AKTI UPRAVE - svi akti i radnje koje uprava donosi, odnosno vri u ostvarivanju svoje funkcije prema kriterijumu

neposrednog pravnog dejstva dijele se na: pravne akte uprave (koji se dijele na opte pravne akte uprave (upravni propisi) i pojedinane (upravni akti i upravni ugovori) i materijalne radnje, koje nemaju neposredno pravno dejstvo - spoljni akti uprave djeluju na subjekte van okvira uprave (propisi uprave, upravni akti i dio upravnih radnji) - unutranji akti uprave djeluju unutar same uprave i nemaju pravno dejstvo na trea lica (opta uputstva, instrukcije, nalazi, konkretna uputstva) OPTI AKTI UPRAVE - pravni akti normativnog karaktera, kojima se na apstraktan i generalan nain regulie ponaanje za neodreen broj lica i sluajeva; - akti podzakonske prirode, za ije donoenje je neophodno ovlatenje dato zakonom ili drugim propisom skuptine ili vlade; - Ruso - procedura donoenja je jednostavnija, bra, neformalnija, i dovodi do ekspeditivnijeg i ekonominijeg djelovanja; - organi uprave uvijek moraju imati posebno ovlatenje za donoenje ovih akata, i to u aktu radi ijeg izvrenja se donose; prema tome ovlatenja organa uprave nisu originernog ve izvedenog karaktera; ne mogu se utvrivati nova prava i obaveze, ve samo razraivati zakoni i dr akti; VRSTE OPTENORMATIVNIH AKATA ORGANA UPRAVE - pravilnik kojim se razrauju POJEDINE odredbe zakona i dr akata u cilju njihovog izvrenja - naredba nareuje se ili zabranjuje postupanje u odreenoj situaciji koja ima opti karakter, a radi izvravanja POJEDINIH odredaba zakona i dr optih akata - uputstvo propisuje se nain rada i obavljanja poslova organa dravne uprave i nedravnih subjekata koji vre javna ovlatenja u izvravanju POJEDINIH odredaba zakona i dr akata OVE AKTE DONOSI FUNKCIONER KOJI RUKOVODI ORGANOM UPRAVE, a oni se objavljuju u SLUBENOM GLASNIKU KONTROLA USTAVNOSTI I ZAKONITOSTI OPTENORMATIVNIH AKATA UPRAVE - cilj ove kontrole je da sprijei donoenje, odnosno primjenu podzakonskog optenormativnog akta koji nije u skladu sa najviim propisima; - vre je Ustavni sudovi (proglaenjem nevaeim), a odluka stupa na snagu objavljivanjem u SG; - pored Ustavnih sudova, ovu kontrolu mogu da vre i drugi dravni organi (npr. redovni sudovi, u Engleskoj i SAD-u); Ekscepcija nezakonitosti - predstavlja specifian vid kontrole optenormativnih akata , putem koje nadlean organ (u pravilu sud), odbija primjenu optenormativnog akta na konkretan sluaj, kad utvrdi da on nije u saglasnosti sa viom pravnom normom (zakonom) - tada se taj sluaj rjeava primjenom zakona, dakle primjenom vie pravne norme sa kojom je optenormativni akt uprave trebao biti usaglaen - ovim putem se akt ne stavlja van snage, ve se on primjenjuje sve dok se od strane nadlenog organa u propisanom postupku ne stavi van snage - ZN o redovnim sudovima (sud koji je odbio da primjeni propis za koji smatra da je nezakonit, duan pokrenuti pred US postupak za ocjenu z) i ZN o Ustavnom sudu RS - izmjena sudske odluke u roku od 1 godine od dana objavljivanje odluke suda ako se izmjenom ne mogu otkloniti posljedice, mogu povraaj u preanje stanje, naknada tete itd.

