23/09/2013

www.itinerainstitute.org

Is the European Commission to critical for our budget and pension policy?

23/09/2013

Itinera Institute
Independent think-tank Fact-based Long Term

www.itinerainstitute.org

To show, to defend and to build roads for policy reform towards sustained economic growth and social protection, for Belgium and its regions.

23/09/2013

Save the date

10/12 Country-specific recommendations to Belgium: Competitiveness & Labour

23/09/2013

Rules of the House

23/09/2013

Rules of the House

23/09/2013

Rules of the House

23/09/2013

Rules of the House

23/09/2013

Rules of the House

23/09/2013

Program
9h30 10h00 10h40 10h50 11h00 11h45 Steven Engels: Country-specific Recommendations to Belgium: Fiscal and pension policies Ivan Van de Cloot: The budgetary challenges for Belgium Break Alexandre Simons:The 12 tasks for pension reform Marjan Maes: The affordability of the pensions Debate moderated by Guy Tegenbos with Alexander De Croo, Sabine Laruelle, Stijn Decock, Michel Jadot, Bernadette Adnet and Jef Maes Lunch

12h30

Country-specific Recommendations to Belgium: Fiscal and pension policies

Steven Engels 23/09/2013

The European Semester

Yearly cycle of EU economic policy guidance
Stability and growth pact (SGP) Preventive arm Focused on medium-term fiscal policy Europe 2020 Europe's growth strategy Smart, Sustainable and Inclusive Growth Covering various policy domains

The Legal Framework

Stability and growth pact (SGP)
Treaty base: art. 121; 126 and Protocol 12

Successive Reforms in 2005, 2011 & 2013

6-Pack : broader, tougher and more transparent 2-pack : Improved frameworks and more timely advice

Country-specific recommendations

Treaty base: art. 121 and 148

Six-pack Regulation -> Macro-economic Imbalances

What is expected from the MS?

Respect the nominal deficit and debt

Outline an appropriate medium-term deficit Define an appropriate adjustment path towards
target (MTO) this medium-term deficit target thresholds

Respect the expenditure benchmark Make satisfactory progress towards an

acceptable debt level

What are BE's commitments?

2012

2013

2014

2015

2016

2. Debt level below 100%

Three short-term deadlines

21-09-2013: Comply with the Council Decision 15-10-2013: Submit a draft budget

31-12-2013: Report on coordination arrangements

High fiscal sustainability risks in the medium and long-term

Increase in age-related expenditure 2010 2020: +1.6% of GDP

Long-term sustainability gap (S2):

7.4% of GDP

Pension expenditure: 3.9 p.p. Health-care and long-term care: 2.2 p.p.

Council Recommendation on Pensions

Step up efforts to close the gap between the effective and statutory retirement age, including by pursuing the ongoing reforms to reduce the early-exit possibilities. Underpin reforms of the old-age social security systems with employment-support measures and labour-market reforms conducive to active ageing. Increase the effective retirement age by aligning retirement age or pension benefits to changes in life expectancy. Continue to improve the cost- efficiency of public spending on long term institutional care.

Ivan Van de Cloot

Hoofdeconoom Itinera Institute

Gastprofessor Hogeschool-Universiteit Brussel Docent Economie American Studies UGent

Is de Europese commissie te kritisch voor onze begroting?

Brussel 23-09-2013

23/09/2013

1. Belgi heeft een budgettair cultuurprobleem

Belgi boekte structurele tekorten in goede economische jaren
Discussie over kapotbesparen wordt gemporteerd Er is geen algemene austeriteit in Europa wel aantal probleemgevallen Een zogenaamd Keynesiaans beleid Gebonden aan aantal voorwaarden Niet elk land kan evenveel doen

