UVOD

Temu koju emo mi obraditi je KONSOCIJALNA DEMOKRATIJA, gdje emo pokuati da objasnimo ta zapravo konsocijacija znai. Obuhvatiti emo razvoj konsocijalne demokratije historijski gledano, navesti emo primjere zapadnih drava koje su, takav model sa uspjehom provele. Objasniti emo zato je ovo optimalna model demokratije za drutva sa dubokom etnikom i rasnom netrepeljivosti,i dubokim drutvenim rascjepima, te na koji nain e uz pomo konsocijalne demokratije uspjeti da sauvaju duboko podjeljeno drutvo. Predstaviti emo jedne od najznaajnijih zagovornika konsocijalne demokratije, poput Arenda Lijpharta i Lijndera, i objasniti njihova naela konsocijalne demokratije. Navest emo primjere uspjenih konsocijalnih drava (vicarska), propalih (Kipar i Liban), kao i polukonsocijalnih drava(Kanada i Izrael). Obraditi emo vicarsku koja je jedan od kljunih primjera konsocijalne demokratije. Nastojati emo da to bolje objasnimo njihove probleme, sa kojima su se susretali kroz historiju. Objasniti dananji oblik drutvenog ureenja kao i podjelu vlasti. vicarska je uz pomo konsocijalne demokratije uspjela da odri stabilnost u svojoj dravi! Takoer osvrnuti emo se i na mogunost Bosne i Hercegovine kao konsocijalno ureene drave, gdje emo objasniti koje su njene slinosti a koje razlike u tom pogledu. Komparirati emo vicarsku kao primjer ureene zemlje sa Bosnom i Hercegovinom, koja jako podsjea na konsocijalno ureenu dravu. Postoje mnogi sociolozi koji smatraju da je konsocijalna demokratija idealno rjeenje za BiH, i njih emo predstaviti u naem izlaganju.

1.KONSOCIJALNA DEMOKRATIJA

Pojavom pluralnih drutava, svi mislioci politike i pravne teorije nastojali su nai optimalno rjeenje za ovakav oblik drutvenog ureenja. Ovakva drutva su nastala pojavom velikih drutvenih podijela, te se radilo na tome da se nae kompromis i da uz meusobnu saradnju se uspije odrati podijeljeno drutvo. Prvi koji je spomenuo termin <konsocijalna demokratija> je njemaki filozof Johannes Althusius u svome dijelu <Politica Methodice Digesta>. Mnogi naunici i poslije njega su raspravljali o ovoj temi, ali ipak glavnim predstavnikom se smatra nizozemac Arend Lijphart. Prema Lijphartu konsocijaciska demokratija predstavlja vladavinu kartela elita s namjerom da preokrene demokratiju fragmentaciske politike kulture u stabilnu demokratiju1 Lijphart konsocijacisku demokratiju je zasnovao na sedam kljunih primjera, u kojem Belgiju i vicarsku vidi kao uspjean primjer konsocijalnog ureenja. Imamo i ostale eksperimente koji su zavreni (Nizozemska 1917-1967,Austrija 1945-1966), propali (Kipar 1960-1963,Liban 19431975), ili ne ispunjavaju sve kriterije demokratskog drutva (Malezija od 1955.godine). Maleziju (od 1955. do 1969. godine,kao i period nakon 1971. godine), Kolumbiju (od 1958. do 1974. godine), Kanada i Izrael su svrstane u kategoriju polukonsocijalnih drava.2 U konsocijalnoj demokratiji pokuava se zapravo da izgradi demokratija u tzv.dekomratskim drutvima. ivot u ovakvim drutvima je duboko podijeljen po etnikim, religioznim, jezikim i kulturnim linijama, i ukoliko se ne doe do kompromisa moglo bi doi do raspada ovakvih oblika drutava. Radi se o politikom sistemu u kojem se politike odluke donose od velike koalicije, vitalni interesi su zatieni na pravom na veto, proporcijonalnost je osnovni kriterijum prilikom odreivanja politike zastupljenosti, regrutovanje politikih slubenika i raspodjele javnih fondova, a u rjeenju unutranjih problema segmenata obezbijeen je visokih stepena samostalnosti. Decentralizovana drava je karakteristina za konsocijalne sisteme, a proporcionalni izborni sistem treba da omogui adekvatnu prezentaciju segmenata. U sutini, radi se o sistemu podijeljene moi, koji treba da omogui integraciju segmenata bez asimilacije i mirno upravljanje multikulturnim konfliktima.Konsocijalna demokratija je bolje rijeenje za Balkan.(Linder, 2001, p.1)3
1

