1) rda prawa karnego Podstawowymi rdami aktualnie obowizujcego w Polsce pisanego prawa karnego s ustawy: Kodeks karny, ( becnie

obowizujca w Polsce ustawa z dnia ! czerwca "##$ r% & Kodeks karny ' wesza w (ycie " wrze)nia "##* r% zast+pujc ustaw+ z dnia "# kwietnia "#!# r% & Kodeks karny, Kodeks post+powania karnego(podstawowy akt prawny regulujcy polskie post+powanie karne ,, Kodeks karny wykonawczy% - kolei najwa(niejszym aktem regulujcym prawo karne skarbowe jest ustawa Kodeks karny skarbowy% ., /e0inicja prawa karnego Prawo karne sensu largo jest to zesp przepisw prawnyc1 normujcyc1 kwestie odpowiedzialno)ci karnej czowieka za czyny zabronione pod grob kary kryminalnej% Prawo karne sensu largo dzieli si+ wg kryterium przedmiotu regulacji na: prawo karne materialne, zwane tak(e prawem karnym sensu stricto, b+dce zespoem przepisw prawnyc1 normujcyc1: czyny b+dce przest+pstwami, zasady odpowiedzialno)ci za te czyny )rodki prawne stosowane wobec ic1 sprawcw, prawo karne procesowe, okre)lane tak(e jako prawo karne 0ormalne, b+dce zespoem przepisw prawnyc1 normujcyc1 post+powanie w sprawac1 o czyny zabronione przez prawo karne materialne, prawo karne wykonawcze b+dce zespoem przepisw prawnyc1 normujcyc1 wykonywanie: kar, )rodkw karnyc1 i zabezpieczajcyc1 oraz innyc1 rozstrzygni+2 wydawanyc1 w sprawac1 karnyc1, - prawem karnym zwizane blisko jest prawo nieletnic1, 0ormuuje zasady post+powania z nieletnimi sprawcami czynw karalnyc1% 3ednak nie nale(y ono do prawa karnego, poniewa( czyny popeniane przez nieletnic1 co do zasady nie stanowi przest+pstw, a odpowiedzialno)2 za nie nie ma c1arakteru odpowiedzialno)ci karnej% Podobnie blisk prawu karnemu, jednak r(n od niego ga+zi prawa jest prawo wykrocze4% Prawo karne bywa rwnie( dzielone wg kryterium zakresu zastosowania na: prawo karne powszec1ne zawierajce normy dotyczce wszystkic1 dziedzin (ycia spoecznego oraz wszystkic1 osb oraz prawo karne indywidualne (prawo karne specjalne,, zwane rwnie( szczeglnym, zawierajce normy c1ronice szczegln s0er+ interesw (prawo karne skarbowe, lub dotyczce szczeglnej grupy osb (prawo karne wojskowe,% 5, 6unkcje prawa karnego 7 doktrynie wyr(nia si+ nast+pujce 0unkcje prawa karnego: sprawiedliwo)ciow ' oznacza zaspokojenie poczucia sprawiedliwo)ci i osoby pokrzywdzonej, i tzw% spoecznego poczucia sprawiedliwo)ci8 oc1ronn ' ma na celu oc1ron+ dbr, majcyc1 istotne znaczenie dla rozwoju jednostki i 0unkcjonowania spoecze4stwa, przed atakami osb naruszajcyc1 normy karne8 realizowana jest na paszczynie prewencyjnej, represyjnej i zabezpieczajcej8 gwarancyjn ' ma zabezpiecza2 jednostk+ przed ingerencj w jej prawa przez wadz+ pod pretekstem wykonywania 0unkcji oc1ronnej% Kompensacyjna & p%k% Powinno uwzgl+dnia2 obowizek naprawienia szkody wyrzdzonej przest+pstwem motywacyjna & p% k% ustanawiajc zakazy i nakazy ma motywowa2 do odpowiedniego dziaania resocjalizacyjna 9, -asady prawa karnego "% -asada odpowiedzialno)ci karnej za czyn dpowiedzialno)2 karna jest konsekwencj popenienia przez czowieka czynu (dziaania lub zaniec1ania,% :ie mog by2 podstaw odpowiedzialno)ci karnej8 my)li, pogldy, zamiary czowieka, jego wa)ciwo)ci 0izyczne lub psyc1iczne lub jego stan niebezpiecze4stwa% dpowiedzialno)2 karna mo(e nastpi2, gdy czyj) pogld uzewn+trzni si+ w czynie i gdy zamiar popenienia przest+pstwa jest realizowany% .% -asada winy ;prawca czynu zabronionego ponosi odpowiedzialno)2 karn tylko wtedy gdy z popenienia czynu mo(na mu zrobi2 zarzut% 7arunkiem (winy, jest wyst+powanie okre)lonej wi+zi psyc1icznej mi+dzy sprawc a jego czynem ( przy przest+pstwac1 umy)lnyc1 sprawca ma zamiar popenienia czynu,% -asada winy wyra(ona jest w art% " < 5 KK ( nie popenia przest+pstwa sprawca czynu zabronionego, je(eli nie mo(na mu przypisa2 winy w czasie czynu,% =zyn wypeniajcy znamiona okre)lone w ustawie karnej nie jest przest+pstwem, je(eli nie zosta przez sprawc+ zawiniony% kre)la si+ go wwczas jako czyn zabroniony% =zyn zabroniony' czyn obiektywnie naruszajcy prawo karne, ale niekoniecznie przest+pny% 5% -asada odpowiedzialno)ci indywidualnej >stawa z .*%"?%.??.r% o odpowiedzialno)ci podmiotw zbiorowyc1 za czyny zabronione pod grob kary% >stawa ta okre)la zasady odpowiedzialno)ci za cyny zabronione pod grob kary takic1 podmiotw jak8 osoby prawne i jednostki organizacyjne nie majce osobowo)ci pranej, ktrym odr+bne przepisy przyznaj zdolno)2 prawn z wyczeniem ;karbu Pa4stwa, jednostek samorzdu terytorialnego i ic1 zwizkw% Polskie prawo skarbowe zna tzw% dpowiedzialno)2 posikow, polegajc na ty, (e grzywn wymierzon sprawcy mo(na obci(y2 osob+ 0izyczn, osob+ prawn lub jednostk+ organizacyjn niemajc osobowo)ci prawnej, ktrej sprawy prowadzi sprawca przest+pstwa skarbowego% Pozostao)ci odpowiedzialno)ci zbiorowej' w postaci takic1 typw przest+pstw jak udzia w bjce lub pobiciu, z ktryc1 wynikn uszczerbek na zdrowiu lub )mier2 czowieka -asada odpowiedzialno)ci indywidualnej' KK 0ormuuje przest+pstwo jako wasny czyn sprawcy% bowizuje tam zasada indywidualizacji odpowiedzialno)ci karnej osb wspdziaajcyc1 w popenieniu przest+pstwa% KK zawiera zasad+ indywidualizacji kary% dpowiedzialno)2 karna powinna mie2 c1arakter nie tylko indywidualny, ale i osobisty, tzn% nie mo(e jej przyj2 na siebie inna osoba ni( sprawca przest+pstwa% 9% -asada 1umanitaryzmu 7ymaganie by w centrum uwagi sta czowiek' jednostka ludzka jako najwy(sza warto)2, a wszelkie uregulowania i instytucje uwzgl+dniay nadrz+dny c1arakter tej warto)ci Prawo karne powinno by2 1umanitarne, ludzkie w tym znaczeniu, (e wymagania przeze4 stawiane powinny by2 na miar+ mo(liwo)ci ludzi, a stosowane kary i )rodki nie powinny by2 okrutne, nie powinny poni(a2 karanego ani wyrzdza2 mu zb+dnyc1 dolegliwo)ci% @% -asada nullum crimen sine lege (nie ma przest+pstwa bez ustawy, 3est najwa(niejsz zasad wspczesnego prawa karnego, c1ronic jednostk+ przed arbitralnym posugiwaniem si+ represj karn przez organy pa4stwowe% -ostaa s0ormuowana w art%* /eklaracji Praw =zowieka i bywatela z "$*#r% -asada ta jest skadnikiem idei pa4stwa prawa% 7 prawie polskim zasada ta zostaa s0ormuowana w art% 9. Konstytucji AP (Bodpowiedzialno)ci karnej podlega ten tylko, kto dopu)ci si+ czynu zabronionego pod grob kary przez ustaw+ obowizujc w czasie jego popenieniaC, -asada ta jest 0ormuowana w postaci bardziej rozbudowanej jako nullum crimen, nulla poena sine lege poenali anteriori% 7ynikaj z niej pewne reguy8 a, prawo karne musi by2 prawem pisanym i zawartym w ustawie (nullum crimen sine lege scripta, b, przepisy karne musz opisywa2 przest+pstwo w sposb maksymalnie dokadny (nullum crimen sine lege certa, c, niedopuszczalne jest stosowanie analogi na niekorzy)2 oskar(onego d, ustawa karna wprowadzajca odpowiedzialno)2 karn lub j zaostrzajca nie mo(e dziaa2 wstecz (leD retro non agit, e, kara za przest+pstwo musi by2 okre)lona i przewidziana we wcze)niej wydanej ustawie (nulla poena sine lege, Edresatem tyc1 regu jest zarwno s+dzia jak i ustawodawca% :ullum crimen sine lege scripta Prawo karne musi by2 prawem pisanym% Fusi by2 zapisane w specy0icznym akcie normatywnym jakim jest ustawa% Przepis karny mo(e mie2 niekiedy c1arakter blankietowy, tzn% mo(e odsya2 do rozporzdze4 i zarzdze4 dla sprecyzowania pewnyc1 znamion% Pogld ten zosta zakwestionowany przez Grybuna Konstytucyjny, wg ktrego zasada ustawowego c1arakteru przepisw karnyc1 ma c1arakter absolutny% GK stwierdzi, (e nie narusza zasady nullum crimen sine lege doprecyzowanie znamion przest+pstwa w zgodzie z art% #. ust% " Konstytucji AP :ullum crimen sine lege certa 3est to wynikajcy z zasay nullum crimen sine lege postulat okre)lono)ci ustawowego opisu przest+pstwa adresowany jest do ustawodawcy, ktry powinien tak s0ormuowa2 przepis, by jego odbiorca mg go zrozumie2 i przestrzega2% -asada okre)lono)ci i przejrzysto)ci zakazu mo(e by2 naruszona przez niejasne s0ormuowanie przepisu% :ieokre)lono)2 przest+pstwa wynika z u(ywania tzw% -namion ocennyc1 dopuszczajcyc1 r(ne ic1 rozumienie% -akaz analogi ;tosowanie przepisw w drodze analogii jest w prawie karnym zabronione, w tym zakresie w jakim miaoby prowadzi2 do odpowiedzialno)ci karnej osoby, ktrej czyn nie wypenia znamion (adnego z przest+pstw opisanyc1 w ustawie karnej% -akaz analogii wynika z art% "<" KK% Enalogia legis' stosowanie analogii, odwoujce si+ do konkretnego przepisu Enalogia iuris' odwoanie si+ do caego systemu prawnego, do spoecznej )wiadomo)ci prawnej lub pewnej idei Enalogia stosowana jest niekiedy mimo zakazu pod 1asem interpretacji rozszerzajcej (np% kradzie( energii elektrycznej, -akaz analogii nie dotyczy analogii na korzy)2 sprawcy% Fo(e ona wi+c bez naruszenia zasady nullum crimen sine lege by2 stosowana dla wykluczenia bd zagodzenia odpowiedzialno)ci karnej Przy wydawaniu ustaw istotne jest posugiwanie si+ Hacatio legis tzn% ustalenie okresu mi+dzy ogoszeniem ustawy a wej)ciem jej w (ycie umo(liwia to zapoznanie si+ obywateli z ustaw -asada leD retro non agit zabrania rwnie( stosowania wstecz ustaw zaostrzajcyc1 odpowiedzialno)2 karn% :ie ma natomiast zakazu nadawania mocy wstecznej ustawom agodzcym odpowiedzialno)2 karn lub znoszcym przest+pczo)2 czynu% :ulla poena sine lege 7ymogi 0ormy ustawowej, okre)lono)ci, zakaz analogii i zakaz retroaktywno)ci odnosz si+ rwnie( do ustanawiania i stosowania kary za przest+pstwo% znaczenie kary za dany typ przest+pstwa w postaci tzw% ;ankcji bezwzgl+dnie oznaczonej uniemo(liwia s+dziemu wymierzenie kary sprawiedliwej, dostosowanej do wagi i okoliczno)ci konkretnego czynu% Przyj+te jest okre)lanie w

ustawie rodzaju kary oraz jej dolnej i grnej granicy (sankcja wzgl+dzie oznaczona,% :aruszeniem zasady byoby pozostawienie s+dziemu cakowitej swobody w wyborze rodzaju i wysoko)ci kary (sankcja nieoznaczona, -as% Iegalizmu & organy wadzy publicznej mog dziaa2 wycznie w oparciu i w granicac1 obowizujcego prawa -as% Awno)ci wobec prawa @, /enicja przest+pstwa Przest+pstwo na gruncie polskiego prawa karnego jest to czyn zabroniony pod grob kary jako zbrodnia albo wyst+pek, przez ustaw+ obowizujc w czasie jego popenienia, bezprawny, zawiniony i spoecznie szkodliwy w stopniu wy(szym ni( znikomy% !, Jlementy przest+pstwa 7 doktrynie prawa karnego przyjmuje si+, (e na struktur+ przest+pstwa skada si+ kilka elementw, ktre musz wystpi2 cznie: czyn czowieka, wyczerpanie przez ten czyn ustawowyc1 znamion czynu zabronionego, jego karna bezprawno)2, szkodliwo)2 spoeczna oraz wina sprawcy% Krak c1o2by jednego elementu oznacza, (e czyn nie mo(e zosta2 uznany za przest+pstwo% =zyn czowieka LedytujM dpowiedzialno)ci karnej mo(e podlega2 tylko czowiek, bowiem ogln zasad prawa jest, (e tylko czowiek mo(e by2 podmiotem praw i obowizkw% :iemo(liwe jest wi+c pocigni+cie do odpowiedzialno)ci karnej zwierz+cia% dpowiedzialno)2 ta jest osobista, wspczesne polskie prawo karne nie operuje poj+ciem zbiorowej odpowiedzialno)ci karnej, zgodnie z zasad wyra(onej w aci4skiej paremii societas delinNuere non potest (spki (podmioty zbiorowe, nie odpowiadaj za delikty,% -asada ta jednak na gruncie prawa karnego wielu pa4stw doznaje w ostatnic1 latac1 wyjtkw% Pa4stwa takie, jak np% 6rancja, ;tany -jednoczone Emeryki, Kanada i wiele innyc1 znaj odpowiedzialno)2 karn podmiotw zbiorowyc1% Gak(e polskie prawo przewiduje odpowiedzialno)2 podmiotw zbiorowyc1 za czyny zabronione pod grob kary, jednak nie ma ona c1arakteru )ci)le karnego lecz stanowi swego rodzaju odpowiedzialno)2 prawn% dpowiedzialno)2 karna nigdy nie mo(e przec1odzi2 na inne osoby, w tym nie jest dziedziczna% Onaczej mo(e wyglda2 odpowiedzialno)2 ze zobowiza4 w prawie cywilnym% Przez czyn nale(y rozumie2 stanowice realizacj+ decyzji woli zac1owanie si+ przejawiajce si+ w 0ormie dziaania lub zaniec1ania% 7szelkiego rodzaju zac1owania nieb+dce e0ektem realizacji decyzji woli nie stanowi czynu, np% zac1owania b+dce wynikiem dziaania siy bezwzgl+dnej (ac% His absoluta,, czy podj+te w odruc1u bezwarunkowym% :ie jest wi+c dopuszczalne pocigni+cie do odpowiedzialno)ci karnej za my)li, ktre nie zostay uzewn+trznione, nie s bowiem czynami% 7yczerpanie ustawowyc1 znamion czynu zabronionego LedytujM Koncepcja znamion ustawowyc1 czynu zabronionego zostaa wypracowana przez tzw% kierunek dogmatyczno'normatywny w nauce prawa karnego% 3ego gwnymi przedstawicielami byli Karl Kinding i Jrnst Keling% Gen drugi okre)la przest+pstwo jako zgodno)2 konkretnego czynu z ustawowo okre)lonym stanem 0aktycznym% becnie tak zgodno)2 nazywa si+ wa)nie wyczerpaniem ustawowyc1 znamion czynu zabronionego% Przykadowo wskaza2 mo(na, i( zesp takic1 cec1 jak: zabr w celu przywaszczenia cudzej rzeczy ruc1omej tworzy spenalizowany w kodeksie karnym typ czynu zabronionego jakim jest kradzie(% /o takiego wzorca organ stosujcy prawo karne PprzymierzaP zac1owanie sprawcy% =zyn ten mo(e by2 nacec1owany wyst+powaniem innyc1 oprcz wymaganyc1 przez ustaw+ wa)ciwo)ci% =1ocia( nie przesdzaj one istocie czynu zabronionegoQprzest+pstwa, to jednak mog by2 brane pod uwag+ przy wymierzeniu sprawcy kary% ;ytuacje, w ktryc1 zac1owanie si+ sprawcy wyczerpuje znamiona wi+cej ni( jednego typu czynu zabronionego okre)lane s w prawie karnym jako zbieg przepisw% -bieg przepisw mo(e mie2 c1arakter 0aktyczny i jest wtedy okre)lany jako rzeczywisty (realny, zbieg przepisw albo c1arakter pozorny (pomijalny, przy czym znaczna cz+)2 doktryny nie uto(samia zbiegu pozornego z pomijalnym, uwa(ajc, (e w wypadku zbiegu pomijalnego zac1odzi zbieg rzeczywisty, jednak nale(y go pomin2 przy kwali0ikacji prawnej czynu, gdy w wypadku zbiegu pozornego w istocie (aden zbieg nie wyst+puje, a zac1odzi tylko PpozrP jego istnienia,% Aealny zbieg przepisw wyst+puje w sytuacji, gdy w celu oddania przez kwali0ikacj+ prawn czynu jego caej tre)ci kryminalnej konieczne jest posu(enie si+ kilkoma znamionami czynw zabronionyc1% Przykadowo wskaza2 mo(na na zac1owanie si+ zamac1owca, ktry jednym czynem zabija zarwno Prezydenta AP, jak i osob+ z jego oc1rony8 czyn taki wyczerpuje znamiona czynw zabronionyc1 okre)lonyc1 w r(nyc1 przepisac1 cz+)ci szczegowej kodeksu karnego% 7 sytuacji takiej sd skazuje sprawc+ na podstawie wszystkic1 przepisw i wymierza kar+ na podstawie przepisu przewidujcego kar+ najsurowsz% Pozorny zbieg przepisw prawa karnego wyst+puje w sytuacji, gdy zac1owanie sprawcy wyczerpuje co prawda znamiona wielu czynw zabronionyc1, ale 0aktu tego nie uwzgl+dnia si+ ze wzgl+du na przyj+te w danym systemie prawnym tzw% reguy wyczania wielo)ci ocen% Georia prawa karnego wyr(nia nast+pujce reguy wyczania wielo)ci ocen: regu+ specjalno)ci (leD specialis derogat legi generali, regu+ poc1aniania (konsumpcji, (leD consumens derogat legi consumptae, regu+ subsydiarno)ci (leD primaria derogat legi subsidiariae, =z+)2 doktryny jest zdania, (e tylko zastosowanie reguy specjalno)ci pociga za sob zaistnienie zbiegu pozornego% -aistnienie reguy subsydiarno)ci albo konsumpcji oznacza natomiast zbieg pomijalny% Karna bezprawno)2 czynu LedytujM ;prowadza si+ do sprzeczno)ci zac1owania wyczerpujcego ustawowe znamiona czynu zabronionego z prawem karnym% Gypowo ka(dy czyn, ktry wypenia ustawowe znamiona czynu zabronionego jest bezprawny% Kezprawno)2 jego jest zatem regu, ale regu doznajc wyjtkw% 7yjtki takie wynikaj z przepisw prawa wprost lub po)rednio% :osz nazw+ kontratypw% Kontratyp okre)lony wprost w przepisac1 prawa nazywa si+ kontratypem ustawowym% :atomiast okoliczno)ci wyczajce bezprawno)2 karn, ktre nie wynikaj z przepisw wprost, lecz dadz si+ wyinterpretowa2 c1o2by z oglnyc1 zasad prawa nazywamy kontratypami pozaustawowymi% /ziaanie w ramac1 kontratypu oznacza, (e czyn speniajcy 0ormalnie znamiona czynu zabronionego & nie jest przest+pstwem z uwagi na brak cec1y bezprawno)ci kryminalnej% =o za tym idzie, sama bezprawno)2 kryminalna (karna, sprowadza si+ do dwc1 elementw & popenienia czynu zabronionego przez ustaw+ pod grob kary jako przest+pstwo i nieistnienia okoliczno)ci wyczajcej bezprawno)2 (legalizujcej czyn zabroniony,% ;zkodliwo)2 spoeczna czynu LedytujM 7 rozumieniu potocznym spoeczna szkodliwo)2 czynu oznacza, i( zac1owanie sprawcy przynosi strat+, uszczerbek danej spoeczno)ci% 7 rozumieniu prawa karnego jest to jednak poj+cie normatywne & kodeks karny eDpressis Herbis okre)la kryteria, ktre nale(y bra2 pod uwag+ przy ocenianiu spoecznej szkodliwo)ci konkretnego czynu% -ostay one uj+te w Ert% ""@ < . Kodeksu karnego% ; to: rodzaj i c1arakter naruszonego dobra, rozmiary wyrzdzonej lub gro(cej szkody, sposb i okoliczno)ci popenienia czynu, rodzaj naruszonyc1 przez sprawc+ obowizkw, posta2 zamiaru i motywacj+ sprawcy, rodzaj naruszonyc1 regu ostro(no)ci i stopie4 ic1 naruszenia, Gak wi+c sd orzekajc o spoecznej szkodliwo)ci czynu musi si+ kierowa2 kryteriami ustalonymi przez ustawodawc+% Kodeks karny z "#!# r% posugiwa si+ poj+ciem spoecznego niebezpiecze4stwa czynu8 poj+cie to nie zostao jednak recypowane przez obecnie obowizujc regulacj+ ze wzgl+du na to, i( przypisywano mu tre)ci natury ideologicznej% 7prowadzenie do Kodeksu karnego poj+cia spoecznej szkodliwo)ci czynu miao tak(e na celu zdezaktualizowanie cz+)ci PAI'owskiego orzecznictwa sdowego nasyconego wa)nie tre)ci ideologicznL.M% =zyn wypeniajcy znamiona czynu zabronionego pod grob kary nie jest przest+pstwem, je(eli jego szkodliwo)2 spoeczna jest znikoma lub w ogle jej brak% 7yra(a to aci4ska paremia nullum crimen sine periculo sociali (pol% Pnie ma przest+pstwa bez niebezpiecze4stwa dla spoecze4stwa (szkodliwo)ci spoecznej,P,%3e(eli szkodliwo)2 czynu jest znikoma, nie wyklucza to pocigni+cia sprawcy do odpowiedzialno)ci za wykroczenie, je(eli takowy typ wykroczenia istnieje (np% wykroczeniem jest kradzie( rzeczy do warto)ci .@? z%, 7ina sprawcy LedytujM sobny artyku: wina% :aczelna zasada prawa karnego & nie ma przest+pstwa bez winy sprawcy & ac% :ullum crimen sine culpa 7ina & poj+cie wi(ce si+ z zagadnieniem wolno)ci czowieka% 7ina jest to wadliwo)2 procesu decyzyjnego, polegajca na wolnym wyborze z katalogu mo(liwyc1 zac1owa4 zac1owania sprzecznego z obowizujc w danym spoecze4stwie norm post+powania% Georie winy w prawie LedytujM Georia psyc1ologiczna winy & ujmuje win+ ontologicznie, jako stosunek psyc1iczny sprawcy do realizacji czynu zabronionego8 istotne jest, czy sprawca c1cia popeni2 przest+pstwo oraz czy godzi si+ na to, dzi+ki czemu (naganny stosunek psyc1iczny, mo(na przypisa2 mu win+ Georia normatywna winy & wprowadza poj+cie zarzucalno)ci i koncentruje si+ na mo(liwo)ci postawienia sprawcy pewnego zarzutu8 je(eli sprawca narusza obowizujce przepisy (kryteria zarzucalno)ci okre)lone s w kodeksie karnym,, to mo(na przypisa2 mu win+ Georia kompleksowa (Georia normatywna w uj+ciu kompleksowym, & bierze pod uwag+ zarwno stosunek psyc1iczny jak i element zarzucalno)ci naruszenia przepisw karnyc18 jest powszec1nie przyjmowana przez aktualn doktryn+ prawa karnego 7ina w polskim Kodeksie karnym z "##$ r% LedytujM becnie obowizujcy polski Kodeks karny z "##$ r% nie de0iniuje poj+cia winy, c1o2 w projekcie kodeksu znalaz si+ artyku: :ie popenia przest+pstwa ten, od ktrego w c1wili czynu nie mo(na byo wymaga2 zac1owania zgodnego z prawem% Kodeks karny oparty jest na czystej teorii normatywnej & wina to zarzucalno)2 popenienia czynu zabronionego% 7ina jest odr+bn w strukturze przest+pstwa kwesti od umy)lno)ci i nieumy)lno)ci (Endrzej -oll,, a poj+cia winy umy)lnej i winy nieumy)lnej s obarczone b+dem przesuni+cia kategorialnego, pomieszaniem paszczyzny 0aktycznej (umy)lno)2, nieumy)lno)2, z normatywn (wina,% 7ina to wymagalno)2 zac1owania zgodnego z norm: czy mogli)my od sprawcy wymaga2 podporzdkowania si+ normie prawnejR (np% nie mo(na wymaga2 od ludzi bo1aterstwa, czy mo(emy postawi2 sprawcy zarzut, (e mg zac1owa2 si+ z nakazem albo zakazem zawartym w normieR (np% zarzutu takiego nie mo(na postawi2 osobie c1orej psyc1icznie,

