Sie sind auf Seite 1von 12

DINAMISMO LCONOMICO.

1ILMPO \ CILNCIA
23
2. Productividad del mestizaje intelectual cientico y metodol-
gico.
Una ez que ya en el captulo anterior y en los apartados anteriores
de este segundo captulo se ha tratado de proundizar en esa ariedad
complementada de la estructura de la realidad que siempre esta inmer-
sa en el tiempo, y una ez que se ha intentado captar cmo la accin
humana a tras del trabajo -potenciado por la ariedad tecnolgica de
los instrumentos de capital- a transormando la Naturaleza gracias a
ese proceso de actiacin de causas para que puedan surgir determina-
dos eectos pretendidos, cabe preguntarse muy resumidamente por la
importancia de las teoras cientFcas y sus mtodos
46
de conocimiento
en todos los campos del saber haciendo especial hincapi en lo que se
reFere al pensamiento econmico.
a bi.toria ae ta bvvaviaaa e. ta bi.toria ae ta. iaea.. ov
ta. iaea., ta. teora. , ta. aoctriva. ta. qve gvav ta acciv aet
bovbre, aetervivav to. ve. vttivo. qve e.te per.igve , ta etecciv
ae to. veaio. qve evptea para atcavar tate. ve.
1
.
1eniendo en cuenta que la economa es una ciencia humana
48
social
es lgico que sean las ideas las que muean la economa y no la econo-
ma la que determina las ideas. Al captar con acierto y riqueza de con-
tenidos el mundo real, es el unierso de las ideas el que de alguna or-
46
\a desde la Antigedad el hombre ha intentado descubrir el mtodo o arte ae ivrevtar
por creer en la existencia de un camino real` nico e indispensable, para llegar al erdadero
conocimiento de las cosas. Ll mismo Descartes ,1596-1650, en su Discurso del mtodo crey
haber dado por Fn con las reglas del mtodo que, seguidas rgidamente, conduciran irreme-
diablemente a la erdad. Ln esta misma lnea se moi, mas o menos, toda la corriente racio-
nalista, segura de que la realidad, por ser de estructura racional e intrnsecamente inteligible,
era susceptible de estudio y comprensin, con tal de encontrar el mtodo adecuado.
4
Mises, Ludwig on, ociati.vo. Buenos Aires: Centro de Lstudios Sobre la Libertad, \Bl,
3' edicin, p. 581.
48
De ah los peligros de toda una isin errnea y por lo tanto acientFca del hombre.
JOSL JUAN lRANCl MLNLU
24
ma -y respetando sus leyes- disena de modo nexible, libre y creatio el
unierso material. Conseguir un autntico desarrollo econmico -que
consiste en la adecuada humanizacin de las condiciones materiales de
ida- tiene mucho que er con un conocimiento progresiamente cer-
tero de las distintas ciencias especializadas y complementadas. 1am-
bin de los distintos mtodos
49
con los que cada ciencia se enrenta a
las leyes de la realidad que pretende conocer.
a coberevcia .i.tevatica ae ta vatvratea, ae ta qve et bov
bre e. etevevto e.evciat, cov.titv,e, pve., et priver pa.o para ta
po.ibitiaaa aet covocivievto. iv e.ta preria covvviaaa, vo tev
ara .evtiao et covocer bvvavo
:0
.
1anto en la matematica, la sica o en la erdad de la qumica, como
en la biologa, la historia o en la de la biologa, el derecho y la economa
por ejemplo -entre todas las demas disciplinas cientFcas- se requiere
un continuo esuerzo inestigador tratando de desentranar los qvia de
la compleja
51
e inabarcable realidad
52
que se encierran en el unierso de
49
Richard B. Mc Kenzie explicaba en la introduccin a su libro 1be ivit. of covovic cievce
que haba llegado al conencimiento de que sin una apreciacin de las claes metodolgicas
en las ciencias sociales, era dicil comprender exactamente lo que nosotros estamos comu-
nicando o transmitiendo a tras de nuestras clases o nuestros escritos proesionales. Ln las
controersias entre economistas y en sus actuaciones docentes e inestigadoras siempre estan
inolucradas cuestiones de metodologa cientFca.
50
Lmilio Lled, a vevoria aet ogo. ,Madrid: 1aurus, 1996,, p. 144.
51
Los desarrollos cientFcos en la astrosica, en la microbiologa, en la electroqumica o en
la termodinamica, por no citar otros muchos campos de inestigacin, nos estan descubriendo
una realidad ia y aparentemente azarosa materializada libremente. Parece como si los n-
cleos mas ntimos de la materia o de la energa, y las uentes mas recnditas de la ida uesen
libres e inteligibles en cierto grado inFnito de soFsticacin.
52
e, et evigva ae to. cieto.. Y cre, qve cov ta vi.va capaciaaa ae .v ivtviciv ivtro.pectira poara
teer et evigva ae ta Diriviaaa, et evigva ae to. acovtecivievto. pa.aao. , fvtvro. preoraevaao. por rotvvtaa
airiva, et evigva ae to. etevevto. , ae .v forvaciv a partir ae vva vateria priva origivaria ivaiferevciaaa,
et evigva ae ta .atraciv , ae ta ivvortatiaaa. 1oao te .era reretaao .i per.ereraba ba.ta et vat, ivivte
rrvvpiaavevte, .oto, .iv qve vaaie tra.pa.ara et vvbrat ae .v babitaciv, te,evao, copiavao, eperivevtavao;
evcerraao ev . vi.vo, .iv ivterrvpciove. por avor ae Dio., .iv avticipaciove., .iv ivterrevciove. a;eva. o
DINAMISMO LCONOMICO. 1ILMPO \ CILNCIA
25
la naturaleza
53
. Como la economa es una ciencia practica, no es ajena
a ella la capacidad de tratar de alcanzar -en bsqueda siempre inacaba-
da- descubrimientos oportunos que se puedan llear a la practica.
a covtevptaciv aet iao. vo ivptica .v po.e.iv, .ivo .v
bv.qveaa cov.tavte , et covtivvo acercavievto a et. .., ta teora
.e evgara cov ta riaa,;.)
