Encyklika Ojca witego Piusa XI o ustanowieniu wita Jezusa Chrystusa Krla

Do Czcigodnych Braci Patriarchw, Prymasw, Arcybiskupw, Biskupw i innych Ordynariuszy pozostajcych w pokoju i jedno ci ze !to"ic Aposto"sk#

OD !"P !#O I $%#&'CE$IE

$# W pierwszej encyklice, wydanej na pocztku Naszego Pontyfikatu, do wszystkich biskupw,

kiedy zastanawialimy si nad najwa!niejszymi przyczynami tych nieszcz " jakie przygniataj ludzi i z nimi si zmagaj, wwczas otwarcie wskazalimy, i! tego rodzaju nawa#nica z#a nie tylko dlatego nawiedzi#a wiat, poniewa! bardzo wielu ludzi usun #o $ezusa %hrystusa i $ego najwi tsze prawo z w#asnych obyczajw i !ycia prywatnego, rodzinnego i publicznego& lecz tak!e i w przysz#oci nie zajanieje pewna nadzieja sta#ego pokoju mi dzy narodami, dopki tak jednostki, jak pa'stwa stroni" b d i zaprzecza" panowaniu (bawcy Naszego) Przeto wezwalimy, by pokoju %hrystusowego szukano w krlestwie %hrystusowym i zapowiedzielimy, i! to zamierzamy uczyni", o ile to Nam b dzie dane* a mianowicie, i! w krlestwie %hrystusa nie mo!na, naszym zdaniem, przyczyni" si skuteczniej do przywrcenia i utrwalenia pokoju, jak przywracajc panowanie Pana Naszego) + zaiste janiejsz nadziej lepszych czasw obudzi# w nas czy to dopiero powsta#y, czy te! silniej rozbudzony, w prd wrd ludw ku %hrystusowi i ,ocio#owi $ego, w ktrym jedyne zbawienie* std te! mo!na by#o dostrzec, i! wielu z tych, co wzgardziwszy panowaniem -dkupiciela, stali si jak gdyby wygna'cami z $ego krlestwa, przygotowuj si spiesznie i dojrzewaj, by wrci" do obowizkw pos#usze'stwa)

%O& '()*+, -()A!+./01 '()*+A C2%,!+.!A 3 &%45A 6# . czy! to, co w ubieg#ym /oku 0wi tym dzia#o si i dokona#o, a co zaprawd godne jest trwa#ego wspomnienia i upami tnienia, nie przynios#o bardzo wiele czci i chwa#y, (a#o!ycielowi ,ocio#a, Panu i Najwy!szemu ,rlowi1 7# Wszak publiczna wystawa misyjna, jak!e g# boko poruszy#a umys#y i serca ludzkie, dajc z
jednej strony pozna" dzie#a, jakie wci! podejmuje ,oci# dla rozszerzania si codziennie coraz to bardziej krlestwa -blubie'ca, na wszystkie ziemie i nawet na najodleglejsze wyspy oceanu& z drugiej strony da#a pozna" wielk liczb krain, pozyskan dla wiary katolickiej z ogromnym mozo#em, nawet krwi przez dzielnych i niezwyci !onych misjonarzy 2 a wreszcie pokaza#a wystawa, ile jeszcze zostaje rozleg#ych przestrzeni, ktre trzeba pozyska" dla zbawienia i #askawego w#adztwa Naszego ,rla) Nast pnie ci wszyscy, ktrzy w cigu roku jubileuszowego przybyli zewszd do /zymu pod przewodnictwem 3iskupw i ,ap#anw, czy! nie ten cel mieli na oku, aby oczyci" nale!ycie swe dusze i przed grobem .posto#w i wobec Nas wyzna", !e s i pozostan w ,rlestwie %hrystusowym1

8# . i samo krlestwo (bawcy Naszego zda#o si jakim nowym zab#ysn" wiat#em wwczas,
4

kiedy szecioro wyznawcw i dziewic, po stwierdzeniu ich heroicznych cnt policzylimy w poczet wi tych) - jak!e radowa#o si serce nasze, ile! pociechy doznalimy, kiedy we wspania#ej 3azylice 0wi tego Piotra, po og#oszeniu dekretu uroczystego, niezliczone rzesze wiernych, wrd hymnu dzi kczynnego piewa#y* 5u /e6 gloriae, %hriste 2 5y ,rlem chwa#y, %hryste7 .lbowiem, podczas gdy wzniecone !agwie nienawici i wewn trzne prdy p dz do upadku i zguby ludzi i pa'stwa oddalone od 3oga 2 ,oci# 3o!y, hojnie udzielajc pokarmu ludziom do !ycia duchowego, rodzi i wychowuje coraz to nowe zast py wi tych m !w i niewiast, a %hrystus, tych ktrzy w krlestwie doczesnym byli 8u wiernymi i pos#usznymi poddanymi, bezustannie powo#uje do wiekuistej szcz liwoci w krlestwie niebieskim)

9# Poza tym w roku jubileuszowym przypad#a tysic sze"setna rocznica 9oboru Nicejskiego,
ktre to zdarzenie dziejowe, tym ch tniej polecilimy uroczycie obchodzi" i sami o nim w Watyka'skiej 3azylice wspomnielimy poniewa! 9obr ten okreli# i jako dogmat wiary katolickiej poda#, !e $ednorodzony 9yn jest wsp#istotny z -jcem 2 a zarazem w#czajc do 9ymbolu czyli sk#adu wiary, s#owa* :ktrego krlestwa nie b dzie ko'ca:, stwierdzi# krlewsk godno" %hrystusa)