Georie winy LedytujM psyc1ologiczna (woli i wyobra(enia, normatywna (czysta i kompleksowa, relacyjna prewencyjna 7iek LedytujM >zasadnione jest karanie tylko tyc1 sprawcw czynw zabronionyc1, ktrzy osign+li taki stopie4 dojrzao)ci psyc1icznej, (e s w stanie rozpozna2 znaczenie popenionego przez siebie czynu% Prawodawca musi wi+c wskaza2 sposb w jaki b+dzie nast+powao okre)lanie stopnia rozwoju sprawcy% Przyjmuje si+ tu dwa rozwizania, zazwyczaj mody0ikowane: '7 ka(dej indywidualnej sprawie sd stwierdza na podstawie opinii biegyc1 czy sprawca osign ju( odpowiedni stopie4 rozwoju umysowego% '>stawodawca okre)la sztywn granic+ wieku, po ktrej sprawca mo(e podlega2 odpowiedzialno)ci karnej% 7spczesne ustawodawstwo karne wi+kszo)ci pa4stw stosuje drugie rozwizanie, z pewnymi zastrze(eniami% Gaka koncepcja niesie jednak ze sob pewne zagro(enie sc1ematyzmem, gdy( osiganie przez czowieka dojrzao)ci w aspekcie umysowym, emocjonalnym, spoecznym i moralnym nie dokonuje si+ w dajcym si+ wyranie wyznaczy2 punkcie czasowym, lecz jest procesem cigym% -alet s natomiast znaczne oszcz+dno)ci na czasie i )rodkac1 w procesie karnym% Polskie prawo karne zawiera wyjtki od oglnej granicy wieku odpowiedzialno)ci karnej w celu skorygowania wad tego rozwizania% :a zasadac1 okre)lonyc1 w kodeksie karnym odpowiada osoba, ktra w c1wili popenienia czynu uko4czya "$ lat% 7yjtkowo na zasadac1 okre)lonyc1 w kodeksie karnym odpowiada2 mo(e osoba, ktra po uko4czeniu "@ lat, ale przed uko4czeniem lat "$ dopu)cia si+ przest+pstwa: zamac1u na Prezydenta AP (art% "59, zabjstwa w typie podstawowym i kwali0ikowanym (art% "9* < ", . i 5, umy)lnego spowodowania ci+(kiego uszczerbku na zdrowiu (art% "@! < " lub 5, umy)lnego sprowadzenia katastro0y zagra(ajcej (yciu lub zdrowiu wielu osb albo mieniu w wielkic1 rozmiarac1 (art% "!5 < " lub 5, art% "$5 < " lub 5, porwania statku wodnego lub powietrznego (art% "!!, zgwacenia wsplnie z inn osob (art% "#$ < 5, wzi+cia lub przetrzymywania zakadnika (art% .@. < " lub ., rozboju (art% .*?,, 7arunkiem koniecznym jest, aby okoliczno)ci sprawy oraz stopie4 rozwoju sprawcy, jego wa)ciwo)ci i warunki osobiste za tym przemawiay, w szczeglno)ci je(eli poprzednio stosowane )rodki wyc1owawcze lub poprawcze okazay si+ bezskuteczne% 3e)li sprawca wyst+pku w momencie popenienia czynu uko4czy lat "$, natomiast nie uko4czy lat "*, to sd zamiast kary stosuje )rodki wyc1owawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnic1, je(eli okoliczno)ci sprawy oraz stopie4 rozwoju sprawcy, jego wa)ciwo)ci i warunki osobiste za tym przemawiaj% Poczytalno)2 LedytujM Polskie prawo karne stanowi, (e nie popenia przest+pstwa, kto z powodu c1oroby psyc1icznej, upo)ledzenia umysowego lub innego zakcenia czynno)ci psyc1icznyc1, nie mg w czasie czynu rozpozna2 jego znaczenia lub pokierowa2 swoim post+powaniem% -asady tej nie stosuje si+, je)li niemo(no)2 rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim post+powania byy skutkiem wprawienia si+ przez sprawc+ w stan nietrzewo)ci, o ile sprawca przewidywa albo mg przewidzie2 powstanie stanu niepoczytalno)ci (art% 5" Kodeksu karnego,% :iemo(no)2 rozpoznania znaczenia czynu mo(e polega2 zarwno na tym, (e sprawca w rezultacie doznawanyc1 przeze4 zakce4 czynno)ci psyc1icznyc1 nie dostrzega zwizku mi+dzy popenionym przez niego czynem a jego skutkami (na przykad gdy nie potra0i rozezna2, (e wyrzucenie okre)lonego przedmiotu przez okno lub rozpalenie ogniska w mieszkaniu mo(e skutkowa2 rozstrojem zdrowia lub )mierci innyc1 osb lub zniszczeniem mienia,, jak i na tym, i( z powodu tyc1 zakce4 nie jest on w stanie zrozumie2 spoecznego znaczenia dbr b+dcyc1 przedmiotem oc1rony prawa karnego, przykadowo nie jest w stanie dokona2 moralnej oceny czynw naruszajcyc1 (ycie lub zdrowie ludzkie% 7 doktrynie prawa karnego pierwsz z omwionyc1 sytuacji okre)la si+ niemo(no)ci rozpoznania warstwy ontologicznej czynu, drug & niemo(no)ci rozpoznania jej warstwy aksjologicznej% :iemo(no)2 pokierowania swoim post+powaniem polega na braku zdolno)ci do wczenia 1amulcw lub stymulatorw psyc1icznyc1 tak, by nie popeni2 przest+pstwa% Gytuem przykadu narkoman mo(e by2 zdolny do rozpoznania zarwno ontologicznej, jak i aksjologicznej warstwy popenionego przez siebie rozboju, ale z powodu parali(ujcego jego wol+ godu narkotycznego mo(e nie by2 w stanie pokierowa2 swoim post+powaniem% 3e)li sd stwierdzi, (e sprawca w stanie niepoczytalno)ci popeni czyn zabroniony o znacznej spoecznej szkodliwo)ci i zac1odzi wysokie prawdopodobie4stwo, (e popeni taki czyn ponownie, to orzeka umieszczenie takiego sprawcy w odpowiednim zakadzie psyc1iatrycznym (art% #9 Kodeksu karnego,% Koncepcje strony woluntatywnej zamiaru wynikowego LedytujM Koncepcja zgody LedytujM ;prawca mimo pewno)ci, (e czyn zabroniony nastpi, nie zrezygnowa z realizacji zamierzonego celu% Koncepcja prawdopodobie4stwa LedytujM ;prawca mimo pewno)ci, (e czyn zabroniony nastpi, nie zrezygnowaby z realizacji zamierzonego celu% Georia ryzyka LedytujM Sdy sprawca decyduje si+ na dziaanie mimo penego rozeznania nietolerowanego ryzyka z nim zwizanego% Georia obiektywnej mani0estacji LedytujM Sdy sprawca, ktry d(y do osigni+cia celu karalnego nie podj )rodkw majcyc1 na celu zapobie(enia realizacji znamion% Koncepcja oboj+tno)ci woli LedytujM ;prawca Pnie c1ce dokona2, ale nie c1ce te( nie dokona2P ' oboj+tno)2 woli mimo u)wiadomionego prawdopodobie4stwa nastpienia czynu% Poczenie teorii prawdopodobie4stwa z teori obiektywnej mani0estacji LedytujM ;prawca u)wiadamia sobie wysoki stopie4 prawdopodobie4stwa popenienia czynu zabronionego% -arazem sprawca nie podejmuje dziaa4 zmniejszajcyc1 stopie4 prawdopodobie4stwa popenienia czynu zabronionego% -wolennikiem tej teorii jest m%in% Endrzej -oll% $, Podzia przest+pstw -e wzgl+du na stopie4 spoecznej szkodliwo)ci 7edug kryterium wysoko)ci ustawowego zagro(enia kar, przest+pstwa dzieli si+ na zbrodnie i wyst+pki% -brodni jest przest+pstwo zagro(one pod grob kary pozbawienia wolno)ci na czas nie krtszy od 5 lat albo kar surowsz% 7yst+pkiem jest przest+pstwo zagro(one kar grzywny powy(ej 5? stawek dziennyc1, kar ograniczenia wolno)ci albo kar pozbawienia wolno)ci przekraczajc miesic% -e wzgl+du na sposb dziaania 7edug kryterium sposobu zac1owania si+ sprawcy: przest+pstwa z dziaania (ac% delicta commissiHa,, przest+pstwa z zaniec1ania (ac% delicta ommissiHa, oraz przest+pstwa z dziaania i zaniec1ania% -e wzgl+du na skutek 7g kryterium obejmowania przez znamiona czynu zabronionego jego skutku: przest+pstwa materialne (skutkowe, i 0ormalne (bezskutkowe,% -e wzgl+du na stosunek do dobra prawem c1ronionego /ziel si+ na przest+pstwa naruszenia dobra prawem c1ronionego i przest+pstwo nara(enia na niebezpiecze4stwo dobra prawem c1ronionego% Przest+pstwa nara(enia na niebezpiecze4stwo dzieli si+ na przest+pstwa abstrakcyjnego i konkretnego nara(enia na niebezpiecze4stwo% -e wzgl+du na stron+ podmiotow /zielimy co do zasady na przest+pstwa umy)lne i nieumy)lne% Fo(liwe s r(ne kombinacje strony podmiotowej, mianowicie wyr(nia si+ tak(e przest+pstwa umy)lno & nieumy)lne (czyn umy)lny skutkujcy nieumy)lnie wywoanym nast+pstwem,, a tak(e nieumy)lno & nieumy)lne (czyn nieumy)lny skutkujcy nieumy)lnie wywoanym nast+pstwem,% -e wzgl+du na podmiot przest+pstwa 7edug kryterium cec1 posiadanyc1 przez sprawc+: przest+pstwa powszec1ne (oglnosprawcze8 ac% delicta communia, i przest+pstwa indywidualne (ac% delicta propria,% Przest+pstwa indywidualne wa)ciwe to przest+pstwa, w ktryc1 cec1a indywidualna sprawcy przesdza o bycie przest+pstwa% Przest+pstwa indywidualne niewa)ciwe to przest+pstwa, w ktryc1 istnienie cec1y indywidualnej sprawcy nie przesdza o bycie przest+pstwa, a jedynie wpywa na zaistnienie typu podstawowego lub kwali0ikowanego% -e wzgl+du na rodzaj dbr c1ronionyc1 rozr(nia si+ zbrodnie przeciwko ludzko)ci, przest+pstwa polityczne (skierowane przeciwko podstawom ustroju pa4stwa, z pobudek politycznyc1, oraz przest+pstwa pospolite (wszystkie pozostae,% 7 grupie przest+pstw pospolityc1 natomiast wyr(nia si+ m%in% przest+pstwa przeciwko (yciu i zdrowiu, przest+pstwa przeciwko wolno)ci, przeciw obyczajowo)ci, mieniu, wymiarowi sprawiedliwo)ci, dokumentom, przest+pstwa skarbowe itd% -e wzgl+du na sposb )cigania /ziel si+ na publiczno'skargowe (w tym )cigane z urz+du i )cigane na wniosek, oraz z oskar(enia prywatnego (prywatno'skargowe,% *, Podmiot przest+pstwa TPodmiotem przest+pstwa jest czowiek, ktry je popenia, zwany sprawc% ;prawc mo(e by2 w zasadzie wycznie osoba 0izyczna, poniewa( odpowiedzialno)2 karna opiera si+ na indywidualnej winie jednostki (zasada societas delinNuere non potest,% =1odzi o to, (e co do zasady ka(dego mo(na wini2 za jego wasne czyny% d zasady jest jednak wyjtek% dpowiedzialno)2 podmiotw zbiorowyc1% Przeciw podmiotom zbiorowym co do zasady stosuje si+ represyjne )rodki cywilno' i administracyjnoprawne (odszkodowania, pieni+(ne kary administracyjne etc%,, ew% pociga si+ do odpowiedzialno)ci kierownikw i wa)cicieli owyc1 podmiotw% ;ame podmioty jednak, jak to ju( stwierdzili)my, w zasadzie nie podlegaj odpowiedzialno)ci karnej% -asada nieodpowiedzialno)ci karnej podmiotw zbiorowyc1 jest jednak kwestionowana, bo: opisane wy(ej dziaania s z reguy niewystarczajce8 tylko odpowiedzialno)2 karna czy si+ odpowiednimi gwarancjami pewno)ci prawa i sytuacji prawnej sprawcy% Fodociani% :a zasadac1 okre)lonyc1 w KK odpowiadaj modociani (osoby, ktre w czasie popeniania czynu zabronionego miay uko4czone "$ lat, ale nie uko4czyy ." roku (ycia, a w czasie orzekania w pierwszej instancji nie miay uko4czonyc1 .9 lat,, ale KK przewiduje mody0ikacje w zakresie odpowiedzialno)ci (w tym zasad+ pre0erencji celu wyc1owawczego przy orzekaniu kary, oraz wykonywania orzeczonyc1 kar #, -asada narodowo)ci podmiotowej

Polega na stosowaniu polskiej ustawy karnej do obywatela polskiego, ktry popeni przest+pstwo za granic% -asada ta doznaje ograniczenia wsz+dzie tam gdzie czyn nie stanowi przest+pstwa w miejscu jego popenienia% -godnie z t zasada obywatel polski opowiada za wszelkie czyny popenione za granice ktre stanowi przest+pstwo wg polskiego prawa karnego lub wg prawa obowizujcego w miejscu popenienia czynu% wymagana jest tu podwojona przest+pno)2 czynu 7U3VGJK ' warunek podwojonej przest+pno)ci nie musi by2 speniony w dwojakic1 sytuacjac1 , np% gdy 0unkcjonariusz publiczny penicy 0unkcje za granica , dopu)ci si+ przest+pstwa , ktre jest wynikiem penionyc1 przez niego 0unkcji, OO wyjtek ' gdy przest+pstwo zostanie popenione w miejscu nie obj+tym (adna wadza pa4stwowa & np% Entarktyda "?, -asada przedmiotowa -asada przedmiotowa w postaci zwykej' ustaw+ polska stosuje si+ rwnie( do cudzoziemcw, ktrzy popenili przest+pstwo za granic i spenili warunki jednego z dwc1 punktw: "% =zyn cudzoziemca skierowany by przeciwko dobrom lub interesom AP, obywatela polskiego lub polskiej osobie prawnej% .%sprawca przebywa na terytorium AP i nie postanowiono go wyda2, a jego czyn zagro(ony jest w polskiej ustawie karnej kar przekraczajc . lata pozbawienia wolno)ci% -asada przedmiotowa obostrzona odnosi si+ do obywateli polskic1 jak i cudzoziemcw niezale(nie od przepisw obowizujcyc1 w miejscu popenienia przest+pstwa, za przest+pstwa skierowane przeciwko: "% bezpiecze4stwu wewn+trznemu lub zewn+trznemu AP .% polskim urz+dom lub 0unkcjonariuszom publicznym 5% polskim interesom gospodarczym 9% zo(enia 0aszywyc1 zezna4 wobec urz+du polskiego @% przest+pstwa, z ktrego zostaa osigni+ta, c1ocia(by po)rednio, korzy)2 majtkowa na terytorium AP% "", -asada represji wszec1)wiatowej (art% ""5, W przewidujca stosowanie polskiej ustawy karnej do obywatela polskiego oraz cudzoziemca w razie popenienia przest+pstwa, do ktrego )cigania Polska zobowizana jest na mocy umw mi+dzynarodowyc1% ' ludobjstwo 'zbrodnie przeciwko ludzko)ci ' zbrodnie wojenne '1andel narkotykami '0aszowanie pieni+dzy 'porywanie samolotw "., 7yczenia spod obowizywania ustawy karnej 7yczenie odpowiedzialno)ci karnej ze wzgl+du na wyczenie przest+pno)ci czynu, zac1odzi wwczas gdy sprawca pomimo popenienia czynu zabronionego nie zostaje pocigni+ty do odpowiedzialno)ci karnej z powodu braku przest+pno)ci czynu% ; 5 grupy okoliczno)ci wpywajcyc1 na wyczenie: ' wyczajce bezprawno)2 czynu% Gzw kontratypy ' wyczajce win+ ' wyczajce spoeczn szkodliwo)2 czynu% koliczno)ci wyczajce bezprawno)2 czynu dotycz takic1 sytuacji, gdy sprawca dokonuje czyn zabroniony, jednak(e jego zac1owanie nie stanowi przest+pstwa ze wzgl+du na przepisy prawa karnego lub utarte zwyczaje% /o okoliczno)ci wyczajcyc1 bezprawno)2 czynu, czyli kontratypw nale(: O kontratypy ustawowe: ' obrona konieczna ' stan wy(szej konieczno)ci ' ostateczna potrzeba ' ryzyko nowatorstwa tzw% Jksperyment naukowy% OO Kontratypy pozaustawowe: ' dziaanie w ramac1 uprawnie4 lub obowizkw ' zgoda dysponenta dobrem ' czynno)ci lecznicze ' karcenie maoletniego ' ryzyko sportowe ' zwyczaj% -darzaj si+ takie sytuacje, w ktryc1 mimo, (e sprawca dokona czynu zabronionego, nie mo(na go pocign2 do odpowiedzialno)ci karnej, poniewa( ze wzgl+du na zaistnienie pewnyc1 szczeglnyc1 okoliczno)ci nie mo(na mu przypisa2 winy% /o okoliczno)ci wyczajcyc1 win+ nale(: ' stan wy(szej konieczno)ci ' niepoczytalno)2 ' bd co do 0aktu, ' nie)wiadomo)2 bezprawno)ci czynu ' bd co do okoliczno)ci wyczajcej bezprawno)2 lub win+ "5, -asada terytorialno)ci

Podstawowe znaczenie w kontek)cie omawianyc1 zasad ma ustalenie miejsca popenienia przest+pstwa% =1odzi bowiem o to, czy przest+pstwo zostao popenione na terytorium AP, czy za granic% 3e(eli przest+pstwo zostao popenione na terytorium polskim, ustalenie miejsca popenienia przest+pstwa rozstrzyga praktyczn kwesti+, przed jakim sdem sprawa powinna by2 rozpatrywana% Fiejsce popenienia przest+pstwa k%k% okre)la w art% ! < ., zgodnie z ktrym jest to miejsce: ", Sdzie sprawca dziaa lub zaniec1a dziaania, do ktrego by obowizany8 ., Sdzie skutek przest+pny nastpi (przest+pstwo skutkowe,8 5, Sdzie wedug zamiaru sprawcy skutek mia nastpi2 (usiowane przest+pstwo skutkowe,% 7skazana regulacja oznacza, (e wedug ustawy karnej przest+pstwo mo(e by2 popenione w r(nyc1 miejscac1% Fo(e zatem doj)2 do konkurencji wa)ciwo)ci miejscowej r(nyc1 sdw% 7 takim wypadku spraw+ rozpatruje ten sd, w ktrego okr+gu najpierw wszcz+to post+powanie przygotowawcze% Gerytorium Polski to obszar ziemi (obszar ldowy, wraz z wodami wewn+trznymi oraz morskie wody przybrze(ne , a tak(e slup powietrza nad nimi i wn+trze ziemi pod nimi% -godnie z zasad terytorialno)ci odpowiedzialno)ci karnej podlega ten kto dopu)ci sie czynu zabronionego na terytorium polski, c1yba ze umowa mi+dzynarodowa w ktrej Polska jest stron stanowi inaczej% kre)lenie Ppolski statek wodny lub powietrznyP stosuje sie do samolotw i statkw zarejestrowanyc1 w Polsce% zakresie dziaania zasady terytorialno)ci decyduje w stopniu szczeglnym miejsce popenienia przest+pstwa% 7g Ert ! par. KK% przest+pstwo uwa(a sie za popenione w miejscu gdzie sprawca dziaa lub zaniec1a dziaania lub w miejscu gdzie skutek czynu nastpi lub mia nastpi2% "9, -asada wielomiejscowo)ci Fo(liwe s trzy miejsca popenienia przest+pstwa: ' miejsce zac1owania sprawcy ' miejsce nastpienia skutku ' miejsce, gdzie wedug zamiaru sprawcy skutek mia nastpi2 "@, koliczno)ci wyczajce win+ glna klauzula zawinienia & art% "<5 k%k% :ieletnio)2 sprawcy & art% "? k%k% Przekroczenie granic obrony koniecznej & art% .@<. i .@<5 k%k% ;tan wy(szej konieczno)ci & art% .!<. k%k% >sprawiedliwiony bd co do okoliczno)ci wyczajcyc1 bezprawno)2 albo win+ & art% .# k%k% :ierozpoznawalno)2 bezprawno)ci czynu & art% 5? k%k% :iepoczytalno)2 sprawcy & art% 5"<" k%k%