:1
La produccin econmica -que como dijimos es en deFnitia pro-
duccin de alor anadido- se nos presenta entonces como un proceso
inacabado de descubrimientos certeros para los intereses humanos y
de diusin de sus realizaciones practicas.
t rator ae vva iaea vo .e viae, pve., por .v pvrea o por .v
gevero.iaaa ev ab.tracto, .ivo por .v. po.ibitiaaae. ae apticaciv
a to reat. ;.)
crtica., tovavao at a.atto cov vv poco ae vieao , ae e.trevecivievto e.a. co.a. a veaia. oraevaaa. , a
veaia. probibiaa., refvgiavao.e ev et .evo ae ta Diriviaaa covo .i fvera et rievtre vatervo. Keynes, John
Maynard, v.a,o. biograco.. Pottico. , ecovovi.ta.. Barcelona: crtica, 1992, p. 1.
53
^o cabe avaa qve ta caracter.tica forva geovetrica cov ta qve .e ba rere.tiao ta epo.iciv ae to.
Privcipia vo gvaraa vivgvva .eve;ava cov et cov;vvto ae to. proce.o. vevtate. a trare. ae to. cvate. ^ertov
ttega a .v. covctv.iove..
v. eperivevto. .ievpre fverov, creo, veaio vo ae ae.cvbrivievto, .ivo ae rericaciv ae cvavto ,a .aba.
Por qve te ttavo vago. Porqve rea et vvirer.o , cvavto ba, ev et covo vv evigva, covo vv .ecreto ae.cifrabte
apticavao et pev.avievto pvro a aetervivaao. te.tivovio., a aetervivaaa. ctare. v.tica. ivpve.ta. at vvvao
por Dio. para qve ta bervavaaa e.oterica pvaiera evprevaer ta caa ae ta pieara to.ofat. Crea qve e.a.
ctare. .e battabav ev parte ev et grav tibro abierto aet cieto , ev ta cov.titvciv ae to. etevevto. ;, ab tieve .v
origev ta fat.a ivpre.iv qve te atribv,e ta covaiciv ae t.ofo eperivevtat); pero ev parte, tavbiev, ev atgv
vo. aocvvevto. , traaiciove. trav.vitiaa. por to. bervavo. a trare. ae vva caaeva ivivterrvvpiaa, caaeva qve
.e revovta a ta origivaria reretaciv crptica ae abitovia. Cov.iaeraba et vvirer.o covo vv criptograva aet
Ovvipotevte: ae igvat voao a covo et vi.vo evrotri ev vv criptograva et ae.cvbrivievto aet catcvto cvavao .e
to covvvic a eibvi. Pev.aba qve, veaiavte et pev.avievto pvro , ta covcevtraciv vevtat, et evigva aeba
vece.ariavevte ae.retar.e at iviciaao. Keynes, John Maynard, v.a,o. biograco.. Pottico. , ecovovi.ta..
Barcelona: crtica, 1992, pp. 1.
54
;.) , ta e.pecvtaciv ae ta iaea ae ;v.ticia .irre para refe;ar ta reraaaera ivagev aet bovbre ;v.to.
Lmilio Lled, a vevoria aet ogo. ,Madrid: 1aurus, 1996,, p. 200.
JOSL JUAN lRANCl MLNLU
26
t tevgva;e corrievte, fvevte ivagotabte ae .abiavra, e. vv, e.
ctareceaor ev e.te pvvto. Cvavao aecivo. a atgviev: a. teviao
vva bveva iaea, tat frvvta .e aptica, vo a ta iaea ev . vi.va,
.ivo a .v. fetice. cov.ecvevcia. practica.. De e.te voao, ta prveba
ae to reat cov.titv,e et vvico criterio ae ta ratiae ae ta. iaea..
::
Ln este sentido resulta de gran importancia para cualquier ciencia
tener en cuenta que no se puede conundir lo entendido con lo ima-
ginado. Ls importante saber que existe una distincin clae entre los
entes reales y los entes de razn y que su no compatibilidad da lugar
a errores que pueden ser graes. Por eso es muy coneniente en la
inestigacin cientFca reconocer la existencia de errores
56
y no empe-
cinarse
5
en nuestras propias isiones subjetias de la realidad. Ll tra-
55
1hibon, Gustae, t eqvitibrio , ta arvova, Madrid, Ldiciones Rialp, 1981, p. 58.
56
t cavpo ae traba;o ae to. ecovovi.ta. av.triaco. e. ta teora, ev et e.tricto .evtiao aet tervivo. vtievaev
qve ta parte terica ae ta ecovova pottica vece.ita vva profvvaa trav.forvaciv. a. teora. va. ivportavte.