p.20

23/09/2013

Niveau de la dette et dficit public en 2007 en Europe

21

23/09/2013

Schuldgraad en overheidstekort in 2012 in Europa

22

23/09/2013

volution des dpenses publiques nominales entre 2007 et 2012

23

23/09/2013

Wijziging rele overheidsuitgaven tussen 2007 en 2012

24

23/09/2013

Pas daustrit en Belgique: restructuration de dette pour la Grce

Croissance conomique 2009-2012

17 15 EE
un durcissement et une croissance ra isonna ble

13 LT SW 11 SK 9 DE 7 FN 5 LX
un a ssouplissement et une croissa nce raisonna ble

PL LV

MT

un a ssouplissement et une croissa nce mod r e

AT

FR 3 DK 1 NL HU 0 2 SL IT ES 4 PT
Evolution du solde structurel 2009-2012

UK

CZ BG RO

IR

-4

-2

CY

-1

25

-3
un durcissement et une contra ction

23/09/2013

Ne pas gnraliser leffet-dnominateur : conomiser mort

26

23/09/2013

Geen kapotbesparen in Belgi

27

23/09/2013

Paramtres conomiques en matire de capacit budgtaire

evolutie schuldgraad 2007-2012 (wijziging %punt) groei BBP per hoofd 2007-2012

2012 Belgi Duitsland Estland Ierland Griekenland Spanje Frankrijk Itali Cyprus Luxemburg Malta Nederland Oostenrijk Portugal Sloveni Slovakije Finland

Handelsbalans % BBP Structureel saldo % BBP Schuldgraad

-1,6 7,0 -1,5 5,0 -3,1 -1,1 -2,2 -0,7 -6,5 5,7 0,2 10,1 1,8 -1,5 2,3 2,3 -1,8

-3,0 0,3 0,2 -7,4 -1,0 -5,5 -3,6 -1,4 -6,7 0,1 -4,1 -2,6 -1,5 -4,2 -2,7 -4,1 -0,7

99,6 81,9 10,1 117,6 156,9 84,2 90,2 127,0 85,8 20,8 72,1 71,2 73,4 123,6 54,1 52,1 53,0

15,6 16,7 6,4 92,5 49,5 47,9 26,0 23,7 27,0 14,1 11,4 25,9 13,2 55,2 31,0 22,5 17,8

-2,0 4,1 -5,1 -10,0 -20,7 -7,3 -2,1 -9,2 -11,3 -9,5 4,7 -3,0 1,3 -6,0 -6,8 10,6 -5,5

28

23/09/2013

Rapports entre les pays en fonction des paramtres de capacit budgtaire

29

23/09/2013

Rapports entre les pays en fonction des paramtres de capacit budgtaire

30

23/09/2013

Keynesianisme vereist overschotten in goede tijden: diep disciplineprobleem

31

23/09/2013

Relancebeleid: versterk R&D, ondernemerschap

32

23/09/2013

2. Besturen is risicos beheren

Kwetsbaarheid op de financile markten
Schuldsneeuwbal is snel aan het rollen Houding in tijden van stress

Vooral: preventief beleid

Hoge schuld maakt kwetsbaar tegenover hogere rente Hoge schuld bemoeilijkt goed macro-economisch beleid

Hogere rentelasten=extra belastingen die groei aantasten

Gouden/ijzeren regel

23/09/2013

Begrotingsstrategie aan de vooravond van de bankencrisis (NBB, 2008)

5 100 90 4 80 70 60 2 50 40 1 30 20 10 -1 0

2007

2009

2011

2013

2015

2017

2019

2021

2023

2025

2027

2029

2031

2033

2035

2037

2039

2041

2043

2045

2047

Overheidsschuld (rechterschaal) Begrotingssaldo (linkerschaal) Primair saldo (linkerschaal)

Bronnen: HRF, NBB.

34

2049

23/09/2013

Rente kan snel evolueren: Belgi kent extreme kwetsbaarheid

35

23/09/2013

Une crise de confiance peut mettre le pays en danger

400% 350% 300% 250% 200% 150% 100% 50% 0%
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 prime de risque supplmentaire de 1% 2030

36

prime de risque supplmentaire de 5%

prime de risque supplmentaire de 2%

23/09/2013

Attaque spculative: seulement le sang froid peut nous sauver

37

23/09/2013

Plaats meer overheidsschuld binnenlands!

