Sie sind auf Seite 1von 42

VALQURIA MIGUEL

ESTRATGIAS PEDAGGICAS FACILITADORAS DE APRENDIZAGEM ATRAVS DE ENFOQUES PSICOPEDAGGICOS

Monografia apr ! n"a#a a Pr$%R i"oria # P$!%Gra#&a'(o P !)&i!a #a Uni* r!i#a# Ca+i,o Ca!" ,o -ran.o/ .o+o r )&i!i"o par.ia,/ para apro*a'(o o0" n'(o # gra& no .&r!o # 1La"o S n!&2 + P!i.op #agogia3 Ori n"a#ora4 5o6o Sa!a6i O6&0o

2.4 PROCEDIMENTOS PEDAGGICOS Sero citados, nesse o ento, a!"#ns $rocedi entos $eda"%"icos &#e a#'i!ia o $ro(essor no

$rocesso ensino)a$rendi*a"e . E s#a din+ ica $eda"%"ica, o $ro(essor $ode encontrar o#tros $rocedi entos, $or, in.a -i-1ncia $eda"%"ica &#anto $sico$eda"%"ica. sero

citados a&#e!es &#e atra-,s do est#do &#e rea!i*ei, o$tei $or desen-o!-er $#de o0ser-ar res#!tados $ositi-os tanto e

in.a $r/tica ed#cati-a onde

2.4.2 A INTEGRA34O PRO5ESSOR 6 A78NO Para &#e o a!#no se9a incenti-ado a $artici$ar da din+ ica da sa!a de a#!a, , interessante &#e o $ro(essor $roc#re a$resentar ati-idades desa(iadoras &#e en-o!-a "r#$ais. Os 9o"os e tra0a!.os e incre enta e&#i$e, $or e'e $!o, esti #!a sit#a:;es)$ro0!e as &#e o0i!i*e os es&#e as co"niti-os de nat#re*a o$erati-a dos a!#nos. Estas ati-idades $ode a inte"ra:o da c!asse. ser indi-id#ais o#

o re!aciona ento entre os a!#nos e

Pro$or ati-idades de e'$resso ora!, nas &#ais o a!#no $ossa o#-ir e (a*er)se o#-ir, (a!ar so0re o &#e a$rende# e e'ternar s#as o$ini;es e s#as d<-idas , # e'$!ica:o so0re deter inado conte<do, $edir $ara # ass#nto &#e (oi e'$!icado a9#da a $ara a c!asse. >#ando # e'erc=cio interessante. De$ois de dar # a &#e $recisa $restar aten:o a!#no (a*er ora! ente # a r/$ida s=ntese do 0re-e re!at%rio ora! do &#e (oi e'$osto $onto da e'$!ica:o dada, antes de a&#e!e t%$ico, e $roc#re $edir a # edida contri0#i $ara a $ossi0i!idade de se a9#dare

anter os a!#nos atentos, $ois e!es sa0e

na e'$!ica:o do $ro(essor, $or&#e sero so!icitados a (a*er #

a!#no a$resentar # a d<-ida so0re a!"#

e'$or o ass#nto no-a ente, -eri(i&#e &#ais os a!#nos &#e entendera de!es $ara e'$!ic/)!o ? c!asse, e e desen-o!-er a coo$era:o entre os a$rendi*a"e a$rende#. e 0ros da c!asse, $ois assi

es$ecia!, ao co!e"a &#e no entende#. Esta e!es t1

#t#a ente no $rocesso de constr#:o co!eti-a do con.eci ento. Isto a9#da, ta 0, , a desen-o!-er a a#to$oss#=da, &#e , a&#e!a &#e se caracteri*a $e!o (ato do a!#no ter a$rendido e sa0er &#e

O $ro(essor $oder/ distri0#ir (#n:;es e di-idir tare(as, co o a$a"ar a !o#sa, reco!.er os cadernos, $assar o cesto de !i'o, distri0#ir o e ateria!, $end#rar carta*es e &#adros did/ticos, !e-ar recados do essas (#n:;es e e'ec#ta essas tare(as se sinta da din+ ica da sa!a de a#!a e ta 0, $ro(essor a o#tros (#ncion/rios da esco!ar, etc. Os a!#nos ass# e rod=*io. Isto $er ite &#e todos $artici$e res$ons/-eis $or e!a.

Na escola, o professor deve estar sempre atento s etapas do desenvolvimento do aluno, colocando-se na posio de facilitador da aprendizagem e calcando seu trabalho no respeito mtuo, na confiana e no afeto. @Dro#et, 2AAB, $22C. 2.4.2 PROCESSO ENSINO)APRENDIDAGEM SOCIAEI7IDANTE O #so de 9o"os a9#da a criar na sa!a de a#!a # a at os(era de Ao 0rincar e 9o"ar, o indi-=d#o (ica to en-o!-ido co senti ento e e o:o. O 9o"o, assi oti-a:o &#e $er ite ao a!#no, nat#ra! do ser .# ano. otores,

se9a e!e crian:a o# ad#!to, $artici$ar ati-a ente do $rocesso ensino)a$rendi*a"e co o a ati-idade art=stica, , #

o &#e est/ (a*endo &#e co!oca na a:o se# e!o inte"rador dos as$ectos #ndo ? s#a -o!ta,

co"niti-os, a(eti-os e sociais. F 0rincando e 9o"ando &#e a crian:a ordena o do 9o"o e do 0rin&#edo &#e e!a re$rod#* e recria o eio circ#!ante.

assi i!ando e'$eri1ncias e in(or a:;es e, so0ret#do, incor$orando atit#des e -a!ores. F $or inter ,dio

A t,cnica da dra ati*a:o (aci!ita a a$rendi*a"e a&#isi:o de conceitos e $rinc=$ios "erais a $artir de # !a e 0#scar $oss=-eis a!ternati-as de so!#:o. Do $onto de -ista did/tico, o tra0a!.o e e $ossi0i!itar o di/!o"o e a troca de tare(as, , # est#do e atit#des de con-=-io socia!. Con-, e 0ros dentro do "r#$o. "r#$o, a!,

&#anto ? assi i!a:o de con.eci entos e ? re(erencia! concreto. A!, disso, desen-o!-e a e!.or co $reend1)

.a0i!idade de ana!isar e identi(icar os e!e entos de # a sit#a:o $ro0!e /tica, $ara

de $ro o-er a a&#isi:o de con.eci entos con9#nto co os

$recioso rec#rso e $re"ado $ara (or ar ./0itos de dese $en.o dos

&#e o $ro(essor esta0e!e:a e de(ina, e

a!#nos, nor as de cond#ta e $adr;es de co $orta ento necess/rios $ara o 0o

O est#do de casos , # a -aria:o da t,cnica de so!#:o de $ro0!e as e consiste e a!#nos # a sit#a:o rea!, dentro do conte<do a0ordado, $ara &#e ana!ise $ro$on.a

a$resentar aos

e, se (or necess/rio,

a!ternati-as de so!#:o, a$!icando os con.eci entos te%ricos a$rendidos a sit#a:;es $r/ticas. reais o# 0aseadas na rea!idade. eio nat#ra! e

O &#e caracteri*a 0asica ente o est#do de casos e o di(erencia da t,cnica de so!#:o de $ro0!e as , o (ato das sit#a:;es $ro$ostas sere O est#do do

eio , # a t,cnica &#e $er ite ao a!#no est#dar de (or a direta o

socia! &#e o circ#nda e do &#a! e!e $artici$a. F # in(or a:;es $ara $osterior an/!ise e inter$reta:o.

$r/tica ed#cati-a &#e se #ti!i*a de entre-istas,

e'c#rs;es e -isitas co o (or a de o0ser-ar e $es&#isar direta ente a rea!idade, co!etando dados e

O $ro(essor te

s#a $ersona!idade orientada $or -a!ores e $rinc=$ios de -ida e consciente o# sa!a de a#!a, ani(estando)os a todo, cada a!#no e $artic#!ar e se re!acionar co a c!asse co o #

inconsciente ente, e'$!=cita o# i $!icitante, e!e -eic#!a esses -a!ores e se#s a!#nos. Assi , ao intera"ir co co"niti-oC, as ta 0, o $ro(essor no a$enas trans ite con.eci entos, e

(or a de in(or a:;es, conceitos e id,ias @as$ecto

(aci!ita a -eic#!a:o de ideais, -a!ores e $rinc=$ios de -ida @e!e entos do $ro(essor, e!e , # ed#cador.

do =nio a(eti-oC, a9#dando a (or ar a $ersona!idade do ed#cando. Por isso, o $ro(essor de-e ter 0e c!aro &#e, antes de ser #

Na re!a:o $ro(essor)a!#no, o di/!o"o , (#nda enta!. A atit#de dia!%"ica no $rocesso ensino) a$rendi*a"e , a&#e!a &#e $arte de # a &#esto $ro0!e ati*adora $ara desencadear o di/!o"o, no &#a! o a # a s=ntese &#e e!#cida, e'$!ica o# reso!-e a sit#a:o)$ro0!e a &#e $ro(essor trans ite o &#e sa0e, a$ro-eitando os con.eci entos $r,-ios e as e'$eri1ncias anteriores do a!#no. Assi , a 0os c.e"a desencadeo# a disc#sso. Na cond#:o da a$rendi*a"e e esti #!e dos se#s a!#nos, o $ro(essor te d#as (#n:;es 0/sicasH a (#n:o

incenti-adora, $ois $recisa "arantir sit#a:;es &#e incenti-e ,, orientar o $rocesso de a$rendi*a"e orienta.

o a!#no a contin#ar $ro"redindo nos est#dos constr#ir o $r%$rio con.eci ento. A incenti-a e

s#a $artici$a:o ati-a no ato de a$render, e a (#n:o orientadora, $ois ca0e a e!e ensinar, isto dos a!#nos $ara &#e $ossa

a#toridade do $ro(essor , inerente ? s#a (#n:o ed#cadora, o# se9a, , a a#toridade de &#e

uando um educador respeita a dignidade do aluno e trata-o com compreenso e a!uda construtiva, ele desenvolve na criana a capacidade de procurar dentro de si mesma as respostas para os seus problemas, tornando-o respons"vel e, conse#$entemente, agente do seu pr%prio processo de aprendizagem. @Dro#et, 2AAB, $2GC. 2.4.G P7ANEIAMENTO Co o todos $ro(essores sa0e , toda a#!a co e:a A!"# as -e*es , $reciso "astar .oras $ara or"ani*ar in#tos. Mas se $re e'iste # #ito antes do o ento de entrar e o#tras, 0asta c!asse. a!"#ns

ateriais e es$a:os. E os a!#nos.

es(or:o de $re$arar o tra0a!.o co

A ati-idade de $!ane9ar, in-is=-e! $ara os est#dantes, , considerada co $!icada, c.ata e 0#rocr/tica $ara $ro(issionais da ed#ca:o. 5e!i* ente esse en"ano est/ sendo des(eito.

Assi

co o no se !e-anta #

$r,dio se

$!antas e c/!c#!os, no se constr%i ed#ca:o se ateriais, es$a:os, #ito, as &#e (a*

$!ane9a ento. A (%r #!a $ara $!ane9ar , si $!es. Pri eiro de(ine )se os o09eti-os, $ensando nos interesses e nas $ossi0i!idades do a!#no. De$ois o ca in.o $ara a!can:/)!os, co t,cnicas e te $o dis$on=-eis. Entre o $ri eiro e o <!ti o $onto , $reciso ca in.ar o $erc#rso encontra Se"#ndo aiores res#!tados. 1s de sete 0ro de 2JJJ, a$resentarei

at,ria e'i0ida na Re-ista No-a Esco!a do

crit,rios so0re o $!ane9a entoH a3 E!)& 'a a 0&ro.ra.ia Aca0o# a id,ia de &#e $!ane9ar , ir a re#ni;es c.atas e sente co o # cari 0ador de $a$,is. Ko9e &#e !eciona te es$a:o $ara criar. &#e o $ro(essor se

03 Con7 'a 0 + # p r"o o ! & a,&no Para $!ane9ar, , $reciso con.ecer as condi:;es e os interesses dos est#dantes. .3 Fa'a "&#o o&"ra * 8 9 +ai! o&"ra: O P!ano de Ensino , # $ara o P!ane9a ento. I/ o P!ane9a ento , # as necessidades da t#r a. #3 E!"&# +&i"o para n!inar 0 + 8 a $essoa s% $ode ensinar a&#i!o &#e sa0e, $or isso, -e9a se -oc1 con.ece 0e os ass#ntos de &#e -ai tratar. C!aro &#e ta 0, , $reciso sa0er co o ensinar. doc# ento $ronto &#e ser-e de 0ase

$rocesso. E!e de-e ser se $re a!terado, de acordo co

3 Co,o)& %! no ,&gar #o !"&#an" >#ando $ensar n# a a#!a, tente se co!ocar no !#"ar do est#dante. Loc1 de-e sa0er se os te as tra0a!.ados e a!#no. f3 D fina o )& ; +ai! i+por"an" Di(ici! ente ser/ $oss=-e! tra0a!.ar todos os conte<dos co a t#r a. Os crit,rios $ara esta0e!ecer o &#e , di(ic#!dades dos a!#nos. g3 P !)&i! + *<ria! fon" ! Toda a#!a re&#er $reconceitos. ,todos, co o a#!as ateria! de a$oio. Reser-e te $o $ara $es&#isar. &#a!&#er (onte !i"ada a se# ais i $ortante ensinar de-e toda sa!a so i $ortantes do $onto de -ista do

ser as necessidades e as

E#s&#e in(or a:;es e $!ano de tra0a!.o, se

!i-ros, 9ornais, re-istas, discos, internet o# e

73 U! #if r n" ! +;"o#o! # "ra0a,7o O $ro(essor de-e a$!icar di(erentes e'$ositi-as, ati-idades e "r#$o e $es&#isas de ca $o.

i3 Con* r! ta 0,

p 'a a=&#a Se# coordenador $recisa a9#dar -oc1 a $!ane9ar. E!e de-e contri0#ir $ara o $ro9eto $eda"%"ico da esco!a. Con-ersar co os co!e"as

&#e se# tra0a!.o se9a coerente co , <ti!. A$ro-eite as re#ni;es.

