XHAFER DURMISHI

PA TAKTIZIME
Xhafer Durmishi 1. Faridin Tafallari 2. Si nuk m njihke? - Jam nipi i Dajs Ramadan 3. E marr me mend se 'mundime ke pasur 4. Lvizjes n Kosov tu jepet lidhja me prfaqsuesin e Bashkimit 5. Mendime t urta dhe t njerzishme 6. Edukata ime sm lejon t veproj n mnyr t till 7. MEGJITHAT T SHPALLUR SI AKT T KRYER 8. Pa kto gjynahe q i mvishen n roman 9. DERI N ASTIN E VDEKJES 10. BISEDIMET JAN ZHVILLUAR N "ERDHEN" E SHOKEVE JUSUF E BARDHOSH 11. NGA DY NE NJ T VETME 1

- Formimi i Lvizjes pr Republikn Shqiptare n Jugosllavi (LRSHJ) 12. Gabimi strategjik i strategut 13. Komunikata e Bashkimit e botuar n Zri i Kosovs, nr.1, qershor 1982 14. Nacionale apo klasore 15. Formimi i Qendrs Ekzekutive n Ludwigsburg 16. PA TAKTIZIME 17. do hap tjetr mund t ket pasoja t kqija 18. SA M TEPR TAKTIZIME ME T PABESIN GJER N FUND 19. Diskuto me ata tek t cilt ke ndrmend t mbshtetesh m shum 20. Qarkore interne lidhur me rastin e ish-PKMLSHJ 21. Krkesa ime (Xhafer Durmishit) pr dorheqje nga Qendra Ekzekutive m 10 korrik 1983 22. STATUT I LEVIZJES PER REPUBLIKEN SOCIALISTE SHQIPTARE NE JUGOSLLAVI 23. LUFTTARI M BESNIK DHE I PABESI GJER N FUND 24. RROFT LRSHJ - LVIZJA PR REPUBLIKN SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! 25. Themelet e Programit 26. NEGLIZHIM I RNDSIS AQ PARIMORE 27. DUHET PRFUNDMISHT T INFORMOHEMI 28. DALIN NGA KOMUNIKATA PR BASHKIM 1. FARIDIN TAFALLARI KUR LEXON NJ LIBR T NJ SHOKU T VRTET ME T VRTETADHE MBI T VRTETN!!! Nuk mund t rrija pa e prshndetur duke i uruar shndet e suksese kur ndihesh mir, madje n vetvete t ndjesh nj lloj krenarie q, ka shok t vrtet, q shkruajn t VRTETN dhe mbi t VRTETN, e cila sht tepr e domosdoshme n ditt e sotme, t trazuara, ku e vrteta, shpesh po tjetrsohet, ndonjher edhe me nj qllim t mbrapsht!? Sapo e lexova edhe librin e pest, PA TAKTIZIME, t shokut dhe bashkveprimtarit t ngushte t JUSUF GRVALLS, dhe njherit edhe shokut e bashkveprimtarit tim, t atyre viteve t stuhishme, Xhafer Durmishit, nj nga ata shokt e rrall e t veant, atdhetar e patriot besnik, intelektual i zgjuar dhe i matur. ...U njoha me Xhaferin, kur shkoja tek i Madhi Jusuf Grvalla, n Untergruppenbach atje e takova kt shok, shok t vrtet, q pr nj koh t shkurt e tregoj veten se, ai i mbeti besnik dhe shok mse i vrtet i t MADHIT JUSUF!!! Ja, LEXUES I NDERUARedhe koha si dshmitarja m e drejt, pa hile, e tregoi pr JUSUFIN, YLLIN E PAVDEKSIS, SHOKU I VRTET, se kush ishte, Xhafer Durmishi pr TRIMIN e PAHARRUAR, por edhe pr mua!... Ndihem mir, ndihem krenari gzuar, q ky bir shqiptarie po shkruan, po analizon veprimtarit tona patriotike, aktivitetin ton atdhetar, t atyre viteve t vshtira, t asaj rruge plot sakrifica, ASHTU SI KA QEN N REALITET, me fakte dhe te dokumentuara, por ndihem akoma m mir, sidomos, kur shoku im Xhaferi shkruan me aq vrtetsi pr figurn, personalitetin, idealin, veprimtarin patriotike dhe atdhetare t JUSUF GRVALLS, t veprs s TIJ t pavdekshme, madje edhe duke u bazuar n vete veprn e ln nga JUSUFI I MADH!!!. 2

Xhaferit, shokut e mikut tim i uroj shndet e gjith t mirat, q t vazhdoj dhe m tutje vepra t tjera, ashtu si e kam thn edhe npr shkrimet e mia, qoft n librat e mi apo dhe n shkrimet e publikuara npr faqet e internetit, se kurr nuk sht mjaft t shkruash pr Jusuf Grvalln. FARIDIN TAFALLARI 2. SI NUK M NJIHKE? - JAM NIPI I DAJS RAMADAN Ibrahim Kelmendi: "Mirani e njihte Fekir Dalenn, nga fshati Kodrnaj i Deanit, qysh kur ishte n Kosov. Deri n fund t viteve t 60ta, formalisht ky ishte i punsuar n Post t Pejs, por realisht punonte pr UDB-n. Me rnien e Aleksandr Rankoviit, Ministrit federativ t Punve t Brendshme, edhe Fekirin e prjashtojn nga puna n Post, meq po akuzohej si bashkpuntor i Vuj Radiit, shef UDB-s n Pej." (Atentatet, f.74) I. K: " Ju krkoj juve, Zotri Fekir Dalana, iu prgjigj srish me qetsi t madhe Mirani. Un nuk jam Fekir Dalana dhe juve nuk po ju njoh fare! foli ai pa mundur ta fshihte gnjeshtrn e tij naive. Si nuk m njihke? Jam nipi i ish-kolegut tnd, Dajs Ramadan. Tani sigurisht po t kujtohem." (Atentatet, f.75) Ibrahim Kelmendi: "N Mynhen jemi duke u prpjekur t marrim Klubin Rilindja. Ai vazhdon t jet nn tuteln e konsullats jugosllave. Aty ka qlluar djali i Dajs Ramadan, Garipi, kryetar, pr t cilin ke dgjuar." (Atentatet, f.191) Ibrahim Kelmendi: "Fillimisht dshiroj t shpreh vlersimin se at "raport" nuk e ka shkruar fare Jusufi, meq nuk sht n fahun, n germn dhe n frymn e tij. Po ta kishte shkruar vrtet ai, nuk do te ngurroja ta diskreditoja, edhe pr s vdekuri, pr t pabes e intrigant." (Bedri Islami, Lvizja, Tetov 2012, f.115) Jusuf Grvalla (RAPORT): "Me prfaqsuesin e Frontit t Kuq Popullor, Ibrahim Kelmendin, jam njohur n janar t vitit 1980. ... sht nip i nj agjenti me zile t UDB-s, i quajtur Ram Niki ose Ibrdemaj, punon n postn e Pejs. I biri i ktij Rams ndodhet me pun n Mynhen dhe ka qen aktivist i dalluar, madje edhe kryetar klubi n Mynhen." (www.albaniapress.com, 2 tetor 2011; Faridin Tafallari, Kur Jusuf Grvalla shkruante) 3. E MARR ME MEND SE 'MUNDIME KE PASUR Jusuf Grvalla: "E marr me mend (e kjo spikat edhe n letrn tnde) mundime ke pasur t m shkruash n nivelin tim, sikur. thua se vetm n nivelin tim t shkrimit paska pr mua afrim, respekt e dashuri pr njerzit! E ka do t kish qen niveli im, sikur tu jepej flirteve absurde narcisoide me vetveten dhe t injoronte faktin, se ka pa numr virtyte t tjera, q mund ta marrin vizn e njerzis para se nj aftsi mesatare e t shkruarit?! Ky sht ofendimi m i madh, q m ke br ndonjher: t m zhveshsh nga gjithka njerzore dhe t m identifikosh me nj aftsi gati-gati mediokr t shkrimit! (Ti kt se thua konkretisht, po del nga qndrimi yt.)" (Faridin Tafallari, ME TRE YJET E PAVDEKSIS N ATO VITE T STUHISHME, Tiran 2010 faqe 282) 3

4. LVIZJES N KOSOV TU JEPET LIDHJA ME PRFAQSUESIN E BASHKIMIT Jusuf Grvalla: "Sa pr organizatn e bashkuar rreth organit Bashkimi, m duket se pak dobi mund t kemi nga iniciativa pr bashkim e bashkpunim me ta. S paku prsa shihet te udhheqsi i ksaj organizate n botn e jashtme, nuk ekziston prshtypja pr organizim t mirfillte dhe as pr ndonj organizat t fuqishme numerikisht. Megjithat, po ta shihni ju t arsyeshme, ndoshta do t mund t realizohej mundsia q shokve t Lvizjes n Kosov tu jepet lidhja me prfaqsuesin e Bashkimit n Kosov. Megjithq, pr sa kam mundur t marr vesh, atje, n radht e ksaj organizate, apo ndoshta n qendr t saj, ndodhet nj njeri i dyshimt (i UDB-s shn i Xh. D.), njfar Blakaj, q punoka n Entin e Sigurimit Social n Prishtin. Sa pr mua un njher pr njher, pas numrit t fundit t Bashkimit, t cilin ta kam drguar, t gjitha marrdhniet me prfaqsuesin e tij t ktushm i kam ndrprer. Kshilla pr ndrprerjen e marrdhnieve me t kam pasur edhe nga ana e diplomatve shqiptar n Vjen. (Letr Sabri Novosells, 13 maj 1981, (Faridin Tafallari, ME TRE YJET E PAVDEKSIS, Tiran 2010, faqe 266) " Si nuk m njihke? Jam nipi i ish-kolegut tnd, Dajs Ramadan." Ibrahim Kelmendi: "Fillimisht dshiroj t shpreh vlersimin se at "raport" nuk e ka shkruar fare Jusufi, meq nuk sht n fahun, n germn dhe n frymn e tij. Po ta kishte shkruar vrtet ai, nuk do te ngurroja ta diskreditoja, edhe pr s vdekuri, pr t pabes e intrigant." (Bedri Islami, Lvizja, Tetov 2012, f.115) Jusuf Grvalla (RAPORT): "Me prfaqsuesin e Frontit t Kuq Popullor, Ibrahim Kelmendin, jam njohur n janar t vitit 1980. ... sht nip i nj agjenti me zile t UDB-s, i quajtur Ram Niki ose Ibrdemaj, punon n postn e Pejs. I biri i ktij Rams ndodhet me pun n Mynhen dhe ka qen aktivist i dalluar, madje edhe kryetar klubi n Mynhen." (www.albaniapress.com, 2 tetor 2011) 5. MENDIME T URTA DHE T NJERZISHME " Si nuk m njihke? Jam nipi i ish-kolegut tnd, Dajs Ramadan." Jusuf Grvalla: "Tani sapo e lexova letrn tnde (e treta me radh q morm kto koht e fundit pa t dhn prgjigje) t dats 14 gusht, me t ciln arriti edhe mendimi yt lidhur me I.K. Mendimet q shfaq ti lidhur me kt person, jan jo vetm t urta, po edhe shum t njerzishme. (Nj fakt e ke lan anash n prfundimin q ke nxjerr duke analizuar sjelljen e ktij personi nga vrejtjet e mia pr t: gatishmrin e tij q t hyj vet dhe ti fus edhe shokt n shrbim t forcave m reaksionare e mercenare t Perndimit, si jan ballistt dhe zogistt, madje duke u br vet mercenar i tyre, pra mercenar i mercenarit)." (Letr Sabri Novosells, 20 gusht 1981; Faridin Tafallari, Terror-Dhimbje-Qndres, Tiran 1997, f. 451) 6. EDUKATA IME SM LEJON T VEPROJ N MNYR T TILL. Jusuf Grvalla: "Ti mund dhe besoj se je i painformuar lidhur me ato q kan ndodhur n prapjet pr bashkimin e dy organizatave. Por, un kam edhe m pak leje t t informoj pr to, tani q e di se ku bn ti pjes. Edukata ime sm lejon t veproj n mnyr t till. Shokt e tu t rinj e kan me borxh ta bjn kt pun. Un e di se ata 4

e kan vshtir ta bjn, sepse, po ta bnin, do t duhej t flisnin hapurazi kundr punve t tyre t pahijshme. Tash pr tash mund t t them se kjo gj nuk do t mbetet shum koh pa u sqaruar. Do t dal n shesh se kush sht duke br zhurm pr bashkimin, duke u jerr pr t e duke luftuar kundr tij." (Letr Ibrahim Kelmendit, 15 janar 1982; Faridin Tafallari, Terror-Dhimbje-Qndres, Tiran 1997, f. 411-412) " Si nuk m njihke? Jam nipi i ish-kolegut tnd, Dajs Ramadan." Ibrahim Kelmendi: "Fillimisht dshiroj t shpreh vlersimin se at "raport" nuk e ka shkruar fare Jusufi, meq nuk sht n fahun, n germn dhe n frymn e tij. Po ta kishte shkruar vrtet ai, nuk do te ngurroja ta diskreditoja, edhe pr s vdekuri, pr t pabes e intrigant." (Bedri Islami, Lvizja, Tetov 2012, f.115)

7. MEGJITHAT T SHPALLUR SI AKT T KRYER

Jusuf Grvalla: "Nj pun, megjithat t ngarkon edhe ty. Ska pasur hije pa marr edhe mendimin tim, ta shpallje ndr njerz se si nj nga njerzit e rndsishm t Lvizjes na qenksh, n mos antikomunist, ather s paku kundrshtar i partis (iluzioniste) q do t formoheshka ndr ne. E vrteta sht krejt ndryshe. Shoku Z. i ka procesverbalet e takimit me t. Po deshtt t ngulni kmb edhe m tej n qndrimin antikomunist t atij shokut t Lvizjes, urdhroni e bjeni kt pun n baza m t shndosha e m t ndershme, merrini prbaz procesverbalet e takimit. Atje shihet se ku qndron e vrteta pr bashkimin e paarritur, e MEGJITHAT T SHPALLUR SI AKT T KRYER n thirrjen e famshme T gjith n Front! T gjith pr Frontin!, t ciln ndoshta nuk e ke pasur n dor, ngase botimi i saj u spostua pas letrs sime drguar shokut Z." (Letr Ibrahim Kelmendit, 15 janar 1982; Faridin Tafallari, Terror-Dhimbje-Qndres, Tiran 1997, faqe 412) " Si nuk m njihke? Jam nipi i ish-kolegut tnd, Dajs Ramadan." Jusuf Grvalla (RAPORT): "Me prfaqsuesin e Frontit t Kuq Popullor, Ibrahim Kelmendin, jam njohur n janar t vitit 1980. ... sht nip i nj agjenti me zile t UDB-s, i quajtur Ram Niki ose Ibrdemaj, punon n postn e Pejs. I biri i ktij Rams ndodhet me pun n Mynhen dhe ka qen aktivist i dalluar, madje edhe kryetar klubi n Mynhen." (www.albaniapress.com, 2 tetor 2011) 8. PA KTO GJYNAHE Q I MVISHEN N ROMAN U VRAN TRE EMIGRANT Sipas kumtess s policis kta jan Bardhosh e Jusuf Grvalla dhe Kadri Zeka Bon, 18 janar - (TANJUG) Policia e Shtutgardit kumtoi se gjat nats s kaluar n vendin Untergrupenbah, afr Hajlbronit, n Krahinn Baden-Virtenberg u vran tre emigrant me prejardhje jugosllave. Kta jan Bardhosh Grvalla (31), Jusuf Grvalla (36) dhe Kadri Zeka (28). Policia ende po i gjurmon dorasit, por mund t supozohet se sht fjala pr qrim tipik hesapesh midis emigrantve t nntoks s RFGJ, t cilve, si mendon policia i 5

kan takuar edhe viktimat e ksaj prleshjeje. Ky supozim jipet nga rezultati i par i hetimeve t policis, i cili nuk sht definuar n mnyr plotsisht t qart, por q sht mjaft indikativ. Konsiderohet n t vrtet se "fjala sht pr krim me prapavij politike", sepse ndrmjet emigrantve t ktij lloji t orientuar armiqsisht ndaj Jugosllavis, ka m shum "rryma" dhe "grupacione". Bardhosh e Jusuf Grvalla, si merret vesh, jan vllezr. Ata tash, sipas t gjitha gjasave, jan br viktima t mesit, t cilit i kan takuar. Viktima e tret, Kadri Zeka, si pohon policia, para ksaj, ka jetuar n Zvicr, ku ka pas marr azil. Nuk ka dyshim se t vrart tash nj koh t gjat kan jetuar n RFGJ. Policia e Shtutgardit kumtoi se ka organizuar ndjekje prmasash t gjera pr znien e vrassve t mundshm. Qeveria e Bonit, si deklaroi prfaqsuesi i saj pr shtyp, e dnon rrept vrasjen e tre personave. Ky prfaqsues shtoi n konferencn pr shtyp se "qeveria shpreh keqardhje pr shkak t prleshjeve t tilla." (Rilindja) Ibrahim Kelmendi: "Edhe pr Rezilin ndjej keqardhje,... ...edhe ai do t mund t ishte njeri pa kto gjynahe q i mvishen n roman..." (Salih Kabashi, Republika, Prill 2007)

9. DERI N ASTIN E VDEKJES

Syzan Grvalla: "BIOGRAFI E JUSUF GRVALLS Jusuf Grvalla sht lindur me 1 tetor 1945 n fshatin Dubovik t Komuns s Deanit n Kosov. Prindrit e tij jan Bardhosh Grvalla (1885) dhe Ajshe Grvalla (1919). Shkolln tetvjeare dhe t mesme i ka kryer n Pej, ndrsa studimet e larta pran Fakultetit Filozofik, dega Gjuh e Letrsi Shqipe n Prishtin. M pas ka kryer edhe studimet pasuniversitare n fushn e letrsis po n Prishtin. N shkurt t vitit 1967 martohet me Syzann (Shoshi) dhe lindin fmijt Premtoni (1968), Donika (1971) dhe Ergoni (1977). Nga viti 1972 deri m 1979 ka punuar si gazetar dhe prkthyes n Shkup n Gazetn "Flaka e Vllazrimit" dhe n Prishtin n Gazetn "Rilindja". Gjat ksaj periudhe ai boton nj varg veprash letrare si: "Fluturojn e bien" (Poezi) 1975, "Kanjush e Verdh" (Poezi) 1978, "Shenjat e shenjta" (Poezi) 1979, "Procesi" (Dram) 1981, "Rrotull" (Roman) 1984 (botuar pas vdekjes) etj. Ai ka qen gjithashtu edhe antar i Shoqats s Shkrimtarve t Kosovs dhe antar i Shoqats s Prkthyesve t Kosovs. Aktiviteti i tij ilegal e ka zanafilln qysh para demonstratave t vitit 1968. N vitin 1975, ai pranohet antar i Lvizjes Nacionallirimtare t Kosovs dhe Viseve t tjera Shqiptare n Jugosllavi (LNKVSHJ), e cila punonte ilegalisht. Fushata e arrestimeve n vitin 1979 nuk e kurseu as Jusufin. Por, ai arriti t'u shptoj kthetrave t policis serbe dhe emigroi n Gjermanin Federale, ku i punonte edhe i vllai, Bardhoshi. Pak m von i bashkohet edhe familja. Si drejtues i Komitetit t LNKVSHJ pr Evropn Perndimore ai zhvilloi nj sr aktivitetesh mjaft t rndsishme. Ai organizoi dhe udhhoqi demonstratat shqiptare n Perndim, botoi dhe udhhoqi revistn patriotike "Lajmtari i liris" etj. 6