38

23/09/2013

3. Het Europees toezicht is niet te streng

Belgi kent grote structurele component in tekort
Europa laat ons grote vrijheid om te bepalen hoe te besparen Belgi bespaarde veel via extra belastingen

Andere landen deden veel structureel, wij hadden wind in de rug

Hoe besparen: BTW-uitzonderingen? Belgi heeft zich niet gehouden aan beloftes

Hoe vangt Belgi schok van de vergrijzing op?

23/09/2013

Belgi kent grote structurele component in begrotingstekort

40

23/09/2013

Belgi bespaarde in eerste fase vooral via extra belastingen

41

23/09/2013

Andere landen hebben veel structureel bespaard: wij meevallers

23/09/2013

Vrijheid hoe te besparen: bijvoorbeeld BTWuitzonderingsregels

23/09/2013

Belgi heeft zich niet gehouden aan beloftes

23/09/2013

4. Efficintere overheid? Itinera bevroeg ambtenaren zelf

45

23/09/2013

4. Enkele resultaten:
Maatregelen die ofwel:
Vermindering budget combineren met gelijke prestaties Verhoogde prestaties met gelijk budget

Herzie structuren en processen Samenvoegen, afslanken, afschaffen van diensten en departementen Bv: samenvoegen communicatie van verschillende diensten, klachtenbehandeling, websitebeheer Bv: samen aankopen, Fedict uitbreiden naar alle FODs, betere omschrijving taken (dubbel)
p.46

Dus ambtenaren zelf: niet alleen efficintie ook opportuniteitsvraag!

23/09/2013

Modern personeelsbeleid

47

23/09/2013

Duidelijk vraag naar telewerk en flexibel werken

48

23/09/2013

Ambtenaren vragen:
Ambtenaren stellen wildgroei allerlei vergoedingen in vraag
Fietsvergoeding, representatiekosten Lonen topambtenaren

Stel organisatie examens in vraag Te veel onvoorbereide, ongepaste kandidaten

Hoger inschrijvingsbedrag

Duidelijke vraag naar uitzendarbeid Stop wildgroei consultants Vraag naar betere responsabilisering (resultaatsverbintenissen)

p.49

23/09/2013

5. Alle hens aan dek voor de vergrijzing

Vergrijzing treft Belgi hard budgettair
Niet ingrijpen is onverantwoord Belgi bespaarde veel via extra belastingen

Andere landen deden veel structureel, wij hadden wind in de rug

Hoe besparen: BTW-uitzonderingen? Belgi heeft zich niet gehouden aan beloftes

Hoe vangt Belgi schok van de vergrijzing op?

p.50

23/09/2013

Er is al jaren belofte van opsparen marge voor vergrijzing, maar:

23/09/2013

Vergrijzing treft Belgi extra hard

52

23/09/2013

Vereiste begrotingssanering vooral door vergrijzing

53

23/09/2013

Vergrijzing samen met ongewijzigd beleid= onhoudbare schuld

54

23/09/2013

De vergrijzingskost als % van BBP

Schattingsjaar 2002 2006 Tot 2030 3,1% 3,8% Tot 2050 5,5%

2008 2010 2012

verDRIEvoudigd
De vergrijzing

4,7% 7,0%

6,7% 9,6% >10%

Tussen 2002 en 2012 is geschatte kostprijs meer dan

p.55

23/09/2013

De virtuele realiteit van het zilverfonds

De vergrijzing

p.56

23-9-2013

Besluit

23/09/2013

6. Besluit: een kans om

Het theoretische debat austeriteit relance te overstijgen Oog te hebben voor verschillen tussen landen Ons disciplineprobleem te erkennen en te remediren Budgettair beleid vanuit risicoperspectief te voeren Europese budgettaire cordinatie te bewerkstelligen De vergrijzing te anticiperen Efficinter met de schaarse middelen om te springen

p.58

www.itinerainstitute.org

23/09/2013

Notre pension en hritage

Alexandre Simons

23/09/2013

La crise des pensions

Title
Author

23/09/2013

La crise des pensions

T = BD
Taux de dpendance conomique (Retraits/Employs)