, favo.a. ae ta ecovova cta.ica .ov iv.o.tevibte. o, ev toao ca.o, .to .e ta. pveae .o.tever ae.pve. ae vva.
voaicaciove. , vvo. covptevevto. e.evciate.. v e.ta covricciv ae ta ivperfecciv ae ta ecovova cta.ica
coivciaev to. ecovovi.ta. av.triaco. cov to. partiaario. ae ta .cveta i.trica. Pero .obre ta rav vttiva ae
e.a ivperfecciv reiva evtre avba. e.cveta. vva profvvaa airergevcia ae opiviove. qve ba .iao votiro ae vva
rira potevica .obre et teva aet vetoao.
a .cveta i.trica aevvvcia et origev vttivo ae to. errore. ae ta ecovova cta.ica ev qve e.ta vttiva ba
.egviao vv vetoao ae ivre.tigaciv eqvirocaao. Dicbo brerevevte, ta ecovova cta.ica ba .iao, preferevtevevte,
ab.tractoaeavctira, cvavao ev ta ecovova pottica .e aebe operar .to, o at vevo. preferevtevevte, ae voao
ivavctiro. Para facititar ta reforva vece.aria ae ta cievcia ba.ta evtovce. cov reforvar et vetoao ae ivre.tiga
civ. e aebe abavaovar ta ab.tracciv , ev .v tvgar cotocar taaritto. evprico., e.to e., ivpvt.ar ta bi.toria
, ta e.taa.tica.
v cavbio, to. av.traco. .ov ae ta opiviv ae qve ev et ca.o ae to. errore. ae to. cta.ico. .to .e ba trataao,
por a. aecir, ae ta. tpica. evferveaaae. ivfavtite. ae ta cievcia. a ecovova .igve .ievao avv bo, vva ae ta.
cievcia. va. ;reve., , to era avv va. ev ta epoca ae ta ecovova cta.ica, qve a pe.ar ae qve .e te atribv,era pre
cipitaaavevte et vovbre ae cta.ica`, e. vva cievcia ivcipievte e ivvaavra. .bora biev, vi .iqviera to. va,ore.
gevio. bav aaao vvvca at priver ivtevto ev vva cievcia cov ta reraaa totat , perfecta. Y e.te tavpoco fve et ca.o
ae to. cta.ico. ae ta ecovova pottica. v va,or error cov.i.ti ev qve erav to. precvr.ore., vievtra. qve vve.tra
grav revta;a e. qve vo.otro. .ovo. to. .vce.ore.. ^o.otro., qve .ovo. va. rico. qve vve.tro. preaece.ore. ev
to. re.vttaao. ae vva ivre.tigaciv cevtevaria, vo bevo. ae bacer vaaa ai.tivto ae to qve etto. bicierov, .ivo qve
.ivptevevte aebevo. bacerto ve;or. Von Bohm-Bawerk, Lugen. v.a,o. ae 1eora covvica, 1otvvev
, a 1eora covvica. Unin Lditorial - Madrid, 1999, pags. 20-208.
5
Un ejemplo de esos malos habitos intelectuales es el encasillamiento monoltico en nues-
DINAMISMO LCONOMICO. 1ILMPO \ CILNCIA
27
bajo intelectual que busca saber
58
tratando de mejorar el conocimiento
en los distintos campos requiere grandes dosis de humildad
59
. De lo
contrario las consecuencias negatias de los errores pueden ampliarse
notablemente en la practica. Coniene tenerlo en cuenta porque en la
literatura cientFca econmica -mas an en la poltica- se conunde a
eces la realidad con la imaginacin o con la opinin manipulada
60
, lo
que pensamos que son causas con las que realmente lo son. Ls decir
que se sustituyen en ocasiones las relaciones causa-eecto imaginadas
con las que erdaderamente son y actan de hecho en la ida real
61
.
Para que las transormaciones que se pretenden realizar puedan con-
seguirse es necesario que las relaciones causa-eecto reales implicadas
tras ideas tratando de imponerlas a toda costa y sin dejar apenas margen a la autorrenexin y
rectiFcacin. Parece como si reconocer errores propios uese un signo de pobreza intelectual
cuando en realidad constituye un acto de positio reconocimiento de nuestra riqueza y nexi-
bilidad en los resortes humanos.
58
a bv.qveaa ae qve e. ta .ev.ate acaba ca,evao ev vv .vtit avati.i. ae qu e. et .aber , ae ta aicvt
taa ae vv covocivievto qve tevga por ob;eto vo aetervivaao. covteviao., .ivo et covocivievto vi.vo. Lmilio
Lled, a vevoria aet ogo. ,Madrid: 1aurus, 1996,, p. 254.
59
Ln este sentido es preciso recurrir a Scrates para recordar la importancia que daba a la
actitud humilde de partir de la ignorancia. Su lema se resuma en el slo s que no s nada`.
Ll mtodo socratico toma la orma de un dialogo. Mediante una serie de preguntas hace er
a sus interlocutores los errores y contradicciones de sus discursos hasta que se en orzados
a reconocer que no saben lo que crean saber. Ls a partir del reconocimiento de la propia
ignorancia cuando estamos en condiciones de atisbar a tientas la erdad.