Mirai, Deneta, BOSANSKI MODEL DEMOKRATSKE VLASTI, Narodna i univerzitetska biblioteka Dervi Sui, Tuzla, 2009., str.61-62.
2

Stojanovi,Nenad,KONSOCIJACIJA-VAJCARSKA I BOSNA I HERCEGOVINA,str.65-66. Pavlovi,Vukain-Orlovi,Slavia,DILEME I IZAZOVI

PARLAMENTARIZMA,FakultetpolitikihnaukaUniverziteta u Beogradu,Beograd 2007.str.346-347.

Po Lijphartu konsocijalni model demoratije ima sljedee vane karakteristike: 1) Dijeljenje izvrne i zakonodavne vlasti u irokim i koalicionim kabinetima. 2) Izvrno-zakonodavna ravnotea vlasti. 3) Viepartiski sistem (a ne dvopartiski) 4) Proporcionalno predstavljanje 5) Interesno grupni korporativizam 6) Federalna i decentralizovana vlast. Vlast je podijeljena izmeu centralne(federalne) vlade i federalnih jedinica u njenom sastavu. 7) Jak dvodomni sistem 8) Ustavna rigidnost 9) Sudska kontrola (revizija) 10) Nezavisnost centralne banke. 4

1.1Elementi konsocijaciske demokratske vlasti

Prema Lijphartu, etri karakteristike obiljeavaju konsocijacisku demokratiju: 1. velika koalicija 2. meusobni ili uzajamni veto 3. naelo proporcionalnosti,i 4. autonomija segmenata.5

Orlovi,Slavia,KLASINA I SAVREMENA SHVATANJA DEMOKRATIJE,str.31.http://www.scribd.com/doc/27274207/11/Kritika-konsensualne-konsocijativne-demokratije, 5 Mirai, Deneta, BOSANSKI MODEL DEMOKRATSKE VLASTI, Narodna i univerzitetska biblioteka Dervi Sui, Tuzla, 2009., str.63.

Velika koalicija-predstavlja jedan od najznaajnijih elemenata konsocijaciske demokratije, kojim se razlikuje od veinskog modela demokratije, gdje se politikim predstavnicima svih znaajnih segmenata nekog pluralnog drutva da putem velikih koalicija sarauju u upravljanju i voenju drave, a ne da se takmie jedni protiv drugih, jer sa saradnjom postiu stabilnost drutva.6

Veoma je vaan oblik podjele vlasti kao i oblik vladavine zastupljen u datom drutvu. Parlamentarni sistem ima kolektivni organ gdje je sastavljen od predstavnika svih drutvenih segmenata. Dok u predsjednikom sistemu je karakteristina vladavina efa drave. Svako druvo se meusobno razlikuje tako je veoma teko kreirati jedan optimalan model. Tako za svako drutvo treba kreirati optimalan model koji e obezbjediti stabilnost datog drutva. Imamo est modela koalicije: 1. Koalicija minimalne pobjede-predstavljaju pobjednike (veinske)koalicije u kojima uestvuju samo one stranke, odnosno segmenti koj su neophodni da bi kabineti stekli veinski status. 2. Koalicije minimalne veliine-predstavljaju koalicije u kojima uestvuju one stranke koje tee da formiraju kabinet na najuoj moguoj parlamentarnoj veini. 3. Koalicije sa najmanjim brojem stranaka-presdtavljaju koalicije koje se sastoje od najmanjeg broja stanaka. 4. Koalicije minimalnog opsega-predstavljaju koalicije izmeu stranaka koje imaju sline ideje. 5. Koalicijeminimalne povezane pobjede-predstavljaju koalicije koje su sastavljene od stranaka koje se granie na skali politike i koje su,kao takve,liene tzv.nepotrebnih partnera. 6. Koalicije mogue (izvodljive) politike-od ovih koalicija <fokus na politiku kojoj stranke daju prednost doveden je do krajnjeg zakljuka u teoriji koalicije mogue (izdvojljive)politike>.