"!, :ieletnio)2 :ieletni ' osoba, ktra w momencie popenienia czynu zabronionego nie uko4czya "$ roku (ycia% dpowiada ona karnie tylko w szczeglnyc1 przypadkac1: zamac1u na Prezydenta AP (art% "59, zabjstwa w typie podstawowym i kwali0ikowanym (art% "9* < ", . i 5, umy)lnego spowodowania ci+(kiego uszczerbku na zdrowiu (art% "@! < " lub 5, umy)lnego sprowadzenia katastro0y zagra(ajcej (yciu lub zdrowiu wielu osb albo mieniu w wielkic1 rozmiarac1 (art% "!5 < " lub 5, art% "$5 < " lub 5,

 porwania statku wodnego lub powietrznego (art% "!!, zgwacenia wsplnie z inn osob (art% "#$ < 5, wzi+cia lub przetrzymywania zakadnika (art% .@. < " lub ., rozboju (art% .*?,, >stawa o post+powaniu w sprawac1 nieletnic1 kwali0ikuje nieletniego: a, zapobieganie i zwalczanie demoralizacji do "* roku (ycia, b, w post+powaniu o czyny karalne od "5 do "$ roku (ycia, c, wykonywania )rodkw wyc1owawczyc1 i )rodka poprawczego, w stosunku do osb wobec, ktryc1 )rodki te zostay orzeczone, nie du(ej ni( do uko4czenia przez nie lat ."% ;tosujc wszelkie )rodki wyc1owawcze lub poprawcze sd powinien kierowa2 si+ dobrem nieletniego% :ieletni odpowiada z zasady przed sdem rodzinnym a przed sdem powszec1nym w przypadku: "% gdy nieletni popeni czyn zagro(ony kar wraz z osob doros, gdy czne rozpatrywanie sprawy jest konieczne, .% gdy wszcz+to post+powanie po uko4czeniu "* roku (ycia PnieletniegoP% "$, :iepoczytalno)2 soba niepoczytalna ' osoba ktra dokonaa czynu zabronionego przez ustaw+ pod grob kary, ale w czasie czynu nie moga rozpozna2 jego znaczenia lub pokierowa2 swoim post+powaniem z powodu c1oroby psyc1icznej, upo)ledzenia umysowego lub innego zakcenia czynno)ci psyc1icznyc1% :iepoczytalno)2 jest stwierdzana orzeczeniem sdowym wydanym na podstawie opinii biegyc1 lekarzy psyc1iatrw oraz psyc1ologa% -akcenie czynno)ci psyc1icznyc1 mo(e wynika2 m%in% z wprawienia si+ w stan odurzenia% Kto dobrowolnie i )wiadomie wprawia si+ w stan niepoczytalno)ci odpowiada jak osoba poczytalna% "*, Kd co do 0aktu ;ytuacja gdy zac1odzi rozbie(no)2 mi+dzy jakim) 0ragmentem rzeczywisto)ci a wyobra(eniem o nim sprawcy% Kd co do istoty 0aktu to inaczej bd co do znamienia czynu zabronionego% Konsekwencj istotnego b+du jest to, ze sprawca nie popenia umy)lnie czynu zabronionego% :ie wyklucza to jednak odpowiedzialno)ci za nieumy)lne spowodowanie )mierci% 7 przypadku przest+pstw w odmianie nieumy)lnej, istotny bd co do 0aktu powoduje brak przest+pstwa w ogle% "#, Kd co kontratypu :ie popenia przest+pstwa kto dopuszcza si+ czynu zabronionego w usprawiedliwionym b+dnym przekonaniu (e zac1odzi tu okoliczno)2 wyczajca bezprawno)2% Sdy bd taki nie jest usprawiedliwiony, sprawca odpowiada na normalnyc1 zasadac1, mo(liwe jest jednak zastosowanie nadzwyczajnego zagodzenia kary% .?, Kd co do prawa -ac1odzi, gdy sprawca czynu jest nie)wiadomy bezprawno)ci czynu i sdzi, (e dziaa legalnie% /oc1odzi do wyczenia winy sprawcy% .", "% .% 5% 9% 6ormy stadialne przest+pstwa zamiar przygotowania usiowanie dokonanie

6ormy stadialne LedytujM przygotowanie X usiowanie X dokonanie -amiar nie wc1odzi w zakres 0orm stadialnyc1 z uwagi na jedn z naczelnyc1 zasad prawa karnego & za my)li si+ nie karze (ac% cogitationis poenam nemo patitur,% Przygotowanie LedytujM 6orma rzeczowa i osobowej% Przygotowanie zac1odzi tylko wtedy, gdy sprawca w celu popenienia czynu zabronionego podejmuje czynno)ci majce stworzy2 warunki do przedsi+wzi+cia czynu zmierzajcego bezpo)rednio do jego dokonania, w szczeglno)ci w tym(e celu: wc1odzi w porozumienie z inn osob uzyskuje lub przysposabia )rodki zbiera in0ormacje (wywiad przest+pczy, sporzdza plan dziaania Przez tak ustawowo okre)lone przygotowanie nale(y rozumie2 tylko okre)lone dziaania celowe% :iemo(liwe jest wi+c przygotowywanie przez zaniec1anie, a wina zac1odzi w 0ormie umy)lnej w zamiarze bezpo)rednim kierunkowym% Przygotowanie jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi% /otyczy to kilkunastu najci+(szyc1 przest+pstw, np% 7szcz+cie lub prowadzenie wojny napastniczej & art% ""$<" -abjstwo lub spowodowanie ci+(kiego uszczerbku na zdrowiu osoby nale(cej do okre)lonej grupy narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej lub wyznaniowej & art% ""*<" ;twarzanie osobom nale(cym do grupy narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej lub wyznaniowej warunkw (ycia gro(cyc1 ic1 biologicznym wyniszczeniem & art% ""*<. -amac1 lub spisek przeciwko AP & art% ".$<" -amac1 stanu & art% ".*<" -amac1 na jednostk+ si -brojnyc1 AP & art% "9?<" ;prowadzenie po(aru i katastro0y & art% "!5<" ;prowadzenie powszec1nego niebezpiecze4stwa & art% "!@<" Piractwo wodne lub powietrzne & art% "!!<" >mieszczenie na statku wodnym lub powietrznym urzdzenia lub substancji zagra(ajcej bezpiecze4stwu powszec1nemu & art% "!$<" ;prowadzenie katastro0y w komunikacji & art% "$5<" 7zi+cie lub przetrzymywanie zakadnika & art% .@.<" 6aszowanie dokumentw & art% .$?<" 6aszowanie pieni+dzy lub papierw warto)ciowyc1 & art% 5"?<" Puszczanie w obieg s0aszowanyc1 pieni+dzy lub papierw warto)ciowyc1 & art% 5"?<. /ezercja & art% 55#<"'5

% Swnym powodem dla ktrego ustawodawca penalizuje t+ 0orm+ stadialn na zasadzie wyjtku jest 0akt, (e na przygotowanie skadaj si+ zazwyczaj czynno)ci wykonywane na co dzie4, jak i to, (e wiele czynw zabronionyc1 jest dokonywanyc1 przy u(yciu przedmiotw codziennego u(ytku% Przygotowanie jest obj+te klauzul niekaralno)ci & nie podlega karze, kto dobrowolnie odstpi od przygotowania, w szczeglno)ci zniszczy przygotowane )rodki lub zapobieg skorzystaniu z nic1 przyszo)ci8 w razie wej)cia w porozumienie z inn osob nale(y podj2 istotne starania zmierzajce do zapobie(enia dokonaniu% :ie podlega karze tak(e osoba, ktra dobrowolnie odstpia od dokonania lub zapobiega skutkowi stanowicego znami+ czynu zabronionego (czyli na etapie usiowania,% >siowanie >siowanie jest zawsze karalne na gruncie kodeksu karnego% dpowiedzialno)2 karna za usiowanie wymaga wystpienia jednego elementu podmiotowego (zamiaru popenienia przest+pstwa, oraz dwc1 przedmiotowyc1 (zac1owania ktre zmierza bezpo)rednio do dokonania8 braku dokonania,% >siowanie nie wyst+puje m%in% przy przest+pstwac1 jednoc1wilowyc1% Kwesti sporn jest to, czy mo(na usiowa2 przest+pstwa nara(enia na niebezpiecze4stwo% 7edug pro0% Endrzeja -olla nie mo(na usiowa2 przest+pstwa abstrakcyjnego nara(enia na niebezpiecze4stwo (usiowanie pod(egania, usiowanie pomocnictwa,, inny pogld prezentuje orzecznictwo ;du :ajwy(szego% 7 polskim kodeksie karnym wyr(nia si+ dwie postacie usiowania: usiowanie udolne i usiowanie nieudolne% -namiona usiowania udolnego: zamiar popenienia czynu zabronionego (zamiar bezpo)redni lub zamiar ewentualny,8 zac1owanie bezpo)rednio zmierzajce do popenienia czynu zabronionegoL"M8 brak popenienia czynu zabronionego & brak dokonania ma miejsce, gdy sprawca nie uko4czy czynno)ci prowadzcej bezpo)rednio do dokonania (usiowanie nieuko4czone, niezupene, albo mimo uko4czenia tej czynno)ci nie nastpi zamierzony skutek (usiowanie uko4czone, zupene,% >siowanie nieudolne nie stanowi obiektywnego zagro(enia dla dobra prawnego% Karalne jest tylko w dwc1 wypadkac1, gdy ma miejsce: u(ycie )rodka nienadajcego si+ do popenienia zamierzonego czynu, braku przedmiotu nadajcego si+ do popenienia nim zamierzonego czynu zabronionego% 7 przypadku usiowania nieudolnego sd mo(e zastosowa2 nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet odstpi2 od jej wymierzenia% >siowanie co do zasady jest karalne, ale zwykle powinno si+ je traktowa2 jako okoliczno)2 agodzc% (art% "9<. KK,

EAG% "@ KK & podzia usiowania na: a, b, usiowanie uko4czone & gdy sprawca wykona wszystkie czynno)ci majce prowadzi2 do penej realizacji znamion czynu zabronionego i nie musi przedsi+bra2 czegokolwiek, jedynie oczekiwa2 rezultatw swojego dziaania% :p% uruc1omienie dziaajcego z opnieniem zaponu materiau wybuc1owego i oczekiwanie na jego eksplozj+% Fo(liwe jest tylko przy przest+pstwac1 materialnyc1% usiowanie nieuko4czone & gdy sprawca zdoa wykona2 cz+)2 czynno)ci, ktre miay prowadzi2 do zamierzonego celu% :p% wymierzy do swojej o0iary z broni palnej lecz nie odda jeszcze strzau% Kez dalszej aktywno)ci sprawcy dokonanie nie nastpi, ale nie nadaje mu to cec1y usiowania nieudolnego%

/okonanie Polega na penej realizacji ustawowyc1 znamion czynu zabronionego% 3est to najbardziej zaawansowana 0orma stadialna% :ie nale(y myli2 dokonania z zako4czeniem czynu% :p% nielegalne posiadanie broni jest dokonane w momencie, w ktrym sprawca obj bro4 paln w posiadanie, za) zako4czone & dopiero wtedy, kiedy pozby si+ jej lub j utraci%

..,

6ormy zjawiskowe przest+pstwa

7yr(nia si+ dwa rodzaje 0orm zjawiskowyc1 sprawstwa, tj% 0ormy sprawcze oraz 0ormy niesprawcze% 7 ramac1 0orm sprawczyc1 wyodr+bnia si+: sprawstwo pojedyncze (jednosprawstwo,, wspsprawstwo (wspdziaanie sprawcze,, sprawstwo kierownicze i sprawstwo polecajce% 7 ramac1 niesprawczyc1 0orm wyodr+bnia si+: pomocnictwo i pod(eganie% ;prawstwo pojedyncze (jednosprawstwo, Kodeksowe okre)lenie Pkto wykonuje czyn zabroniony samP oznacza wypenienie przez zac1owanie konkretnej osoby wszystkic1 znamion czynu zabronionego% Fusi mie2 miejsce: zgodno)2 z ustawowym opisem czynu zabronionego z cz+)ci szczeglnej (nawizanie do elementw teorii 0ormalno'obiektywnej,, sprawstwo to jedno)2 elementw subiektywnyc1 i obiektywnyc1 (nawizanie do teorii 0ormalno'obiektywnej i subiektywnej,, o sprawstwie decyduje istotno)2 wkadu konkretnej osoby w popenienie przest+pstwa (nawizanie do teorii materialno'obiektywnej,, samodzielno)2 w zakresie podejmowania decyzji o popenieniu czynu zabronionego i samodzielno)2 realizacji tej decyzji% 7spsprawstwo (wspdziaanie sprawcze, /la przyj+cia wspsprawstwa konieczne jest wykonanie czynu zabronionego wsplnie (element strony przedmiotowej, i w porozumieniu z inn osob (element strony podmiotowej,% =o do porozumienia z inn osob, to: musi by2 zawarte przed wykonaniem lub w trakcie wykonywania czynu, musi czy2 si+ z zaistnieniem )wiadomo)ci wsplnego wykonywania czynu% Porozumienie obejmuje: przy przest+pstwac1 umy)lnyc1 & zamiar wsplnego popenienia czynu zabronionego, przy przest+pstwac1 nieumy)lnyc1 & dokonanie czynu naruszajcego reguy ostro(no)ci% Porozumienie nie oznacza wsplnego zamiaru sprawcw% 7spsprawca nie b+dzie odpowiada ze ekscesy drugiej osoby nieobj+te porozumieniem% P7spsprawstwoP w 0ormie zaniec1ania: przy przest+pstwac1 0ormalnyc1 z dziaania to wsplne niewykonanie obowizku ci(cego na kolektywie8 przy przest+pstwac1 z zaniec1ania to nieprzeszkodzenie popenieniu czynu zabronionego przez inn osob+, ale pod warunkiem, gdy po stronie nieprzeszkadzajcego zac1odzi animus auctoris i zaniec1anie byo wynikiem porozumienia i istotnym wkadem w dokonanie% Onstytucja PwspsprawstwaP przewiduje: poszerzenie zakresu odpowiedzialno)ci karnej, przypisanie ka(demu ze wspsprawcw cao)ci przest+pstwa popenionego wsplnie przez co najmniej . osoby, )wiadomo)2 i wol+ realizacji tre)ci porozumienia% 3e(eli jeden ze wspsprawcw osign etap usiowania, to pozostali rwnie( ponosz odpowiedzialno)2 za usiowanie% Enalogicznie przedstawia si+ sytuacja przy przygotowaniu% ;prawstwo kierownicze =ec1y c1arakterystyczne: kierowanie wykonaniem czynu zabronionego przez inn osob+, poszerzenie odpowiedzialno)ci za sprawstwo, konieczno)2 wspdziaania dwc1 osb, precyzyjne okre)lenie rl prowadzce do wypenienia znamion, przedmiot czynno)ci kierujcego to zac1owanie bezpo)redniego wykonawcy stanowice realizacj+ typu czynu zabronionego% Paszczyzny kierowania wykonaniem czynu zabronionego przez inn osob+: subiektywna & wola wykonania czyny zabronionego poprzez zac1owanie innej osoby oraz )wiadomo)2 kierujcego panowania nad przebiegiem akcji przest+pczej, obiektywna & wypenienie przez kierujcego znamienia czynno)ciowego oraz panowanie nad zac1owaniem osoby kierowanej i realizacj przez ni znamion czynu zabronionego% Kierowanie jest to sterowanie zac1owaniem innej osoby & podj+cie decyzji o: rozpocz+ciu akcji przest+pczej, zmianie sposobu jej realizacji, przerwaniu podj+tej akcji% 3e(eli istnieje mo(liwo)2 odpowiedzialno)ci za sprawstwo kierownicze przest+pstwa indywidualnego, gdy kierujcy posiada cec1y wymagane przez ustaw+, a bezpo)redni wykonawca cec1 tyc1 nie posiada, do sprawcy kierowniczego stosuje si+ zasad+ indywidualizacji% ;prawstwo polecajce Polega na wykorzystaniu uzale(nienia innej osoby od siebie i polecenia jej wykonania czynu zabronionego% =ec1y c1arakterystyczne & w wypadku sprawcy polecajcego: brak wadztwa nad realizacj znamion czynu zabronionego przez bezpo)redniego wykonawc+, stosunek zale(no)ci, )wiadomo)2, (e osoba, ktrej wydaje polecenie, czuje si+ zobowizana do posusze4stwa% =ec1y c1arakterystyczne & w wypadku sprawcy wykonujcego: dziaanie pod wpywem przymusu psyc1icznego, konieczno)2 zrozumienia polecenia wykonania czynu zabronionego jako woli wyra(anej przez sprawc+ polecajcego% Pomocnictwo Pomocnictwo wi(e si+ z zamiarem, aby inna osoba dokonaa czynu zabronionego% Pomocnik swoim zac1owaniem uatwia popenienie tego czynu% :ie ma odpowiedzialno)ci za nieudolne uatwienie dokonania czynu% Pomocnictwem mo(e by2 np% dostarczenie narz+dzi lub )rodka przewozu, udzielenie rady lub in0ormacji% :ie jest mo(liwe nieumy)lne pomocnictwo% Fo(liwa jest odpowiedzialno)2 pomocnika za umy)ln pomoc do nieumy)lnego przest+pstwa% Pomocnictwo jest zrealizowane w momencie realizacji wszystkic1 znamion tej konkretnej 0ormy zjawiskowej% 3est zawsze bezskutkowe% Sdy sprawca usiuje dokona2 czynu zabronionego, pomocnik odpowiada2 b+dzie jak za usiowanie% Sdy sprawca nawet nie dopu)ci si+ usiowania, pomocnik odpowiada, lecz sd mo(e zastosowa2 nadzwyczajne zagodzenie kary lub odstpi2 od jej wymierzenia% >wagi dotyczce pod(egania i prowokacji Pod(eganie w polskim prawie karnym stanowi samoistn 0orm+ popenienia czynu zabronionego% znacza to, (e pod(egacz popenia wasne przest+pstwo w 0ormie pod(egania, a jego odpowiedzialno)2 jest niezale(na od odpowiedzialno)ci pozostayc1 wspdziaajcyc1% Polega ona na nakanianiu innej osoby do popenienia czynu zabronionego% :akanianie mo(e przybra2 posta2 sownej namowy, lecz tak(e ka(dego innego zac1owania, ktre wywouje u innej osoby zamiar popenienia czynu zabronionego% :ie mo(na dopu)ci2 si+ pod(egania przez zaniec1anie% Fo(liwe jest nie tylko dokonanie pod(egania, lecz tak(e przygotowanie do niego i jego usiowanie% /okonanie pod(egania ma miejsce wtedy, kiedy pod(egacz wywoa u innej osoby zamiar popenienia czynu zabronionego% >siowanie ma miejsce wtedy, kiedy nakania inn osob+ do popenienia czynu zabronionego, ale nie udaje si+ mu wywoa2 u niej zamiaru jego popenienia% Przygotowanie zac1odzi wtedy, gdy pod(egacz podejmuje czynno)ci w celu stworzenia sobie warunkw do podj+cia pod(egania w przyszo)ci% :ie jest pod(eganiem zac1owanie, ktre utwierdza w zamiarze popenienia czynu zabronionego osob+, ktra ju( ma taki zamiar% =zyn taki mo(e natomiast stanowi2 pomocnictwo psyc1iczne% Pod(eganie musi by2 skierowane do konkretnej osoby (pod(eganego,% Pod(eganie mo(e by2 popenione tylko umy)lnie, z zamiarem bezpo)rednim (pod(egacz musi c1cie2, aby inna osoba popenia czyn zabroniony,% :ie jest wi+c mo(liwe nieumy)lne pod(eganie% Fo(liwa jest natomiast odpowiedzialno)2 za za umy)lne (w zamiarze bezpo)rednim, pod(eganie do nieumy)lnego przest+pstwa% Sdy sprawca usiuje dokona2 czynu zabronionego, pod(egacz odpowiada jak za usiowanie (c1o2 dopu)ci si+ dokonania,% Sdy sprawca nawet nie dopu)ci si+ usiowania, pod(egacz odpowiada, lecz sd mo(e zastosowa2 nadzwyczajne zagodzenie kary lub odstpi2 od jej wymierzenia% >stawowy wymiar kary za pod(eganie jest identyczny, jak za sprawstwo (i pomocnictwo,, jednak w orzecznictwie przyjmuje si+, (e typowe pod(eganie cec1uje si+ wy(szym stopniem szkodliwo)ci spoecznej ni( pomocnictwo, a ni(szym, ni( sprawstwo% .5, Poj+cie kontratypu Kontratyp & okoliczno)2 wyczajca karn bezprawno)2 czynu% -aistnienie kontratypu powoduje, (e zac1owanie wypeniajce znamiona czynu zabronionego nie jest przest+pstwem% Onnymi sowami & post+powanie, ktre w normalnyc1 warunkac1 jest bezprawne, staje si+ prawnie dozwolone ze wzgl+du na zaistnienie okre)lonyc1 przesanek%