60
t arte ae ta. patabra., covpavero, qve ofreca et qve igvora ta reraaa, , ra .ievpre a ta caa ae
opiviove., parece qve tieve qve .er atgo riacvto , bvrao. t vvvao ae ta. co.a., va. atta aet tevgva;e, tieve
.v po.ibitiaaa ev et covtra.te. .t vevo., cvavao atgviev aice et bovbre aet bierro o ta ptata, vo pev.avo.
toao. ev to vi.vo., pero qve pa.a cvavao .e babta ae ;v.to , ae iv;v.to. ^o avaa caaa vvo por .v taao,
, ai.evtivo. vvo. ae otro. , ba.ta cov vo.otro. vi.vo.. Preci.avevte ev e.te aovivio ae ta .ocieaaa , ae ta
bi.toria ev ta qve .e atvvbrav covcepto. , .e ativevtav .igvicaciove., ta retrica, o .ea, cvatqvier forva ae
arte qve pveaa vavipvtar et tevgva;e ,, a trare. ae et, et atva ae .v. o,evte., tergirer.a to reat , aviqvita et
vece.ario aivavi.vo , tibertaa ae ta ivtetigevcia. Lmilio Lled, a vevoria aet ogo. ,Madrid: 1aurus,
1996,, p. 255.
61
Karl Popper, en Burgos, 1968, en un dialogo con Pedro Schwartz aFrmaba que e.
vv, ivportavte qve vo abavaovevo. ta ai.cv.iv raciovat; , ta ai.cv.iv raciovat .e ae.arrotta ba;o et iaeat
regvtaaor ae ta reraaa, et iaeat ae qve qverevo. aproivarvo. a ta reraaa. .ta iaea e. ta qve bace raciovat
vve.tra ai.cv.iv.
JOSL JUAN lRANCl MLNLU
28
sean coherentes con la armona transormadora de la erdad
62
de la
naturaleza sica y humana
63
as como con la sintona interactia de
la erdad y la uerza de sus leyes
64
. Como indica on Mises en otra
de sus obras, el estudio de la parte mas especFca del hombre, no la
meramente biolgica, empieza y termina con el estudio de la accin
humana. \ es imposi ble comprender la conducta consciente sin las
categoras de causali dad y Fnalidad.
65
Ln cualquier caso, a pesar de los altibajos y a golpe de tantos y tan-
tos errores
66
y rectiFcaciones, el proceso inestigador constante -des-
de lo mas simple y acil de analizar hasta lo mas complejo
6
- a lo largo
62
Ll acercamiento al conocimiento de la erdad es transormador y si la erdad se iste
de ormas artsticas es mas erdad al ser mas atractia. \ la erdad artstica es un gran bien,
como tambin el arte autntico y erdadero es otro gran bien. \ la erdad del bien en todos los
rdenes atrae y tiende a diundirse. Porque erdad, bondad y arte interactan continuamente.
63
Pve.to qve ta cievcia, covo iv.titvciv, e. parciatvevte vva pro,ecciv avptiaaa ae cierto. a.pecto. ae ta
vatvratea bvvava, cvatqvier ivcrevevto ev et covocivievto ae e.to. a.pecto., .e vvttipticara avtovaticavevte
vvcba. rece.. Maslow, A.l., Motiraciv , per.ovatiaaa, llamma, Sagitario, 195, p. 8.
64
Covo to. .ere. bvvavo. vo .ov vi ovvipotevte. vi ovvi.cievte., ae.cvbrev vva , otra re qve .to
cvevtav cov vv poaer tivitaao para tterar a cabo toaa. ta. co.a. qve te. gv.tara bacer. Re.vvievao: .v poaer
e.ta vece.ariavevte tivitaao por ta. te,e. vatvrate., pero vo to e.ta .v tibre atbearo. O aicbo ae otro voao: e.
abiertavevte ab.vrao aevir ta tibertaa ae vv .er covo .v poaer ae tterar a cabo vv acto qve e. ivpo.ibte
por .v propia vatvratea. Murray N. Rothbard, a etica ae ta tibertaa, Pag. 65.
65
Mises, 1be |ttivate ovvaatiov. of covovic cievce, Sheed Andrws and Ulc., Kansas City
198, p. 34.
66
a to.ofa ae Ptatv atcava .v forva aaecvaaa ev et aiatogo, aovae et togo. aaqviere .v fvvciv
e.evciat, vo covo ae.cvbrivievto ae vva reatiaaa vavife.taaa ba;o ta forva ae ev.evava ,, por cov.igvievte,
paratiaaa ev vva aoctriva, .ivo covo per.ecvciv ae vva reraaa, cv,a e.trvctvra ovtotgica iba togravao cov
.i.tevcia ev .v protovgaao e iveritabte covtra.te cov et error. Lmilio Lled, a vevoria aet ogo. ,Madrid:
1aurus, 1996,, pp. 135-136.
6
et privcipat togro qve ta .cveta .v.triaca cov.igvi por e.ta ra fve .v aeciaiaa cotaboraciv para
.otrevtar ta. aiferevcia. qve iveritabtevevte aebev ei.tir evtre, por vv taao, ta. ai.ciptiva. qve .e ocvpav ae
fevvevo. retatiravevte .ivpte., covo ta vecavica -qve tgicavevte fverov ta. privera. ev tever eito , por
to tavto .e covrirtierov ev paraaigva. a ivitar por ta. otra. ai.ciptiva.- ,, por otro, ta. cievcia. qve tratav ae
fevvevo. attavevte covpte;o. o ae e.trvctvra. aetervivaaa. por vv vvvero ae ca.o. particvtare. va,or qve et
qve pveae .er e.tvaiaao airectavevte por ob.erraaore. cievtco., o biev qve .e ocvpav ae covcepto. terico. va.