Mirai, Deneta, BOSANSKI MODEL DEMOKRATSKE VLASTI, Narodna i univerzitetska biblioteka Dervi Sui, Tuzla, 2009., str.63-64-65.

Meusobni ili uzajamni veto-manjinskim koalicijama je dato pravo uea u radu velikih koalicija ime je dat znaaj malim koalicijama, ali one nisu u potpunosti zatiene. Jer kada se donosi neka odluka dolazi do preglasavanja manjinskih koalicija od strane velikih. Zato je manjinskim koalicijama dato pravo na veto odlike. Problem je to moe doi do zloupotrebe veta od strane manjina, ime bi zaustavili rad velikih koalicija. Ali mnogi teoretiari smatraju da manjinske koalicije nee zloupotrebljavati pravo na veto iz tri razloga: 1) veto imaju manjinske grupe i svjesne su da se to pravo moe preokrenuti protiv njih, pa paljivo raspolau sa njim. 2) sa pravom upotrebe veta manjinske koalicije se osjeaju siguno pa i ne upotrebljavaju veto na pravi nain. 3) sve manjinske koalicije svjesne su da moe doi do potpunog zastoja u procesu dogovaranja, pa su veoma paljivi sa koritenjem veta.

Proporcionalnost-je veoma vaan element konsocijaciske demokratije. Zahvaljujui principu proporcionalnosti odklanjaju se problemi koji bi mogli dovesti do dalje podjele drutva. Prema Lijphartu,proporcionalnost ima dvije znaajne funkcije:prvo prema njoj se vri raspodjela poloaja, odnosno mandata,kako u izvrnoj tako i u zakonodavnoj, tako i u sudskoj vlasti;drugo, omoguava se ravnomjerna raspodjela finansiskih sredstava meu svim drutvenim segmentima. Zahvaljujui ovom principu omogueno je svim drutvenim grupama da srazmjerno sa svojim brojanim stanjem uestvuju u donoenju politikih odluka. Autonomija segmenata-Autonomija segmenata, kao etvrti element konsocijaciske demokratije, priznavajui i pratei linije drutvenih rascjepa meu segmentima poveava pluralni znaaj ve uveliko podijeljenog drutva. Za pojam autonomije segmenata usko je vazan i pojam federalizma(mada se federalizam moe primjeniti i u nepluralnim drutvima), te se kao takav u nekoliko taaka <podudara sa konsocijskom teorijom:ne samo dodjeljivanjem autonomije sastavnim dijelovima neke drave(to je njegova najvia znaajka) ve i prezastupljenou manjih podgrupa u federalnom parlamentu>.7

Mirai, Deneta, BOSANSKI MODEL DEMOKRATSKE VLASTI, Narodna i univerzitetska biblioteka Dervi Sui, Tuzla, 2009., str.65-66-67-68.

