Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
1. SUM A) MORFOLOGA de SUM; FUI; --B) SINTAXIS, VALORES Y TRADUCCIN 2. LOS COMPUESTOS DE SUM 2.1 INSUM, PRAESUM, ABSUM, ADSUM, DESUM, INTERSUM, SUBSUM, SUPERSUM Y OBSUM A) MORFOLOGA B) SINTAXIS, VALORES Y TRADUCCIN B1) ABSUM B2) RESTO 2.2. PROSUM A) MORFOLOGA B) SINTAXIS, VALORES Y TRADUCCIN
1. EL VERBO SUM A) MORFOLOGA de SUM; FUI; -------Los tiempos de perfecto son completamente regulares, con la raz fu-; los tiempos de presente son irregulares, pero salvo el presente de indicativo, sabida la primera forma, se deducen el resto:
Presente indicativo $%& (soy) e$ e$' $%&%$ e$'($ $%)' Imperfecto indicativo e+-& (era) eras erat eramus eratis erant Futuro imperfecto e+. (ser!) e+($ erit erimus eritis e+%)' Presente subjuntivo $(& (sea) sis sit simus sitis sint Imperfecto subjuntivo e$$e& (fuera/sera) esses esset essemus essetis essent Imperativo presente e$ (s! t") e$'e (sed vosotros) #$%A& E/($'e '-&0(1) %) (&2e+-'(3. *%'%+.: este (s! t"), esto ('ue sea !l); estote ('ue se(is vosotros), sunto ('ue sean ellos) Perfecto indicativo *%( (fui/ e sido) *%($'( *%(' *%(&%$ *%($'($ *%e+%)',*%e+e Pluscuamperfecto indicativo *%e+-& ( aba sido) fueras fuerat fueramus fueratis fuerant Futuro perfecto *%e+. ( abr! sido) *%e+($ fuerit fuerimus fueritis *%e+()' Perfecto subjuntivo *%e+(& ( aya sido) fueris fuerit fuerimus fueritis fuerint Pluscuamperfecto subjuntivo *%($$e& ( ubierasido/ abra sido) fuisses fuisset fuissemus fuissetis fuissent
B) SINTAXIS, VALORES Y TRADUCCIN DE SUM4 C.) 5-+65'e+ 7e)e+-8, e8 3e+0. sum e$ e8 3e+0. 9%e $(+3e 2-+-'+(0%(+ %)- 5%-8(d-d -8 S%:e'., ;- $e- de *.+&- 2e+&-)e)'e < es), ;'e&2.+-8 <est). Pe+., 5.&. $(e&2+e, $% 3-8.+ 3-+=- de2e)d(e)d. de 8.$ COMPLEMENTOS OBLIGATORIOS 9%e 88e3-. A e$. >;-; 9%e -?-d(+ 8-$ d(*e+e)'e$ '+-d%55(.)e$.
2@ COMPLEMENTO OBLIGATORIO
VALOR )4istencia
Atribuir una cualidad al .3* o indicar un estado de !l -ndicar a 'ui!n pertenece caractersticamente una cualidad abstracta
nom/.3* nom/.3*
BBBBBBBBBBBBBBBBB ).&, ATR1 <-d:e'(3. . $%$') 7e), R"GIMEN 7e), R"G . -08,REG C.08(7-'.+(-&e)'e
()*()('(3.,SUA
$e+ <2+.2(.) de
Errare est hominis Claudius est summae virtutis Galli sunt promisso capillo
nom/.3*
nom/.3*
nom/.3*
() E -08-'(3., COL1
<% .'+- 2+e2.$(5(F))
TENER4 - e8 d-'(3. de 2e+$.)2-$- Multum 5osesi6n SUA aurum est - e8 Claudio ).&()-'(3 . 2-$- ODI Claudius est e$'-+ e) , in Italia .ituaci6n en el e)5.)'+-+$e Roma est in espacio e),e$'-+ $('%-d. Italia e), >-0e+ In armario
sunt mures
)*)+,-,-$. /& A#AL-0A 1 %+A23,): 2onec eris feli4, multos numerabis amicos; tempora si sunt nubila, solus eris
,& -ulius ,aesar erat e4celsa statura, nigris vegetis'ue oculis, capite calvo: anc calvitii deformitatem aegre ferebat& -n agmine capite detecto ibat, sive sol sive imbris esset&
