucji kulturalnych i organizacji pozarza cych cze sto zro dy na kulture , i jej miejsce we wspo tuja z nicowane pogla czesnym spoeczen stwie, bya jak najbardziej potrzebna. Zaproszenie do udziau europejscy obradom, wreszcie kich i polskich eksperto w, program artystyczny towarzysza oz ywione dyskusje woko jego organizacji 48 i przebiegu spowodoway, z e EKK gnie moz e byc postrzegany jako osia cie polskiej prezydencji, a trzeba zaznaczyc , z e niewolne od kilku istotnych uchybien . w LubZa sukces krajowego programu kulturalnego nalez y uznac organizacje linie i Biaymstoku festiwali i imprez, w kto re wpisana zostaa promocja partnerstwa w peni zespolic wschodniego. W tym przypadku udao sie program kulturalny ze strategicznymi celami, nie tylko prezydencji, ale polityki zagranicznej Polski w ogo le. Znaczny udzia publicznos ci w prezentowanej w Biaymstoku wystawie kszaja cej sie s Podro z na wscho d moz e s wiadczyc o zwie wiadomos ci kulturowej Polako w. Czesawa Miosza, Pozytywnie nalez aoby tez ocenic spotkania z two rczos cia dzynarodowego Centrum Dialogu, kto a takz e powoanie Mie re niezalez nie od nadal dziaac zakon czenia polskiej prezydencji ma szanse . Sukcesem caego programu bya niespotykana dotychczas skala kooperacji dowych z polskimi agendami rza dowyinstytucji kulturalnych i organizacji pozarza
ogoszony przez Narodowy Instytut Audiowizualny. Partnerem projektu byo Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Szerzej nt. niepowodzen . Bukowiecki, Taki wspaniay sukces, Res Publica Nova http:publica.pltekstytaki-wspanialy-sukces, 6.01.2012. 46 M. Ostrowski, Mie dzy wzniosos cia a miernota, Polityka http:www.polityka.plkrajopinie1517406,1,inauguracja-polskiej-prezydencji-w-ue.read, 6.01.2012. 47 . Bukowiecki, Dwie panoramy, obok Europejskiego Kongresu Kultury oraz Prezydencji, wzie cia, podje ta przede Maa Kultura Wspo czesna 22.09.2011. Krytyczna analiza tego przedsie wszystkim przez naukowe s rodowiska kulturoznawcze, zostaa przedstawiona na amach specjalnego wydania Kultury Wspo czesnej. 48 Stulecia we Szczego lnie widoczne byy problemy z instalacjami na dziedzin cu przed Hala niemoz Wrocawiu, traktowane jako precedensowe wydarzenia artystyczne, kto re okazay sie liwe do publicznos , Niezidentyfikowany obiekt kulturalny, program zaprezentowania przed kongresowa cia Europejskiego Kongresu Kultury, Wrocaw 2011, s. 56.