UPRAVNI AKTI - predstavlja centralni i imanentan oblik upravnog djelovanja - primjena zakona na konkretan sluaj - postaje sredstvo kojim uprava unaprijed objavljuje u kom e smislu biti primijenjen zakon u konkretnom sluaju, odnosno njena diskreciona mo - esto se dovodi u vezu sa aktima uprave, izjednaavanjem; postoji i ue znaenje sam pojam se javlja u francuskoj pravnoj teoriji (prva polovina 19.vijeka) - u francuskoj pravnoj koli , upravnim aktom se smatra onaj protiv koga je otvorena mogunost voenja upravnog spora, a to nisu samo pojedinani, ve i normativni akti uprave, te upravni ugovori; acte administratif prema jednom miljenju obuhvata i jednostrane i viestrane upravne akte ; prema drugom, restriktivnijem on obuhvata samo pravne pojedinane jednostrane autoritativne akte, izdate od upravne vlasti, a koji imaju svojstvo izvrne odluke - u njemakoj pravnoj koli, upravni akti su pojedinani autoritativni pravni akti uprave austrijska pravna kola, spominje termin odluka, i takoe se slae sa njemakom - SAD koristi izraz rjeenje; administrative act djelatnost organa dravne uprave; - kod nas je prihvaena koncepcija pojedinanog pravnog akta; jugoslovensko zakonodavstvo spominje izraze rjeenje, naredba, zakljuak; - ZN o upravnim sporovima RS: upravni akt je akt kojim dravni organ, preduzee ili druga organizacija, ustanova, zajednica u vrenju javnih ovlatenja rjeava o izvjesnom pravu ili obavezi odreenog pojedinca ili organizacije u kakvoj upravnoj stvari; Obiljeja upravnog akta - konkretnost : pojedinaan akt, individualan, odnosi se na konkretnu situaciju; treba razlikovati konkretnost od njegove individualnosti - autoritativnost : mogunost donosioca upravnog akta da namee svoju volju drugom, kojem je akt naslovljen, kojim mu namee odreeno ponaanje, koje on ne bi izabrao svojom voljom; autoritativnost (istovremeno su i jednostrani) je sadrinsko obiljeje, a jednostranost formalna manifestacija - pravno djelovanje: odluuje se o neijem pravu, obavezi ili pravnom interesu, pa je zato prevashodno usmjeren prema njegovom ; djeluje i prema svom (ima mogunost da ga prinudno izvri ukoliko adresat odbije dobrovoljno); moe djelovati i prema im licima; poetak djelovanja nakon to bude saopten strankama; prema stranci od momenta uredno izvrenje dostave akta adresatu, a prema donosiocu od momenta preuzimanja upravnog akta od strane ovlatenog lica u svrhu daljnje dostave: izuzetak usmeni akt, odmah) - donosilac upravnog akta dravni organ, preduzee ili druga organizacija ili ustanova i zajednica u vrenju javnih ovlatenja; samo ovlateni donosilac tj.subjekt kome su zakonom priznata autoritativna ovlatenja da u konkretnim sluajevima odluuje o pravima, obavezama i pravnim interesima lica, i to u upravnim stvarima; zasnovanost na zakonu 2 dimenzije: sadrinska (materijalna), akt je zasnovan na odgovarajuem propisu ija se norma primjenjuje u konkretnom sluaju ; procesna (formalna), upravni akt donosi ovlateni organ u skladu sa pravilima odgovarajueg zakonskog postupka, i u propisanoj formi ; - izvrnost mogunost njegovog izvrenja protiv volje njegovog adresata i definitivne primjene njegove zakonitosti od strane suda, putem prinudnih sredstava u skladu za zakonom; javlja se kod akata kojima se utvruje neka obaveza, gdje je potrebno prinudno obezbjeenje dispozicije donoenje u upravnim stvarima proizilazi iz injenice da se upravnim aktom rjeava u nekoj upravnoj stvari; upravna stvar je jedno od najosjetljivijih pitanja, budui da nije normativno odreeno; teorijski pojam nastoji se razjasniti putem dovoenja u vezu sa drugim pravnim stvarima u kojim se donose drugi akti; upravna stvar se razlikuje od civilne po tome to se ona ureuje od strane nadlenog subjekta autoritativno i neposredno, a od sudske jer predstavlja konkretnu, pojedinanu, nespornu pravnu situaciju koja se ureuje preciziranjem dispozicije opte pravne norme, a ne sankcijom; neki autori istiu da je upravna stvar pojedinana stvar, pojedinaan predmet ili situacija kao sastavni dio stvarnosti; upravna djelatnost je okrenuta ka budunosti, jer za pojedinca jo nije precizirano pravilo ponaanja; a sudska je okrenuta ka prolosti; upravne stvari su stvari koje se ureuju u javnom interesu, koji je svojom vanou nadreen pojedinanim interesima, pa se dispozicija ureuje na autoritativan nain, za razliku od ugovorne stvari gdje stranke dispoziciju ureuju sporazumom; prema tome, potreba za regulisanjem primarne dispozije proizilazi neporedno iz pravnih propisa, a ne iz pripadnosti odreenoj zajednici, ime se upravna stvar razlikuje od pojedinanih stvari internog karaktera; Upravna stvar predstavlja pojedinu nespornu pravnu situaciju u kojoj nadleni organ na osnovu pravnih propisa, neposredno, na autoritativan i konkretan nain ureuje primarnu dispoziciju (pravilo ponaanja za neku ivotnu situaciju)