7& +)%+$8)+.-9#: )n los templos ay statuas (signum, i) de los dioses 1o me llamo : .oy de pelo (capilli, orum) negro (niger gra grum) y de ingenio agudo (acris e) Lucio ,ornelio )scipi6n tena un terreno !fundum" en Apulia )ntre (in) ellas se encontraba .empronia, mu;er de increible (e#imius a um) belleza (forma, ae), pero (sed) 'ue ($uae) aba cometido muc os crmenes (facinus, oris, neutro)& 2. LOS COMPUESTOS DE SUM 2.1 INSUM, PRAESUM, ABSUM, ADSUM, DESUM, INTERSUM, SUBSUM, SUPERSUM Y OBSUM
A) MORFOLOGA Los compuestos de sum se con;ugan igual 'ue sum, a<adiendo la preposici6n delante: 5resente de indic de insum: in sum in es in est in sumus in estis insunt 5ara saber traducir una forma de un compuesto de sum, simplemente ay 'ue cambiar la traducci6n del verbo ser por la del significado del verbo compuesto: insum = (soy) estoy dentro ineram = (era) estaba dentro inero = (ser!) estar! dentro infui = (fui/ e sido) estuve dentro/ e estado dentro etc& )stos > verbos son los siguientes:
absum; -*%( estar ausente adsum, -d*%( <. -**%() estar presente/ ayudar desum; defui faltar insum; infui : estar en intersum; interfui intervenir obsum; obfui (u offui) oponerse praesum; praefui estar al frente de subsum; --------- estar deba;o supersum; superfui sobrar/ sobrevivir
)*)+,-,-$.
afuissemus affuissemus inessetis obfuerim intereramus intereritis absitis aberant deesse dees adeste
?& %raduce al latn: estuvisteis ausentes ayudaramos se opongan estabamos deba;o ubieras intervenido se oponen aya sobrevivido(!l) abas estado al frente de ayudar(s abran estado presentes ayuda (a ora) ayuda (ma<ana) ayas estado en estuviera en abr! estado en
B) SINTAXIS, VALORES Y TRADUCCIN B1) ABSUM )l verbo absum sirve para e4presar la separasci6n entre el .3*)%$ y un ito espacial: @estar ausente/ estar le;os/ distarA& #ecesita dos complementos:
- un .3* en nominativo, y - un COL 1 <de/ desde un sitio), 'ue va con a/ab + ablativo Adem(s aparece normalmente otro complemento en -5%$-'(3. $() 2+e2.$(5(F) <CCI) 'ue indica la distancia 'ue separa al .3*)%$ del lmite espacial se<alado por ab % ablativo& .i va en acusativo suele ser el ad;etivo indeclinable mille (/BBB) seguida de passus (acusativo plural CD declinaci6n) o el sustantivo acusativo neutro plural milia (@millaresA) seguido de passuum (gen& pl, CD declinaci6n) y precedido de un numeral ( duo& tria& $uattuor etc)& )n ambos casos se traduce la e4presi6n entera por @milla/sA : Caesar aberat a Roma mille passus Caesar aberat a Roma tria millia passuum Alternativamente, se puede usar absum o el simple sum y poner la distancia en -08-'(3. $() 2+e2.$(5(F) <CCI) con la palabra miliarium,-i y un numeral ordinal: secundo miliario, tertio miliario, $uarto miliario etc& .e traduce igualmente por @dos/ tres/ cuatro millasA Fidenates octavo decimo miliario absunt ab urbe Roma& )*)+,-,-$& Analiza y traduce: %ullus Eostilius bella reparavit; Albanos vicit, 'ui ab urbe +oma duodecimo miliario sunt; 8eientes , 'ui se4to miliario absunt ab urbe +oma, bello superavit.