Aodzaje kontratypw Podstawowe rodzaje dziaanie w ramac1 uprawnienia obrona konieczna stan wy(szej konieczno)ci Onne rodzaje eksperyment dopuszczalne ryzyko sportowe (np% w sportac1 walki, zgoda dysponenta dobrem (zgodnie z zasad prawn PHolenti non 0it iniuriaP ' Pc1ccemu nie dzieje si+ krzywdaP, czynno)ci lecznicze przerwanie ci(y zgodnie w warunkac1 dopuszczonyc1 w ustawie dozwolona krytyka Pozakodeksowe karcenie maoletnic1 ' wg pro0% Kazimierza Kuc1ay musz zosta2 spenione nast+pujce przesanki: karcenie musi mie2 cel wyc1owawczy, karcenie musi by2 wykonywane przez rodzicw lub prawnyc1 opiekunw dziecka, karcenie nie mo(e przekracza2 pewnego stopnia intensywno)ci% zwyczaj ryzyko sportowe dziaanie w celu sportowym uprawianie danej dyscypliny nie jest zabronione dziaanie zgodne z reguami danej dyscypliny Kontratypy klasy0ikuje si+ na: kontratypy kodeksowe & okre)lone w kodeksie karnym pozakodeksowe & nie wynikaj z kodeksu karnego ustawowe & okre)lone wprost w przepisac1 ustawy (niekoniecznie musi ni by2 kodeks karny, pozaustawowe & nie wynikaj wprost z przepisw ustawy, lecz ic1 istnienie jest e0ektem interpretacji systemowej (wedug niektryc1 autorw tak(e ze zwyczaju,% Ga grupa kontratypw jest negowana przez cz+)2 doktryny% oglne & wyczaj karn bezprawno)2 wszystkic1 czynw zabronionyc1 szczeglne & wyczaj karn bezprawno)2 jedynie niektryc1 czynw zabronionyc1 bezwzgl+dne & uc1ylaj ka(d bezprawno)2, nie tylko karn% =zyn popeniony w ramac1 kontratypu bezwzgl+dnego nie tylko nie jest przest+pstwem, lecz nie jest tak(e bezprawny na gruncie prawa cywilnego i prawa administracyjnego wzgl+dne & uc1ylaj tylko karn bezprawno)2 czynu% Kwestia odpowiedzialno)ci cywilnej lub administracyjnej pozostaje otwarta% .9, Kontratyp obrony koniecznej

brona konieczna jest instytucj uc1ylajc odpowiedzialno)2 za szkody wyrzdzone napastnikowi przy odpieraniu bezprawnego zamac1u% ;kadaj si+ na ni: "%zamac1 i jego odparcie% -amac1 to zac1owanie si+ czowieka, ktre stwarza bezpo)rednie zagro(enie dla dobra korzystajcego z oc1rony prawnej% :ajcz+)ciej jest to dziaanie agresywne% -amac1 mo(e poc1odzi2 tylko od czowieka, bo tylko zac1owanie si+ czowieka mo(e by2 rozpatrywane w aspekcie zgodno)ci albo niezgodno)ci z prawem% .%konieczno)2 obrony 5%wspmierno)2 sposobu obrony do niebezpiecze4stwa zamac1u% Przekroczenie granic obrony koniecznej :ast+puje w dwc1 postaciac1: eksces intensywny (art% .@<., & zac1odzi wtedy, gdy zastosowany sposb obrony jest niewspmierny do zaistniaego niebezpiecze4stwa, lub gdy istnieje ra(ca dysproporcja dbr% eksces ekstensywny & ma miejsce wtedy, gdy obrona jest przedwczesna lub spniona .@, Kontratyp stanu wy(szej konieczno)ci ;tan wy(szej konieczno)ci, rozumiemy sytuacj+, gdy dobru c1ronionemu prawem grozi niebezpiecze4stwo, ktre mo(na odwrci2 jedynie poprzez po)wi+cenie innego dobra% Yrdo mo(e by2 r(ne: mo(e by2 wynikiem dziaania czowieka, ale mo(e by2 od niego niezale(ne np% po(ar, powd% Poniewa( dziaanie w stanie wy(szej konieczno)ci polega na po)wi+ceniu innego dobra, aby ratowa2 dobro zagro(one, prawo przewiduje warunki ograniczajce pole zastosowania tej instytucji% 7arunki te ujmowane s w postaci zasad: ' zasada subsydiarno)ci polega na tym, (e powoa2 si+ na stan wy(szej konieczno)ci mo(na wycznie wtedy, gdy niebezpiecze4stwa nie da si+ inaczej unikn2 ni( przez po)wi+cenie innego dobra% ' zasada proporcjonalno)ci, w my)l tej zasady, je(eli dziaanie sprawcy polega na po)wi+ceniu dobra o warto)ci ni(szej od dobra ratowanego, to z uwagi na przewag+ korzy)ci spoecznej przyjmuje si+ uc1ylenie bezprawno)ci czynu% Onaczej jest w wypadku, gdy dobro po)wi+cone ma warto)2 rwn lub wi+ksz od dobra ratowanego% Przyj2 wwczas mo(na jedynie uc1ylenie winy% ' zasada wyczenia% .!, Kontratyp zabiegu leczniczego =zynno)ci lecznicze obejmuj wszelk dziaalno)2 majc na celu leczenie c1orego, diagnostyk+, terapi+ i pro0ilaktyk+% :ajistotniejsze znaczenie w PK maj zabiegi lecznicze, a zwaszcza operacyjne, ktre wi( si+ z g+bok ingerencj w organizm ludzki oraz ryzykiem )mierci, uszkodze4 ciaa lub innego uszczerbku na zdrowiu% Podstawowymi warunkami legalno)ci zabiegw leczniczyc1 s: zgoda pacjenta poddanego zabiegowi, wykonanie zabiegu w celu leczniczym, wykonanie zabiegu zgodnie ze wskazaniami wiedzy i sztuki lekarskiej i przez osob+ uprawnion% >c1ylenie bezprawno)ci zabiegu operacyjnego nast+puje pod dalszymi warunkami% -abieg operacyjny wymaga pisemnej zgody c1orego% Podobnie jak zabiegi lecznicze traktuje si+ zabiegi kosmetyczne% =zynno)ci lecznicze wyczaj odpowiedzialno)2 sprawcy, je(eli: ' dziaanie podj+te zostao w celu leczniczym przez osob+ uprawnion ' wykonanie czynno)ci leczniczyc1 zgodne jest z istniejc wiedz i z zasadami sztuki lekarskiej .$, Kontratyp przerwania ci(y becnie w Polsce aborcja jest zakazana prawnie z wyjtkiem trzec1 przypadkw: "% ci(a stanowi zagro(enie dla (ycia lub zdrowia kobiety ci+(arnej (do momentu osigni+cia przez przez pd zdolno)ci do samodzielnego (ycia poza organizmem kobiety ci+(arnej,8 wystpienie tej okoliczno)ci stwierdza lekarz inny ni( przeprowadzajcy zabieg aborcyjny .% badania prenatalne lub inne przesanki medyczne wskazuj na du(e prawdopodobie4stwo ci+(kiego i nieodwracalnego upo)ledzenia podu albo nieuleczalnej c1oroby zagra(ajcej jego (yciu (do c1wili osigni+cia przez pd zdolno)ci do samodzielnego (ycia poza organizmem kobiety ci+(arnej,8 wystpienie tej okoliczno)ci stwierdza lekarz inny ni( przeprowadzajcy zabieg 5% zac1odzi uzasadnione podejrzenie, (e ci(a powstaa w wyniku czynu zabronionego (do ". tygodni od pocz+cia,% 7yst+powanie okoliczno)ci stwierdza prokurator% 7 przypadku kobiety maoletniej, bd ubezwasnowolnionej cakowicie konieczna jest zgoda jej rodzicw bd opiekunw prawnyc1, a w przypadku, gdy nie s w stanie jej wyrazi2 bd matka ma mniej ni( "5 lat tak(e sdu rodzinnego% .*, Kontratyp ryzyka sportowego >prawianie niektryc1 sportw czy si+ z natury rzeczy dla uprawiajcyc1 dana dyscyplin+ z naruszeniem nietykalno)ci cielesnej zawodnika ( boks, zapasy,% -ac1owania takie nie s oczywi)cie przest+pne, poniewa( nast+puj za zgoda osb uprawiajcyc1 dan dyscyplin+% dr+bny problem powstaje, gdy w czasie uprawiania sportu nast+puj nieszcz+)liwe wypadki w postaci uszkodze4 ciaa lub )mierci zawodnikw albo kibicw% 7 takic1 przypadkac1 wyczenie przest+pno)ci czynu ma miejsce tylko wtedy, gdy skutki te zostay spowodowane w ramac1 tzw% ryzyka sportowego% Golerowanie ryzyka wi(cego si+ ze sportem opiera si+ na przekonaniu, (e jest to opacalne spoecznie ze wzgl+du na po(ytek i przyjemno)2, wynikajce z uprawiania sportu, i atrakcyjno)2 widowisk sportowyc1 dla publiczno)ci% /ziaanie ma miejsce w ramac1 ryzyka sportowego, je(eli zostay spenione nast+pujce warunki: uprawianie danej dyscypliny sportu jest dozwolone dziaanie byo podj+te w celu sportowym nie zostay naruszone reguy danej dyscypliny sportowej .#, Kontratyp dziaania w ramac1 uprawnie4 i obowizkw

5?, Kontratyp karcenia maoletnic1 Karcenie nieletnic1 wypenia2 mo(e ustawowe znamiona takic1 przest+pstw jak naruszenie nietykalno)ci cielesnej, zniewa(enie, pozbawienie wolno)ci i zmuszenie do znoszenia% Przesank legalizacji takic1 czynno)ci s wyc1owawcze uprawnienia rodzicw lub opiekunw% 3ednak zac1owane musz by2 okre)lone warunki, ktryc1 naruszenie powoduje przest+pno)2 czynu% -alicza si+

do nic1: wyc1owawczy c1arakter karcenia, proporcjonalno)2 u(ytyc1 )rodkw do wagi przewinienia dziecka, umiarkowanie u(ytyc1 )rodkw, ktre nie mog zagra(a2 0izycznemu lub psyc1icznemu rozwojowi, ani te( wyrzdza2 szkd 0izycznyc1 lub duc1owyc1 osobie karconej% :adu(ycie prawa karcenia powoduje odpowiedzialno)2 karn za przest+pstwo zn+cania si+ nad osoba zale(n% 5", Kontratyp zwyczaju Przest+pno)2 czynu mo(e by2 wyczona przez 0akt, (e mie)ci si+ on w ramac1 pewnego spoecznie akceptowanego zwyczaju% Przykadowe sytuacje: "%wr+czanie prezentw osobom penicym 0unkcje publiczne'dotyczy to na przykad wr+czania napiwkw% Onaczej sytuacja jednak wyglda gdy prezent przyjmuj lekarze lub nauczyciele'w tym przypadku istniej konkretne zasady wr+czania prezentw% :ie mo(e to nast+powa2 na (danie obdarowanego, czynno)2 urz+dowa obdarowanego nie mo(e by2 uzale(niona od otrzymania prezent% Prezent mo(e by2 wr+czony dopiero po wykonaniu czynno)ci przez obdarowanego i nie mo(e by2 wcze)niej obiecany% Ponadto, prezent nie mo(e przekracza2 zwyczajowyc1 ram% .% naruszenie nietykalno)ci cielesnej' przest+pno)2 mo(e by2 wyczona np% w lany poniedziaek, gdy zwyczaj nakazuje oblewanie wod, jednak tylko w kr+gu osb ktre si+ znaj i gdy istnieje zgoda uczestnikw% 5., 6unkcje kary Kara kryminalna ' konsekwencja popenienia przest+pstwa, ktra jest okre)lona przez prawo karne dolegliwo)2, w ktrej wyra(a si+ dezaprobata czynu i osoby sprawcy% 7 Polsce ustawami karnymi o c1arakterze podstawowym (tj% b+dcymi podstaw regulacji danej dziedziny, s Kodeks karny oraz Kodeks karny skarbowy% Kara kryminalna to ' dolegliwo)2 stosowana wobec sprawcy czynu zabronionego, w imieniu Pa4stwa przez specjalnie do tego powoane organy ' ;d% 6unkcje Kary Kryminalnej: odwetowa eliminujca ' eliminuje jednostki uwa(ane za niebezpieczne ze spoecze4stwa odstraszajca ' ma na celu odstraszania od popenienia przest+pstwa inne jednostki poprawcza ' daje mo(liwo)2 poprawy 55, "% .% 5% 9% @% Aodzaje kar kara grzywny kara ograniczenia wolno)ci kara pozbawienia wolno)ci kara .@ lat pozbawienia wolno)ci kara do(ywotniego pozbawienia wolno)ci

Srzywna to kara kryminalna o c1arakterze majtkowym orzekana za przest+pstwa, przest+pstwa skarbowe, wykroczenia lub wykroczenia skarbowe% 3ej gwn zalet jest c1arakter wolno)ciowy % becnie w Polsce kar+ grzywny wymierza si+ w systemie stawek dziennyc1 inaczej systemie dniwkowym% ;d wymierza kar+ w dwc1 niezale(nyc1 od siebie etapac1% 3est to bardzo wa(ne, poniewa( przyzwyczajenia z poprzedniego systemu mog komplikowa2 wymiar tej kary% 7 pierwszym etapie sd wymierza ilo)2 stawek dziennyc1 na podstawie czynu, ktry popeni sprawca% Kierze tak(e pod uwag+ win+ i spoeczn szkodliwo)2 czynu% -godnie z art% 55 < " najni(sza liczba stawek wnosi "?, za) najwy(sza 5!?% 7 drugim etapie sd okre)la wysoko)2 jednej stawki dziennej% Gu znaczenie maj mo(liwo)ci patnicze sprawcy (ile zarabia, jakie ma doc1ody,, jego warunki osobiste i rodzinne% ;tawka dzienna nie mo(e by2 mniejsza ni( "? z oraz nie mo(e przekracza2 .???z (art% 55 < 5 kk,% Srzywna, ktr skazany musi ui)ci2 wynika z przemno(enia ilo)ci stawek dziennyc1 (Z, przez wysoko)2 jednej stawki (U,% Z D U [ wa)ciwa grzywna Srzywna, ktr skazany ma ui)ci2 mo(e wynie)2 od "?? z do $.? tys% z ( a w przypadku zastosowania art% 5?# kk do 9 mln z,% 7 polskim prawie wyr(niamy dwie 0ormy kary grzywny: grzywna samoistna oraz niesamoistna% Kara grzywny samoistnej to grzywna, ktra w danym wypadku sprawuje 0unkcj+ podstawowego )rodka reakcji karnej% 3ako kara zasadnicza ma by2 mo(liwo)ci dla krtkoterminowyc1 kar pozbawienia wolno)ci% Srzywn+ samoistn wymierza si+ sprawcy przest+pstwa, gdy: ", jest przewidziana jako ustawowe zagro(enie za dany typ przest+pstwa, ktrego znamiona sprawca zrealizowa, ., je(eli przest+pstwo jest zagro(one kar pozbawienia wolno)ci nie przekraczajc @ lat, sd mo(e orzec zamiast kary pozbawienia wolno)ci grzywn+ (albo kar+ ograniczenia wolno)ci,, w szczeglno)ci je)li orzeka rwnocze)nie )rodek karny (art% @* < 5 kk,% Przepisu tego nie stosuje si+ jednak w stosunku do sprawcy umy)lnego, ktry by uprzednio skazany na kar+ pozbawienia wolno)ci na czas nie krtszy ni( ! miesi+cy bez warunkowego zawieszenia jej wykonania (art% @* < 9 kk,% 5, ;tosujc instytucj+ nadzwyczajnego zagodzenia kary, sd mo(e orzec grzywn+, je(eli czyn popeniony przez sprawc+ stanowi wyst+pek (niezale(nie od dolnej granicy ustawowego zagro(enia kar pozbawienia wolno)ci, & art% !? < ! pkt . i 5 kk % Srzywna orzeczona samoistnie mo(e rwnie( zosta2 zawieszona, Bje(eli jest to wystarczajce dla osigni+cia celw kary oraz zapobie(enia powrotowi do przest+pstwaC ( art% !# < ",% -godnie z art% $? < " pkt% . okres prby wynosi do 5 lat i w razie pozytywnego jej upywu kara grzywny nie jest wykonywana% bok kary grzywny samoistnej w polskim systemie karnym wyst+puje tak(e grzywna obok kary pozbawienia wolno)ci (kulmatywna,% Kara grzywny kulmatywna uregulowana jest w art% 55 < . i 5 kk% =ele jak i 0unkcje grzywny obok kary pozbawienia wolno)ci r(ni si+ od kary grzywny samoistnej% Kara ta jest uzupenieniem stosowanym wobec osb, ktre popeniy przest+pstwo z c1+ci zysku i zostay skazane na kar+ pozbawienia wolno)ci% Kar+ grzywny obok kary pozbawienia wolno)ci sd mo(e orzec je(eli: ", sprawca dopu)ci si+ czynu w celu uzyskania korzy)ci majtkowej (niezale(nie od tego czy korzy)2 ta zostaa osigni+ta przez sprawc+,, ., sprawca 0aktycznie osign korzy)2 majtkow z popenienia przest+pstwa (nie ma tu znaczenia czy korzy)2 majtkowa bya celem sprawcy, (art% 55 < . kk, % Srzywna orzekana obok kary pozbawienia wolno)ci jest 0akultatywna, co daje wi+ksz gwarancj+ zarzdzenia sprawcy rzeczywistej dolegliwo)ci, a nie tylko zamaskowanej wy(szej kary pozbawienia wolno)ci % 3e(eli sprawca dopu)ci si+ przest+pstwa okre)lonego w art% .#! < 5, .#$ < " lub .## wwczas kara grzywny obok kary pozbawienia wolno)ci mo(e zosta2 orzeczona do .??? stawek dziennyc1 (art% 5?# kk,% :iektre pozakodeksowe przepisy prawa karnego przewiduj obligatoryjne orzekanie grzywny obok kary pozbawienia wolno)ci% Przykadowo prawo o publicznym obrocie papierami warto)ciowymi za podawanie nieprawdziwyc1 istotnyc1 in0ormacji w prospekcie emisyjnym przewiduje kar+ pozbawienia wolno)ci od ! miesi+cy do lat @ i kar+ grzywny do @ ??? ??? z% becny kodeks karny nie przewiduje orzekania grzywny obok kary do(ywotniego pozbawienia wolno)ci i .@ lat pozbawienia wolno)ci % Kolejn, niezale(n postaci kary grzywny jest grzywna, ktr sd mo(e orzec w zwizku z zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolno)ci bd kary ograniczenia wolno)ci% Ert% $" mwi, (e sd Bzawieszajc wykonanie kary pozbawienia wolno)ci lub ograniczenia wolno)ci, mo(e orzec grzywn+ L\M, je(eli jej wymierzenie na innej podstawie nie jest mo(liweC% Srzywna ta ma c1arakter 0akultatywny co oznacza, (e sd nie zawsze wymierza grzywn+ przy warunkowym zawieszeniu kary% 7 razie zarzdzenia wykonania kary pozbawienia wolno)ci lub ograniczenia wolno)ci: "% orzeczona grzywna nie podlega wykonaniu, .% kara pozbawienia wolno)ci lub ograniczenia wolno)ci ulega skrceniu o okres odpowiadajcy liczbie uiszczonyc1 stawek dziennyc1 z zaokrgleniem do penego dnia (art% $" < .,% Przy warunkowym zawieszeniu kary, grzywna mo(e wynosi2 w stosunku do kary ograniczenia wolno)ci do #? stawek, a kary pozbawienia wolno)ci do "*? stawek dziennyc1% :iektre pozakodeksowe przepisy karne przewiduj za przest+pstwa kar+ grzywny wymierzan w systemie kwotowym% Przykadowo prawo o publicznym obrocie papierami warto)ciowymi jako sankcj+ za ujawnienie in0ormacji pou0nej przewiduje Pgrzywn+ do . ??? ??? z, kar+ pozbawienia do lat 5 albo obie te kary cznieP% Kara ograniczenia wolno)ci stanowi polsk odmian+ znanej porzdkom prawnym wielu pa4stw kary pracy na cele spoecznie u(yteczne% ;tanowi nieizolacyjn alternatyw+ dla krtkoterminowego pozbawienia wolno)ci% ;tosowana jest wycznie za stosunkowo drobne wyst+pki% 3ej zalet jest to, (e sprawca drobnego przest+pstwa nie tra0ia do zakadu karnego, gdzie mgby ulec dalszej demoralizacji, natomiast wynikajcy z niej obowizek pracy, lub potrcanie cz+)ci wynagrodzenia za prac+ stanowi dla niego realn dolegliwo)2% Ge wa)nie zalety przesdziy o tym, (e polski ustawodawca zdecydowa si+ nie tylko na szerokie wprowadzenie jej do kodeksu karnego z "##$ r, lecz tak(e dopu)ci orzekanie jej wtedy, kiedy czyn zabroniony zagro(ony jest tylko kar pozbawienia wolno)ci (do lat @ ' art% @* < 5 k%k%,% Grwa najkrcej miesic, najdu(ej ". miesi+cy, wymierza si+ j w miesicac1% 7 wypadku nadzwyczajnego obostrzenia kary lub wymierzenia kary cznej wymiar jej nie mo(e przekroczy2 "* miesi+cy% 7 czasie odbywania kary ograniczenia wolno)ci skazany nie mo(e bez zgody sdu zmienia2 miejsca staego pobytu% ;kazany w tym czasie jest zobowizany do wykonywania pracy wskazanej przez sd% 3est ona nieodpatna, kontrolowana i wykonywana na cele spoeczne% 7ykonuje si+ j w odpowiednim zakadzie pracy, placwce su(by zdrowia, opieki spoecznej, w instytucji lub organizacji c1arytatywnej lub na rzecz spoeczno)ci lokalnej, co ustala sd po uprzednim wysuc1aniu skazanego% 7ymiar tej pracy to .? do 9? godzin miesi+cznie% 7 przypadku skazanego zatrudnionego mo(na w miejsce obowizku pracy orzec potrcanie od "? do .@] wynagrodzenia miesi+cznego na rzecz ;karbu Pa4stwa lub na inny wskazany przez sd cel spoeczny% Gaki skazany nie mo(e w okresie trwania kary bez zgody sdu rozwiza2 stosunku pracy% ;kazany na kar+ ograniczenia wolno)ci ma obowizek udzielania sdowi wyja)nie4 dotyczcyc1 przebiegu odbywania kary (art%59 kk,% ;d mo(e wreszcie nao(y2 na niego inne obowizki, w postaci obowizku o(enia na utrzymanie innej osoby, przeproszenia pokrzywdzonego, powstrzymywania si+ od nadu(ywania alko1olu lub u(ywania )rodkw odurzajcyc1, naprawienia szkody lub uiszczenia )wiadczenia pieni+(nego (art% 5! < . k%k%,% 7 celu zapewnienia prawidowego przebiegu wykonywania kary sd mo(e odda2 skazanego na czas jej trwania pod dozr kuratorski (art% 5! < " k%k%,% 7ykonanie kary ograniczenia wolno)ci mo(na warunkowo zawiesi2 na okres od " do 5 lat% Kara pozbawienia wolno)ci to jeden z najpowszec1niejszyc1 rodzajw kar polegajcy na przymusowym umieszczeniu skazanej osoby na okre)lony czas w zamkni+tym i strze(onym zakadzie karnym% prcz konieczno)ci przebywania w zakadzie karnym, dalsze dolegliwo)ci dla osoby skazanej polegaj na poddaniu jej rygorom regulaminu wi+ziennego, ograniczeniom w dost+pie do niej osb spoza zakadu karnego oraz w kontaktac1 z takimi osobami, ograniczeniom lub braku mo(liwo)ci wyj)cia na wolno)2 w ramac1 przepustek oraz stosowaniu kar regulaminowyc1 za przewinienia przeciw dyscyplinie% kres od jednego miesica do "@ lat (przepis art% 5$ kk,8 wymierza si+ j w miesicac1 i latac1, przy czym przepisy szczeglne okre)laj grne i dolne granice kar za poszczeglne przest+pstwa oraz zasady wymiaru kary% dr+bnymi karami w polskim prawie karnym, o c1arakterze szczeglnym, s kara .@ lat pozbawienia wolno)ci i do(ywotniego pozbawienia wolno)ci% dr+bn kar, polegajc na tym samym, co kara pozbawienia wolno)ci, jest kara 7 Polsce, kar+ pozbawienia wolno)ci wykonuje si+ w nast+pujcyc1 odr+bnyc1 rodzajac1 zakadw karnyc1, w zale(no)ci od skazanej osoby: zakadac1 karnyc1 dla modocianyc1, zakadac1 karnyc1 dla odbywajcyc1 kar+ po raz pierwszy oraz zakadac1 karnyc1 dla recydywistw penitencjarnyc1 (osb, ktre uprzednio odbyway ju( tak kar+,% ^onierze odbywaj kar+ aresztu wojskowego rwnie( w odr+bnym rodzaju zakadu karnego% Kar+ pozbawienia wolno)ci wykonuje si+ w Polsce w jednym z trzec1 systemw: zwykym, programowanego oddziaywania (polegajcego na realizacji przez skazanego programu resocjalizacyjnego oraz terapeutycznym (dla skazanyc1 z zaburzeniami psyc1icznymi, uzale(nieniami, niepenosprawnyc1 lub upo)ledzonyc1 umysowo,% Kara .@ lat pozbawienia wolno)ci ' rodzaj kary kryminalnej przewidzianej za popenienie niektryc1 zbrodni% ;kazany na kar+ .@ lat pozbawienia wolno)ci mo(e zosta2 warunkowo zwolniony po odbyciu "@ lat kary (art% $*% < 5% K%k%,% =zas pozostay do odbycia kary stanowi okres prby, przy czym nie mo(e on by2 krtszy ni( . lata, a du(szy ni( lat @% Kara do(ywotniego pozbawienia wolno)ci & kara polegajca na osadzeniu skazanego w zakadzie karnym do ko4ca jego (ycia% 3est ona bezterminowa, skazany na t+ kar+ mo(e na podstawie ubiega2 si+ o warunkowe przedterminowe zwolnienie po .@ latac1 kary (okres prby trwa "? lat,% Fo(liwo)2 ubiegania si+ o przedterminowe zwolnienie nie oznacza, (e skazany ma prawo do