VRSTE UPRAVNIH AKATA 1. konstitutivni i deklarativni akti; KONSTITUTIVNI UPRAVNI AKTI su takvi akti kojima se neki pravni odnos stvara, mijenja ili ukida; njegovom donoenju uvijek prethodi utvrivanje zakonom predvienih uslova; vie su vezani za mogunost upotrebe diskrecione ocjenje; djeluju samo za budunost, ex tunc; VRSTE: a) ovlaujui ili farobilni, kojima se stvaraju neka ovlatenja i obavezujui ili onerozni, kojima se stvaraju neke obaveze (karakteristini za jednostranake upravne akte); postoje i akti mjeovitog karaktera; Obavezujui akti se donose po slubenoj dunosti, a izvravaju prinudnim putem, dok ovlaujui akti se donose po pravilu na zahtjev stranke, koja ih sama izvrava; obavezujui akti se dijele na na nareenja (koje zahtijeva aktivnu obavezu za stranku, koja ne mora biti linog karaktera) i zabrane (uvijek linog karaktera); ovlaujui akti se dijele na dozvole (akt nadlenog organa kojim on daje nekom licu odobrenje za trajnije vrenje odreene djelatnosti pod pretpostavkom da ispunjava propisane uslove i da se ne protivi javnom interesu) i tzv. povlastice (koncesije, takoe akt ovlatenog organa kojim on daje sasvim novo ovlatenje za obavljanje odreene djelatnosti na odreeno vrijeme i samo u zakonom predvienim oblastima; nije dovoljna injenica da se ne protivi javnom interesu, nego da bude i ak unapreuje javni interes). Akt uslov, ne odreuje se pravna situacija adresata akta, ve u cjelini zavisi od optih propisa; Akt dispenz, donosilac moe da odstupi od stroih uslova i primijeniti blae uslove; Lini (ovlatenja su po pravilu neprenosiva, ureuje se lini status ili kreira strogo lino pravo, proizilaze iz samog akta) i stvarni (proizilaze iz posebnog odnosa prema odreenoj stvati, a koja djeluje nezavisno od individualno odreenih lica). DEKLARATIVNI AKTI samo utvruju ve postojei pravni odnos, odnosno pravnu situaciju, i ako postoji konstatuje se kakva im je sadrina; nisu kreirajui, ve konstatujui; naroito pokrivaju one pravne odnose koji nastaju po sili zakona, ime se ti odnosi sprovode u ivot u slue kao ultima ratio za prinudno izvrenje; djeluju ex tunc, od vremena kad su nastupile okolnosti predviene u pravnoj normi, zbog kojih je akt i donesen; VRSTE: 2 vrste: prvima se utvruje postojanje pravnih injenica koje izazivaju pravne posljedice (da li je neko lice ispunilo uslove da ide u penziju po sili zakona); drugima se utvruju pravni odnosi (da li neko lice ima domae dravljanstvo) individualni i generalni ; INDVIDUALNI upravni akti, odnose se na tano odreeno poimenice navedena lica i to bez obzira na njihov broj; dostava se vri pojedinano licima na koje se odnosi; lice moe uloiti albu, jer je poimenice navedeno i alba ima suspenzivno dejstvo; GENERALNI upravni akti , odnose se na vei broj lica koja nisu poimenino navedena , ali se na osnovu odreenih svojstava adresata lako moe razabrati o kojim se licima radi; krug lica je zatvoren i odrediv; ekonominost i efikasnost; dostava: putem javnog saoptenja na oglasnoj ploi organa koji je izdao, 15 dana od dana isticanja, novine, tv, mediji itd; u albi se nezadovoljna stranka mora pozvati na odreene injenice koje ukazuju da se akt na nju odnosi; alba ima suspenzivno dejstvo samo u odnosu na lice koje je uloilo albu;

1.

3. Pravno vezani upravni akti i akti na osnovu diskrecione ocjene; PRAVNO VEZANI upravni akti, su takvi akti kod kojih je pravnim propisima unaprijed utvrena sadrina; donosilac primjenjuje materijalni propis na pojedinani sluaj tako to utvruje (ne)ispunjenost uslova za nastupanje pravnih posljedica; jedna solucija za odreeni tip situacija; Mogu biti samo nezakoniti, ali ne i necjelishodni; AKTI KOJI SE DONOSE NA OSNOVU DISKRECIONE OCJENE su takvi akti kod kojih su za donosioca pravnim propisima unaprijed predviene dvije ili vie razliitih sadrina za jedan isti sluaj, to mu daje mogunost izbora izmeu pravno jednakih varijanti. to znai da je donosilac upravnog akta vezan za varijante ponuene od strane zakonodavca, jedino to ima mogunost izbora, i to treba da se opredijeli za onu varijantu koja najvie odgovara konkretnom sluaju; diskreciona ocjena se ne moe uputati u sagledavanje potrebe donoenja upravnog akta; diskrecioni akt ne moe biti diskrecioni u cjelini, ve to mogu biti samo pojedini njegovi dijelovi; Pravno vezani dijelovi su sljedei: 1) nadlenost za donoenje; 2) postupak donoenja; 3) granice ovlatenja; 4) cilj zbog kojeg je ovlatenje dato; 5) forma akta; 6) utvrivanje injenica; ovi akti mogu biti i nezakoniti i necjelishodni (tj.ne zadovoljavaju javni interes na optimalan nain) Pozitivni i negativni upravni akti; kriterijum polazi o injenice koje pravne efekte izaziva upravni akt u pravnom poretku; POZITIVNI UPRAVNI AKTI su takvi akti za koje se veu izvjesne pravne promjene u pravnim odnosima (stvaranje, mijenjanje, ukidanje, ponitavanje prava i obaveza); donose se i na zahtjev stranke i po slubenoj dunosti; mogu biti i konstitutivni i deklarativni; samo oni mogu stei svojstvo pravosnanosti; NEGATIVNI UPRAVNI AKTI su takvi akti kojima se odbija bilo kakva promjena u postojeim pravima i obavezama i zadrava postojee stanje; donosilac se izjanjava za odravanje neke pravne situacije; donose se po zahtjevu stranke (odbijajui ili odreni); mogu biti izriiti negativni upravni akti, kada nadleni organ odbija zahtjev stranke na izriit nain; preutni negativni

1.