#$FG+) ,$F5$.-,-9# )# LA%H# LATIUM )l Lacio se encuentra en el medio de -talia (@ en media ItaliaA) y en !l est( +oma& )l ro (flumen, inis) %ber ('iberis, is) pasa al lado de (praeterfluo, ( conj, transitivo) +oma& )l monte albano se encuentra a > ( novem) millas de +oma; al pie del (sub % ablativo) monte Albano est( la ciudad (de) Alba Longa, antigua (anti$uus a um) capital (caput, itis, neutro) del Lacio& )n los alrededores de (circa % acus) +oma se encuentran Iidenas, %"sculo y ,olacia (ver mapa para nombres)& $stia, o porto de +oma, dista /B (decem) millas de la capital& 8eyes (ver mapa), ciudad etrusca, est( m(s all( del (trans% acus) %ber&
CO08('%$ $%& (&-7()($ d.&()( ).&()($G &-/(&-$ e(, 9%(5%&9%e $(', 7+-'(-$ -7.D
B2) RESTO4 INSUM, PRAESUM, ADSUM, DESUM, INTERSUM, SUBSUM, SUPERSUM Y OBSUM )l resto de compuestos de sum llevan siempre: ).&, SUA d-', R"GIMEN
U) d-'(3., R"GIMEN $e de*()e 5.&. e8 $e7%)d. 5.&28e&e)'. .08(7-'.+(. de %) 3e+0. 9%e 3- e) 5-$. d-'(3.& .e distingue as: del $2-, por'ue !ste va en acusativo del $-#, por'ue !ste es el 'e+5e+ 5.&28e&e)'. de un verbo 'ue significa dar& decir e indica la persona a la $ue se le da& dice algo&
EAEMPLO4 Pompeius #om/.3* )*)+,-,-$.& Analiza y traduce )'uites ostium multum obfuerunt peditibus nostris interfuit bello civili D-',R"G
2.2. PROSUM A) MORFOLOGA )l compuesto prosum @aprovec ar, ser de provec o aA tiene una particularidad en su formaci6n: su prefi;o es en realidad prod-, pero la -d s6lo se mantiene si despu!s le sigue una vocal (prod-eram); si le sigue una consonante esa Kd desaparece: pro sum, pro sim) pro fui etc& As, p&e&, en el presente tendremos: - pro sum - prod es @yo aprovec oA, frente a @t" aprovec asA
EAERCICIO Aprovec (is Aprovec an Aprovec aban Aprovec ar!is Aprovec !is Aprovec (ramos Aprovec ! Eaba aprovec ado Eubieran aprovec ado Aprovec ar
B) SINTAXIS, VALORES Y TRADUCCIN 2esde el, punto de vista sint(ctico prosum @aprovec o, soy de provec o aA se comporta igual 'ue los dem(s compuestos de sum, es decir, lleva (un nom/.3*) y un d-',R"G& *uma Pompilius civitati profuit non minus $uam Romulus
!civitas, atis"
EAERCICIOS. %raduce analizando el ?L complemento obligatorio de estas frases: Fors imperatoris Mermanis profuit ,ontra eos Easdrubal, du4 ,art aginiensium, dimicabat& Iamea, du4 alius, e'uitatui ,art aginiensium praeerat
5ostea L& ,ornelius .ulla Arc elaum vicit ita ut e4 ,:: milibus ominum vi4 decem milia Arc elao superfuerunt BBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBB Ntico fue siempre (semper) "til a sus conciudadanos La discordia de los ciudadanos (civis, is) per;udica a la patria Los .antones no distan muc o (longe) del pas (fines, ium +frontera,) de los %olosates (tema en -i) Fanlio mandaba el ala derec a ( de#ter tra trum) y 2ecio la iz'uierda (laevus a um) #inguno (nemo, inis) de los enemigos sobrevivi6 a la guerra )ntre (apud % acus) los galos los druidas (druides, is) se ocupan de los asuntos religiosos y se mantienen ale;ados de la guerra. Mneo 5ompeyo el Mrande (magnus a um) tena entonces (tum) tres legiones
)n cambio, en 8.$ '(e&2.$ de 2e+*e5'. es un verbo normal y corriente con la R-=H potu-: Potu i (como amav-i) @pude/ e podidoA @ aba podidoA @ ubiera podidoA
?& %iene prefi;o variable por'ue en los tiempos de presente el prefi;o I2.'B J2.de+.$.K s6lo se mantiene ante las formas del verbo sum 'ue empiezan por vocal: P. E/', P. ER0', P. ER. etc& )n cambio, ante las formas de sum 'ue empiezan por s, la t final del prefi;o se asimila a la s del verbo sum: P.S /1M, P.S /1*', P.S /IM etc& 7& )s irregular por'ue en algunos tiempos de presente (en los 'ue es compuesto de sum) tiene formas especiales: -#I-#-%-8$ POSSE -F5)+I),%$ 2) .3G*3#%-8$: POSSEM (y no O P.' E//EM)
