D ZACHODNI PRZEGLA 2012, nr 2

KRZYSZTOF MALINOWSKI Krzysztof Malinowski Poznan

LIWOS CI POLSKA I NIEMCY W UNII EUROPEJSKIEJ MOZ PRACY I BARIERY WSPO

Polska i Niemcy w Unii Europejskiej moz liwos ci i bariery wspo pracy Prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej skania do postawienia pytania o jakos c polsko-niemieckiego partnerstwa politycznego. Wzajemne stosunki detertpienia polska prezydencje . Polska bowiem moz minoway bez wa e realizowac ki efektywnej wspo skutecznie swoje ambicje europejskie jedynie dzie pracy z Nied podziela znacza ca cze s mcami. Ten pogla c polskiego establishmentu politycznego. du koalicji Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego Polityka rza w duz ej mierze liczya na uzyskanie stosownego poparcia z Niemiec dla prezydencji Polski w UE w II poowie 2011 r. Powodzenie prezydencji Polski mogoby umocnic pos jej pozycje ro d pan stw czonkowskich, tzn. spowodowac , z e niekto re z nich dniac dy w stopniu nolens volens byyby skonne uwzgle polskie opinie i pogla kszym niz d. W ten sposo zapewne tez wie dota b Polska staaby sie bardziej cym partnerem europejskim z punktu widzenia Republiki Federalnej. Czy interesuja premie prestiz zatem rzeczywis cie prezydencja w UE przyniosa Polsce taka u? Czy dziaania dyplomatyczne Polski w Unii Europejskiej stworzyy korzystne przesanki dla intensywniejszego partnerstwa Polski i Niemiec? Pytanie to dotyczy zarazem cej sie rekonfiguracji roli Polski jako partnera dla Niemiec w warunkach dokonuja si w ramach UE po fazie rozszerzenia. Jest to kwestia, kto ra ma niepos lednie cych dla siebie ponownie dogodnego miejsca znaczenie dla Niemiec poszukuja cych sie zachowac w Europie i staraja wpywy niemiecko-francuskiego tandemu cego ton w UE i przesa dzaja cego o jej losach. jako czynnika nadaja

STOSUNKI BILATERALNE W 2011 ROKU

oddziaywaniu szerszego Stosunki bilateralne Polski i Niemiec podlegaja pieniu Polski do UE stay sie one po prostu kontekstu unijnego. Po przysta y towarzyszyc inne, poniewaz obu partnerom zacze odmienne oczekiwania. dzynarodowych w postaci kryzysu Opro cz niekorzystnych uwarunkowan mie irackiego dawaa o sobie znac nieunikniona zmiana ro l po akcesji Polski

86

Krzysztof Malinowski

do UE. Dotychczasowy wzorzec adwokat petent z lat 90. traci na znaczeniu juz zku z wejs , wczes niej w zwia ciem Polski do NATO. Zjawisko to uwidocznio sie formalnie rzecz biora c ro dnymi kiedy od 2004 r. oba pan stwa stay sie wnorze partnerami w UE. ce sie oczekiwania obu stron. O zmianie ro l s wiadczyy coraz bardziej rozmijaja i chyba bagatelizowali fakt, z Niemcy nie do kon ca rozumieli Polske e ma odmienne, ce z pooz specyficzne interesy wynikaja enia geopolitycznego. Dotyczyo to go wnie Wschodnia , w tym rozbiez kwestii uoz enia stosunko w z Europa nos ci strategicz i z drugiej z innymi nych, jak ksztatowac stosunki z jednej strony z Rosja zku Radzieckiego, zwaszcza Ukraina . pan stwami, kto re powstay na gruzach Zwia Polska idea demokratyzacji Ukrainy i zbliz enia jej do Europy jako najlepszego antidotum na rewizjonizm w polityce Rosji nie znajdowaa zrozumienia Niemiec. sto ulegali iluzji, z Ponadto obaj partnerzy chyba nazbyt cze e stosunki pol uformowac sko-niemieckie da sie na podobien stwo s cisych relacji francusko-niet mieckich. Nic zatem dziwnego, z e w konsekwencji inicjatywy takie, jak Tro jka bienia wspo Weimarski nie tylko nie mogy przynies c poge pracy politycznej, ale nawet dobrze zaistniec jako forum porozumienia 1. tku lat 90., Oczekiwania protagonisto w polsko-niemieckiego pojednania z pocza dzie juz z e polsko-niemiecka wspo lnota intereso w be na trwale rzutowac na speniay. Byc stosunki polsko-niemieckie, nie do kon ca sie moz e kluczowe znaczenie miay przy tym stopniowe przemiany niemieckiej toz samos ci, kto re tak du wyraz nie odzwierciedlaa polityka zagraniczna rza koalicji SPDZieloni od podkres realizowania w ra1998 r. Kanclerz Gerhard Schrder zacza lac potrzebe mach Unii Europejskiej polityki w duchu interesu narodowego. Nieufnos c wobec zku z kryzysem irackim i obawami, czy Niemiec odz ya w Polsce takz e w zwia do swojej niechlubnej Sonderweg, kiedy rza d SPDZielonych Niemcy nie powro ca decyzji USA o rozpocze ciu inwazji na Irak. Po stronie polskiej przeciwstawi sie do reprezentowania w Unii narastao przekonanie, z e Polska ma legitymacje cej interes narodowy. Przejawem tego byo nieuste ppodobnej postawy artykuuja liwe stanowisko Polski w negocjacjach nad traktatem konstytucyjnym i zwaszcza do obserwowany w okresie rza w Prawa i Sprawiedliwos ci brak strategicznego konsensu w polskich elitach politycznych co do zakresu i intensywnos ci kooperacji d koalicji Platformy Obywatelskiej i Polskiego politycznej z Niemcami. Rza wobec Niemiec bardziej otwarty i koopeStronnictwa Ludowego od 2007 r. przyja dowi premiera ratywny kurs. Ponadto w ramach UE w ostatnich czterech latach rza cze sto prezentowac jako odpowiedzialnego i konstrukD.Tuska udawao sie Polske puja cego jako kompetentny czonek UE w sprawach tywnego partnera, wyste biania integracji europejskiej. finansowych i gospodarczych jako rzecznika poge
1 Por. J. Reiter, Bilans polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sasiedztwie i przyjaznej wspo pracy dzynarodowych, Warszawa z 17.06.1991 r. 20 lat po z niej, Raporty i Analizy Centrum Stosunko w Mie [b.d.w.], s. 16 i nast.