przedterminowego zwolnienia, sd bowiem mo(e mu zwolnienia odmwi2% Ponadto sd, ktry orzek kar+ do(ywotniego pozbawienia wolno)ci mo(e w swym wyroku ustanowi2 surowsze ograniczenie do skorzystania z warunkowego przedterminowego zwolnienia, np% 5? lub 9? lat% :ie wolno mu jednak ustanowi2 takiego ograniczenia, ktre w praktyce b+dzie oznaczao niemo(liwo)2 warunkowego zwolnieniaM% Kary do(ywotniego pozbawienia wolno)ci nie orzeka si+ wobec sprawcy, ktry w czasie popenienia przest+pstwa nie uko4czy "* lat% -godnie z obowizujcym kodeksem karnym, kar+ do(ywotniego pozbawienia wolno)ci mo(na orzec za: wszcz+cie lub prowadzenie wojny napastniczej (art% ""$ < " kk, ludobjstwo (zabijanie lub powodowanie ci+(kiego uszczerbku na zdrowiu osb nale(cyc1 do okre)lonej grupy wyznaniowej, narodowo)ciowej, etnicznej, narodowej w celu jej cakowitego lub cz+)ciowego wyniszczenia, (art% ""* < " kk, stosowanie )rodka masowej zagady zakazanego prawem mi+dzynarodowym (art% ".? kk, zabijanie je4cw wojennyc1, osb ktre zo(yy bro4 lub podday si+, rannyc1, c1oryc1, rozbitkw, personelu medycznego, osb duc1ownyc1, ludno)ci cywilnej obszaru okupowanego (art% ".5 < " kk, pozbawienie niepodlego)ci pa4stwa, oderwanie cz+)ci jego terytorium (secesja,, zmiana przemoc konstytucyjnego ustroju AP (art% ".$ < " kk, dopuszczenie si+ zamac1u na (ycie Prezydenta Azeczypospolitej Polskiej (art% "59 kk, zabjstwo (art% "9* < ",.,5 kk, 59, _rodki karne _rodek karny ' dodatkowa dolegliwo)2 wymierzana sprawcy przest+pstwa lub wykroczenia obok lub niekiedy zamiast kary% :iektre spo)rd )rodkw karnyc1 maj swoje odpowiedniki w postaci )rodkw zapobiegawczyc1% =zas stosowania )rodka zapobiegawczego zalicza si+ na poczet odpowiedniego )rodka karnego% :aruszenie zakazu orzeczonego przez sd tytuem )rodka karnego stanowi z mocy art% .99 Kodeksu karnego przest+pstwo zagro(one kar pozbawienia wolno)ci do lat 5% _rodek karny realizuje cele uboczne post+powania karnego, ktre nie mog by2 w sposb dostateczny uwzgl+dnione przez sd w razie poprzestania na wymierzeniu samej kary% =1odzi tu przede wszystkim o wzgl+dy prewencji oglnej i szczeglnej oraz cele kompensacyjne w postaci wynagrodzenia pokrzywdzonemu szkody wyrzdzonej czynem zabronionym% 7yjtkowo )rodek karny peni 0unkcj+ kary, w sytuacjac1 gdy nawet najni(szy mo(liwy jej wymiar byby zbyt surowy, a przez to niesprawiedliwy% =ec1 odr(niajc od kary jest rwnie( 0akt, (e niektre spo)rd )rodkw karnyc1 mog by2 orzeczone tytuem )rodka zabezpieczajcego% /zi+ki )rodkom karnym istnieje mo(liwo)2 dodatkowego usankcjonowania czynu bez amania zasady (e za jeden czyn mo(na orzec tylko jedn kar+% _rodki karne w odwrotno)ci od kar maj za zadanie ograniczy2 przyznane jednostce prawa albo zobowiza2 j do okre)lonego dziaania% _rodek karny orzeka si+ na czas okre)lony do lat "? (zakaz prowadzenia dziaalno)ci zwizanej z wyc1owaniem, leczeniem, edukacj maoletnic1 lub opiek nad nimi, obowizek powstrzymania si+ od przebywania w okre)lonyc1 )rodowiskac1 lub miejscac1, zakaz kontaktowania si+ z okre)lonymi osobami lub zakaz opuszczania okre)lonego miejsca pobytu bez zgody sdu orzeka si+ na czas do lat "@,, jednak w przypadku niektryc1 )rodkw karnyc1 okres ten rozpoczyna bieg dopiero po zako4czeniu kary pozbawienia wolno)ci, mimo (e konsekwencje orzeczenia )rodka biegn rwnie( w czasie odbywania kary% Po upywie poowy okresu sd, na wniosek skazanego, przestrzegajcego w tym czasie porzdku prawnego, mo(e darowa2 reszt+ okresu, uznajc )rodek za wykonany% _rodek karny obowizuje tak(e w trakcie wykonywania kary pozbawienia wolno)ci, jednak czasu tego nie zalicza si+ na poczet okresu, na jaki orzeczono )rodek karny w wyroku% _rodkami karnymi s: pozbawienie praw publicznyc1, zakaz zajmowania okre)lonego stanowiska, wykonywania okre)lonego zawodu lub prowadzenia okre)lonej dziaalno)ci gospodarczej, zakaz prowadzenia dziaalno)ci zwizanej z wyc1owaniem, leczeniem, edukacj maoletnic1 lub opiek nad nimi, obowizek powstrzymania si+ od przebywania w okre)lonyc1 )rodowiskac1 lub miejscac1, zakaz kontaktowania si+ z okre)lonymi osobami lub zakaz opuszczania okre)lonego miejsca pobytu bez zgody sdu, zakaz prowadzenia pojazdw, przepadek, obowizek naprawienia szkody, nawizka, )wiadczenie pieni+(ne, podanie wyroku do publicznej wiadomo)ci% 5@, _rodki probacyjne _rodek probacyjny & instytucja prawa karnego materialnego i wykonawczego realizujca wyc1owawcze i szczeglnoprewencyjne cele reakcji prawnokarnej sprawcy przest+pstwa% _rodek probacyjny su(y resocjalizacji uznanego za winnego zarzucanego mu czynu zabronionego, zazwyczaj stosowany wobec osb zagro(onyc1 lub skazanyc1 na kar+ pozbawienia wolno)ci% 7 tym wypadku instytucja daje szans+ sprawcy na popraw+ w warunkac1 wolno)ciowyc1, bez wykonywania kary w cao)ci lub cz+)ci albo unikni+cie kary w przypadku pozytywnego przebiegu prby przy warunkowym umorzeniu post+powania karnego% glnym warunkiem jego zastosowania wobec sprawcy jest pozytywna prognoza kryminologiczna przejawiajca si+ w zao(eniu, (e dotyc1czasowa postawa skazanego oraz jego zac1owanie po popenieniu przest+pstwa daj du(e prawdopodobie4stwo przestrzegania przez niego porzdku prawnego w przyszo)ci% _rodek probacyjny stosowany jest przez okres prby, podczas ktrego zac1owanie skazanego sprzeczne z nao(onymi na niego obowizkami mo(e skutkowa2 wykonaniem orzeczonej wobec niego kary albo podj+ciem warunkowo umorzonego post+powania% 7 polskim prawie karnym wyr(nia si+ nast+pujce postaci )rodkw probacyjnyc1: warunkowe zawieszenie wykonania kary warunkowe przedterminowe zwolnienie warunkowe umorzenie post+powania 5!, _rodki zabezpieczajce _rodek zabezpieczajcy stosuje si+ zamiast kary wobec sprawcy czynu zabronionego, ktry nie podlega odpowiedzialno)ci karnej z powodu niepoczytalno)ci lub znikomej spoecznej szkodliwo)ci czynu, albo je)li orzeczenie kary byoby oczywi)cie niecelowe z uwagi na zaburzenia psyc1iczne, ktre wpyn+y na popenienie przez niego przest+pstwa% =elem )rodkw zabezpieczajcyc1 jest oc1rona spoecze4stwa przed zac1owaniami osb, ktre w sposb niezawiniony zagra(aj porzdkowi prawnemu% rzekajc )rodek zabezpieczajcy sd nie okre)la terminu jego obowizywania% _rodek podlega uc1yleniu, je)li tylko ustaje przyczyna jego stosowania% 7 skrajnyc1 sytuacjac1 mo(e wi+c by2 wykonywany do ko4ca (ycia sprawcy% 7yr(nia si+ nast+pujce rodzaje )rodkw zabezpieczajcyc1: _rodki izolacyjno'lecznicze umieszczenie w zamkni+tym zakadzie psyc1iatrycznym, umieszczenie w zakadzie karnym, w ktrym stosuje si+ szczeglne )rodki lecznicze lub re1abilitacyjne, umieszczenie w zakadzie zamkni+tym lub skierowanie na leczenie ambulatoryjne po odbyciu kary, umieszczenie w zamkni+tym zakadzie leczenia odwykowego, skierowanie na leczenie ambulatoryjne lub na re1abilitacj+ do odpowiedniej placwki poczone z oddaniem pod dozr kuratora% _rodki administracyjne LedytujM zakaz zajmowania okre)lonego stanowiska, wykonywania okre)lonego zawodu lub prowadzenia okre)lonej dziaalno)ci gospodarczej, zakaz prowadzenia dziaalno)ci zwizanej z wyc1owaniem, leczeniem, edukacj maoletnic1 lub opiek nad nimi, obowizek powstrzymania si+ od przebywania w okre)lonyc1 )rodowiskac1 lub miejscac1, zakaz kontaktowania si+ z okre)lonymi osobami lub zakaz opuszczania okre)lonego miejsca pobytu bez zgody sdu, zakaz prowadzenia pojazdw, przepadek% 5$, Przedawnienie karalno)ci >pyw terminw powoduje ustanie karalno)ci czynu, co oznacza (e w tej dacie nie mo(na wszcz2 post+powania karnego o dane przest+pstwo, za) post+powanie ju( prowadzone nale(y umorzy2 (tzw% ujemna przesanka procesowa,% Karalno)2 przest+pstwa ustaje po upywie: 5? lat ' gdy czyn stanowi zbrodni+ zabjstwa, .? lat ' gdy czyn stanowi inn zbrodni+, "@ lat ' gdy czyn stanowi wyst+pek zagro(ony kar pozbawienia wolno)ci przekraczajc @ lat, "? lat ' gdy czyn stanowi wyst+pek zagro(ony kar pozbawienia wolno)ci przekraczajc 5 lata, @ lat ' gdy c1odzi o pozostae wyst+pki% -brodnie przeciwko ludzko)ci i zbrodnie wojenne nie ulegaj przedawnieniu% Karalno)2 przest+pstwa )ciganego z oskar(enia prywatnego ustaje z upywem roku od dowiedzenia si+ pokrzywdzonego o osobie sprawcy przest+pstwa, lecz nie pniej ni( z upywem 5 lat po dacie czynu% 7ymienione wy(ej terminy niekiedy s nazywane w literaturze przedawnieniem )cigania% 7 razie wszcz+cia post+powania przeciwko osobie termin przedawnienia wydu(a si+ o "? lat dla zbrodni i wyst+pkw zagro(onyc1 kar pozbawienia wolno)ci przekraczajc 5 lata, albo o @ lat w wypadku innyc1 przest+pstw% Gak wydu(ony termin bywa czasem okre)lany w doktrynie mianem przedawnienia wyrokowania%

/o terminu przedawnienia nie wlicza si+ okresu, w ktrym nie mo(na wszcz2 post+powania karnego przeciwko osobie z uwagi na czasowy, ustawowy zakaz )cigania konkretnego czynu% /otyczy to przede wszystkim przest+pstw popenianyc1 przez posw i senatorw korzystajcyc1 z immunitetu parlamentarnego% 5*, Przedawnienie wykonania kary >pyw terminw powoduje ustanie wykonalno)ci wyroku, co oznacza (e nie mo(na wykona2 kary orzeczonej wobec skazanego za przest+pstwo% 7ykonalno)2 orzeczenia ustaje, je)li od daty uprawomocnienia si+ wyroku upyn+o: 5? lat ' w razie skazania na kar+ pozbawienia wolno)ci przekraczajc lat @ albo kar+ surowszego rodzaju, "@ lat ' w razie skazania na kar+ pozbawienia wolno)ci nieprzekraczajc @ lat, "? lat ' w razie skazania na agodniejsz kar+% 5#, -atarcie skazania -atarcie skazania ' instytucja prawa karnego, ktra powoduje uznanie skazania za przest+pstwo za niebye po upywie okre)lonego czasu% ;tanowi narz+dzie uatwiajce resocjalizacj+ (powrt do spoecze4stwa, osb, ktre odbyy kar+% Onstytucja zatarcia skazania powoduje uznanie skazania za niebye% znacza to, (e osoba, co do ktrej nastpio skazanie, jest uwa(ana za niekaran, a z zatartego skazania nie mo(na wycign2 (adnyc1 skutkw prawnyc1 (jest to przykad 0ikcji prawnej,% - Krajowego Aejestru Karnego jest usuwana karta karna% Gak wi+c osoba, wobec ktrej zastosowano zatarcie skazania mo(e w stosunkac1 prawnyc1 wyst+powa2 jako niekarana% - socjologicznego punktu widzenia zatarcie skazania ma peni2 0unkcj+ uatwiajc integracj+ skazanego ze spoecze4stwem% -atarcie skazania w polskim kodeksie karnym z "##$ r% nast+puje z mocy prawa lub na wniosek skazanego% 3est oczywiste, (e wpis o karalno)ci, zwaszcza gdy dotyczy przest+pstwa popenionego umy)lnie, znacznie pogarsza szanse starajcego si+ o prac+% Karty dotyczce karalno)ci s rwnie( niezb+dnym dokumentem, ktry nale(y zo(y2 w przypadku stara4 o wpis na list+ radcw prawnyc1 czy adwokatw% 7 przypadku kandydatw na urz+dnikw pa4stwowyc1 same urz+dy wyst+puj o odpowiednie dane do Krajowego Aejestru Karnego% -atarcie skazania w przypadku skazania na kar+ pozbawienia wolno)ci lub na kar+ .@ lat pozbawienia wolno)ci nast+puje z mocy prawa z upywem "? lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania% 7 przypadku kary pozbawienia wolno)ci, je(eli nie przekracza 5 lat, sd mo(e na wniosek skazanego zarzdzi2 zatarcie ju( po upywie @ lat od wykonania darowania lub przedawnienia jej wykonania% 7arunkiem bezwzgl+dnym jest jednak to, aby w tym okresie skazany przestrzega porzdku prawnego% 7 razie skazania na kar+ do(ywotniego pozbawienia wolno)ci zatarcie nast+puje z mocy prawa z upywem "? lat wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania% 3e(eli sprawca czynu zabronionego przez ustaw+ karn by skazany na grzywn+ albo kar+ ograniczenia wolno)ci, zatarcie skazania nast+puje z mocy prawa z upywem @ lat od wykonania lub darowania kary albo przedawnienia jej wykonania% ;kazany mo(e zgosi2 do sdu wniosek o zatarcie skazania po upywie 5 lat od wykonania darowania albo przedawnienia wykonania kary% 7 przypadku odstpienia od wymierzenia kary zatarcie skazania nast+puje z mocy prawa z upywem roku od wydania prawomocnego orzeczenia% 3e(eli orzeczono )rodek karny, zatarcie skazania nie mo(e nastpi2 przed jego wykonaniem darowaniem albo przedawnieniem wykonania% 7 przypadku gdy na sprawcy ci( dwa lub wi+cej skaza4 nie pozostajcyc1 w zbiegu przest+pstw, jak rwnie( je)li skazany po rozpocz+ciu lecz po upywie okresu wymagajcego do zatarcia skazania ponownie popeni przest+pstwo, dopuszczalne jest tylko zatarcie wszystkic1 skaza4% -atarcie skazania musi doprowadzi2 do penego wykre)lenia przest+pstwa z karty karnej skazanego% :ie jest dopuszczalne wykre)lanie skaza4 na raty tylko w stosunku do niektryc1 zamieszczonyc1 w karcie karnej czynw% :ie mo(e by2 sytuacji, gdy zaciera si+ jedno skazanie, a inne pozostaj8 zasada ta dotyczy zarwno zatar2 i skazania z mocy prawa jak i tyc1 dokonywanyc1 na wniosek skazanego% -atarcie skazania mo(e nastpi2 tak(e wskutek zmiany ustawodawstwa, gdy wedug nowej ustawy czyn nie jest ju( zabroniony pod grob kary, oraz w wypadku pomy)lnego upywu okresu prby, na ktr warunkowo zawieszono kar+ pozbawienia wolno)ci, oraz dodatkowo ! miesi+cy% 9?, Ebolicja 3ednorazowe uc1ylenie karalno)ci dokonanego czynu zabronionego poprzez wydanie aktu prawnego zakazujcego wszcz+cia post+powania karnego w przedmiocie tego czynu lub nakazujcego jego umorzenie% Emnestia dotyczy kary orzeczonej, a abolicja stanowi przeszkod+ do jej orzeczenia% 7yr(nia si+ dwa rodzaje abolicji: bezwarunkow i warunkow% Ebolicja bezwarunkowa powoduje natyc1miastowe uc1ylenie karalno)ci od momentu wej)cia w (ycie aktu abolicyjnego% Ebolicja warunkowa natomiast uzale(nia uc1ylenie karalno)ci od spenienia okre)lonyc1 przesanek% Gypowym obwarowaniem abolicji jest opatrzenie jej klauzul denuncjacyjn% 9", Emnestia Emnestia & jednorazowe darowanie lub zagodzenie prawomocnie orzeczonyc1 kar lub )rodkw karnyc1 za popenione przest+pstwa lub wykroczenia okre)lonego rodzaju poprzez wydanie aktu prawnego% 7 odr(nieniu od uaskawienia amnestia ma c1arakter zbiorowy, co wynika z istoty ustawy jako aktu generalnego i abstrakcyjnego% 9., ;dowy wymiar kary -asady sdowego (s+dziowskiego, wymiaru kary i )rodkw karnyc1% sdowy wymiar kary & orzeczenie kary przez sd konkretnemu sprawcy w konkretnej sprawie karnej8 ustawowy wymiar kary & granice kary, ktre zakre)la ustawa, wynikajce z przepisu dot% tego przest+pstwa, ale i z innyc1, np% o recydywie8 zasady sdowego wymiaru kary & dot% kar i )rodkw karnyc18 zasady o c1arakterze oglno prawnym (jak zasada rwno)ci wobec prawa,8 zasada swobodnego uznania s+dziowskiego w ramac1 ustawy X wynika z art% @5 < " kk, ale nie oznacza to penej dowolno)ci, gdy( s+dzia zwizany jest ustawowym wymiarem kary, oraz ustawowymi dyrektywami% znacza to, (e s+dzia ma margines swobody w podejmowaniu decyzji w konkretnym przypadku, dlatego ustawodawca nie mo(e zbyt wsko zakre)la2 ram kary, by zac1owa2 t swobod+8 zasada indywidualizacji kary X wynika z art% @@ kk X okoliczno)ci obci(ajce jak i agodzce majce zastosowanie do danego sprawcy, nie s przenoszalne na innyc1 sprawcw8 szersze rozumienie tej zasady kadzie nacisk na dostosowanie kary do konkretnego sprawcy, jego motyww, sposobu dziaania, podatno)ci na oddziaywanie prewencyjne kary X nacisk na prewencje indywidualn8 "% zasada oznaczono)ci kary X kara musi by2 oznaczona co do rodzaju i wysoko)ci, niedopuszczalne s tzw% wyroki nieoznaczone (np% wi+zienie na .'9 lat,8 /yrektywy oglne to bardziej sprecyzowane wskazwki, jakimi powinien kierowa2 si+ s+dzia8 mo(na je podzieli2 na: .% dyrektywy oglne X przede wszystkim w art% @5 < " kk i w art% 5 kk: "% 1umanitaryzm kary .% stopie4 winy sprawcy8 5% stopie4 szkodliwo)ci spoecznej czynu8 9% cele zapobiegawcze i wyc1owawcze w stosunku do skazanego (prewencja indywidualna,8 @% potrzeby w zakresie ksztatowania )wiadomo)ci prawnej spoecze4stwa (prewencja oglna,8 5% dyrektywy szczeglne8 ", /yrektywa 1umanitaryzmu kary ' najwa(niejsza z dyrektyw (art% 5 kk, & kara nie mo(e narusza2 godno)ci czowieka, nie mo(e by2 nie1umanitarna X znaczenie tej zasady jest wi+ksze dla ustawodawcy, gdy( przyjmuje si+ wewn+trzn niesprzeczno)2 kk, dlatego w zwykej sytuacji wymierzenie nawet maD wysoko)ci kary nie jest nie1umanitarne8 ., /yrektywa stopnia winy ' art% @5 < " & dolegliwo)2 kary nie mo(e przekracza2 stopnia winy X stopie4 winy wyznacza wi+c grny puap kary X stopie4 winy wg szkoy klasycznej mia zapobiega2 wymierzeniu kary zbyt surowej, ale i zbyt agodnej X uregulowanie w kk z "##$ odnosi si+ tylko do zaostrzenia kary8 5,;topie4 szkodliwo)ci spoecznej czynu drugie kryterium z art% @5 < " kk X ma dziaa2 w obie strony & przeciwko zbytniemu zaostrzeniu jak i zbytniemu zagodzeniu kary X wraz z kryterium stopnia winy okre)la si+ te . kryteria jako Bsprawiedliwo)cioweC8 ustalenie stopnia spoecznej szkodliwo)ci X kryteria w art% ""@ < 5 kk8 ustalenie stopnia winy X brak kryteriw X art% " < 5 czy inne konkretyzujce zasad+ winy dot% problematyki istnienia kary, a nie jej stopniowania, a istniejce nakazy agodniejszego lub surowszego traktowania odwouj si+ jedynie do okoliczno)ci podmiotowyc1 (motywacja, cel dziaania, umy)lno)2 i jej rodzaj lub nieumy)lno)2 i jej rodzaj, szczeglna sytuacja motywacyjna, dziaanie pod wpywem nacisku psyc1icznego,% 7ydaje si+ jednak, (e nale(y rwnie( uwzgl+dni2 pewne elementy przedmiotowe, gdy( jest r(nica pomi+dzy umy)lno)ci katastro0y kolejowej czcej si+ ze stratami w ludziac1 czy ze stratami majtkowymi8 kategoria winy i spoecznej szkodliwo)ci posuguj si+ czasem podobnymi kryteriami, ale ocenianymi z r(nyc1 punktw widzenia (np% sposb okrutny,8 wina z art% @5 < " kk nie pokrywa si+ z poj+ciem winy jako podstawy odpowiedzialno)ci karnej z art% " < 5 kk8 9, Prewencja generalna i indywidualna% prewencja generalna (oglna, & ksztatowanie )wiadomo)ci prawnej spoecze4stwa przez okre)lony wymiar kary8 9% odstraszanie tyc1 osb, ktryc1 nie powstrzymuj od popenienia przest+pstw inne czynniki, przy czym najwa(niejsze jest poczucie nieuc1ronno)ci kary8 @% utwierdzanie prawidowyc1 postaw wobec prawa8 prewencja indywidualna (szczeglna, & cele zapobiegawcze i wyc1owawcze, ktre kara ma wywoa2 w stosunku do skazanego8 odstraszenie sprawcy ' poprzez stosowanie kary surowej co do jej rodzaju i wymiaru, oraz u)wiadomienie skazanemu nieopacalno)ci przest+pstwa8

uniemo(liwienie popeniania przest+pstw & to gwnie kara pozbawienia wolno)ci oraz niektre inne kary dodatkowe, jak zakaz prowadzenia pojazdw, wykonywania zawodu8 wyc1owanie (resocjalizacja, skazanego & prcz uksztatowania osobowo)ci sprawcy, te( rezultaty dodatkowe, jak podniesienie poziomu wyksztacenia, nauczenie si+ zawodu, co razem ma umo(liwi2 skazanemu poprawne 0unkcjonowanie w spoecze4stwie8 w praktyce rezultaty cz+sto odmienne, g% przez resocjalizacj+ w warunkac1 wi+ziennyc1, demoralizacj+ i degradacj+ psyc1iczn jednostki umieszczonej w wi+zieniu8