=3 E!.r *a/ !.r *a/ !.r *a 8 a 0oa id,ia $ara ana!isar o &#e est/ o# no dando certo e se# tra0a!.o , co $rar # caderno e anotar, no (i do dia, t#do &#e -oc1 (e* e c!asse, s#as d<-idas e se#s $!anos. Esse , # odo $r/tico de at#a!i*ar o $!ane9a ento.

2.4.4 ALA7IA34O DO PROCESSO ENSINO)APRENDIDAGEM A (or a de conce0er a a-a!ia:o re(!ete # a $ost#ra (i!os%(ica e En&#anto edir , # $rocesso descriti-o, a-a!iar , # (ace da ed#ca:o.

$rocesso inter$retati-o, $ois s#$;e

9#!"a ento a $artir de # a esca!a de -a!ores. A a-a!ia:o no , # de ensino. F desse (i , as # eioH $ara o a!#no, , # sentido orientador. (#n:o dos o09eti-os $re-istos. eio de s#$erar as di(ic#!dades e

contin#ar $ro"redindo na a$rendi*a"e M $ara o $ro(essor, , # odo &#e a a-a!ia:o ass# e #

eio de a$er(ei:oar se#s $rocedi entos

At#a! ente, a a-a!ia:o te

car/ter (#nciona!, $ois se rea!i*a e

Ao a-a!iar o a$ro-eita ento esco!ar do a!#no, o $ro(essor de-e #ti!i*ar t,cnicas di-ersas e instr# entos -ariados, $ois, &#anto aior (or a a ostra"e , ais $er(eita ser/ a a-a!ia:o. aior si"ni(icado. O res#!tado das

No se de-e a$resentar aos a!#nos a$enas # a nota (ria, se $ro-as e dos tra0a!.os de-e ser co entado co de &#e a a-a!ia:o contri0#a $ara o a$er(ei:oa ento da a$rendi*a"e .

e!es, indicando)!.es os $ro"ressos e necessidades a (i

No &#e se re(ere ? disci$!ina, , $reciso orientar a cond#ta dos a!#nos co c!asse, $ois e (#nciona

atit#des se"#ras e ao ais

es o te $o co $reensi-as. Co o (a*er istoN De$ender/ da $ost#ra de cada $ro(essor e do Oc!i aP da ed#ca:o no ./ (%r #!as $rontas. O $ro(essor $erce0er/ &#e ?s -e*es $recisa ser enos, de$endendo da sit#a:o e da c!asse. Con-, en,r"ico e o#tras -e*es !e 0rar &#e os e!o"ios

co o re(or:o $ositi-o, esti #!ando o a!#no

a9#dando)o a desen-o!-er o a#toconceito

$ositi-o. Mas , $reciso #sar o e!o"io nas sit#a:;es ade&#adas, o# se9a, &#ando $erce0er rea! ente &#e o a!#no est/ se es(or:ando de -erdade e (a*endo o e!.or &#e $ode.

O $ro(essor e os a!#nos de-e

$ro$or, ana!isar e disc#tir, e

con9#nto, os $adr;es de c%di"o de ais

co $orta ento e nor as de cond#ta, $ois &#ando o a!#no $artici$a da e!a0ora:o de #

co $orta ento, tende a ass# ir o &#e $ro$Rs e a adot/)!o, na $r/tica cotidiana de sa!a de a#!a, co!eti-a ente, e!e se sente Moti-a:o , # ais oti-ado $ara res$eit/)!as.

(aci! ente do &#e se (osse i $osto. Assi , &#ando o a!#no $ode disc#tir o# e!a0orar as re"ras

$rocesso $sico!%"ico e ener",tico, interno e $ro(#ndo, &#e i $e!e o indi-=d#o (enR eno $essoa! &#e de$ende da oti-ar o

$ara a a:o, deter inando a dire:o do co $orta ento. F # a!#no a a$render,

e'$eri1ncia $r,-ia de cada a!#no e do se# n=-e! de as$ira:o. Por isso, o $ro(essor no $ode

as $ode incenti-/)!o, isto ,, esti #!/)!o e'terna ente, ca$tando e $o!ari*ando s#a as d#rante todo o se#

aten:o e des$ertando o se# interesse. Para isso, $ode e de-e #sar rec#rsos e $rocedi entos incenti-adores, a$ro-eitando os (atores a 0ientais, no a$enas no in=cio da a#!a, decorrer. Dire:o de c!asse , a or"ani*a:o e a$resenta:o das sit#a:;es de ensino de (or a a (aci!itar a rea!i*a:o da a$rendi*a"e -e*es, ter/ &#e a"ir de desco0rir $or si o$era:;es Iean Pia"et, &#e acione e entais. e a constr#:o do con.eci ento $e!o a!#no. O $ro(essor $erce0er/ &#e, ?s odo ais direti-oM o#tras -e*es, de (or a no)direti-a, dei'ando o a!#no ,todo ati-o o# o$erati-o, se"#ndo a deno ina:o de es$ecia!, as

es o. O i $ortante , #sar #

o0i!i*e os es&#e as o$erati-os de co"ni:o, a"i!i*ando, e

2.4.B ALA7IA3SES MAIS E5ICADES E'iste $re9#dica o#tras (or as de a#'i!iar o a!#no. O at#a! siste a de a-a!ia:o , a!ta ente inade&#ado, a as

#ito o $ro(essor e (a-orece o ti$o de a!#no &#e s% est#do $ara as $ro-as. Nas a-a!ia:;es

escritas, o est#dante se !i ita a re$rod#*ir o &#e o $ro(essor (a!o#. As res$ostas so re$etiti-as. Mede ca$acidade de re$rod#*ir $assi-a ente o &#e (oi dito, no a ca$acidade de incor$ora:o. O $ro(essor de-e in-estir na (or #!a:o de $er"#ntas &#e o0ri"#e $r%$rias $a!a-ras, de onstrando o con.eci ento ad&#irido so0re a decorar no $recisa ser e'i0ido. o a!#no a res$onder co

at,ria. O ta!ento do a!#no $ara

Se o $ro(essor, a todo co e:o de a#!a, (i*er # a re-iso so0re o te a -isto na a#!a $assada, o a!#no ter/ est= #!o $ara !er, $e!o (rente. enos, a at,ria da a#!a anterior e estar/ a&#ecido $ara se"#ir e

Essas re-is;es no !e-a rendi ento da a#!a.

ais do &#e cinco

in#tos, os &#ais sero co $ensados $e!o 0o

Pedir $ara o a!#no tra*er recortes, (a*er c.a ada ora!, ter 0o ).# or, esta0e!ecer !i ites, (a*er $ro-as &#e a-a!ie o con.eci ento, so in"redientes $ara # $ro(essor ser 0e )s#cedido.

2.4.Q MFTODOS Ca0e ao $ro(issiona! da ed#ca:o #ti!i*ar o ed#candos. Ao decorrer de todo esse -/rios ,todos. So e!esH $ro$or aos a!#nos sit#a:;es de e'$eri1ncia e o0ser-a:o, $ara conceitos e $rinc=$ios #sando o racioc=nio ind#ti-o. ,todo da desco0erta. Consiste e ,todo &#e ais se ade&#a as necessidades de se#s

e# est#do e din+ ica ed#cati-a, ti-e a o$ort#nidade de con.ecer

O +;"o#o #a # !.o0 r"a consiste e &#e e!es, $or

eio da $r%$ria ati-idade, (or #!e

O +;"o#o #a !o,&'(o # pro0, +a! , # a -aria:o do

a$resentar ao a!#no # a sit#a:o $ro0!e /tica $ara &#e e!e $ro$on.a a!ternati-as de so!#:o, a$!icando os con.eci entos de &#e 9/ dis$;e o# #sando os no-os dados e in(or a:;es o0tidos $or eio da $es&#isa. No +;"o#o # pro= "o! o ensino rea!i*a)se atra-,s de a $!as #nidades de tra0a!.o, tendo # e -ista e s#$ondo a ati-idade $ro$ositada do a!#no @isto ,, o es(or:o oti-ado co # de(inidoC. O $ro9eto , # a ati-idade &#e se $rocessa a $artir de # 0#sca de so!#:;es $r/ticas. O +;"o#o #a! &ni#a# ! #i#<"i.a! consiste e or"ani*ar e desen-o!-er o ensino $or eio de es a #nidades a $!as, si"ni(icati-as e "!o0a!i*adas de con.eci ento, inte"rando conte<dos de # a disci$!ina o# de -/rias disci$!inas c#rric#!ares. Lisa a a$rendi*a"e sa0er e a$!ica:o desse con.eci ento na -ida cotidiana. F # $ois con9#"a ati-idades indi-id#a!i*adas e socia!i*adas. O +o*i+ n"o Fr in " -a!ori*a a e'$resso es$ont+nea do a!#no e incenti-a a $rod#:o escrita de te'tos !i-res. Nas c!asses e de e'$resso ora! e escrita e ati-idade dos a!#nos. 2.4.T ED8CAR E ENSINAR &#e se a$!ica o siste a 5reinet, o a!#no , esti #!ado a e'$ressar)se, a o#tros. O (#nda enta! , desen-o!-er os eios # a at os(era de es$ontaneidade, a e'$!orar a nat#ra! c#riosidade e i $ri ir, co!a0orar, co #nicar e corres$onder)se co o09eti-o $ro$%sito

$ro0!e a concreto e se e(eti-a na

e(eti-a de as$ectos re!e-antes do ,todo ati-o s%cio)indi-id#a!i*ado,

Ed#car , #

ter o

ais a $!o &#e ensinar, $ois, en&#anto a ed#ca:o re(ere)se ao

$rocesso de (or a:o .# ana, o ensino , a orienta:o da a$rendi*a"e . En&#anto a Peda"o"ia , o est#do e a re(!e'o so0re a teoria da ed#ca:o, a Did/tica , # a /rea es$ec=(ica da Peda"o"ia e se re(ere ? teoria e ? $r/tica da instr#:o e do ensino. Toda teoria $eda"%"ica te deter inando os se#s (#nda entos 0aseados n# e de siste a (i!os%(ico. F a (i!oso(ia &#e,

e'$ressando # a conce$:o de .o e

#ndo, d/ sentido ? Peda"o"ia, de(inindo se#s o09eti-os e

,todos da a:o ed#cati-a. Nesse sentido, no e'iste ed#ca:o ne#tra. Ao tra0a!.ar na

/rea da ed#ca:o, , se $re necess/rio to ar $artido, ass# ir $osi:;es. E toda esco!.a de # a conce$:o de ed#ca:o ,, (#nda enta! ente, o re(!e'o da esco!.a de # a (i!oso(ia de -ida. A!"#ns dos $ress#$ostos did/ticos at#a! ente adotados no so constr#:;es inteira ente recentes, as (ora e!a0orados $e!os ed#cadores ao !on"o do te $o, e re(or #!ados a $artir de # $rocesso cont=n#o de re(!e'o)a:o)re(!e'o. 2.4.U ) CONKECIMENTO Se"#ndo est#dos &#e rea!i*ei $ara o desen-o!-i ento do te a a0ordado nesse tra0a!.o, $#de -eri(icar &#e $ara a Psico!o"ia Gen,tica, o con.eci ento de$ende das $erce$:;es, aconteci entos $erce0idos. Por isso, d#rante o $rocesso ensino)a$rendi*a"e , no 0asta a$resentar o dos o09etos $erce0idos. Para constr#ir # reconstr#indo)os ateria! a#dio-is#a! as no deri-a direta ente de!as. O con.eci ento , constr#=do a $artir da ati-idade do s#9eito so0re os o09etos e

$ara &#e o a!#no o conte $!e $assi-a ente. Isto $rod#* a$enas in(or a:;es (i"#rati-as so0re o estado con.eci ento a#t1ntico e d#rado#ro, , $reciso &#e o a!#no ani$#!ando)os, trans(or ando)os e enta! de acione s#a ati-idade o$erati-a, a"indo so0re os o09etos $erce0idos, nat#re*a o$erat%ria. Para (a*er 0o #so dos eios a#'i!iares do ensino)a$rendi*a"e , , $reciso &#e o $ro(essor ser #ti!i*ados de o$erati-a ente as in(or a:;es (i"#rati-as

enta! ente, se9a atra-,s da a:o e(eti-a @sens%rio) otoraC, se9a da ati-idade

con.e:a os (#nda entos $eda"%"icos de se# e $re"o. Os rec#rsos a#dio-is#ais de-e (or a din+ ica, $er itindo &#e os a!#nos tra0a!.e $ro-enientes das $erce$:;es. F $oss=-e! $ro$or # a

etodo!o"ia dos rec#rsos a#dio-is#ais 0aseada nos $rinc=$ios da did/tica

reno-ada e nos $ress#$ostos da $sico!o"ia "en,tica de Iean Pia"et. Ne!a, o $%!o de aten:o $assa do

