Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Chants et
Rites de Meriage..Volume 1.
2 -Keeb Kwm Hmoob taws tsev Koom Hum Vib
Nais Origine dm Hmong, d'apds \a Confra-
ternit4 de Vinai.
3 -Dab Neeg Phsu ib Conterr st Idgander Vol.1
4 -Xyum nyeem ntaw Hmoob Ntueb, Menuel
de lecture du Hmong Vert.
5 -Cim Xeeb Haw Txiv Oaw La Mdmoire da
Hrnong mrts de Anning
En pdparation
pour 1987
8 Kaab Ke pesm tueg, Cov zaaj
traditionnalles :10sChants,
- Las fuodrailles
I1
7 -Ksb Ke pam tuag. Cov txheej txhesm. Les
fun6railles traditionnelles : Ordonnanca de le
CBIBbration,
11
8 -0ab Neeg Pheu ib Contes et l4gendes. Vo1.2
Collection " PAT.RIMOINE CULTUflEL HMONG "
Cov zaj dab neeg nyob haw phau ntawv no, yeej tsls tau muab
t e j zaj nyob h a w Iwm phau dab neeg coj lo8 tnuam rau. Yog
thawj zaug muab luam tawrn.
Cov dab neeg no, yog xyoo 1 976, Txlv Pllg Nyiaf Pw tau kom
cow Xlb Hwb qhla kev ntseeg nyob Tsheej Maim thiab t e j tus
Hmoob nyob haw cw yeej thof nam Thaib teb pab mus nrhiav,
zom tau hauv cw cam lus cia. Xam tas nrho cov dab nwg
tseern ceev tseg tsls tau luam tawm mas yuw muaj kwv yees
If ntawm 200 zaj.
Tom qab, tom tau tas, ces Xlb Hwb Vaj Kuam tau muab cw taj,
uas kaw n u hauv cw cam )us ntawd, ntaus thaw j tom ua tej
rlarn ntawv cew tseg rau roo] ntawv Hm00b thlab ntawv Sib
Fl Xov nyob tsheej Malm. Ua ke lub call ntawd, Txlv Pltg Nylaj
Pov tau nrog x a v tswv ylm khaws Hmoob tej txuj slb qhla 10s
ntau tsav ntau yam tseg, xws 11 cov txuj Hmoob tau ua nyob
mu Vees Cas, 10s Tsuas teb, txl j It, xyoo 1962 10s txog rau
lub calj tawg teb chaws. Tsls tas 11, tseem rov khaws ntau
yam txuj ntxlv nyob hauv cov yeej thoj nam Thaib teb.
Vim yog sawv daws ua lub nee1 nyob b l s r ~ achaw,
j hauj Iwm
10s muaj ntau yam leg thlab tsls muaj paj pew 10s ua.
Lub qab xyoo 1979, Txlv PI l g Nylaj Pov thlaj tau pus Hrnoob
t e j txuj no 10s ceev tseg rau Guyane teb, Nyob haw yuav luag 6
xyoo dhau 10s mas sawv daws tab tom 10s tslm Hmoob lub neej
tshlab, npaf kev nthuav tslm rau cov Hmoob nyob Gvyane teb,
Tsls xyee] 10s muab tej txuj Hmoob no teeb lorn meef kho kom
zoo, ua phab ua phau tseg. Tab sls yeej tau npa] Ib lub slm
xeeb korn tau tsa tej yam 10s nres tej txof num ua cov txuj
Hmoob no,
Txlj I 1 xyoo 1979, cov Hmoob tuaj txog tas. Yeej tau plb nPaj
slab thov lub Koom Haum Txoos Hmoob kom 10s nres Hmoob tej
hauj Iwm txhua yam, korn haum raws 11 tseem fwv txoj ca!
nyob rau Fab Kls teb. Ua II mas Lub Koom Haum thta f tau ncau
6
tb ceg num lo8 nres phab kev khaws Hmoob t e j txuj sib qhla
10s nrog kev tshaj xo LIaj tw.