:# Poniewa! wi c /ok ten wi ty nie jedn nastr czy# Nam sposobno" do wyjanienia krlestwa %hrystusowego, zdaniem naszym, uczynimy rzecz szczeglnie odpowiadajc Naszemu .postolskiemu urz dowi, je!eli przychylimy si do prb bardzo wielu spord ,ardyna#w, 3iskupw i wiernych, zanoszonych do Nas pojedynczo i zbiorowo i ten w#anie rok jubileuszowy zako'czymy zaprowadzeniem w liturgii kocielnej osobnego wi ta Pana Naszego $ezusa %hrystusa ,rla) 9prawa za tego wi ta tak sprawia nam rado", i! pragniemy o niej do Was %zcigodni 3racia nieco pomwi"& a nast pnie Wasz to ju! b dzie rzecz, to co powiemy o czci %hrystusa ,rla, wy#o!y" przyst pnie ludowi w tym duchu, aby ta doroczna uroczysto" przynios#a im jak najobfitsze korzyci w przysz#oci) /A.&A O &%45O(A/). C2%,!+.!A ;# -d dawna ju! powszechnie nazywano %hrystusa ,rlem w przenonym tego s#owa znaczeniu,
a to z powodu najwy!szego stopnia dostoje'stwa, przez ktre wyprzedza wszystkie stworzenia i przewy!sza je) 8wimy wi c, i! %hrystus krluje w umys#ach ludzkich, nie tyle dla g# bi umys#u i rozleg#oci 9wej wiedzy, ile !e -n sam jest prawd, a ludzie od Niego powinni prawd czerpa" i pos#usznie j przyjmowa"& mwimy te!, i! %hrystus krluje w woli ludzkiej, poniewa! w Nim nie tylko nieskazitelna wola ludzka stosuje si zupe#nie i z ca#ym pos#usze'stwem do najwi tszej woli boskiej, lecz tak!e dlatego, !e %hrystus tak wp#ywa natchnieniami swymi na nasz woln wol , i! zapalamy si do najszlachetniejszych rzeczy) Wreszcie uznajemy %hrystusa jako ,rla serc, dla $ego :przewy!szajcej nauk mi#oci: ;<f =,4>? i dla #agodnoci i #askawoci, ktr przyciga dusze) @aden bowiem cz#owiek nigdy nie by# i nie b dzie do tego stopnia ukochanym przez wszystkie narody, jak $ezus %hrystus) Aecz, je!eli g# biej wnikniemy w rzecz, widzimy, i! we w#aciwym tego s#owa znaczeniu imi i w#adz krla, nale!y przyzna" %hrystusowi jako %z#owiekowi, albowiem tylko o %hrystusie jako %z#owieku mo!na powiedzie", i! otrzyma# od -jca :w#adz i cze" i krlestwo: ;Bn C,4D?& %hrystus bowiem, jako 9#owo 3oga, b dc wsp#istotnym -jcu wszystko ma wsplne z -jcem, a wi c tak!e najwy!sze i nieograniczone w#adztwo nad wszystkim stworzeniem)

C2%,!+.! <A&O &%45 ( P)'1)0 '()*+,1 =# %zy! nie czytamy w wielu miejscach Pisma 0wi tego, i! %hrystus jest krlem1 -n to bowiem nazwany jest Panem, ktry z $akuba b dzie ;Ab ED,4>?, ktry od -jca postanowiony jest ,rlem
E

nad 9yjonem, gr wi t $ego i otrzyma narody, dziedzictwo swoje i posiad#o" swoj kraje ziemi ;por) Ps E,F2G? 2 pie' za weselna, w ktrej pod figur i podobie'stwem najbogatszego i najpot !niejszego monarchy, przedstawiano przysz#ego prawdziwego ,rla +zraela, te s#owa zawiera* :9tolica 5woja, 3o!e, na wieki wiekw& laska prawoci, laska 5wego krlestwa: ;Ps DH,C?) Pomijajc wiele tego rodzaju powiedze' na innym znw miejscu, jakby dla janiejszego uwypuklenia rysw %hrystusa, przepowiedziano, i! krlestwo $ego, nie b dzie mia#o granic i obfitowa" b dzie w dary sprawiedliwoci i pokoju* :Wzejdzie za dni $ego sprawiedliwo" i obfito" pokoju))) + b dzie panowa# od morza a! do morza i od rzeki a! do krajw okr gu ziemi: ;Ps CE,C2G?)

># 5u dodajmy jeszcze liczne proroctwa, a przede wszystkim owo najbardziej znane +zajasza*
:8aluczki))) narodzi# si nam i 9yn jest nam dany i sta#o si panowanie na ramieniu $ego i nazw imi $ego* Przedziwny, /adny, 3g 8ocny, -jciec Przysz#ego Wieku, ,si!e Pokoju) /ozmno!one b dzie pa'stwo $ego, a pokoju nie b dzie ko'ca* na stolicy Bawidowej i na krlestwie $ego siedzie" b dzie, aby je utwierdzi# i umocni#* w sdzie i sprawiedliwoci, odtd i a! na wieki: ;+z >,H2F?) Podobnie jak +zajasz tak!e i inni prorocy przepowiadaj* $eremiasz, przepowiadajcy :nasienie sprawiedliwe:, majce powsta" z rodu Bawida& a potomek w Bawida :b dzie krlowa#: 2 jako 2 :krl i mdrym b dzie i b dzie czyni# sd na ziemi: ;$r E=,H?, a dalej przepowiednia Baniela o ustanowieniu przez ,rla niebios krlestwa :ktre si na wieki nie rozproszy))) sta" b dzie na wieki: ;Bn E,DD? i nieco dalej dodaje* :Patrzy#em tedy w widzeniu nocnym, a oto z ob#okami niebieskimi jako 9yn %z#owieczy przychodzi# i a! do Przedwiecznego przyszed# i stawili Io przed oblicze $ego) + da# 8u w#adz i cze" i krlestwo i wszystkie narody, pokolenia i j zyki s#u!y" 8u b d& w#adza $ego, w#adza wieczna, ktra nie b dzie odj ta, a krlestwo $ego, ktre si nie skazi: ;Bn C,4=24D?) -wo za proroctwo (achariaszowe o krlu #agodnym, ktry :wsiadajcy na olic i na Jrebi , syna olicy: mia# wej" do $erozolimy, wrd radosnych okrzykw rzesz, jako :9prawiedliwy i (bawiciel: ;(a >,>? 2 czy! <wangelici wi ci nie uznali i nie potwierdzili, i! si to spe#ni#o1

$?# . zreszt ta sama nauka o %hrystusie2,rlu, ktrej z lekka dotkn limy na podstawie ksig
9tarego 5estamentu, bynajmniej nie zanika na kartach Nowego 5estamentu, lecz przeciwnie, znajduje tam wspania#e i pe#ne blasku potwierdzenie) Wspomnie" tu tylko poselstwo .rchanio#a, ktry poucza Bziewic , i! porodzi 9yna, ktremu da Pan 3g stolic Bawida ojca $ego i ktry b dzie krlowa# w domu $akubowym na wieki, a krlestwu $ego nie b dzie ko'ca ;Kk l,=E2==?)