2J

$ro(essor, co o <nico &#e de-e a"ir

ani$#!ador dos

ateriais de ensino e trans issor do con.eci ento, $ara o a!#no,

enta! ente so0re os

ateriais de a$rendi*a"e , $ara constr#ir se# $r%$rio con.eci ento. ser !e-ados e conta os se"#intes crit,riosH ateria! e

Na se!e:o dos rec#rsos a#dio-is#ais de-e e'atido das in(or a:;es -eic#!adas. 2.4.A MOTILA34O

ade&#a:o aos o09eti-os, ao conte<do e ? c!iente!aM (#nciona!idadeM si $!icidadeM &#a!idade do

A se"#ir, sero a$resentados a!"#ns $rocedi entos &#e a9#da , tanto o $ro(essor &#anto o a!#no, no $rocesso de oti-a:o da a$rendi*a"e . o rea!. Assi , ao

5a*er a artic#!a:o e a corre!a:o do &#e est/ sendo ensinado e a$rendido co introd#*ir #

no-o conte<do o# iniciar # a #nidade did/tica, $roc#re co e:ar $e!os (atos e sit#a:;es o rea!, c.e"a)se ? a0stra:o, ? "enera!i*a:o e ? e!a0ora:o a re(!e'o e o no-a ente aos (atos, o con.eci ento 9/ or"ani*ado e

reais re!acionados ao a 0iente i ediato @(=sico o# socia!C e $r%'i os da e'$eri1ncia e da rea!idade -i-encia! do a!#no. A $artir da corre!a:o co te%rica, $or racioc=nio. E eio da o0i!i*a:o dos es&#e as o$erat%rios do $ensa ento, &#e "era

se"#ida, (a*er os a!#nos a$!icare

siste ati*ado a $artir do rea!. A$resentar os no-os conte<dos $artindo de # a &#esto $ro0!e ati*adora o# sit#a:o)$ro0!e a, $ara a &#a! os a!#nos de-e encontrar, indi-id#a! ente o# e "r#$os, # a e'$!ica:o o# so!#:o. Atra-,s do $rocesso da desco0erta @&#e en-o!-e ensaio e erroC co o a $es&#isa, o di/!o"o e a an/!ise das in(or a:;es e'$ostas $e!o $ro(essor, o a!#no co!eta dados &#e, a$!icados ? sit#a:o)$ro0!e a a$resentada, a9#da a esc!arec1)!a o# reso!-1)!a. a (ai'a et/ria e o n=-e! de $ro$or aos

8sar $rocedi entos ati-os de ensino)a$rendi*a"e , condi*entes co a!#nos ati-idades desa(iadoras, &#e esti #!e o# o$erat%riosC. Os a!#nos de-e ani$#!a:o de $ossa s#a $artici$a:o @se9a

desen-o!-i ento dos a!#nos. Isto &#er di*er &#e, $ara incenti-ar a a$rendi*a"e , con-, -i-enciar sit#a:;es de ensino)a$rendi*a"e

e!es sens%rio) otores, si 0%!icos ati-as, onde $ossa

o0ser-ar, co $arar, c!assi(icar, ordenar, seriar, (a*er esti ati-as, rea!i*ar o$era:;es n# ,ricas a $artir da ateria! concreto, !oca!i*ar no te $o e no es$a:o, co!etar e ana!isar dados, sinteti*ar, $ro$or e co $ro-ar .i$%teses, c.e"ar a conc!#s;es, e!a0orar conceitos, a-a!iar, 9#!"ar, en(i , onde a"i!i*ar e $raticar as o$era:;es co"niti-as. Incenti-ar o a!#no a se a#to)s#$erar "rad#a! ente, atra-,s de ati-idades s#cessi-as de $ro"ressi-a di(ic#!dade. F de (#nda enta! i $ort+ncia $ro$or $e&#enas tare(as e $re$arar os a!#nos $ara rea!i*/)!as,

22

$ro$orcionando)!.es as condi:;es necess/rias $ara asse"#rar o se# 1'ito i ediato. E!o"iar e re(or:ar o s#cesso $or e!es a!can:ado no dese $en.o da ati-idade, $ois, e $or a&#i!o &#e conse"#e rea!i*ar 0e . con9#nto co a c!asse , # a ati-idade interessante. P!ane9ar as ati-idades do dia o# da se ana e &#e sai0a o &#e de-e e &#a! a e'$ectati-a e "era!, os a!#nos de onstra interesse

E'$!icar aos a!#nos os o09eti-os de cada ati-idade, e o &#e se es$era de!es ao t,r ino de cada # a, $ara re!a:o ao se# dese $en.o. a rea!i*a:o de certa ati-idade o# o est#do de

Proc#re esc!arecer o o09eti-o a ser atin"ido co

deter inado conte<do, re!acionando esse o09eti-o ? rea!idade i ediata do a!#no. >#ando o a!#no con.ece a (ina!idade da ati-idade, tende a rea!i*ar es(or:o -o!#nt/rio $ara a!can:ar o o09eti-o. Mas , $ratica ente in<ti! tentar incenti-ar os a!#nos in(or ando)!.es, si $!es ente, so0re o -a!or e i $ort+ncia do conte<do ensinado e das -anta"ens re otas de s#a a$rendi*a"e . O &#e a9#da a incenti-ar o a!#no , o (ato de e!e $erce0er e -eri(icar &#e a&#i!o &#e a$rende te ais si"ni(icati-os e t1 # a car"a oti-adora # a re!a:o co a s#a rea!idade i ediata e a$resenta etas ais i ediatas so -anta"ens $ara s#a -ida rea! e $resente. Os $ro9etos de a:o &#e a$resenta a!#no $oss#i $ara a$render a&#i!o &#e , si"ni(icati-o $ara e!e. Proc#re anter # c!i a a"rad/-e! na sa!a de a#!a, esti #!ando a coo$era:o entre os na sa!a de a#!a in(!#e e 0ros

ais (orte. F $reciso a$ro-eitar a $redis$osi:o &#e o

da c!asse, $ois as re!a:;es .# anas &#e se esta0e!ece o es(or:o rea!i*ado $or cada # (or as de te e

na a$rendi*a"e . Tente

orientar e s#$er-isionar os tra0a!.os, aco $an.ando e assistindo os a!#nos &#ando necessitare . E!o"iar e o $ro"resso a!can:ado, ins$irando)!.es con(ian:a e se"#ran:a na ostre)!.es, co # co $reenso, !e 0rar &#e a e'$ectati-a &#e o $ro(essor $a$e! decisi-o e $r%$ria ca$acidade de a$render e (a*er $ro"ressos. >#ando (or o caso, e!.orar o se# dese $en.o nos est#dos. Con-,

re!a:o ao dese $en.o do a!#no, isto ,, o &#e o $ro(essor es$era de!e, te

se# a$ro-eita ento esco!ar. Tente in(or ar re"#!ar ente os a!#nos dos res#!tados &#e esto conse"#indo, ana!isando se#s a-an:os e di(ic#!dades no $ro"resso de constr#:o do con.eci ento. Esti #!e)os a contin#ar $ro"redindo e incenti-e)os a encarar os erros, de (or a constr#ti-a, isto ,, co o # a a$er(ei:oar. A&#i a a#to)a-a!ia:o ser/ 0o dese $en.o, e a&#e!es e &#e $recisa aneira de a$render e de se &#e a$resenta # #ito <ti!. Por isso, esti #!e os a!#nos a se a#to)a-a!iare , e!.orar ainda ais.

-eri(icando se#s $ontos (ortes e (racos, se#s a-an:os e di(ic#!dades, os as$ectos e

2.B DISTVREIOS DE APRENDIDAGEM &pesar de muitos estudos alertarem para s'rios problemas da educao no (rasil, o fracasso escolar ainda se imp)e de forma gritante nas nossas estat*sticas. @Sco*, 2AAQ, $.TC.

22

Rea! ente, nos <!ti os te $os essa a(ir ati-a te n< eros a!tos de a!#nos co inter(erindo no a$rendi*ado. Pro0!e as esses, &#e esco!a. $ro0!e as de orde

se a"ra-ado. Nas esco!as , $oss=-e! o0ser-ar

e ociona!, socia!, a(eti-o e o#tros, &#e aca0a

#itas -e*es so (a i!iares, e &#e aca0a sendo trans(erido ao a 0iente

esco!ar, 9/ &#e (ica &#ase i $oss=-e! ad inistrar # a se$ara:o de $ro0!e as nos a 0ientes casa '

F nesse sentido &#e Sco* -1 co o necess/rio inter-ir $sico$eda"o"ica ente na -i-1ncia ed#caciona! da crian:a, $ara &#e e!a $ossa $rosse"#ir s#a ca in.a r# o a (or a:o e ca$acita:o inte!ect#a!. Tentando sanar as (r#stra:;es do a!#no, a $sico$eda"o"ia contri0#i ta 0, esco!a, $ossi0i!itando, assi , # a a:o trans(or adora. Se"#ndo Eeatri* Sco* e A$rendi*a"e , Psico$eda"o"ia e Rea!idade Esco!ar O $ro0!e a Esco!ar e de $ara a $erce$:o

"!o0a! do (ato ed#cati-o e $ara a co $reenso satis(at%ria dos o09eti-os da ed#ca:o e da (ina!idade da

+..., a psicopedagogia deve ser direcionada no s% para os descompassos da

aprendizagem, mas tamb'm para uma melhoria da #ualidade de ensino nas escolas. A $sico$eda"o"ia te a$rendi*a"e co o o09eti-o res"atar # a -iso ais "!o0a!i*ante do $rocesso de

e dos $ro0!e as decorrentes desse $rocesso.

-ouco a pouco, o ensino tradicional vai sendo substitu*do por uma viso de escola nova, baseada na necessidade de definir uma pedagogia coerente com a natureza humana e, portanto, atenta s especificidades do processo de desenvolvimento infantil. @Sco*, 2AAQ, $UC. Pain contri0#i# ta 0, $ara o a-an:o $sico$eda"%"ico, oc#$ando)se $artic#!ar ente das re!a:;es Dia"n%stico e Trata ento dos Pro0!e as de entre in" ,ig>n.ia e a af "i*i#a# . I/ di*ia, e

A$rendi*a"e , &#e +..., o problema de aprendizagem ' considerado um processo diferente do contrrio de aprender. . um processo particular de um sistema #ue, para e#uilibrar-se, precisa adotar determinado tipo de comportamento #ue determina o no aprender e #ue cumpre assim sua funo positiva. Para tanto, a a#tora o(erece# d#as contri0#i:;es $ara o $rocesso na inter-en:o $sico$eda"%"ica na a!(a0eti*a:oH

2G

2 A necessidade de se o0ser-ar a i"norado. 2 A necessidade de se se

aneira $ec#!iar e sin"#!ar e &#e cada s#9eito se

ant,

#dar a conce$:o de $ro0!e a de a$rendi*a"e , adotando)se # a -iso a!"o di(erente da nor a.

$reconceitos da&#e!es &#e (a*e

/s problemas de aprendizagem no so restring*veis nem a causas f*sicas ou psicol%gicas, nem a an"lises das con!unturas sociais. . preciso compreend0-los a partir de um enfo#ue multidimensional, #ue amalgame fatores org1nicos, cognitivos, afetivos, sociais e pedag%gicos, percebidos dentro das articula)es sociais. 2anto #uanto a an"lise, as a)es sobre os problemas de aprendizagem devem inserir-se num movimento mais amplo de luta pela transformao da sociedade. @Sco*, 2AAQ, $2GC. E e#s est#dos, $#de o0ser-ar as inter(er1ncias dei'adas $or a#tores &#e contri0#=ra no

$rocesso $sico$eda"%"ico a!iado aos $ro0!e as de a$rendi*a"e , no $oderei dei'ar de re!atar a teoria de E =!ia 5erreiro. S#as contri0#i:;es &#e, $artindo da teoria $ia"etiana, 0#sca no-os ca in.os $ara o entendi ento da constr#:o da a$rendi*a"e $ro0!e a de a$rendi*a"e ao considerar da !eit#ra e da escrita &#e redi ensiona a conce$:o de #itos dos erros (re&Wente ente co etidos na $rod#:o ora! e

escrita co o .i$%teses &#e a crian:a e!a0ora na constr#:o do con.eci ento. Partindo das teorias $ia"etianas, .o9e os $sico$eda"o"os 0#sca entendi ento da constr#:o da a$rendi*a"e A a$rendi*a"e ,# da !eit#ra e escrita. no-os ca in.os $ara o

$rocesso socia! &#e de-e (oca!i*ar (or ar e er"entes de a$render.