Polska i Niemcy w Unii Europejskiej moz liwos ci i bariery wspo pracy

87

Opinia publiczna w Polsce upatrywaa w Niemczech waz nego partnera Polski na wspo w ramach UE i koncentrowaa sie lnych wyzwaniach 2. ciem polskiej prezydencji zbiega sie 20. rocznica podpisania Z rozpocze siedztwie i przyjaznej wspo Traktatu o dobrym sa pracy, obchodzona uroczys cie w czerwcu 2011 r. Fakt ten dobrze symbolizuje europejski wymiar stosunko w dzy rza dza cymi w Polsce i Niemczech panowaa zgodnos dwustronnych. Pomie c , z e one bliz c o premierze Tusku sa sze niz kiedykolwiek. Kanclerz Merkel mo wia bardzo, bardzo che tnie 3. Z dokumento zapewniaa: wspo pracujemy ze soba w tych na rocznicowym szczycie wyraz przyje nie wynika, jak olbrzymie znaczenie zuja do europejskiego wymiaru wzajemnych stosunko obie strony przywia w i potrzeby zdynamizowania wspo pracy na paszczyz nie UE. Przyszo to tym atwiej, z e gnie w trakcie szczytu osia to porozumienie w sprawie jednego z centralnych postulato w strony polskiej, czyli poprawy statusu Polonii w Niemczech. zano sie do s W uroczystej deklaracji zobowia cisego uzgadniania stanowisk zku z tym os i wspo lnych inicjatyw na forum UE. M.in. w zwia wiadczono, z e obaj da sie angaz partnerzy be owac na rzecz penej realizacji paktu na rzecz euro plus. wspo Niemiec i Polski na rzecz wzmocnienia Podkres lono takz e s cisa prace Wspo lnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczen stwa, Wspo lnej Polityki Bezpieczen stwa i Obrony, w tym wzmocnienia zdolnos ci wojskowych UE, Europejskiej Polityki siedztwa i Partnerstwa Wschodniego, a wie c cze s Sa ciowo w zakresie realizacji cej sie polskiej prezydencji. Potwierdzono takz go wnych postulato w zbliz aja e, wspo lne zaangaz owanie na rzecz rozwijania europejskiej polityki energetycznej, w taki sposo b, by wzmacniaa ona bezpieczen stwo energetyczne na kontynencie. Dla zrealizowania tak sformuowanej deklaracji woli Polska i Niemcy zapowiedzia y w innym z dokumento w specjalnym Programie wspo pracy intensyfikacje dialogu politycznego na wszystkich szczeblach: prezydento w, parlamento w i rza do w. Co szczego lne z punktu widzenia polityki europejskiej, w obu pan stwach zadeklarowano przeprowadzanie regularnych konsultacji przed posiedzeniami Rady Europejskiej oraz na szczeblu ministro w spraw zagranicznych i ministro w innych resorto w dla uzgadniana stanowisk i formuowania wspo lnych inicjatyw, czy dzy sekretarzami ds. europejskich. tez dokonywania s cisych uzgodnien m.in. mie bianiu wspo Poge pracy ministerstw miaa suz yc takz e szersza wymiana kadr 4 dniczych . urze
A. ada, Patrzymy w przyszos c . Polacy o polsko-niemieckiej wspo pracy i o znaczeniu historii we wzajemnych stosunkach, Barometr Polska Niemcy, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2011. 3 K. Schuller, Nie waren sie so eng wie heute, Frankfurter Allgemeine Zeitung 22.06.2011. 4 do Wspo lna Deklaracja Rza w Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Federalnej Niemiec z okazji dzy Rzecza pospolita Polska i Republika Federalna Niemiec 20. rocznicy podpisania Traktatu mie siedztwie i przyjaznej wspo siedzi i partnerzy http:www.warschau.diplo.decono dobrym sa pracy: Sa ty przez Rza dy Rzeczypospolitej Poltentblob3198178Daten1391448; Program wspo pracy przyje dzy Rzecza pospolita skiej i Republiki Federalnej Niemiec z okazji 20. rocznicy podpisania Traktatu mie i Republika Federalna Niemiec o dobrym sa siedztwie i przyjaznej wspo Polska pracy http:www.warschau.diplo.decontentblob3198180Daten1391450Projektliste dl.pdf.
2

88

Krzysztof Malinowski

cono cay rozdzia inicjatywom na paszW Programie wspo pracy pos wie os czyz nie europejskiej. Powto rzono tutaj formue cisym uzgadnianiu stanowisk i wspo lnych inicjatywach w ramach WPZiB, a takz e odnos nie do spraw finansowych i gospodarczych o znaczeniu europejskim i wspieraniu inicjatyw na rzecz cia promocji trwaego wzrostu i konkurencyjnos ci; wspo pracy w zakresie przyje euro. Wymiana pogla do przez Polske w i uzgadnianie stanowisk (juz nie s cise) dzania gospodarczego i spraw stabilnos miao dotyczyc zarza ci finansowej w UE. Szczego lnie waz ne z punktu widzenia polskiej prezydencji bya deklaracja o s cisej wspo pracy w procesie przygotowania rocznego budz etu UE 2012 oraz Wieloletbianie wspo nich Ram Finansowych UE po 2013. Ponadto zapowiedziano poge pracy w zakresie polityki podatkowej UE, Wspo lnej Polityki Rolnej. W odniesieniu rozwijania zdolnodo Wspo lnej Polityki Bezpieczen stwa i Obrony wyraz ono wole dzania kryzysowego UE. Wreszcie jak wynika s ci cywilno-wojskowych dla zarza wschodnia w ramach Tro ta z Programu, strony chciay prowadzic polityke jka dla realizacji przyszego Weimarskiego przede wszystkim w dialogu z Rosja ) Partnerstwa dla Modernizacji (jakie UE chciaa ustanowic w stosunkach z Rosja i takz e z pan stwami uczestnikami Partnerstwa Wschodniego. Ponadto Niemcy na rzecz rozbudowy Partnerstwa i Polska, zamierzay razem angaz owac sie Wschodniego. dzy dobrym stanem W dokumentach tych widac wyraz nie wspo zalez nos c mie polskiej polityki europejskiej. Innymi stosunko w bilateralnych a dynamizacja sowy, intensyfikowanie kontakto w bilateralnych mogo sprzyjac polskiej polityce europejskiej, a co za tym idzie pozycja Polski w UE moga zyskac na znaczeniu. Dla du koalicji PO-PSL oznaczao to, z byc rza e polskie aspiracje w UE moga realizowane jedynie w s cisej wspo pracy z Niemcami. Oczywis cie jeden i drugi partner mia swoje strategiczne narodowe interesy i nie rezygnowa z ich realizacji. g Szczego lnie dotyczyo to sfery bezpieczen stwa energetycznego. Spo r o gazocia cy potencpo nocny, a konkretnie o jego niekorzystny dla Polski przebieg, blokuja winoujs jalnie rozwo j portu w S ciu, bynajmniej nie wygas, choc zosta tymczasowo na wspomnianym rocznicowym spotkaniu dyplomatycznie wyciszony. W 2011 r. zatem w konteks ce impulsy dla zdynamizowapojawiy sie cie bilateralnym znacza nia wzajemnych stosunko w na paszczyz nie europejskiej. trznej tworzyy sprzyjaja ce warunki ku Wydarzenia w polskiej polityce wewne stwo PO w wyborach parlamentarnych w paz temu. Zwycie dzierniku 2011 r. kursu polskiej polityki zagranicznej kooperatywnego potwierdzio kontynuacje , z wobec Niemiec. Niemieccy obserwatorzy wprawdzie zwracali uwage e choc po wyborach nie istnieje w Polsce konsens w odniesieniu do stosunko w z Niemcami, to d z udziaem PO moz polityke oparta na wie kszos rza e prowadzic skuteczna ci cej sie parlamentarnej 5. To, z e wspomniany program kompleksowej i zacies niaja
5