Ai ishte gjithashtu edhe antar i KQ t LNKVSHJ. Pas demonstratave t Kosovs t vitit 1981 ai zhvillon aktivitet edhe m t dendur. Kshtu ai ishte edhe Kryeredaktor i organit qendror t LNKVSHJ "Zri i Kosovs", detyr t ciln e kreu DERI N ASTIN E VDEKJES. Jusuf Grvalla u vra m 17 janar 1982 n Untergruppenbach t Gjermanis, s bashku me vllan e tij Bardhoshin dhe shokun e lufts Kadri Zekn. Ata u vran nga dora gjakatare serbomadhe." (Suzana Grvalla; E shprndar npr rrethe aktivistsh) ASTI I VDEKJES Donika Grvalla: "Jusuf Grvalla, i cili ishte i vetmi q nuk vdiq n vendin e ngjarjes do t deklaroj m von se nuk pranon t hyj n operacion pa dhn nj deklarat. N kt deklarat ai akuzon shrbimin e fsheht jugosllav si autor t ktij atentati. Jusuf Grvalla vdes nga plagt e marra m 18 janar 1982 rreth ors 3 t mngjesit." (www.gervalla.org, 2007) Faridin Tafallari: "Suzana:A pe ndonj njeri? Jusufi: Po e pash nj njeri me trup t gjat po nuk munda ta njoh. Po ti Suzan, kujdes fmijt, t'i rritsh dhe t'i bsh trima. AMANET po t l edhe materialet q i kam shprndar tek shokt; bodrumi sht plot." (Terror-Dhimbje-Qndres, f. 52) Suzana Grvalla: "Ai ishte gjithashtu antar i KQ t LNKVSHJ. Pas demonstratave t vitit 1981, ai zhvillon aktivitet t dendur. Kshtu ai ishte edhe Kryeredaktor i organit qendror t LNKVSHJ "Zri i Kosovs", detyr t ciln e kreu DERI N ASTIN E VDEKJES." (Biografi e Jusuf Grvalls) Nga fjalt e gruas dhe bijs s Jusufit dokumentohet se Jusuf Grvalla vdes m 18 janar 1982 rreth ors 3 t mngjesit, n at AST dhe PRJETSISHT, si antar i Lvizjes Nacionallirimtare t Kosovs dhe Viseve t tjera Shqiptare nn Jugosllavi dhe si Kryeredaktor i "Zrit t Kosovs". Lvizja e Jusuf Grvalls dhe Zri i Jusuf Grvalls, fal veprs s tij, prjetsisht i mbijetuan atentatet e UDB-s n t gjitha format e saj. 10. BISEDIMET JAN ZHVILLUAR N "ERDHEN" E SHOKEVE JUSUF E BARDHOSH Ibrahim Kelmendi: "Sa u prket individve q luajn kt "loj" dhe PKMLSHJ, nuk kam nevoj t ndalem, pasi edhe nuk m sht krkuar t dij. Besoj se shokt Salih e Fahri din dhe kjo do ndihmonte. Them kt, pasi "trajnert" e ekips jan sjell shum n at teren, bile e kan patur si "erdhe"... banesn e shokve Jusuf e Bardhosh, ndr ta kryesisht Nuhiu, i cili shfrytzoi n maksimum oportunizmin dhe naivitetin e disave... Pr shpjegim, kur ishim pr bisedime me shoqen B. te shokt, n shtpi t shokve Jusuf e Bardhosh, se n cilin nivel dhe si duhet t bashkpunojm pr ta vazhduar luftn, ashtu si ishte bashkpunuar prpara, ishin t pranishm, - jo vetm t pranishm, por mund t thuhet edhe dirigjues...., - Nuh. (Nuhi Sylejmani) dhe Nexh. (Nexhati - Osman Osmani, si e quanin at tip t mbyllur e t heshtur...). Un nuk munda ta kuptoj se Nexh.-Osman Osmani ishte i PKMLSHJ. Krijova bindjen se ishte kuadr i ri, i drguar nga brenda nga LN... (LNKVSHJ) dhe si m dukej, nga disa shok t rinj dhe fare t paeksperienc (t cilt gjith kohn silleshin andej...) ky Nexh., sa pr Nuh. t mos flasim, kur ai bnte t donte..., dgjohej shum. 7

Potencova kt rast, nga frika se mos gjat bisedimeve, nse jan zhvilluar aty dhe nga ata q gjendeshin aty, t mos u ket lshuar ndonj shptim (m 17 shkurt), q t ken mundsi t thirren "n emr t tyre", pasi edhe gjendja ishte shum, ta quaj specifike." (Letr Qendrs Ekzekutive, 30 qershor 1983, faqe 2) 11. NGA DY N NJ T VETME - Formimi i Lvizjes pr Republikn Shqiptare n Jugosllavi (LRSHJ) "D O K U M E N T Nga mbledhja e prbashkt n nivel t prfaqsuesve t KQ t LNKVSHJ dhe PKMLSHJ N orn 21.10 t dats 17 shkurt 1982 (n Ankara vrejtja ime) filluan bisedimet pr bashkimin e organizatave motra, LNKVSHJ dhe PKMLSHJ, gjegjsisht pr shkrirjen e ktyre dy organizatave n nj t vetme. Organizatn e LNKVSHJ e prfaqsojn antart e KQ (Komitetit Qendror-shn. im) Mrgimi (Sabri Novosella) dhe Shpendi (Xhafer Durmishi). Organizatn e PKMLSHJ e prfaqsojn Kushtrimi (Abdullah Prapashtica) dhe Halimi (Osman Osmani), antar t KQ. N kt mbledhje merr pjes edhe antari i KQ t PKMLSHJ Qemali (Faton Topalli) si prfaqsues i ktyre bisedimeve. Pas afr tre muajsh bisedime dolm me propozime konkrete. Prfaqsuesi i PKMLSHJ Halimi (Osman Osmani) doli me kt propozim; t bhet shkrirja e dy organizatave n nj t vetme me emrin LVIZJA PR REPUBLIKN SHQIPTARE N JUGOSLLAVI (LRSHJ)." " (Faridin Tafallari, Terror-DhimbjeQndres, Tiran, 1997, faqe 217 dhe www.pashtriku.org, 2008) 12. GABIMI STRATEGJIK I STRATEGUT Nj dokument i kohs n t cilin prshkruhet puna prej 18 janarit 1982 deri n korrik 1982, e sidomos prjashtimi i Ibrahim Kelmendit nga shtpia e Jusufit sht ky: Pjes nga "Procesverbal i mbledhjes s Komitetit Vllezrit Grvalla i mbajtur m 11/7-1982 Rendi i dits: Nj analiz e puns s gjertanishme... Shtat t pranishmit: Sknderi (Xhafer Durmishi), Halimi (Osman Osmani), Naim Haradinaj, Faridin Tafallari, Haxhi Berisha, Hafiz Gagica dhe Nuhi Sylejmani, njzri e aprovojn propozimin mbi rendin e dits. Shpjegim: N diskutim u vendos q analiza t bhet nga 17 janari e gjer m sot. Faridin Tafallari: ... Sjelljet e Ibrahim Kelmendit (I.K.) nuk kan qen t mira. Naim Haradinaj: Pritjen e quan t mir megjithse ram n konflikt me I.K. (Ibrahim Kelmendin). Hapat ton i quan t drejt sidomos prjashtimin e tij (I. Kelmendit-shn i Xh. D.) nga shtpia e Jusufit. Haxhi Berisha: Ka pasur sabotim dhe zhagitje t punve nga ana e I. K. I sht trheq vrejtja disa her. Sipas mendimit tim ai nuk ka jetuar fare me atmosfern ato dit. Halimi (Osman Osmani): ...Puna ka vazhdua por ka pasur dobsi. Pr shkak t mosprvojs mund t kemi br gabime, por largimi i tij (I. Kelmendit-shn i Xh. D.) nga familja i mir pr t mos thn i domosdoshm. Gabim strategjik q ia kemi thn t gjitha. 8

Nuhi Sylejmani: Veprime me gjaknxehtsi dhe pa marrveshje i kan dhn I. K. fakte pr sulm megjithse prjashtimi nga shtpia e Jusufit ka qen i drejt. Sknderi (Xhafer Durmishi): "...Shfaqja publike e dyshimeve ndaj I. K. e gabueshme." Nga ky dokument, m s interesanti sht konstatimi i Osman Osmanit, i cili n shtpin e Vllezrve Grvalla ka ardh m 22 shkurt 1982, d.m.th. 17 dit pas dits s varrimit m 5 shkurt 1982. Edhe pse ka ardh pas kaq ditsh ai e gjen I. Kelmendin n Habichthhe dhe mendon se prjashtimi i tij nga shtpia e Jusufit ka qen i domosdoshm. Fjalt e tij 'Gabim strategjik q ia kemi thn t gjitha' mund t duken t drejta pr at koh. N perspektivn historike dhe n baz t fakteve t mvonshme, nj nga punt m t ndershme e m heroike t asaj kohe q kan br shokt e Jusufit sht pikrisht fakti se I. Kelmendit ia kan thn t gjitha dhe at n form publike dhe n baz t dyshimeve t bazuara, familja e Jusufit e ka prjashtuar nga shtpia e vet. I. Kelmendi: "Potencova kt rast, nga frika se mos gjat bisedimeve, nse jan zhvilluar aty dhe nga ata q gjendeshin aty, t mos u ket lshuar ndonj shptim (m 17 shkurt), q t ken mundsi t thirren "n emr t tyre", pasi edhe gjendja ishte shum, ta quaj specifike." (Letr Qendrs Ekzekutive, 30 qershor 1983) 13. KOMUNIKATA E BASHKIMIT E BOTUAR N ZRI I KOSOVS, NR.1, QERSHOR 1982 "KOMUNIKATE Prfaqsuesit e Lvizjes Nacionallirimtare t Kosovs dhe Viseve t tjera Shqiptare n Jugosllavi (LNKVSHJ) dhe t Partis Komuniste Marksiste-Leniniste n Jugosllavi (PKMLSHJ) u mblodhn m 17 shkurt 1982 dhe zhvilluan bisedimet prfundimtare pr bashkimin e ktyre dy organizatave N NJ T VETME. Pas arritjes s bashkimit u vendos q organizatat t organizohen n Lvizjen pr Republikn Shqiptare n Jugosllavi. N ndrkoh bisedimet u zhvilluan edhe me prfaqsuesit e Organizats Marksiste-Leniniste t Kosovs (OMLK) me t cilt bisedimet prfunduan m 15 maj 1982. Me nj shkall t lart t unitetit t mendimit, prfaqsuesit e tri organizatave n mes tjerash morn kto vendime e qndrime: 1. Q organizata e re t pagzohet Lvizja pr Republikn Shqiptare n Jugosllavi (LRSHJ). 2. LRSHJ-a si front unik i rezistencs do t prfshij n gjirin e saj t gjitha forcat patriotike e revolucionare t popullit shqiptar, si dhe t gjith patriott n mrgim, t cilt pr shkak t dhuns e terrorit serbomadh jan detyruar ti lshojn trojet e veta t strlashta. 3. LRSHJ-a do t luftoj pr formimin e Republiks Socialiste Shqiptare n Jugosllavi, n t ciln duhet t prfshihen t gjitha territoret etnike shqiptare, dhe pr realizimin e ktij qllimi do t shrbehet me t gjitha mjetet q lejon etika revolucionare, duke u nisur nga bindja politike e gjer tek revolucioni i armatosur, po q se e krkon nevoja. 4. LRSHJ-a sht thellsisht e bindur se duke luftuar pr Republikn Shqiptare n kuadrin e Federats Jugosllave do ti kontribuoj ruajtjes dhe forcimit t bashkimit dhe vllazrimit t mirfillt n mes popujve t Jugosllavis. Si prfaqsuese e vetme e popullit shqiptar n shtetin jugosllav, LRSHJ-a konsideron se lufta e saj e drejt i 9

shrben edhe forcimit t unitetit t Federats Jugosllave, ruajtjes s paqes n Ballkan dhe stabilitetit t prgjithshm n Evrop e m gjer. 5. LRSHJ-a llogarit n ndihmn dhe prkrahjen e t gjitha forcave progresive t Jugosllavis, t cilave u propozon luft t prbashkt kundr forcave hegjemoniste, kolonialiste, shoviniste dhe forcave tjera reaksionare n Jugosllavi, t cilat sot kan pozita dominuese n t gjitha strukturat e shtetit dhe si t tilla paraqesin rrezik permanent pr t ardhmen e Jugosllavis, pr perspektivn e popujve q jetojn n te dhe pr paqen n kt regjion. 6. LRSHJ-a me t gjitha forcat do t luftoj kundr do shovinizmi e separatizmi, sepse edhe kto izma reaksionare, q mund t paraqiten edhe tek ndonj shqiptar, e dmtojn unitetin e Jugosllavis dhe vetvetiu edhe luftn e drejt q bn populli yn. 7. LRSHJ-a prshndet qndrimin e drejt t t gjith opinionit progresiv ndrkombtar, q u solidarizua dhe po solidarizohet me krkesn e drejt t popullit ton pr Republikn e vet n kuadrin e Federats Jugosllave. 8. Prshndetet qndrimi i PPSH dhe i qeveris shqiptare ndaj krkess s klass puntore dhe popullit shqiptar n Jugosllavi pr konstituimin e Republiks s vet n kuadrin e Federats Jugosllave, me ka dshmon interesimin e vet pr kt pjes t kombit dhe prinicipialitetit t politiks s jashtme ndaj RSFJ, ku respektohen me prpikmri parimet e moscnimit t sovranitetit dhe integritetit territorial, mosprzierjes n punt e brendshme, respektimit reciprok dhe barazis s plot n marrdhniet ndrshtetrore dhe ruajtjes s fqinjsis s mir, duke qen gjithmon n gatishmri t plot t mbroj interesat e pjes s kombit brenda normave dhe ligjeve ndrkombtare. 9. LRSHJ-a u bn thirrje t gjitha grupeve ekzistuese dhe individve q luftojn pr Republikn Socialiste Shqiptare n Jugosllavi q ti bashkohen Lvizjes pr Republik. 10. LRSHJ-a q tash distancohet nga t gjitha format e lufts q mbajn er terrorizmi dhe sdo tua shtrij dorn e pajtimit individve q i kan duart e zhytura me gjakun e popullit. Gjithashtu Lvizja sdo t bashkpunoj asnjher me rrymat e organizatat politike q mbajn vuln e tradhtis, apo kan qllim ta rrezikojn pavarsin e Jugosllavis. 11. Organ qendror i LRSHJ-s do t jet Zri i Kosovs. 12. LRSHJ-a ua bn me dije si OKB-s ashtu edhe qeverive t t gjitha shteteve q jan pr paqe, liri dhe demokraci n bot, se pa iu njohur popullit shqiptar n Jugosllavi statusi i kombit dhe e drejta e patjetrsueshme e tij pr Republikn e vet n kuadrin e Federats Jugosllave; pa u liruar pa asfar kushti t gjith t burgosurit politik dhe pa mundsimin e kthimit n vendlindje t t gjith atyre q luftuan pr Republikn Socialiste Shqiptare n Jugosllavi, LRSHJ-a nuk do t qetsohet kurr. RROFTE REPUBLIKA SOCIALISTE SHQIPTARE NE JUGOSLLAVI! RROFSHIN TE GJITHE POPUJT E RSFJ! RROFTE LEVIZJA PER REPUBLIKE! Komiteti Qendror i Lvizjes pr Republikn Shqiptare n RSFJ" (Zri i Kosovs, qershor 1982, faqe 2) 14. NACIONALE APO KLASORE MENDIMI I KVG (Komitetit "Vllezrit Grvalla") N LIDHJE ME LETRPRGJIGJEN E KRAHUT T ISH-PKMLSHJ N LIDHJE ME PRGJIGJEN E TYRE NDAJ PIKPAMJEVE T SHOKUT LL (Xhafer Shatri) 10