qve ae becbo. ob.errabte. f.icavevte ;por e;evpto, ae to. pev.avievto. ae otra. per.ova.). De e.ta vavera, to
qve baba e.taao ivptcito ev et covcepto ae vavo ivri.ibte ae .aav vitb -qve covavcira a ta creaciv ae
DINAMISMO LCONOMICO. 1ILMPO \ CILNCIA
29
de la historia descubriendo matices antes insospechados ha hecho que
hayamos alcanzado la situacin actual en la que la riqueza y ariedad de
instrumentos de capital cada ez mas soFsticados hace que el tiempo
transcurrido entre la concepcin y el diseno de cualquier proyecto y su
realizacin practica sea cada ez mas insigniFcante. Lo que cada ez
adquiere un signiFcado mas releante es la Fnalidad del proyecto y su
idoneidad humana ltima. La equiocacin en el Fn ltimo trae como
consecuencia un sin Fn de errores que despus son de dicil o imposi-
ble rectiFcacin. Lstamos ya inmersos en esa nuea era en la que cada
ez se acorta mas el tiempo necesario para llear a la practica la idea,
cualquier idea, positia o negatia certera o equiocada.
Como segn se iene analizando en este trabajo la realidad es hete-
rognea pero a su ez esta concatenada en sus distintos multiunier-
sos tambin interconectados, es lgico que para captar de orma mas
adecuada esa riqueza multiariante de la realidad sea coneniente su
estudio y analisis desde distintos puntos de ista y con distintos m-
todos
68
. Inteligencia, intuicin y experimentacin
69
tambin se poten-
vv oraev qve vivgvv ivairiavo ae ta .ocieaaa poara covprevaer- .e covrirti ev et prototipo aet voaeto .obre
et qve .e bav ba.aao caaa re va. ivtevto. airigiao. a aovivar to. probteva. qve pre.evta ta aetervivaciv
ae .i.teva. attavevte covpte;o.. layek, Obra. Covpteta., 1. 1, a. rici.itvae. aet tiberati.vo. v.a,o.
.obre covova av.triaca , et iaeat ae ta tibertaa. Madrid, Unin Lditorial, S.A., 1992, p 62.
68
|v ptvrati.vo p.icotgico ev ta cievcia, vo. ev.eva qve ei.tev vvcbo. cavivo. bacia et covocivievto ,
ta reraaa; qve et arti.ta creaaor, t.ofo, et bvvavi.ta titerario, biev covo ivairiavo., biev covo a.pecto. aet
ivairiavo ai.taao, pveaev .er, tavbiev, ae.cvbriaore. ae ta reraaa. Maslow, A.l., Motiraciv , per.ovati
aaa, llammca, Sagitario, 195, p. 14.
69
v e.qveva:
a) t evtevaivievto bvvavo atcava to ivtetigibte por vv proce.o ae ab.tracciv a partir ae to .ev.i
bte: por to tavto tieve covo ob;eto propio , aaecvaao ta e.evcia ab.tracta ae ta. co.a. .ev.ibte..
b) t proce.o ae ab.tracciv vo e. capricbo.o, .ivo qve .e bace po.ibte e parte ob;ecti por ta prepa
raciv qve ta cogitatira opera .obre .v. covteviao. vvttipte. , ai.pare. ae eperievcia aovae et evtevaivievto
pveae airigir .v ra,o ae tv vvicavte para ta aprebev.iv ae ta e.evcia ivtetigibte.
c) t .evtiao aprebevae per .e to. covteviao. covcreto.; et evtevaivievto aprebevae ta e.evcia ev ab.trac
to. Caaa facvttaa, por tavto, cov.iaeraaa ai.taaavevte, vo pveae ofrecer va. qve vv covocivievto ivaaecvaao
ae ta reatiaaa actvat, qve vo rieve aaao vvicavevte por ta. aetervivaciove. acciaevtate. .ivo tavbiev , .obre
toao por ta. e.evciate.; pero qve, por otra parte, tavpoco rieve aaaa por aetervivaciove. vvirer.ate., .ivo va.
JOSL JUAN lRANCl MLNLU
30
cian
0
entre s, y muchas eces lo hacen a tras del proceso cientFco
interactio y dialogante
1
. Lstos puntos de ista y sistemas de aproxi-
macin a la riqueza de la erdad no estaran en contradiccin sino que
se completaran unos a otros. Los objetos de las distintas ciencias son
aspectos diersos de lo mismo. Ls la unidad en la multiplicidad. Ls
la armona de la riqueza libre de la realidad que se maniFesta de mil
ormas distintas y donde todas las ciencias se entrelazan misteriosa-
mente: la Flosoa
2
, la historia, el derecho, la literatura o la sica, la
qumica, la lgica y la matematica, o la psicologa, dialctica, medicina,
diettica... etc. Los diersos enoques e interpretaciones de la realidad
biev por ta. ivairiavate.. t covocivievto aaecvaao ae ta reatiaaa eige por to tavto vva .ivop.i. ae avbo.
a.pecto. ob;etiro. ae ta reatiaaa; .ivop.i. operaaa, .e evtievae, por vva facvttaa vvica , vvicavte. labro
Cornelio, Percepciv , pev.avievto, ,Pamplona, Ldiciones Uniersidad de Naarra, S.A., 198, p.
304.