Taux de contribution

X Taux de remplacement (Pension/Salaire)

23/09/2013

Taux dpendance conomique (sans rforme)

Taux de dpendance conomiques politique inchange

0,90

0,80

0,70

0,60

0,50

0,40

Title

0,30

0,20 2010 2020 2030 2040 2050

23/09/2013

Taux remplacement brut (sans rforme = dclin)

Taux de remplacement
45%

40%

35%

30%

25%

20%

Title
15% 10% 2010 2020 2030
taux de cotisation=21%

2040

2050

23/09/2013

Que faire?

Title
Author

23/09/2013

Dficit

p.66

23/09/2013

Pension 50%

p.67

23/09/2013

La Pension mi-temps 60 ans

Pension 50% partir de 60 ans (et travail 50%) Pension 100% partir de 66 ans en 2015 67 ans en 2020 68 ans en 2030 69 ans en 2040 70 ans en 2050

p.68

23/09/2013

Ratio pensionns/travailleurs
Taux de dpendance conomiques avant et aprs rforme

0,90

0,80

0,70

0,60

0,50

0,40

Tx de dp con situation inchange

0,30

Tx dp con aprs simulation 1

0,20 2010 2020 2030 2040 2050

p.69

23/09/2013

Demotion: prime anciennet et emploi seniors

De vergrijzing

p.70

23/09/2013

Formation et knowledge lift

p.71

23/09/2013

Formation et knowledge lift Base sur le knowledge lift sudois Les personnes actives pouvaient, sur base volontaire, interrompre leur carrire durant au moins un an pour reprendre des tudes tout en percevant une indemnit quivalente lallocation de chmage. Les employeurs devaient sengager remplacer ces personnes en embauchant de jeunes chmeurs.

p.72

23/09/2013

Knowledge lift
Avec le knowledge lift on peut faire dune pierre deux coups :
renforcer lemployabilit des moins qualifis (formation continue) mettre les jeunes au travail . (Garantie jeunes de lUE: 120 millions)

LEtat pourrait servir dexemple Garantie dun retour lemploi pendant la vague des dparts la retraite. Demande existe: 17% des actifs ont envie de reprendre une formation (enqute SPF Economie 2009). Plus de jeunes dans la fonction publique facilite la diffusion des nouvelles technologies.

p.73

23/09/2013

Les Douze travaux ABS (automatic budgeting system) Emploi (ducation et formation) Dmotion Rente dmographique Pension mi-temps Neutralit fiscale Quota priodes assimiles
Comptes notionnels Pension complmentaire (annuit) hypothque inverse March du travail adapt lge Individualisation droits pensions
p.74

23/09/2013

Author

23/09/2013

Questions?

Title
Author

Effectiviteit van pensioenhervormingen en agenda voor de toekomst

Marjan Maes HUBrussel KULeuven 23 September 2013

Plan
1) Recente hervormingen rustpensioen 2) Leidt ontmanteling van brugpensioen tot meer werkloosheid en armoede? 3) De rol van de vraagzijde op de arbeidsmarkt, na ontmanteling brugpensioen

Geschatte impact pensioenhervormingen 28-12-2011

(ScV (2012))

daling vergrijzingkost(=6.1%BBP) tussen 2011 en 2060 met 0,3 procentpunt Toename werkgelegenheidsgraad 20-64(55-64) met 1.4(7.7)%punt van 2012 in 2017 Gemiddelde uitstel pensionering in maanden
Werknemer Zelfstandige Ambtenaar brugpensioen mannen 3 4 14 15 vrouwen 5 2 20 17