A. Quirin, S. Bastos, Polen auf Stabilittskurs, DGAPanalyse kompakt, Oktober 2011, Nr. 8,

s. 6.

Polska i Niemcy w Unii Europejskiej moz liwos ci i bariery wspo pracy

89

do takich spraw, jak perspektywa wspo pracy w odniesieniu do UE odnosi sie finansowa UE na lata 2014-2020, polityka energetyczna i sprawy klimatu, uwidacz nadzieja , iz jej w tej mierze nia, z e Polska kierowaa sie Niemcy udziela zdecydowanego poparcia. Strona polska wyraz nie chciaa zasygnalizowac , z e dzie traktowac be zaangaz owanie Niemiec na rzecz polskich postulato w jako sprawdzian intencji w sprawie wspo pracy na rzecz integracji europejskiej. W przeddzien inauguracji polskiej prezydencji w Radzie UE strona niemiecka oficjalnie zadeklarowaa swoje poparcie. Minister spraw zagranicznych RFN Guido Westerwelle stwierdzi: Polska nada Unii Europejskiej takie was nie impulsy, c do przodu. (...) Polska znana jest ze jakich nam dzis potrzeba, by posuna Europe swego zdecydowanego euroentuzjazmu i dynamicznego wzrostu gospodarczego 6.

DYSPROPORCJA ZNACZENIA POLSKI I NIEMIEC W UE

Entuzjastycznie anonsowana wspo praca polsko-niemiecka na rzecz UE zku z prezydencja Polski, skania jednak do stawiania w II poowie 2011 r. w zwia krytycznych pytan o moz liwos ci jej realizacji. Trzeba jeszcze raz podkres lic , z e to go wnie od nastawienia Niemiec zalez y zacies nianie wzajemnej wspo pracy w UE. tek kilka najwaz Wskazac nalez y na pocza niejszych ogo lniejszych uwarunkowan . one z jednej strony zro Uwidaczniaja z nicowane miejsce i potencja oddziaywania obu partnero w na arenie polityki europejskiej, a z drugiej m.in. fakt, z e coraz potrzeba dyskutowania i formowania wspo wyraz niejsza staje sie lnych zaintereso przedmiotem aktywnos wan , zwaszcza w odniesieniu do spraw, kto re sa ci trznej UE. zewne swoje role Po pierwsze, obaj partnerzy generalnie nieco inaczej definiuja cy, ksztatuja cy, katalizuja cy przemiany w UE. Rola Niemiec ma charakter inicjuja ki s ). Polska natomiast w sferze integracji (ro wniez dzie cisej wspo pracy z Francja do tej pory ani nie bya traktowana ani sama nie uwaz aa siebie za kreatora cego sie do wspo . zmian, poczuwaja odpowiedzialnos ci za ich implementacje c postulat utrzymania Niekiedy rozwijaa aspiracje europejskie, np. zgaszaja nicejskiego systemu gosowania. Jednak dziaania w tej sprawie nie byy skuteczne ani konstruktywne w sensie pozyskania do nich partnero w. Obecny kryzys do lekkiego przedefiniowania finansowy w strefie euro byc moz e przyczynia sie wspomnianej dysproporcji ro l. Polska zaczyna byc postrzegana jako wiarygodny partner w sprawach gospodarczych i finansowych, choc nie jest czonkiem du Merkel na wysta pienie ministra strefy euro. Pozytywne oficjalne reakcje rza spraw zagranicznych Radosawa Sikorskiego przed elitarnym gremium na forum Niemieckiego Towarzystwa Polityki Zagranicznej (Deutsche Gesellschaft fr
R. Romaniec, Prezydencja Polski w UE: Berlin oczekuje i wspiera, 1.07.2011, http:www. dw-world.dedwarticle015203479,00.html.
6

90

Krzysztof Malinowski

pos Auswrtige Politik) w Berlinie 28 listopada 2011 r. 7 zdaway sie wiadczac ce znaczenie Polski w rachubach Niemiec dotycza cych zaz rosna egnania kryzysu w strefie euro 8. sie jednak w mniejszym czy wie kszym stopniu Po drugie, oba pan stwa ro z nia puje odejs wizjami przyszos ci UE. W Niemczech naste cie od wizji Europy dzyrza dowej na wzo federalnej na rzecz uprawiania polityki mie r francuski. Nie samodzielnos dzynarodowej. Wizja oznacza to, z e Niemcy chca ci na arenie mie tez zku z rozfederacji wygasa, bo UE staje sie bardziej heterogeniczna w zwia szerzeniem, a elity powojenne, kto re uwaz ay, jak podkres la kanclerz Helmut Kohl, ze sceny politycznej. Polska z e integracja to sprawa wojny i pokoju, schodza za wizja UE z silna dominanta wspo i jest wyczulona na opowiada sie lnotowa wszelkie pomysy nadawania tonu w UE przez koncerty wielkich mocarstw. Jednak nadal zostaje wiele miejsca na wspo lne interesy dezintegracja nie lez y w interesie usprawnienie funkcjonowania Unii. ani Niemiec ani Polski. Liczy sie Po trzecie, kryzys w strefie euro spowodowa, z e partnerzy Niemiec aprobuja cie przez Niemcy kierowniczej roli w dziaaniach naprawczych. nieoficjalnie przeje pytanie, czy w tym konteks Pojawio sie cie Niemcy, coraz wyraz niejszy lider UE, sa i na ile atrakcyjrzeczywis cie zainteresowane zacies nianiem partnerstwa z Polska tu nym partnerem pozostaje Polska dla Niemiec w ramach UE? Na pewno liczy sie aspekt strategiczny: Polska jest waz nym sojusznikiem w tworzeniu ro z nego rodzaju wzie c koalicji pan stw czonkowskich w celu realizacji przedsie zgodnie z interesem Niemiec. Moz na zastanawiac sie, czy z punktu widzenia Niemiec wspo praca jest przydatna i konieczna, bardziej w sferze wewna trzeuropejskiej, czy tez z Polska trznej. Na to pytanie chyba jeszcze dugo nie be dzie moz w sferze polityki zewne na , z d dla Berlina to jednak raczej udzielic spo jnej odpowiedzi. Wydaje sie e dota trznej miay pierwszoplanowe znaczenie, choc aktywa Polski w sferze zewne Polska a stawac takz cym partnerem ze wzgle du na swoje pozytywne zacze sie e interesuja dem przykadnym nastawienie w sprawie reformy strefy euro i pod tym wzgle pan stwem czonkowskim UE, zainteresowanym umocnieniem integracji.