Program kulturalny polskiej prezydencji: strategia a rzeczywistos c

81

mi w zakresie promowania polskiej kultury. Formua przyznawania granto w na konkretnych projekto najwas realizacje w okazaa sie ciszwa i najbardziej efektywna. W tym przypadku doszo do zbudowania dugookresowych relacji, opartych na dzy sfera publiczna i trzecim sektorem. zaufaniu, pomie wzie cia zapewnia Trudno jednak jednoznacznie stwierdzic , czy skala przedsie zapowiadanych celo realizacje w 49. Wielos c hase, idei oraz zadan stawianych przed krajowym programem polskiej prezydencji, jak ro wniez liczba projekto w i wydarzen moga powodowac trudnos ci w identyfikacji przez odbiorco w jego go wnego cie czynnika edukacyjnego przesania. Negatywnym aspektem byo takz e pominie pic w okresie przygotowan do prezydencji, kto rego nie mogy zasta spoty promocyjne prezentowane w s rodkach masowego przekazu. W efekcie mogo powstac wraz enie, z e idea krajowego programu kulturalnego bya mao czytelna dla tnych odbiorco przecie w. Skoncentrowanie wydarzen kulturalnych w jednym po roczu moz e nies c za soba pstwa, trudno bowiem be dzie o podobna do okresu prezydentakz e negatywne naste dla zwie kszonego udziau artysto cji mobilizacje w i odbiorco w w dyskursie cym dotycza uczestnictwa w szeroko pojetej kulturze. Dlatego tak waz ne jest, by s tych w okresie prezydencji projekto choc cze c z podje w bya kontynuowana. W ramach zagranicznego programu polskiej prezydencji I, Culture zorganizo jako kraj nowoczesny i unikatowy, wano 400 wydarzen , kto re miay pokazac Polske bie Europy. o bogatej i kreatywnej kulturze wspo czesnej kreatywne zage ciem, poRealizacja programu w 10 wybranych stolicach bya udanym posunie c zwolia unikna rozproszenia dziaan , a takz e lepej dotrzec do zainteresowanych bokie zro odbiorco w. Takz e tutaj moz na byo dostrzec ge z nicowanie i odejs cie od dotychczasowych, dos c konwencjonalnych 50, sposobo w promowania Polski i jej . Zauwaz kultury za granica alna bya takz e szeroka platforma wspo pracy, z jednej strony z europejskimi instytucjami kultury o uznanej renomie i staej publicznos ci, ce ich dziaalnos z drugiej z krajowymi two rcami, poprzez wspomagaja c granty. zan dzy polskimi artystami i instytucjami kulWypracowany system powia pomie turalnymi ich odpowiednikami w Europie i Azji ma szanse przynies c realizacje konkretnych zaoz en polskiej dyplomacji publicznej. wzie cia wynika W ocenie dyrektora IAM Pawa Potoroczyna, sukces przedsie tych przez Instytut dziaan z sekwencji przyje : Najpierw szukalis my osnowy aksjologicznym i emocjonalintelektualnej projektu, idei, wartos ci, kto ra staaby sie nym rdzeniem naszej narracji i dopiero na tym fundamencie zbudowalis my
Przeprowadzone tylko na uz ytek artykuu badanie ankietowe ws ro d grupy 200 studento w Uniwersytetu Wrocawskiego nt. programu kulturalnego polskiej prezydencji pokazao, z e jedynie 14 o programie, nie wspominaja c juz na niego z nich posiadao informacje o wydarzeniach, kto re sie skaday (12.10.2011). 50 B. Ociepka wskazuje na zarzucenie dotychczasowych symboli drewnianych bociano w i folklorystycznych wycinanek, B. Ociepka, Polska Niemcy: narze dzia mie kkiej siy w polityce d Zachodni nr 2 (2011), s. 53. zagranicznej, Przegla
49