1.2 Uslovi za ostvarenje konsocijaciske demokratske vlasti

Prema Lijphartu, konsocijaciska demokratija za posljedicu ima saradnju meu elitama. Pored voe postoje jo mnogi uslovi za ostvarenje konsocijaciske demokratije. Moraju biti izgraeno osjeanje za ouvanje jedinstva zemlje i njenog demokratskog reima.Moraju biti spremni na suradnju na kompromise i meusobne ustupke ali moraju imati podrku mase. Takoer politike elite moraju da vjeruju u konsocijalnu demokratiju kao krajnje sprovodljivu politiku i uspjenu, a moraju i imati znanja i motiva da to sprovedu u dijelo. Takoer pogodno je postojanje tradicije u kojoj se prednost daje uzajamnom ivotu, pomirenju. Prema Lajphartovom tumaenju konsocijalna demokratija je pogodnija za male drave nego za velike. Zato to je velika vjerovatnoa da se elite poznaju i da ese dolaze u kontakt, ali male drave se osjeaju ugroeno od strane velikih drava. to dovodi do solidarnosti i napretka. Povoljni faktori, odnosno uslovi za ostvarenje konsocijalne demokratije razlikuju se od drutva do drutva, no Lajphart meu najznaajnije svrstava slijedee: 1) ravnotea moi-podrazumijeva da u odreenom drutvu ne postoji hegemonija jednog od drutvenih segmenata, odnosno nepostojanje veinske etnike grupe (ukoliko se radi o multietnikom drutvu). Ovaj uslov u svom pojmovnom odreenju, na neki specifian nain obuhvata dva postulata: a) postojanje minimalno tri drutvena segmenta (postojanje dva drutvena segmenta definitivno vodi ka stvaranju nadmone veine jednog od segmenata, a ime se stvara elja za dominacijom nad drugim drutvenim segmentom, a ne elja meusobnom saradnjom), i b) ravnotea ili barem priblina ravnotea snaga drutvenih segmenata. 2)nepostojanje velikih socio-ekonomskih razlika meu drutvenim grupama-ovaj uslov podrazumijeva jednaku, ili priblino jednaku socio-ekonomsku snagu svih drutvenih segmenata koji participiraju u radu dravnih organa vlasti. Naime, nepostojanje velikih socioekonomskih razlika meu drutvenim segmentima onemoguava stvaranje dominacije bilo kojeg od njih. 3) priblino ista veliina drutvenih grupa, s namjerom da se uspostavi balans izmeu postojeih drutvenih segmenata.8 4) nepostojanje velikog broja segmenata unutar samog drutva, kako bi se lake postizali dogovori poput injenice da postojanje dva drutvena segmenta vodi ka hegemoniji jednog od njih.

Mirai, Deneta, BOSANSKI MODEL DEMOKRATSKE VLASTI, Narodna i univerzitetska biblioteka Dervi Sui, Tuzla, 2009., str.70-71.

Zagovornici konsocijaciske demokratije istiu da oprimalan broj drutvenih segmenata zavisi od historije, politike tradicije i kulture odreenog pluralistikog drutva,mada,prema njihovom miljenju, broj drutvenih segmenata ne bi trebao biti prevelik.9 5) manji dravni teritorij i manji broj stanovnika opravdanost ovog uslova ogleda se u injenicama da se manjim sredinama predstavnici drutvenih segmenata, kao i njihove voe,bolje poznaju, te je za oekivati da e prije i uspostaviti saradnju, odnosno postii konsenzus o odreenim pitanjima, te da se zemlja sa manjim dravnim teritorijem osjeaju ugroenije od drugih (veih) sila. 6) postojanje neposredne vanjske opasnosti zagovornici konsocijaciske demokratije polaze od pretpostavke da postojanje neposredne vanjske opasnosti voe drutvenih segmenata upuuje jedne na druge, te da taj <psiholoki> faktor doprinosi razvoju svijesti o nunosti meusobne saradnje. 7) prevladavajue privrenosti koje dovode do kohezije drutva, te pri tome ublaavaju jainu svih rascjepa istodobno. 8) teritorijalna odvojenost drutvenih segmenata, odnosno federalizacija kao oblik segmentne autonomije-ovaj uslov konsocijaciske demokratije, prema shvatanjima konsocijalista, zahvaljujui postojanju jasnih granica izmeu jedinica teritorijalnog federalizma onemoguava kontakte meu pripadnicima razliitih drutvenih segmenata. Sve dok se kontakti meu drutvenim segmentima budu odvijali preko njihovih elita, a ne preko <obinih predstavnika>, bilo kakav oblik neprijateljstva i/ili sukoba meu drutvenim segmentima je nemogu. 9) tradicija u usaglaavanju elita postojanje politike kulture i tradicije pregovaranja izmeu elita drutvenih segmenata predstavlja jedan od najznaajnijih uslova konsocijaciske demokratije. Naime, u onim drutvima kod kojih postoji tradicija usaglaavanja elita postoji i vea mogunost za prevazilaenje drutvenih podjela.10