$$# 9am %hrystus wiadczy o swoim panowaniu* czy to bowiem w ostatnim kazaniu do ludu, przedstawiajc nagrody i kary, ktre spotkaj sprawiedliwych i winnych, czy te! dajc odpowiedJ na publiczne zapytanie Namiestnika rzymskiego, czy jest krlem, czy tak!e, gdy po zmartwychwstaniu powierza .posto#om urzd nauczania i chrzczenia wszystkich narodw, korzystajc z nadarzajcej si sposobnoci sam si nazwa# ,rlem ;8t EH,=42DL? i jawnie stwierdzi#, i! jest ,rlem ;$ 4G,=C? i uroczycie owiadczy#, i! dana 8u jest wszystka w#adza na niebie i na ziemi ;8t EG,4G?* a s#owa te c! innego oznaczaj, jak nie wielko" $ego pot gi i niesko'czono" krlestwa1
(atem, c! dziwnego, je!eli ten, ktrego $an nazywa ksi ciem krlw ziemi ;.p l,H?, skoro ukaza# si temu .posto#owi w widzeniu rzeczy przysz#ych, :ma na szacie i biodrze swoim napisane* ,rl nad krlami i Pan nad panami: ;.p 4>,4F?) -to bowiem -jciec :postanowi# %hrystusa dziedzicem wszystkiego: ;Mbr l,E?& a ma krlowa", a!eby przy ko'cu wiata po#o!y" wszystkich nieprzyjaci# pod nogi 3oga i -jca ;4 ,or 4H,EH?)

C2%,!+.! <A&O &%45 ( 5)+.%@)) $6# Wskutek tej wsplnej nauki ksig wi tych musia#o zaiste wynikn", !eby ,oci# katolicki, to krlestwo %hrystusa na ziemi, majce si rozszerzy" na wszystkich ludzi i na wszystkie krainy,
=

uwielbi# sprawc swego i za#o!yciela, pomna!ajc oznaki swej czci w dorocznym cyklu wi tej liturgii, jako ,rla i Pana i ,rla krlw) (aiste ,oci# tych oznak czci, wyra!ajcych jedn i t sam myl, cho" w pi knej r!norodnoci, u!ywa# tak w starej psalmodii i staro!ytnych ksi gach liturgicznych, jak i dzi u!ywa w codziennie zanoszonych mod#ach publicznych przed 3o!y majestat i przy sprawowaniu niepokalanej ofiary& w tym za nieustannym wys#awianiu %hrystusa2 ,rla, #atwo mo!na zauwa!y" przeliczn harmoni mi dzy naszymi, a wschodnimi obrz dami, tak, !e tym razem sprawdza si powiedzenie* 8odlitwa ,ocio#a jest prawid#em wiary)

A./DA10/+, &%450(!&)0< @OD/O'C) C2%,!+.!A $7# Na czym za polega ta godno" i w#adza Pana Naszego, trafnie okrela %yryl .leksandryjski*
:Bzier!y -n, jednym s#owem, panowanie nad wszystkim stworzeniem, nie si# wymuszone, ani od nikogo z zewntrz, ale na mocy swej istoty i natury: ;+n Auc) 4L?& znaczy to, !e w#adza $ego opiera si na tym przedziwnym zjednoczeniu, ktre zwiemy hipostatycznym) 9td wniosek, !e %hrystusowi nale!y si uwielbienie od ludzi i od anio#w, nie tylko jako 3ogu, lecz zarazem anio#owie i ludzie maj by" pos#uszni i ulegli $ego w#adzy, jako %z#owieka, mianowicie, i! na mocy samego zjednoczenia hipostatycznego %hrystus panuje nad ca#ym stworzeniem) .toli c! mo!e by" dla nas pi kniejszego lub milszego do pomylenia jak to, !e %hrystus panuje nad nami nie tylko z prawa natury, lecz tak!e i z prawa, ktre 9obie naby#, mianowicie przez dzie#o odkupienia1 -by wszyscy ludzie, zapominajcy o tym, rozwa!yli to, jak drogo kosztowalimy (bawc Naszego* :nie skazitelnym z#otem albo srebrem jestecie wykupieni))) ale drog krwi jako baranka niezmazanego i niepokalanego %hrystusa ;4 P l,4G24>?) Nie nale!ymy ju! do siebie, skoro %hrystus :zap#at wielk: ;4 ,or F, EL? nas kupi#& same nawet cia#a nasze :s cz#onkami %hrystusowymi: ;4 ,or F, 4H?)

+%O<A&A (BAD-A PA/O(A/)A C2%,!+.!A $8# .by za teraz okreli" pokrtce moc i istot tego panowania, wystarczy wspomnie", !e obejmuje ono trojak w#adz , bez ktrej nie mo!na poj" panowania) Bowodz tego a! nadto wiadectwa zaczerpni te i podane z Pisma w) o powszechnym panowaniu naszego -dkupiciela i nale!y wierzy" jako w dogmat, i! $ezus %hrystus dany jest ludziom jako -dkupiciel, aby we' wierzyli, a rwnoczenie jako prawodawca, aby Io s#uchali ;5rid) 9ess) N+) can) E4?) <wangelie za opowiadaj o Nim, nie tyle, !e ustanowi# prawa, ile przedstawiaj Io, jako ustanawiajcego prawo* ktrzykolwiek za zachowuj $ego przykazania, o tych mwi 3oski 8istrz w r!nych okolicznociach i w r!nych wyra!eniach, i! dadz oni dowd swej ku Niemu mi#oci i w tej mi#oci wytrwaj ;$ 4D,4H& 4H,4L?) - w#adzy za s dziowskiej, ktr otrzyma# od -jca, 9am oznajmi# @ydom, kiedy ci oskar!ali Io o naruszenie spoczynku szabatu przez cudowne uzdrowienie cz#owieka chorego* :3o -jciec nikogo nie sdzi, lecz wszystek sd odda# 9ynowi: ;$ H,EE?) W tym za, jako rzecz nieod#czn od sdu zawiera si tak!e i to, by jako s dzia mia# prawo nagradza" i kara" ludzi jeszcze za ich !ycia) %hrystusowi ponadto nale!y przyzna" w#adz , zwan wykonawcz, poniewa! wszyscy powinni s#ucha" $ego rozkazw i to pod groJb kar, jakich uparci nie mog uj") &%450!+(O C2%,!+.!A <0!+ @B4(/)0 D.C2O(0 $9# @e jednak krlestwo to jest g#wnie duchowe i do duchowych rzeczy si odnosi, tego bardzo jasno dowodz tak s#owa Pisma 0wi tego, wy!ej przytoczone, jak i 9am %hrystus Pan potwierdza to swoim sposobem post powania) .lbowiem przy wielu sposobnociach, ilekro" @ydzi, a nawet sami .posto#owie b# dnie mniemali, i! 8esjasz wywalczy ludowi wolno" i przywrci krlestwo +zraelskie, -n zbija# ich czcze mniemania i odbiera# im nadziej & gdy otaczajca i podziwiajca Io
D