1) Recente hervormingen rustpensioen

Pensioenbonus: vergiftigd geschenk

Impact op pensioenleeftijd
0.3jaar (Maes(2010) 0.1jaar (Lefbvre-Orsini(2011)) Geen (ScV(2012)

Impact op budget
Kostprijs oorspronkelijke bonus: 0.3%BBP tussen 2011-2060
(ScV(2011))

Verstrenging bonus vanaf 2014: daling kost -0.1%BBP (ten opzichte -0.3%BBP van volledige hervorming 28-12-2011)
(ScV(2012))

Stijging pensioenuitgaven (+ 4.7%) > stijging sociale bijdragen (+3%)(Maes(2010))

Bonus vanaf pensioengerechtigde leeftijd: zeer bizar courante praktijk: malus VOOR en bonus NA WETTELIJKE pensioenleeftijd

Actuarile aanpassing van het rustpensioen ingeval opname vr/ na de wettelijke pensioenleeftijd (OESO (2011), Queisser-Whitehouse(2006)) Malus Bonus Oostenrijk 4,2% 4,2% Denemarken nvt +/-5,8% Finland 4.8% 7.2% Zweden +/-4.5% +/-5.5% Estland 4.8% 10.8% Hongarije 4.8% 6% Frankrijk 5% 5% Duitsland 3,6% 6% Griekenland 6% 3% Portugal 6% 6% Spanje 6-7,5% 2-3% Zwitserland 4.5% 5.2-6.5% Korea 6% 6% Japan 6% 8.4% Canada 6% 6% Verenigd Koninkrijk nvt 10,4%

Afschaffen malus
Afschaffing malus WN in 1991 en ZE in 2014 Malus leidt tot sterke stijging pensioenleeftijd:
In het bijzonder in landen met lage effectieve pensioenleeftijd en zonder actuarile neutraliteit
(Gruber-Wise(2004))

+1.1 jaar(Maes(2010))

Malus genereert groot surplus begroting In het bijzonder in landen met lage effectieve pensioenleeftijd en zonder actuarile neutraliteit (Gruber-wise(2004)) Daling pensioenuitgaven 8-8.4% en stijging ontvangsten sociale bijdragen 8.5-9.2%
(Maes(2010))

Afschaffen inkomenstest toegelaten arbeid

Perceptie bevolking Wetenschappelijke literatuur (Haider-Louchran(2008), SongManchester(2007), Burtless-Moffitt(1985), Friedberg(2000), Benjamin-Baker(1999), DisneySmith(2002), Gustman-Steinmeier(2004), )

kleine impact arbeidsaanbod (die kleiner is naarmate er geen actuarile neutraliteit is) budgettaire kost (die hoger is naarmate er geen actuarile neutraliteit is)

In Belgi, afschaffen boven 65: stijging gewerkte uren week met 2.44 en daling ontvangsten sociale bijdragen 22% (Maes(2013))

Netto inkomen

Uitstel pensioen opname en doorwerken

Massa gepensioneerden die niet werken

Maximum

arbeidsaanbod pensioengerechtigden

Stijging van de wettelijke pensioenleeftijd (OESO(2011))

65
Australi Oostenrijk Belgi Denemarken Finland Frankrijk Duitsland Griekenland Ierland Itali Nederland Noorwegen Portugal Spanje Zweden UK X X

66

67 2023

68

2024
X 2018 2029 2022 2013 2018 2018 2014 2027 X 2028 2026 2021 X 2028 2050

2020

2044

VS

2022

2) Leidt ontmanteling brugpensioen tot werkloosheid en armoede?