akti uprave kada nadleni organ o zahtjevu ne odlui u predvienom roku, ili ne odlui uopte i ne donese nikakav upravni akt (u roku od 1mj ili 2mj kod nas); to se zove utanje uprave; stranka ima pravo albe kao da je njen zahtjev odbijen; ovi akti mogu biti samo deklarativni; ne mogu stei svojstvo pravosnanosti; 1. prosti (jednostavni) i sloeni (zbirni) upravni akti; polazi od broja ovlatenih subjekata koji uestvuju u njegovom donoenju; PROSTI upravni akti se donose od strane samo jednog ovlatenog organa; SLOENI upravni akti predstavljaju rezultat saradnje vie ovlatenih organa, ije je uee razliito, a ije oblike saradnje propisuje ZN o optem upravnom postupku: 1) upravni akt koji donose 2 ili vie organa istovremeno (formalni izdavalac je samo jedan organ organi sporazumno utvrdjuju koji ce izdati rjesenje, u kojem mora biti naveden akd dr organa); 2) koji donosi 1 nadleni organ, uz prethodnu saglasnost drugog organa (u rjesenju navesti akt kojim je dr organ dao ili odbio saglasnost); 3) koji se donosi od strane jednog nadlenog organa, ali uz naknadnu saglasnost, potvrdu ili odobrenje dr organa (saglasnost dr organa se moze dati u samom rjesenju ili u vidu posebnog akta) ; 4) koji se donosi od strane jednog nadlenog organa, uz prethodno pribavljeno miljenje ili saglasnost drugog organa (ako ne da misljenje, ili ne obavijesti da odbija ili ne daje saglasnost, smatra se da je dao); ako nadleni organ donese rjeenje bez zakonski propisane saglasnosti, odobrenja, potvrde ili miljenja drugog organa, takav nedostatak predstavlja punovaan osnov za ponitavanje tog rjeenja, ne samo povodom izjavljene albe, nego i po pravu nadzora; upravni akti po slubenoj dunosti i po zathjevu stranke; ko daje, odnosno kome pripada inicijativa za pokretanje postupka radi donoenja upravnog akta; PO SLUBENOJ DUNOSTI, se donosi kada to odreuje zakon ili na zakonu zasnovan propis, kao i kada nadleni organ utvrdi i sazna da, s obzirom na postojee injenino stanje, treba radi zatite javnog interesa pokrenuti upravni postupak; ovim aktima se po pravilu nameu odreene obaveze strankama, odnosno kojima se redukuju ili ukidaju prava; PO ZAHTJEVU STRANKE kada je po zakonu ili prirodi stvari za pokretanje i voenje upravnog postupka potreban zahtjev stranke; njima se priznaju neka prava ili umanjuju ranije obaveze; u sluaju njegovog donoenja bez zahtjeva stranke, a zahtjev je neophodan, jer predstavlja vanu procesnu pretpostavku za postupanje nadlenog organa sa svrhom voenja postupka i uslov za njegovo donoenje, takav upravni akt se smatra nitavim, ija je mogua konvalidacija ako stranka naknadno izriito ili preutno pristane na njega;

1.

1 . formalni i neformalni upravni akti; da li upravni akt ima propisani predvieni oblik i sve sastavne
dijelove; formalni upravni akti - ako je forma propisana pravnim propisima; NEFORMALNI - rjeenje se donosi u pismenom obliku prema ZN o optem upravnom postupku; izuzetno mogue i u usmenom obliku (radi preduzimanja izuzetno hitnih mjera); rjeenja koja se donose u stvarima manjeg znaaja, a njima se udovoljava zahtjevu stranke, i ne dira u javni interes, a imaju samo dispozitiv i donose se u vidu zabiljeke na spisu i saoptavaju se usmeno; upravni akt (rjeenje) mora biti oznaen kao takav; kod formalnih akata stranka moe izjaviti albu, koja ima suspenzivno dejstvo; kod neformalnih akata odmah se pristupa njihovom izvrenju, a alba nema suspenzivno dejstvo; cilj svake albe je da se ostvari naknada tete; pisana forma je u interesu pravne sigurnosti, olakava pravnu kontrolu, mogunosti koritenja pravnih sredstava; 8. upravni akti u formi rjeenja i u formi zakljuka; RJEENJE - odluuje se o stvari, koja je predmet postupka; o glavnoj stvari; donosi se nakon sprovedenog upravnog postupka, u pismenoj formi i mora sadravati sastavne dijelove; alba ima suspenzivno dejstvo; ZAKLJUAK odluuje se o sporednim pitanjima, vezanim za donoenje upravnog akta; odluuje se: a) o procesnopravnim pitanjima koja se odnose na tok postupka (spajanje stvari u jedan postupak, povraaj u preanje stanje); b) svim drugim pitanjima o kojima se ne odluuje rjeenjem, a koja imaju sporedan znaaj za postupak (izuzee slubenika i vjetaka, naknada trokova uviaja); SAMOSTALNI ZAKLJUCI, ija procesna sadrina eliminie potrebu donoenja rjeenja o upravnoj stvari; ima vei znaaj za pravnu poziciju stranaka; zakljuak kojim se odbacuje, obustavlja upravni postupak, o poravnanju; izdaje se u pravilu usmeno, a samo izuzetno pismeno; pismena forma je obavezna kad to zahtijeva lice, koje moe izjaviti posebnu albu ili kad se moe odmah traiti izvrenje zakljuka; zakljuci koji nisu samostalni, mogu se pobijati u okviru albe protiv rjeenja; alba protiv zakljuka i kad je dozvoljena ne odlae izvrenje rjeenja;