/yrektywa pierwsze4stwa kar wolno)ciowyc1 art% @* < " kk & gdy jest mo(liwo)2 wyboru kary, a zastosowanie kary pozbawienia wolno)ci wymaga uzasadnienia8 kk nie wylicza celw kary eDpressis Herbis, a jedynie wymienia je w stosunku do prewencji indywidualnej w art% @5 < " (Bcele zapobiegawcze i wyc1owawczeC,, ale z caoksztatu dyrektyw wynikaj cele sprawiedliwo)ciowe, wyc1owawcze, poprawcze, edukacyjne w sensie generalnym8 7ymiar kary nieletnim i modocianym odmienna 1ierarc1ia dyrektyw & najwa(niejsza prewencja indywidualna, czyli wyc1owanie skazanego (art% @9 < " kk,8 7ymiar grzywny art% 55 < 5 kk X przy ustalaniu wysoko)ci stawki dziennej sd bierze pod uwag+ doc1ody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majtkowe i mo(liwo)ci zarobkowe8 art% @* < . kk X zakaz orzekania grzywny, je(eli doc1ody sprawcy, jego stosunki majtkowe lub mo(liwo)ci zarobkowe uzasadniaj przekonanie, (e sprawca grzywny nie ui)ci i nie b+dzie jej mo(na )cign2 w drodze egzekucji8 /yrektywy szczegowe art% @5 < . i 5 kk X s one rozwini+ciem dyrektyw oglnyc1, ale niektre maj c1arakter samodzielny (uwzgl+dnienie 0aktw sprzed i po przest+pstwie & sposb (ycia, zac1owanie 95, -asady wymiaru kary Ert% @5% < "% ;d wymierza kar+ wedug swojego uznania, w granicac1 przewidzianyc1 przez ustaw+, baczc, by jej dolegliwo)2 nie przekraczaa stopnia winy, uwzgl+dniajc stopie4 spoecznej szkodliwo)ci czynu oraz biorc pod uwag+ cele zapobiegawcze i wyc1owawcze, ktre ma osign2 w stosunku do skazanego, a tak(e potrzeby w zakresie ksztatowania )wiadomo)ci prawnej spoecze4stwa% < .% 7ymierzajc kar+, sd uwzgl+dnia w szczeglno)ci motywacj+ i sposb zac1owania si+ sprawcy, popenienie przest+pstwa wsplnie z nieletnim, rodzaj i stopie4 naruszenia ci(cyc1 na sprawcy obowizkw, rodzaj i rozmiar ujemnyc1 nast+pstw przest+pstwa, wa)ciwo)ci i warunki osobiste sprawcy, sposb (ycia przed popenieniem przest+pstwa i zac1owanie si+ po jego popenieniu, a zwaszcza staranie o naprawienie szkody lub zado)2uczynienie w innej 0ormie spoecznemu poczuciu sprawiedliwo)ci, a tak(e zac1owanie si+ pokrzywdzonego% < 5% 7ymierzajc kar+ sd bierze tak(e pod uwag+ pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji pomi+dzy pokrzywdzonym a sprawc albo ugod+ pomi+dzy nimi osigni+t w post+powaniu przed sdem lub prokuratorem% Ert% @9% < "% 7ymierzajc kar+ nieletniemu albo modocianemu, sd kieruje si+ przede wszystkim tym, aby sprawc+ wyc1owa2% < .% 7obec sprawcy, ktry w czasie popenienia przest+pstwa nie uko4czy "* lat, nie orzeka si+ kary do(ywotniego pozbawienia wolno)ci% Ert% @@% koliczno)ci wpywajce na wymiar kary uwzgl+dnia si+ tylko co do osoby, ktrej dotycz% Ert% @!% Przepisy art% @5, art% @9 < " oraz art% @@ stosuje si+ odpowiednio do orzekania innyc1 )rodkw przewidzianyc1 w tym kodeksie% Ert% @$% < "% 3e(eli zac1odzi kilka niezale(nyc1 od siebie podstaw do nadzwyczajnego zagodzenia albo obostrzenia kary, sd mo(e tylko jeden raz kar+ nadzwyczajnie zagodzi2 albo obostrzy2, biorc pod uwag+ cznie zbiegajce si+ podstawy agodzenia albo obostrzenia% < .% 3e(eli zbiegaj si+ podstawy nadzwyczajnego zagodzenia i obostrzenia, sd mo(e zastosowa2 nadzwyczajne zagodzenie albo obostrzenie kary% Ert% @$a% < "% ;kazujc za wyst+pek o c1arakterze c1uliga4skim, sd wymierza kar+ przewidzian za przypisane sprawcy przest+pstwo w wysoko)ci nie ni(szej od dolnej granicy ustawowego zagro(enia zwi+kszonego o poow+% < .% 7 wypadku okre)lonym w < " sd orzeka nawizk+ na rzecz pokrzywdzonego, c1yba (e orzeka obowizek naprawienia szkody lub nawizk+ na podstawie art% 9!% 3e(eli pokrzywdzony nie zosta ustalony, sd mo(e orzec nawizk+ na rzecz instytucji, stowarzyszenia, 0undacji lub organizacji spoecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Finistra ;prawiedliwo)ci, ktrej podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spenianie )wiadcze4 na okre)lony cel spoeczny, bezpo)rednio zwizany z oc1ron dobra naruszonego lub zagro(onego przest+pstwem, za ktre skazano sprawc+, z przeznaczeniem na ten cel% B< .% 7 wypadku okre)lonym w < " sd orzeka nawizk+ na rzecz pokrzywdzonego, c1yba (e orzeka obowizek naprawienia szkody, zado)2uczynienia za doznan krzywd+ lub nawizk+ na podstawie art% 9!% 3e(eli pokrzywdzony nie zosta ustalony, sd mo(e orzec nawizk+ na rzecz instytucji, stowarzyszenia, 0undacji lub organizacji spoecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Finistra ;prawiedliwo)ci, ktrej podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spenianie )wiadcze4 na okre)lony cel spoeczny, bezpo)rednio zwizany z oc1ron dobra naruszonego lub zagro(onego przest+pstwem, za ktre skazano sprawc+, z przeznaczeniem na ten cel%P ' przepis art% @$a < . w brzmieniu obowizujcym od dnia * czerwca .?"? roku% Ert% @*% < "% 3e(eli ustawa przewiduje mo(liwo)2 wyboru rodzaju kary, sd orzeka kar+ pozbawienia wolno)ci bez warunkowego zawieszenia jej wykonania tylko wtedy, gdy inna kara lub )rodek karny nie mo(e speni2 celw kary% < .% Srzywny nie orzeka si+, je(eli doc1ody sprawcy, jego stosunki majtkowe lub mo(liwo)ci zarobkowe uzasadniaj przekonanie, (e sprawca grzywny nie ui)ci i nie b+dzie jej mo(na )cign2 w drodze egzekucji% B< .a% Kary ograniczenia wolno)ci zwizanej z obowizkiem, o ktrym mowa w art% 5@ < ", nie orzeka si+, je(eli stan zdrowia oskar(onego lub jego wa)ciwo)ci i warunki osobiste uzasadniaj przekonanie, (e oskar(ony nie wykona tego obowizku%P ' przepis art% @* < .a w brzmieniu obowizujcym od dnia * czerwca .?"? roku% < 5% 3e(eli przest+pstwo jest zagro(one kar pozbawienia wolno)ci nie przekraczajc @ lat, sd mo(e orzec zamiast kary pozbawienia wolno)ci grzywn+ albo kar+ ograniczenia wolno)ci, w szczeglno)ci je(eli orzeka rwnocze)nie )rodek karny% B< 5% 3e(eli przest+pstwo jest zagro(one kar pozbawienia wolno)ci nieprzekraczajc @ lat, sd mo(e orzec zamiast kary pozbawienia wolno)ci grzywn+ albo kar+ ograniczenia wolno)ci do lat ., w szczeglno)ci je(eli orzeka rwnocze)nie )rodek karny8 kar+ ograniczenia wolno)ci wymierza si+ w miesicac1 i latac1%P ' przepis art% @* < 5 w brzmieniu obowizujcym od dnia * czerwca .?"? roku% < 9% Przepisu < 5 nie stosuje si+ do sprawcy wyst+pku umy)lnego, ktry by uprzednio skazany na kar+ pozbawienia wolno)ci na czas nie krtszy ni( ! miesi+cy bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, oraz do sprawcy wyst+pku o c1arakterze c1uliga4skim% B< 9% Przepisu < 5 nie stosuje si+ do sprawcy wyst+pku o c1arakterze c1uliga4skim%P ' przepis art% @* < 9 w brzmieniu obowizujcym od dnia * czerwca .?"? roku% Ert% @#% < "% 3e(eli przest+pstwo jest zagro(one kar pozbawienia wolno)ci nieprzekraczajc 5 lat albo alternatywnie karami wymienionymi w art% 5. pkt "'5 i spoeczna szkodliwo)2 czynu nie jest znaczna, sd mo(e odstpi2 od wymierzenia kary, je(eli orzeka rwnocze)nie )rodek karny, a cele kary zostan przez ten )rodek spenione% < .% Przepisu < " nie stosuje si+ do sprawcy wyst+pku o c1arakterze c1uliga4skim% BErt% @#% < "% 3e(eli przest+pstwo jest zagro(one kar pozbawienia wolno)ci nieprzekraczajc 5 lat albo kar agodniejszego rodzaju i spoeczna szkodliwo)2 czynu nie jest znaczna, sd mo(e odstpi2 od wymierzenia kary, je(eli orzeka rwnocze)nie )rodek karny, a cele kary zostan przez ten )rodek spenione% < .% Przepisu < " nie stosuje si+ do sprawcy wyst+pku o c1arakterze c1uliga4skim%P ' przepis art% @# w brzmieniu obowizujcym od dnia * czerwca .?"? roku% Ert% !?% < "% ;d mo(e zastosowa2 nadzwyczajne zagodzenie kary w wypadkac1 przewidzianyc1 w ustawie oraz w stosunku do modocianego, je(eli przemawiaj za tym wzgl+dy okre)lone w art% @9 < "% < .% ;d mo(e rwnie( zastosowa2 nadzwyczajne zagodzenie kary w szczeglnie uzasadnionyc1 wypadkac1, kiedy nawet najni(sza kara przewidziana za przest+pstwo byaby niewspmiernie surowa, w szczeglno)ci: ", je(eli pokrzywdzony pojedna si+ ze sprawc, szkoda zostaa naprawiona albo pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposb naprawienia szkody, ., ze wzgl+du na postaw+ sprawcy, zwaszcza gdy czyni starania o naprawienie szkody lub o jej zapobie(enie, 5, je(eli sprawca przest+pstwa nieumy)lnego lub jego najbli(szy ponis powa(ny uszczerbek w zwizku z popenionym przest+pstwem% < 5% ;d stosuje nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet mo(e warunkowo zawiesi2 jej wykonanie w stosunku do sprawcy wspdziaajcego z innymi osobami w popenieniu przest+pstwa, je(eli ujawni on wobec organu powoanego do )cigania przest+pstw in0ormacje dotyczce osb uczestniczcyc1 w popenieniu przest+pstwa oraz istotne okoliczno)ci jego popenienia% < 9% :a wniosek prokuratora sd mo(e zastosowa2 nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet warunkowo zawiesi2 jej wykonanie w stosunku do sprawcy przest+pstwa, ktry, niezale(nie od wyja)nie4 zo(onyc1 w swojej sprawie, ujawni przed organem )cigania i przedstawi istotne okoliczno)ci, nieznane dotyc1czas temu organowi, przest+pstwa zagro(onego kar powy(ej @ lat pozbawienia wolno)ci% < @% 7 wypadkac1 okre)lonyc1 w < 5 i 9 sd wymierzajc kar+ pozbawienia wolno)ci do lat @ mo(e warunkowo zawiesi2 jej wykonanie na okres prby wynoszcy do "? lat, je(eli uzna, (e pomimo niewykonania kary sprawca nie popeni ponownie przest+pstwa8 przepisy art% $"'$! stosuje si+ odpowiednio% < !% :adzwyczajne zagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poni(ej dolnej granicy ustawowego zagro(enia albo kary agodniejszego rodzaju wedug nast+pujcyc1 zasad: ", je(eli czyn stanowi zbrodni+, sd wymierza kar+ pozbawienia wolno)ci nie ni(sz od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagro(enia, ., je(eli czyn stanowi wyst+pek, przy czym doln granic ustawowego zagro(enia jest kara pozbawienia wolno)ci nie ni(sza od roku, sd wymierza grzywn+, kar+ ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci, 5, je(eli czyn stanowi wyst+pek, przy czym doln granic ustawowego zagro(enia jest kara pozbawienia wolno)ci ni(sza od roku, sd wymierza grzywn+ albo kar+ ograniczenia wolno)ci% B< !% :adzwyczajne zagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poni(ej dolnej granicy ustawowego zagro(enia albo kary agodniejszego rodzaju wedug nast+pujcyc1 zasad: ", je(eli czyn stanowi zbrodni+ zagro(on co najmniej kar .@ lat pozbawienia wolno)ci, sd wymierza kar+ pozbawienia wolno)ci nie ni(sz od * lat, ., je(eli czyn stanowi inn zbrodni+, sd wymierza kar+ pozbawienia wolno)ci nie ni(sz od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagro(enia, 5, je(eli czyn stanowi wyst+pek, przy czym doln granic ustawowego zagro(enia jest kara pozbawienia wolno)ci nie ni(sza od roku, sd wymierza grzywn+, kar+ ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci,

9, je(eli czyn stanowi wyst+pek, przy czym doln granic ustawowego zagro(enia jest kara pozbawienia wolno)ci ni(sza od roku, sd wymierza grzywn+ albo kar+ ograniczenia wolno)ci%P ' przepis art% !? < ! w brzmieniu obowizujcym od dnia * czerwca .?"? roku% < $% 3e(eli czyn zagro(ony jest alternatywnie karami wymienionymi w art% 5. pkt "'5, nadzwyczajne zagodzenie kary polega na odstpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu )rodka karnego wymienionego w art% 5# pkt .'*8 przepisu art% !" < . nie stosuje si+% Ert% !"% < "% ;d mo(e odstpi2 od wymierzenia kary w wypadkac1 przewidzianyc1 w ustawie oraz w wypadku okre)lonym w art% !? < 5, zwaszcza gdy rola sprawcy w popenieniu przest+pstwa bya podrz+dna, a przekazane in0ormacje przyczyniy si+ do zapobie(enia popenieniu innego przest+pstwa% < .% dst+pujc od wymierzenia kary, sd mo(e rwnie( odstpi2 od wymierzenia )rodka karnego, c1ocia(by jego orzeczenie byo obowizkowe% Ert% !.% rzekajc kar+ pozbawienia wolno)ci, sd mo(e okre)li2 rodzaj i typ zakadu karnego, w ktrym skazany ma odbywa2 kar+, a tak(e orzec system terapeutyczny jej wykonania% Ert% !5% < "% :a poczet orzeczonej kary zalicza si+ okres rzeczywistego pozbawienia wolno)ci w sprawie, zaokrglajc do penego dnia, przy czym jeden dzie4 rzeczywistego pozbawienia wolno)ci rwna si+ jednemu dniowi kary pozbawienia wolno)ci, dwm dniom kary ograniczenia wolno)ci lub dwm dziennym stawkom grzywny% < .% :a poczet orzeczonyc1 )rodkw karnyc1, o ktryc1 mowa w art% 5# pkt .'5, zalicza si+ okres rzeczywistego stosowania odpowiadajcyc1 im rodzajowo )rodkw zapobiegawczyc1, wymienionyc1 w art% .$@ .$! Kodeksu post+powania karnego% 99, :adzwyczajne zagodzenie kary :adzwyczajne zagodzenie kary ' zgodnie z art% !? par% ! KK nadzwyczajne zagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poni(ej dolnej granicy ustawowego zagro(enia przewidzianego w sankcji za dane przest+pstwo albo kary agodniejszej rodzajowo wedug nast+pujcyc1 zasad: a, je(eli czyn stanowi zbrodni+, sd wymierza kar+ pozbawienia wolno)ci nie ni(sz od "Q5 dolnej granicy ustawowego zagro(enia (w przypadku przest+pstwa zabjstwa z art% "9* KK ' ktre jest zaliczane do kategorii zbrodni ' dolna granica ustawowego zagro(enia wynosi * lat pozbawienia wolno)ci, za) po nadzwyczajnym zagodzeniu kary b+dzie wynosi2 . lata i * miesi+cy,8 b, je(eli czyn stanowi wyst+pek, przy czym doln granic ustawowego zagro(enia jest kara pozbawienia wolno)ci nie ni(sza od roku, sd wymierza grzywn+, kar+ ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci (w przypadku przest+pstwa polegajcego na dokonaniu czynno)ci seksualnej z osob maoletni poni(ej "@ roku (ycia z art% .?? KK ' ktre jest zaliczone do kategorii wy(ej wskazanego wyst+pku ' dolna granica ustawowego zagro(enia wynosi " rok pozbawienia wolno)ci, za) po nadzwyczajnym zagodzeniu kary b+dzie wynosi2 " miesic, bd te( sd b+dzie mg orzec kar+ agodniejszego rodzaju w postaci grzywny lub kary ograniczenia wolno)ci,8 c, je(eli czyn stanowi wyst+pek, przy czym doln granic ustawowego zagro(enia jest kara pozbawienia wolno)ci ni(sza od roku, sd wymierza grzywn+ albo kar+ ograniczenia wolno)ci (w przypadku przest+pstwa przygotowania do 0aszowania pieni+dzy z art% 5"? par% 9 KK ' ktre jest zaliczone do kategorii wy(ej wskazanego wyst+pku ' dolna granica ustawowego zagro(enia wynosi jest ni(sza od roku pozbawienia wolno)ci, za) po nadzwyczajnym zagodzeniu kary, sd b+dzie mg orzec jedynie kar+ agodniejszego rodzaju w postaci grzywny lub kary ograniczenia wolno)ci,8 d, je(eli czyn zagro(ony jest alternatywnie karami: grzywny, ograniczenia wolno)ci i pozbawienia wolno)ci, nadzwyczajne zagodzenie kary polega na odstpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu )rodka karnego wymienionego w art% 5# pkt% .'*: zakaz zajmowania okre)lonego stanowiska, wykonywania okre)lonego zawodu lub prowadzenia okre)lonej dziaalno)ci gospodarczej8 zakaz prowadzenia pojazdw8 przepadek8 obowizek naprawienia szkody8 nawizka8 )wiadczenie pieni+(ne8 podanie wyroku do publicznej wiadomo)ci8 Podstawy nadzwyczajnego zagodzenia kary LedytujM becnie obowizujcy kodeks karny nie zawiera wyczerpujcego katalogu podstaw do 0akultatywnego zastosowania tej instytucji% ;d mo(e nadzwyczajnie zagodzi2 kar+: wobec nieletniego sprawcy przest+pstwa, ktry odpowiada na podstawie przepisw kodeksu karnego wobec sprawcy, ktry jedynie usiowa w sposb nieudolny dokona2 przest+pstwa wobec sprawcy, ktry wyrazi czynny (al bezskuteczny wobec pomocnika do popenienia czynu zabronionego wobec wspsprawcy, pomocnika lub pod(egacza, ktrego nie dotyczy okoliczno)2 osobista stanowica znami+ czynu zabronionego wobec pomocnika lub pod(egacza do czynu, ktrego nawet nie usiowano dokona2 wobec pomocnika lub pod(egacza, ktrzy dobrowolnie lecz bezskutecznie usiowali zapobiec dokonaniu czynu zabronionego wobec sprawcy, ktry przekroczy granice obrony koniecznej wobec sprawcy, ktry przekroczy granice stanu wy(szej konieczno)ci wobec sprawcy, ktry pozostaje w nieusprawiedliwionym b+dzie co do kontratypu wobec sprawcy, ktry pozostaje w nieusprawiedliwionym b+dzie co do bezprawno)ci wasnego czynu wobec sprawcy, dziaajcego w warunkac1 ograniczonej poczytalno)ci wobec sprawcy modocianego, je(eli przemawiaj za tym wzgl+dy wyc1owawcze wobec sprawcy, ktry pojedna si+ z pokrzywdzonym, szkoda zostaa naprawiona albo obaj uzgodnili sposb jej naprawienia je(eli przemawia za tym postawa sprawcy, zwaszcza gdy czyni on starania o naprawienie szkody lub jej zapobie(enie je(eli sprawca przest+pstwa nieumy)lnego lub jego najbli(szy ponis powa(ny uszczerbek w zwizku z popenionym przest+pstwem wobec sprawcy przest+pstwa, ktry niezale(nie od wyja)nie4 w swojej sprawie, ujawni przed organami )cigania i przedstawi istotne okoliczno)ci, nieznane dotyc1czas temu organowi, przest+pstwa zagro(onego kar powy(ej @ lat pozbawienia wolno)ci, je(eli zac1odzi inny szczeglnie uzasadniony wypadek, kiedy nawet najni(sza kara przewidziana za dane przest+pstwo byaby niewspmiernie surowa% ;d musi wymierzy2 kar+ nadzwyczajnie zagodzon: wobec nieletniego sprawcy czynu karalnego, ktry odpowiada na podstawie ustawy o post+powaniu w sprawac1 nieletnic1, w c1wili orzekania uko4czy "* lat, za) stosowanie wobec niego )rodka poprawczego nie byoby ju( celowe wobec nieletniego sprawcy czynu karalnego, ktry odpowiada na podstawie ustawy o post+powaniu w sprawac1 nieletnic1, uko4czy "* lat przed rozpocz+ciem wykonywania )rodka poprawczego, ktrego jego stosowanie nie byoby ju( celowe wobec sprawcy wspdziaajcego z innymi osobami w popenieniu przest+pstwa, je(eli ujawni on wobec organu powoanego do )cigania przest+pstw in0ormacje dotyczce osb uczestniczcyc1 w popenieniu przest+pstwa oraz istotne okoliczno)ci jego popenienia (niezale(nie od stanu wiedzy organu o tym przest+pstwie,% 9@, :adzwyczajne obostrzenie kary obostrzenie kary to instytucja prawa karnego materialnego polegajca na wymierzeniu kary powy(ej grnej granicy zagro(enia przewidzianego w sankcji za dane przest+pstwo, 7 przeciwie4stwie do nadzwyczajnego zagodzenia kary Kodeks karny przewiduje wyczerpujcy katalog sytuacji, w ktryc1 sd mo(e lub musi zastosowa2 nadzwyczajne obostrzenie kary: "% sprawca przest+pstwa popeni je w warunkac1 recydywy specjalnej lub multirecydywy, .% sprawca z popeniania przest+pstw uczyni sobie stae rdo doc1odu, 5% sprawca popeni przest+pstwo dziaajc w zorganizowanej grupie albo zwizku majcym na celu popenianie przest+pstw, 9% sprawca popeni cig przest+pstw, @% sprawca wypadku drogowego by w stanie nietrzewo)ci lub pod wpywem )rodka odurzajcego lub uciek z miejsca zdarzenia (ten ostatni wypadek jest przez niektryc1 autorw uwa(any nie za nadzwyczajne obostrzenie kary, ale wr+cz za oddzielny (kwali0ikowany, typ czynu zabronionego,% 9!, Przest+pstwa przeciwko (yciu i zdrowiu czowieka Ert% "9*% < "% Kto zabija czowieka, podlega karze pozbawienia wolno)ci na czas nie krtszy od lat *, karze .@ lat pozbawienia wolno)ci albo karze do(ywotniego pozbawienia wolno)ci% < .% Kto zabija czowieka: ", ze szczeglnym okrucie4stwem, ., w zwizku z wzi+ciem zakadnika, zgwaceniem albo rozbojem, 5, w wyniku motywacji zasugujcej na szczeglne pot+pienie% 9, z u(yciem broni palnej lub materiaw wybuc1owyc1, podlega karze .@ lat pozbawienia wolno)ci albo karze do(ywotniego pozbawienia wolno)ci% < 5% Karze okre)lonej w < . podlega, kto jednym czynem zabija wi+cej ni( jedn osob+ lub by wcze)niej prawomocnie skazany za zabjstwo% < 9% Kto zabija czowieka pod wpywem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okoliczno)ciami, podlega karze pozbawienia wolno)ci od roku do lat "?% Ert% "9#% Fatka, ktra zabija dziecko w okresie porodu pod wpywem jego przebiegu, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% Ert% "@?% < "% Kto zabija czowieka na jego (danie i pod wpywem wspczucia dla niego, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < .% 7 wyjtkowyc1 wypadkac1 sd mo(e zastosowa2 nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet odstpi2 od jej wymierzenia% Ert% "@"% Kto namow lub przez udzielenie pomocy doprowadza czowieka do targni+cia si+ na wasne (ycie, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% Ert% "@.% < "% Kto za zgod kobiety przerywa jej ci(+ z naruszeniem przepisw ustawy, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < .% Gej samej karze podlega, kto udziela kobiecie ci+(arnej pomocy w przerwaniu ci(y z naruszeniem przepisw ustawy lub j do tego nakania% < 5% Kto dopuszcza si+ czynu okre)lonego w < " lub ., gdy dziecko pocz+te osign+o zdolno)2 do samodzielnego (ycia poza organizmem kobiety ci+(arnej, podlega karze pozbawienia wolno)ci od ! miesi+cy do lat *% Ert% "@5% < "% Kto stosujc przemoc wobec kobiety ci+(arnej lub w inny sposb bez jej zgody przerywa ci(+ albo przemoc, grob bezprawn lub podst+pem doprowadza kobiet+ ci+(arn do przerwania ci(y,