/ processo de aprendizagem se inscreve na din1mica da transmisso da cultura, #ue constitui a definio mais ampla da palavra educao. @Pain, 2AA2, $22C. O $ro(essor de-e a$ostar na ca$acidade da crian:a -isando (racassos. & partir do momento em #ue respeitar a etapa de desenvolvimento na #ual os alunos se encontram, e souber trabalhar esse limite, introduzindo propostas de trabalhos ricas e desafiadoras, as escolas podero transformar os erros dos alunos em algo construtivo. @Eeatri* Sco*, 2AAQ, $2QC. F i $ortante &#e o a!#no sinta)se 0e a!, de inte"rar)se co a i*ade. no a 0iente esco!ar. Sentir -ontade de est#dar e a$render, ais s#as &#a!idades do &#e se#s

os co!e"as ad&#irindo no:;es de co $an.eris o, so!idariedade, socia0i!i*a:o e

24

& alfabetizao, por e3emplo, #ue sustenta um sistema opressivo baseado na efici0ncia e no consumo, se transforma na via necess"ria da conscientizao e da doutrinao rebelde. @Pain, 2AA2, $22C. A $artici$a:o do a!#no nas ati-idades esco!ares di/rias , (#nda enta!. Isso o esti #!a e o (a* sentir)se i $ortante, -a!ori*ando s#a a#to)esti a. 4esta forma, o su!eito #ue no aprende no realiza nenhuma das fun)es sociais da educao, acusando sem dvida o fracasso da mesma, mas sucumbindo a esse fracasso. @Pain, 2AA2, $22C. Se"#ndo R#t. Cari0e da Roc.a Dro#et, e Xrea de desen-o!-i ento da Dist<r0ios da A$rendi*a"e , so necess/rios &#e a crian:a ten.a a!"# as ca$acidades 0/sicas $ara a a$rendi*a"e . So e!asH otricidade "era!H ro!ar, sentar, en"atin.ar, andar, correr, #sc#!ar. arre essar, $#!ar, sa!titar, dan:ar, a#to)identi(ica:o, !oca!i*a:o do cor$o es&#e a cor$ora!, a0stra:o do cor$o, (or:a

Xrea de inte"ra:o sensorio otora o# sensorio otri*H e&#i!=0rio e r=t o, or"ani*a:o do cor$o no es$a:o, .a0i!idade $ara rea:;es r/$idas, de destre*a e a"i!idade, discri ina:o t/ti!, sentido de dire:o, !atera!idade, orienta:o no te $o.

Xrea de .a0i!idades $erce$ti-o) otorasH ac#idade a#diti-a, decodi(ica:o a#diti-a, associa:o a#dio-er0a!, (#ndo, e %ria a#diti-a, se&#1ncia a#diti-a, ac#idade -is#a!, coordena:o e e %ria -iso otora, coordena:o #sc#!ar -iso otora (ina, -iso otora, aco $an.a ento -is#ais, discri ina:o -is#a! de (or as, di(erencia:o -is#a! de (i"#ra) e %ria -is#a!, ani$#!a:o -iso otora de (or a e es$a:o, -e!ocidade de a$rendi*a"e inte"ra:o -iso otora, $erce$:;es "#stati-as e o!(ati-as.

Xrea do desen-o!-i ento da !in"#a"e H -oca0#!/rio, (!#1ncia na co #nica:o, artic#!a:o das $a!a-ras.

Xrea das .a0i!idades conceit#aisH conceito de n< ero, c!assi(ica:o, seria:o, in(or a:o "era!, co $reenso.

Xrea de .a0i!idades sociaisH aceita:o socia!, res$ostas anteci$at%rias, 9#!"a ento de -a!or, at#ridade socia!, criati-idade e in-en:o.

2B

A(ir a Dro#et,

Dist<r0ios de A$rendi*a"e

+..., o desenvolvimento ' um processo

cont*nuo. . preciso, portanto, um certo grau de relacionamento entre todas as fun)es, al'm de uma linguagem interior !" ad#uirida, para chegar escrita e leitura... Para a escrita es$ecia! ente ocorrer , necess/ria # a a:o con9#nta das se"#intes a$tid;es, se"#ndo a a#toraH discri ina:o a#diti-a co $osi:o e decodi(ica:o dos sons discri ina:o -is#a! or"ani*a:o e orienta:o dos e!e entos no es$a:o se&W1ncia te $ora! coordena:o dos o-i entos (inos

con.eci ento e contro!e do $r%$rio cor$o no:o de !atera!idade so dia"nosticadas. Sero citadas as

D#rante o $rocesso de a$render, ano a!ias de a$rendi*a"e ais (re&Wentes, se"#ndo 2.B.2 DIS7E6IA F a inca$acidade de a$render a !er de # A dis!e'ia re$resentaria #

in.a -i-1ncia ed#caciona! en&#anto ed#cadoraH

indi-=d#o &#e $oss#i a ca$acidade inte!ect#a! necess/ria.

ti$o es$ecia! de i at#ridade cere0ra!, na &#a! se atrasaria a (#n:o de

recon.eci ento -is#a! e a#diti-o dos s= 0o!os -er0ais. S#a nat#re*a consiste e re!acionada ?s dis!e'ias, # a 0ase ne#ro!%"ica. Parece .a-er no a$ea ento # a /rea es$ec=(ica

as no e'iste sina! de dano cere0ra! e

testes @dis(#n:oC.

Por a!"# a ra*o $arece ocorrer # a !e-e desor"ani*a:o no $rocessa ento de in(or a:;es. E'iste !in"#a"e $ro0!e as de a$rendi*a"e re!acionados a o#tros as$ectos, co o a!tera:;es de

e $rocessa ento de in(or a:;es.

& noo de disle3ia como entidade espec*fica merece uma considerao especial dentro dos problemas de aprendizagem. Na realidade, neste caso pode considerar-se um s% tipo de disle3ia, #ue

2Q

rara vez ocorre, pois se trata de um problema dentro das agnosias, #ue no impede criana ou ao adulto afetado por um processo traum"tico reconhecer os fonemas atrav's da sua grafia. @Pain, 2AA2, $GJC. Atra-,s de todo >I nor a!, co e# est#do $#de o0ser-ar &#e so caracter=sticas da dis!e'iaH dis(#n:o ao n=-e! do Siste a Ner-oso Centra! !enta enta!, no , $ro0!e a e ociona!, no ,

F di(erente de a$rendi*a"e

Dia"n%stico di(=ci! $or&#e , resid#a!H no , de(ici1ncia d,(icit sensoria! e co"niti-o E'iste

#ito desacordo acerca da identi(ica:o da Dis!e'ia #ito. A di(ic#!dade $ode ser ais na escrita o# ais na

As caracter=sticas das crian:as -aria ate /tica

A Associa:o Erasi!eira da Dis!e'ia @AEDC te enta! o# sensoria!. So crian:as de n=-e! as (racassa se $or ser #

a se"#inte $osi:o co e

re!a:o a Dis!e'ia. F

Inca$acidade o# "rande di(ic#!dade $ara a !eit#ra e escrita, no ca#sada es$eci(ica ente $or de(ici1ncia enta! nor a!, &#e -o 0e a!"# as ati-idades esco!ares e crian:as nor ais no c#ra, na !eit#raYescrita. M#itas destas di(ic#!dades a$arece ta 0,

in=cio do $rocesso de a!etra ento, s% &#e estas crian:as !o"o as s#$era , e os dis!,'icos no. Caracteri*a) dist<r0io inde$endente de ca#sas inte!ect#ais, e ocionais o# c#!t#rais, e no te eio de tera$ia ade&#ada. F .eredit/ria, co aior &#e o es&#erdo, a!, de tere incid1ncia ac.ados e 0ora $ossa ser a eni*ado $or aior entre os

eninos, atin"indo cerca de 2JZ da $o$#!a:o. Ne#ro!o"ica ente, e'iste dis!,'ico o !o0o te $ora! direito , a!tera:;es nos cro osso os Q e 2B. Se"#e eYo# escritaH Tera$e#taH Esco!aH A-a!iar, orientar $ais, desen-o!-er # $ro0!e a de 0ase. Orientar a Esco!a e de ais $ro(issionais da e&#i$e. or(o!%"icas @ecto$ias e dis$!asiasC. I/ se sa0e ta 0, &#e a Dis!e'ia te

ostrando &#e no

sido detectadas a!tera:;es

ca#sa "en,tica, $ro-ocada $or

a!"# as s#"est;es de ati-idades de esti #!a:o $ara crian:as co

di(ic#!dades de !eit#ra

tra0a!.o de tera$ia -isando corri"ir o# a eni*ar o

2T

Aco $an.ar a crian:a "!o0a! ente. O0ser-ar o s#r"i ento de di(ic#!dades ines$eradas $ara o desen-o!-i ento nor a!. Enca in.ar a crian:a, caso se9a necess/rio. Estar a0erto ?s orienta:;es de $ro(issionais &#e at#e s#"est;es se $re &#e $oss=-e!. Desen-o!-er ati-idades de esti #!a:o, e $r%$rio da Instit#i:o de Ensino. 2.B.2 S[NDROME DE DF5ICIT DE ATEN34O EM KIPERATILOS Todo esse e# $rocesso de est#do e (e* co $reender &#e de (or a $ec#!iar &#e os est= #!os "era! &#e se9a (aci!itadoras do $rocesso $eda"%"ico co os a!#nos e co!ocar e $r/tica s#as

interessantes, so (i!trados tornando)os conscientes. 8 a (or a:o i at#ra dei'a $assar todo ti$o de est= #!o, i $edindo a (or a:o de # (oco de aten:o.

So sinais de a!erta da (a!ta de aten:o o# di(ic#!dade de concentra:oH dis$ersi-idade, a$arente .i$erati-idade, di(ic#!dade de concentrar)se, di(ic#!dade de anter # a ati-idade e c#rso. in#to de sosse"o ?

Sa0e a&#e!e "arotin.o i $oss=-e!, &#e 0ate nos co!e"#in.as e no d/ # 4evelopmental -s5cholog5 constato# &#e e!e a"e assi $o$#!aridade. Se"#ndo o est#do, os "arotos caracter=sticas (#nda entais $ara #

$ro(essoraN Ti-e a o$ort#nidade de !er # a $es&#isa $#0!icada nos Estados 8nidos $e!o 9orna! $or&#e o co $orta ento a"ressi-o rende # a atit#de ais (este9ados nas esco!as a ericanas t1

Oe'tre a ente anti)socia!P. Essa seria, ao !ado da inte!i"1ncia e da a$tido $ara os es$ortes, # a das enino ser ad irado $e!os co!e"as. .i$erati-o, desatendo o# i $#!si-o.

Essa crian:a $ode estar a$resentando caracter=sticas de # De acordo co

a Associa:o A ericana de Psi&#iatria, OA caracter=stica (#nda enta! do Ki$erati-os @DDAKC , # $adro $ersistente de desaten:o, ais (re&#ente e se-era &#e o ti$ica ente DDAK "era! ente casa e na esco!aC e

Dist<r0io de D,(icit de Aten:o e o0ser-ado e a$resenta de-e indi-=d#os e #

i $#!si-idade eYo# .i$erati-idade)i $#!si-idade &#e , i $#!si-idade, o# desaten:o de-e estar $resentes e $e!o

n=-e! co $ar/-e! de desen-o!-i entoP. Os sinto as de .i$erati-idade, estar $resentes antes dos sete anos. Pessoas co co di(erentes "ra#s de intensidade. Esses $ro0!e as

os tr1s ti$os de $ro0!e as, $or,

enos dois a 0ientes di(erentes @$or e'e $!oH e

de-e .a-er # a c!ara e-id1ncia de inter(er1ncia co o o ade&#ado desen-o!-i ento da (#nciona!idade socia!, acad1 ica o# oc#$aciona!.

2U

A$enas recente ente DDAK (oi recon.ecido co o # e c!=nicos esto se tornando co $orta entais e

dist<r0io distinto, $or,

$ais, ed#cadores

ais atentos e esc!arecidos so0re e!es. DDAK , #

dos dist<r0ios ne#ro) a ocorr1ncia ais

ais (re&Wente ente dia"nosticados na in(+ncia, $assando $e!o $er=odo esco!ar e &#e esti ati-as conser-adoras s#"ere idade esco!ar. O dist<r0io destacado, est/ sendo dia"nosticado

c.e"ando ? -ida ad#!ta. K/ a(ir a:;es &#e re!ata GZ a BZ de todas as crian:as e (re&Wente ente .o9e e

dia &#e ./ # a d,cada atr/s. se di(ic#!tando de-ido ?s discord+ncias so0re s#a

Kistorica ente o dia"n%stico de DDAK te nat#re*aH # a esco!a o# o#tras sit#a:;es onde (ora so0re a de(ini:o do DDAK ta 0, =ni a e dis(#n:o cere0ra! crian:as &#e tin.a ani(estara a!"# a cone'o co

dist<r0io cere0ra! 0io!%"ico o# # a res$osta co $orta enta! a certos a 0ientes, tais co o co!ocadas de andas so0re a crian:a. A (a!ta de concord+ncia #ti!i*ados $ara cate"ori*ar contri0#i# $ara a contro-,rsia. Conceitos tais co o !eso cere0ra! aioria dos $ri eiros ter os associados aos dia"n%sticos $arte ao (ato de &#e crian:as e sido de onstrada ostra-a )se (re&Wente ente i $#!si-as,

=ni a so a$enas a!"#ns dos ter os &#e (ora o dist<r0io. A $ro0!e as ne#ro!%"icos. Isto de-e#)se e ti$o de !eso no c,re0ro

ad#!tos &#e tin.a $ara a

so(rido a!"#

.i$erati-as e (aci! ente distra=-eis. Entretando, nen.# a de(ici1ncia ne#ro!%"ica te aioria das crian:as co DDAK, ne e'iste &#a!&#er doen:a %0-ia.