WNORZE DNE) PREZYDENCJA POLSKI W UE I TRZY (NIERO NIANIA STRATEGICZNEJ KOOPERACJI POLA ZACIES Prezydencja Polski jak w soczewce skupia zaro wno moz liwos ci zdynamizowania, jak i ograniczenia partnerstwa polsko-niemieckiego. Widac byo wyraz nie, z e zao sie z dziaaniami naprawczymi umocnienie wspo pracy Polski z Niemcami wia
Polska a przyszos c Unii Europejskiej, Radosaw Sikorski, Minister Spraw Zagranicznych RP, Berlin, 28 listopada 2011 r. http:www.msz.gov.plfilesdocskomunikaty20111128BERLIN. 8 Opinie tego rodzaju formuowali niemieccy eksperci ds. polskich, indagowani przez PAP w sprawie oceny polskiej prezydencji. Zob. Niemcy o polskiej prezydencji: Polska straz nikiem jednos ci w Unii Europejskiej http:forsal.plartykuly578986.
7

Polska i Niemcy w Unii Europejskiej moz liwos ci i bariery wspo pracy

91

zanymi z realizacja polityki wschodniej UE, czyli w strefie euro i wyzwaniami zwia cyo uregulowanie przez UE stosunko w z pan stwami Europy Wschodniej: posiadaja , Biaorusia , Gruzja bez pogorszenia stosunko mi aspiracje europejskie Ukraina w , traktuja ca wspomniany region w mniejszym czy wie kszym stopniu jako z Rosja obszar swoich wpywo w. Bliz sze wspo dziaanie Polski i Niemiec dotyczy takz e Wspo lnej Polityki Bezpieczen stwa i Obrony. Przede wszystkim Niemcy miay duz e oczekiwania wobec Polski i europej dobra skiego zaangaz owania jej polityki zagranicznej. Gabinet D. Tuska cieszy sie jako rza d, kto opinia ry jest w stanie nadac nawet pewne impulsy integracji du na stosunkowo duz europejskiej ze wzgle e poparcie opinii publicznej dla UE przesanke stanowia relatywna stabilnos w Polsce 9. Istotna c ekonomiczna i finan sowa Polski, co wyrazio sie w zaliczeniu Polski do grupy tzw. po nocnych pan stw cych sie dbaos o stabilizacje finansowa budz czonkowskich UE, cechuja cia eto w d kanclerz Merkel z , narodowych. W obliczu sytuacji kryzysowej rza ywi nadzieje ce do przysta pienia do strefy euro, z e Polska jako pan stwo czonkowskie UE aspiruja dzie wspierac kszych zastrzez be bez wie en dziaania naprawcze podejmowane przez c np. reprezentowac duet niemiecko-francuski w sferze finansowej, a wie stanowisko cej sie fiskalizacji Unii Walutowej odmienne od Wielkiej Brytanii, obawiaja czenie Polski, kandyduja cej do strefy euro, do struktur i Gospodarczej. Wa ciu pan decyzyjnych zniwelowaoby wpyw Wielkiej Brytanii w grupie dziesie stw cych na zewna trz strefy euro i mogoby zdezintegrowac pozostaja przeciwniko w 10 euro . Sprawa ograniczenia suwerennos ci budz etowej pan stw czonkowskich budzi tpliwos obawa, z da nas w Polsce powaz ne wa ci. Pojawiaa sie e coraz bardziej be dotyczyc decyzje podejmowane w gronie 17 pan stw strefy euro i z e w konsekwencji biaja cej sie wspo ta na poge pracy fiskalnej strefy euro Polska zostanie zepchnie boczny tor w UE. Pomimo tego z punktu widzenia Polski priorytetem jest naprawa UE i kontynuacja projektu europejskiego. Dlatego tez Polska domagaa sie czenia do dyskusji i do struktur podejmuja cych decyzje o przyszos wa ci euro, choc sama nie nalez y do tego grona 11. bieniu W przekonaniu polskich polityko w okres prezydencji mia sprzyjac poge wspo pracy polsko-niemieckiej. Jednak liczne ograniczenia utrudniay realizacje poway i nadal wyscenariusza partnerskiego. Dywergencje strukturalne wyste puja przede wszystkim w dziedzinie, kto dkowanie w tej chwili jest ste rej uporza ca sprawa w UE. Polska pozostaje poza unia walutowa , a kryzys najbardziej pala zaduz eniowy strefy euro implikuje ryzyko podziau Unii Europejskiej na kilka
P. M. Kaczyn ski, Polish Council Presidency 2011. Ambitions and limitations, Swedish. Institute for European Policy Studies 2011:2 op, s. 47. 10 Raport Grupy Kopernika nr 21 (Dieter Bingen, Darmstadt; Kazimierz Wo ycicki, Warszawa), grudzien 2011 r., s. 2. 11 Nowy traktat euro otwarty dla wszystkich, 3.12.2011. http:biznes.gazetaprawna.plartykuly572201; Sikorski: nasz interes byc w grupie decydento w, zanim przyjmiemy euro, 5.12.2011. http:www.gazetaprawna.plwiadomosciartykuly572743.
9