rzesza, mia#a obwo#a" Io krlem, uszed# i ukry# si i tak uchyli# si od tytu#u i godnoci& a wobec Namiestnika rzymskiego owiadczy#, i! krlestwo $ego nie jest z tego wiata) . krlestwo to, jak je przedstawiaj ewangelie jest tego rodzaju, i! chccy we' wej", przygotowuj si przez pokut , nie mog za inaczej wej", jak przez wiar i chrzest, ktry cho" jest zewn trznym obrz dem, jednak oznacza i sprawia wewn trzne odrodzenie* to krlestwo przeciwstawia si jedynie krlestwu szatana i mocom ciemnoci, a od swych zwolennikw wymaga nie tylko, aby oderwali si od bogactw i rzeczy ziemskich i wy!ej cenili nad nie skromno" obyczajw i #akn li i pragn li sprawiedliwoci, lecz tak!e, aby si zaparli samych siebie i nieli swj krzy!)

$:# Poniewa! za %hrystus, jako -dkupiciel, krwi swoj naby# ,oci#, a jako ,ap#an, z#o!y# z
9iebie ofiar za grzechy i ustawicznie j sk#ada 2 kt! nie widzi, i! krlewska $ego w#adza ma charakter obu tych urz dw i w nich uczestniczy1

$;# 3#dzi#by zreszt bardzo ten, kto by odmawia# %hrystusowi %z#owiekowi, w#adzy nad
jakimikolwiek sprawami doczesnymi, kiedy -n od -jca otrzyma# nieograniczone prawo nad stworzeniem tak, i! wszystko poddane jest $ego woli) $ednakowo! dopki !y# na ziemi, wstrzymywa# si zupe#nie od wykonywania tej!e w#adzy i jak niegdy wzgardzi# troszczeniem si i posiadaniem rzeczy ludzkich, tak wwczas pozwoli# i pozwala dzi na nie tym, ktrzy je posiadaj) Przepi knie to wyra!aj s#owa* Nie odbiera rzeczy ziemskich 5en, co daje ,rlestwo niebieskie ;Mymn na Oroczysto" 5rzech ,rli?)

$=# Przeto krlestwo naszego -dkupiciela obejmuje wszystkich ludzi& jak o tym mwi poprzednik Nasz, niemiertelnej pami ci Aeon P+++, ktrego s#owa ch tnie przytaczamy* :Panowanie $ego mianowicie rozciga si nie tylko na ludy katolickie, lub jedynie na tych, ktrzy obmyci w sakramencie chrztu, w rzeczywistoci prawnie nale! do ,ocio#a, chocia! albo b# dne mniemania uwiod#y ich na bezdro!a albo niezgoda rozdziela od mi#oci* lecz obejmuje ono tak!e wszystkich niechrzecijan, tak !e ca#y rd ludzki prawdziwie nale!y do krlestwa $ezusa %hrystusa: ;<ncyklika .nnum 9acrum?)
+ nie ma tu !adnej r!nicy mi dzy jednostkami, rodzinami czy pa'stwami, poniewa! ludzie z#czeni w spo#ecze'stwie niemniej podlegaj w#adzy %hrystusa, jak jednostki) (aiste -n jest Jrd#em zbawienia dla pojedynczych ludzi, jak i dla og#u* :+ nie masz w !adnym innym zbawienia) .lbowiem nie jest pod niebem inne imi dane ludziom, w ktrym mielibymy by" zbawieni: ;Bz D,4E?, -n sam jest sprawc pomylnoci i prawdziwej szcz liwoci tak dla pojedynczych obywateli, jak dla pa'stwa* :Nie skdind bowiem szcz cie dla pa'stwa, a skdind dla cz#owieka* poniewa! pa'stwo, to nic innego, jak zgodny zespl ludzi: ;w) .ugustyn, Aist do 8acedo'czykw, rozdz, =?) Niech!e wi c rzdcy pa'stw nie wzbraniaj si sami i wraz ze swoim narodem odda" krlestwu %hrystusowemu publicznych oznak czci i pos#usze'stwa, je!eli pragn zachowa" nienaruszon sw powag i przyczyni" si do pomno!enia pomylnoci swej ojczyzny) Wszak to, co na pocztku Naszego Pontyfikatu pisalimy o wielkim zmniejszeniu si powagi prawa i poszanowania w#adzy, to jeszcze bardziej stosuje si do obecnej chwili* :Poniewa! usuni to 3oga i $ezusa %hrystusa 2 tak si !alilimy 2 z dziedziny praw i spraw pa'stwowych, poniewa! nie od 3oga ju!, ale od ludzi wywodzono pocztek w#adzy, dlatego sta#o si , !e))) zburzono fundamenty pod t w#adz, poniewa! usuni to g#wn przyczyn , dlaczego jedni maj prawo rozkazywa", a drudzy obowizek s#ucha") Blatego spo#eczno" ludzka musia#a dozna" wstrzni cia, bo nie ma ju! !adnej trwa#ej i silnej podstawy: ;<ncyklika Obi .rcano?)