PRAVNO DEJSTVO UPRAVNOG AKTA

- proizvodi dejstvo prema 3 kategorije subjekata: prema strankama (stranci se namee odreeno ponaanje, a ona nema mogunost izbora, osim da ga prilagodi, u suprotnom dolazi do prinudnog izvrenja kod obavezujuih akata), organu koji ga je donio (kod obavezujuih duan je da se brine o izvrenju obaveza, a u suprotnom primjenjuje prinudu; kod ovlaujuih ima samo dunost da omogui efikasno korienje prava) i treim licima (kod akata erga omnes svima nalae da se uzdre od svakog ometanja); POETAK DJELOVANJA - onaj trenutak od kojeg upravni akt obavezuje svog donosioca i stranke - za donosioca u trenutku kada je upravni akt izdat od strane organa, odnosno predat licu koje je nadleno za dostavljanje stranci; za drugostepeni organ kada preda vrenje, radi dostavljanja prvostepenom organu; - za stranku u trenutku uredno izvrene dostave akta, odnosno usmenog saoptenja; -odloni rok ili uslov razlog preinake nastupanja obaveznosti RETROAKTIVNO DJELOVANJE - pravilo je da nemaju retroaktivno djelovanje - izuzetak samo u zakonom predvienim sluajevima - deklarativni akti samo (ali njihov osnov je u zakonu, tako da je to djelimino) - zabrana retroaktivnosti konstitutivnih upravnih akata (samo ex nunc) - akt 2.stepenog organa kojim se ponitava akt 1.stepenog ima retroaktivno dejstvo, jer se njim uklanjaju sve posljedice koje je poniteni upr.akt proizveo vanredna pravna sredstva, kojim se ponitavaju nezakoniti upravni akti, kao i kod akata koji se donose radi izvrenja sudske presude u upravnom sporu, kojom je poniten neki upravni akt ANTICIPIRANO DJELOVANJE - ne proizvodi pravno dejstvo odmah, odnosno unatrag, ve protekom izvjesnog vremena - radi se o aktima ije se pravno dejstvo javlja kasnije, nego to bi trebalo; imaju slinosti sa aktima koji sadre odloni rok, ali razlika je to rok nije izriito predvien; PRESTANAK VAENJA UPRAVNOG AKTA -trenutak kada nastaje prestanak pravnog dejstva upravnog akta -1) iskoritavanjem ovlatenja (obaveze) trenutni, jednokratni upravni akti; 2) nevrenjem ovlatenja (stranka proputa koristiti ovlatenja i samo proputanje je predvieno kao razlog za prestanak vaenja akta; utvruje se rok u kojem stranka moe koristiti data ovlatenja); 3) odricanjem od ovlatenja (uslov prestanka je da je predvien raskidni uslov povezan sa raskidnim rokom); 4) ispunjenjem odreenog uslova ili roka; 5) propau stvari; 6) smrt stranke; 7) donoenjem novog upravnog akta; 8) na osnovu zakona (jer je sudbina vezana za zakon) IZVRENJE UPRAVNOG AKTA - predstavlja fazu oivotvorenja sadrine odluke nekog organa, kojom se odluuje u konkretnoj upravnoj stvari - moe se naelno provoditi samo prema adresatu, koji je duan ispuniti odreenu obavezu i to tek nakon isteka roka kojem ju je mogao izvriti dobrovoljno - da bi do prinudnog izvrenja moglo doi, potrebno je da postoji odluka (rjeenje), kojom se stranci namee neka obaveza i da je stranka nije izvrila dobrovoljno; - rok odreuje nadleni organ, a u nedostatku primjenjuje se zakonski rok od 15 dana od dana donoenja rjeenja; bez paricionog roka rjeenje nije pravovaljano; - sama injenica da je rjeenje postalo izvrno nije dovoljna za primjenu prinudnih sredstava; Zn o optem upr.postupku i Zn o izvrnom postupku; koji e se reim izvrenja primjeniti, zavisi od vrste obaveze iz dispozitiva upravnog akta; nenovane obaveze pravila upravnog izvrnog postupka (administrativno izvrenje; izvravaju ih nadleni organi uprave prema odredbama ZUP-a; mogue je izvravati i novane obaveze, ako se podmiruju iz primanja na osnovu radnog odnosa i ako izvrenik na to pristane); novane obaveze pravila sudskog izvrnog postupka (obaveze nastale odlukom donijetom u upravnom postupku, a izvrenje sprovodi sud po propisima za sudsko izvrenje); - u upravnom postupku postoje 3 vrste odluka, koje ine izvrni naslov, a to su: IZVRNO RJEENJE izvrnost prvostepenog rjeenja nastupa: a) istekom roka za albu (ako alba nije izjavljena), b) dostavljanjem stranci, ako alba nije doputena, v) ako alba ne odlae izvrenje, g) kojim se alba odbacuje ili odbija; IZVRNI ZAKLJUAK postaje: a) saoptavanjem, odnosno dostavljanjem stranci (protiv kojih se moze izjaviti posebna zalba; kao i kad se ne moze izjaviti zalba zbog nesuspenzivnog dejstva); b)