Txog rau hnub t l m 18 lub 3 h l l s 1982, thlaj tau lus kheev
ntawm Tseem Fwv, muaj cal tsa lub Koom Haum Txooa Hmoob Kwv tif sawv daws,
Guyane.Txlv PHg Nylaj Pov thiaj tau plb nrhlav peev 10s nres
t e j num, ua t e j txuj Hmoob tseg. Phau ntaw no yog dab neeg phau ib, Nyob haw no muaj 12 zaj
Txog rau xyoo 1985, sawv daws nyob tus chaw. Lub Koom dab neeg, yog cov dab neeg ntev hauj slm, nytas muaj nylas zaj
Haum Txoos Hmoob thiaj tau txals me ntsls peev 10s pab rau hais sib txawv.
phab kev khaws txuj. Ces lub Koom haum mam 11 plb npaj slab Nyob haw cov dab neeg no, zaj puav yog dab neeg los tsuas,
ua tej phau ntawv raws Il Hmoob txuj sib qhla 10s. Tab sls cov laus thaum ub lawv tau pom Los Tsuas lub nee1
Cov phau ntawv uas tau teev tseg hals tias yuav luam tawm los, ces lawv kuj yuav plw t e j zaj dab neeg kom phlm raws 11
xyoo 1985, mas tau luam tawm tlag muaj: lawv tau porn, tau hnov luag plav. Dua 11 mas puav leej yog cov
Kab tshoob kev kos, Phau 1: 4.000 phetu, dab neeg uas t e j laus Hmoob Ib txwm hals sib qhla 10s.
Keeb kwm Hmoob raws Koom Haum Vlnal: 4.000 phau. Txawm 11 cas 10s xij, hu ua dab neeg no mas tsls yog lb co zaj
Dab neeg. Phau qub ua nyob Vees Cas: 2.000 phau. lus hals kom zoo rnloog xwb. Yog tus txawj mloog mas kuj yog
Dua 11, Koom Haum kev tshaj xo "Llaj Lw Chaw Tsaws.' Luam lb zaj lus qhuab qhia 10s yog lus ntuas rau sawv daws khaws
tawm l b xyoos 4 zaug xIm yeem. coj rnus ua nee] nyob haw lub slm ceeb no.
Lub qab xyoo 1986 no, yuav ua tawm korn muaj ntau phau slb Tus ua norn ua tswv 10s kom t x a w j hlub tef pej xeem huab
txawv. Thlab yuav luam tawm l b horn 4.000 phau. hwm, hlub tus txom nyem quaj ntsuag, salb txog tus muaj,
Qhla meej tau tlas thawj phau yog Dab Neeg Phau Ib, hwm txog tus pluag.
Cov tub num uas tau khaws, ntaus, tu cov ntawv nyob haw Tus ho ua gej xeem huab hwm 10s yuav tsum mloog te j nom t e j
rooj hauj Iwm phab kev 'Khaws Hmoob txuj sib qhla 10s' thlab tsw, hau teb haw chaw hals thlab hwm luag txoj cal.
kw tshaj xo "Liaj Luv Chaw f saws", mas xyoo 1986 muaj: Tej ua nlam ua txiv IPS kom txawj hlub t e j me tub me nyuarn.
Hos t e j me tub me nyuam 10s kom hwrn yus nlam yus txiv.
Yaj Vam thalv, Hawj Nylaj Nkaub, Hawj Tsav Xyooj.
Thlab tus n r h l w peev, salb cov hauj lwm sib haurn sib dhos Tej kwv t l j nus muag los korn t x a w j sib hlub, tsis txhob ua
Zoo 11 t e j zaj dab neeg uas tau hais nyob hauv no.
yog Txlv Plig Nylaj Pov. Nws kuj yog lb tug thawj t u w %am
nyob h a w lub Koom Haum Txoos Hmoob Guyane thlab. Vlm 11 no thiaj tauua fb zaj lus cob qhla pab rau koj korn koj
Tus tau pab cov nylaj txlag 10s nres lub Koom Haum phab kev txawj nco, txawj slv txog yus nyeem te] za] dab neeg. Thaum
'Khaws Hmoob t x u j sib qhla 10s" yog tus Ttam Lls Vaj Qhla yus nyeem txog te] qhov phem mas yus yuav tsum txawj t u
nyob Koos Thej, Thalb teb. Nws tau cev lus thov I w m lub Koom siab, txawf txiav t x f m mus rau qhov phem qhov zoo t i b sl. Yog
Haum nyob pej kum teb pab nres txoj haul iwm khaws txuj no. Yus nyeem txog t e j qhov zoo mas yus ho yuav tau khaws tseg
rau nruab slab, ua !b qho chaw ntuas yus txoj kev ua neej.