DOB%OD-)0<!+(A &%450!+(A C2%,!+.!A $># Przeto gdyby kiedy ludzie uznali tak w !yciu prywatnym, jak i publicznym krlewsk w#adz
%hrystusa, wwczas musia#yby przenikn" wszystkie warstwy spo#eczne niewypowiedziane dobrodziejstwa, jak sprawiedliwa wolno", jak #ad i uspokojenie, zgoda i pokj) .lbowiem jak krlewska godno" Pana Naszego, ludzk powag ksi!t i w#adcw przyobleka pewnym urokiem religijnym, tak te! uszlachetnia obowizki i pos#usze'stwo obywateli) Blatego to .posto# Pawe#, lubo nakaza# !onom, aby w m !u swym, a s#ugom, aby w swych panach czcili %hrystusa, jednak upomnia#, aby nie jako ludziom byli im pos#uszni, lecz jedynie dlatego, poniewa! oni zast puj %hrystusa, gdy! nie przystoi, ludziom odkupionym przez %hrystusa, s#u!y" ludziom* :(a wielk cen zostalicie kupieni, nie stawajcie si niewolnikami ludzkimi: ;4 ,or C,E=?) $e!eli panujcy i prawowici prze#o!eni b d przekonani, !e wykonuj w#adz nie tyle na mocy prawa w#asnego, ile z rozkazu i w zast pstwie 3oskiego ,rla, to niezawodnie wi cie i mdrze u!ywa" b d swej w#adzy i b d mie" na wzgl dzie dobro publiczne i godno" ludzk poddanych, skoro wydawa" b d prawa i domaga" si ich wype#nienia) Wtedy zaiste, po usuni ciu wszelkiej przyczyny zamieszek zakwitnie spokj i #ad* chocia! bowiem obywatel patrze" b dzie na w#adcw i innych rzdcw pa'stw, jako na ludzi podobnych do siebie, lub nawet z jakiej przyczyny niegodnych i zas#ugujcych na nagan , to jednak nie odrzuci ich rozkazw, skoro w nich b dzie widzia# obraz i powag %hrystusa 3oga i %z#owieka) %o si za tyczy dobrodziejstw zgody i pokoju, jest to pewn rzecz, !e im szerszym jest krlestwo i obejmuje ca#y rd ludzki, tym wi cej ludzie staj si wiadomi tej #cznoci, ktra ich wzajem jednoczy& ta za wiadomo", z jednej strony usuwa i rozprasza cz sto zatargi, z drugiej strony za zmniejsza i os#adza gorycze tych!e)

6?# Blaczeg! wi c, gdyby krlestwo %hrystusowe obj #o wszystkich ludzi w rzeczywistoci tak, jak ich z prawa obejmuje, mielibymy wtpi" o tym pokoju, ktry przynis# na ziemi ,rl pokj czynicy, -n, ktry przyszed# :pojedna" wszystko:, ktry :nie przyszed#, aby 8u s#u!ono, ale aby s#u!y#: i ktry b dc Panem wszystkich, da# z siebie przyk#ad pokory i ustanowi# prawo szczeglnej mi#oci& ktry powiedzia# te!* :$arzmo moje s#odkie jest, a brzemi moje lekkie:1
- jakiej!e szcz liwoci za!ywalibymy, gdyby tak jednostki, jak rodziny i pa'stwa pozwoli#y, by %hrystus nimi kierowa#) :Wtedy dopiero 2 !e u!yjemy s#w, jakie przed EH laty wypowiedzia# do wszystkich 3iskupw, Poprzednik Nasz Aeon P+++ 2 b dzie mo!na uleczy" tyle ran, wtedy wszelkie prawo odzyska sw dawn powag , powrci pokj, wypadn z rk miecze i bro', kiedy wszyscy ch tnie przyjm panowanie %hrystusa i b d 8u pos#uszni, kiedy wszelki j zyk wyznawa# b dzie, i! Pan Nasz $ezus %hrystus jest w chwale 3oga -jca: ;<ncyklika .nnum 9anctum?)

PO(OD, .!+A/O()0/)A '()*+A C2%,!+.!A &%45A 6$# -t!, aby te upragnione korzyci tym obficiej odnie" i tym trwa#ej zakorzeni" je w spo#ecze'stwie chrzecija'skim, poniewa! potrzeba rozszerza" jak najbardziej znajomo" krlewskiej godnoci naszego (bawiciela, wydaje si nam, i! nic si tak nie przyczyni do tego, jak ustanowienie w#asnego i osobnego wi ta %hrystusa ,rla) .lbowiem, aby pouczy" lud w prawdach wiary, a przez nie podnie" ich do wewn trznych radoci !ycia, daleko skuteczniejsze s doroczne obchody wi tych tajemnic, ni! jakiekolwiek, cho"by nawet bardzo powa!ne dowody nauczania kocielnego& te bowiem najcz ciej stosowne s dla nielicznych i to bardziej wykszta#conych, tamte poruszaj i ucz wszystkich wiernych& teraz, tamte corocznie i wci!, !e si wyrazimy, przemawiaj& te dzia#aj zbawiennie g#wnie na umys#, tamte za na umys# i na serce, czyli na ca#ego cz#owieka) + s#usznie, bo skoro cz#owiek sk#ada si z duszy i cia#a, powinny go zewn trzne uroczystoci witeczne tak poruszy" i pobudzi", aby si przej# coraz obficiej boskimi
F

naukami przez rozmaito" i pi kno wi tych obrz dw i aby one przemknwszy ca# jego istot , pomog#y mu do post pu w !yciu duchowym)

66# Pomniki historyczne stwierdzaj, i! uroczystoci tego rodzaju zaprowadzane by#y w cigu
wiekw jedna po drugiej wwczas, kiedy zda#a si ich domaga" konieczno" lub potrzeba wiernych* mianowicie, kiedy by#o potrzeba wzmocni" lud w oglnym niebezpiecze'stwie, czy to uchroni" go od szerzcych si b# dw herezji, czy te! aby zach ci" go !ywiej i zapali" do rozwa!ania z wi ksz pobo!noci jakiej tajemnicy wiary lub dobrodziejstwa boskiej dobroci) Przeto od pierwszych ju! wiekw, kiedy to chrzecijanie najokrutniej byli przeladowani, zacz to czci" pami " m czennikw w uroczystych obrz dach, aby 2 za wiadectwem w) .ugustyna ;,az) DC de 9anctis? 2 uroczystoci m czennikw by#y zach t do m cze'stwa& ta za cze" liturgiczna, ktr potem oddawano wi tym wyznawcom, dziewicom i wdowom przyczyni#a si przedziwnie do zach cenia wiernych do gorliwoci w cnotach, potrzebnych tak!e w czasach pokoju) 9zczeglnie za wi ta, ustanowione ku czci Najwi tszej Panny nie tylko sprawi#y, i! lud chrzecija'ski pocz# najpobo!niej czci" 3ogarodzic , naj#askawsz -piekunk , lecz tak!e gor cej ukocha# t 8atk , ktr (bawiciel testamentem nam przekaza#) Bo dobrodziejstw za, ktre wyp#yn #y z obchodw publicznych i liturgicznych ku czci 3ogarodzicy i 0wi tych Pa'skich, nie na ostatnim miejscu nale!y zaliczy" to, i! ,oci# zwyci sko zawsze odpiera# od siebie zaraz herezji i b# dw) + w tym podziwiamy mdro" -patrznoci 3o!ej, ktra kiedy nawet ze z#a zwyk#a wyprowadza" dobre, dozwoli#a cz sto, aby wiara i pobo!no" ludzi os#ab#a, albo, aby fa#szywe nauki nastawa#y na prawdy wiary katolickiej w tym jednak celu, aby prawda nowym jakim zajania#a blaskiem, a wiara i pobo!no", zbudzone ze snu, do wy!szych i wi tych rzeczy zd!a#y)