Orlovi,Slavia,Klasina i savremena shvatanja demokratije,http://www.scribd.com/doc/27274207/11/Kritikakonsensualne-konsocijativne-demokratije,str.31-32-33

10

Mirai, Deneta, BOSANSKI MODEL DEMOKRATSKE VLASTI, Narodna i univerzitetska biblioteka Dervi Sui, Tuzla, 2009., str.72.

2.vicarska Konfederacija
vicarka je najmanja i najstarija federacija koja danas postoji.Sa 26 federalnih jedinica kantona i etri jezika (njemaki,francuski,italijanski,retroromanski). Prema Arendu Lijphartu, vajcarska, zajedno sa Belgijom, predstavlja jedan od najboljih primjera konsocijacijske demokratske vlasti.11vajcarska federacija se sastojiod 26 kantona od kojih je 20 kantona i 6 polukantona. Jedna od najznaajnijih osobina vicarske jeste da nju moemo nazvati multinacionalnom dravom, polazei od toga da ona ima etri jezike grupe koje ine odvojene nacije. vicarska ima dvojno ustrojstvo zasniva se na primjeni dva principa. S jedne strane, radi se o liberalno graanskom naelu, gdje narod kao skupina predstavljaju osnov nacije-drave. S druge strane imamo teritorijalno federalni princip prema kojem drave lanica koje su se udruile u zajedniku dravu prenose jedan dio svog suvereniteta na tu dravu, zadravajui autonomiju u odreenim oblastima.12 Primjer Teritorijalnog principa u vicarskoj vue korjene iz vjerskih netrpeljivosti, sukoba, pa i ratova koji su harali zapadnom Evropom. U vicarskoj su voena etri rata izmeu katolika i protestanata, i svaki od ova etri rata imao je jasne vjerske konotacije. Kako bi smanjili rizik od vjerskih ratova primjenjeni su teritorijalni principi. to znai zapravo podudarnost jedne politike jedinice i jedne vjerske zajednice. U praksi bi to znailo da protestanti nisu mogli ivjeti na katolikoj zemlji, a katolici na protestantskoj. Ukoliko bi se protestant naao na katolikoj zemlji on je imao tri opcije da bude prognan, da pree na katolianstvo ili da bude ubijen. Ovo je i jedan od razloga kada je stvorena savremena vicarska drava 1848.godine da je veina kantona bila vjerski homogena. Tek se ustavom iz 1848.godine je dozvoljeno mjeanje izmeu naroda kao i sklapanje braka izmeu pripadnika razliitih religija. Odreene oblasti su ostale u nadlenosti kantona kao npr. pitanje jezika. U prilog ovom dovoljno je istai da svaki kanton ima potpunu autonomnost u oblasti kolovanja, pa tako danas ima 26 obrazovnih sistema. U kantonu Ticino, u kojem je historijski koncentrisano vie od 84% vicaraca italijanskog maternjeg jezika, a on predstavlja na nivou drave samo 4,3% graana. Sva nastava se odvija na italijanskom jeziku. I u cijelom kantonu Ticino se koristi samo italijanski jezik, to vai za sudove, nazive ulica, javane ustanove. Ako bi se neka porodica iz kantona Cirih preselila u kanton Ticino oni bi prolazili proceduru kao i svi drugi imigranti npr. iz Bosne i Hercegovine, panije, Turske.13