Ao !on"o do te $o o (oco de aten:o desaten:o, i $#!si-idade e .i$erati-idade.

#do# $ara o $ro0!e a a$resentado $or essas crian:asH

O DDAK de-e)se ao (ato de &#e est/ direta ente re!acionado ? esco!a. F,

#itas -e*es, o

res$ons/-e! $e!o 0ai'o rendi ento esco!ar, &#e ocasiona re$et1ncias e $ro0!e as s,rios de a$rendi*a"e . M#itas das crian:as rot#!adas de Oendia0radas, deso0edientes o# -a"aisP $ode $ode no ter esse co $orta ento $or !i-re e es$ont+nea -ontade, des$eito da inte!i"1ncia &#e carre"a, (a* co &#ando !.e diri"e a $a!a-ra. Essas caracter=sticas so $ais e $ro(essores. na carteira, corre e $#!a co o se ais ser, na -erdade,

.i$erati-as. O "aroto &#e rece0e s#s$ens;es, notas 0ai'as e c.e"a a ser con-idado a se retiar do co!,"io as $or # a a!tera:o cere0ra! &#e, a eninas. So a&#e!as &#e esto enos &#e rea!i*e &#a!&#er tare(a anti)socia! e $arece no o#-ir ais co #ns e

se $re no mundo da lua, e, &#ando os sinto as de .i$erati-idade no so $ron#nciados, e!as so dia"nosticadas $or no inco odare

As crian:as .i$erati-as e i $#!si-as &#e se re e'e ti-esse O# (o"#eteP nas costas, (a!a se $e!os co!e"as, aca0a (re&W1ncia.

$arar e interro $e

con-ersas. I $o$#!ares e re9eitadas

sendo enca in.adadas $ara orienta:o $sico$eda"%"ica o# $sico!%"ica co

2A

Os es$ecia!istas a!erta i $ort+ncia de # dia"n%stico

&#e ne

todas as crian:as a"itadas so(re dados da esco!a, de casa e #

de .i$erati-idade. A .ist%rico (a i!iar ,

,dico co

(#nda enta! $ara di(erenciar o DDAK de si $!es in&#ieta:;es da in(+ncia. As tera$ias entra ada$tare trata ento e e cena $ara a9#dar crian:as a se a#to-a!ori*ar e encontrar a!ternati-as $ara se

socia! ente. A !#dotera$ia, a $sico$eda"o"ia, o $sicodra a so t,cnicas #ti!i*adas no crian:as .i$erati-as. co o as ostra &#e # a $arce!a i $ortante de est#dantes so(re

M#dar de esco!a $arece ser &#ase # a rotina $ara crian:as .i$erati-as. E, assi estat=sticas internacionais, as $es&#isas re"ionais desse a!. 8 a $es&#isa e crian:as entre Q e 22 anos so(re de DDAK.

2UJ co!,"ios da Para=0a, entre 2AA4 e 2AAB, con(ir o# &#e G,GZ das

A e'$eri1ncia c!=nica dos $ro(issionais de sa<de ta 0, .i$erati-o e esco!as e'$eri entais o# es$ecia!i*adas.

a$onta as conse&#1ncias de se ter # aco!.idos e

sa!a de a#!aH so (re&Wente ente re9eitados $e!o ensino tradiciona! e aca0a

O#tro a"ra-ante a$resentado , a discri ina:o das di(eren:as. As crian:as t1 a"ressi-os, so $o#co to!erados. As esco!as, e "era!, !ida a! co

de se ada$tar a # arca de

$adro esta0e!ecido de co $orta ento. Na esco!a, co $orta entos di(erentes, so0 a

o $ro0!e a $or descon.eci ento do transtorno, $e!o e'cesso $ro(issionais co o $sico$eda"o"os e $sico!%"os $ara

de nor a!i*a:o e $e!a (a!ta de $arceria co

aco $an.ar a e-o!#:o desses a!#nos e orientar $ais e $ro(essores. F a esco!a, antes es o dos $ais, &#e nota &#e a!"o est/ errado. A!, torno de!e. de $erce0er o

co $ro eti ento no est#do, a esco!a , co $orta ento da crian:a e (#nciona e O .i$erati-o no a$rende

enos $er issi-a do &#e a (a =!ia, &#e aca0a $or a0sor-er o

enosM a$rende de s#a $r%$ria (or a di(erenciada.

O ensino indi-id#a!i*ado, &#e $riori*a as $otencia!idades de cada crian:a, a9#da a!#nos .i$erati-os a encontrar no-as rotas de a$rendi*a"e . >#ando a crian:a atin"e cinco anos, de-e ser (eita # a tria"e $ara sa0er co o est/ s#a

ca$acidade -is#a!, a#diti-a e de co #nica:o. Se (or detectado $ro0!e as de aten:o, de-e ser est#dado

2J

&#ais os ca in.os e $eda"%"icas &#e se9a

&#e e!a ter/

ais (aci!idade de a$rendi*a"e

e criar a!ternati-as e estrat,"ias

ais ade&#adas ao esti!o co"niti-o desse a!#no.

Co o sa0er se a crian:a , .i$erati-a, desatenta eYo# i $#!si-aN A crian:a de-e a$resentar no enos seis =ni o seis dos sinto as descritos nos itens a0ai'o, d#rante $e!o deta!.es o# erro $or desc#idoM di(ic#!dade e a $a!a-ra direta enteM no se"#e or"ani*ar tare(as es(or:o enta! constante @co o eses, antes dos sete anos de idade $ara &#e $ossa ser !e-antada .iU$%tese e s#s$eita de tare(as o# 9o"osM desaten:o &#ando !.e diri"e desen-o!-er tare(as &#e e'i9a

.i$erati-idade. So e!asH desaten:o, (a!ta de aten:o e anter a aten:o e instr#:;es e (a!.a e

ter inar os de-eres da esco!a o# tare(as rotineirasM di(ic#!dade e

e ati-idadesM re!#t+ncia o# des"osto e

tra0a!.os esco!ares e !i:;es de casaCM (aci!idade e e'e)se na cadeira, 0a!an:a os $,s, a#!a o# e e o#tras sit#a:;es e o-i enta as

$erder o09etos necess/rios $ara tare(as esco!ares o# os, !e-anta)se da cadeira co (re&W1ncia na sa!a de si!1ncioM $arece

ati-idades @ ateria! esco!ar, 0rin&#edosCM distra:o, es&#eci ento de ati-idades di/riasM in&#ieta:oH &#e se es$eraria &#e $er anecesse sentadaM corre o# $#!a e'cessi-a ente $artici$ar de 9o"os o# ati-idade de !a*er e

sit#a:;es ina$ro$riadasM di(ic#!dade e

estar se $re a O i! $or .oraP o# a Otodo o -a$orPM (a!a incessante enteM cost# a interro $er con-ersas e no es$era &#e ter ine (rases $ara res$ond1)!asM no sa0e es$erar s#a -e* nos 9o"os, 0rincadeiras e nas (i!asM interro $e ass#ntos e (a* $er"#ntas antes da .ora. Para !idar co crian:as .i$erati-as, desatentas o# i $#!si-as , $reciso, e , sa!a de a#!aH aior.

E-itar co!ocar os a!#nos nos cantos da sa!a, onde a re-er0era:o do so E!es de-e 5a*er co (icar nas $ri eiras carteiras das (i!eiras do centro da c!asse.

&#e a rotina na c!asse se9a c!ara e $re-is=-e!. M#dan:as de rotina so di(=ceis de sere co o#tros est= #!os.

a9#stadas $ara essas crian:as. A(ast/)!as de $ortas e 9ane!as, $ara e-itar &#e se distraia

Dei'/)!as $erto de (ontes de !#*, $ara $oder en'er"/)!as 0e . No (a!ar de costas, antendo se $re o contato -is#a!. -e* de concentrar o es o ti$o de

Interca!ar ati-idades de a!to e 0ai'o interesse d#rante o dia, e tare(a e # s% $er=odo.

Re$etir ordens e instr#:;es, (a*er (rases c#rtas e $edir ao a!#no $ara re$et=)!as, certi(icando)se de &#e e!e entende#. Proc#rar dar s#$er-iso adiciona! a$ro-eitando inter-a!os entre a#!as o# d#rante tare(as !on"as e re#ni;es.

22

Per itir

o-i ento na sa!a de a#!a. Pedir ? crian:a $ara 0#scar

ateriais, a$a"ar o &#adro ne"ro, ais a"itada e rec#$erar o andando

reco!.er tra0a!.os. Assi , e!a $ode sair da sa!a &#ando esti-er a#tocontro!e. Estar se $re e contato co

os $ais, anotar no caderno do a!#no tare(as esco!ares, as anota:;es.

0i!.etes di/rios o# se anais e $edir aos $ais &#e !eia

O a!#no de-e ter re(or:os $ositi-os &#ando (or 0e )s#cedido. Isso a9#da a e!e-ar s#a a#to)esti a. Proc#rar e!o"iar e incenti-ar o &#e a&#e!e a!#no te Crian:as .i$erati-as $rod#*e a!#nos , o E ais indicado. e!.or e de 0o e -a!ioso. $ro(essor $ara cada oito sa!as de a#!a $e&#enas. 8

casa, os $ais de-e H $o#co ais a!to e dar 1n(ase ?s $a!a-ras ais i $ortantes, &#e desi"ne te $o, es$a:o

5a!ar # e

odo, co o $or e'e $!oH & lio ' para amanh. es o te $o.

Ser 0re-e e e-itar dar -/rias ordens ao

No $edir (a*er a!"o "ritando de o#tro cR odo da casa. E!as no -o atend1)!o. Para c.a ar aten:o do (i!.o, tocar no o 0ro de!e. Pre$arar # esco!ares. Se"#ndo est#do &#e desen-o!-i so0re .i$erati-idade, ./ a!"#ns o09eti-os $ara inte"rar a crian:a !oca! de est#do ade&#ado, co .or/rios e rotinas esta0e!ecidas $ara (a*er as tare(as

.i$erati-a ? sociedadeH inte"rar a crian:a .i$erati-a, desatenta o# i $#!si-a no + 0ito socia! e atender s#as necessidadesM co $reender s#as ansiedadesM conceit#ar o ter o Ki$erati-idadeM indicar a!ternati-as no tra0a!.o $eda"%"ico e $sico$eda"%"ico co no + 0ito esco!ar. Para !idar co o $ro0!e a da Ki$erati-idade !i"ada ao D,(icit de Aten:o, se"#e a0ai'o cin&Wenta e!.or ad inistra:o da sit#a:o, se"#ndo Ed\ard M. crian:as .i$erati-as, desatentas o# i $#!si-asM conceit#ar o ter o Dist<r0io de D,(icit de Aten:oM a$resentar dicas $ara a:o $r/tica $eda"%"ica e $sico$eda"%"ica

dicas $ara o $ro(essor, no int#ito de o0ter Ka!!o\e!! ] Io.n I. Rate^H

2. Antes de t#do, ten.a certe*a de &#e o &#e est/ !idando , D,(icit de Aten:o e De(initi-a ente no , tare(a dos $ro(essores dia"nostic/)!a, Es$eci(ica ente ten.a certe*a de &#e a!"#, ten.a certe*a ta 0, de &#e o#tros $ro0!e as ,dicos ten.a

Ki$erati-os.

as o ed#cador $ode e de-e &#estionar. sido reso!-idos. Ten.a certe*a de &#e

ten.a testado a a#di:o e a -iso da crian:a recente ente e

22

# a a-a!ia:o ade&#ada (oi (eita. Contin#e &#estionando at, &#e se sinta con-encido. A res$onsa0i!idade disso t#do , dos $ais e no dos $ro(essores, 2. Ser # as o $ro(essor $ode contri0#ir $ara o $rocesso.

$ro(essor na sa!a de a#!a onde ./ d#as o# tr1s crian:as .i$ertati-as $ode ser o a$oio da esco!a e dos $ais. Ten.a $ro0!e a as a (or a:o da $essoa no , con.eci ento a &#a! -oc1 $ossa cons#!tar &#ando ti-er #

e'tre a ente cansati-o. Ten.a certe*a de &#e -oc1 $ode e te certe*a de &#e ./ # a $essoa co

@$eda"o"o, $sic%!o"o, $sico$eda"o"o, assistente socia!, $ediatraC rea! ente i $ortante. O &#e i $orta , &#e e!e o# e!a con.e:a rec#rsos de # a sa!a de a#!a e $ossa (a!ar co co -oc1. Ten.a certe*a de &#e os co!e"as $ode G. Con.e:a se#s !i ites. No ten.a ser # es$ecia!ista e necess/rio. a9#dar -oc1.