istekom roka za albu, ako alba nije izjavljena, a ako jeste odbacivanjem ili odbijanjem albe; v) u ostalim sluajevima kao za rjeenje; PORAVNJANJE sklopljeno u upravnom postupku, ali samo protiv lica koje je uestvovalo u poravnanju; - poseban sluaj je prinudno izvrenje (neposredna fizika prinuda) samo ako za to postoji ovlatenje u zakonu, samo ona koja su predviena u zakonu i na taj nain - sprovodi se na zahtjev stranke ili po slubenoj dunosti, zavisno od karaktera akta; administrativno organ 1.stepena (opte pravilo); provodi se na temelju rjeenja koje je postalo izvrno i zakljuka o dozvoli izvrenja; ako ga provodi drugi organ, provodi se na temelju rjeenja, na kojem je stavljena potvrda izvrnosti i zakljuka o dozvoli; PRAVOSNANOST UPRAVNOG AKTA - procesnopravni institut koji sprjeava da se meu istim subjektima vodi ponovo postupak o istoj stvari o kojoj je u redovnom postupku definitivno odlueno; - nepromjenjivost upravnog akta - nastaje kao posljedica zakonitosti i pravnog dejstva upravnog akta; uspostava pravne sigurnosti, potpunija zatita prava i interesa stranaka; - okonava se voenje postupka i sprjeava njegovo ponavljanje Formalna pravosnanost - vezuje stranku i onemoguava joj da pobija upravni akt koji je postao definitivan u redovnom postupku, nakon to iscripi sva predviena pravna sredstva; - protiv ovog akta stranka ne moe izjaviti ni albu, niti upravni spor pokrenuti a) jer alba ili tuba nisu doputeni; b) ili se stranka tim sredstvima ve koristila ili je propustila rok za njihovo izjavljianje (time gubi pravo na tubu) tada pravosnanost i konanost nastupaju istekom roka za albu; a ako propusti rok za tubu, onda nastupa istekom roka za tubu; - spoljanja pravosnanost Materijalna pravosnanost - ili unutranja, koja vee njegovog donosioca da ne moe opozvati, ponititi, ukinuti ili mijenjati ranije donijeti upravni akt; - titi prava i interese stranaka i time stvara kako pravnu sigurnost, tako i povjerenje graanja; Objektivna i subjektivna pravnosnanost -objektivna sprjeava nadleni organ da ponovo rjeava isti predmet, a u cilju smanjenja trokova koji se ne mogu prebacivati na teret stranaka; tedljivost; - subjektivna uzima u obzir aspekt zatite pravnog poloaja stranke, jer zabranjuje ponovno odluivanje o stvari, ako bi se time preispitivala steena prava stranke; kada je doputeno?? str. 350 Dijelovi upravnog akta koji stiu pravosnanost - samo dispozitiv!! - pravosnanost rjeenja ne obuhvata prethodno pitanje (koje je sastavni dio obrazloenja) - kod zakljuka, protiv koga je dozvoljena alba, samo dispozitiv stie pravosnanost; Pravosnanost, konanost i vanredna pravna sredstva - pravosnanost: iako oznaava nepromjenjivost upravnog akta, ona ipak nema apsolutni karakter; kada su u pitanju tee povrede zakona; to su vanredna pravna sredstva (kod akata koji imaju greku oborivosti); nitavi akti ne mogu ni biti pravosnani; - konanost: takvo svojstvo upravnog akta, kada se protiv njega ne moe pokrenuti alba, ali moe upravni spor; 1.stepena rjeenja kada je zakonom iskljuena alba, kao i u sluaju isteka roka za albu, a alba nije izjavljena; 2.stepena samim donoenjem; Dodaci upravnom aktu Uslov budua neizvjesna okolnost ili injenica od ijeg nastupanja zavisi pravno dejstvo upravnog akta; odloni i raskidni; uglavnom su popraeni deklarativnim aktom; svojstveni konstitutivnim aktima; moraju biti predvieni propisima; Rok protok vremena, usljed koga nastupa ili prestaje pravno dejstvo upravnog akta; odloni i raskidni rokovi; rok je uvijek izvjestan; mogue je kombinovanje sa uslovom; Nalog stranci se nalae da izvri neku dodatnu inidbu; ne vezuje se direktno za pravno dejstvo upravnog akta, jer se radi o samostalnoj pravnoj obavezi; moe se izdati u vidu posebnog naknadnog upravnog akta; ako stranka ne izvri pravnu obavezu, donosilac moe nalog izvriti, ili pod uslovima zakonom predvienim sam akt staviti van snage donoenjem novog upravnog akta; Pridraj opoziva donosilac zadrava pravo da ga kasnije opozove odnosno stavi van snage; zbog

nastupanja novih okolnosti i ocjena organa o necjelishodnosti upravnog akta i u samoj volji donosioca upravnog akta; ne dolazi do prestanka dejstva upravnog akta automatski, ve donoenjem konstitutivnog akta sa djelovanjem ex nunc; kosi se sa naelom pravosnanosti te nije prihvaen u naem pravu;

Pogreni upravni akti

smatra se svaki akt koji sadri bilo koji nedostatak ili manu; neispravni, nazakoniti i necjelishodni upravni akti

presumpcija o pravovaljanosti (proizilazi iz njegove autoritativnosti i pravne snage, a ima za cilj da stvori povjerenje u valjanost akta i nosioce vlasti; tehniki ispravnim se smatra, zakonitim i cjelishodnim) mogunost dokazivanja da upravni akt sadri odreenu greku (i od strane stranaka i po slubenoj dunosti); neispravni upravni akti sadre greku, koja se odnosi na tehniki aspekt, dakle na nedostatke vanpravnog karaktera (ime, broj, pisanje, raunanje); omaka; nenamjerna greska; netani ispravlja ih organ koji ih je donio i to donoenjem posebnog zakljuka, koji djeluje ex tunc; neuredni neitki, nepregledni, nerazgovjetni, pocijepani; otklanja se dovoenjem u takvo stanje akta, kao da greka nije ni postojala; Nezakoniti upravni akti sadre greku pravnog karaktera (nesaglasnost sa zakonom ili drugim propisom);