podlega karze pozbawienia wolno)ci od ! miesi+cy do lat *% < .% Kto dopuszcza si+ czynu okre)lonego w < ", gdy dziecko pocz+te osign+o zdolno)2 do samodzielnego (ycia poza organizmem kobiety ci+(arnej, podlega karze pozbawienia wolno)ci od roku do lat "?% Ert% "@9% < "% 3e(eli nast+pstwem czynu okre)lonego w art% "@. < " lub . jest )mier2 kobiety ci+(arnej, sprawca podlega karze pozbawienia wolno)ci od roku do lat "?% < .% 3e(eli nast+pstwem czynu okre)lonego w art% "@. < 5 lub w art% "@5 jest )mier2 kobiety ci+(arnej, sprawca podlega karze pozbawienia wolno)ci od lat . do ".% Ert% "@@% Kto nieumy)lnie powoduje )mier2 czowieka, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% Ert% "@!% < "% Kto powoduje ci+(ki uszczerbek na zdrowiu w postaci: ", pozbawienia czowieka wzroku, suc1u, mowy, zdolno)ci podzenia, ., innego ci+(kiego kalectwa, ci+(kiej c1oroby nieuleczalnej lub dugotrwaej, c1oroby realnie zagra(ajcej (yciu, trwaej c1oroby psyc1icznej, cakowitej albo znacznej trwaej niezdolno)ci do pracy w zawodzie lub trwaego, istotnego zeszpecenia lub znieksztacenia ciaa, podlega karze pozbawienia wolno)ci od roku do lat "?% < .% 3e(eli sprawca dziaa nieumy)lnie, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < 5% 3e(eli nast+pstwem czynu okre)lonego w < " jest )mier2 czowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolno)ci od lat . do ".% Ert% "@$% < "% Kto powoduje naruszenie czynno)ci narzdu ciaa lub rozstrj zdrowia, inny ni( okre)lony w art% "@! < ", podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < .% Kto powoduje naruszenie czynno)ci narzdu ciaa lub rozstrj zdrowia trwajcy nie du(ej ni( $ dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do lat .% < 5% 3e(eli sprawca czynu okre)lonego w < " lub . dziaa nieumy)lnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do roku% < 9% _ciganie przest+pstwa okre)lonego w < . lub 5, je(eli naruszenie czynno)ci narzdu ciaa lub rozstrj zdrowia nie trwa du(ej ni( $ dni, odbywa si+ z oskar(enia prywatnego% < @% 3e(eli naruszenie czynno)ci narzdu ciaa lub rozstrj zdrowia trwa du(ej ni( $ dni, a pokrzywdzonym jest osoba najbli(sza, )ciganie przest+pstwa okre)lonego w < 5 nast+puje na jej wniosek% Ert% "@$a% < "% Kto powoduje uszkodzenie ciaa dziecka pocz+tego lub rozstrj zdrowia zagra(ajcy jego (yciu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do lat .% < .% :ie popenia przest+pstwa lekarz, je(eli uszkodzenie ciaa lub rozstrj zdrowia dziecka pocz+tego s nast+pstwem dziaa4 leczniczyc1, koniecznyc1 dla uc1ylenia niebezpiecze4stwa gro(cego zdrowiu lub (yciu kobiety ci+(arnej albo dziecka pocz+tego% < 5% :ie podlega karze matka dziecka pocz+tego, ktra dopuszcza si+ czynu okre)lonego w < "% Ert% "@*% < "% Kto bierze udzia w bjce lub pobiciu, w ktrym nara(a si+ czowieka na bezpo)rednie niebezpiecze4stwo utraty (ycia albo nastpienie skutku okre)lonego w art% "@! < " lub w art% "@$ < ", podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < .% 3e(eli nast+pstwem bjki lub pobicia jest ci+(ki uszczerbek na zdrowiu czowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolno)ci od ! miesi+cy do lat *% < 5% 3e(eli nast+pstwem bjki lub pobicia jest )mier2 czowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolno)ci od roku do lat "?% Ert% "@#% Kto, biorc udzia w bjce lub pobiciu czowieka, u(ywa broni palnej, no(a lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu, podlega karze pozbawienia wolno)ci od ! miesi+cy do lat *% Ert% "!?% < "% Kto nara(a czowieka na bezpo)rednie niebezpiecze4stwo utraty (ycia albo ci+(kiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < .% 3e(eli na sprawcy ci(y obowizek opieki nad osob nara(on na niebezpiecze4stwo, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < 5% 3e(eli sprawca czynu okre)lonego w < " lub . dziaa nieumy)lnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do roku% < 9% :ie podlega karze za przest+pstwo okre)lone w < "'5 sprawca, ktry dobrowolnie uc1yli gro(ce niebezpiecze4stwo% < @% _ciganie przest+pstwa okre)lonego w < 5 nast+puje na wniosek pokrzywdzonego% Ert% "!"% < "% Kto, wiedzc, (e jest zara(ony wirusem `Oa, nara(a bezpo)rednio inn osob+ na takie zara(enie, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < .% Kto, wiedzc, (e jest dotkni+ty c1orob weneryczn lub zakan, ci+(k c1orob nieuleczaln lub realnie zagra(ajc (yciu, nara(a bezpo)rednio inn osob+ na zara(enie tak c1orob, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do roku% < 5% _ciganie przest+pstwa okre)lonego w < " lub . nast+puje na wniosek pokrzywdzonego% Ert% "!.% < "% Kto czowiekowi znajdujcemu si+ w poo(eniu gro(cym bezpo)rednim niebezpiecze4stwem utraty (ycia albo ci+(kiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogc jej udzieli2 bez nara(enia siebie lub innej osoby na niebezpiecze4stwo utraty (ycia albo ci+(kiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < .% :ie popenia przest+pstwa, kto nie udziela pomocy, do ktrej jest konieczne poddanie si+ zabiegowi lekarskiemu albo w warunkac1, w ktryc1 mo(liwa jest niezwoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powoanej% 9$, Przest+pstwa przeciwko wolno)ci O% >wagi oglne% & wolno)2 w jej r(nyc1 odmianac18 & wolno)2 sumienia i wyznania tworz odr+bny rozdzia cz+)ci szczeglnej8 OO% Pozbawienie czowieka wolno)ci% & dot% wolno)ci w sensie 0izycznym8 & umy)lnie, a nieumy)lno)2 to nie przest+pstwo, c1yba (e wynika z niedopenienia obowizkw lub przekroczenia uprawnie4 przez 0unkcjonariusza publicznego i wyrzdza pokrzywdzonemu istotn szkod+ (art% .5" < 5 kk,8 & r(ne 0ormy (zamkni+cie w pomieszczeniu, zwizanie, odebranie kalece kul,, ale nie stworzenie utrudnie4 w poruszaniu, c1yba, (e sprawca usiowa w ten sposb pozbawi2 czowieka wolno)ci8 & te( przez zaniec1anie, gdy na sprawcy ci(y prawny obowizek dziaania8 & typ kwali0ikowany & du(ej ni( $ dni lub ze szczeglnym udr+czeniem8 & przest+pstwo trwae8 OOO% Sroba karalna% & art% "#? kk X wolno)2 w sensie psyc1icznym (od strac1u, & gro(enie popenieniem przest+pstwa na szkod+ pokrzywdzonego lub jego najbli(szyc18 & przest+pstwo materialne & skutek: uzasadniona obawa, (e groba b+dzie speniona (wystarczy, (e adresat groby uwa(a j za realn i ma podstawy do takiego pogldu,8 & nie tylko sownie, ale i przez inne dziaania8 & )cigana na wniosek pokrzywdzonego8 Oa% -muszanie% & art% "#" kk X naruszenie wolno)2 czowieka do zac1owania si+ zgodnie ze swoj wol (dziaania, zaniec1ania, znoszenia, poprzez przemoc wzgl+dem niej lub grob+ bezprawn wzgl+dem inne osoby8 * przemoc & (;:, bezpo)rednie 0izyczne oddziaywanie na czowieka, ktre uniemo(liwia opr lub go przeamuje albo wpywa na ksztatowanie si+ jego woli przez stosowanie 0izycznej dolegliwo)ci (His absoluta i His compulsiHa,8 * groba bezprawna & (art% ""@ < ". kk, groba popenienia przest+pstwa, spowodowania post+powania karnego i rozgoszenia wiadomo)ci uwaczajcej czci zagro(onego lub jego najbli(szyc1, ale nie zapowied spowodowania post+powania karnego, je(eli ma ona na celu jedynie oc1ron+ prawa naruszonego przest+pstwem8 & przest+pstwo 0ormalne (skutek nie musi nastpi2,, ale kierunkowe (cel & skutek,8 & odmiana & wymuszanie zwrotu wierzytelno)ci oraz wykonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta (przemoc i groba nie nale( do znamion,8 a% :aruszenie miru domowego% art% "#5 kk X mir domowy & wolno)2 niezakconego korzystania z domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo ogrodzonego terenu (obiekt prywatny jak i nale(cy do innego podmiotu,8 zac1owanie sprawcy to wdarcie si+ (wej)cie przy u(yciu przemocy, do obiektu lub nie opuszczanie go wbrew (daniu osoby uprawnionej8

aO% Prawnokarna oc1rona wolno)ci sumienia i wyznania% & art% "#9 kk X przest+pstwo dyskryminacji na tle wyznania & ograniczenie w prawac1 ze tyc1 wzgl+dw8 & art% "#@ kk X wolno)2 wykonywania kultu & zo)liwe przeszkadzanie w publicznym wykonywaniu kultu pub w pogrzebie8

&

* nie tylko umy)lne, ale i zo)liwe (czyli wynika z c1+ci dokuczenia,8 * sownie, albo inaczej8 art% "#! kk X obra(anie uczu2 religijnyc1 innyc1 osb przez publiczne zniewa(anie przedmiotu czci religijnej lub miejsca przeznaczonego do publicznego wykonywania obrz+dw religijnyc18 * przest+pstwo materialne & skutek: obraza uczu2 religijnyc1 min% . osb8 * umy)lne zniewa(enie sowne lub przez inne zac1owanie8 * odr(nienie obrazy od wolno)ci sowa, sumienia i wyznania X zac1owanie musi mie2 c1arakter zniewa(enia, czyli zarzut dot% 0ormy krytyki (wypowiedziQzac1owania si+,, a ustalenie kiedy 0orma jest zniewa(eniem musi odnosi2 si+ do przewa(ajcyc1 ocen spoecznyc1 w tym zakresie8

Przest+pstwa przeciwko wolno)ci seksualnej i obyczajno)ci O% >wagi oglne% . przedmioty oc1rony: wolno)2 seksualna8 obyczajno)28 przest+pstwa seksualne8 OO% -gwacenie (art% "#$ kk,% & to doprowadzenie innej osoby przemoc, grob bezprawn lub podst+pem do obcowania pciowego albo do poddania si+ innej czynno)ci seksualnej albo wykonania takiej czynno)ci8 * obcowanie pciowe & spkowanie lub jego surogaty8 * inne czynno)ci & wg ;n to takie zac1owanie si+, niemieszczce si+ w poj+ciu Bobcowania pciowegoC, ktre zwizane jest z szeroko rozumianym (yciem pciowym czowieka, polegajce na kontakcie cielesnym sprawcy z pokrzywdzonym lub przynajmniej na cielesnym i majcym c1arakter seksualny zaanga(owaniu o0iary8 & przest+pstwo materialne & skutek: obcowanie pciowe lub inna czynno)2 seksualna8 & odpowiedzialno)2 te( dla wspsprawcy, ktry doprowadza o0iar+ do stosunku pciowego z inn osob, a sam w nim nie bierze udziau8 & sposb & 5 rodzaje: * przemoc & tak jak przy zmuszeniu8 * groba bezprawna & tak jak przy zmuszeniu8 * podst+p & wprowadzenie innej osoby w bd, ktry doprowadza do wQw skutku poprzez bd co do to(samo)ci lub co do c1arakteru czynno)ci czy mo(liwo)ci oporu8 X wg ;n: :OJ: podawanie alko1olu penoletniej, ale ju( GEK: gdy narkotyk, albo pod pozorem bada4 lekarskic18 te( :OJ: gdy 0aszywa obietnica ma(e4stwa lub prezentu8 & przest+pstwo powszec1ne8 & typy kwali0ikowane: * ze szczeglnym okrucie4stwem & stosowanie )rodkw drastyczniejszyc1 ni( konieczne do przeamania oporu oraz zadawanie innyc1 dotkliwyc1 cierpie48 * wsplnie z inn osob & min% . osoby8 OOO% =zynno)ci seksualne z osob bezradn lub niepoczytaln% art% "#* kk X skutek jak przy art% "#$, ale inny sposb: wykorzystanie bezradno)ci lub niepoczytalno)ci * bezradno)2 to te( niemo(no)ci stawiania oporu (zwizanie, odurzenie, narkoza, parali(,8 * nie ma przest+pstwa, gdy istnieje domniemana zgoda na wsp(ycie seksualne, np% m( kobiety, ktra zac1orowaa psyc1icznie8 Oa% :adu(ycie zale(no)ci% art% "## kk X skutek jak przy "#$, inny sposb: "% nadu(ycie stosunku zale(no)ci & stosunek zale(no)ci (gdy niezgoda mo(e wywoa2 negatywne skutki,, a nadu(ycie to )wiadome u(ywanie tego elementu8 "% nie dot% sytuacji gdy istnieje akceptacja (np% w celu awansu, itp,8 .% wykorzystanie krytycznego poo(enia & gdy sprawca ma mo(liwo)2 wywoania krytycznego poo(enia (np% odpowiedzialno)2 karna zale(na od niego,, albo gdy wykorzystuje krytyczne poo(enie 0inansowe (ale nie niedostatek lub niezamo(no)2,8 a% =zynno)ci seksualne z dzieckiem (czyn lubie(ny,% art% .?? kk X obcowanie pciowo lub inne czynno)ci seksualne z maoletnim (mniej ni( "@ lat,8 * ratio legis & oc1rona dzieci przed nadu(yciem seksualnym, wi+c nie dot% stosunku dwjki "9'latkw8 aO% Kazirodztwo (art% .?" kk,% powd kryminalizacji kazirodztwa nie jest jasny i ma c1arakter emocjonalny8 dot% obcowania pciowego z wst+pnym, zst+pnym, przysposobionym, przysposobion, bratem lub siostr8 aOO% Aozpowszec1nianie pornogra0ii (art% .?. kk,% art% .?. < " kk X takie prezentowanie tre)ci pornogra0icznyc1, ktre narzuca ic1 odbir osobie, ktra sobie tego nie (yczy (przedmiot oc1rony: obyczajno)2 seksualna w sensie wolno)ciowym,8 tre)ci pornogra0iczne X kwestia dyskusyjna: * pogld tradycyjny: s obliczone na wywoanie podniecenia pciowego, z wyczeniem jednak przedmiotw majcyc1 c1arakter dzie sztuki (Fakarewicz, Endrejew,, a wg niektryc1 ta intencja musi znale2 wyraz w samym dziele8 * Kuc1aa: takie, ktre mog wywoa2 u przeci+tnyc1 osb nadmierne podniecenie seksualne8 * 6ilar (w+(sza de0inicja8 zwolennik dekryminalizacji pornogra0ii,: to przedstawienie czynno)ci seksualnyc1 sprzecznyc1 z przyj+tymi wzorcami zac1owa4 seksualnyc1 (1omoseksualizm, sodomia, pedo0ilia, nekro0ilia,, przy czym wa(ne jest posugiwanie si+ kryterium estetycznym8 podzia tre)ci pornogra0icznyc1 X wyr(nienie tzw% twardej pornogra0ii (z udziaem maoletniego do "@ lat, z przemoc lub zwierz+ciem (c1o2 sodomia nie jest karalna,, X zawsze przest+pstwo8 prezentowanie ka(dej pornogra0ii maoletniemu do "@ lat jest przest+pstwem8 * te( utrwalanie, sprowadzanie, przec1owywanie lub posiadanie pornogra0ii z udziaem maoletniego8 aOOO% -muszanie do prostytucji% art% .?5 kk X zmuszenie innej osoby do prostytucji przemoc, grob bezprawn, podst+pem lub przy wykorzystaniu stosunku zale(no)ci lub krytycznego poo(enia8 OZ% Onne przest+pstwa zwizane ze zjawiskiem prostytucji% ;ystemy prawnej regulacji prostytucji 9 systemy regulacji: * system pro1ibicyjno'represyjny & prostytucja [ przest+pstwo i represja karna wobec prostytutek8 * system reglamentacji & legalizacja prostytucji (i domw publicznyc1,, rejestracja prostytutek przez policje i obowizkowe badania8 * system neoreglamentacji & jak wy(ej, ale nie dopuszczenie domw publicznyc1, a rejestracja i kontrola przez su(b+ zdrowia8 * system abolicjonistyczny & (dominuje, nie legalizuje, ale i zakazuje rejestracji prostytutek, opiera si+ na dziaaniac1 pro0ilaktycznyc1 i resocjalizacyjnyc1 wobec nic1 i na zwalczaniu zjawisk towarzyszcyc1 prostytucji (zasady tego systemu w konwencji mi+dzynarodowej z "#@? r% o zwalczaniu 1andlu ludmi i eksploatacji prostytucji,8 Gypy przest+pstw (art% .?9 kk , str+czycielstwo & nakanianie innej osoby do uprawiania prostytucji8 * od strony przedmiotowej jak pod(eganie8 * zamiar bezpo)redni8 kuplerstwo & umy)lne uatwianie cudzej prostytucji w celu osigni+cia korzy)ci majtkowej8 * nie je)li bezinteresownie8 * nie je)li za )wiadczone usugi normalnie pobierana jest opata, nawet je)li obiektywnie uatwia to uprawianie prostytucji8 sutenerstwo & czerpanie korzy)ci majtkowyc1 z cudzej prostytucji8 * liczba mnoga (Bkorzy)ciC, & zakada istnienie pewnego powtarzajcego si+ zac1owania si+8 typ kwali0ikowany & str+czycielstwo, kuplerstwo i sutenerstwo w stosunku do maoletniego8 typ kwali0ikowany & 1andel (ywym towarem & zwabienie lub uprowadzenie innej osoby w celu uprawiania prostytucji za granic (czyli nie zwyky eksport osoby w celu prostytucji,8 * kwestia sporna & stosunek do art% .@5 < " kk (uprawianie 1andlu ludmi nawet za ic1 zgod, & wg Sardockiego nie tra0na teza ;:, (e B1andel ludmiC mo(e polega2 na zwykym dostarczeniu innej osoby za granic+ w celu uprawiania prostytucji8 Z% Gryb )cigania% & na wniosek & gwat (zawsze,, nadu(ycie zale(no)ci (zawsze, i wykorzystanie bezradno)ci i niepoczytalno)ci (tylko je)li nie jest to stan trway,8