0
^ertov po.ea ta capaciaaa ae retever ev ta vevte avravte bora., aa. , .evava. vv probteva, ba.ta
qve e.te te ae.retaba .v .ecreto. vego, gracia. a vva ivcovparabte tecvica vatevatica, poaa rere.tirto, cvavto
o. pareca, para facititar ta epo.iciv; pero to qve era reatvevte ecepciovat ev et era ta ivtviciv: 1av afor
tvvaao ev .v. cov;etvra. -aice De Morgav- qve pareca covocer va. ae cvavto teva voao ae aevo.trar.
a. prveba., por to qve ratierav, erav cov.trviaa. a po.teriori; vo erav et iv.trvvevto aet ae.cvbrivievto
Recoraevo. ta bi.toria ae cvo ivforv a atte, ae vvo ae .v. va. fvvaavevtate. ae.cvbrivievto. .obre et
vorivievto ptavetario. -re.povai atte,-, pero cvo to .abei.. o babei. probaao. ^ertov qve
a ae.covcertaao: a reraaa e. qve bace avo. qve to .e -re.povai-. Deve vvo. aa. , e.to, .egvro ae qve
evcovtrare vva prveba. Y vi qve aecir tieve qve ta evcovtr. Keynes, John Maynard, v.a,o. biograco..
Pottico. , ecovovi.ta.. Barcelona: crtica, 1992, p. 333.
1
i et pev.avievto e. vv aiatogo aet atva cov.igo vi.va, e. eriaevte qve .v cov.titvtiro e.evciat e. et
ogo.. Pero et ogo. vo e. .to epre.iv, .ivo fvvaavevto , rav ae to epre.aao. Covo fvvaavevto tvro
qve ptavtear.e Ptatv ta retaciv evtre patabra , reatiaaa .igvicaaa; covo epre.iv tvro qve covcebir et
ogo. ev .v e.trvctvra e.evciat ae aiatogo.
t .aber vo e. vva aceptaciv pa.ira ae vva cierta e.trvctvra ivtetectvat, .ivo qve ev et .e ivtegra vv etevevto
actiro qve pre.ta at covocivievto bvvavo .v va. rve ra. a cievcia vo ei.te covo e.trvctvra a priori,
qve .e cov.igve .to por et becbo ae .er covvvicaaa o trav.vitiaa; ta cievcia .e crea, , ev e.ta creaciv tieve
tvgar et progre.o qve e. covaiciv ivai.pev.abte aet .aber. Lmilio Lled, a vevoria aet ogo. ,Madrid:
1aurus, 1996,, p. 223.
2
t pev.avievto to.co ae.cvbre, ev to reat, ta. coveiove. qve to .v.tevtav. Covo ta ri.ta ri.tvvbra
ta bettea ev ta. co.a. qve refe;av , crea vva reatiaaa becba a veaiaa ae .v ae.eo, cvavao et .vor to atievta,
a. tavbiev et t.ofo, qve re va., e. capa ae cov.trvir et .evtiao ae .v. ri.iove., ev e.a .vte.i. ae ivte
tigevcia, qve vo ev ravo .e ttavara, ae acverao cov .v origev, tbeora. Lmilio Lled, a vevoria aet ogo.
,Madrid: 1aurus, 1996,, p. 254.
DINAMISMO LCONOMICO. 1ILMPO \ CILNCIA
31
son interdependientes
3
por lo que en el ondo todas y cada una de las
ciencias acaban siendo interdisciplinares
4
a medida que proundizan
mas en sus objetos propios. \ las autnticas teoras cientFcas son las
mas practicas. 1eoras cientFcas y aplicaciones practicas tambin son
interdependientes y se potencian mutuamente
5
.
ta pecvtiariaaa ae caaa .er, .v aiferevcia ivairiavat, te;o. ae
e.torbarte para captar ta reraaa, e. preci.avevte et rgavo por
et cvat pveae rer ta porciv ae reatiaaa qve te corre.povae. De
e.ta vavera, aparece caaa ivairiavo, caaa geveraciv, caaa epoca
covo vv aparato ae covocivievto iv.v.titvibte. a reraaa ivtegrat
.to .e obtieve articvtavao to qve et pr;ivo re cov to qve ,o reo,
, a. .vce.iravevte. Caaa ivairiavo e. vv pvvto ae ri.ta e.evciat.
Yvtapovievao ta. ri.iove. parciate. ae toao. .e tograra te;er ta
reraaa ovvvoaa , ab.otvta.

3
t privcipat probteva ae ta airi.iv qve .e ba proavciao evtre ai.tivto. cavpo. aet .aber, covo .vceae
por e;evpto cov ta covova , et Derecbo ;, to vi.vo .vceae cov otra. rava.), e. qve por ae.gracia et ;vri.ta
.e re apartaao aet e.tvaio aet fvvciovavievto ae e.e oraev e.povtaveo aevovivaao vercaao, qve e. aovae pre
ci.avevte .vrgev ta. vorva. ae covavcta qve regvtav ta .ocieaaa, vievtra. qve, por otro taao, et ecovovi.ta .e
cevtra ev et e.tvaio aet fvvciovavievto aet vercaao, .iv ttegar a .er cov.cievte ae ta profvvaa retaciv ae e.te cov
ta. vorva. ae covportavievto ev ta. qve .e fvvaavevta. Martnez Meseguer, Csar, a teora erotvtira
ae ta. iv.titvciove.. a per.pectira av.triaca. Madrid: Unin Lditorial, 2006, pp. 295-296.