moe nastati kao posljedica pogrene primjene materijalnog, odnosno procesnog prava; dijele se na ruljive (oborive), nitave i nepostojee upravne akte;
Ruljivi ili oborivi upravni akti akti koji sadre greku lakeg karaktera, tako da uprkos tome zadravaju pravnu snagu, ako se za njihovo uklanjanje iz pravnog poretka u predvienom roku ne iskoriste predviena doputena pravna sredstva; mogu stei punu pravnu snagu (konvalidirati), ako se u odreenom roku ne utvrdi njihova nezakonitost; sistem negativne formule: u zakonu se taksativno nabrajaju razlozi koji upravni akt ine nitavim, dok se svi ostali uvrtavaju u kategoriju ruljivih; u teoriji se pravi razlika izmeu bitnih i nebitnih greaka upravnih akata; bitne greke su kad se radi o nenadlenosti, materijalnoj povredi zakona i grekama u cilju; razlozi ruljivosti: formalnopravni i materijalnopravni; Formalnopravni razlozi ruljivosti uvrtavaju se: 1) greke vezane za izdavaoca; odnose se na a) nenadlenost (stvarna (apsolutna, relativna, uzurpacija nadlenosti i tzv. unutranja stvarna nenadlenost), mjesna (ne poklapanje sa podrujem organa koji je nadlean za donoenje) i vremenska (ako je njegov donosilac prije njegovog donoenja prestao da bude nadlean ili to nije jo postao)); prorogacija (sporazum o nadlenosti; ZUP ne dozvoljava ni u stvarnoj nadlenosti ni kao dogovor organa ili organa i stranaka); devolucija (micanje sa nieg organa na neposredno vii organ); delegacija (micanje stvarne nadlenosti samo na osnovu zakonskog ovlatenja); suspstitucija (micanje do kojeg dolazi bez volje stvarno nadlenog organa i stranke kad nii organ propusti izvriti posao); rekvizicija (micanje na zamoljeni organ da izvri samo odreene procesne radnje prije donoenja rjeenja mjesne zbog ekonominosti); b) nezakonit sastav donosioca kad kolegijalni organ nije rjeavao u predvienom sastavu ili c) nedostatak ovlatenja slubenog lica ako za rjeenje nije glasala predviena veina, odnosno donio je rjeenje slubenik koji nije bio ovlaten; 2) povreda pravila postupka; povreda propisanog naina postupanja od strane nadlenog organa pri rjeavanju upravne stvari; u vie vidova: pogrean izbor pravila postupka, povreda procesnih naela, pojedinih procesnih solucija; 3) greke vezane za utvrivanje injeninog stanja; 2 vida: nepotpuno i pogreno utvreno injenino stanje; 4) greke vezane za formu akta; dispozitiv: u tehnikom smislu mora biti odvojen od ostalih dijelova (bitna formalnost; tehnika konfuzija dispozitiva i obrazloenja vodi do konfuzije o pravom materijalnopravnom odluivanju ponitenje akta (kada postaje neizvjesnim ta bi trebalo biti predmetom

izvrenja); odreen (nepotpun i nejasan su razlozi za formalnu nezakonitost); protivjerjenost bitna greka dispozitiva; samo on moe biti objektom pravnog sredstva jer stvara pravne uinke; obrazloenje: mora da sadri svako rjeenje, tako i rjeenja koja se donose na osnovu diskrecione ocjene; pogrena uputa o pravnom sredstvu: formalna greka; ako je izostavljena ili nepotpuna zakljukom se moe konvalidirati; povraaj u preanje stanje; Materijalnopravna nezakonitost greke materijalnopravne prirode odnose se na nepravilnu primjenu zakona na injenino stanje u konkretnoj situaciji; bitna greka: moe dovesti do nitavosti ili oborivosti upravnog akta (pogrena primjena pravne norme koja proizilazi iz pogrene interpretacije; donoenje upravnog akta zbog okolnosti na koje se ne moe primjeniti pravna norma, izbor pogrene mjere za ostvarenje zakonskog cilja, kao i nepotpunost akta) u dilemi: akt je oboriv; nitavi razlozi taksativno nabrojani, a ostali ruljivi; Uklanjanje ruljivih akata podrazumijeva koritenje pravnih sredstava, predvienih pravnih propisima, radi stavljanja upravnih odluka koje su sadrane u pogrenim upravnim aktima van pravne snage; koriste se razliita pravna sredstva, a to su: alba u upravnom postupku, vanredna pravna sredstva (ponavljanje postupka, ponitavanje i mijenjanje u vezi sa upravnim sporom, ponitavanja i ukidanja na osnovu slubenog nadzora, zahtjev za zatitu zakonitosti);, odnosno tuba u upravnom sporu; da bi se uklonio pogrean upravni akt iz pravnog poretka, treba donijeti posebne upravne akte, kojima e se sanirati protivpravne situacije; AKTI KOJIMA SE UKLANJAJU RULJIVI UPRAVNI AKTI SU KONSTITUTIVNI!!