Xhafer Durmishi: "Letra n t hyr fillon me komplimente t merituara n adres t shokut Ll. (Xhafer Shatri- shn i Xh. D.). Lidhur me kto komplimente do t ndalem pak m posht. shtja jon me rndsi, organi sht preokupim i hyrjes s prgjigjes. Ajo q thirret teorikisht nga autort nga t tjert kjo sht realizuar me koh praktikisht. Kt e vrtetojn faktet ashtu si e vrtetojn faktet edhe at se kjo thirrje ka mbetur vetm n letr nga nnshkruesit e saj. Nga ana tjetr n mbledhjen e fundit t KVG, Halimi (Osman Osmani-shin i Xh. D.) kur ishte pyetja e vendosjes s makins dhe vazhdimit t puns rreth organit, ai pr ta arsyetuar planin e vet rreth shkuarjes n Turqi, para t gjith shokve tha: (duke mu drejtuar mua), organi sht preokupim i imi (pra i Xhafer Durmishit-shn im). Sipas marrveshjes s 15 majit kjo prgjegjsi i ka mbetur Sknderit. Un kam detyrn t preokupohem pr shtjet e LRSHJ-s mbrenda dhe n kt drejtim i kam filluar punimet. Un i kam thn: Ashtu kemi thn, por kt pun e di dikush m mir se un edhe se ti, dhe ksaj fjale un iu kam prmbajt. Pr kto fjal t neve t dyve n at mbledhje mund t japin deklarata katr vet. Gjat prgatitjes s numrit t ZK t qershorit un me Halimin kemi pasur disa mosmarrveshje. Kto i kam shprehur n dy letra t mparshme q ua kam drguar U. (Xhafer Shatrit-shn im), dhe M (Sabri Novosells-shn im) dhe t tjerve jo, n munges t adress. Duke u nis nga kto mosmarrveshje ai n nj rast n zyrat e shokve gjerman m tha: N t ardhmen, njri pr organin duhet t'i ket kompetencat e plota dhe duart e lira. Si variant pr kt e ka marr veten dhe mua. N asnj rast U. (Xhafer Shatrin). Nga kjo rrjedh se fjalt n hyrje t letrs, jan prshtatje sipas realitetit, prshtatje e atill q n zhargonin popullor njihet dhe shprehet si "kthim kah t fryn era", dhe n baz t asaj ka kemi vrejtur un dhe shokt ktu, kjo ishte karakteristika themelore n veprimtarin politike (s'po guxojm me thn patriotike se mund t jemi borgjez t rrezikshm) t ktyre njerzve. KVG e mbron pikpamjen se LRSHJ-ja sht prfaqsuesja e vetme e popullit shqiptar n Jugosllavi. Kjo sht shprehur edhe n Komunikatn e botuar n numrin 1 t ZK e e potencuar sidomos n fjalimin e mbajtur n Bern. Deri m tani ne nuk jemi t njoftuar n asnj reagim kundr ktij mendimi, apo pikpamje. "Njher e mir pr disa q ende po bredhin n hapsir" Shoku KK (Kushtrim Kosova = Abdullah Prapashtica-shn im) si njeri me prgjegjsi, n letrn e tij vmendje t madhe, gj q sht shum e natyrshme, i kushton vijs politike duke e prmendur kt fjali shtat her n letrn e tij dhe t bashkmendimtarve t vet. N lidhje me vijn politike q i plqen aq shum ta prmend or e ast ai trheq vrejtjen KD (Komitetit Drejtues) t LRSHJ-s se si duhet ndrtuar strategjia e LRSHJ-s: se a duhet t preokupohemi pas nacionales apo klasores por meq kto jan edhe t pazgjidhshme si e di edhe vet KK don t na sqaroi se cila duhet t vij n radh t par. Pr shumicn kjo ve sht e qart, por ai do ta shpjegoi "njher e mir pr disa q ende po bredhin n hapsir..." (faqe 1 e letrs, rreshtat 3536, vrejtjet dhe citatet tjera me faqe e rresht jan nga kjo letr) se prndryshe sipas tij kjo shtje as q ka nevoj t shtrohet pr diskutim. Duhet n radh t par t bjm luft klasore arsyeton Kushtrim Kosova sepse: - po t prmendet nacionalja ather bjm vetm luft klasike (definicion modern), - duhet t dominoj klasorja sepse kjo sht n prputhje me ideologjin e popullit ton n pjesn m t madhe t tij. 11

- duhet t potencohet klasorja n radh t par sepse ky vlim m i ri sht i frymzuar nga kjo ideologji (pa i prmendur askund idolet e asaj ideologjie e as ideologjin n fjal). Nuk duhet t vij n radh t par nacionalja sepse: - armiku nga akuzon pr nacionalizm e irredentizm. - se lufta jon "klasike" patriotike don t thot shi n misr t rankoviqizmit (faqe 2, rreshti 31). - se potencimi i nacionales t v firmn e nacionalizmit (faqe 5, rreshti 6). - ata q jan prkrahs t ksaj pikpamje don ta fusin LRSHJ-n n binar borgjez dhe jo vetm t dyshimt por edhe shum t rrezikshm (f. 5 rreshtat 7,8). - potencimi i nacionales d.m.th. kthim prapa, n ideologji nacionale (?) dhe kundr internacionalizmit socialist (po ta kishin shfletuar marksizmin apo fardo vepre t ksaj natyre do t'u binte ndrmend se duhet thn internacionalizmit proletar). - Sipas ksaj logjike gjrat do t duhet t shikoheshin kshtu: - se nj arsimtar n nj shkoll fillore s pari duhet t protestoj pse nuk i rritet rroga e pastaj t vijn protestat pr at se: pse nga muret e korridorit t shkolls s tij jan hequr t gjitha fotografit e rilindasve prve njrit, nse emrin e rilindasit apo t heroit e mban shkolla n fjal. - se ai s pari duhet protestuar pse nuk i rriten shtesat e fmijve para se t interesohet se pse jan censuruar t gjitha vjershat nga librat e leximit dhe abetareve q po atyre fmijve ato vjersha ua ndeznin shpirtin flak me dashuri pr atdheun. - se puntori n Obiliq apo n Trep s pari duhet krkuar prmirsimin e kushteve t puns para se t krkoj llogari pr grabitjen koloniale t qymyrit, rryms e mineraleve. Duhet luft klasore sepse kjo sht n prputhje me ideologjin e popullit ton n pjesn m t madhe t tij. Por ajo pjes e madhe e popullit ton q sot e ka preokupim ideologjin, n nj koh si e ka thn edhe vet PPSH dhe Akademia e Shkencave e atij shteti, n nj koh para dyzet vitesh PKSH ka br vetm luft "klasike" nacionallirimtare. PKSH n Konferencn e Pezs ka ftuar t gjitha partit politike (edhe pse parti politike prve PKSH nuk kishte) n luft t prbashkt kundr fashizmit. Fitorja e LNl n pjesn e stome t atdheut ton, oi n fitoren e revolucionit demokratik i cili me punn e vazhdueshme t partis revolucioni demokratik u shndrrua n nj revolucion socialist. LNKVSHJ-ja e ka komprometuar PPSH dhe gjith shtetin shqiptar N lidhje me at se po nuk u shprehm s pari pr klasoren do t jemi n kundrshtim me ideologjin dhe me popullin ton t lir, sipas mendimit t Kushtrim Kosovs un po prmendi nj fragment t kam pasur me bashkmendimtarin e KK, Halimin (Osman Osmanin). Ai gjat nj bisede se cila organizat ka ka punuar e si ka punuar m ka deklaruar: LNKVSHJ-ja e ka komprometuar PPSH dhe gjith shtetin shqiptar duke e shprndar literaturn e saj, t ligjsuar kt veprim edhe me statut, duke e lavdruar veten se ata nuk kan pasur nevoj t'i referohen PPSH pasi q e kan formuar PKMLSHJ e cila sht origjinale dhe nuk sht n kundrshtim me vetqeverisjen e Titon por vetm me rankoviqizmin dhe forcat regresive n LKJ. Kjo sht idioteske, t kapesh pas disa gjrave pa kurrfar parimi, por vetm si ta krkon rasti pr t realizuar qllimet e tua. T flassh pr klasore n cilsin e nj njeriu q do ta trasosh nj lvizje prfaqsuese t nj populli dymilionsh n rrugn ml (vrejtje e Sknderit, pasi ml nuk potencohet nga Kushtrim Kosova dhe dy shokt e tij) e t mos i referohesh pr asnj 12

rast qoft edhe sa pr formalitet klasikve t ml dhe veprave t shokut E. do t thot se veprat e klasikve t ml as nuk i ke shfletuar ndonjher por vetm mundohesh t gnjesh t tjert se je ml e k (marksist-leninist e komunist-shn im). Veprat e ml asnj nga ne nuk i kemi studiuar pr shkak t kushteve por nga disa shfletime kemi mund me vrejt se ato ku t'i hapsh do t gjesh dika t afrt, t vlershme dhe t aplikueshme n do koh pr ty. Ato jan si nj lmsh i madh pruesish elektrik q pr t'ia gjetur fijet t ndihmojn treguesit e shumt t veprave t tyre dhe se ku t'i preksh ato fije, tregojn rrym. T thrrassh deri n kup t qiellit pr luft klasore si n kushtet tona, si n fardo kushtesh, s pari duhet ta kesh studiuar mir zbulimin e madh t Marksit se: "... esenca e lufts s klass nuk qndron n ndrrimin e nj aparati me nj tjetr por esenca e lufts s klass qndron pikrisht n thyerjen e plot t ktij aparati dhe zavendsimin e nj klase t tr shtypse me nj klas shum m t madhe n mas, me klasn e t shtypurve..." T brtassh deri n kup t qiellit e pas shpine t mbash mburojn pr vetqeverisjen e n ann tjetr t thuash se kt ma mson Marksi si po e sheh KK dhe bashkmendimtart e tij, nuk shkon. Nga ana tjetr nga shteti yn dhe avangarda e tij dhe udhheqsi i ksaj avangarde sht botuar nj libr i njohur me rndsi t madhe teorike e praktike, i cili ia jerr maskn socializmit vetqeveriss, q KK me shok e kan ndrmend t'ua marrin burokratve e me ua kthye puntorve, tregon esencn e tij kapitaliste. Pra ne konsiderojm se vetqeverisja e kapitalizmi pr shqiptart jan nj, ashtu si jan Titoja dhe Rankoviqi nj, dhe pr kto nuk kemi ka t flasim as pr "hir t politiks s madhe" sepse bhemi pr t qeshur edhe nga armiqt tan e lere m nga populli yn. Nj dallim n mes Titos dhe Rankoviqit kundrejt shqiptarve sht munduar me do kusht ta bj LKJ dhe sidomos UDB-a pas Plenumit t Brioneve. Pr shqiptart Tito dhe Rankoviqi jan t lidhur si mishi e kocka, dhe s'ka fuqi q i ndan. Kt e di m s miri populli i Kosovs q e ka provuar n kurrizin e tij, e di shteti yn q kto procese i ka par m mir edhe se ne, kt vazhdon ta pohoj do dit edhe shtypi botror. Dihet sa ka ndryshue e sa s'ka ndryshue gjendja e shqiptarve pas brioneve. Titoja sht ai q e ka shkel t drejtn e vetvendosjes, q ka shkelur marrveshjet e lufts, sht ai q ua mohoi m 1968 republikn shqiptarve q uditrisht i kishte rn ndrmend popullit edhe kur nuk ishte aq aktiv n kt drejtim KK me shok, dhe q i burgosi e torturoi deri sa i rrahi fryma. - Duhet luft klasore n radh t par sepse edhe ky vlim sht frymzuar nga kjo ideologji. Nga sht frymzuar ky vlim n planin m t prgjithshm dhe shkencor e ka dhn artikulli i Zri t Popullit i dats 8 prill 1981. Nga kndi yn ne mund t flasim m ndryshe dhe t koncentrohemi n at se pse tha rinia "kshtu m nuk durohet". S pari mendojm se ky ishte nj zgjim i ndjenjs kombtare deri n at shkall sa populli mbar ta kuptoj se ka ardhur koha e ndryshimeve t mdha revolucionare. Kt zgjim para s gjithash e kushtzoi 100 - Vjetori i Lidhjes "klasike" t Prizrenit, ashtu si ndikoi m s shumti 500-Vjetori i vdekjes s Sknderbeut n ngjarjet e vitit 1968. Se forcat e organizuara u brumosn me leximin e veprave t shokut E. dhe fituan nj ndjenj shum t madhe t krenaris kombtare nga veprat e I. Kadares i cili n Prishtin u prit si kryetar shteti, ai u dashurua n historin e tij m t re sidomos nga dy librat e Ajet Haxhiut, t Hasan Prishtins dhe Shote e Azem Galics, se e tr ajo gjenerat vajzash t shkollave t mesme nuk kishin arritur t studionin veprat e Marksit, Engelsit, Leninit, Stalinit e t shokut Enver, por q u frymzuan aq shum nga kngt "nacionaliste" t Shyhrete Behlulit e Shkurte Fejzs. Programi i televizionit shqiptar pr 13

nj vit e gjysm qe katalizatori m efektiv dhe vendimtar q t shpejtohet nj zgjim i till n at shkall si e kemi sot. ... Gjat gjith ksaj kohe n programin e televizionit shqiptar nuk qe as aludimi m i vogl r. (republik), pr b. (bashkim) me qindra her. Kur shfaqej drama Shote e A. Galica npr Kosov e sidomos n Drenic nuk pushonin krismat tr natn. Kush nuk e di kt nuk e ka prcjell televizionin shqiptar. Me nj fjal, nga programet e televizionit shqiptar, sidomos nga emisionet pr fmij populli i Kosovs e pa se ka do me thn me qen i lir. Kjo ndjenj e qoi pesh m 1981. Ai u frymzua edhe nga shtypi ilegal revolucionar dhe at nga revistat: Bashkimi, Lajmtari i liris dhe Liria. Kjo sht ajo q e shtyri popullin ton t thot mjaft, sipas mendimit ton. -N lidhje me at se a do t'na etiketojn si nacionalist armiqt tan, pr luftn ton, kt m s miri e ka shpjeguar me shembull mjaft t mir shoku Ll. duke u shrbyer me proverbin e gjuhs s Krishtit. Pra ktu s'kemi pse me u kthye mbrapa dhe me diskutue rreth saj. Kur Sylejman Vokshit q n fillim i prmendin vdekjen ai u thot i knaqur se "prderisa ma prmendni vdekjen kjo do t thot se ma paskeni pas frikn, dhe t vjetrit tan na kan thn se n luft kur armiku ta dshiron vdekjen d.m.th. ia ke arritur qllimit". (nga drama Epoka para gjyqit). Armiku po ushtron presion mbi familjet e kuadrove tona Letra prek edhe nj tem t rndsishme. Udhzimin pr gjakftohtsi ndaj presioneve q po ushtron armiku mbi familjet e kuadrove tona duke e prmendur rastin e familjes s tij (Abdullah Prapashtics-shn im), dhe kjo nuk sht hera e par q me dor t vet ia nis me na tregua se si n nj letr m par "... se nga burime t sigurta ka informata se pr kokn time (t Abdullah Prapashtics -shn im) sht ndar nj shum e madhe t hollave...". Tani n kt letr prmend prap vet presionin q po iu bka n familje. KK dhe shokt e llojit t vet duhet ta dij se nga ky mes jan prmendur dhe jan br presione ndaj disa njerzve t cilt kurr nuk i zmadhuan e as si prmendn kurr me gojn e tyre. Prandaj shoqrisht po u themi lej kto marrina se njerzit tan kan nj respekt t madh pr ata q luftojn dhe rrezikohen, prandaj nse ti s'e ke par ende kt t vrtet, prvishju puns nse dshiron ta shohsh ndonjher. Me kt rrug e me prmendje t vetes nuk do ta sheh askushi. Sipas ksaj logjike ne jemi "...duke e sulmuar LKJ, me RSFJ me sistem e me Titon e tyre..." (f. 7, rreshti 22) vetm kur paskan filluar presionet ndaj disa familjeve t disa kuadrove tona. Me kt fjalor udhheqsve t lvizjeve t Kosovs u jan drejtuar qysh prej kohsh Turqia dhe Serbia. Ata e kan fryr variantin se udhheqsit e lvizjeve t ndryshme lirimtare t Kosovs jan njerz shpirtrisht t dshpruar apo edhe si i drejtohet edhe Mexhid beu Sylejman Vokshit n dramn Epoka para gjyqit: "... 'tu desht jeta e malit Sylejman, ti ashtu edhe derfikt nuk ishe...". Pra Turqia dhe Serbia jan munduar q udhheqsit e lvizjeve t'i paraqesin si njerz pa influenc, t dshpruar q u ka humb qetsia personale, prandaj u ka humb arsyeja dhe nuk duan t pyesin pr t prgjithshmen. Por kjo kurr s'ka qen kshtu. I till nuk ishte H. Prishtina, B. Curri, A. Galica etj. I till si don me na thn t kuptojm KK nuk sht M. (Mrgimi=Sabri Novosella) i cili ende nuk na e shtroi si shtje se kaq t holla nga burime t sigurta u njoftova se u paguan pr kokn time. I till nuk sht as U. pr presionin q bhet ndaj familjes s tij, me tradit di sot gjith Kosova, e i cili nuk u kujtua ende t na thot se shok shikoni far presioni, urra kundr LKJ e Titos s tyre. 14