82

Anna Umin ska-Woroniecka

program. I to zadziaao. Spo jnos c komunikatu, jego artystyczne i intelektualne sprawdziy. Polska wreszcie ma oblicze i to jest oblicze kulturalne 51. kody sie , poprzez szeroko Potwierdzeniem zrealizowania celu promocji Polski za granica kulture , ma byc rozumiana blisko 20 milionowa publicznos c wydarzen organizowato takz ewaluacji programu, nych w 10 stolicach. W tym przypadku podje e pro be c instrument monitoringu medio wykorzystuja w, tu mowa jest o 7,5 tys. informacji 52 medialnych . ze stosunkowo duz Program zagraniczny spotka sie ym zainteresowaniem ze strony publicznos ci, choc byc moz e w innych okolicznos ciach, przede wszystkim kszy. Moz zastanawiac polityczno-gospodarczych, odzew byby jeszcze wie na sie trznych nad dostosowaniem programu do potrzeb odbiorco w, ale i do zewne warunko w, w kto rych przyszo go realizowac . c zagraniczny program kulturalny polskiej prezydencji, warto Podsumowuja kszym zainteresowaniem medio zaznaczyc , z e najwie w i publicznos ci cieszyy sie zazwyczaj wystawy, kto re nie byy wskazane jako kluczowe dla tego programu. w berlin Ws ro d nich warto wymienic zrealizowana skiej w Martin-Gropius-Bau w brukselswystawe Obok. Polska-Niemcy. 1000 lat historii w sztuce 53, wystawe kiej galerii Bozar The Power of Fantasy. Modern and contemporary Polish Art, w prestiz wystawe czy zorganizowana owej galerii Whitechapel monograficzna Wilhelma Sasnala 54. Spos ro d wszystkich filarowych projekto w cakowitym suk przywoana juz cesem okazaa sie wyz ej Orkiestra I Culture. Na stae w s wiadomos ci zagranicznej publicznos ci zagos cia takz e two rczos c Czesawa Miosza, do tpliwe moga sie przyczynic czego niewa ich niesztampowa prezentacja w przegnie ciem programu byo przekazanie strzeni miejskiej wszystkich 10 stolic 55. Osia przez Instytut konkretnych projekto w do realizacji organizacjom i instytucjom
Wywiad z Pawem Potoroczynem, Polska ma kulturalne oblicze, 26.12.2011, http:kulturaonline.pl polska,ma,kulturalne,oblicze,wywiad,z,pawlem,potoroczynem,tytul,artykul,12536.html (28.02.2012). 52 jednostke kolejnos Pewne zaskoczenie moz e budzic ustalona przez te c hase: a) Instytut Adama Mickiewicza. b) Pawe Potoroczyn (dyrektor IAM, red.), c) Polska Prezydencja wydarzenia kulturalne, d) Polska Prezydencja 2011 Promesa, e) www.culture.pl, f) I, Culture, g) Wybo r hase dla danej stolicy Zamo wienie Publiczne IAM ZP852011 Monitoring medio w zagranicznych, ogoszenie o zamo wieniu. 26.08.2011. 53 Symptomatyczne dla polskiej prasy ogoszenie sukcesu zagranicznego programu moz na skon Pauliny Olszewskiej, dziennikarki Obiegu: O ile polska prasa, zaro frontowac z opinia wno popularna, w zachwytach nad wystawa Tr an Tr, o tyle niemiecka pozostaa raczej jak i branz owa, rozpywaa sie go zdystansowana. W pozytywnych komentarzach skupia sie wnie na podkres leniu znaczenia wystawy gego umacniania stosunko dzy Niemcami a Polska . Pojawiaja ce sie krytyczne jako cia w partnerskich mie uwagi dotyczyy zbyt duz ego subiektywizmu w ksztatowaniu opowies ci, nazbyt dosadnego edukacyjnie charakteru, Polskie watki w Berlinie w 2011 roku, Obieg 12.01.2012. 54 M. Czeszejko-Sochacka, Podsumowanie polskiej prezydencji, GW 5.01.2012. 55 Wiersze m.in. Czesawa Miosza byy prezentowane w metrze we wszystkich wybranych stolicach, ale ro wniez na ogrodzeniu w Uniwersytetu Kijowskiego oraz ... stadionu Dynamo Kijo w. Wywiad z Dyrektorem Instytutu Polskiego w Kijowie, Jarosawem Godunem, 10.01.2012.
51

Program kulturalny polskiej prezydencji: strategia a rzeczywistos c

83

dowym, a s rozdzielano droga granto pozarza rodki przekazane na ich organizacje w 56 i dotacji konkursowych . Takz e tutaj nie moz e byc mowy o caos ciowym i ostatecznym wyniku ewaluacji. jest z jednej strony przywoany juz dzi Przyczyna wyz ej brak instrumento w i narze dnych do jakos cych sie w ramach polskiej niezbe ciowej oceny dziaan mieszcza dyplomacji publicznej i kulturalnej. Z drugiej strony, trudno dzis stwierdzic , obraz polskiej kultury za granica , jak zmieni sie przez w jakim zakresie zmieni sie to sposo b postrzegania Polski przez spoeczen stwa, ale takz e elity polityczne pan stw, w kto rych program zosta przeprowadzony 57. tpliwie caos wzie cia zagranicznego programu kulturalnego Niewa c przedsie polskiej prezydencji bya starannie przygotowana i zrealizowana. Duz a w tym zasuga oso b zaangaz owanych w jego koordynacje oraz bezpos rednie wykonanie.