92

Krzysztof Malinowski

dkos zagroz pre ci. Trzeba wyraz nie to zaznaczyc : dla Polski niesie to ze soba enie poza go znalezienia sie wnym nurtem integracji europejskiej i ograniczenie roli d polskie usilne zabiegi dyplomatyczne, w tym wspomniane zdecydowane w UE. Sta pienie ministra spraw zagranicznych w Berlinie na rzecz poparcia niemieckich wysta cych strefe euro, a przy tym wa czenia Polski do dyskusji o kieruninicjatyw ratuja kach i zakresie reform naprawczych w tej strefie. Kombinacja ta przyniosa korzys chwilowa c , kanclerz Merkel bowiem w Bundestagu, a potem na kluczowym dla ratowania strefy euro szczycie UE zadeklarowaa gotowos c poparcia udziau gu pan cych dziaania naprawcze, choc Polski w kre stw strefy euro podejmuja bez 12 z niejsze ustalenia pan stw strefy euro z 11 stycznia przyznania jej prawa gosu . Po 2012 r. wykluczay obecnos c pan stw nieczonkowskich strefy euro przy tzw. polska jednym stole w trakcie negocjacji nad traktatem o unii fiskalnej (te propozycje negocjacyjna nazwano participating-non-voting), choc by te byy nawet z odre bnych szczyto aspirantami do wspo lnej waluty 13. Chodzio tu o rezygnacje w pan stw czonkowskich strefy euro. Ponadto w trakcie swojej prezydencji Polska pos wiadczaa swoje proeuropejskie stanowisko konkretnymi inicjatywami. Staraa mediowac dzy ministrami finanso sie mie w strefy euro i pozostaych pan stw dziaania naprawcze UE w dziedzinie finanso w. czonkowskich 14 i inicjowac Generalnie zaangaz owanie Polski w tym obszarze oceniane byo jako jej sukces. pozycji w UE i pozwolic W konsekwencji miao to przynies c poprawe na zabieranie 15 cego gosu w debatach o przyszos znacza ci Europy . ca Niemcy do trwaego zbliz ma Kolejna okolicznos c skaniaja enia z Polska do pooz charakter geostrategiczny i odnosi sie enia Polski i jej aspiracji z politycznych w Europie Wschodniej. Z punktu widzenia Niemiec da enia te maja konwergencje intereso ambiwalentne znaczenie i generalnie utrudniaja w Polski i Niemiec w odniesieniu do Europy Wschodniej. Wczes niej specyficzne zainteresoz cy ewentualna wspo wania geopolityczne Polski uchodziy za balast obcia aja prace rewolucje na i dotyczyo to zaro wno zaangaz owania Polski w pomaran czowa . Ukrainie w 2004 r., jak i po z niej na rzecz Gruzji, w trakcie wojny z Rosja wspo Generalnie nalez y stwierdzic , z e Polska i Niemcy maja lny interes stawka wna w rozwijaniu kontakto w UE z pan stwami Europy Wschodniej 16. Go w tej strategii jest stabilizacja zro z nicowanych systemo w politycznych i ich bianie kontakto transformowanie w kierunku demokratycznym, a takz e poge w
12 Merkel: Polska moz e przyaczyc sie do nowego paktu stabilnos ci euro, 2.12.2011. http:www.gazetaprawna.plwiadomosciartykuly571890. 13 T. Bielecki, Kopenhaga to nie Warszawa, Gazeta Wyborcza 12.01.2012. 14 Co zawiera szes ciopak zatwierdzony we Wrocawiu, 13.09.2011. http:biznes.gazetaprawna.plartykuly548422. 15 P. M. Kaczyn ski, op. cit., s. 59. 16 Por. uwagi E. Kaca, A. ada, Jaka polityka wobec Rosji? Perspektywa Polski i Niemiec, Analizy i opinie Instytut Spraw Publicznych, nr 111, wrzesien 2010, s. 2 i nast.

Polska i Niemcy w Unii Europejskiej moz liwos ci i bariery wspo pracy

93

sens swojego zaangaz gospodarczych. Oczywis cie Polska i Niemcy rozumieja owania w Europie Wschodniej, a zatem i zaangaz owania Unii Europejskiej, niekonieczs nie jednakowo. Moz na wskazac bez trudu na cze ciowo odmienne interesy obu partnero w w polityce wschodniej, mimo z e warto to podkres lic polityka dziedzina , gdzie moz wschodnia jest was nie ta liwos ci unijnej wspo pracy Polski sie najwyraz z Niemcami ksztatuja niej. z pooz do Odmiennos ci wynikaja enia geograficznego i ogo lnych wzgle w bezpieczen stwa. Polska graniczy z obszarem o odmiennych standardach polityczzane z tym ryzyka. Niemcy sa nych i przewidywalnos ci i naraz ona jest na zwia siaduja z pan otoczone przyjacio mi, sa stwami demokratycznymi, kto re nie generuja trznych i sa przewidywalne. Was ryzykownych sytuacji wewne nie ograniczona przewidywalnos c w Europie Wschodniej stwarza spory problem dla Polski. Jest ona i jej skutki naraz najbardziej na nia ona, choc przeciez zagroz enia nowego typu caej UE. Zro podoz dotycza z nicowania te stanowia e a zarazem przejaw odmien lne jest przekonanych kultur bezpieczen stwa Polski i Niemiec 17. Wprawdzie wspo sie one co do nie o braku czy zaniku zagroz en o charakterze militarnym, lecz ro z nia zagroz trzne, gradacji zagroz en . Niemcy za najwaz niejsze uwaz aja enia wewne ce z obaw przed niekontrolowana migracja , przeste pczos ponadgraniczwynikaja cia , terroryzmem, cyberprzeste pczos . Nie pomniejszaja c ich roli, w Polsce zwraca na cia uwage bardziej na aspekty geopolityczne niebezpieczen zane sie stwa zwia wewne trzna w pan z niestabilnos cia stwach Europy Wschodniej, na ograniczanie roli politycznej, tendencje do marginalizowania sabszych pan stw w Europie Wschoddzy Zachodem a Rosja . Obrona terytorialna w ramach NATO niej w stosunkach mie ksze znaczenie niz ze wszystkich posiada znacznie wie w Niemczech, kto re maja siedztwo i nie odczuwaja w sposo stron stabilne sa b bezpos redni zagroz en generowanych w Europie Wschodniej. Drugi czynnik i chyba najistotniejszy, to odmienne role, kto re Rosja odgrywa dem Niemiec i Polski. Najbardziej widoczne jest to w dziedzinie bezpieczen wzgle s najbardziej twa energetycznego, gdzie ro z nice intereso w w podejs ciu do Rosji sa tpienia celem RFN jest uzyskanie wie kszego wpywu na ce 18. Bez wa uderzaja polskie koncepcje polityki wschodniej UE, na ich opracowywanie w ramach UE, z czyli da enie do zharmonizowania polskich aspiracji geopolitycznych z zapat wschodnia UE. Dotychczas cele te byy rozbiez rywaniami Niemiec na polityke ne. du na zmiany Niemcy raczej popieray projekt Partnerstwa Wschodniego ze wzgle c w dotychczasowej strategii rozszerzeniowej i che rozwijania zdolnos ci Unii Europejskiej do dziaania poza obszarem Unii, podczas gdy Polska traktowaa go
K. Malinowski, Kultura bezpieczen stwa narodowego: koncepcja i moz liwos ci zastosowania, w: Kultura bezpieczen stwa narodowego w Polsce i Niemczech, K. Malinowski (red.), Poznan 2003, s. 15-46. 18 B. Molo, Znaczenie Rosji dla bezpieczen stwa energetycznego Niemiec, w: Nowa rola mie dzydzynarodowe nr 4 (III), Krako narodowa Niemiec, E. Cziomer (red.), Krakowskie Studia Mie w 2006, s. 237 i nast.
17