Me e lavdrue veten na duket pun e ult edhe nse thua t vrtetn. S'ke q bn, kshtu kish pas qllue karakteri i shqiptarit shoku KK (Abdullah Prapashtica). 'ideologji e 'pun kan br tri organizatat m prpara KVG pajtohet plotsisht me vlersimet e dhna n kryeartikullin e numrit 2 t ZK. Ktu po kthehem te fjala opozit e prmendur n letrn e shokut L.. i ka shrbyer KK jo pr t kuptuar t vrtetn se logjikisht kur ne jemi opozit e LKJ ather sipas t gjitha rregullave edhe LKJ sht njherit opozit e LRSHJ. Fjala opozit e prmendur n letrn e 10 korrikut i ka shrbyer KK pr nj frymzim q t'i hyj nj pune q t nxjerr "dokumente me rndsi" duke hapur n kt drejtim edhe perspektiva t mdha pr shkencat historike. Sipas ksaj opozitat e LRSHJ qenkan me zanafill m t re, nga koha e Lidhjes s Prizrenit e pasojat dhe rrjedhimet e saj po e dmtojn aktualisht LRSHJ, prfaqsuesit e t cils jan ca kuadro t ish-LNKVSHJ dhe OMLK. Se a paraqet Lidhja e Prizrenit fillet opozitare t LRSHJ e tema t ngjashme ne nuk po mund t hyjm duke konsideruar se n lidhje me kt shkenca shqiptare e ka dhn fjaln e fundit. N shtje me Lidhjen e Prizrenit, n maj 1978 n Zrin e rinis ka qen i paralajmruar nj studim voluminoz i puns 20 vjeare t prof. dr. Ali Hadrit se do t botohej, por sot e asaj dite se pa dritn me sy. Mos botimi i tij na jep t drejtn t mendojm se as n at studim nuk ka ndonj fjal se Lidhja e Prizrenit ishte klasike, se paraqet fillet e opozits s LRSHJ, dhe se aktualisht idolet e ksaj lidhje po t potencohen aq shum jan shrbyesit m t mir t rankoviqizmit. E quaj veten t paprgatitur q t'u hyj ktyre temave q aq leht i prmend KK dhe i studion me nj fjali si me pas qen baba i Herodotit. N lidhje me diskutimet e mparme rreth shtjes se a duhet t organizohemi n p. (parti) apo n Lvizje, KK na drejtohej me receta t gatshme: duhet t organizohemi n parti sepse ajo do t jet parti i e shqiptarve n Jugosllavi. Pra shum e qart, kshtu thot edhe plaku (Bujar Hoxha-shn im). Qndrimin e tij n Ankara afr plakut (Bujar Hoxhs) KK (Abdullah Prapashtica) ne e ofron ashtu si ua ofronte Koo Tashkoja grupeve komuniste qndrimin e tij n Mosk duke thn se un jam i pranuar dhe mua m njeh Kominterni. T kapesh aq shum pas ideologjis e t mos i referohesh asnjher asaj do t thot t jesh nj Mao Ce D. i vockl, i cili m 3 shkurt 1967 i kishte deklaruar nj delegacioni shqiptar t PPSH: "... pr veten time, un jam nj njeri q nuk i dgjoi radiot, as ato t huajat dhe as ato t Kins, por vetm transmetoi." Ai ka pohuar gjithashtu: "Kam deklaruar hapur se nuk do ta lexoj gazetn Zhenminzhibao. Kt ia thash kryeredaktorit t saj. Un nuk e lexoj gazetn tnde." T kapesh pr klasoren me fjal e n ann tjetr t jesh pr ruajtjen e rendit do t thot t jesh nj Mao Ce q kan nisur me t dal "gecat". Kt e vrtetojn m s miri thirrjet e shpeshta pr qeverin provizore. Maoja ka deklaruar: "... ne dhe Guomindani qankaishist n themel jemi t kundrt me njri-tjetrin. Si rrjedhim i lufts dhe i prjashtimit reciprok t t dy aspekteve ne me Guomindanin ndrruam vendet..." (Ma Ce Dun, Vepra t zgjedhura, vll. 5, bot. frengj. f. 479, Pekin 1977). Faza e tret Nj komponent m vete sht edhe trheqja e vrejtjes se dikush po doka me e hedh popullin n luft "vetvrasse" duke e br n kt mnyr "mish pr top." Q n fillim kta njerz kan deklaruar se strategjia e tyre ka qen t krkohet republik me paqe (me telegrame e letra, faza e par), faza e dyt me dasma masive q edhe ajo u krye. Faza e tyre e tret thoshin se sht revolucioni i armatosur. Sipas shpjegimit t Haliit (Osman Osmanit) q t mos jepet as shenja m e vogl jasht 15

krkess pr republik ka qen se ndoshta ky do t jet numri i fundit (i Zrit t Kosovs qershor 1982-shn i Xh. D.), se do t kalohet n krkesn e b. (bashkimit) duke i thn LKJ se p. (partia jon) boll t luti e tash ke me pas se ka ka me te gjet. F., pas Kongresit XII (t LKJ-shn i Xh. D.) tha n nj rast n pranin time dhe t Halimit: "Tash s'kemi ka e prmendim republikn, pasi nuk na e dhan ksaj radhe. Halimi ndrhyri duke i thn se ke shum t drejt. Un jo njher e kam kundrshtuar Halimin se ktu nuk mund t luajm or e ast. M 15 maj (1982) Halimi (Osman Osmani) na ka fol mua dhe U. (Xhafer Shatrit) pr ZONN E LIR duke na e trhequr vmendjen mua dhe U. se ka kemi thn deri m tash (ne PKMLSHJ-ja-shn i Xh. D.) sht b si kemi thn edhe pse thniet tona nuk jan bazuar n mundsit reale, prandaj sht mir t prpiqemi e t vazhdojm me at tempo. Prandaj KK (Abdullah Prapashtica) mos u lodh aq shum me ua trhequr vrejtjen t tjerve pr gjra q ende vet nuk i ke t qarta. Ti me bashkmendimtar, me propozimet tuaja je ai q po t kesh mundsi e bn popullin mish pr top kur thua t lidhemi me b. (Bullgarin) dhe me udbn e Kosovs e ta shpallim republikn. T tra kto n lidhje me kto sjellje e pikpamje tregojn pr nj pragmatizm t rrezikshm q s'ka asnj fije lidhje me elasticitetin komunist. Jo KK recetat e gatshme n ideologji nuk hahen. Nse ke menduar kshtu do ta shohsh se ke gabuar. Po m vjen keq q thua t mos bjm polemik, por m duhet t tregoj se polemika n luftn ideologjike sht "A". Nse merr mundimin e me i shfletuar veprat e Marksit, Engelsit e Leninit do t shohsh se 80% e vllimit t tyre sht polemik. E njejta sht shum e dmshme t ndodh kur kemi t bjm me luft nacionallirimtare. Te luftrat nacionallirimtare jo vetm q nuk bhet polemik brenda s njejts parti por edhe t ndryshmet bjn kompromise me njra tjetrn kundr armikut t kombit. Dhe kto kompromise nuk bhen duke i fshehur ato me jerrjen qesharake t unitetit t kristalt. Pra na u dasht t bjm pak polemik. Si po e shef, mospajtimet tona nuk jan administrative por qndrojn n themel t shtjes. Nuk mund t veprohet me pikpamje t kundrta n emr t s njejts. ... KVG i prkrah pa asnj ndryshim m t vogl pikpamjet e shokut Ll. (Xhafer Shatritshn i Xh. D.) t shprehura n letrn e tij t dats 10 korrik 1982. Komiteti Vllezrit Grvalla 1 tetor 1982 N emrin e tij Shpendi (Xhafer Durmishi)" (N emr t Komitetit "Vllezrit Grvalla" letra e msiprme u shkrua nga Xhafer Durmishi) 15. FORMIMI I QENDRS EKZEKUTIVE N LUDWIGSBURG Si sht quajtur organi m i lart i Lvizjes nga 15 janari 1983 e gjer m 3 mars 1984? sht quajt Qendr Ekzekutive dhe ka pas 5 antar. Kur sht themeluar ky organ, n cilin vend dhe n banesn e kujt? sht themeluar m 17 janar n banesn e Hafiz Gagics. Kur ka ardhur koha e prvjetorit t par t 17 janarit, sht organizuar demonstrat n Shtutgart m 15 janar 1983. Pas demonstrats, jemi tubuar n banesn e Hafiz Gagics n Ludwigsburg un, Xhafer Shatri, Hasan Mala dhe Ibrahim Kelmendi. Ka qen e parapar me marr pjes edhe Faridini, por ai ishte ato dit n spital. Me propozim t Xhafer Shatrit u vendos q t formohet forumi i quajtur Qendra Ekzekutive, e prbr prej 5 vetave, pra ne t katrve n mbledhje dhe Faridin Tafallari. Po ashtu me propozim t Xhafer Shatrit jan ndar kto detyra: Xhafer Shatri me 16

gazetn Zri i Kosovs, Hasan Mala lidhjet me Kosovn, Faridin Tafallari me shtjet financiare, Ibrahim Kelmendi lidhjet me organizatat e huaja dhe un me shtjet organizative jasht e sidomos ndrtimi i relacioneve me klubet shqiptare. Kah fundi i ktij tubimi, i cili nuk ka qen i gjat, n t ciln sht br marrveshja pr themelim, andaj edhe nuk ka pasur se pr ka t diskutohet aq, me krkesn e Xhafer Shatrit kemi hyr vetm un dhe Xhafer Shatri n nj vetur t nj bashkatdhetari pr t biseduar pak. Xhaferi m tha se pas ndarjes s ktyre detyrave do t ishte mir q makina, Stilografi i Jusufit, me t ciln prgatitej Zri t bartet tek ai n Zvicr, pasi sipas tij (Xh. Sh.) kan ardhur disa vrejtje t forta e perfide n adresn e Zrit n Biel-Bienne, prapa t cilave mund t qndroj diplomacia shqiptare. Pr kt arsye duhet ta masim do fjal n pesh t arit, e kjo pun sht vshtir t bhet nse makina e Jusufit mbetet n Gjermani, por kjo do t ishte shum m e leht t bhet nse makina kalon n Zvicr. Un, pa u konsultuar me askend tjetr jam pajtua me kt propozim t atij dhe m sht dukur i arsyeshm. Qysh prej tetorit 1982 pjesa kryesore e shkrimeve t botuara n Zri kan qen edhe ashtu t Xh. Shatrit, e puna ime n thelb m shum ka qen teknike se sa ideologjike. Ka qen praktik e asaj kohe q kur formohej nj forum, antart e atij forumi t merrnin pseudonime t cilat i dinin vetm ata antar. N vazhdn e ksaj praktike pseudonimet q jan nda gjat ksaj mbledhje kan qen: Xhafer Shatri - Xhema Ibrahim Kelmendi - Ilazi Hasan Mala -Plaku Faridin Tafallari -Fehmiu Xhafer Durmishi -Salihu. Ndokush mundet me thn se ka na nevojiten me i mbajtur n mend pseudonimet n kt koh. Mjaftojn vetm emrat (mos qofshin edhe ata t teprt). Kjo sht e drejt por kto pseudonime jan sqaruese pr ata q duan t'i lexojn letrat q jan kmbyer n mes veti n kuadr t ktij forumi. Pra t gjitha letrat q jan kmbyer n kuadr t ktij forumi jan nnshkruar me pseudonimet e lartprmendura. Kjo Qendr Ekzekutive (QE) ka ekzistua prej 15 janarit 1983 (kur sht themelua n Ludwigsburg) e deri m 3 mars 1984 (kur sht shprbr, n nj mbledhje t mbajtur n Gjenev pas demonstrats s organizuar po at dit n at qytet). 16. PA TAKTIZIME Shoku I. (Ibrahim Kelmendi) 24 prill 1983

..Un mora vesh nga Xhema kur ishim s bashku atje hern e fundit. ... Morali i dobt dhe patriotizmi mund t bashkudhtojn por me bashkjetuar nuk munden dhe ky sht nj lixh i vrtetuar me mijra her dhe q vlen pr do kend. Pra si pr fillim dhe q sht hera e par q po t drejtohem me letr nuk po mund t zgjatem m shum n kt drejtim. Po shfrytzoj nga rasti q t drejtohem pr disa probleme si t prgjithshme ashtu edhe konkrete. Nuk sht nevoja q shum gjra t'i prsris apo t shkruaj si thua ti, fraza rasti. N baz t kontakteve dhe vendeve q jemi takuar mund t them se relativisht njihemi mir. Kemi vendosur me luftuar se bashku dhe kt do ta bjm. Ku kan qen punt para nj viti dhe ku jan sot e ke ditur e edhe sot e din se ku jan qoft n planin e prgjithshm qoft n at konkret t relacioneve n mes kuadrove. sht mir edhe me e 17

paramenduar se n far situate do t ndodhemi pas nj ose dy vitesh. Kjo mvaret n masn m t madhe prej nesh. Ne njihemi vetm sa na ka kontaktuar puna dhe vetm puna e asgj tjetr. N baz t saj do t njihemi edhe n t ardhmen. Kto koht e fundit m ka rn rasti t vizitoj pothuaj t gjitha rrethet kryesore n RFGJ. ... Opinioneve t ndryshme u intereson lidhja jote me Lvizjen e mjaft t tjera. Prandaj me aq sa mund t gjykoj sht me nj rndsi tejet t madhe studimi i rrethanave sepse sot operacione t ndryshme po zhvillohen shum shpejt. N kt letr po t flas m posht m konkretisht mbi mbresat q kam gjat takimit ... n rrethin e Dyseldorfit ku isha para disa ditsh, ku n mes t tjerve ishte edhe vllau yt... Ti e din se far na intereson ne pr do mjedis dhe nga ky qllim e zhvillova bisedn sidomos fillimin e saj n Dyseldorf. Tonin ia prishi mjaft Mustafa me pyetje t ndryshme se kjo nuk duhet t'ju interesoj juve, se un vetm ia paguaj qiran klubit, pastaj a e ke pyet Ibrahimin etj. sht mir me i sugjeruar se kam t drejt t takohem me nj rreth n fardo kohe q duket e nevojshme. F. m pat treguar se ke shkuar atje ku je dhe un nuk kisha mundsi me t takuar. sht mir t ndikosh te ai sepse me t tilla pyetje n radh t par t dmton ty. ... Qllimi kryesor ishte t dija sa m shum pr klubin, pastaj prgatitja e terrenit pr koncertin. Ne diskutuam qart n Gjenev pr statusin e tyre, andaj n at rreth t ngusht e shtrova edhe problemin e antarsimit me njerz t rinj e s bashku me kt problemi t qonte edhe te fotoja e satrapit. Diskutuam n at rreth t ngusht prej pes vetash.... T fala S. (Salihu=Xhafer Durmishi) 17. DO HAP TJETR MUND T KET PASOJA T KQIJA T dashur shok t Qendrs Ekzekutive, 4 maj 1983 Kaloi nj koh e gjat e ngjarje t reja po zhvillohen vazhdimisht, kurse ne nuk po jemi n korrent n mes veti jo vetm nprmes ndonj takimi po kt nuk po e bjm as n nivelin m minimal prmes letrave. Andaj me an t ksaj letre u propozoj q pa u vonuar t mendoni pr ndonj dat takimi t mundshm ku do t shikonim se si jemi duke ecur dhe far sht duke ndodhur. N takimin e fundit u diskutua edhe prpilimi i Programit Politik t LRSHJ me rastin e njvjetorit t formimit. Deri m sot, kur jam duke e shkruar kt letr, pr dika m shum n kt drejtim nuk jam i informuar. Poashtu mendoj q prmes letrash t vendoset se kush do ta bj nj projektprogram i cili n rrethet e ngushta duhet t lshohet n diskutim s bashku me projektstatutin. Prndryshe do hap tjetr n kt drejtim sht joserioz dhe mund t ket pasoja t kqija. Pra un mendoj se koha sht q t takohemi mundsisht sa m shpejt. Mendoni n kt drejtim, programojeni kohn dhe shikojm se n ciln dit e n cilin vend mund t takohemi. Kjo shtrohet m problematike pr mua dhe Ilazin (Ibrahim Kelmendinshn. im), por un pr vete jam i gatshm t vij n Zvicr, ndrsa pr her t tjera si dhe pr rendin e takimeve dhe mnyrs s mbajtjes s kontaktit do t vendosim n takim. Ju prshndet S. (Xhafer Durmishi) Shoku Llesh (Xhafer Shatri) 4 maj 1983 S bashku me letrn e msiprme po t drgoj edhe kt letr q sot ua drgova dy shokve tjer t grupit prgjegjs pr Gjermanin. Lexoje dhe far m propozon tjetr q t bisedoj e si t shkoj puna me ta. Pasi letrat nga Zvicra po vonohen, po q se gjer n takim do t m mungoj fjala jote do t jem i detyruar t flas si ma merr mendja mua e n kt drejtim jan serioze sidomos problemet rreth tems mbi fraksionizmin n 18

radht e Lvizjes. Kjo sht e rndsishme kur t kihet parasysh se tani n Stuttgart q t tret e firms s tret (ish-PKMLSHJ) t cilt prbjn kapitullin e veant t fraksionizmit n mes fraksionizmave tona. Pr arsye t nj kontakti t mundshm me ta, ne duhet ti informojm shokt aq sa sht e nevojshme sepse kt e kemi pr detyr. (Xhafer Durmishi) 18. SA M TEPR TAKTIZIME ME T PABESIN GJER N FUND Letr e Xhafer Shatrit, 7 qershor 1983. Antarve t QE T dashur shok, para dy ditsh kam pasur rastin t bisedoj me disa shok t Dyseldorfit dhe prej tyre jam informuar pr shum gjra me rndsi. ka sht kryesore atje Nuhiu me kompani nuk do t mund t'i fus hundt, e ksaj un iu kam frikuar jo pak, sepse ata s bashku me statutin e tyre po u ojn njerzve edhe letra n t cilat n emr t Komitetit Kryesues krkojn prej tyre q t'ia nisin organizimit t celulave dhe krejt kjo n emr t LRSHJ dhe t PK (ML) t Kosovs (Partis Komuniste Marksiste Leniniste t Kosovs - shn i Xh. D.); Ve po e shprndajn edhe fletushkn e tyre me emrin simpatik "Puntort". Fletushkn e kam lexuar desha t them statutin, n t ka do gj, por pr t mir pothuaj asgj, ai ka pr qllim dezinformimin e njerzve, njoftimin e armikut me format organizative t puns dhe nj metod e papar e prepotencs (mendjemadhsis), pr kt shtje ne duhet t ndrmarrim dika duhet t diskutojm gjer e gjat dhe t ndrmarrim dika sa m par q t jet e mundur, njher pr njher sht shprndar nj takt q sht paraprgatitje pr demaskim. Natyrisht nse vazhdon kshtu kjo gjendje e nder, ather ata do t mund t bjn shumka kundr nesh, sidomos n Gjermani nuk sht puna hi mir... at dit ata shokt po m thon se na ka thn Musa Daka se ju nuk guxoni t shkoni atje, do t thot n Gjenev (sa i prket ksaj ardhjeje ju njoftoj se nj nat m ka thirr baca Zymer, ky s'e ka pasur numrin e telefonit tim dhe po m thot se a mund t shkoj te ai (ata). Un ia tregova punn se nuk kam asnj mundsi dhe u prpoqa t'ia sqaroj punn e fotos, se ai nuk sht ndonj qndrim i prgjithshm pr klubet, por shoku ua ka thn me qllim q t kqyrni dhe t mos i rrezikojm shum njerz, fliste me ton t lart dhe shihej se sht shum i mllefosur.... nj nat aty kah ora tre e gjysm pas mesit t nats, m telefonuan dhe m than se po nisemi. Thn t drejtn nuk arrita t flas me shum me ta por u frikova se mos sht n pyetje dika shum e madhe...) erdhn t nesrmen dhe po m tregojn se si M. Daka u paska thn se ju nuk duhet t shkoni pa e pyetur Xhavitin se ai qenka prgjegjs pr Gjermani (kuptohet ata e treguan edhe rastin e fotografis, mirpo pr kt ne do t bisedojm m gjersisht) kjo gj m brengosi shum, sepse kjo form e lufts, nse kjo mund t quhet luft sht e palejueshme. Lvizja sht nj organizat ilegale q nuk guxon t dekonspirohet para mass, duhet t shihet puna e saj e jo fjalt. Tamam puna sikur ne t dilnim dhe t tregonim prgjegjsit q kemi, kjo metod sht s teprmi e dmshme. Lvizja nuk sht nj shkop magjik q na i rregullon punt tona as qels-kallauz q na i hap t gjitha dyert, ne kurr nuk bn t flasim n emr t Lvizjes por me sjelljen ton, me aftsit tona duhet ta zbatojm n mas politikn e Lvizjes, se flasim n emr t Lvizjes ne mund t'i themi vetm shokut t organizuar, dhe nj takim me celuln, kuptohet sht krejtsisht i ndryshm me nj takim n masn e gjer. N kt drejtim duhet t merren masa t 19