-#I-#-%-8$: POSSE
Presente indicativo P.$B$%& (puedo) P.'Be$ P.'Be$' P.$B$%&%$ P.'Be$'($ P.$B$%)' Imperfecto indicativo P.'Be+-& (poda) 5oteras 5oterat 5oteramus 5oteratis 5oterant Futuro imperfecto P.'Be+. <2.d+1) 5ot-eris 5ot-erit 5ot-erimus 5ot-eritis 5ot-erunt Presente subjuntivo P.$B$(& (pueda) 5ossis 5ossit 5ossimus 5ossitis 5ossint Imperfecto subjuntivo P.$$e& P.$$e$ P.$$e' P.$$e&%$ P.$$e'($ P.$$e)'
(pudiera/podra)
Perfecto indicativo P.'%B( (pude/ e podido) P.'%B($'( P.'%B(' P.'%B(&%$ P.'%B($'($ P.'%Be+%)', 2.'%Be+e Pluscuamperfecto indicativo P.'%Be+-& ( aba podido) 5otu-eras 5otu-erat 5otu-eramus 5otu-eratis 5otu-erant Futuro perfecto P.'%Be+. ( abr! podido) 5otu-eris 5otu-erit 5otu-erimus 5otu-eritis 5otu-e+()' Presente subjuntivo P.'%Be+(& ( aya podido) 5otu-eris 5otu-erit 5otu-erimus 5otu-eritis 5otu-erint Imperfecto subjuntivo P.'%B($$e& 5otu-isses 5otu-isset 5otu-issemus 5otu-issetis 5otu-issent
( ubiera podido/ abra podido)
Imperativo presente P.'Be$ (puede t") P.'Be$'e (poded vosotros) #$%A& )4iste tambi!n un imperativo futuro: Pot esto (puede t"); Pot esto ('ue pueda !l); Pot estote (5oded vosotros), Pos sunto ('ue puedan ellos)
?& RSu! valores (//?/7) presentan estas frases inglesasT RSu! tipos de verbos sonT !El lema de .bama"8 9es, :e; 9ou can<t go out tonight 9ou must spea= englinsh ver> :ell !I thin=" 9ou mustn<t ans:er the telephone? @e ma> be drun= Ma> I ma=e a call6 9ou have to do >our home:or= I have man> boo=s
C) SINTAXIS, VALORES Y TRADUCCIN )n todo caso en latn possum siempre construye as: B ).&, SUA B ()*, ODI (este infinitivo puede llevar sus propios complementos, incluido su propio $2-)&
)l verbo possum puede tener los tres valores propios de un verbo modal y es el conte4to el 'ue me dar( la clave: /& 0ntonius non potuit venire (ser capaz de) ?& Possum ire ad latrinam6 (permiso) 7& 0dmitto8 potuit esse innocens Falcula (epist!mico)
.)#): )% F$+.
.ene4 e silva cum fasce lignorum remeabat et 'uattuor milia passuum a domo aberat ut, labore ac via fessus, flevit et mortem invocavit& Fors subito omini adfuit et interrogavit: @,ur me vocavistiTA& %um sene4 dicit: @ 3t gravissimum onus in capite accomodes& Fi i adesse potesTA )tiam si miserrimi sunt, pauci mortem optant e4 animo&
.ene4,-is: anciano e (prep): de, desde silva,ae: bos'ue cum (prep): con fascis,-is: az, mano;o lignum,-i: le<a, tronco remeo (/ intr): volver (e4 ali'uo loco, de alg"n sitio) 'uattuor (indecl = cual'uier @casoA; unir con 'uien corresponda): cuatro a (prep): de , desde domus,-i: casa ut (con;): cuando labor,-oris: traba;o ac = et via,ae: camino fessus-a-um: cansado fleo (? intr): ec arse a llorar mors,-ortis: muerte invoco (/ trans): llamar subito (adv): de repente adsum: presentarse/ ayudar omo,-inis interrogo (/ trans): preguntar cur (adv): por 'u! me (acus del pron& pers& de /D persona sing&) voco (/ trans): llamar tum (adv): entonces dico; di4i; dictum (7 trans): decir ut (con;): para 'ue istus-a-um: este gravis-e: pesado onus,-eris (n&): carga in (prep): en caput,-itis(n&): cabeza accomodo (/ trans): acomodar, adaptar mi i (dat acus del pron& pers& de /D persona sing) etiamsi (con;): incluso si miser-era-erum: desgraciado paucus-a-um: poco opto (/ trans): desear e4 = e (ver supra) animus,-i: (nimo, alma
,ompuestos de sum