94

Krzysztof Malinowski

jako etap na drodze do przyszego rozszerzenia Unii Europejskiej na Wscho d 19. programu Partnerstwa Niemcy z ywiy pewne obawy co do forsowania przez Polske jako wyWschodniego nie tylko z obawy, z e jest on odbierany przez Rosje cy ja z uprzywilejowanej wspo cy zawarcie ekskluczaja pracy z UE, utrudniaja cy w jej strefe wpywo kluzywnego Paktu dla Modernizacji i ingeruja w. Podstawowe zastrzez enie dotyczyo faktu, z e ws ro d krajo w Partnerstwa Wschodniego brakowao partnero w, kto rzy zagwarantowaliby sukces tej inicjatywy UE. Np. na przeszkodzie stay rza dy prezydenta Janukowycza, niezdecydowanego, porozumieniu z Ukraina cic czy poprzec kurs europejski w polityce zagranicznej i gotowego pos wie zbliz enie z UE dla zduszenia opozycji demokratycznej. Na niekorzys c ewentualnego zacies nienia wspo pracy polsko-niemieckiej w Europie Wschodniej dziaaa tez sprawa dowi rewolucji arabskich, kto rym UE planowaa udzielenie pomocy finansowej. Rza kanclerz Merkel brakuje dostatecznego zaangaz owania i zainteresowania sprawami polityki wschodniej, co utrudnia zaro wno zawarcie partnerstwa dla modernizacji , jak i intensyfikacje dziaan cych w Partnerstwie z Rosja wobec pan stw uczestnicza ostatnio prominentne gosy Wschodnim 20. Po stronie niemieckiej pojawiy sie s wiadome pasywnos ci polityki Niemiec wobec programu Partnerstwa Wschodniego ce do zacies jako pan i wzywaja nienia wspo pracy z Polska stwem szczego lnie czenie polskich i niemieckich intereso zainteresowanym. Poa w wzmocnioby skutecznos c dziaania i doprowadzio do pozyskania jeszcze innych pan stw UE i stworzekszos nia wie ci koniecznej dla ksztatowania polityki zagranicznej UE 21. Stopniowa poprawa stosunko w polsko-rosyjskich, a zwaszcza poszukiwanie d Tuska trwalszego modus vivendi z Rosja oceniana jest w Niemczech jako przez rza ca lepszej kooperacji polsko-niemieckiej w polityce wschodniej UE, a wie c sprzyjaja cej na sercu polskim politykom sprawy Partnerstwa w odniesieniu do tak lez a ta niemiecWschodniego, jak i w konteks cie tro jstronnym w ramach tro jka zainteresowani, jak pokaza ko-polsko-rosyjskiego. Merkel i Auswrtiges Amt sa wspomniany Program wspo pracy z czerwca 2011 r., wspieraniem tego otwarcia i nawet tworzeniem wspo lnych platform wspo pracy tro jstronnej. Sowem, Niemcy zainteresowane wa czaniem Polski do dialogu z Rosja , o ile nie zako sa ci to bilateralnej agendy skoncentrowanej na sprawach energetycznych i handlowych. c Chodzi przede wszystkim o osabienie napie i nieufnos ci strony polskiej co do intencji i wymiaru pozaunijnej wspo pracy bilateralnej niemiecko-rosyjskiej. Czy
c, Relacje polsko-niemieckie w Unii Europejskiej, Przegla d Zachodni 2010, nr 3, J. J. We s. 163. Zob. tez M. Stol arczyk, Polska i Niemcy wobec polityki wschodniej Unii Europejskiej stosunko w z Rosja w pierwszej dekadzie XXI wieku, Rocznik Integracji Europejskiej (UAM), 2010, nr 4, s. 56. 20 S. Meister, Deutsche Ostpolitik. Ist eine Partnerschaft mit Polen mglich?, DGAPanalyse kompakt September 2011, Nr. 7, s. 5. 21 Deutsche Auenpolitik und stliche Partnerschaft. Positionspapier der Expertengruppe stliche Partnerschaft (Markus Meckel, Georg Milbradt, Friedbert Pflger, Christian Schwarz-Schilling, Rainder Steenblock, Rita Sssmuth, Gnter Verheugen, Karsten D. Vogt), (red.) I. Hahn, G. Schuch, DGAPstandpunkt, Februar 2012, Nr.1, s. 2.
19