menjhershme prkatse dhe t mos prsriten kurr m gafe t tilla. Ai i Bremenit ka njoftuar kndej se Xh (Xhaviti) ka shkuar dhe i ka thn se un jam prgjegjs pr ktu, sepse punoj me 30 celula, prandaj Zrat e Kos. t'i jap un. N ann tjetr shkon nj tjetr, ai Faz. (Fazli Memaj) dhe i thot njeriut se jam kompetent t t pyes pse ti nuk je dika i knaqur... edhe nj rast tjetr edhe m flagrant me rastin e shfaqjes s koncertit n Dys. shkon Engjlli (Kolaneci, diplomat shqiptar n Vjen-shn i Xh. D.) dhe i merr Xh. Hyz dhe Faz. (Xhavit Ramabajn, Hyzri Rekn dhe Fazli Memajn-shn i Xh. D.) e u thot: ku sht Lvizja, keni kujdes se aty sht udba, mos u mashtroni, hapini syt dhe kshtu n kt kuptim... dika e pabesueshme dhe ata burrat e bots asnjri s'e kan njohtuar shokun me t cilin kan kontakt. far njerzish mund t jen ata kur prej tyre ka pasur q kan thn n mas se nuk kemi baz, Lvizja nuk ka ndonj baz t sigurt dhe kshtu n kt kuptim. Shtoja ksaj edhe rastin flagrant t Ilazit ather shihet se sa metod e dmshme pune sht kjo. Sot m shum se kurr po bindem se ne duhet t mbshtetemi n njerz t sigurt, sado pak qofshin ata, tre mjaftojn por ama t jen burra e shok. Me Ilazin (Ibrahim Kelmendin-shn i Xh. D.) mendoj se duhet ta lm kshtu njher t mos i bjm z fare, por ai njeri nuk guxon m kurr t jet aty ku e kemi zgjedhur, ai sht njeri i paprgjegjsi dhe gjer n fund i pabes. Un ia kam shkruar nj letr n kt drejtim pa ia potencuar t gjitha kto drejtprsdrejti dhe nuk ka kthyer prgjegje, sepse fajtori kurr nuk ka guxim t flas, ai mbrohet me heshtjen, q do t thot se sht nj pranim faji. T tregohen prgjegjsit q i ka caktuar dikujt populli n nj luft ilegale dhe t dekonspiroj gjra pr t cilat shokt tan i ln veshkt e dhmbt n qeli burgjesh pa qel goj, ky sht nj gjest i papresedan tradhtie e mosprgjegjsie. sht edhe nj rast tjetr, shtja e Shaqs. N nj letr aspak shoqrore Salihu m thot se e urrej n masn m t madhe unitetin formal, dhe vazhdon pse nuk po ndalen thashethemet kundr Shaqs (Shaqir Shabanit-shn i Xh. D.). Dreqi e marrt po Shaqa i ka nxitur vet thashethemet me sjelljet e tij t poshtra udbeske, ai shkon dhe i thot njeriut shko dhe organizoje filan fistekun n Lvizje sikur L. t ishte kafene pastaj i mashtron dhe i frikson se do t'ua qes n Zrin e Kosovs, se ka kompetenca t mdha e ka po di un. Pr kt njeri un nuk dua t harxhoj fjal e koh, por po them se ky sht nj element destruktiv puna e t cilit nuk ka asgj t prbashkt me Lvizjen. Ai ose sht ambicioz i smur, ose njeri i udbs, dhe un m shum droj se ky sht i dyti. Tash po na dalin fakte se ai po u thot shokve n Gjermani q t ken kontakt vetm me Nuhiun... Pra puna ka shkuar larg. Ai njeri kurr s'i ka shkputur lidhjet me ish-padronin e vet.... Koht e fundit kam qen shum i zn, kam pasur shum kontakte me shok t brendshm dhe besoj se ia kemi arritur t bjm shumka: atje do t shprndahen trakte e do t kryhen aksione vetm nga ana e LRSHJ dhe do t'ia arrijm q veprimet e flliqura t ktyre fraksionistve t evitojm n nj mas t madhe... por kjo do shum pun, tmerrsisht shum pun dhe nerva, prandaj do t ishte mir q me organizimin jasht t merreni t gjith m shum dhe sidomos Salihu q e ka prgjegjsi kryesore. Ai duhet t'i krijoj kuadrot tona t ardhshme dhe t gjith frenjt e organizimit t'i prqndroj n duart t veta, por kuptohet me nj pun dhe prgjegjsi n nivel me obligimin q ka. N bised telefonike me t mbrm po m thot s'kam t holla... ky nuk sht nj arsyetim binds, fundja t hollat pr knd i kemi, pr luftn e jo pr syt e zi. Sidomos n kt koh ai sht dashur t jet n mesin e puntorve n St. (Stuttgart) dhe ta rrokim punn prpara, sepse kemi t bjm me njerz qe s'kan fije burrrie, por q do t merren edhe me denoncime te armiku, pr kt jam i sigurt, por nse ne punojm, nse ne e qesim shpesh dhe kualitativ ZK ata nuk kan ka t bjn. Do t 20

ishte mir q n kt drejtim t'i prqndrojm t gjitha forcat tona dhe ta lm n heshtje punn e tyre, kuptohet duke e qitur krejtsisht nn hije punn e tyre prarse e minuese, pra me pun. Pastaj lidhur me ta t'i sqarojm puntort sa m tepr jo vetm gojarisht dhe duke e prqndruar vmendjen n qllimet e tyre tamam armiqsore, e jo duke ndenjur nn hije, sepse ara pa i zhytur kmbt n dhe nuk mihet... Ka kuadro bile shum, por ne nuk po punojm sa duhet, po na mungojn ata militantt q s'u shihen kurr gjurmt por q u ushton puna, e Halimi duhet ta dini sht talent i intrigave dhe mashtrimit t njerzve, prandaj Salihu duhet ta ket parasysh kt dhe ta formuloj nj form t veant pr t'iu kundrvn. N kt drejtim t mendojm edhe ne si t'ia bjm. Natyrisht pa nj unitet mendimi e veprimi nuk do t kemi sukses. Mua s'm plqen ajo q para syve t luajm rolin e unitetit e pastaj kur t ftohet muhabeti t ndrrohet pllaka. Vet nga toni i biseds s Salihut mbrm un kam kuptuar shumka. Edhe pse nuk jam ithtar i mbledhjeve t shpeshta, kjo m detyron t insistoj pr nj takim t ngutshm. Ne i kemi marr detyrat, prandaj donjri prej nesh le t shkrihet pr realizimin e tyre, le t duket puna. Natyrisht takimet jan t frytshme dhe mse t domosdoshme, por po e shihni edhe vet se n far kushtesh po veprojm, pa dokumente, pa mjete materiale t bollshme, pa status t sigurt, si n vend t huaj m. Vendin e Ilazit (Ibrahim Kelmendit-shn i Xh. D.) mendoj se duhet ta plotsojm, por pa e njohtuar njher prnjher, me t duhet t taktizojm sa m tepr q t jet e mundur.... Ju lutem t mendoni pr kto dhe t vendosni dika menjher. Pr shkak t largsis un dhe plaku mund t dalim deri kah Baseli, n mnyr q ta ndajm prgjysm rrugn e besa edhe shpenzimet. 7 qershor 1983 Xhema (Xhafer Shatri) 19. DISKUTO ME ATA TEK T CILT KE NDRMEND T MBSHTETESH M SHUM Shoku Ll. (Xhafer Shatri) 13 qershor 1983

... Lidhur me fraksionistt mendoj q prgjigja duhet t'u bhet por jo n ZK sepse n kt mnyr mund t'u bjm shrbim, dhe ksaj t'i japim prmasa sepse aty ku shkon ZK, ktyre do t'u nevojiten vite t tana me mbrri, gj q s'do t mbrrijn kurr. Kshtu q prgjigja t drgohet tani pr tani vetm n ato vende ku mbrrijn ata. N kt drejtim un kam menduar me e prgatit nj libr t tr skeletin e t cilit e kam br dhe do ta drgoj e nse t duket i arsyeshm e thellojm punn n at drejtim. Kjo s'do t thot q mos me ua br edhe nj prgjigje n nj trakt dy faqesh, kurse n libr mendoj t jen t rrahura shum probleme m gjer, dhe me llojet e tjera t fraksionizmit. Un jam i knaqur me at skelet. Lidhur me takimin rregullojeni si ta gjeni m t prshtatshme. Un n t ardhmen sigurisht nuk do t mund ta bj at q s paku sht thn teorikisht ta bj. Andaj se far taktike do t prdoret dhe si sht m mir t zhvillohet lufta diskutoje m shum me ata q e ke ndrmend t mbshtetesh m shum. Un do ta bj edhe n t ardhmen at q m thuhet por jo, me hy deri n at shkall sa me i ngrit puntort grushtet kundr njri-tjetrit si ka ndodh me vllaun e Ilazit dhe Musa Dakn. T fala S. (Xhafer Durmishi)

21

20. QARKORE INTERNE LIDHUR ME RASTIN E ISH-PKMLSHJ Qarkore e shkruar nga Xhafer Shatri n emr t Redaksis s Zrit t Kosovs, qershor 1983 - Koht e fundit ka nisur t shprndahet npr Gjermani nj broshur me titull: Platforma Politike, Programi dhe Statuti i OS (organizats sindikale) Bashkimi i Puntorve t Kosovs. N kto 40 e sa faqe ka gjithka, prandaj ksaj radhe s'po e analizojm fare prmbajtjen e saj, le ta bj kt vet lexuesi, por po e analizojm at ka i parapriu ksaj: N vitin 1981 n Kosov pr her nisi t flitet pr PKMLSHJ (Partia Komuniste Marksiste-Leniniste e Shqiptarve n Jugosllavi), ajo nisi ta nxjerr organin e vet n dhjetra kopje me titull "Revolucioni", njher tjetr Zrin e Atdheut, kjo e fundit sht shprndar shum pak, kshtu q nuk dihet pr t, ndrsa "Revolucioni" sht m i njohur nga ajo se te lexuesi i pjekur q ka qen n dijeni t organizimit ilegal n Kosov, ka ln prshtypje me prepotencn e pashembullt t njrit prej numrave t tij, n t cilin autort e tij pohojn se gjoja ata qenkan ata q i kan organizuar demonstratat e 81, dhe se pr kt sukses kryetari dhe sekretari gjeneral e kan shpallur veten heronj t popullit. Kto gjra i kan indinjuar s teprmi sidomos njerzit q kan vepruar n ilegalitet t thell gati me dekada, por kurr s'kan nxjerr z, ata e kan ln t tregoj puna e tyre; kjo q tham, niveli i ult intelektual i shkrimeve t tyre, fjalori i konferencave jugosllave bn q te shum njerz t fitohet prshtypja se kjo sht vepr e UDB-s, n t vrtet autori i shkrimeve ka punuar n SPB. Kt organizat n nj mas e ka popullarizuar edhe regjimi duke shkruar pr t n kohn kur ata krkonin me pish njri pr t'ia hedhur fajin pr Pranvern e 81, sepse ishte qndrim i organizata tjera ilegale q nj shprthim i till n opinion t paraqitet si vepr spontane e popullit pavarsisht nga ajo se kush ka kontribuar n at drejtim, sepse kjo do t ishte shum m akuzuese pr armikun. Ve ksaj kjo org. n fjal e ka prdor me sukses luftn psikologjike, t gjitha shkrimet e veta s pari ua ka drgua organeve krahinore, kuptohet duke i ngjitur vetes emra t mdhenj e fjal q me asnj rast s'i ka prcjell pun prkatse. Kjo metod sht treguar e suksesshme sepse e ka popullarizuar kt organ. N t vrtet kjo organizat ka qen, sikundr q edhe sht vepr e nj grupi t ngusht familjar daj, nip, daj etj. Pr her t par n Kosov kta kan lshuar n "prdorim" nj form t vjetruar organizative, t kohs s Leninit apo t tipit t sotm t Perndimit, do t thot celulat dhjetshe, gj q pr realitetin kosovar kjo sht treguar si shum e pasuksesshme, madje edhe e rrezikshme. N kt form organizimi nuk ka pasur asfar seleksionimi t njerzve dhe t prfitimi i simpatis s tyre, si po msojm koht e fundit, sht prdor me t madhe shantazhi n kt stil: je i rrezikuar prej policis, un punoj n UDB, ndaj e di mir, pra eja t t strehojm, dhe njmend i kan strehuar njerzit viktim e ksaj forme pune jan profesort q u dnuan n procesin e fundit politik n Prishtin. Ata, pa qen fare, jan dnuar si njerz t organizuar. Nj parantez. N prag t vrasjes tragjike t shokve tan Jusufit e Bardhoshit (kan qen si dihet antar t ish Lvizjes nacionallirimtare...) dhe Zeqs (antar i ishOrganizats Marksiste-Leniniste...) jan zhvilluar bisedime pr bashkim. Bisedimet kan qen t suksesshme dhe sipas t gjitha gjasave natn e vrasjes ka ardhur gjer te bashkimi. Kto organizata kan vepruar n mrgim sidomos dhe gjithmon i kan koordinuar aksionet, jan ndihmuar n mes veti me t madhe, ky sht nj fakt i padiskutueshm. Pas rnies s tyre n popull u krijua nj indinjim i pakufishm e mjerisht edhe nj huti e palejueshme... N Kosov u bn burgosje t mdha. Nga t gjitha organizatat u burgosn shum njerz, shum t tjerve iu desht tia msyjn mrgimit, ndr ta edhe udhheqsi i PKMLSHJ. N mrgim jan zhvilluar bisedime n 22

mes tij dhe shokve t ish LN... ka ardhur te bashkimi, gjegjsisht formimi i LRSHJ, jo LRSSHJ. Prkundr ksaj nuk sht zhvilluar kurrfar aktiviteti, kjo ka mbetur anonime, shtje e tre-katr njerzve. N maj, m 14 e 15 maj jan zhvilluar bisedime edhe me prfaqsues t ish OMLK. Ka ardhur gjer tek bashkimi gjegjsisht formimi i LRSHJ. Pr kt ekzistojn dokumente. N bisedime kan qen dy prfaqsues t organizatave t mparshme, si prfaqsues t organizatave t tyre. Kur ka ardhur te botimi i komunikats, prfaqsuesi i ish-OMLK-s ka insistuar q ajo t prpunohet pak, por n esenc t mbetet e njjta, dhe i ka br ndonj plotsim, ashtu si qe vendosur, dhe e ka drguar n botim, mirpo prfaqsuesi i ishPK... ka insistuar n q n komunikat t futet pasusi se prijse ideore e Lvizjes do t jet Partia Komuniste, gj q n fillim tingllonte fare padjallzisht... Njeriu kur t bashkohet me dikend t luftoj pr t njjtin qllim aty s'ka asnj vend dyshimi, dhe thn t drejtn sikur t mos ishte prfaqsuesi i LN... kjo do t bhej, mirpo ai duke i njohur mir ua hetoi qllimin, dhe kuptohet doli komunikata q thot se LRSH sht nj organizat unike e operative... U zgjodhn organet e prkohshme udhheqse, por n mbledhjet e tyre mungonte prf. i PK... ai insistonte rregullisht q t flasim vetm n katr sy... Fillimi si do fillim nuk na mundsonte takime t shpeshta nism t letrkmbejm. Shoku i PK nuk prgjigjej n letra, m von njri prej tyre shtroi n nj letr t gjat propozime t shumta q dukeshin t papranueshme, ndr t tjera insistonte t formohen organizata t brendshme si Fronti demokratik, organizata e gruas, e pionierve etj. gj q pr realitetin kosovar kjo sht e pamundur: n nj shtet totalitar t tipit m fashist t'i shkaprderdhsh njerzit kjo sht vetvrasje. N t tjera kushte ka vepruar PKSH, ajo e ka pasur malin... ndrsa Kosov sht krejt dika tjetr. N kto shkresa kemi dhn prgjegje t qarta dhe kemi shprehur mendimet tona. Kemi insistuar pr nj takim, sepse e pam se ve ia kan nisur t'i prajn radht tona, t organizojn edhe njerzit e organizuar, duke u shrbyer me shpifje dhe dinakri krijuan konfuzion t madh sidomos n rrethin e Shtutgardit. Kjo reflektohej keq te puntort. U prpoqm t bisedojm bashkarisht pr kto probleme, por u iknin takimeve. Njher udhtuam me mija kilometra pr t'u takuar, por ai burri i bots i iku takimit, vet shoku i tij m i ngusht ikjen e tij e moj si tradhti... Ky rast pati pasoja t mdha. Hern e dyt i shkruam letr urgjente q t propozojn se ku po shihemi dhe kur, bile morm prsipr q t udhtojm 5000 kilometra, me rreziqe t shumta, por prgjegje morm vetm pas dy muajsh, kuptohet prgjegje negative. Shkruanin her pas her, nuk kthenin prgjegje, apo m mir, shrbeheshin me arsyetime q s'ishin gj tjetr vese gnjeshtra fare t paskrupullta. Duke e par se do gj sht e kot edhe ne e ndrprem letrkmbimin aty kah viti i ri duke thn se kur t bhen gati le t shkruajn n ZK e ne do t'u japim prgjegje. At dit e sot nuk kemi marr letr. Gjersa marrdhniet nuk ishin aq t ftohura ata e shprndan nj trakt disafaqesh me konglomerat idesh, por n t kishte edhe gjra t mira. Pr shprndarjen e ktij trakti kemi marr vesh pasi q na ka ra n dor. Disa her kan premtuar se do t shkruajn pr ZK, kt e kan br shum rrall dhe punimet kan qen krejtsisht t dobta, fare t paprpunuara. Kan premtuar se do t drgojn informata pr nj dshmor t ri, Afrim Abazin kt s'e kan br kurr. N nj letr t mparshme kur autorit t ktyre rreshtave i propozuan ta bjn "kryetar" t L. dhe kur ky propozim u injorua, si duket i humbn t gjitha shpresat se do t mund t luajn me emrin e Lvizjes, t cils, duhet t themi, duke keqprdor sinqeritetin ton ia imputuan emrin me ndajshtimin LR(S)SHJ, sepse n dokumentet e bashkimit prmendet vetm LRSHJ, asgj tjetr. Ktu sht shkaku pse edhe sot e tutje n ZK prdoret vetm n nj vend LRSSHJ (Lvizja pr Republikn Socialiste Shqiptare n J.). N kt letr-informuese sht vshtir q pr nj koh fare t shkurt t prfshihen t gjitha ato q na shtyn t bashkohemi, pastaj ato marrdhniet ngreh e mos e kput 23