#ito so0re .i$erati-idade, con.e:a os

c!are*a. Ten.a certe*a de &#e os $ais esto tra0a!.ando

edo de $edir a9#da. Loc1, co o $ro(essor, no $ode &#erer $edir a9#da &#ando ac.ar

.i$erati-idade. Loc1 de-e sentir)se con(ort/-e! e

4. Per"#nte ? crian:a o &#e $ode a9#dar. Estas crian:as so se $re di*er a (or a so*in.o co ais (/ci! de a$render, se -oc1 $er"#ntar. E!as (ica a crian:a e $er"#ntar a e!a co o $ode a$render do in(or a:o -o!#ntaria ente $or&#e isto $ode ser a!"o

#ito int#iti-as. E!as sa0e o(erecer

nor a! ente te erosas e

#ito o#sado o# e'tra-a"ante. Mas tente sentar e!.or. O e!.or es$ecia!ista $ara di*er &#e s#as o$ini;es so ais -e!.as, ten.a certe*a

co o a crian:a a$rende , a $r%$ria crian:a. F ass#stadora a (re&W1ncia co i"noradas o# no so so!icitadas. A!, ais, es$ecia! ente co crian:as de &#e e!a entende o &#e , .i$erati-idade. Isto -ai a9#dar B. 7e 0re)se de &#e as crian:as co Crian:as co necessita esse $ro0!e a se 0ene(icia #ito o se# tra0a!.o.

.i$erati-idade necessita enor e ente &#anto te

de estr#t#ra:o. E!as $recisa es o. 5a:a !istas.

estr#t#rar o a 0iente e'terno, 9/ &#e no $ode &#ando se $erde

se estr#t#rar interna ente $or isso

# a ta0e!a o# !ista $ara cons#!tar de diretri*es. E!as $recisa de

no &#e esto (a*endo. E!as necessita de or"ani*a:o.

de a!"o $ara (a*1)!as !e 0rar das coisas. E!as

de $re-is;es. E!as necessita

de re$eti:;es. E!as necessita

!i ites. E!as $recisa

Q. 7e 0re)se da $arte e ociona! do a$rendi*ado. Estas crian:as necessita t,dio e

de #

a$oio es$ecia!

$ara encontrar $ra*er na sa!a de a#!a. Do =nio ao in-,s de (a!.as e (r#stra:;es. E'cita:o ao in-,s de edo. F essencia! $restar aten:o as e o:;es en-o!-idas no $rocesso de a$rendi*a"e . T. Esta0e!e:a re"ras. Ten.a)as $or escrito e (/ceis de sere sa0endo o &#e , es$erado de!as. !idas. As crian:as se sentiro se"#ras

2G

U. Re$ita as diretri*es. Escre-a as diretri*es. 5a!e das diretri*es. Pessoas co necessita o#-ir as coisas ais de # a -e*.

.i$erati-idade

A. O!.e se $re nos o!.os. Loc1 $ode Otra*er de -o!taP # a crian:a .i$erati-a atra-,s dos o!.os nos o!.os. 5a:a isto se $re. 8 o!.ar $ode tirar # a crian:a do se# de-aneio o# dar)!.e !i0erdade $ara (a*er # a $er"#nta o# a$enas dar)!.e se"#ran:a si!enciosa ente. 2J. Na sa!a de a#!a co!o&#e a crian:a sentada $r%'i a ? s#a esa o# $r%'i a de onde -oc1 (ica a

aior $arte do te $o. Isto a9#da a e-itar a distra:o &#e $re9#dica tanto estas crian:as. 22. Esta0e!e:a !i ites, (ronteiras. Isto de-e ser de-a"ar e co $arar. Estas disc#ss;es !on"as so a$enas di-erso. Se9a (ir e. 22. Pre-e9a o a crian:a. A!tera:;es e /'i o &#e $#der. Co!o&#e o $!ano no &#adro o# na os #dan:as se a-iso $r,-io so edida e esa da crian:a. 5a!e de!a #itos a-isos e $re$are a ca! a, no de odo $#niti-o. 5a:a

isto consistente ente, $re-ia ente, i ediata ente e .onesta ente. No se9a co $!icado, (a!ando se

(re&Wente ente. Se -oc1 (or a!ter/)!o, co o (a*e no:o das coisas. Ten.a #

e!.ores $ro(essores, (a:a #dan:as co a

#ito di(=ceis $ara estas crian:as. E!as $erde &#e a .ora (or se a$ro'i ando.

c#idado es$ecia! e $re$are as

aior anteced1ncia $oss=-e!.

A-ise o &#e -ai acontecer e re$ita os a-isos a 2G. Tente a9#dar as crian:as a (a*ere $ara e-itar # dos

a $r%$ria $ro"ra a:o $ara de$ois da a#!a, es(or:ando)se

aiores $ro0!e as dos .i$erati-osH a $rocrastina:o.

24. E!i ine o# red#*a a (re&W1ncia dos testes de te $o. No ./ "rande -a!or ed#caciona! e e!es de(initi-a ente no $ossi0i!ita ?s crian:as .i$erati-as ostrare o &#e sa0e .

2B. Pro$icie # a es$,cie de O-/!-#!a de esca$eP, co o $or e'e $!o, sair da sa!a de a#!a $or a!"#ns instantes. Se isto $#der ser (eito dentro das re"ras da esco!a, $oder/ $er itir ? crian:a dei'ar a sa!a de a#!a ao in-,s de se des!i"ar de!a e, (a*endo isto, co e:a a a$render i $ortantes o0ser-a:o e a#to) onitora ento. 2Q. Proc#re a &#a!idade ao in-,s de &#antidade dos de-eres de casa. Crian:as .i$erati-as (re&Wente ente necessita e!as $ode . de # a car"a red#*ida. En&#anto esto a$rendendo os conceitos, e!as de-e es o te $o de est#do e no -o $rod#*ir ne ais, ne enos do &#e ser !i-res. E!as -o #ti!i*ar o eio de a#to)

24

2T. Monitore o $ro"resso (re&Wente ente. Crian:as .i$erati-as se 0ene(icia (re&Wente retorno do se# res#!tado. Isto a9#da a es$erado e se e!es esto atin"indo as s#as 2U. Di-ida as "randes tare(as e etas, e $ode ser tare(as #ito encora9ador.

enor e ente co

ant1)!as na !in.a, $ossi0i!ita a e!es sa0er o &#e ,

enores. Esta , # a das

ais i $ortantes t,cnicas de a# a ais

ensino das crian:as .i$erati-as. Grandes tare(as a0a(a

ra$ida ente as crian:as e e!as rec#a

res$osta e ociona! do ti$o eu nunca vou ser capaz de fazer isto. Atra-,s da di-iso de tare(as a0a(ado. E "era! estas crian:as $ode (a*er #ito

si $!es, cada $arte $e&#ena o s#(iciente $ara ser (aci! ente tra0a!.ada, a crian:a (o"e da sensa:o de ais do &#e e!as $ensa . Pe!a di-iso de tare(as o es a a s#a ca$acidade. Co as crian:as os ais #itas $ro(essor $ode $er itir ? crian:a &#e de onstre $ara si enores isto $ode a9#dar o#tras -e!.os, $ode a9#dar as atit#des $ro-ocadoras &#e e!as t1

#ito a e-itar acessos de (<ria $e!a (r#stra:o anteci$ada. E co

(re&Wente ente. E isto -ai a9#dar de

aneiras ta 0, . Loc1 de-e (a*er isto d#rante todo o te $o. 2A. Per ita)se 0rincar e di-ertir. Se9a e'tra-a"ante, no se9a nor a!. 5a:a do se# dia # a

no-idade. Crian:as .i$erati-as adora a9#da a 0rincar. E aci a de t#do, e!as detesta

no-idades. E!as res$onde ser

as no-idades co

ent#sias o. Isto coisas

anter a aten:o, tanto a de!as &#anto a s#a. Estas crian:as so c.eias de -ida, e!as adora o!estadas. M#itos dos trata entos $ara e!as en-o!-e ostrar a e!as &#e estas coisas no esto

c.atas, co o estr#t#ras, $ro"ra as, !istas e re"ras. Loc1 de-e $oder/ a9#dar #ito.

necessaria ente !i"adas as $essoas, $ro(essores o# a#!as 0anais. Se -oc1, ?s -e*es, se (i*er de O0o0oP

2J. No-a ente, c#idado co $ode ser &#ei ada. Loc1 te caos na sa!a de a#!a, , #

a s#$eresti #!a:o. Co o #

0arro de -aso no (orno, a crian:a e!.or aneira de !idar co o

&#e estar $re$arado $ara red#*ir o ca!or. A

$ri eiro !#"ar, a $re-en:o. co o

22. Es(orce)se e no se d1 $or satis(eito, tanto &#anto $#der. Estas crian:as con-i-e (racasso, e $recisa a0sor-e e cresce en(ati*adoH estas crian:as $recisa co isto. E se e se 0ene(icia co os e!o"ios. E!as adora e

de t#do de $ositi-o &#e -oc1 $#der o(erecer. O (racasso no $ode ser s#$er o encora9a ento. E!as ais de-astador isto e!as retrocede #rc.a . 5re&Wente ente o

as$ecto do .i$erati-o no , a .i$erati-idade $ro$ria ente dita e si a!i ente estas crian:as co 22. A a# entar a encora9a ento e e!o"ios.

o $re9#=*o ? a#to)esti a. Ento,

e %ria , (re&Wente ente # e %ria.

$ro0!e a $ara e!as. Ensine a e!as $e&#enas coisas co o #ito a

carto de !e 0retes. >#a!&#er coisa &#e -oc1 in-entar, ri as, c%di"os, dicas, $ode a9#dar

2B

2G. 8se res# os. Ensine res# indo. Ensine se crian:as .i$erati-as, as, # a -e* a$rendidas, $ode

$ro(#ndidade. Estas t,cnicas no so (/ceis $ara a9#dar #ito as crian:as a estr#t#rar e o!dar o

&#e est/ sendo ensinado, do 9eito &#e , ensinado. Isto -ai a9#dar a dar ? crian:a o senti ento de do =nio d#rante o $rocesso de a$rendi*a"e , &#e , o &#e e!as $recisa , e no a $o0re sensa:o de (#ti!idade &#e #itas -e*es de(ine a e o:o do $rocesso de a$rendi*a"e destas crian:as. #itas crian:as co .i$erati-idade a$rende

24. A-ise so0re o &#e -ai (a!ar antes de (a!ar. I/ &#e $oder/ ser de

e!.or -is#a! ente do &#e $e!a -o*, se -oc1 $#der escre-er o &#e ser/ (a!ado e co o ser/ (a!ado, isto #ita a9#da. Este ti$o de estr#t#ra:o $;e as id,ias no !#"ar.

2B. Si $!i(i&#e as instr#:;es. Si $!i(i&#e as o$:;es. Si $!i(i&#e a $ro"ra a:o. O $a!a-reado ais si $!es ser/ !in"#a"e ais (aci! ente co $reendido. 8se # a !in"#a"e co!orida. Assi co o as cores, a co!orida $rende aten:o.

2Q. Acost# e)se a dar retorno, no &#e a9#da a crian:a tornar)se a#to)o0ser-adora. Crian:as .i$erati-as tende te a no ser a#to)o0ser-adora. E!as nor a! ente no te id,ia de co o -o o# co o se co $ortado. Tente in(or /)!as de odo constr#ti-o. 5a:a $er"#ntas co oH 6oc0 sabe o #ue fez7 a a#to)o0ser-a:o.

8omo voc0 acha #ue poderia ter dito isto de maneira diferente7 6oc0 acha #ue a#uela menina ficou triste #uando voc0 disse o #ue disse7 5a:a $er"#ntas &#e $ro o-a 2T. Mostre as e'$ectati-as e'$!icita ente. 2U. 8 siste a de $ontos , # a $ossi0i!idade de #dar $arte do co $orta ento @siste a de #ito 0e ?s reco $ensas e

reco $ensa $ara as crian:as

enoresC. Crian:as .i$erati-as res$onde

incenti-os. M#itas de!as so $e&#enos e $reendedores. 2A. Se a crian:a $arece ter $ro0!e as co as dicas sociais @!in"#a"e do cor$o, to de -o*, etcC

tente discreta ente o(erecer sinais es$ec=(icos e e'$!=citos, co o # a es$,cie de treina ento socia!. Por e'e $!o, di"a antes de contar a sua hist%ria, procure ouvir primeiro a dos outros o# olhe para a pessoa en#uanto ela est" falando. GJ. A$!i&#e testes de .a0i!idades. G2. 5a:a a crian:a se sentir en-o!-ida nas ati-idades &#e rea!i*a . Isto -ai .i$erati-o. oti-/)!a a9#dando o

2Q

G2. Se$are $ares o# trios o# at, Loc1 de-er/ (a*er #itos arran9os.

es o "r#$os inteiros de crian:as &#e no se do 0e

9#ntas.

GG. 5i&#e atento ? inte"ra:o. Estas crian:as $recisa se sinta ent#r adas, se sentiro oti-adas e (icaro

se sentir ent#r adas e inte"radas. To !o"o

ais sintoni*adas.