Polska i Niemcy w Unii Europejskiej moz liwos ci i bariery wspo pracy

95

w stanie samodzielnie okres UE wobec Rosji, nalez oba pan stwa sa lac polityke y 22 tpic moz e Niemcy beda przykadac mniejsza wage do utrzymywaraczej wa . Byc ze wzgle du na rozwo nia partnerstwa strategicznego z Rosja j technologii LPG rozwijania wydobycia gazu upkowego, co mogoby otworzyc d i perspektywe rza Merkel na argumenty strony polskiej w sprawie stworzenia w UE jednolitego rynku energetycznego 23. puja cy na dwo Regres w Europie Wschodniej wyste ch paszczyznach: proceso w demokratyzacji i w kontaktach pan stw tego regionu z UE wpywa w perspektywie s rednio- i dugoterminowej destruktywnie na projekt bliz szej wspo pracy polsko-niemieckiej. W konsekwencji moz e to przynies c fiasko polskiej autorskiej inicjatywy Partnerstwa Wschodniego, a tym samym osabic polskie aktywa gania pan polityczne w UE; sprawa demokratyzacji i przycia stw Europy Wschodniej d polsko-niemieckiej do UE poprzez Partnerstwo Wschodnie jako spoiwo i nape . Symptomy takiej niekorzystnej konstelacji kooperacji zdezaktualizowaaby sie piy za sprawa rza dza cego na Ukrainie prezydenta w polityce wschodniej UE wysta Janukowycza. Niepodpisanie przez UE umowy stowarzyszeniowej z Ukraina w grudniu 2011 r. mimo zakon czenia stosownych negocjacji wskutek zastrzez en y interpretowac jako powaz ne osabienie idei Partnerstwa m.in. Niemiec 24 nalez komplikacje dla polskiej dyplomacji. Wschodniego, a tym samym jako powaz na paszczyzna sprzyjaja ca poge bieniu wspo Trzecia dziaania w ramach UE jest Wspo lna Polityka Bezpieczen stwa i Obrony. W trakcie prezydencji Polska zamie problematyke poprzez organizowanie wspo rzaa propagowac te lnych projekto w w ramach Tro ta Weimarskiego 25. ws cisej wspo pracy z Niemcami i Francja jka przesanke stworzyo porozumienie polsko-francuskie w sprawie wspo Korzystna dziaania na rzecz Wspo lnej Polityki Bezpieczen stwa i Obrony z 2010 r. oraz ta wspo lna inicjatywa Polski, RFN i Francji wypracowana w ramach Tro jka Weimarskiego w kwestii usprawnienia Wspo lnej Polityki Bezpieczen stwa i Obrony. Zostaa ona przedoz ona wysokiemu przedstawicielowi UE ds. polityki zagranicznej ta jka i bezpieczen stwa Catherine Ashton w grudniu 2010 r. 26 Propozycje Tro dnione w specjalnym raporcie wysokiego przedWeimarskiego zostay uwzgle stawiciela dla ministro w spraw zagranicznych pan stw czonkowskich UE z lipca a Polska w trakcie swojej prezydencji, odpowiadao 2011 r. Stanowisko, jakie zaje
22 M. Wojci echowski, Polska i Niemcy ustawiaja Unie wobec Rosji, Gazeta Wyborcza 12.11.2001. 23 wiek-Karpowicz, Nowy etap niemiecko-rosyjskiej wspo J. C pracy energetycznej?, Biuletyn PISM nr 79, 03.08.2011, s. 2. 24 G. Gnauck, Erst Freiheit, dann Geld. Wie soll die EU mit der Ukraine umgehen? Das Land wird immer autoritrer, aber es will ein Assozierungsabkommen der Union, Die Welt 15.11.2011. 25 K.-O. Lang, D. Schwarzer, Das Weimarer Dreieck jetzt strken und nutzen, SWP-Aktuell 31, Juni 2011. 26 L.-M. Clouet, A. Marchett i, Ungewisse Zukunft der gemeinsamen Sicherheits- und Verteidigungspolitik. Notwendige deutsch-franzsische Reflexionen, DGAPanalyse, September 2011, Nr. 6, s. 14.

96

Krzysztof Malinowski

dokadnie oczekiwaniom Niemiec; Polska w roli inspiratora plano w oz ywienia 27 moga stworzyc przynajmniej pewne ramy dla postepo w w przyszos ci . Polskie postulaty dotyczyy oz ywienia Wspo lnej Polityki Bezpieczen stwa i Obrony jako do potrzeby ram polityki bezpieczen stwa dla UE. Pragmatycznie odnosiy sie cych sie budz pewnej racjonalizacji tej inicjatywy w obliczu zmniejszaja eto w dzynarodowych. wojskowych w pan stwach czonkowskich i nowych wyzwan mie Chodzio o trzy postulaty: utworzenie staych struktur planowania i dowodzenia grup bojowych (Battle Groups) w kierunku cywilno-wojskowym; w UE; reforme czenie (pooling) i wspo tzw. a lne wykorzystywanie zasobo w (sharing) 28. Polska rozwijania wychodzia naprzeciw oczekiwaniom RFN, bo popieraa potrzebe Wspo lnej Polityki Bezpieczen stwa i Obrony takz e w sferze cywilnej (powoania wspo lnego wojskowo-cywilnego centrum operacyjnego do kierowania misjami UE, do sposobu a co za tym idzie ucywilnienia grup bojowych). Tym samym zbliz aa sie a przywia zywac do mys lenia o bezpieczen stwie w Niemczech, tj. zacze wage z wa czenia komodcia enia aspekto w stricte wojskowych i dostrzega potrzebe ponento w cywilnych. ca W odniesieniu do Wspo lnej Polityki Bezpieczen stwa i Obrony niesprzyjaja tokolicznos c dla polskich pomyso w tworzyo stanowisko Wielkiej Brytanii, nieche nej powoaniu do z ycia kwatery go wnej UE. Dodatkowo Wielka Brytania preferuje wspo wojskowa z Francja . Dlatego tez sabszym bilateralna prace Francja staa sie ogniwem w planach oz ywienia Wspo lnej Polityki Bezpieczen stwa i Obrony . Pokazaa to interwencja NATO w Libii w 2011 r., proponowanych przez Polske kiedy Francja przyznaa pierwszen stwo wspo pracy dwustronnej z USA i Wielka w ramach NATO. Polska i Niemcy nie wzie y udziau w operacji libijskiej Brytania dzy Polska a Francja , Wielka Sojuszu. Na dysproporcje w potencjale militarnym mie a takz sie zro ce Brytania e Niemcami nakadaja z nicowane preferencje dotycza przeznaczenia Wspo lnej Polityki Bezpieczen stwa i Obrony 29. Podczas gdy Francja raczej rozwijac wspo wojskowa i wspo i Wielka Brytania wola konkretna prace lne zainteresowane rozwijaniem wspo akcje militarne, Polska i Niemcy sa pracy wojskowej go wnie w zakresach niebojowych, takich jak np. logistyka czy szkolenie dzie umacniania wspo oraz jako jeszcze jedno narze pracy politycznej. Ro wniez zwaszcza wyraziste wspo praca niemiecko-francuska ulega osabieniu, co stao sie na tle oz ywionej kooperacji Paryz a i Londynu. Francja ponadto dawaa wyraz cego zaangaz rozczarowaniu z powodu maleja owania Niemiec na rzecz WPBiO 30. do kszych szans na Z tych wszystkich wzgle w polskie ambicje nie miay wie . Bilateralizm francusko-brytyjski sta im od pocza tku na przeszkodzie. realizacje
C. Major, F. Wassenberg, Polens ambitionierte GSVP-Agenda, SWP-Aktuell 34, August 2011, s. 4. 28 Siemoniak: inicjatywa Pooling and Sharing polityka otwartych drzwi, Gazeta Wyborcza 23.09.2011. 29 Por. R. Kempi n, Ohne Sicherheit kein Europa Berlin und Paris Essen bei der GSVP kooperieren, SWP, Berlin 31.10.2011. 30 L.-M. Clouet, A. Marchetti, op. cit., s. 3.
27