67# Podobnie rwnie! powsta#y i nie mniejsze owoce wyda#y uroczystoci w#czone do roku liturgicznego w mniej odleg#ych czasach* i tak, kiedy os#ab#o poszanowanie i cze" Najwi tszego 9akramentu, ustanowiono wi to 3o!ego %ia#a, w ten sposb obchodzone, aby wspania#e obrz dy i modlitwy przez ca# oktaw odprawiane, wzywa#y lud do publicznego wielbienia 3oga& a kiedy dusze ludzkie, os#abione i zniech cone pe#n smutku i przesadn surowoci jansenistw, zupe#nie ostyg#y i odstrasza#y si od mi#oci 3o!ej i ufnoci w zbawienie, wwczas zaprowadzono uroczysto" Najwi tszego 9erca $ezusowego) '()*+O C2%,!+.!A &%45A <A&O '%OD0& -A%ADC-, P%-0C)( 5A)C,-1O() 68# $e!eli wi c teraz nakazalimy, aby ca#y katolicki wiat czci# %hrystusa jako ,rla, to przez to chcemy zaradzi" potrzebom dzisiejszych czasw i poda" szczeglne lekarstwo na zaraz , jaka nawiedzi#a spo#ecze'stwo ludzkie) . t zaraz jest tzw) laicyzm, czyli zewiecczenie, jego b# dy i niecne d!enia* a zbrodnia ta, jak Wam wiadomo %zcigodni 3racia, nie naraz dojrza#a, lecz od dawna ju! kry#a si wrd pa'stw) (acz to bowiem od zaprzeczenia panowania %hrystusa nad wszystkimi narodami& odmwiono ,ocio#owi w#adzy nauczania ludzi, ustanawiania praw, rzdzenia narodami, ktr to w#adz otrzyma# ,oci# od samego %hrystusa, by ludzi prowadzi" do szcz liwoci wiekuistej) (acz to tedy powoli zrwnywa" religi %hrystusow z innymi fa#szywymi i stawia" j niegodziwie wprost w tym samym rz dzie& a nast pnie poddano j w#adzy wieckiej i wydano j prawie na samowol panujcych i rzdw& dalej jeszcze poszli ci, ktrzy sdzili, i! nale!y zastpi" religi 3osk jak religi naturaln, naturalnym jakim poruszeniem duszy) Nie brak#o te! pa'stw, ktre uwa!a#y, !e mog obej" si bez 3oga i !e ich religia, to bezbo!no" i lekcewa!enie 3oga)
$ak!e gorzkie wyda#o owoce, tak cz ste i d#ugotrwa#e odst pstwo od %hrystusa tak jednostek, jak i pa'stw 2 na to skar!ylimy si w encyklice Obi .rcano, a dzi znw nad tym bolejemy 2 a s to* C

nasienia niezgody wsz dzie porozsiewane, !agwie zawici i nieprzyjaJni, rozniecone wrd narodw, co tak bardzo opJnia pojednanie ludw& niepowcigliwa chciwo", ktra nierzadko ukrywa si pod p#aszczykiem dobra publicznego i mi#oci ojczyzny, z ktrych powstaje rozdwojenie wrd obywateli i w lepy i niepohamowany egoizm, ktry na nic innego nie zwa!a, jak tylko na prywatne korzyci i wygody, i t miar wszystko mierzy& dalszy owoc, to zburzony zupe#nie spokj domowy, bo zapomniano o obowizkach i zlekcewa!ono je& #czno" i trwa#o" rodziny zachwiana& wreszcie ca#e spo#ecze'stwa wstrzni te i ku zgubie idce) 9td wielk !ywimy nadziej , !e wi to %hrystusa ,rla, odtd corocznie obchodzone, rych#o sprowadzi z powrotem spo#ecze'stwo do Najukocha'szego (bawcy) -czywicie by#oby to rzecz katolikw przygotowa" i przyspieszy" prac sw i dzia#alnoci ten powrt& jednakowo! wielu z nich, zda si , ani nie zajmuj w !yciu spo#ecznym stanowiska, ani nie maj tej powagi, co przystoi tym, ktrzy nios pochodni prawdy) 8o!e to niekorzystne po#o!enie nale!y przypisa" opiesza#oci lub bojaJliwoci dobrych, ktrzy wstrzymuj si od walki lub zbyt mi kko si sprzeciwiaj& skutkiem czego wrogowie ,ocio#a nabieraj wi kszej zuchwa#oci i odwagi) .toli gdyby wszyscy wierni zrozumieli, !e maj obowizek pod sztandarami %hrystusa ,rla odwa!nie i wci! walczy", wtedy by z apostolsk gorliwoci starali si pojedna" z 3ogiem zab#kanych i nie owieconych i aby prawa 3o!e by#y nienaruszone)