Phau dab neeg no ua tlav hnub t lrn I 0 lub 3 h l l s 1 986. Thiab tb qho: yog yus nyeem ntau yam ntawv mas kuj ua rau
YUS ntxlv tswv yim qho me ntsls thlab,
Ua tawm: Koom Haum Txoos Hmoob Guyane Vim hals tias, yav tom ntej no mus, peb Hmoob yuav t s l s tshua
Village de Javouhey muaj cov txawj hals dab neeg thiab tsls lub call sib sau
10s mloog dab neeg I1 thaum ub lawrn. Thlaj txhob txwm nrhlav
973 18 Acarouany
!0s ntaus ua teJ phau ntawv tseg rau sawv daws tau nyeem,
FRANCE
awn
NIAM TIJ
MUAM N K A U J NTSUM
M O S SUM H E E B
Ufl R O G
M U S MUAB
TAU0 ORB R O O 6
I
lawm thlab lov." lawm xwb. Tag kis neb muab nlag txlv dw tua ua tshals. Ib
Nlam hlob thlab niam yau txawm teb hals tlas: isam tsaus ntuj, neb muab nlag txlv mlv tua ua hmo nawd:
'XOV Klrn Zeej, koj lub twb lab zoo Il cas? Muab 10s rau wb Ces nlag txlv mlv txawm hnov lawm lau]. Nlag txlv mlv txawm
sai b sal b 0s.' mus hals rau nlag txlv dev hals tlas:
Xw Klrn Zeej th\aj rnus muab nws lub nlsg taub lab 10s rau 'Dev iaujl Nylarn no, wb tswv tsls muaj ib yam dab tsl noj I1
nlam hlob thlab nlam yau nkawd salb. Lub nlsg taub lab zoo lawrn. Tag kls lawv yuav muab t o j tua ua tshals, tso tsaus
nkaus ll lub nlag taub dab roog. n t ~ lawv
j yuav muab kw tua ua hrno no las. Ua 1 I mas, kw
Tav call no] hmo Xm Kim Zeej txswm muab lub nlag taub lab Salb, Wb yuav tsum rnus nrtllav lub taub lab, rnus taug taub lab.
10s khob nrawv nrawv tshl j cawv, nram nram tshl tam, ces ib Yog mus taug tau taub lab qab mas wD thla] tsls tuag lau].'
puas nees nkaum tsav slav ncho log tseev no] tseev haus. Tav Dw thlaj 11 teb hals tlas:
. -
cai l no1 tshals ku] muab lub nlag taub lab 105 khob dua thlab 'Aubl Yuav rnus 10s mus. Rau qhw wb tsls tau xav tuag thlab:
mas tsew noj tseev haus II th\ab IauJ. Nlag txlv mlv txawm cal j nlag txiv dev. Ob tug txawrn mus
Iawm lauj. Nlag txiv dev txawm hnla ntxhiab.
.
Cas hmo ntawd twb ib tag hmo lawm, hnov njag txiv dev 65tom
Lub taub lab ntawd ma9 nws mus txog qhw twg imm 10s yee]
nkhuj nkhoob ntawm qhov rooj tag, nlag txlv miv 10s quaj mluj
tsw tsw ha H. CIS dev txawm taug taug ntxhlab rnus txog ntua mlaus saum ntab thlab lauj,
nram hav deJ. Ces nas t ~ w m ua IUb taub ilb plam n u haw dej
Njam Xov Klm tee1 Mob txawm hals tlas:
dus haw qah thu lawm. Ces nkawd taug taug mu9 pod) Tau 'XW Klm Zeej, nlag txtv miv thlab nlap txiv dev ploj tau rau
hmw del iawm. Ces nkawd mus muab tsls tau 1i thlab iau].
Ces txlv dev thlab txlv m k mu8 muab tsls tau. Ob tug txawm
hnub rau Dmo no IaWm. Hrno no, cav hnov txlv dev lub suab tom,
hos hnov txlv miv lub suab quaj. Ntshai nkawd rnus nrhlav tau
xi! zov ntawm ntug dej lauj. Zov zov !b tlam tsaus ntuj, ob
koj lub nlag taub lab lawm pov'l'
tug txawm lo9 nylag tu Xov Klm Zeej Ib rab ciaf. Nkmd yuav
coj rnus muab no. Tab 31s nkawd tS14 paub mu& Ii thlsb. xov Klm Zeej teb hals tlas:
T h m ntawd h b txog ib tag hmo lawm. T u w m muaj ib tug
'MI Niam yuw yog najl Yog kw ha13 tlas yuav muab nkawd
tua noj e9 nkawd thlaj khlav lawm xwb 10s mas. Cia kom 10s
mob ris tuaj rnus r r h l a noj. Miv mus hall n u rwb rls tias:
es tag kls peb yuav muab 10s tua noj."