Polska i Niemcy w Unii Europejskiej moz liwos ci i bariery wspo pracy

97

c znacza cych efekto Choc prezydencja Polski nie przyniosa wie w w sprawie pogebienia wspo pracy z Niemcami w ramach WPBiO, to jednak nie bya biania cakowicie bezowocna. Zarysowaa bowiem na przyszos c moz liwos c poge wspo pracy wojskowej trzech pan stw w ramach Tro jkata Weimarskiego. Konkretnym przejawem tego bya deklaracja o uzyskaniu zdolnos ci operacyjnej przez tzw. grupe bojowa w 2013 r. oraz zapocza tkowane wspo weimarska lne polsko-niemiecce zacies ko-francuskie prace koncepcyjne dotycza niania kooperacji wojskowej i zbrojeniowej trzech pan stw 31. cy poge bieniu wspo Zatem kolejny element niesprzyjaja pracy polsko-niemieckiej to brak konsensu ws ro d pan stw czonkowskich w sprawie ksztatu Wspo lnej Polityki Bezpieczen stwa i Obrony wskutek obstrukcji Wielkiej Brytanii, opowiadacej sie za utrzymaniem prymatu sztabo ja w narodowych dla realizacji operacji UE, a nie tworzeniem unijnego centrum dowodzenia. Podobnie brak poparcia Francji inicjatywe . Pod koniec prezydencji Polska zgaszaa brak poste po osabia te w w sprawie Wspo lnej Polityki Bezpieczen stwa i Obrony 32. Ani w odniesieniu do koncepcji sharing and pooling, ani w sprawie przeprofilowania grup bojowych i utworzenia kwatery go wnej nie odnotowano sukcesu 33.
WNIOSKI

Ranga Polski jako cennego, waz nego partnera unijnego Niemiec, widoczna bya d Merkel stara sie podkres w sferze deklaratoryjnej polityki Niemiec. Rza lac zuje do partnerskich stosunko . Waz znaczenie, jakie przywia w z Polska nym czynnikiem korzystnej atmosfery w stosunkach bilateralnych byo proeuropejskie dza cej PO-PSL. Polska nastawienie polskiej opinii publicznej, jak i koalicji rza liczya na Niemcy, z e ich poparcie umoz liwi jej bliz sze wspo dziaanie na forum UE moz i w miare liwos ci w pewnych obszarach wspo kreowanie polityki unijnej. Zacies nianie wspo pracy politycznej i wspomaganie Niemiec w ich dziaaniach naprawczych w strefie euro, sowem koncepcja udanego wspo dziaania i wspieranie przywo dczej roli Niemiec z polskiego punktu widzenia opro cz tego, z e byo wyrazem generalnych zaoz en polityki zagranicznej, to w praktycznym wymiarze kryo w sobie takz e konkretne oczekiwanie. Polegao ono na rachubach, z e RFN
raport opracowany wspo Rezultatem tych prac sta sie lnie przez Polski Instytut Spraw dzynarodowych, Stiftung Wissenschaft und Politik i Institut de Relations Internationales et Mie Stratgiques, pt. Weimar Defence Cooperation Projects to Respond to the European Imperative [Marcel Dickow, Hilmar Linnenkamp, Jean-Pierre Maulny Marcin Terlikowski] http:www.pism. plpublikacjeraporty; zob. tez Weimar triangle: How the defence cooperation would play out, Defence Dataline Group 02.12.2011 http:www.defenceiq.com. 32 J. Hale, Poland Plays Down Pooling and Sharing Expectations, Defense News 7 November 2011 http:www.defensenews.comindex.php. 33 Eksperci surowo oceniaja prezydencje , pap, 28.12.2011 http:wiadomosci.onet.plraportypolskie-przewodnictwo-w-ue49834...
31

98

Krzysztof Malinowski

udzieli Polsce tak potrzebnego poparcia w przyszych negocjacjach nad perspek finansowa UE na lata 2014-2020, w zakresie polityki energetycznej i sprawach tywa klimatu. Poparcie to strona polska powinna traktowac jako sprawdzian intencji Niemiec w sprawie wspo pracy na rzecz integracji europejskiej. Jednak dla Niemiec znaczenie Polski w okresie jej prezydencji w UE ograniczao kilka czynniko w: euro, pozostawanie Polski poza strefa kosztem polskich preferowanie przez Niemcy s cisej kooperacji z Francja cych partycypacji w ksztatowaniu dziaan gu postulato w dotycza naprawczych w kre pan stw strefy euro, dwo dkos podziay w UE i tworzenie sie ch pre ci w rozwoju Europy, pach niekorzystna sytuacja w Europie Wschodniej, czyli marazm w poste demokratyzacji na Biaorusi, brak jednoznacznie prozachodniej i prounijnej orientacji Ukrainy i regres demokratyzacji; skonnos c Francji i Wielkiej Brytanii do tworzenia koncertu w ramach UE, do umocnienia samodzielnej roli wojskowej i gotowych do zaangaz owania w projekcie europejskim tylko pod warunkiem zachowania mocarstwowej autonomii w ramach UE. niesprzyjaja ca konstelacja, uwydatW przypadku, gdyby uksztatowaa sie ca wspomniane rozbiez niaja nos ci i utrudnienia, to najprawdopodobniej nalez aoby ze sabna ca dynamika zaangaz liczyc sie owania Niemiec na rzecz przeksztacenia w intensywne partnerstwo, choc bliskiej politycznej wspo pracy z Polska by tylko podobne do partnerstwa niemiecko-francuskiego. Was nie przekonanie Francji do idei wspo pracy tro jstronnej jest waz nym zadaniem Niemiec w przyszos ci. Chociaz w innej kategorii, jednak, jak pokazaa prezydencja, znaczenie Polski mies ci sie wykazuje ona duz e poczucie odpowiedzialnos ci za losy UE.

ABSTRACT Polish presidency of the European Union in the second half of 2011 was determined by the context of relations with Germany. Polands significance to Germany as a valuable and important EU partner was perceptible in the friendly declarations of Merkels government. One of the crucial elements of this encouraging atmosphere was the pro-European attitude of the Polish public opinion and the ruling coalition PO-PSL. Poland relied on Germanys support to engage in closer cooperation on the EU arena and possibly even create EU policy in certain areas. However, during EU presidency Polands significance for Germany was limited by the following factors: Poland stays outside the eurozone; Germany prefers close cooperation with France at the expense of Polands postulates on participation in shaping remedial measures within the eurozone; divisions within the EU and the emergence of a two-speed economy; unfavorable situation in Eastern Europe viz. lack of progress in the democratization of Belarus and of clearly pro-EU orientation of Ukraine accompanied by regress in democratization of this country; a tendency on the part of France and Great Britain to individually reinforce their military role within the EU.