69# . ponadto, czy! wi to %hrystusa ,rla, obchodzone corocznie na ca#ej ziemi, nie przyczyni si walnie do oskar!enia i zarazem do naprawienia tego publicznego odst pstwa, ktremu da#o pocztek z wielk szkod dla spo#ecze'stwa zewiecczenie) .lbowiem im wi cej niegodnie pomija si milczeniem na mi dzynarodowych zebraniach i w parlamentach najs#odsze +mi (bawcy Naszego, tym g#oniej nale!y $e wielbi" i dobitniej stwierdza" prawa krlewskiej godnoci i w#adzy %hrystusa) P%-,@O+O(A/)A DO .!+A/O()0/)A '()*+A C2%,!+.!A &%45A 6:# + c! to widzimy, co od ko'ca zesz#ego stulecia, szcz liwie i znakomicie przygotowa#o drog do ustanowienia tego uroczystego wi ta1 Wiemy to bowiem wszyscy, jak mdrze i jasno broniono tego kultu, w licznych ksi!kach, wydanych w r!nych j zykach na ca#ym wiecie& do uznania panowania i w#adzy %hrystusa przyczyni# si rwnie! w pobo!ny zwyczaj, i! niezliczone prawie rodziny powi ci#y si i odda#y Najwi tszemu 9ercu $ezusowemu) . nie tylko rodziny to czyni#y, ale tak!e pa'stwa i krlestwa* a nawet ca#a ludzko" zosta#a szcz liwie powi cona temu! 9ercu 3o!emu za spraw i pod przewodnictwem Aeona P+++ podczas /oku 0wi tego 4>LL) Nie nale!y te! pomin" milczeniem, !e do uroczystego uznawania tej krlewskiej w#adzy nad ludzkoci dziwnie przyczyni#y si tak cz ste w naszych czasach kongresy eucharystyczne, ktre zmierzaj do tego, by wierni czy to z pojedynczych diecezji czy krajw czy narodw lub z ca#ego wiata, zwo#ani dla uczczenia i uwielbienia %hrystusa ,rla, ukrytego pod zas#onami eucharystycznymi, z#o!yli ho#d %hrystusowi, jako ,rlowi z nieba danemu, przez przemwienia na zebraniach i w wityniach, przez wspln adoracj Najwi tszego 9akramentu, publicznie wystawionego i przez wspania#e procesje) ( ca# s#usznoci mo!na by powiedzie", i! lud chrzecija'ski, jakby poruszony natchnieniem 3oskim, pragnie tego $ezusa, ktrego niegodziwi ludzie, gdy przyszed# do swoich, nie chcieli przyj", wyprowadzi" z zacisza wi tych przybytkw, jak gdyby z ukrycia i wiodc Io w triumfalnym pochodzie po ulicach miast pragnie 8u przywrci" wszystkie prawa krlewskie) %O& '()*+, /A<!PO!OB/)0<!-, DO .!+A/O()0/)A '()*+A C2%,!+.!A &%45A 6;# -to do spe#nienia powy!szego naszego zamiaru szczegln daje nam sposobno", nad ktr
nie widzimy lepszej, /ok 0wi ty, w#anie dobiegajcy do ko'ca, poniewa! 3g naj#askawszy, G

podnis#szy dusze i serca wiernych do dbr niebieskich, przewy!szajcych wszelki zmys#, albo ich obdarzy# z powrotem darem swej #aski, albo te!, pobudziwszy ich na nowo do starania si o wy!sze rzeczy, umocni# ich na drodze cnoty) %zy to wi c weJmiemy pod uwag przed#o!one Nam liczne proby, czy te! rozwa!ymy to, co dzia#o si w czasie wielkiego $ubileuszu, starczy to zaiste za powd, i! nadszed# wreszcie upragniony przez wszystkich dzie', w ktrym mo!emy og#osi", i! nale!y uczci" %hrystusa, jako ,rla ca#ej ludzkoci, w#asnym i szczeglnym wi tem) W tym bowiem /oku, jak na pocztku powiedzielimy, w 3oski ,rl, prawdziwie dziwny w 0wi tych swoich, nowym zast pem bojownikw, wyniesionych do godnoci wi tych, zosta# uwielbiony chwalebnie& w tym /oku rwnie!, patrzc na niezwyk# wystaw przedmiotw i prawie samych prac, mogli wszyscy podziwia" zwyci stwa odniesione przez zwiastunw ewangelii dla rozszerzania krlestwa %hrystusowego& na koniec w tym /oku obchodzilimy uroczycie pamitk 9oboru Nicejskiego, ktry obroni# dogmat wsp#istotnoci 9#owa Wcielonego z -jcem, na ktrym opiera si , jakby na fundamencie, panowanie %hrystusa nad wszystkimi narodami)

.!+A/O()0/)0 '()*+A C2%,!+.!A &%45A 6=# Przeto powag Nasz apostolsk, ustanawiamy wi to Pana Naszego $ezusa %hrystusa ,rla, ktre ma by" obchodzone na ca#ym wiecie corocznie, w ostatni niedziel miesica paJdziernika, tj) w niedziel poprzedzajc uroczysto" Wszystkich 0wi tych) Polecamy rwnie!, aby w tym dniu corocznie odnawiano powi cenie ca#ego rodu ludzkiego Najwi tszemu 9ercu Pana $ezusa, ktre Poprzednik Nasz, wi tej pami ci Pius P, nakaza# powtarza" ka!dego roku& w tym jednak tylko roku pragniemy obchodzi" to wi to dnia =4 bie!cego miesica, ktrego to dnia sami odprawimy pontyfikalne nabo!e'stwo ku czci %hrystusa ,rla i zarzdzimy, by to powi cenie odby#o si w Naszej obecnoci) .lbowiem sdzimy, !e nie mo!emy lepiej i stosowniej zako'czy" /oku 0wi tego i %hrystusowi niemiertelnemu ,rlowi wiekw serdeczniej wyrazi" Naszej wdzi cznoci 2 w czym jestemy t#umaczami uczu" wdzi cznoci ca#ego katolickiego wiata 2 za dobrodziejstwa, jakich udzieli# w tym czasie jubileuszowym Nam, ,ocio#owi i ca#emu wiatu katolickiemu) 6># Nie ma te! powodu, %zcigodni 3racia, d#ugo i wiele poucza" Was, dlaczego postanowilimy, by wi to %hrystusa2,rla obchodzono oddzielnie od innych wit, ktre poniekd oznaczaj i czcz krlewsk $ego godno") Wystarczy bowiem zwrci" uwag na jedno, !e chocia! we wszystkich uroczystociach Pa'skich przedmiotem g#wnym jest %hrystus, jednak w powodach tej czci nie jest wcale uwzgl dniona w#adza i imi krlewskie %hrystusa) 5o wi to za ustanowilimy na niedziel dlatego, aby nie tylko duchowie'stwo przez ofiar 8szy 0wi tej i w pacierzach kap#a'skich, ze swej strony odda#o cze" 3oskiemu ,rlowi, lecz tak!e, by i lud, wolny od zaj " codziennych, da# %hrystusowi w duchu wi tej radoci chwalebne wiadectwo pos#usze'stwa i uleg#oci swojej) . do obchodzenia tego wi ta wyda#a si najodpowiedniejsza spord innych ostatnia niedziela paJdziernika, ktra prawie zamyka okres roku kocielnego& w ten sposb rozpami tywanie w cigu roku tajemnic !ycia $ezusa %hrystusa zako'czy si niejako i pomno!y wi tem %hrystusa ,rla i zanim obchodzi" b dziemy chwa# Wszystkich 0wi tych, wys#awia" i g#osi" b dziemy chwal 5ego, ktry triumfuje we wszystkich 0wi tych i wybranych)
Niechaj wi c Waszym to b dzie obowizkiem i Wasz trosk, %zcigodni 3racia, aby w oznaczonych dniach przed t doroczn uroczystoci w poszczeglnych parafiach wyg#aszano do ludzi kazania, w ktrych by lud dok#adnie zaznajomiono z istot, znaczeniem i wa!noci tego wi ta i zach cono go, aby urzdzi# i u#o!y# swe !ycie w ten sposb, by ono sta#o si godnym tych, ktrzy wiernie i gorliwie s#uchaj rozkazw 3oskiego ,rla)