G4. Se $re &#e $oss=-e!, de-o!-a as res$onsa0i!idade ? crian:a. GB. E'$eri ente # caderno escola-casa-escola. Isto $ode contri0#ir rea! ente $ara a co #nica:o $ais)$ro(essores e e-itar re#ni;es de crises. Isto a9#da ainda o (re&Wente retorno de in(or a:o &#e a crian:a $recisa. GQ. Tente #ti!i*ar re!at%rios di/rios de a-a!ia:o. GT. Incenti-e # a estr#t#ra do ti$o a#to)a-a!ia:o. Troca de id,ias de$ois da a#!a $ode a9#dar. 8ti!i*e ta 0, os inter-a!os de a#!a. sa0er co anteced1ncia o &#e -ai n# i $re-isto, isto

GU. Pre$are)se $ara i $re-istos. Estas crian:as necessita acontecer, de odo &#e $ossa $ode e-itar e'cita:o e in&#ieta:o.

se $re$arar. Se e!as, de re$ente, se encontrare

GA. E!o"ios, (ir e*a, a$ro-a:o, encora9a ento e s#$ri ento de senti entos $ositi-os so (#nda entais. 4J. Co as crian:as ais -e!.as, (a:a co e!.or. #ito di(=ci! $ara estas crian:as. Desen-o!-a a!ternati-as. Ensine &#e escre-a $e&#enas notas $ara e!as as ta 0, es as, $ara o &#e e!as

!e 0r/)!os das coisas. Essencia! ente, e!as anota $ensa . Isto $ode a9#d/)!as a o#-ir 42. Escre-er a

no a$enas o &#e , dito

o ?s -e*es ,

co o #ti!i*ar tec!ados. 5a:a ditados. A$!i&#e testes orais. 42. Se9a co o # aestroH ten.a a aten:o da or&#estra antes de co e:ar. Loc1 $ode #ti!i*ar do

si!1ncio o# 0ater o se# "i* o# r,"#a $ara (a*er isto. Manten.a a t#r a atenta, a$ontando di(erentes $artes da sa!a co o se $recisasse da a9#da de!es. 4G. Se $re &#e $oss=-e!, $re$are $ara &#e cada a!#no ten.a # te a, isso (a* &#e as crian:as se inte"re . co $an.eiro de est#do $ara cada

2T

44. E'$!i&#e e d1 o trata ento nor a! a (i 4B. Re<na)se co crises e $ro0!e as. 4Q. Incenti-e a !eit#ra e -o* a!ta. 7er e

de e-itar #

esti" a.

os $ais (re&Wente ente. E-ite o -e!.o siste a de se re#nir a$enas $ara reso!-er

-o* a!ta na sa!a de a#!a tanto &#anto (or $oss=-e! ,

(#nda enta!. 5a:a a crian:a recontar .ist%rias. A9#de a crian:a a (a!ar $or t%$icos. 4T. Re$etir tare(as a9#da o .i$erati-o no se# dia)a)dia. 4U. 8 dos e!.ores trata entos $ara .i$erati-os , o e'erc=cio (=sico. E'erc=cios $esados so

s#"eridos, $ois a "in/stica a9#da a !i0erar o e'cesso de ener"ia, a9#da a concentrar a aten:o, esti #!a certos .or Rnios e ne#rRnios &#e so 0en,(icos. E ainda , di-ertido. Asse"#re)se de &#e os e'erc=cios se9a rea! ente di-ertidos, $or&#e deste 4A. Co os a!#nos odo a crian:a contin#ar/ (a*endo $ara o resto da -ida.

ais -e!.os, a $re$ara:o $ara a a#!a de-e ser (eita antes de entrar na sa!a. A # certo dia e o ateria! &#e

e!.or id,ia , &#e a crian:a 9/ sai0a o &#e -ai ser disc#tido e $ro-a-e! ente ser/ #ti!i*ado. BJ. Este9a se $re atenta ?s dicas do o ento. Estas crian:as so

#ito

ais ta!entosas e art=sticas .# or. E!as tende a ser

do &#e $arece . E!as so c.eias de criati-idade, a!e"ria, es$ontaneidade e 0o resistentes, se $re a"arradas ao $assado. E!as tende a!"#, . E!as nor a! ente t1 a!"o es$ecia! &#e en"randece &#a!&#er coisa e

a ser "enerosas de es$=rito, (e!i*es de $oder a9#dar &#e esto en-o!-idas.

2U

METODOLOGIA DE TRABALHO SUGESTES DE RECURSOS FACILITADORES DE APRENDIZAGEM


Materia! de C#isenaire Materia! Do#rado Montessoriano

A$resentarei nesse

o ento, d#as s#"est;es de rec#rsos (aci!itadores de a$rendi*a"e . So e!esH

Materia! de C#isenaire e Materia! Do#rado Montessoriano. O& fim de esclarecer o alcance das t'cnicas psicopedag%gicas aplicadas aos problemas de aprendizagem, conv'm diferenciar os problemas de aprendizagem, tanto dos problemas de n*vel como da#ueles e3clusivamente escolares9 e por outro lado estabelecer a diferena entre a perspectiva psicopedagogia e estritamente pedag%gica. @Pain, 2AA2, $2GC. G.2 MATERIA7 DE C8ISENAIRE Se"#ndo est#dos &#e desen-o!-i, o Materia! de C#isenaire , #ti!i*ado desde 2AQ2 sendo # rec#rso (aci!itador $ara o ensino da Mate /tica, a!, re!aciona!. O ateria! de C#isenaire, idea!i*ado $e!o $ro(essor, <sico e ate /tico Geor"es C#isenaire, (oi O0arrasP. de o#tros. F # # ateria! &#e, $e!o se# -a!or, $ensa ento $ro$orciona aos a!#nos e'$eri1ncia &#e !.es $ossi0i!ita cresci ento $r%$rio e

a $!iado e $ro$a"ado $e!o

ate /tico, $sic%!o"o e ed#cador Ca!e0 Gatte"no. F constit#=do $or $ris as

co!oridos, de 0ases &#adrian"#!ares de 2 cent= etro &#adrados, os &#ais as crian:as deno ina

2A

A cada 0arra $ode os associar #

dos de* $ri eiros n< eros, se es a cor te

&#e este9a

deno inadas as

#nidades &#e as co $;e . Todas as 0arras da Co esse

i"#a! co $ri ento. e Mate /tica desde a Ed#ca:o

ateria!, $ode)se desen-o!-er a$rendi*a"e ateria!

Materna! at, n=-eis s#$eriores. F # #!ti$!icidade de conceitos O ate /ticos.

#!ti-a!ente, &#e $ro$orciona e!a0ora:o, $es&#isa e

$er ite ? crian:a esta0e!ecer re!a:;es. K/ re!a:;es entre as $e:as &#e o co $;e , s#"erindo # a ateria! de C#isenaire constit#i # todo o dos e'e $!os ateria! did/tico ais si"ni(icati-os dos caracteres de oderno. 7e-a o a!#no a e'$eri entar, a

#!ti-a!1ncia e dina is o e'i"idos e desco0rir as -erdades

ate /ticas atra-,s da in-esti"a:o. esse ateria!, a(ir a &#e e'iste # crian:as (a*e n=-eis os &#ais n%s di(ici! ente

O a#tor desse rec#rso o0ser-o#, atra-,s do tra0a!.o co di/!o"o da crian:a co $oder=a os di-isar. O desco0ertas dentro do se# $r%$rio rit o de a$rendi*a"e

as 0arras, sensi-e! ente caracteri*ado $e!a criati-idade. As e atin"e

ateria! de C#isenaire , constit#=do de cin&Wenta e cinco $e:as sendoH &#in*e 0arrin.as de cor

0ranca, de* 0arrin.as de cor -er e!.a, seis 0arrin.as de cor -erde c!ara, cinco 0arrin.as de cor ro'a, &#atro 0arrin.as de cor a are!a, &#atro 0arrin.as de cor -erde esc#ra, tr1s 0arrin.as de cor $reta, tr1s 0arrin.as de cor arro , tr1s 0arrin.as de cor a*#!, d#as 0arrin.as de cor !aran9a. n# era!. Le9aH

Cada cor caracteri*a #

GJ

O $ro(essor $oder/ constr#ir as 0arrin.as e F# conta"e

$a$e! carto o# e

carto!ina co!orida.

ateria! &#e $er ite o desen-o!-i ento do $oder criati-o e ser-e $ara iniciar a crian:a na ate /ticas. ateria! concreto en&#anto a crian:a necessitar. No o ento e

e nas o$era:;es

So ente de-er/ ser #sado esse de-er/ orient/)!o neste sentido.

&#e o a!#no $erce0er a $ossi0i!idade de se des$render do concreto e c.e"ar ? a0stra:o, o $ro(essor

Se"#e s#"est;es de ati-idades &#e $ode de a$rendi*a"e H

ser a$!icadas co

a #ti!i*a:o desse rec#rso (aci!itador

A crian:a $ode ser esti #!ada a constr#ir !i-re enteH aC .ori*ontais tren*in.o, casin.a... 0C so0re$ondo $e:as (o"#eirin.as, $i!.as, cC co $actas escadin.as, osaicos,... constr#ir, no int#ito do con.eci ento do ateria! e ontes, $ontes, #ros,...

A $ro(essora e aos a!#nos $ode recon.eci ento e identi(ica:o de coresH aC # tren*in.o co

0arrin.as de cores i"#ais

0C #

tren*in.o co

$e:as de d#as cores o# co

cores di(erentes

cC #

cercado co

0arrin.as de deter inadas cores

G2

dC Constr#ir #

cercado, a!ternando as 0arrin.as c#9as cores se dese9a (i'ar

F interessante &#e o $ro(essor esti #!e os a!#nos co "rande, aior, $e&#eno, enor, ais c#rto, ais co $rido, to

9o"os $ara a a&#isi:o do -oca0#!/rio aior &#anto. es a cor

To ando # a 0arrin.a, o $ro(essor $oder/ so!icitar ao a!#no &#e !e-ante 0arrin.as da e aior o# enor do &#e a 0arrin.a &#e e!e ostra aos a!#nos,

Dada # a 0arrin.a, &#e no se9a a 0ranca, o a!#no $ode ser esti #!ado a $roc#rar d#as o#tras, &#e co!ocadas $onta a $onta, a re$rod#*a .

Constr#=da # a escadin.a e retirada # a 0arrin.a, se &#e (a!ta.

&#e a crian:a -e9a, e!a de-er/ di*er &#a! a

O a!#no $oder/ rea!i*ar ati-idade de re!a:o cor)n< eroH

G2

A cada 0arrin.a se associa # _ 2 _ 2

n< ero

Re(a*)se a escadin.a, deno inado as 0arrin.as atra-,s dos s= 0o!osH 2, 2, G, 4, etc.

Pode

ser criadas ati-idades so0re e'erc=cios de co $osi:o e deco $osi:oH

_A

_T

_Q

_B

aC Dada a 0arrin.a 2, co $or a 0arrin.a 2

0C Co $or a 0arrin.a 4, co

a 0arrin.a 2

GG

cC Co $or a 0arrin.a U, co

a 0arrin.a 2

dC Co $or a 0arrin.a 4, co

a 0arrin.a 2

eC Co $or a 0arrin.a Q, co

a 0arrin.a 2, 2 e G

(C Co $or a 0arrin.a G, co

a 0arrin.a 2

Ati-idades so0re as &#atro o$era:;es aC Co U ?

ate /ticas $ode

ser desen-o!-idasH

a 0arrin.a G e a 0arrin.a B, co!ocadas $onta a $onta, co $o os a 0arrin.a U. Le9aH G ` B _

0C ue barrinha devo colocar ponta a ponta com a barrinha : para obter a barrinha ;7 +....... < : = ;, 7 < _

G4

cC Nas sit#a:;es aci a a crian:a $erce0e# &#e entre as 0arrin.as B e 2 ./ # a di(eren:a &#e , a 0arrin.a G. Assi , B 2 _ G. ) _

dC Co $or a 0arrin.a U #sando s% 0arrin.as da 4 ` 4 _ ....... 2 ` 2 ` 2 ` 2 _ ....... 2 ` 2 ` 2 ` 2 ` 2 ` 2 ` 2 ` 2 _ ......

es a corH

O $ro(essor $oder/ esti #!ar o a!#no $er"#ntandoH uantas barrinhas > foram utilizadas7 uantas vezes usei a barrinha >7?sei > vezes a barrinha : para compor a barrinha @7 Conc!#soH 4 ' 2 _ ....... e U ' 2 _ ....... eC uantas vezes uso a barrinha A para compor a :7 compor a >7 _ _ Conc!#soH 2 , o #o0ro de 2 4 , o #o0ro de 2 uantas vezes uso a barrinha : para

(C Be C ' o dobro de D, ento D ' a metade de C. Le9aH QH2_G


H _

GB

O $ro(essor $ode #ti!i*ar)se desse $rocesso $ara dar a no:o de tri$!o e ter:a $arte, &#/dr#$!o e &#arta $arte, &#=nt#$!o e &#inta $arte, etc. De-er/ .a-er a $reoc#$a:o de dar o no e, $ois estes conceitos sero e'$!orados &#ando se desen-o!-er a no:o de Tra0a!.ando co en-o!-a de*enas. Le9aH as de*enas. _ 2J A 0arrin.a 2J associada ?s o#tras 0arrin.as $er ite a -eri(ica:o dos n< eros _ 2J aiores &#e 2J. <!ti$!os e di-isores. n< eros aiores &#e 2J, o $ro(essor $ode e'$!orar ati-idades do a!#no &#e

As 0arrin.as !aran9as re$resenta

A 0arrin.a 2J co

a 0arrin.a B, re$resenta

o n# era! 2B.