4
Muchos de los grandes economistas de hace mas de cien anos, como Adam Smith,
Bentham, John Stuart Mili, Sidgwick y otros, eran a su ez Flsoos. loy en da pocos o ningu-
no lo somos. Como mucho, se reconoce ese aco en nuestra ormacin y se trata de llenado,
como hace layek: Aun cuando contino pensando que principalmente soy economista, he
llegado a la conclusin, para m cada ez mas eidente, de que las respuestas a muchos de los
acu ciantes problemas sociales de nuestro tiempo encuentran, sin duda, su base de sustentacin
en principios que caen uera del campo de la tcnica econmica o de cualquier otra disciplina
aislada. lA\LK, o. fvvaavevto. ae ta tibertaa, Unin Lditorial, 4. ' ed., Madrid 1982, p.22.
5
a cievcia retov .v rveto a.cevaevte, pero cov vva votiraciv aaiciovat ae.covociaa para to. avtigvo.:
ae qve .ea vtit, ae qve e.te orievtaaa a ta. vece.iaaae. practica. ae to. bovbre., , ae qve reavca et aotor , to.
afave. ae ta riaa. De e.te voao, ae; ae .er vva actiriaaa pvravevte e.pecvtatira. e torv actira , fvvciovat,
, aaqviri vv .igvicaao .ociat. Ca.i ae ta vocbe a ta vavava, ta. arte. vecavica., tav ae.preciaaa. por to.
avtigvo., fverov rebabititaaa. , gtoricaaa.. Louis Rouger, op cit. P 98
6
Ortega y Gasset, Op. cit. p. 151
JOSL JUAN lRANCl MLNLU
32
As pues, parece que el motor del autntico desarrollo cientFco no
nace de las rgidas y lineales estructuras dogmaticas de una determi-
nada disciplina especializada, sino que todo el proceso inestigador
necesita de la armona interdependiente de las distintas ciencias

y m-
todos
8
, la tecnologa y, sobre todo, la interaccin abierta e inteligente
de los recursos
9
humanos
80
que inestigan los distintos campos de la
realidad.1ambin se precisa un cierto mestizaje
81
cientFco que acaba
en ecundidad intelectual rente al enemigo comn de la pobreza, por
ejemplo en el caso de las disciplinas econmicas y empresariales.

Si nos encerramos en una campana de cristal cientiFsta y economicista resultara que, al


iir en ese mundo modlico artiFcialmente inentado, se acaba conociendo muy poco del
mundo real y tampoco se conoce lo que las otras ciencias han descubierto sobre este mundo
real. laciendo caso omiso de las grandes erdades descubiertas, tambin por los economistas,
en los ltimos doscientos anos, se conierte la actiidad econmica en un automatismo de
mecanicas medidas estereotipadas que se aplican segn los recetarios tcnicos propuestos para
cada caso por los equipos de expertos especializados. Con esos recetarios tcnicos se pretende
manejar precios y salarios, tipos de inters, be neFcios, nieles de innacin, coeFcientes de
paro, etc.
8
... covevara, por v, to qve vtivavevte ,o ,a ae.eara para bo,: .e e.cribira poco o vaaa .obre et veto
ao ,, ev .v tvgar, .e traba;ara va. ecavevte cov toao. to. vetoao.! Von Bohm-Bawerk, Lugen. v.a,o.
ae 1eora covvica, 1otvvev , a 1eora covvica. Unin Lditorial - Madrid, 1999, pag. 188.
9
Recurso en este caso signiFca la capacidad de respuesta a una necesidad. Un hombre de
grandes recursos es un hombre de muchas y grandes capacidades de respuesta a ariadas y
diciles situaciones. Ln un mundo en continuo y acelerado cambio no sire una inteligencia
rgida que slo tiene una perspectia de obseracin y entendimiento que es la suya propia.
Lsa rigidez que slo e su erdad conierte en torpe racaso el coeFciente intelectual de mas
alta alcurnia.
80
Cada cosmoisin cientFca, tambin, especialmente, en economa, es la culminacin de
muchas inenciones indiiduales concatenadas y resultado de muchos aances y retrocesos,
de muchas piFas que acaban siendo tiles por las paradojas incomprensibles de la ida y, en
deFnitia, de mucha humildad intelectual que se asombra continuamente.
81
De vivgvv voao ae.eo vva tvcba evtre avbo. vetoao. .ivo .v recovcitiaciv , .v fertit cotaboraciv. Me
gv.tara .v.citar ta .ev.aciv ae qve ev et ivvev.o cavpo ae ta ecovova vo .to ba, tvgar para toao. vo.otro.
.ivo tavbiev vece.iaaa ae toao. vo.otro., ae toao. to. tipo. ae facvttaae. , ae ra. ae ivre.tigaciv; , ae qve,
ev tvgar ae apvvtar vvo. covtra otro. vve.tra. arva. ivtetectvate. , ae recbaar ob.tivaaavevte to qve .e vo.
ofrece at covocivievto por ra ai.tivta ae ta propia, vve.tro aebe. e. vvir vve.tra. fvera. , apvvtarta. covtra
vve.tro evevigo covvv: to. ivvvverabte. probteva. ae vva ae ta. cievcia. va. aifcite..