BBO@O!BA()0C!+(A '()*+A C2%,!+.!A &%45A 7?# Pozwlcie jeszcze, %zcigodni 3racia, !e przy ko'cu encykliki, pokrtce zaznaczymy, jakich
>

korzyci !yczymy sobie i jakich si spodziewamy z tej publicznej czci %hrystusa ,rla, tak dla dobra ,ocio#a i spo#ecze'stwa wieckiego, jak i dla poszczeglnych wiernych)

7$# (aiste kiedy b dziemy oddawa" cze" krlowaniu Pa'skiemu, powinnimy przypomnie" to
ludziom, !e ,oci#, jako spo#eczno" doskona#a, ustanowiona przez %hrystusa, domaga si i to z prawa przyrodzonego, ktrego zrzec si nie mo!e, pe#nej wolnoci i niezale!noci od w#adzy wieckiej i, !e w wykonywaniu powierzonego sobie od 3oga urz du nauczania, rzdzenia i prowadzenia do wiecznego szcz cia tych wszystkich, ktrzy nale! do krlestwa %hrystusa, ,oci# nie mo!e zale!e" od czyjej woli) (arazem t sam wolno" winno pa'stwo zostawi" zakonom i zgromadzeniom, m skim i !e'skim, ktre s bardzo dzielnymi pomocnikami Pasterzy ,ocio#a i jak najbardziej przyczyniaj si do rozszerzenia i utrwalenia krlestwa %hrystusowego, ju! to zwalczajc wi tymi lubami zakonnymi potrjn po!dliwo" wiata, ju! to przez d!enie do doskonalszego !ycia sprawiaj, i! wi to" owa, ktra wed#ug woli boskiego (a#o!yciela ma zdobi" i czyni" znanym ,oci#, wiecznie i wci!, coraz to wspanialszym blaskiem promienieje i janieje przed oczami wszystkich)

76# Boroczne za obchodzenie tego wi ta napomni tak!e pa'stwa, !e tak jednostki, jak i w#adze i
rzdzcy maj obowizek czci" publicznie %hrystusa i $ego s#ucha"& przywiedzie im bowiem na myl w sd ostateczny, na ktrym %hrystus, nie tylko usuni ty z !ycia publicznego, lecz tak!e przez wzgard zlekcewa!ony i zapoznany, bardzo surowo pomci tak wielkie zniewagi, poniewa! godno" $ego krlewska tego si domaga, aby wszystkie pa'stwa tak w wydawaniu praw i w wymierzaniu sprawiedliwoci, jak te! w wychowaniu m#odzie!y w zdrowej nauce i czystoci obyczajw zastosowa#y si do przykaza' 3o!ych i zasad chrzecija'skich)

77# . nadto ile! przedziwnej mocy i cnt b d mogli zaczerpn" wierni z rozwa!ania tych rzeczy, aby dusze swoje kszta#towa" wed#ug prawide# !ycia chrzecija'skiego) .lbowiem je!eli %hrystusowi Panu dana jest wszelka w#adza na niebie i na ziemi, je!eli ludzie najdro!sz $ego ,rwi odkupieni, na mocy nowego niejako prawa podlegaj $ego w#adzy& je!eli wreszcie ta w#adza obejmuje ca# natur cz#owieka, to jasn jest rzecz, !e nie ma w nas !adnej w#adzy, ktra by wyj ta by#a spod tego panowania)
Przeto powinien -n krlowa" w umyle cz#owieka, ktrego obowizkiem jest z zupe#nym poddaniem si , niezachwianie i stale uznawa" prawdy objawione i nauk %hrystusa& niech %hrystus krluje w woli, ktra powinna s#ucha" praw i przykaza' 3o!ych& niech krluje w sercu, ktre wzgardziwszy po!dliwociami przyrodzonymi, winno nade wszystko 3oga kocha" i do Niego jedynie nale!e"& niechaj krluje %hrystus w ciele i jego cz#onkach, ktre jak narz dzia, lub 2 !e u!yjemy s#w w) Paw#a .postola ;/zym F,4=? jako :zbroja sprawiedliwoci 3oga:, maj s#u!y" do wewn trznego uwi cenia dusz) . to wszystko, je!eli zostanie wiernym gruntownie i jasno przedstawione do rozwa!ania, o wiele #atwiej b dzie mo!na pocign" ich do najwy!szej doskona#oci) -by si to sta#o, %zcigodni 3racia, i!by tak!e i ci, ktrzy s poza ,ocio#em, zapragn li s#odkiego jarzma %hrystusowego i przyj li je dla swego zbawienia, a my wszyscy, ktrzy z mi#osierdzia -patrznoci 3o!ej jestemy w ,ociele, abymy nie oci !ale, lecz gorliwie, z mi#oci i wi cie, nosili to jarzmo& dostosowawszy za !ycie nasze wed#ug praw ,rlestwa 3o!ego, abymy si radowali obfitoci zbawiennych owocw i uznani przez %hrystusa jako dobrzy i wierni s#udzy, stali si uczestnikami wiecznej wraz z Nim szcz liwoci i chwa#y w krlestwie $ego niebieskim)

78# 5o !yczenie i pragnienie, niech b dzie dowodem Naszej ku Wam, %zcigodni 3racia,
ojcowskiej mi#oci przy zbli!ajcej si uroczystoci Narodzenia Pana Naszego $ezusa %hrystusa& i jako zapowiedJ #ask bo!ych przyjmijcie apostolskie b#ogos#awie'stwo, ktrego Wam, %zcigodni 3racia, duchowie'stwu i ludowi Waszemu, najmi#ociwiej udzielamy) 4L

Dan w Rzymie, u w. Piotra, dnia 11 grudnia w roku witym 1925, w czwartym roku Naszego Pontyfikatu. Pius D), papieE

44