q pr ne kan qen tortur, minimi i radhve nga brenda, intrigat e ndryshme, mossinqeriteti total, dshira e smur pr dominim etj. kan qen arsenal i tyre i prditshm n marrdhnie me ne. Pr hir t unitetit ne jemi treguar s teprmi tolerant, apo pr t thn m mir oportunist. Me ta sht dashur ta shkpusim q n fillim. Me njerzit q nga hija e vet nuk e shohin interesin e lufts e t popullit, ne s'na lidh asgj. Kjo broshur m tepr sht nj konglomerat budallqesh se sharlatanrie t pashoqe. Autort (i) i saj nuk e njeh apo thn m mir se njeh fare realitetin e sotm, apo thn ndoshta nuk do ta njoh. Nisur nga kjo q n biseda verbale dhe n mbledhje t ndryshme duhet t plotsohet edhe me shembuj m t freskt e m t imt, tash pr tash shtrohet si detyr q t gjith antart e LRSHJ ta analizojn kt broshur dhe t shprehin mendimin pr t, pa kurrfar mrie ose inati personal. Ne qllimisht s'po e bjm kt, sepse na nevojitet mendimi i t gjith shokve e pastaj nga ato do t marrim nj vendim. Nj gj sht e qart: ky sht nj fraksion q mund ta dmtoj, por kurr ta ndal hovin e Lvizjes. Kta jan njerz q nuk kan ndikim n mas, ata i frikohen takimit me t, nuk kan kurrfar aftsie intelektuale pr t shkruar dika t mir, apo aftsi organizative q ta dmtojn armikun ashtu si e krkon populli sot dhe kushtet ekzistuese. sht dshmuar se jan mendjemdhenj t smur, njerz n t cilt nuk mund t mbshtetemi kurr, dhe s'mund t shohim asgj t mir. Sikur t ishin shok, ata kan mundur t kontribuojn, sepse udhheqsi i tyre ka punuar n erdhen e armikut dhe ka mundur t na informoj e msoj pr shum gjra. Ka ndodhur krejtsisht e kundrta. Mjerisht puna ka shkuar edhe m larg, ka fakte se po na i denoncojn njerzit e tyre shokt tan m t mir. Sidomos kjo po na dmton shum. sht edhe nj e keqe tjetr: ekziston dyshimi i themelshm se n mesin e njerzve t tyre ka edhe njerz q punojn pr armikun, fundja t gjitha veprimet e tyre ojn uj atje... ku s'duhet. Por megjithat ne nuk guxojm t jemi shpirtngusht dhe t'i kualifikojm si armiq e tradhtar, pavarsisht se puna e tyre sht kok e kmb e till. Lidhur me kt nga shokt tan krkohet q gjithsesi ta studiojn kt broshur dhe sa m par t'i shprehin mendimet e veta. Gjat leximit ta analizojn s bashku do rresht dhe t vin vet n prfundime t drejta. Duam ta dim poashtu se a mendojn shokt t'i demaskojm apo jo, t'i luftojm haptas dhe ta bindim popullin se kush jan e ka duan apo ta lm pr nj koh se si po zhvillohet situata. Por nj gj duhet ta kemi parasysh, kta njerz mbjellin hutime e dezorientim te masat dhe kjo sht shum e dmshme, sepse komprometohet emri i Lvizjes, e ata do t vazhdojn t veprojn edhe n t ardhmen n emrin e saj, sepse ky sht paravani m i mir prmes t cilit ata i fshehin budallallqet e veta. Ky sht i vetmi shkak q na shtyn t merremi me ta, prndryshe ata jan fare t parndsishm. Do t mund t ishin t rrezikshm vetm nse lidhen me ndonj shrbim t huaj informativ, sidomos me at bullgar, si ka propozuar shefi i tyre njher, por e kemi kundrshtuar, mu pr kt duhet t jemi shum e shum vigjilent, t'i sqarojm masat, sepse ata kan pr qllim t fusin konfuzion dhe n emr t saj t verbojn Lvizjen. T aktivizohemi t gjith n zbulimin e njerzve q e shprndajn kt manifest t budallallkut dhe t'i sqarojm puntort, por pa hyr n detaje t marrdhnieve tona me ta. Ata duhet t'i luftojm me pun t prditshme dhe jo me thashetheme. Presim mendim t menjhershm Redaksia e Zrit t Kosovs (Qarkore nga Xhafer Shatri, qershor 1983)

24

21. KRKESA IME (XHAFER DURMISHIT) PR DORHEQJE NGA QENDRA EKZEKUTIVE M 10 KORRIK 1983 Pas 12 marsit 1983 e udhtimeve t mia q i bra me ndihmn e shokve t Shtutgartit n Mnchen, Dsseldorf, Bielefeld e Hamburg n muajt prill - qershor 1983, un vendosa me dhn dorheqje nga Qendra Ekzekutive. Shkaqet pr kt ishin kto: Un nuk mund t kryeja at detyr q m ishte dhn (marrjen me shtjet organizative jasht) pasi me kt pun merreshin tr kohn vet Xhafer Shatri dhe Ibrahim Kelmendi. Ibrahim Kelmendi e trajtonte klubin "Emin Duraku" n Dsseldorf pron shum m private se sa hisen e toks q mund t'ia ket ln baba i vet apo ndonj bakshish t dajs Ram. Xhafer Shatri zhvillonte nj korrespondenc t dendur edhe pr shtje organizative me rrethe t ndryshme e me shok q kisha kontakte personale n Shtutgart dhe kurr nuk m njoftonte pr ndonj instruksion t tijin. Ai i kishte fsheh letrat e drejtuara pr mua, q m kishin ardh n adresn e Zrit t Kosovs n Biel/Bienne, pr mos me m'i tregua me arsyetimin se "jeta e ka msue mos me i besua askujt." Kur letrat e mia nuk m'i ka prcjell, krkesa pr t m treguar ndonj komunikim me t tjert m duket se del sa absurde aq edhe qesharake. Xh. Shatri m thoshte se duhet t'ju afrohesh punve ngadal e t'ua rrmihsh dheun t tjerve nn kmb. Kjo far kopilie e rrmihjes s dheut nn kmb e kjo far taktike nuk m interesonte dhe nuk m hynte n pun pr ndrtimin e sa m shum klubeve dhe bashkimit t bashkatdhetarve n kto klube. Mua, shok n Dsseldorf n ver t vitit 1983 m treguan se na ka thn Bacaloku (Xh. Shatri), kur t vjen Skenderi i Shtutgartit (Xhafer Durmishi), ndiqeni me rramet. Aspekt tjetr ishte letra e tij e 7 qershorit 1983. Nga ajo q kisha dgjuar pr Xhafer Shatrin n Kosov, dhe nn influencn e Sabriut, un kisha pasur nj respekt e nderim m t madh se sa ai e meritonte. Fillimisht qndrimi im (prkundr keqkuptimeve fillestare t cilat i konsideroja t rastit) ndaj tij ishte pikrisht ai q kisha pasur ndaj Jusufit. Ai gjykoi dhe na vendosi n nj forum s bashku me Ibrahim Kelmendin. Pr kt ai shpejt u pendua por kishte frik me u ballafaque me t vrtetn dhe mirrej me taktizime t dobta e pa asnj princip, duke i vendosur n pozit shum t keqe pranuesit e letrave t tij (sidomos t asaj t 7 qershorit 1983). Pr kto shkaqe un pata vendos me krkua dorheqje n mnyr t qet q t shkputem prej Xhafer Shatrit, Ibrahim Kelmendit dhe klekave t tyre. Xh. Shatri e kishte trashguar nj situat delikate prej Kadri Zeks dhe rrethit t tij. Ata pr t gjall t Jusufit nuk kishin pranuar me e marr e t mos flasim pr shprndarjen e Zrit t Kosovs. Tortura e tyre shpirtrore pas mbetjes s Zrit t Kosovs, Zrit t Jusufit si e vetmja gazet, mundet vetm me u marr me mend. N njfar mnyre un i kuptoja klekat e kurthat e Xh. Shatrit si nj lloj kompensimi me t cilin ai kishte nevoj me i ushqye shokt e vet. Figura ime ishte tepr e lidhur me Zrin e Kosovs, andaj urrejtjen q e kishin pasur kundr ksaj gazete e kishin fokusuar n personin tim. Un prpiqesha t kem mirkuptim pr vuajtjet e traumat e tyre dhe pata vendosur t jap dorheqje. Me sakrifikimin e vetvetes mendoja se do ta forcoj pozitn e shokve t Shtutgartit, pasi mendoja se urrejtja e tyre e madhe kundr meje nuk do t shkarkohej mbi ta. Pastaj mund t thuhet se n ato dit edhe Xhafer Shatri edhe un kishim t drejt me qen shum t knaqur: ai pr arsye se brenda nj viti, me mjeshtrin dhe prvojn kolosale, kishte arritur t ngritet n krye t Lvizjes, duke pasur maqinn e Jusufit, nj adres gazete n t cilin i vinin letra dhe nj xhirollogari n t cilt bashkatdhetart drgonin ndihma. Un n ann time, edhe pse niveli i ambicieve kishte qen jashtzakonisht m i vogl, prkundr aftsive t kufizuara dhe mosprvojs kisha 25

dhn kontribut vendimtar pr t ruajtur emrat "Lvizje" nga Lvizja e Jusufit, dhe "Zri i Kosovs" nga Zri i Jusufit. Un nuk kisha ndonj shpres tjetr se jeta ka n fshehtsi detyra m t rndsishme pr mua. N baz t poshtrsive q ishin br n drejtim timin un krkova dorheqje nga nj Qendr e till. Megjithat un isha i interesuar q puna t'i shkoj mbar ksaj Qendre Ekzekutive edhe pa mua, sa edhe u propozova q vendin tim mund ta zen Xhavit Ramabaja, aktivist n Bielefeld, Gjermani. Krkesa ime pr dorheqje nuk u aprovua prej asnjrit. Un e trhoqa kt krkes sidomos pr hir t Faridin Tafallarit dhe Hasan Mals, duke gabuar kshtu, pasi sikur t kisha qen kmbnguls n kt pik do ta kurseja veten nga ekspozimi prej shum konflikteve artificiale e disa punve t ulta. 22. STATUT I LEVIZJES PER REPUBLIKEN SOCIALISTE SHQIPTARE NE JUGOSLLAVI (LRSSHJ) Xhafer Durmishi: "Sa i prket Statutit t prgatitur nga ana ime kam kto vrejtje; duhet shtuar definimin e sakt se kush sht, mund t quhet antar i Lvizjes, dhe nj nen t ri q ka t bj me sjelljet e antarve t Lvizjes q veprojn n shtetet e ndryshme, t cilt nuk guxojn t bien n kundrshtim me ligjet e vendeve n t cilat veprojn. Pastaj vrejtjen tjetr, n kapitullin e par q ka t bj me datn e formimit t LRSHJ. M 10 korrik 1983, Uka m tha se do t ishte shum mir n Komunikat ta kishim shnuar vetm 15 majin, pasi fraksionistt e PKMLSHJ nuk do t mund t qndronin shum, pasi kryesisht ata po thirren n 17 shkurtin. Duke u nisur vetm nga ai qllim dhe sidomos kur ka qen n pyetje fraksioni q u shrbye me metoda shum t ulta mua m sht dukur e arsyeshme dhe ky ka qen shkaku kryesor q un n at statut e kam shnuar datn e 15 majit. Tani Mrgimi thirret n t njejtn mnyr si Uka se qllimi t shnohet 15 maji ka pr qllim ta devijoj vijn pr Republik pr t ciln kemi vendosur m 17 shkurt. Un nuk ju kam kushtuar vmendje t duhur ktyre gjrave, sepse pr natyrn time nuk m jan dukur gjra t dors s par. Pasi shtja sht shkruar ksisoji, ather pavarsisht se si do t shprehemi as 17 shkurti nuk mund t fshihet pasi sht nj fakt, kur jan br bisedime dhe sht vendosur, ka sht m kryesorja, emri i organizats t cils m 15 maj nuk iu ndryshua asnj pik dhe asnj presje. Sido q t jet un nuk jam pr at q t bhet objekt diskutimi kjo shtje. Faktet historike mbeten fakte, un jam pr at q me ato t merret historia." (Letr Qendrs Ekzekutive, 3 janar 1984) I Lvizja pr Republikn Socialiste Shqiptare n Jugosllavi sht prfaqsuesja e interesave t vrteta t popullit shqiptar n Jugosllavi. Aktualisht ajo sht lufttarja m e denj pr realizimin e ktyre interesave. Lvizja sht nj bashkim luftarak vullnetar patriotsh e revolucionarsh t popullit shqiptar q jeton n Jugosllavi dhe i asaj pjese t tij q fati historik e detyroi t mrgoi npr shtete t ndryshme t bots, t cilt prpara interesit t prgjithshm i kan sakrifikuar t gjitha interesat tjera. LRSSHJ u ngrit mbi bazn e organizatave LNKVSHJ, OMLK, FKP dhe PKMLSHJ. "Zri i Kosovs" sht vazhdim i denj, i prshtatur, pr aq sa kan lejuar t gjitha rrethanat q t prshtatet, i "Bashkimit", "Lajmtarit t liris", "Liris" dhe i ndonj botimi tjetr q nuk ka uar shum pesh n jetn politike t popullit shqiptar n Jugosllavi. 26

Lvizja pr Republikn Shqiptare n Jugosllavi, t till si e njohin sot t gjith shqiptart, u themelua m 15 maj 1982, nga revolucionart kosovar, mbi bazn e lvizjes patriotiko-revolucionare t organizatave patriotike. Qllim i Lvizjes sht q t grumbulloj aq forca rreth vetes, sa me at forc t grumbulluar ti bj presion udhheqjes federative, dhe me kt tia imponoj ksaj t fundit nj situat t atill n t ciln ajo do t detyrohet q popullit shqiptar n Jugosllavi ti njeh t drejtn pr formimin e nj republike si jan gjasht t tjerat n RSFJ. Pr t arritur gjer tek ky qllim, Lvizja do t shrbehet me metoda t ndryshme t lufts q ia lejon etika revolucionare dhe q jan t njohura n praktikn e luftrave t popujve pr liri. II ANETARET, TE DREJTAT DHE DETYRAT E TYRE 1. Antar t Lvizjes mund t bhen t gjith shqiptart n Jugosllavi dhe pjesa e tyre n botn e jashtme, t cilt kan kaluar moshn 18 vjeare dhe q pranojn programin dhe statutin e Lvizjes pr Republik. 2. Antar sht ai i cili pranon Programin e saj, q e ndihmon materialisht dhe q merr pjes personalisht n nj nga celulat e saj. 3. Antari ka pr detyr: a) t ruaj dhe t luftoj pr unitetin e Lvizjes. Lvizja nuk lejon ekzistimin e fraksioneve n gjirin e vet, b) t zbatoj vendimet e Lvizjes, t respektoj statutin e saj, t propagandoj traditat patriotike t popullit ton. Ai gjithmon duhet t veproj nga pozita revolucionare, c) t ngritet teorikisht, t mendoj, punoj e jetoj si revolucionar dhe luftn pr formimin e Republiks Shqiptare n Jugosllavi ta vej n plan t par n t gjith veprimtarin e tij, d) t forcoj lidhjet me masat, t jet i drejt, i ndershm, i dashur pr popullin, t jet armik i mendjemadhsis, karrierizmit, indifirentizmit dhe i fryms s komandimit kundrejt njerzve, e) t jet propagandist, agjitator dhe mbrojts i flakt i qllimit t Lvizjes, f) t jet kritik, autokritik dhe t luftoj vetknaqsin, 4. Antari ka t drejt a) t marr pjes n diskutimin e problemeve t lufts s Lvizjes, b) t kritikoj sjelljet e antarve dhe veprimet e padrejta, c) t zgjedh dhe t zgjidhet n organet udhheqse d) tu drejtohet pr shtje t ndryshme me pyetje, krkesa dhe propozime organeve udhheqse t Lvizjes 5. Pranimi n Lvizje bhet n mnyr individuale, pas nj njohje t gjat dhe t hollsishme. 6. Lvizja antarve t vet nuk u shprndan libreza. 7. Antari ka prgjegjsi t madhe pr njerzit q pranon n Lvizje. 8. Kur antari tre muaj rresht nuk merr pjes n mbledhje ose nuk paguan kuotizacionin a antarsis, celula duhet ta shqyrtoj qndrimin e tij n mbledhjen e vet. 27

9. Kalimi i antarve prej nj celule n nj celul tjetr bhet sipas rastit me udhzime t organeve udhheqse t Lvizjes. 10. Antari i Lvizjes q vepron n shtete t ndryshme t bots nuk guxon t bien me sjelljet e veta n kundrshtim me ligjet e vendeve n t cilat vepron dhe as nuk guxon n asnj mnyr t przihet n punt e brendshme t atyre shteteve. 11. Pr faje e gabime t palejueshme antari prjashtohet nga Lvizja. 12. Nse verifikohet se prjashtimi ka qen jo i drejt, ather kthimin mund ta bj vetm celula q ka miratuar prjashtimin. III NDERTIMI 13. Parimi udhheqs i ndrtimit organizativ t Lvizjes sht centralizmi demokratik. Kjo do t thot: a) t gjitha organet zgjidhen nga posht lart, npr tubime t ndryshme, n forma q do t gjenden m t prshtatshme, ashtu si na i imponon veprimtaria n ilegalitet, b) organet udhheqse jan t detyruara q koh pas kohe t japin llogari para celulave t Lvizjes, c) organet baz japin llogari para organeve m t larta. 14. Lvizja ndrtohet n baz t territorit (lagje qytetesh e fshatra), baza prodhimi (fabrika e kombinate), n institucione t ndryshme (fakultete, shkolla t mesme, shoqri kulturore etj.) dhe npr koloni t ndryshme shqiptare n mrgim. 15. T gjitha problemet celulat i zgjedhin vet por me kusht q zgjedhja e tyre t jet n vijn e Lvizjes. 16. Lvizjen e udhheq Komiteti Qendror, nn vartsin e t cilit veprojn t gjitha komitetet e degve si n atdhe ashtu edhe n mrgim. 17. Komitetet e degve t LRSSHJ, jan organe t cilat koordinojn aktivitetin e disa celulave dhe jan t lidhura me KQ t Lvizjes. IV ORGANET 18. Organi m i lart organizativ i Lvizjes sht Kongresi. N kushtet ekzistuese t cilat Lvizja i gjykon si t jashtzakonshme nuk mund t flasim pr intervale t caktuara kohe t thirrjes s Kongreseve. Aktualisht Lvizja lidhur me kt shtje do t thrras Kongreset n prputhje me zhvillimin e situats. 19. Pas Kongresit, organ m i lart sht Konferenca e KQ. V CELULAT Themel i Lvizjes jan celulat e saj t cilat ngrihen n t gjitha vendet. 28