DINAMISMO LCONOMICO. 1ILMPO \ CILNCIA
33
v ecovova, et vae.tro aebe po.eer vva rara covbivaciv
ae aote.. Debe atcavar vv viret eteraao ev ai.tivta. airecciove.,
covbivavao capaciaaae. qve, a vevvao, vo po.ee vva vi.va per
.ova. Debe .er, ae atgvv voao, vatevatico bi.toriaaor, e.taai.ta,
t.ofo; vave;ar .vboto. , babtar cov patabra.; covtevptar to
particvtar ba;o et pri.va ae to geverat, aboraar to ab.tracto , to
covcreto cov et vi.vo rveto ae ta iaea. Debe e.tvaiar et pre.evte a
ta tv aet pa.aao , cov ta ri.ta pve.ta ev et fvtvro. v viraaa ba
ae abarcar toaa. ta. parte. ae ta vatvratea , ae ta. iv.titvciove.
bvvava.. Debe .er .ivvttaveavevte ivtere.aao , ae.ivtere.aao;
ai.tavciaao e ivcorrvptibte covo et arti.ta, , vo ob.tavte, a rece.,
tav pegaao a ta tierra covo et pottico. i vo ptevavevte, . ev
vv, bveva parte, Mar.batt po.ea e.te iaeat potiearico. Pero, por
evciva ae toao, e.ta rarieaaa ae eavcaciv , ae vatvratea te otor
gaba et aov va. e.evciat ae cvavto. te .ov preci.o. at ecovovi.ta:
era ev .vvo graao bi.toriaaor , vatevatico, e.tvaio.o, a ta re,
ae to particvtar , ae to geverat, ae to tevporat , ae to etervo.
2
La inteligencia nexible se caracteriza cada ez mas por su capacidad
de er las cosas, las ideas propias y ajenas, desde diersas perspecti-
as
83
. Desde esa acultad interior de entender se atisba de nueo esa
unidad en la multiplicidad
84
del conocimiento. Lsa nexibilidad permite
82
Keynes, John Maynard, v.a,o. biograco.. Pottico. , ecovovi.ta.. Barcelona: Crtica, 1992,
p. 185.
83
t bito covavctor aet itiverario qve be ivtevtaao recorrer ev e.te ev.a,o poara .ivtetiar.e bacievao
referevcia at vito ivtetectvat qve ba caracteriaao a ta voaerviaaa. e trata aet vito aet vvo: vva cievcia, vva
reraaa, vv ai.cvr.o, vva te,. De aqv aerira ta cov.ecvevcia por ta cvat a ta vviaaa aet .aber pveae ttegar.e
.otavevte acattavao ta. roce. attervatira., covo .i vviaaa qvi.iera .igvicar vviforviaaa. v cavbio, e.
cierto qve et avtevtico progre.o -ivctviao et aet covocivievto- e. .ievpre re.vttaao ae ta rarieaaa ae evfoqve.
, ae pvvto. ae ri.ta; , e. igvatvevte cierto qve ta tgica aet vvo e. atgo profvvaavevte airer.o ae ta tgica ae
ta vviaaa, ta cvat -para .er tat- tieve vva vece.iaaa cov.titvtira ae ta ptvratiaaa ae ta. po.iciove. ev ;vego.
Zamagni, Steano, eterogeveiaaa votiraciovat , covportavievto ecovvico. Inst. de Inestigaciones
Lconmicas y Sociales lrancisco de Vitoria ,Madrid: Unin Lditorial, 2006,, pp. 6-68.
1
t vi.vo covocivievto qve et atva tieve ae ., avvqve .ea et va. propio evtre toao. to. covocivievto.,
vo e. ptevavevte covprebev.iro. Reatvevte .v aetervivaciv ovtotgica vo .e reatia va. qve a trare. ae
JOSL JUAN lRANCl MLNLU
34
una remodelacin renexia de la inteligencia en s misma. Con esa libre
soltura personal responsable del pensamiento se eita tanto la inteli-
gencia estructural poco imaginatia como la imaginacin antasiosa
poco inteligente
85
. Ll secreto en deFnitia esta en la colaboracin in-
trnseca de lo tecnolgico mas aanzado con lo humano mas proundo
para adentrarse con soltura y seguridad en el horizonte de una nuea
era porque sera una nuea era cultural y cientFca mas rica y esperanza-
da que repercutira sobre las mismas bases de los sistemas econmicos.
\ en la base de todo sistema econmico esta siempre su entramado
microeconmico.
argvvevtaciove. ev ta. qve evcovtravo. o.cvriaaae. , apora. ae vo poca vovta. ^o e. ivtvitiro vi facit et
epticar cvo et atva vi.va, qve e. .v.tavcia e.piritvat, .ea a ta re ra ae ta riaa regetatira , .ev.itira , por
etto forva .v.tavciat aet cverpo: , .iv evbargo e.ta aqv ta rav vttiva ae aqvetta vviaaa ev ta vvttipticiaaa
qve .e rereta ev toao covocivievto vve.tro , particvtarvevte ev ta percepciv. labro Cornelio, Percepciv ,
pev.avievto, ,Pamplona, Ldiciones Uniersidad de Naarra, S.A., 198, p. 615.
85
Los grandes y pequenos descubrimientos intelectuales o las pasmosas innoaciones
cientFcas y tcnicas que han ecundado la ciilizacin humana, han sido posibles gracias a
la iniciatia indiidual y a la libertad personal. Lstas actuaban en ocasiones al margen de la
legalidad igente y en muchas otras contra corriente de la autoridad, siendo el hazmerrer de la
masa ignorante y teniendo que aguantar el desprecio de las gentes indierentes. Los xitos mas
llamatios en todas las ciencias humanas y naturales se han conseguido a trancas y barrancas
del ambiente y, generalmente, ueron realizados por minoras reducidas y, siempre, por perso-
nas particulares. Los colectios, en cuanto tales, no inentan ni descubren. Son los indiiduos
quienes lo hacen. Aquellos, si acaso, ejercen de mecenas acilitando la accin de estos.

Das könnte Ihnen auch gefallen