. .. . 1-13, k0J mus mu& tau wb lub taub
'Roob . - haw qab thu dej
. lab
Lawv txawm rov pw lawm. Ib me n t 3 s 201 xwb, nas txawm slv
16a no.... KO! v& dab tsl 10s wb mu& rau KOJ.-
slb tog nrov nt9oog qees tom txhab tuaj lawm thlab Iauj. Twb
Roob rls txgwm teb hais tias:
yog mlv thfab dev nkawd rnus nqas tau taub lab 10s es nkawd
'Aub! Kw muab tsls tw, vim kw twb tsls mua] tes muaj taw
muab tso rau tom txhab, ces nple] rov pw. Nas mv tuag noj, es
YYW tuav tau las. KW yuav ua CI muab t a u T
nas sib tog. Cas nas mas nlam sib tog ua llm ua lob thtab lauj.
Tnlv mlv thlab tnlv dev txawm hats tlas:
'Aubl Yog \ I no mas wb muab tus cia) no rau koj. KO] nkag rnus
Nlam hlob rov hais t (as:
'XOV Kim Zeej, txhla hmo twb tsls hnw nas quaj tom txhab
txog haw, koj mu& rab claj no tals 1 w rau wb xwb.'
tuaj. Hmo no ho hnov. Ntshal mlv thlab dev nkawd m u nmiav
R W ros ~ tMaj teb hals tlas:
tau lawm tlag PO^? Koj sim lam sawv rnus xyuas saib ma].'
-AwsI Yog neb porn zw ua I! ntawd los cla kw nqa mus slm.'
Ces nkawd txawm muab rab cla] rau roob rls nkq mu9 haw Xov Klm Zee] t h b j sawv mus xyuas tom txhab nplej. Txhab
n ~ l epwj nkaul lawm tlag laujl Xov Klm Zeej thlaj hals tlas:
qab thu. Roob rls rnus txog, roob ris txawrn muab nb ciaj tals
'Nlam hlob lau], yo! 11 koj hais tfag. Yog nlag txiv mlv thfab
lub nlag taub lab luag tawm tlm nqhuab. Lawv sib tham sib
niag t x l v dev nkawd rov rnus nrhiav tau 10s lawm t l q . Lub
tham, ces dev txawm hals tlas:
taub tab nyob slum txhab nplej no t tag. Nylarn no pab yuav tsts
"faurn no mas wb yuav ts1s tuag lawm IN."
tshaib tsls nqhis lawm lov:
Mlv hats tias:
' A u I Dw, tus roob r l s no pab tau wb Ib zaug lmm. Cia wb
muab rab claj no pub rau nws I w b yuadr' I XOV Klm Zeej thlaj hajs tlas txl] no rnus tus txlv mlv yum tau
hu ua nom no. Nws yuav noj cia noj nqaij xwb. Hos tus txlv dev
mas cia nws nyob haw tsev zov tsev xwb.
I
Dev thla) hals tlas:
' A h 1 Ua 11 10s mas. Nws kam pab tau wb ib z ~ dim. g Wb twb ces nyiam no mlv thiaj no] nqaij xwb. Mlv yeej tsls noj mov Ii.
tsI3 muaj dab tsl ua nws t9aug, ces muab rau nws.'
NWSthlaj tom nas noj xwb. Mov mas lam noj me ntsls xwb.
Ces nkawd thia) 11 muab nb cla] pub rau roOb rls.
HOSdev mas thla] cla zov tsev mus Il.Hos lub taub lab mas
Nvlam no mas roob r l s ob tug claj yog haum ub miv thlab dw tiam no Hmoob coj los ua lub taub dab roog lawm. Lub taub dab
mas puag thaurn ub yog yawg Xov Kim Zeej nw9 rnus muab
I
nkawd muab rau roob rls.
Puag saum Huab Tais qaum ntuj 10s. Xaus 11 no.
Ces txlv mlv thlab txlv dev nkawd mu9 taug IN rau hmo. Txlv
dev 10s tsls hnov suab tom, mlv 10s tsls hnw suab quaj lau].
T H O D B YEJ
N T H B W M QeUM N T U J
NTflJ H N R B
TBWU PLIS
TUB N P L A I G KUE
Ohov mus Teem pol mab PO/ sua ntawg tbaum ub yog
Txiv Xauv Xis nkawd ob nlam txtv xub zeem ua nteJ
Widm no peb Hmoob th/a/ // nrog mab su8 ntsus kev
ua nlam qhuav txlv qhuav los txog rau nlaj hnub no.
THIAE HUAE THIS
SIB THEEH