20. Celulat lidhin masat e qytetit dhe fshatit me organet udhheqse. 21. Detyrat e celulave jan a) t zhvillojn pun politike, ideologjike dhe organizative pr zbatimin e programit t Lvizjes, t vendimeve dhe direktivave t saj, b) t bj shprndarjen e shtypit, ta zbrthej at dhe t forcoj influencn e Lvizjes, c) t raportojn pr punn e tyre para organeve m t larta, d) t ngriten ideologjikisht dhe t ndihmojn n ngritjen e rrethit ku veprojn VI MJETET FINANCIARE 22. T ardhurat financiare prbhen nga kuotizacionet e antarsis. 23. Kuotizacionet mujore jan 5% e t t ardhurave mujore t antarit. 24. Antart q nuk kan rrog t caktuar ndihmojn sipas mundsive dhe u ndihmohet sipas mundsive. 25. Qarkullimi i mjeteve materiale nga posht-lart dhe anasjelltas bhet sipas rregulloreve q prpunohen pr raste t veanta. 26. Lvizja pranon ndihma materiale e morale nse ato jan t pakushtzuara. (Teksti i ktij Statuti, me ndonj formulim t ndryshm nga dorshkrimet e mia t vjeshts s vitit 1983, sht botuar nga Faridin Tafallari; Terror-Dhimbje-Qndres, Tiran 1997, faqe 219- 222) Pas konflikteve t mvonshme (nntor 1983) rreth 17 shkurtit e 15 majit 1982, kshilln e Xhafer Shatrit q ta prmendim vetm 15 majin, pr hir t unitetit e kam quajtur t padrejt. E vrtet tjetr sht se ky Statut i shkruar nga un Xhafer Durmishi, nuk u shprnda pr diskutim n rrethe, me prjashtim t shokve t Shtutgartit, dhe n asnj mbledhje t vetme nuk u vendos n rend t dits me arsyetimin se pr me u shkrua Statuti e Programi i Lvizjes, Kosovs i nevojiten tre djem hallall q e don vendin m shum se vehten. E n at koh djem hallall kan qen vetm dy, djem dukat me nga 24 karat. 23. LUFTTARI M BESNIK DHE I PABESI GJER N FUND Xhafer Shatri: "Me Ilazin (Ibrahim Kelmendin-shn i Xh. D.) mendoj se duhet ta lm kshtu njher t mos i bjm z fare, por ai njeri nuk guxon m kurr t jet aty ku e kemi zgjedhur, ai sht njeri i paprgjegjsi dhe gjer n fund i pabes." (Letr Xhafer Durmishit, Faridin Tafallarit, Hasan Mals, si antar t Qendrs Ekzekutive, 7 qershor 1983) Ibrahim Kelmendi: "Nga vizita "prtej gardhit" (Shqipri-shn im) jan kthyer disa. Dua t them se m ka rn t dgjoj shum gjra t mira dhe t kqija. Por, tani po shkruaj pr disa gjra, pa qen i sigurt n vrtetsin e tyre. Prndryshe, lirisht mund t them se disa gjra kan turpruar emigracionin puntor, i cili n opinionin e atjeshm gzon respekt t lart, sidomos rasti i turneut t Ansamblit... dhe pritja kan br t veten. Kjo ka rndsi t madhe. Gjat gjith kohs me vizituesit ku ka qen edhe familja e shokut Drini (Jusufit Grvalls-shn im), bashkatdhetart jan knaqur q kan patur ata n mesin e tyre. Por, sipas t gjitha gjasave, shoqja e shokut Drini, duhet t'u ket folur disave se Ilazi (Ibrahim Kelmendi-shn im) sht Davidi n radht e LRSHJ-s, pra Iljazi i bnka t gjitha t kqijat... Pastaj, Salihu (Xhafer Durmishi-shn im) na qenka lufttari m 29

besnik, por Ilazi ia saboton punn..., kshtu ngjashm. Nuk kan munguar edhe "argumentet". Ndr "argumentet" m t freskta ka qen edhe mosvajtja e bashkatdhetarve t Shtutg. n vizit, t cilt i kam penguar un t mos shkojn. Pa e zgjatur, por t jemi n korent se kan ndodhur gjra shum t kqija, pr t cilat m gjersisht doemos m duhet t shkruaj hern tjetr, mendoj se shokt Salih e Fahri (Faridin Tafallari-shn im) duhet t'i shkruajn shoqes pr unitetin ton (nse mendojm se e kemi, un mendoj se e kemi siguruar maksimumin e unitetit t mundshm, i cili do t rritet gjat pune e lufte t prbashkt!) dhe ta sqarojm m mir, pasi disa gjra, q un mendoj se i kemi kaprcyer, nuk do t duhej t prsriten. Ato do na dmtojn shum, pasi n vizit n t ardhmen do t shkojn vazhdimisht bashkatdhetar nga kndej dhe un s'do t dshiroja, pr kt lypset edhe mendimi juaj, t dgjoj srish gjra si ksaj radhe. Edhe njher, bj propozim q shokt Salih e Fahri t'i shkruajn shoqes s shokut Drini dhe ta sqarojn, ose t krkojn nga ajo q pr nj koh t mos bisedoj me vizituesit gjra t ngjashme, prderisa t mos kemi siguruar prova, m prkatsisht, prderisa t mos ket prova se Iljazi ka br gjra t kqija... Po kshtu, propozoj q shoku Salih t'i shkruan edhe pr grupin rreth gazets "Puntort", sidomos pr kretenin Nuhi, q shoqja t jet n korent. Atje nga disa vizitues t Mynihut jan futur disa "Puntort" dhe u jan shprndar kosovarve, t cilat u jan mbledhur pastaj... T gjitha kto jan me rndsi t madhe, pasi gjra t tilla mund t keqprdoren shum, andej pr "vizit" do t drgohen edhe vegla nga kndej, t cilve t tilla fjal u duhen pr t mbjell prarje. Nuk kishte me qen e teprt, q nj letr e till, po u vendos t drgohet, ta kishim kopje." (Letr Qendrs Ekzekutive, 25 gusht 1983) 24. RROFT LRSHJ - LVIZJA PR REPUBLIKN SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! Ibrahim Kelmendi: "N agun e 17 Janarit rivendosm themelimin e Lvizjes pr Republikn e Kosovs." (Atentatet, f. 381) I. K: "Dikur dshiroja t quhej vetm Lvizja pr Republikn e Kosovs, por atentatet, bashk me shokt, ma vran edhe kt propozim." (Atentatet, f.434) Jusuf Grvalla: "Atje shihet se ku qndron e vrteta pr bashkimin e paarritur, e MEGJITHAT T SHPALLUR SI AKT T KRYER n thirrjen e famshme T gjith n Front! T gjith pr Frontin! (Letr Ibrahim Kelmendit, 15 janar 1982; Faridin Tafallari, Terror-Dhimbje-Qndres, Tiran 1997, f. 412) Me prsritje identike sht i mbushur libri i Bedri Islamit, Lvizja, Tetov 2012, sipas motos s njohur: "Nj gnjeshtr e prsritur shum her ka gjasa t bhet e vrtet." N kt kapitull kam marr shprehje nga letrat e Ibrahim Kelmendit drguar Qendrs Ekzekutive (udhheqjes s Lvizjes), n t cilat prmendet emri i Lvizjes s Jusuf Grvalls, i dalur nga bashkimet e vrteta t 17 shkurtit e 15 majit 1982. Letrat prfshijn periudhn 4 maj 1983 19 mars 1984, dhe prej tyre i kam zgjedhur e renditur 60 raste. Shprehjet nga pika 1-17 jan marr nga letra e 4 majit 1983 1. Pavarsisht nga shpjegimet siprfaqsore, pr radht e LRSSHJ-s, duhet t vlejn normat morale, t cilat s'do lejojn fare q morali t jet i dobt dhe patriotizmi t bashkudhtojn e t bashkjetojn "as pr nj koh"! .... (4 maj 1983) 30

2. Bile, ruajtja e moralit sa nuk ka kaluar n mit. Edhe njher: mendimi dhe propozimi im sht q ata q antarsohen n LRSSHJ-n duhet t ken moral t pastr, po deshm q LRSSHJ-a t'i dal zot misionit t vet t shenjt me sukses! 3. Mu pr kt arsye, po sa t na ipet rasti, duhet t'i prkushtohemi (duhet t them propozoj t'i prkushtohemi) edhe shtjes s moralit n gjirin e LRSSHJ-s... 4. I jap t drejt vetes, duke krkuar falje, se fjala Lvizje sht emr i prvetshm - n kuptimin kur sht n pyetje LRSSHJ-a! 5. Me siguri q, secili prej ktyre opinioneve, n mnyrat e tyre, u intereson pr lidhjet e mia me LRSSHJ-n, dhe jo vetm pr lidhjet e mia, por edhe t shokve tjer... 6. Un e di se mbahet konspirative lidhja e secilit me LRSSHJ-n, sigurisht edhe jotja, jo vetm ndaj "opinioneve t ndryshme", por edhe brenda radhve t LRSSHJ-s (dihet n cilat prmasa...). 7. Sikur t shprehem, ashtu si po e kuptoj, se far m shkruaje, ather del se pr lidhjet e t tjerve me LRSSHJ-n "opinionet e ndryshme" ditkan. 8. Ekziston edhe nj mundsi tjetr, q t kuptohet kshtu: nga dashuria q kan individt (n rastin ton dihet se pr cilt individ sht fjala) pr Lvizjen, duan t din pr lidhjet e mia (t njeriut t dyshimt, thon ata), q ta shptojn LRSSHJ-n nga kjo e "keqe".. 9. Kurse vet personazhet po guzojn t hapin gojn duke u shitur si t LRSSHJ-s, bile me "prgjegjsi" n kto radh. Kt t fundit po ua mundson qndrimi yt prits, n rastin konkret qndrimi yt oportunist e "prits" dhe marrja pas veti n takime e bisedime n rrethe t ndryshme, q provojn t'u imponohen rretheve si t "drguar" (me taktik prfide, pr t ln q t vetkuptohet...) e "autorizuar" nga LRSSHJ-ja. 10. Dhe lidhjet e mia me LRSSHJ-n u duhet shum nga fakti, se un i njoh nga ort e para n mrgim... 11. Po kshtu, nse t ka rastisur t dgjosh se si "opinioneve t ndryshme" u kan interesuar lidhjet e mia me LRSSHJ-n dhe ti s'u ke dhn prgjigje t merituar, ather jo vet q vlersohet qndrim oportun, por sht shkelje e rnd disiplinore, e diciplins parimore! 12. N fakt, luftn e fushatat nuk i bjn kundr personave, por kundr Lvizjes, s cils nuk guzojn t'i shpallin luft, prderisa t duan t bjn luft nga pozita, sikur jan t LRSSHJ-s.. 31

13. E kur sht fjala pr LRSSHJ-n, q nuk sht ndonj grup lokal i kufizuar edhe n mundsi, ather familjarizmit duhet vuar shqelmin dhe t mos lejohet t ngre fare t kok n Organizatn ton.... 14. N kt rast konkret, vllau sht antar Klubi dhe jo i LRSSHJ-s. Si simpatizant q sht, nuk kemi mundsi t'ia ndalojm t mos jet, prderisa LRSSHJ-a sht pararoja e popullit. 15. Ndrsa sa i prket antarsimit n LRSSHJ-n, kur jam pyetur nga shokt, kam thn se nuk sht n nivel pr t qen antar. 16. Pa u zgjatur m shum mbi marrdhniet familjare n aktivitetet patriotikorevolucionare, m konkretisht n gjirin e radhve t LRSSHJ-s, e cila do t duhej t diskutohej n ndonj rast tjetr, po ndalem te "vizita e par" n Rrethin e dys. 17. Ndahem me prshndetje revolucionare, duke t dshiruar shndet t mir e pun t mbar! -PR NJ REPUBLIK SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! -RROFT LVIZJA PR REPUBLIKN SOCIALISTE SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! (4 maj 1983) 18. PR NJ REPUBLIK SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! RROFT LRSSHJ-a! (3 qershor 1983) 19. Pr mendimin tim do t duhej t kompletohet i tri pr t'u diskutuar e aprovuar, duke e shoqruar me nj material shoqrues-udhzues, pr mnyrat e diskutimit, t grumbullimit t vrejtjeve dhe propozimeve, q prfundimisht t studiohen dhe t nxjerret Programi dhe Statuti i LRSHJ-s. PR NJ REPUBLIK SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! RROFT LRSSHJ-a! (3 qershor 1983) Shprehjet nga pika 20-32 jan marr nga letra e 30 qershorit 1983 20. Nse antart e LRSHJ duhet ta analizojn "Platformn..." n fjal, ather do vetkuptohet se me plqim q LRSHJ-s sht formuar ... (30 qershor 1983) 21. Pastaj, kur krkohet q "Platforms..." t'i bhet vlersim nga gjith antart e LRSHJ-s, vetkuptohet se LRSHJ-a duhet t'ua siguron antarve at. 22. Se duhet demaskuar kjo "organizat", m prkatsisht ajo band njerzish dallkauk, as q do duhej t faqet ndonj dilem, pasi n veprimtari minuese e ksaj 32

natyre, "n emr t LRSHJ-s", shihet edhe nga i verbti dhe dgjohet edhe nga i shurdhti. 23. Para se t ndrmerret fushat demaskimi, do t lypsej edhe njher t kthehemi dokumenteve (q prmendin ata t 17 shkurtit), t cilat, mendoj dokumentat, duhet ti ket LRSHJ-a n dispozicion, q t ecim me hapa t sigurt, pasi armiqt kan m s shumti sukses ather kur shfrytzojn lshime e gabime, q ndonjher shptojn. 24. Por, as n kt rast, nuk ka vend pr hutim; derisa Lvizja nuk formon vet sindikat a organizat tjetr, ather nuk do mend t thuhet se sht kundr parimeve organizative nse individt bjn "aventura", duke u thirr "n emr t LRSHJ-s". 25. Shprndarja e "organit" "Puntort", sht br nga nj rreth i caktuar njerzish (duke mos prjashtuar edhe ndonj antar t LRSHJ-s, si rrjedhim i mashtrimit, nivelit t ult t vigjilencs ose edhe t nivelit t ult organizativ...), t cilve disa her ua kemi zn emrat, si intrigant, prars, "thash e themgji", fodull, dezorientues, etj., pse jo duke u thirr n "intelektualizmin" e tyre, pr t'i dirigjuar puntort, duke ln t kuptohen se jan t "ngarkuar nga LRSHJ-a". 26. Bile, do t m duket fare e pakuptueshme nse mbi shprndarjen e materialit n fjal nuk jan porositur s paku antart q t mosshprndar, duke i br me dije ata se nuk sht nga LRSHJ-a. 27. Propozimi tjetr do t ishte q n kt numr t ZK t botohet s paku nj sqarim i vogl, ku do t thuhej se materialet q kan dal n qarkullim nga "OSBPK" nuk kan t bjn me LRSHJ dhe "dokumenta" n t cilt ata thirren, nuk ekzistojn. 28. N vazhdim do t duhej t shkruhej: Qndrimet e LRSHJ-s lidhur me t gjitha kto do t'i bhen t njohura s shpejti opinionit. 29. Shum her, edhe kur kemi patur prova pr punn minuese e dezorientuese, sikur me qllim bheshim qorra e t shurdhr, me shpres se nuk jan si po veprojn dhe se do msohen t ecin mbar, pr t'u inkuadruar n radht e LRSHJ-s, q t "rriten" ato. 30. Kt m s miri e shpjegon mungesa e Programit dhe Statutit t LRSHJ-s, konturat e t cilave u botuan n nr. e fundit t ZK, q t hapet diskutimi i antarve dhe n fund, prfundimisht t hartohen e aprovohen. Edhe n kt drejtim nuk m ka rn asnj aktivitet prkats te antart. 31. Mbi shum shtje nuk kemi teori t art prkatse, ta zm sistemi shtetror jug. dhe Republika Shqiptare; punsimi n vend dhe Republika Shqiptare (far propozimi prkats ka LRSHJ-a lidhur me punsimin n Kosov, duke i kthyer t gjith 33

mrgimtart, q dshirojn t kthehen); borxhet ndaj bots dhe obligimet e Republiks Shqiptare (pasi shum borxhe jan marr n emr t investimeve n ekonomi e bujqsi n Kosov, por nuk dihet fare ku jan "avulluar"...); zhvillimi i kulturs kombtare n Republikn Shqiptare; qndrimet e qarta t LRSHJ-s ndaj kolonistve, t cilt edhe sot e ksaj dite jan n nivel t misionit pr t cilin jan sjellur... 32. PR NJ REPUBLIK SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! RROFT LRSHJ--a! (30 qershor 1983) 33. PR NJ REPUBLIK SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! (Suedi, m 25 gusht 1983) 34. Parolln q prdora n fillim, t ciln e kam prdorur edhe n letra t tjera, a sht e drejt? Mos kishte me qen edhe m e drejt PER REPUBLIKN SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! Ose, q t dya nuk duhet t praktikohen fare dhe prse. (Suedi, 25 gusht 83) Shprehjet nga pika 35-49 jan marr nga letra e 10 tetorit 1983 35. PR NJ REPUBLIK T SHQIPTARVE N JUGOSLLAVI! RFGJ., m 10 tetor 1983 36. Pr t luajtur rolin e vet Organi yn, atje ku nuk mund t mbrrijn militantt e LRSHJ-s, duhet t shkruhet mbi qndrimin "prits" n kt situat. 37. sht e domosdoshme t dim t'i themi popullit at q krkohet nga ne, prndryshe duhet pranuar se nuk jemi n nivel t prgjegjsis, prkatsisht LRSHJ-a nuk ka asij militant q ta ngrisin n nivel t Pararojs, me plot kuptim t fjals. 38. Nuk ka nevoj t thuhet se n kto rrethana militantet e LRSHJ-s, pavarsisht nga prgatitja, nuk do mbrrijn t ken ndikim n t gjitha ant e atdheut, prkatsisht nuk do t mbrrin aq shpejt organizimin e radhve t veta. 39. Ather i mbetet Organit t zavendsoi, pjesrisht, kt pamundsi, q organizimi t bhet nga vetvetja, s pari duke rritur bindjen se organizimi sht i domosdoshm dhe se duhet t organizohen, edhe nse nuk jan n lidhje t drejt pr drejt me LRSHJ, prmes miletantve, pasi n rreth mund q nuk sht formuar ende komiteti i rrethit.... 40. Me kalimin e kohs, hi t gjat, n pun do t gjendeshin kontaktet, pr t'u "shkrir" nga grupet n vete, ose nga grupet e celulat e Lvizjes, t organizuara nga vetvetja, n radht e LRSHJ.... 41. E pr t'ua ardhur n ndihm atyre q organizohen n vete n rrethe deri sa t ken lidhur kontakte me radh t LRSHJ, duhet q taktika t shtrohet n shkrimet e Organit, deri n prmasat sa t mos damtohet praktika e prgjithshme e revolucionit. 34