11

Mirai, Deneta, BOSANSKI MODEL DEMOKRATSKE VLASTI, Narodna i univerzitetska biblioteka Dervi Sui, Tuzla, 2009., str.73.
12

Novi,alinka,USTAVNO USTROJSTVO VAJCARSKE ISKUSTVA I POUKE,August.2002. Stojanovi,Nenad,KONSOCIJACIJA-VAJCARSKA I BOSNA I HERCEGOVINA,str.71-72-73.

13

Roditelji ukoliko se obraaju javnim institucijama moraju se obraati na njemakom jeziku.Dakle morali bi zaposliti prevodioca da im pomogne. injenica jeste da je velika veina graana koji priaju na njemakom jeziku ali in to nita ne pomae. Federalni parlament odnosno savezna skuptina vicarske podijeljena je na dva doma odnosno vijea. Nacionalno vijee predstavlja vicarsku naciju,tj. njene graane prema principu jedan ovjek jedan glas. Sastoji se od dvjesto predstavnika biranih iz 26 kantona. Imamo gornji dom koji zapravo predstavlja kantone. Sastoji se od etrdeset est lanova. U njemu su svi kantoni ravnopravno zastupljeni to nije korektno,jer iz svako kantona dolaze po 2 predstavnika bez obzira na brojnost tog kantona.Npr.u kantonu Uri ivi 35.000 stanovnika a kanton Cirih ima 1.25 miliona stanovnika. To bi znailo da jedan stanovnik Urija vrijedi kao 35 stanovnika Ciriha. Mnogi politolozi su htjeli da mijenjaju ovakav sistem ali nisu uspjeli jer u ovakvom obliku dravnog ureenja da bi dolo do promjene mora veina kantona glasati (13,5 kantona). A ne kao u uobiajenim dravama (50%+1) glas graana-glasaa.14 Jedno od obiljeja konsocijaciske demokratije jeste dominacija konsenzusa. Najvii izvrni organ vicarske Konfederacije je Federalni savjet koji se sastoji od sedam lanova. To su etri najdominantnije vicarske partije (hrianski demokrati,socijal-demokrati,radikali demokrati i Nacionalna stranka)dijele se na 7 izvnih pozicija u omjeru 2:2:2:1. Ono to je vano za istai jeste da se treba voditi rauna o adekvatnoj zastupjenosti regija i jezikih grupa. to se tie oblika vladavine u vicarskoj je tzv.konventski sistem,u kojem dominira naelo o jedinstvu. U vicarskoj vlada viestranaki sistem u kojoj niti jedna partija nema apsolutnu vlast,mnogo se ee odreuje kao etverostruki sistem. U vicarskoj se lanovi donjeg doma biraju neposredno od strane graana, pri emu se mora voditi rauna da svaki kanton bude zastupljen, a raspodjela mandata se vri prema proporcionalnom sistemu. vicarska banka zajedno sa njemakom Bundensbankom i amerikom Federalnim sistemom rezervi, dugo vremena se smatra jednom od najjaih centralnih banaka.15 Rigidnost ustava Predstavlja jo jedan od elemenata koje Lijphart koristi kako bi vajcarsku pokazao kao najbolji model konsocijacijske demokratske vlasti. Naime, Lijphart naglaava da se rigidnost vajcarskog pisanog ustava ogleda u injenici da o ustavnim amandmanima, kojima se mijenjaju odredbe Ustava vajcarske Konfederacije, odluuju graani putem referendum.16

14

Novi,alinka,USTAVNO USTROJSTVO VAJCARSKE ISKUSTVA I POUKE,August.2002.