Afschaffen brugpensioen (Maes(2011))
meer exit rustpensioen bij hooggeschoolden, bediende, met 2e-3e pijler meer exit werkloosheid bij laaggeschoolden, arbeider, zonder 2e-3e pijler, in traditionele industrie

Werkdisincentieven veroorzaken persistente armoede 50+

Werkende 50+: armoedegraad 3% (working poor 50+ bestaan niet in BE) Werkloze 50+: armoedegraad >30% (Maes(2010)) Meer dan 60% van 50+ ooit arm, blijft persistent arm in BE (Maes(2013)) OORZAAK: people above 50 may be given an incentive not to work while at the same time they slip into poverty(Biewen(2009),Zaidietal.(2006)) actief < > passief arbeidsmarktbeleid (Fouarge-Layte(2005))

 Meest effectieve ALMP: intensieve begeleiding bij het zoeken naar een baan + sancties + degressiviteit
(Kluve(2010), Abbring et al.(2005), Vandenberg et al.(2004), Lalive et al.(2005))

In Belgi:
verplichte VDAB/FOREM/ACTIRIS-begeleiding met RVA/ONEM-sanctie:
maart 2004: 50 2009 in VL: 50-52 >>> verhoging hertewerkstellingkans met 4%punt (Bollen(2010)) april 2011 in VL: 50-55 juni 2012 in VL: 50-58

Degressiviteit: november 2012

Paradoxaal: brugpensioen herstructurering op voorwaarde 6 maanden outplacement !

Impact de lactivation sur la sortie du chmage

(ONEM(2011))

La volont de travailler des prpensionns, enqute 50+ Opel Anvers (Maes-Deneyer(2011))

Si vous pouviez choisir, quelle situation est-ce que vous prfriez? Ne pas travailler Prpension Indemnit de dpart Total 59% 6% 37% 50% 7% 9% 8% 4/5 13% 11% 13% Temps plein 21% 74% 42% Total 60% 40% 100%

Retraite involontaire

3) La retraite, un dpart forc? Comment?

1e raison: Employment Protection Legislation

(Hutchens(1999),Dorn-Souza-Posa(2005), OCDE(2011))

Dlais/indemnits de pravis, en combinaison avec rigidit salariale, rend les entreprises rticentes engager les 50+ >>>Discussion statut unique

2e raison: foss entre salaire et productivit chez les travailleurs gs(Cataldi et al.(2011), Sels et al.(2012), Vandenbergh et
al.(2010))

Degr de protection de lemploi et recrutement des 50+ (OCDE(2011))

Hiring rate of men 50-64 (in%) 14 Correlation coefficient: -0.50** 12
USA AUS

10 8 6 4 2 0 0.0 0.5 1.0

GBR CAN

DNK POL KOR SVK FIN HUN CZE CHE JPN

ESP

IRL

SWE GRC DEU ITANORFRA

PRT

AUT BEL NLD

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

EPL strictness

Salaires selon lanciennit et recrutement des 50+ (OCDE(2011))

Hiring rate of men 50-64 (%) 14 Correlation coefficient: -0.62*** 12 10 8 6 4 2 0 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 Ratio of male earnings 55-59/25-29
CZE SWE NOR IRL CHE ITA NLD DEU FRA JPN AUT BEL LUX AUS GBR CAN DNK KOR FIN

USA ESP HUN

 3e raison: absence dinvestissement dans lemployability travailleurs gs

Investissement dans le capital humain augmente la productivit (VanOurs(2012)) rendement de cet investissement pour lemployeur est plus grand avec des jeunes quavec des gs(Cheron-Khaskoussi-Langot(2009)) Priode de remboursement raccourcie en cas dincitants la retraite (Fouarge-Schils(2009)) >>>rforme pensions 28-12-2011 rompt un cercle vicieux >>>plan pour lemploi 45+

Conclusion
Suppression du malus en cas dge flexible de la retraite = gaffe Suppression limite activit autorise combiner avec malus AVANT et bonus APRS + relever 65>67 afin dviter des dficits structurels supplmentaires Dmantlement prpension devrait tre simultan laccompagnement intensif des chmeurs (=inclusion sociale) Foss productivit-salaire
Modration salariale Investissement dans lemployability 50+

23/09/2013

www.itinerainstitute.org