42. Me popull me vetdije dhe mir t informuar, mund t praktikosh taktikn m t suksesshme n shrbim t strategjis, duke arritur fitore me sakrifica sa m pak q t jet e mundshme. E kjo sht nj ndr detyrat kryesore t Pararojs - LRSHJ! 43. U zgjata ca n mendime t prgjithsuar, duke dashur t kontriboj q skeleti i Organit t LRSHJ t bhet skelet i nj organit, si i takon roli, kur sht Organ i pararojs s nj populli. 44. Shoku Xhem, sigurisht, jo vetm q mendon, por sht duke br punn n redaktim t ZK, prandaj, me eksperiencn q po siguron, mund q ka mundsi t'i prkushtohet puns q t redakton nj ZK, tamam Organ t LRSHJ, q do her rrit kualitetin pr t'i dalur zot misionit q i sht ngarkuar. 45. Pse jo, mund t prmirsohet secili q me vetdije t ult bn gabime, mund edhe t mdha, duke u bindur se ka qen n rrug t gabuar, kundr interesave t shtjes kombtare. Kt rol duhet ta luan LRSHJ; q t'i ndihmon t gabuarit. ... 46. Pr kt arsye, jam i mendimit, pa patur nevoj t humbim koh pr ta bindur njri-tjetrin, t presim t jap prova t tjera m serioze, q gjithashtu nuk duhet t na detyrojn q ta prqafojm aq shpejt; pr veprimtari t mbar kombtare a fush t gjer, q s'e ka monopolizuar LRSHJ. 47. Ai mund t kontribuon, por nuk kemi nevoj t'i japim shansn q pas nj kohe t komprometon, prkatsisht t provon komprometimin e LRSHJ. 48. T mendojm ca me prgjegjsi dhe ndoshta mos jemi duke treguar oportunizm t pa tolerueshm, ose, prfundimisht duhet t vendosim q secili t ec n rrugn e tij, ata me "Lvizjen..." e tyre, kurse ne me tonn, duke sqaruar lexuesit pr t gjitha. Sikur po m duket se dshirojm t bjm politik arriviste, duke dashur q LRSHJ, n vend t pararojs, t bj manovrime politike me dreqin e t birin... 49. Propozoj gjithashtu q shoku Salih t tregon se si ka shkuar Mbledhja n Bielefeld, ku sht treguar oportunizm m i ult se n rastet tjera; aty Ganiu i ka prsritur ato q ka thn diku tjetr, duke mos folur s paku q t'ju jepet t kuptojn pranishmve se ato q ai, Ganiu i ka thn, nuk jan mendime q aprovon LRSHJ. (10 tetor 1983) Shprehjet nga pika 50-57 jan marr nga letra e 11 janarit 1984 50. PR REPUBLIKN SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! 35

51. Pr Organin e LRSHJ-s, "Zri i Kosovs", besoj q jan dhn vlersimet dhe sht thn e gjith ajo q sht dashur t thuhet.... 52. Pr kt arsye do propozoja q prmes Organit t thirren t gjith militantt e LRSHJ-s pr t'i shpreh mendimet, pr t'i dhn propozimet, ose pr t formuluar variantet e tyre pr Programin e LRSHJ-s. 53. Pastaj, kush din se nga po vijn ndihmat, n mnyr q me ata q ndihmojn, t bashkpunohet m afr, pasi gatishmria pr t ndihmuar tregon shum pr nivelin e vetdijes, kuptohet edhe t aftsive pr t milituar pastaj n radht e LRSHJ-s. 54. Nse ka ndonj antar t organizuar n nivel, nuk dij ka e mban at t lidhur pr LRSHJ-n. 55. Ata pastaj keqprdorin at q bashkatdhetarve tjer t'ju shesin taraf, se ja ata na qenkan me patriott n rreth, ke t cilt LRSHJ-a ka m s shumti besim dhe jo ju. 56. Mendoj se autoriteti i LRSHJ-s te bashkatdhetart ka qen i madh, nga rrjedh se shum jan q do dshironin t gjenin format e mnyrat pr t kontribuar m shum, meq jan bukur t qart se vetm duke qen t organizuar sa t japin at q pritet nga ta dhe jo n mnyr stihike e spontanisht. 57. Nuk di sa jemi duke u prgatitur pr prkujtim t 2-Vjetorit t rnies s shokve. Nse mund t mbrri (sigurisht q m me rndsi do t ishte t kem koh pr shkrime t tilla), do shkruaj di pr at mbrmje. Do ishte e nevojshme q t gjejm ka pr t pagzuar me emrat e shokve. P.sh., do m dukej e arsyeshme q n kuadr t LRSHJs t themelojm Ndrmarrjen botuese, duke e pagzuar me emrin "Vllezrit Grvalla". Kshtu edhe me emrin e shokut Kadri do duhej t pagzonim di. (11janar 1984) 58. PR REPUBLIKN SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! (17 janar 1984) 59. PR REPUBLIKN SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! (19 janar1984) 60. PR REPUBLIKN SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! (19 mars 1984)

36

25. THEMELET E PROGRAMIT Qarkorja e mposhtme sht shkruar nga Ibrahim Kelmendi (Shokve t QE pr diskutim, prmirsim e aprovim) QARKORE Po afrohet 2-Vjetori i formimit t LRSHJ-s dhe ende nuk kemi Program Politik e Statut t Organizats son. Mungesa e tyre po vshtirson veprimtarin, njherit po kushtzohen gabimet. Fajin pr munges t tyre duhet ndar t gjith, nga baza e gjer n Komitet Qendror. Lehtsim kemi vetm kur marrim parasysh rrethanat, t kushtzuara nga ilegaliteti i thell, nga vrasje e arrestimet, si dhe nga vshtirsit q sjell me vete Bashkimi. Tani, t gjitha komitetet e celulat n rrethe, si dhe t gjith militantt e LRSHJs, duhet t fillojn nga diskutimet t japin propozime e mendime, nga do dali prfundimisht Programi e Statuti i Lvizjes. Themelet e Programit duhet t jen Komunikata mbi Bashkimin (lshuar n "Zri i Kosovs", nr. 1, 1982), si dhe krkesa e mirfillta t mbar popullit, t vulosura me gjak e sakrifica dhe t njohura tani pr mbar botn. N ndihm duhet marr edhe variantin e kontureve t Programit (t botuara n ZK, nr. , 1983). Diskutimet le t fillojn menjher, pr t mos i vonuar rezultatet. Gjat diskutimeve duhet t mbizotron fryma patriotiko-revolucionare, duhet t merren parasysh t gjith faktort, nga t cilt varet shum se ka do krkojm, si do krkojm dhe si do fitojm. Fryma e vllazrimit me popujt liridashs t Jugosllavis e t bots nuk guzon t vihet n dyshim populli yn liridashs ka dashur e muar t gjith popujt liridashs t bots, kurdoher, duke ua dshiruar lirin... sht momenti t tregohet pjekuria e menuria patriotiko-revolucionare, vetdija ideologjike e politike, si dhe historike, shpirti i internacionalizmit, i durimit revolucionar dhe sakrifics, edhe t jets, kur e krkon shtja e popullit e atdheut liria dhe t drejtat. Nuk guzojn t na i errin syt shovenizmi, revanshizmi kto duhet luftuar, s pari n radht tona, n gjirin e popullit ton! T tregohemi bij e bija t popullit, t'i dalim zot misionit e shtjes, ashtu si krkohet nga populli e historia! Komitetet, celulat e militantt e LRSHJ-s n botn e jashtme, pos diskutimeve, le t fillojn nga fushata pr grumbullimin e t gjitha adresave t bashkatdhetarve n botn e jashtme, t antarve t familjes, t fmijve n shkolla dhe jasht, far statusi (puntor i "prkohshm", i migruar n Turqi e gjetiu, azilant, etj.). Kto adresa, po q se grumbullohen me sukses e shpejt, pos tjerash ndihmojn pr t dhna statistikore, meq armiku po fsheh t dhnat e vrteta. Detyr e prhershme sht q t zgjerojm, kordinojm e forcojm radht e LRSHJ-s, pr t'i dalur zot me sukses misionit! Rezultatet e diskutimeve duhet t jen dhn m s voni gjer n fund t shkurtit, 1984. Kurse fushata pr grumbullimin e adresave duhet t vazhdoj do her. PR REPUBLIKN SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! LAVDI T RNVE PR LIRI E T DREJTA T POPULLIT E ATDHEUT! RROFSHIN POPUJT LIRIDASHS T MBAR BOTS! RROFT LVIZJA PR REPUBLIKN SHQIPTARE N JUGOSLLAVI! M x Janar 1984 Komiteti Qendror i LRSHJ-s (e shkruar nga Ibrahim Kelmendi) 37

26. NEGLIZHIM I RNDSIS AQ PARIMORE Xhafer Durmishi: "Sa i prket Statutit t prgatitur nga ana ime kam kto vrejtje; duhet shtuar definimin e sakt se kush sht, mund t quhet antar i Lvizjes, dhe nj nen t ri q ka t bj me sjelljet e antarve t Lvizjes q veprojn n shtetet e ndryshme, t cilt nuk guxojn t bien n kundrshtim me ligjet e vendeve n t cilat veprojn. Pastaj vrejtjen tjetr, n kapitullin e par q ka t bj me datn e formimit t LRSHJ. M 10 korrik 1983, Uka m tha se do t ishte shum mir n Komunikat ta kishim shnuar vetm 15 majin, pasi fraksionistt e PKMLSHJ nuk do t mund t qndronin shum, pasi kryesisht ata po thirren n 17 shkurtin. Duke u nisur vetm nga ai qllim dhe sidomos kur ka qen n pyetje fraksioni q u shrbye me metoda shum t ulta mua m sht dukur e arsyeshme dhe ky ka qen shkaku kryesor q un n at statut e kam shnuar datn e 15 majit. Tani Mrgimi thirret n t njejtn mnyr si Uka se qllimi t shnohet 15 maji ka pr qllim ta devijoj vijn pr Republik pr t ciln kemi vendosur m 17 shkurt. Un nuk ju kam kushtuar vmendje t duhur ktyre gjrave, sepse pr natyrn time nuk m jan dukur gjra t dors s par. Pasi shtja sht shkruar ksisoji, ather pavarsisht se si do t shprehemi as 17 shkurti nuk mund t fshihet pasi sht nj fakt, kur jan br bisedime dhe sht vendosur, ka sht m kryesorja, emri i organizats t cils m 15 maj nuk iu ndryshua asnj pik dhe asnj presje. Sido q t jet un nuk jam pr at q t bhet objekt diskutimi kjo shtje. Faktet historike mbeten fakte, un jam pr at q me ato t merret historia." (Letr Qendrs Ekzekutive, 3 janar 1984) Ibrahim Kelmendi: "N prfundim t letrs shoku Salih (Xhafer Durmishi) na shkruan pr datat 17 shkurt apo 15 maj, duke u ndalur prap te allashvereshet e rndomta q po zhvillohen zakonisht me kto dy data, se nuk na qenkan pr natyr t tij, t dors s par, sikur m duket neglizhim i rndsis aq parimore. Kurse me data q ende je n to, do t thoja pr rastin konkret, nuk ka si t merret historia. N kt rast kontestuese sht se si t shkruhet n Program Politik, prkatsisht cila dat dhe kjo ka rndsi t madhe, pasi ndryshimi i datave prcjellet me shkelje t Komunikats s lshuar me rastin e Bashkimit. Un jam pr at, nse duhet t vendoset ndonj dat n Program Politik, ather t mbetet ashtu si sht n Komunikat. (Letr Qendrs Ekzekutive, 11 janar 1984, faqe 7) 27. DUHET PRFUNDMISHT T INFORMOHEMI Ibrahim Kelmendi: "Gjat takimeve q kishim, disa her u sjelln bisedat n mes teje e shokut Zeq. Lidhur me at takim, mendoj se duhet t informosh, pak m shum se sa i ke shkruar "heroit". Them kshtu pasi disa fjal shptuan gjat fjalosjes mes teje e shokut Ujkan, prandaj, pos pr arsyerave t tjera, edhe t mos lejohet mundsia pr manipulim me fjalt q nuk jan incizuar as mbajtur shnime. Sidomos, do ndihmonte shum informimi yt, pasi, me gjas, vetm ti je ndr t gjallt, q mund t informosh mbi bisedimet, ashtu si jan zhvilluar. Edhe shokut Salih (Xhafer Durmishit-shn im) i kam shkruar m heret, se duhet prfundimisht t informohemi se si kan shkuar bisedimet e 17 shkurtit dhe 15 Majit, por ai nuk e ka marr mundin. Prap, edhe mes nesh sht kontestuese kjo shtje, pr t ciln nga shkruan shoku Salih n letrn e 3 janarit t ktij viti, duke u thirr edhe n letrn q i ke shkruar, ose keni biseduar. Duhet njher e qart, sidomos ju pjesmarrsit e bisedimeve, t merrni qndrim prej patriotve revolucionar, q ta 38

thuani t vrtetn e plot, dhe jo t prgjysmoni, duke ln mundsin pr manipulime e keqkuptime." (Letr Qendrs Ekzekutive dhe Sabri Novosells, 17 janar 1984) 28. DALIN NGA KOMUNIKATA PR BASHKIM

Dokumenti i formuluar nga Xhafer Shatri dhe Ibrahim Kelmendi, n mbledhjen e 3 marsit 1984 n Gjenev. Dorshkrimi sht i Ibrahim Kelmendit. 39

N takimin e mbajtur m 3 (tre) mars 1984 n Gjenev, pjesmarrsit e ktij takimi deklarojn: jemi autorizuar q n emr t organizatave t mparshme, q u shkrin n LRSHJ, prkatsisht n emr t antarve t Komitetit Qendror brenda, q n pamundsi nuk po mund t takohen, dhe n emr t antarve t Komitetit Qendror jasht, t cilt pr arsyera shndetsore e teknike nuk mund t marrin pjes, t marrim t gjitha vendimet e mundshme e t nevojshme n emr t tyre. Vendimet q marrim ne pjesmarrsit e ktij takimi, me shumic absolute votash, jan t plotfuqishme pr tr LRSHJ, prderisa ato prputhen me vendimet q dalin nga Komunikata pr Bashkim (ZK, nr.1, 1982). Ata q nuk u prmbahen vendimeve q do marrim do t marrin mbi vete prgjegjsin dhe pasojat. Dokumentin e nnshkruajn me emr e mbiemr: 1. Faridin Tafallari, nnshkrimi 2. Xhafer Shatri, nnshkrimi 3. Xhafer Durmishi, nnshkrimi 4. Ibrahim Kelmendi, nnshkrimi Dokumenti u nnshkrua nga katr veta, t pranishm n kt takim. Ibrahim Kelmendi: "Data e krijimit te qendrs ekzekutive ndoshta sht pikrisht 15 janari 1983, por e shuarjes s saj nuk besoj t ket qen 3 marsi 1984. Informatn pr shuarjen ju mund ta keni marr nga "libri" i "trashgimtarit" t atdhetarit t madh Jusuf Grvalla, pra t Zotri Xhafer Durmishit, sepse, meq me 3 mars 1984 ai pasksh dhn "dorheqjen" nga qendra ekzekutive, ather menduaka se edhe ajo sht shuar!" (Bedri Islami, Lvizja, Tetov 2012, f.135) Dokumenti i lartprmendur u prgatit me iniciativn e Xhafer Shatrit dhe Ibrahim Kelmendit dhe u shkrua n dorshkrim nga Ibrahim Kelmendi dhe u nnshkrua nga katr t pranishmit. Me kt pushoi s ekzistuari Qendra Ekzekutive, e formuar m 15 janar 1983 n Ludwigsburg. Forumi i ri ishte planifikuar t quhej KOMITET QENDROR, ndrsa identifikimi e referimi tek ky Komitet Qendror n korrespondencn ton do t bhej me emrin "DUKAGJINI". Ibrahim Kelmendi: "Pasi nuk patm koh pr t biseduar, propozoj gjithashtu q artikujt q kan shprndar Mrgimi e Musa Hoti, duke keqprdorur simpatizant t Lvizjes, q mu m kan rn n dor gjithsejt tet, t mos pranohen se i ka nxjerr Dukagjini, "n emr t t cilit" jan shprndar." (Letr Faridin Tafallarit, Xhafer Shatrit e Xhafer Durmishit, 19 mars 1984) Letra e 19 marsit 1984, sht letra par dhe e fundit q kam marr n cilsin e antarit t "Dukagjinit". ________________________________

40

___________________________________________________________________ Libra nga Xhafer Durmishi Skenderi i Shtutgartit, pr Rilindasit e Shtutgartit 1. Protesta e Aspirata 2. Lvizja e Jusuf Grvalls 3. Zri i popullit dhe Zri i Jusuf Grvalls 4. T fala s'po na ojn asnjher 5. Nuk pyesin pr mimin e liris 6. Pa taktizime 7. N rrethin e Shtutgartit 8. Fakte pr Lvizjen e Jusuf Grvalls 9. Luga dhe Lugina 10. Filharmonia e Jusuf Grvalls 11. Shokt dhe Jusuf Grvalla 12. Fjalori i Lvizjes s Jusuf Grvalls 13. Operacioni Barbarossa 14. Pa trazime 15. Skena 16. Jusuf Grvalla dhe Liria 17. Emr q u b tradit 18. Shok rinie 19. Ora ime e ndalur 20. Testamenti 21. Ilustrime 22. Vepra e Jusuf Grvalls Jusuf Grvalla: "Kshtu e pata kuptua m n fund edhe zgjedhjen e Shpendit dhe timen n Komitetin Qendror." ____________________________________________________________________

XHAFER DURMISHI

PRILL 2012

41