_ 2B

O $ro(essor ta 0, A!!o.ia"i*a

$oder/ desen-o!-er ati-idades en-o!-endo e'$ress;es n< ericas. E'e $!osH

aC Na adi:oH

2 ` 2 ` B _ @ 2 ` 2 C ` B _ G ` B _ U o# 2`2`B_2`@2`BC_2`T_U

_ @

C `

GQ

_ o#

` _ `

_ _

` @

0C Na

#!ti$!ica:oH 2 ' G ' 2 _ @ 2 ' G C ' 2 _ G ' 2 _ Q o# 2'G'2_2'@G'2C_2'Q_Q

' _ '

'

_ @ _ o#

'

C '

'

'

'@

'

'

Co+&"a"i*a G`4_4`G

aC Na adi:oH

` 0C Na #!ti$!ica:oH 2 ' G _ G ' 2

GT

'

'

Le9a e'e $!o de ati-idades en-o!-endo o #so do i"#a!H GaQ B_B

ateria! $ara dar a no:o de

aior,

enor e

2b2

G.2 MATERIA7 DO8RADO MONTESSORIANO O Materia! Do#rado Montessori destina)se ? ati-idades &#e a#'i!ia do siste a de n# era:o deci a!)$osiciona! e dos c.a ados a!"orit os. No ensino tradiciona!, as crian:as aca0a as se conse"#ire n# ,ricas a0stratas $assa a"rad/-e!. O Materia! Do#rado (a* $arte de # a$resenta:o, ri-a!i*a-a co $at=-eis co nos e'a es de (i con9#nto de de ano co ateriais idea!i*ados $e!a ,dica e ed#cadora a ter # a i a"e Odo inandoP os a!"orit os a $artir de -/rios treinos, o Materia! Do#rado a sit#a:o , o#traH as re!a:;es ento, a!, da ais a$rendi*ado 0e o ensino e a a$rendi*a"e

,todos $ara e(et#ar as o$era:;es (#nda entais,

co $reender o &#e (a*e . Co

concreta, (aci!itando a co $reenso. O0t,

co $reenso dos a!"orit os, #

not/-e! desen-o!-i ento, racioc=nio e #

ita!iana Maria Montessori. Dedico#)se ? ed#ca:o de crian:as e'ce$cionais, &#e, "ra:as ? s#a as crian:as nor ais de esco!as $<0!icas de #dan:as Ro a. Esse (ato !e-o# Maria Montessori a an/!ises de a 5i!oso(ia de Ed#ca:o. necessidade de o-er)se e ter !i0erdade dentro de certos ateriais. 8 desses ateriais ,todos de ensino da ,$oca e a $ro$or

Se"#ndo Maria Montessori, a crian:a te !i ites, desen-o!-endo s#a criati-idade co c.a ado

e'$eri1ncias e di-ersos

ateria! de contas &#e, $osterior ente, de# ori"e

ao con.ecido Materia! Do#rado Montessori. an#a! de

La os con.ecer o

ateria! de contas $e!as $a!a-ras de Maria Montessori, se"#ndo

ati-idades so0re Materia! Do#rado Montessoriano, de Marce!o 7e!!is ] 7#i*a Maria 5aisare!!iH

GU

... -reparei tamb'm, para os maiorzinhos do curso elementar, um material destinado a representar os nmeros sob forma geom'trica. 2rata-se de um e3celente material denominado material de contas. &s unidades so representadas por pe#uenas contas9 as dezenas so formadas por barras de dez contas. Estas barras so representadas pelo numeral dez. Be !untarmos dez barras de dezenas sobrepostas e ligadas formaremos uma placa, representando o numeral AFF. Ginalmente, representamos o numeral A.FFF por dez placas de centenas formando um cubo. Co o $assar do te $o, as contas aca0ara se trans(or ando e c#0os &#e .o9e (or a o

Materia! Do#rado Montessori. Esse ce ateria! cont, '2c i! c#0in.os de 2 c ' 2c @cada c#0in.o corres$onde a # a #nidadeC , ' 2J c @cada ' 2J c ' 2J c &#e corres$onde a # o

0arras de 2J c

@cada 0arra corres$onde a # a de*enaC, de* $!acas de 2J c c#0o de 2J c ' 2J c

$!aca corres$onde a # a centenaC e # i!.ar. F # co o con.eci ento &#e te

ateria! &#e $ode ser #sado desde as s,ries iniciais ao ensino de se#s a!#nos, sa0er/ e desen-o!-idas $ara sere se#s a!#nos #

ais a-an:ado. O $ro(essor, ais de # a s,rie,

&#e s,rie e idade $oder/ ser a$!icado co a$!icadas e

e!.or rendi ento. M#itas ati-idades (ora 0astando, $ara isso, $e&#enas ada$ta:;es. Co E esse

ateria!, o $ro(essor notar/ e

si"ni(icado a-an:ado de a$rendi*a"e . as

$o#co te $o, estar/ enri&#ecendo no-as ati-idades ade&#adas aos a!#nos, e'$!orando assi

in< eras ati-idades deste not/-e! rec#rso did/tico. Se"#e Co s#"est;es de ati-idades $ara o #so do Materia! Do#rado Montessori. ateria! d#rante a!"# te $o, os a!#nos 0rinca co o ateria!,

o int#ito de con.ecer o

(a*endo constr#:;es !i-res. O Materia! Do#rado , constr#=do de assi , #itas -e*es, as crian:as desco0re encontrar a!#nos &#e conc!#e H - &hH & barra ' formada por dez cubinhosH - & placa ' formada por dez barras H - 6e!a, o cubo ' formado por dez placasH O $ro(essor $oder/ s#"erir as se"#intes $!aca (eita de c#0in.os, # 0!oco (eito de 0arras, # onta"ensH # a 0arra, # a $!aca (eita de 0arras, # a 0!oco (eito de $!acas. aneira a re$resentar # siste a de a"r#$a ento. Sendo

so*in.as re!a:;es entre as $e:as. Por e'e $!o, $ode os

GA

O $ro(essor $oder/ esti #!ar os a!#nos a o0tere estasH - uantos cubinhos vo formar uma barra7 - E #uantos formaro uma placa7

conc!#s;es co

$er"#ntas co o

% uantas barras preciso para formar uma placa7 Nesta ati-idade ta 0, , $oss=-e! e'$!orar conceitos "eo ,tricos, $ro$ondo desa(ios co o estesH

- 6amos ver #uem consegue montar um cubo com oito cubinhos7 . poss*vel7 - E com nove7 . poss*vel7 - E com vinte e sete7 . poss*vel7 O $ro(essor $oder/ rea!i*ar # de*, caracter=sticos do siste a deci a!. A co $reenso dos a"r#$a entos na 0ase de* , t,cnicas o$erat%rias e das o$era:;es (#nda entais. #ito i $ortante $ara o rea! entendi ento das 9o"o de trocas, c#9a co $reenso , de a"r#$a entos de de* e

4J

CONSIDERAES FINAIS
/s problemas de aprendizagem no podem considerar-se como erros no sentido de Greud, por#ue so perturba)es produzidas durante a a#uisio e no nos mecanismos de conservao e disponibilidade, embora estes aspectos meream considerao. @Sara PainC D#rante todo esse $rocesso de est#do, $#de de$arar) e co ti-e a o$ort#nidade de (a*er # a re!a:o co Proc#rei desen-o!-er co a!#nos e as$ectos te%ricos ed#cacionais onde

in.a $r/tica e din+ ica $eda"%"ica e $sico$eda"%"ica. (ase de A!(a0eti*a:o, no decorrer de de # est= #!o $ara &#e (osse in.as a#!as,

o0ser-ando e conc!#indo &#e os a!#nos $recisa-a A$rendi*a"e

co $reendidas s#as

necessidades de a$rendi*ado. 5oi ento &#e decidi rea!i*ar # e Rec#rsos 5aci!itadores de A$rendi*a"e .

est#do ri"oroso so0re os Pro0!e as de

Nesse &#adro todo, $#de conc!#ir &#e o $a$e! do $ro(essor , (#nda enta! d#rante o $rocesso ensino)a$rendi*a"e . S#a atit#de $ara co da a#to)i a"e de!es, de s#a os a!#nos $ode in(!#enciar de i! e # a (or as. O aneira decisi-a a constr#:o es o 9/ de-e ter $erce0ido s,rias. Ne &#e (i*esse es o a aneira de -er a si es os. O $ro(essor $ode $ro o-er o# esti #!ar o conse&W1ncias 0e

cresci ento e ociona! de se#s a!#nos todos os dias, de #

&#anto s#a (i"#ra , si"ni(icati-a $ara se#s a!#nos. E isso te conse"#iria. Se# (re&W1ncia co

"rande es(or:o $ara a$enas trans itir no-os con.eci entos ?s crian:as, # a $ro(essora no ,todo de ensinar, s#as atit#des, o 9eito de se re!acionar co cada a!#nos, e at, &#e e!a (a!a co cada # , o interesse e o carin.o &#e de onstra at, se oti-a:o e a ca$acidade de a$rendi*a"e &#erer, estaria

in(!#enciando todo o desen-o!-i ento a(eti-o das crian:as. E so0re a (or a:o do a#toconceito, so0re a

conse&W1ncia, e!a estaria in(!#enciando das crian:as.

O desen-o!-i ento do a#toconceito $ositi-o das crian:as de-e ser # a $reoc#$a:o centra! do $ro(essor. Se ti-er # a a#to)i a"e $oder/ ir ad&#irindo # sair)se 0e nas sit#a:;es no-as co $ositi-a a crian:a ter/ a necess/ria &#e se de(ronta. oti-a:o $ara a$render e co $orta ento inde$endente. Essa , a e!.or (or a de $re$arar o a!#no $ara

42

Co

a (ina!idade de conc!#ir esse tra0a!.o a$resentarei $rinc=$ios (#nda entis &#e a#'i!ia

$ro(essor no $rocesso do ensinarH Moti-a:o , # O a!#no te (ator de "rande i $ort+ncia $ara a a$rendi*a"e . ais oti-a:o $ara a$render &#ando as coisas te conta. # si"ni(icado $ara e!e.

A .ist%ria $essoa! do a!#no $recisa ser !e-ada e O a!#no a$rende

e!.or &#ando $artici$a ati-a ente do $rocesso de ensino. ais a oti-ar o a!#no do &#e cr=ticas e $#ni:;es. as $recisa ser (eita de (or a

E!o"ios e reco $ensas a9#da

Para a!"# as a$rendi*a"ens a re$eti:o , indis$ens/-e!, interessante. O a!#no a$rende

e!.or # a coisa no-a &#ando 9/ do ina as a$rendi*a"ens anteriores. e!.or &#ando (ica sa0endo se (oi 0e s#cedida, o# &#ais os erros &#e

A crian:a a$rende co ete#.

As e'$eri1ncias de a$rendi*a"e o a0strato.


&

de-e

ca in.ar do si $!es $ara o co $!e'o e do concreto $ara

psicopedagogia adaptativa, preocupada em fortalecer os processos sint'ticos do ego +5o, '

facilitar o desenvolvimento das fun)es cognitivas, pretende colocar o su!eito no lugar #ue o sistema lhe designou. @Sara PainC

42

REFERNCIAS BIBLIOGRFICAS
DRO8ET, R#t. Cari0, da Roc.a. Di!"Ar0io! # Apr n#i8ag +, 2c edi:o. So Pa#!o, Xtica, 2AAB IOSF, E!isa0ete da Ass#n:o ] COE7KO, Maria Teresa. Pro0, +a! # Apr n#i8ag +, 22c edi:o. So Pa#!o, Xtica, 2AAA 7E77IS, Marce!o ] 5AISARE77I, 7#i*a Maria. Ma" ria, Do&ra#o Mon" !!ori % Man&a, # A"i*i#a# !, So Pa#!o, 5#ndec, 2AQ2 MOTA, Doris. C&r!o Pri+<rio # Ap,i.a'(o B Ma" ria, # C&i! nair , So Pa#!o, Esco!a Ane'a, 2AQ2 PAIN, Sara. Diagn$!"i.o Tra"a+ n"o #o! Pro0, +a! # Apr n#i8ag +, 4c edi:o. Porto A!e"re, Artes M,dicas, 2AA2 SCOD, Eeatri*. P!i.op #agogia R a,i#a# E!.o,ar B O Pro0, +a E!.o,ar # Apr n% #i8ag +, Ga edi:o. Petr%$o!is, Lo*es, 2AAQ 4icion"rio Ielhoramentos. So Pa#!o, Me!.ora entos, 2AUU Jevista Nova Escola. So Pa#!o, 5#nda:o Lictor Ci-ita. Sete 0ro 2JJJ. KA77OdE77, Ed\ard M. ] RATEe, Io.n I. @2AA2C Cin)C n"a Di.a! para Pro0, +a! # D;fi.i" # A" n'(o na Sa,a # A&,a . .tt$HYY\\\. f .co .0rYgca ar"osYdica. Te'to e'tra=do e 2Q de 9#!.o de 2JJJ. A#+ini!"ra'(o # e InternetH

Dis$on=-e!

Das könnte Ihnen auch gefallen