15 16

Stojanovi,Nenad,KONSOCIJACIJA-VAJCARSKA I BOSNA I HERCEGOVINA,str.74-75-76-78 Mirai, Deneta, BOSANSKI MODEL DEMOKRATSKE VLASTI, Narodna i univerzitetska biblioteka Dervi Sui, Tuzla, 2009., str.74-75-76.

2.1 Bosna i Hercegovina

Od postojanja Bosne i Hercegovine bila je predmet brojnih rasprava, raspravljali su naunici kao obini ljudi o strukturi bosnaskohercegovakog drutva, kao i o porijeklu imena religijama koje preovladavaju. Raspravljalo se o prirodi reima kao i o dravnoj organizaciji. Ali ono najznaajnije pitanje je zapravo da li je Bosna i Hercegovina zapravo konsocijalno drutvo. U posljednje vrijeme esto se govori o konsocijaciji kao modelu za ureenje Bosne i Hercegovine. Mnogi vide taj model kao jedini mogui model za BiH (npr.Kasapovi 2005,Vlaisaljevi,2005) drugi ipak iznose argumentovane sumnje da takav model vodi ka stabilnoj BiH. Interesanto je da se BiH u meunarodnoj literaturi smatra idealnim tipom konsocijacije. Teko je to porei, jer ne postoji ni jedna drava koja ima tako slian model. Jedan od temeljnih postulata za postojanje konsocijaciske demokratske vlasti jeste postojanje pluralnog drutva, odnosno podijeljenog drutva. Mnogi politografi su zagovornici teze da je BiH zapravo podijeljeno druvo i zapravo jedini nain da ona opstane jeste sprovoenje konsocijacije. Potrebno je razmotriti odreena pitanja vezana za pluralitet bh. drutva: 1) Da li je bh. drutvo historiski duboko podijeljeno drutvo ili je ta sintagma nastala s namjerom da se opravda agresija na BiH? 2) Koji su glavni osnovi po kojima se vri segmentacija bh.drutva? 3) U kojem stepenu je bh.drutvo podijeljeno drutvo?17 U BiH historiski gledano nikada nije postojala nacionalna mrnja niti, vjekovna etnika mrnja pa je tako danas stvorena iskrivljena slika o bosanskohercegovakom drutvu. Glavni uzrok segmentiranja bh.drutva je zapravo agresija na BiH koja se dogodila (1992-1995), jer su se htjeli proizvesti projekti zvani Velika Srbija ili Velika Hrvatska ali na tetu BiH. Takoer ako se trebamo prisjetiti izbora iz 1990.godine u BiH nakon ega su pobjednici tri etnonacionalne stranke izjavljivale da od BiH ele napraviti malu vicarsku.Sve u svemu ako BiH eli ii putem konsocijacije, i ako je vicarska idealan model, BiH politiari moraju se zabaviti dubljom analizom vicarskog drutva kao i politikog sistema. Postoje mnoge slinosti izmeu BiH i vicarske kao i razlike. U vicarskoj je jedna nacija (vicarci) dok u BiH imamo tri nacije (Bonjaci,Srbi,Hrvati).18

17

Mirai, Deneta, BOSANSKI MODEL DEMOKRATSKE VLASTI, Narodna i univerzitetska biblioteka Dervi Sui, Tuzla, 2009., str.83-84-85.
18