ABSTRACT One of the elements of each presidency of the EU Council is a cultural program. The country which holds the presidency can influence the foreign public and political decision-makers by presenting its cultural heritage and organizing artistic events. Instruments of public and cultural diplomacy are helpful in shaping positive attitudes towards the country, its citizens and sometimes even its foreign policy. The cultural program of the Polish presidency comprised two elements: the domestic and the foreign one. Its object was to promote Poland in Europe and the world, and the European Union in Poland. It was implemented with unprecedented flourish, including 1400 events and projects both in Poland and abroad. The article attempts to sum up the cultural program and its goals: both the overriding ones and the particular ones. A considerable difficulty in making a final assessment is the lack of instruments that would allow a qualitative evaluation of the program as well as its current and possible future effects and outcomes.

56 unikna c Nie udao sie negatywnej oceny choc jednego z nich. Za niepowodzenie polskiej prezydencji wedug Romana Pawowskiego, zosta uznany projekt zrealizowany w Madrycie, Londynie, Kijowie, Min sku, Moskwie, Pekinie i Tokio przez torun ski teatr Polish ABC. 57 cych postrzegania Polski, jej obywateli, ich Takz e z uwagi na brak kompleksowych badan dotycza wizerunku ws ro d obywateli pan stwa lub tylko stolic, w kto rych program by organizowany.

REKLAMA str 84 REKLAMA str 84 vacat vacat REKLAMA N AS Z E W YD A WNI CTW A REKLAMA

INSTYTUT ZACHODNI ul. Mostowa 27, 61-854 Pozna tel. +61 852 28 54 fax +61 852 49 05 e-mail: wydawnictwo@iz.poznan.pl

Stosunki gospodarcze midzy Polsk a Niemcami 20 lat po zjednoczeniu

Praca zbiorowa pod redakcj Piotra Kalki
Studium niemcoznawcze nr 88 ISBN 978-83-61736-32-5 streszczenie w j. angielskim Pozna 2012, 199 ss.

Kolejny tom z serii Republika Federalna Niemiec 20 lat po zjednoczeniu. Polityka gospodarka spoeczestwo powicony problematyce gospodarczej, stanowi prb podsumowania wsppracy w tym zakresie midzy Polsk a Niemcami za lata 1990-2010. Niemcy to najwaniejszy partner gospodarczy naszego kraju, std istnieje staa potrzeba monitorowania tendencji ksztatujcych si w bilateralnej wsppracy i oceny zmian dokonujcych si na skutek uwarunkowa wewntrznych i zewntrznych. Cel ten autorzy niniejszej publikacji osignli, poddajc analizie przepywy finansowe w bilansie patniczym, tak by uzyska moliwie najpeniejsze informacje o polsko-niemieckich relacjach gospodarczych, a take oceniajc rozwj wybranych dziedzin wsppracy, jak handel zagraniczny, migracja siy roboczej czy kontakty w obszarze przygranicznym. Interesujcy jest zwaszcza ten ostatni aspekt z uwagi na przeszo historyczn pogranicza polsko-niemieckiego, zrnicowanie gospodarcze, kulturalne, mentalnociowe lokalnych spoecznoci, wieloletni marginalizacj tych regionw. To one czsto decyduj o barierach wsppracy przygranicznej i specyfice transgranicznych powiza. Autorzy tomu: Ilona Romiszewska, Piotr Kalka, Tomasz Budnikowski i Zbigniew witkowski analizuj: polskoniemieck wspprac gospodarcz w wietle bilansu patniczego, wymian handlow midzy Polsk a Niemcami, migracj siy roboczej midzy Polsk a Niemcami i wspprac gospodarcz na pograniczu polsko-niemieckim.