NITAVNI UPRAVNI AKTI

model potraen u teoriji nevaljanosti graanskopravnih poslova: nitavni i pobojni

nitavni su takvi poslovi koji sadre grubu greku i ne proizvode nikakve pravne uinke od samog zakljuivanja za razliku od oborivih, ovi akti sadre tei vid nezakonitosti, tj.tee povrede propisa, koje ostavljaju trajne posljedice na njihovu pravovaljanost oni se NE mogu konvalidirati, nepravosnani su i uklanjanje je neogranieno on ipak proizvodi pravno dejstvo sve dok se nitavost formalno ne konstatuje ; on faktiki egzistira, ali nema pravne vanosti; posljedice nitavosti djeluju ex tunc, pri emu se uklanjaju i posljedice koje je proizveo; mogue je djelimino i potpuno uklanjanje; prema ZUP nitavi upravni akti se eliminiu iz pravnog poretka oglaavanjem ovog akta nitavim; ovo oglaavanje ima DEKLARATIVNI KARAKTER; rjeenje je nitavo: 1) koje je doneseno o stvari iz sudske nadlenosti ili u stvari o kojoj se uopte ne moe rjeavati u upravnom postupku; 2) koje bi svojim izvrenjem moglo prouzrokovati neko djelo kanjivo po krivinom zakonu; 3) ije izvrenje nije mogue; 4) koje je donio organ bez prethodnog zahtjeva stranke, a stranka nije pristala preutno ili izriito; 5) koje sadri nepravilnost, a koja je po izriitoj zakonskoj odredbi predviena kao razlog nitavosti; procesnu legitimaciju imaju stranka u upravnom postupku i tuilac; upravni organi i sud su duni paziti na to po slubenoj dunosti i to u svakoj fazi postupka; Nepostojei upravni akti nepostojei akt nema ni pravnu vanost niti faktiki egzistira; lutke;

pretpostavka zakonitosti se ne odnosi na ove akte; koncepcija se razvila u Francuskoj; akti koje sadre flagrantnu greku;

iako na pravni sistem ih nije prihvatio, moda bi se mogli uvrstiti akti koje je donio neovlateni subjekt, grubo uzurpirajui vlast, koja mu ni po kom osnovu ne pripada; Necjelishodnost upravnog akta takva greka koja se javlja kod akata koji se donose na osnovu diskrecione vlasti pogrean izbor pravno ponuene varijante prema kriterijumu koji odgovara angaovanom javnom

interesu u konkretnom sluaju; kontrola cjelishodnosti diskrecionog upravnog akta se moe vriti samo u upravnom postupku, a vri je drugostepeni organ povodom uloene albe (moe ponititi i sam rijeiti stvar); odnosno postoji mogunost da prvostepeni organ sam rijei stvar, ako ne treba ponovo provoditi ispitni postupak; i ovi akti se mogu osporavati u upravnom sporu zbog nezakonitosti; MATERIJALNI AKTI UPRAVE

ne ulaze u okvri optenormativnih akata

zajedniko sa upravnim aktima: cilj, zasnovanost na zakonu, vezanost za pojedinane situacije, autoritativnost; dijele se na neautoritativne i autoritativne; Upravne radnje neautoritativnog karaktera

to su: 1) dokumentovanje raznovrsne radnje ovlatenih organa kojima se biljee odreene

injenice, okolnosti, stanja i izdaju akti kojima se te aktivnosti potvruju; nemaju neposredno pravno dejstvo i po tome se bitno razlikuju od upravnih akata; javljaju se u 2 vida, kao a) voenje evidencija: o injenicama i pojavama; obaveza organa da vode evidencije (MK, kartoreke, spiskovi); b) izdavanje uvjerenja: obaveza nadlenog organa kojom se potvruje postojanje ili nepostojanje odreenih pravno relevantnih injenica, o kojima se vodi slubena evidencija; ne ustanovljavaju se nikakva prava i obaveze; snabdjevena su oborivom presumpcijom; da bi uvjerenje imalo karakter javne isprave potrebno je ispunjenje 2 pretpostavke: a) da je organ ovlaten da ga izda i b) da organ vodi slubenu evidenciju o tome na ta se odnosi uvjerenje; organi mogu izdavati uvjerenja i o injenicama o kojima ne vode evidenciju (ali ona ne obavezuju organ, pa ih on moe ponovo utrvivati); izdaju se na usmeni zahtjev istog dana, a najkasnije u roku od 8 dana (ako ne, alba); a za ove druge ako ne u roku od 15 dana zahtjev je odbijen; 2) saoptavanje kojima organi upave saoptavaju zainteresovanim licima pravno relevantne injenice, koje mogu uticati na ostvarivanje njihovih prava i obaveza; 3) primanje izjava odvija se na relaciji stranaka i nadlenih organa; mogu biti obavezne, u formi zahtjeva, podnesaka, predstavki; izjave svjedoka, vjetaka itd; 4) ostale vrste upravnih radnji odnose se na atipino podruje drutvene stvarnosti, te vrenje strunih odnosno tehnikih radnji;

Upravne radnje autoritativnog karaktera vre ih nadleni organi primjenom sredstava prinude

ova sredstva koriste samo u 2 sluaja: a) radi izvrenja izvrnih upravnih akata, ukoliko pojedinac
ne izvri obavezu dobrovoljno i b) radi neposredne primjene zakona u vanrednim okolnostima; prinuda se primjenjuje u skladu sa naelima zakonitosti i srazmjernosti; mogu se vriti prema licima, pojedinim dobrima; legitimisanje, lini pretres lica, privoenje, gumena palica; upravne radnje se dijele na: one koje se vre radi oivotvorenja pojedinanih upravnih akata i one na osnovu zakona; one koje vre iskljuivo organi uprave i drugi subjekti; za iju se realizaciju koriste uobiajena sredstva i posredstvom posebnih sredstava; i redovnim i vanrednim situacijama;