Stojanovi,Nenad,KONSOCIJACIJA-VAJCARSKA I BOSNA I HERCEGOVINA,str.64-65

10

Odnos nacija prema susjednim dravama u vicarskoj je ekskluzivan npr.njeni graani sa maternjim italijanskim jezikom se ne osjaaju kao Italijani ve kao vicarci sa italijanskim maternjim jezikom. Dok u BiH je drugije, jer bh.Hrvati se osjaaju stanovnicima Hrvatske a bh.Srbi stanovnicima Srbije. Teritorijalna autonomija je jako komplikovanija u BiH, imamo dva entiteta (RS i Federaciju BiH)a Federacija BiH je podijeljena na deset kantona. Takoer ima i Distrikt Brko.19Dok vicarska ima dvadeset est kantona.Sve ove injenice su dokaz da BiH lideri trebaju jo da prouavaju vicarsko drutvo da bi odrali svoje rijei. U bosanskohercegovakoj javnosti se ve nekoliko godina tanije od objavljivanja knjige zagrebake profesorice Mirjane Kasapovi 2005. godine vodi kontinuirana debata o takozvanoj konsocijacijskoj demokratiji.Ona smata da je konsocijacika demokratija jedino rjeenje za BiH. Takoer navodi da je historijski gledano bosnaskohercegovako drutvo duboko podijeljeno drutvo.20Na neki nain za ovo nema argumentaciju, jer u BiH su nastali problem sa poetkom 1991.godine, i ne postoji vie stoljetna mrnja i etnika netrepeljivost.

19

Stojanovi,Nenad,KONSOCIJACIJA-VAJCARSKA I BOSNA I HERCEGOVINA,str.83-84. Harevi,Tarik,MUKE S LIBERALIZMOM I KONSOCIJACIJOM, www.pulsdemokratije.net, 10,07,2008.godine

20

11

ZAKLJUAK

U ovom djelu smo obradili temu konsocijalna demokratija.U kojoj smo doli do saznanja da je konsocijalna demokratija spas za drave koje imaju vie stoljetnu etniu netrepeljivost,i da je konsocijacija jedini spas za takvu dravu.Radi se o politikom sistemu u kojem se politike odluke donose od velike koalicije, vitalni interesi su zatieni sa pravom na veto,proporcijonalnost je osnovni kriterijum prilikom odreivanja politike zastupljenosti, regrutovanje politikih slubenika i raspodjele javnih fondova, a u rjeenju unutranjih problema segmenata obezbjeen je visoki stepen samostalnosti. Prikazali smo praktine primjere uspjele konsocijacije demokratija kao to je vicarska.Koja je uspjela da prevazie viestoljetnu vjersku mrnju, i postane uspjena drava. Rekli smo da vicarska ima 26 kantona i da su oni jednako zastupljeni u vladi. Kao i da imaju etri slubena jezika i da svaki je zastupljen u svom kantonu. Takoer smo obradili Bosnu i Hercegovinu kao model konsocijalne demokratije.I stina je da jednim dijelom BiH odgovara kosocijalnom sistemu, ali ipak smatramo da za BiH konsocijalna demokratija nije odgovarajua opcija. Doli smo do saznanja da je za dravu koja ima konsocijalno ureenje bolje da je manje povrine nego velike,jer politie elite se veinom poznaju a i graani imaju bolju saradnju jer se osjeaju ugroeno od ostalih drava. Konsocijalna demokratija nije uvijek uspjena to smo i prikazali,dakle postoje i neke drave u kojima ovaj model dmeokratije nije uspio.

12

LITERATURA
1.Mirai,Deneta,BOSANSKI MODEL DEMOKRATSKE VLASTI,Narodnaiuniverzitetskabiblioteka DerviSui, Tuzla, 2009.,
2.Stojanovi,Nenad,KONSOCIJACIJA-VAJCARSKA I BOSNA I HERCEGOVINA 3.Pavlovi,Vukain-Orlovi,Slavia,DILEME I IZAZOVI PARLAMENTARIZMA,FakultetpolitikihnaukaUniverziteta u Beogradu,Beograd 2007 http://www.fpn.bg.ac.rs/wp-content/uploads/2011/11/Dileme-i-izazovi-parlamentarizma-CedomirCupic.pdf

4.Orlovi,Slavia,KLASINA I SAVREMENA SHVATANJA

DEMOKRATIJE,http://www.scribd.com/doc/27274207/11/Kritika-konsensualne-konsocijativne-demokratije,

5.Harevi Tarik,MUKE S LIBERALIZMOM I KONSOCIJACIJOM,10.07.2008.godne http://www.pulsdemokratije.net/

13