9*, Przest+pstwa przeciwko mieniu Ert% .$*% < "% Kto zabiera w celu przywaszczenia cudz rzecz ruc1om, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < .% Gej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osigni+cia korzy)ci majtkowej% < 5% 7 wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do roku% < 9% 3e(eli kradzie( popeniono na szkod+ osoby najbli(szej, )ciganie nast+puje na wniosek pokrzywdzonego% < @% Przepisy < ", 5 i 9 stosuje si+ odpowiednio do kradzie(y energii lub karty uprawniajcej do podj+cia pieni+dzy z automatu bankowego% Ert% .$#% < "% Kto kradnie z wamaniem, podlega karze pozbawienia wolno)ci od roku do lat "?% < .% 3e(eli kradzie( z wamaniem popeniono na szkod+ osoby najbli(szej, )ciganie nast+puje na wniosek pokrzywdzonego% Ert% .*?% < "% Kto kradnie, u(ywajc przemocy wobec osoby lub gro(c natyc1miastowym jej u(yciem albo doprowadzajc czowieka do stanu nieprzytomno)ci lub bezbronno)ci, podlega karze pozbawienia wolno)ci od lat . do ".% < .% 3e(eli sprawca rozboju posuguje si+ broni paln, no(em lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub )rodkiem obezwadniajcym albo dziaa w inny sposb bezpo)rednio zagra(ajcy (yciu lub wsplnie z inn osob, ktra posuguje si+ tak broni, przedmiotem, )rodkiem lub sposobem, podlega karze pozbawienia wolno)ci na czas nie krtszy od lat 5% Ert% .*"% Kto, w celu utrzymania si+ w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpo)rednio po dokonaniu kradzie(y, u(ywa przemocy wobec osoby lub grozi natyc1miastowym jej u(yciem albo doprowadza czowieka do stanu nieprzytomno)ci lub bezbronno)ci, podlega karze pozbawienia wolno)ci od roku do lat "?% Ert% .*.% Kto, w celu osigni+cia korzy)ci majtkowej, przemoc, grob zamac1u na (ycie lub zdrowie albo gwatownego zamac1u na mienie, doprowadza inn osob+ do rozporzdzenia mieniem wasnym lub cudzym albo do zaprzestania dziaalno)ci gospodarczej, podlega karze pozbawienia wolno)ci od roku do lat "?% Ert% .*5% 7 wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu okre)lonego w art% .$# < ", art% .*? < " lub w art% .*" lub .*., podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% Ert% .*9% < "% Kto przywaszcza sobie cudz rzecz ruc1om lub prawo majtkowe, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < .% Kto przywaszcza sobie powierzon mu rzecz ruc1om, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < 5% 7 wypadku mniejszej wagi lub przywaszczenia rzeczy znalezionej, sprawcapodlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do roku% < 9% 3e(eli przywaszczenie nastpio na szkod+ osoby najbli(szej, )ciganie nast+puje na wniosek pokrzywdzonego% Ert% .*@% < "% Kto, wczajc si+ do urzdzenia telekomunikacyjnego, uruc1amia na cudzy rac1unek impulsy tele0oniczne, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < .% 3e(eli czyn okre)lony w < " popeniono na szkod+ osoby najbli(szej, )ciganie nast+puje na wniosek pokrzywdzonego% Ert% .*!% < "% Kto, w celu osigni+cia korzy)ci majtkowej, doprowadza inn osob+ do niekorzystnego rozporzdzenia wasnym lub cudzym mieniem za pomoc wprowadzenia jej w bd albo wyzyskania b+du lub niezdolno)ci do nale(ytego pojmowania przedsi+branego dziaania, podlega karze pozbawienia wolno)ci od ! miesi+cy do lat *% < .% Gej samej karze podlega, kto (da korzy)ci majtkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy% < 5% 7 wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do lat .% < 9% 3e(eli czyn okre)lony w < "'5 popeniono na szkod+ osoby najbli(szej, )ciganie nast+puje na wniosek pokrzywdzonego% Ert% .*$% < "% Kto, w celu osigni+cia korzy)ci majtkowej lub wyrzdzenia innej osobie szkody, bez upowa(nienia, wpywa na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danyc1 in0ormatycznyc1 lub zmienia, usuwa albo wprowadza nowy zapis danyc1 in0ormatycznyc1,podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < .% 7 wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do roku% < 5% 3e(eli oszustwo popeniono na szkod+ osoby najbli(szej, )ciganie nast+puje na wniosek pokrzywdzonego% Ert% .**% < "% Kto cudz rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatn do u(ytku, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < .% 7 wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do roku% < 5% Karze okre)lonej w < " podlega tak(e ten, kto przerywa lub uszkadza kabel podmorski albo narusza przepisy obowizujce przy zakadaniu lub naprawie takiego kabla% < 9% _ciganie przest+pstwa okre)lonego w < " lub . nast+puje na wniosek pokrzywdzonego% Ert% .*#% < "% Kto zabiera w celu krtkotrwaego u(ycia cudzy pojazd mec1aniczny, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < .% 3e(eli sprawca czynu okre)lonego w < " pokonuje zabezpieczenie pojazdu przed jego u(yciem przez osob+ nieupowa(nion, pojazd stanowi mienie znacznej warto)ci albo sprawca nast+pnie porzuca pojazd w stanie uszkodzonym lub w takic1 okoliczno)ciac1, (e zac1odzi niebezpiecze4stwo utraty lub uszkodzenia pojazdu albo jego cz+)ci lub zawarto)ci, podlega karze pozbawienia wolno)ci od ! miesi+cy do lat *% < 5% 3e(eli czyn okre)lony w < " popeniono u(ywajc przemocy lub gro(c natyc1miastowym jej u(yciem albo doprowadzajc czowieka do stanu nieprzytomno)ci lub bezbronno)ci, sprawcapodlega karze pozbawienia wolno)ci od roku do lat "?% < 9% 7 wypadkac1 okre)lonyc1 w < "'5 sd mo(e wymierzy2 grzywn+ obok kary pozbawienia wolno)ci% < @% 3e(eli czyn okre)lony w < "'5 popeniono na szkod+ osoby najbli(szej, )ciganie nast+puje na wniosek pokrzywdzonego% Ert% .#?% < "% Kto w celu przywaszczenia dopuszcza si+ wyr+bu drzewa w lesie, podlega odpowiedzialno)ci jak za kradzie(% < .% 7 razie skazania za wyrb drzewa albo za kradzie( drzewa wyrbanego lub powalonego, sd orzeka na rzecz pokrzywdzonego nawizk+ w wysoko)ci podwjnej warto)ci drzewa% Ert% .#"% < "% Kto rzecz uzyskan za pomoc czynu zabronionego nabywa lub pomaga do jej zbycia albo t+ rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < .% 7 wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do roku% Ert% .#.% < "% Kto rzecz, o ktrej na podstawie towarzyszcyc1 okoliczno)ci powinien i mo(e przypuszcza2, (e zostaa uzyskana za pomoc czynu zabronionego, nabywa lub pomaga do jej zbycia albo t+ rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do lat .% < .% 7 wypadku znacznej warto)ci rzeczy, o ktrej mowa w < ", sprawcapodlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% Ert% .#5% < "% Przepisy art% .#" i .#. stosuje si+ odpowiednio do programu komputerowego% < .% ;d mo(e orzec przepadek rzeczy okre)lonej w < " oraz w art% .#" i .#., c1ocia(by nie stanowia ona wasno)ci sprawcy% Ert% .#9% < "% Kto dopuszcza si+ przest+pstwa okre)lonego w art% .$* < " lub ., art% .*9 < " lub ., art% .*@ < ", art% .*! < ", art% .*$ < ", art% .** < " lub 5, lub w art% .#" < ", w stosunku do mienia znacznej warto)ci, podlega karze pozbawienia wolno)ci od roku do lat "?% < .% Gej samej karze podlega sprawca, ktry dopuszcza si+ przest+pstwa wymienionego w < " w stosunku do dobra o szczeglnym znaczeniu dla kultury% Ert% .#@% < "% 7obec sprawcy przest+pstwa okre)lonego w art% .$*, .*9'.*#, .#", .#. lub .#9, ktry dobrowolnie naprawi szkod+ w cao)ci albo zwrci pojazd lub rzecz majc szczeglne znaczenie dla kultury w stanie nieuszkodzonym, sd mo(e zastosowa2 nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet odstpi2 od jej wymierzenia% < .% 7obec sprawcy przest+pstwa wymienionego w < ", ktry dobrowolnie naprawi szkod+ w znacznej cz+)ci, sd mo(e zastosowa2 nadzwyczajne zagodzenie kary% 9#, Przest+pstwa przeciwko bezpiecze4stwu w komunikacji Przest+pstwa przeciwko bezpiecze4stwu w komunikacji Ert% "$5% < "% Kto sprowadza katastro0+ w ruc1u ldowym, wodnym lub powietrznym zagra(ajc (yciu lub zdrowiu wielu osb albo mieniu w wielkic1 rozmiarac1, podlega karze pozbawienia wolno)ci od roku do lat "?% < .% 3e(eli sprawca dziaa nieumy)lnie, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < 5% 3e(eli nast+pstwem czynu okre)lonego w < " jest )mier2 czowieka lub ci+(ki uszczerbek na zdrowiu wielu osb, sprawca podlega karze pozbawienia wolno)ci od lat . do ".% < 9% 3e(eli nast+pstwem czynu okre)lonego w < . jest )mier2 czowieka lub ci+(ki uszczerbek na zdrowiu wielu osb, sprawca podlega karze pozbawienia wolno)ci od ! miesi+cy do lat *% Ert% "$9% < "% Kto sprowadza bezpo)rednie niebezpiecze4stwo katastro0y w ruc1u ldowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze pozbawienia wolno)ci od ! miesi+cy do lat *% < .% 3e(eli sprawca dziaa nieumy)lnie, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% Ert% "$@% Kto czyni przygotowania do przest+pstwa okre)lonego w art% "$5 < ", podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% Ert% "$!% < "% :ie podlega karze sprawca przest+pstwa okre)lonego w art% "$9, ktry dobrowolnie uc1yli gro(ce niebezpiecze4stwo% < .% 7obec sprawcy przest+pstwa okre)lonego w art% "$5 < " lub . sd mo(e zastosowa2 nadzwyczajne zagodzenie kary, je(eli sprawca dobrowolnie uc1yli niebezpiecze4stwo gro(ce (yciu lub zdrowiu wielu osb% Ert% "$$% < "% Kto, naruszajc, c1ocia(by nieumy)lnie, zasady bezpiecze4stwa w ruc1u ldowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumy)lnie wypadek, w ktrym inna osoba odniosa obra(enia ciaa okre)lone w art% "@$ < ", podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < .% 3e(eli nast+pstwem wypadku jest )mier2 innej osoby albo ci+(ki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolno)ci od ! miesi+cy do lat *% < 5% 3e(eli pokrzywdzonym jest wycznie osoba najbli(sza, )ciganie przest+pstwa okre)lonego w < " nast+puje na jej wniosek%

Ert% "$*% < "% ;kazujc sprawc+, ktry popeni przest+pstwo okre)lone w art% "$5, "$9 lub "$$ znajdujc si+ w stanie nietrzewo)ci lub pod wpywem )rodka odurzajcego lub zbieg z miejsca zdarzenia, sd orzeka kar+ pozbawienia wolno)ci przewidzian za przypisane sprawcy przest+pstwo w wysoko)ci od dolnej granicy ustawowego zagro(enia zwi+kszonego o poow+ do grnej granicy tego zagro(enia zwi+kszonego o poow+% < .% (uc1ylono,% Ert% "$*a% < "% Kto, znajdujc si+ w stanie nietrzewo)ci lub pod wpywem )rodka odurzajcego, prowadzi pojazd mec1aniczny w ruc1u ldowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do lat . < .% Kto, znajdujc si+ w stanie nietrzewo)ci lub pod wpywem )rodka odurzajcego, prowadzi na drodze publicznej lub w stre0ie zamieszkania inny pojazd ni( okre)lony w < ", podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do roku% < 5% (uc1ylono,% Ert% "$#% Kto wbrew szczeglnemu obowizkowi dopuszcza do ruc1u pojazd mec1aniczny albo inny pojazd w stanie bezpo)rednio zagra(ajcym bezpiecze4stwu w ruc1u ldowym, wodnym lub powietrznym lub dopuszcza do prowadzenia pojazdu mec1anicznego albo innego pojazdu na drodze publicznej przez osob+ znajdujc si+ w stanie nietrzewo)ci, b+dc pod wpywem )rodka odurzajcego lub osob+ nie posiadajc wymaganyc1 uprawnie4, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do lat .% Ert% "*?% Kto, znajdujc si+ w stanie nietrzewo)ci lub pod wpywem )rodka odurzajcego, peni czynno)ci zwizane bezpo)rednio z zapewnieniem bezpiecze4stwaruc1u pojazdw mec1anicznyc1, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% @?, Przest+pstwa gospodarcze Ert% .#!% < "% Kto, b+dc obowizany na podstawie przepisu ustawy, decyzji wa)ciwego organu lub umowy do zajmowania si+ sprawami majtkowymi lub dziaalno)ci gospodarcz osoby 0izycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie majcej osobowo)ci prawnej, przez nadu(ycie udzielonyc1 mu uprawnie4 lub niedopenienie ci(cego na nim obowizku, wyrzdza jej znaczn szkod+ majtkow, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < .% 3e(eli sprawca przest+pstwa okre)lonego w < " dziaa w celu osigni+cia korzy)ci majtkowej, podlega karze pozbawienia wolno)ci od ! miesi+cy do lat *% < 5% 3e(eli sprawca przest+pstwa okre)lonego w < " lub . wyrzdza szkod+ majtkow w wielkic1 rozmiarac1, podlega karze pozbawienia wolno)ci od roku do lat "?% < 9% 3e(eli sprawca przest+pstwa okre)lonego w < " lub 5 dziaa nieumy)lnie, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < @% :ie podlega karze, kto przed wszcz+ciem post+powania karnego dobrowolnie naprawi w cao)ci wyrzdzon szkod+% Ert% .#!a% < "% Kto, penic 0unkcj+ kierownicz w jednostce organizacyjnej wykonujcej dziaalno)2 gospodarcz lub pozostajc z ni w stosunku pracy, umowy zlecenia lub umowy o dzieo, (da lub przyjmuje korzy)2 majtkow lub osobist albo jej obietnic+, w zamian za nadu(ycie udzielonyc1 mu uprawnie4 lub niedopenienie ci(cego na nim obowizku mogce wyrzdzi2 tej jednostce szkod+ majtkow albo stanowice czyn nieuczciwej konkurencji lub niedopuszczaln czynno)2 pre0erencyjn na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru, usugi lub )wiadczenia,podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < .% Gej samej karze podlega, kto w wypadkac1 okre)lonyc1 w < " udziela albo obiecuje udzieli2 korzy)ci majtkowej lub osobistej% < 5% 7 wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu okre)lonego w < " lub .podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do lat .% < 9% 3e(eli sprawca czynu okre)lonego w < " wyrzdza znaczn szkod+ majtkow,podlega karze pozbawienia wolno)ci od ! miesi+cy do lat *% < @% :ie podlega karze sprawca przest+pstwa okre)lonego w < . albo w < 5 w zwizku z < ., je(eli korzy)2 majtkowa lub osobista albo ic1 obietnica zostay przyj+te, a sprawca zawiadomi o tym 0akcie organ powoany do )cigania przest+pstw i ujawni wszystkie istotne okoliczno)ci przest+pstwa, zanim organ ten o nim si+ dowiedzia% Ert% .#!b% < "% Kto, organizujc pro0esjonalne zawody sportowe lub w nic1 uczestniczc, przyjmuje korzy)2 majtkow lub osobist albo jej obietnic+ w zamian za nieuczciwe zac1owanie, mogce mie2 wpyw na wynik tyc1 zawodw,podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < .% Gej samej karze podlega, kto w wypadkac1 okre)lonyc1 w < " udziela albo obiecuje udzieli2 korzy)ci majtkowej lub osobistej% < 5% 7 wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu okre)lonego w < " lub .podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do lat .% < 9% :ie podlega karze sprawca przest+pstwa okre)lonego w < . albo w < 5 w zwizku z < ., je(eli korzy)2 majtkowa lub osobista albo ic1 obietnica zostay przyj+te, a sprawca zawiadomi o tym 0akcie organ powoany do )cigania przest+pstw i ujawni wszystkie istotne okoliczno)ci przest+pstwa, zanim organ ten o nim si+ dowiedzia% Ert% .#$% < "% Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzcej podobn dziaalno)2 gospodarcz na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujcyc1 )rodkami publicznymi ' kredytu, po(yczki pieni+(nej, por+czenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowizania wynikajcego z por+czenia lub z gwarancji lub podobnego )wiadczenia pieni+(nego na okre)lony cel gospodarczy, elektronicznego instrumentu patniczego lub zamwienia publicznego, przedkada podrobiony, przerobiony, po)wiadczajcy nieprawd+ albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne o)wiadczenie dotyczce okoliczno)ci o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia 0inansowego, instrumentu patniczego lub zamwienia,podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < .% Gej samej karze podlega, kto wbrew ci(cemu obowizkowi, nie powiadamia wa)ciwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogcej mie2 wpyw na wstrzymanie albo ograniczenie wysoko)ci udzielonego wsparcia 0inansowego, okre)lonego w < ", lub zamwienia publicznego albo na mo(liwo)2 dalszego korzystania z elektronicznego instrumentu patniczego% < 5% :ie podlega karze, kto przed wszcz+ciem post+powania karnego dobrowolnie zapobieg wykorzystaniu wsparcia 0inansowego lub instrumentu patniczego, okre)lonyc1 w < ", zrezygnowa z dotacji lub zamwienia publicznego albo zaspokoi roszczenia pokrzywdzonego% Ert% .#*% < "% Kto, w celu uzyskania odszkodowania z tytuu umowy ubezpieczenia, powoduje zdarzenie b+dce podstaw do wypaty takiego odszkodowania, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < .% :ie podlega karze, kto przed wszcz+ciem post+powania karnego dobrowolnie zapobieg wypacie odszkodowania% Ert% .##% < "% Kto )rodki patnicze, papiery warto)ciowe lub inne warto)ci dewizowe, prawa majtkowe albo mienie ruc1ome lub nieruc1ome, poc1odzce z korzy)ci zwizanyc1 z popenieniem czynu zabronionego, przyjmuje, przekazuje lub wywozi za granic+, pomaga do przenoszenia ic1 wasno)ci lub posiadania albo podejmuje inne czynno)ci, ktre mog udaremni2 lub znacznie utrudni2 stwierdzenie ic1 przest+pnego poc1odzenia lub miejsca umieszczenia, ic1 wykrycie, zaj+cie albo orzeczenie przepadku, podlega karze pozbawienia wolno)ci od ! miesi+cy do lat *% < .% Karze okre)lonej w < " podlega, kto b+dc pracownikiem banku, instytucji 0inansowej lub kredytowej albo innego podmiotu, na ktrym z mocy przepisw prawa ci(y obowizek rejestracji transakcji i osb dokonujcyc1 transakcji, przyjmuje w gotwce, wbrew przepisom, pienidze lub inne warto)ci dewizowe, dokonuje ic1 trans0eru lub konwersji albo przyjmuje je w innyc1 okoliczno)ciac1 wzbudzajcyc1 uzasadnione podejrzenie, (e stanowi one przedmiot czynu okre)lonego w < ", albo )wiadczy inne usugi majce ukry2 ic1 przest+pne poc1odzenie lub usugi w zabezpieczeniu przed zaj+ciem% < 5% Kto, b+dc odpowiedzialny w banku, instytucji 0inansowej lub kredytowej za in0ormowanie zarzdu lub organu nadzoru 0inansowego o przeprowadzeniu operacji 0inansowej, nie czyni tego niezwocznie w 0ormie przewidzianej przepisami prawa, mimo (e okoliczno)ci przeprowadzenia operacji 0inansowej wzbudzaj uzasadnione podejrzenie, (e c1odzi o rdo ic1 poc1odzenia okre)lone w < ", podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < 9% Karze okre)lonej w < 5 podlega, kto w banku, instytucji 0inansowej lub kredytowej, b+dc odpowiedzialny za wyznaczenie osoby uprawnionej do przyjmowania in0ormacji, o ktryc1 mowa w < 5, lub udzielania ic1 osobie uprawnionej, nie czyni zado)2 obowizujcym przepisom% < @% 3e(eli sprawca dopuszcza si+ czynu okre)lonego w < " lub ., dziaajc w porozumieniu z innymi osobami, podlega karze pozbawienia wolno)ci od roku do lat "?% < !% Karze okre)lonej w < @ podlega sprawca, je(eli dopuszczajc si+ czynu okre)lonego w < " lub ., osiga znaczn korzy)2 majtkow% < $% 7 razie skazania za przest+pstwo okre)lone w < " lub ., sd orzeka przepadek przedmiotw poc1odzcyc1 bezpo)rednio albo po)rednio z przest+pstwa, a tak(e korzy)ci z tego przest+pstwa lub ic1 rwnowarto)2, c1ocia(by nie stanowiy one wasno)ci sprawcy% Przepadku nie orzeka si+ w cao)ci lub w cz+)ci, je(eli przedmiot, korzy)2 lub jej rwnowarto)2 podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi% < *% :ie podlega karze za przest+pstwo okre)lone w < "'9, kto dobrowolnie ujawni wobec organu powoanego do )cigania przest+pstw in0ormacje dotyczce osb uczestniczcyc1 w popenieniu przest+pstwa oraz okoliczno)ci jego popenienia, je(eli zapobiego to popenieniu innego przest+pstwa8 je(eli sprawca czyni starania zmierzajce do ujawnienia tyc1 in0ormacji i okoliczno)ci, sd stosuje nadzwyczajne zagodzenie kary% Ert% 5??% < "% Kto, w razie gro(cej mu niewypacalno)ci lub upado)ci, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, (e usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywi)cie lub pozornie obci(a albo uszkadza skadniki swojego majtku, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < .% Kto, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sdu lub innego organu pa4stwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, (e usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywi)cie lub pozornie obci(a albo uszkadza skadniki swojego majtku zaj+te lub zagro(one zaj+ciem, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < 5% 3e(eli czyn okre)lony w < " wyrzdzi szkod+ wielu wierzycielom, sprawcapodlega karze pozbawienia wolno)ci od ! miesi+cy do lat *% < 9% 3e(eli pokrzywdzonym nie jest ;karb Pa4stwa, )ciganie przest+pstwa okre)lonego w < " nast+puje na wniosek pokrzywdzonego% Ert% 5?"% < "% Kto b+dc du(nikiem kilku wierzycieli udaremnia lub ogranicza zaspokojenie ic1 nale(no)ci przez to, (e tworzy w oparciu o przepisy prawa now jednostk+ gospodarcz i przenosi na ni skadniki swojego majtku, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < .% Gej samej karze podlega, kto b+dc du(nikiem kilku wierzycieli doprowadza do swojej upado)ci lub niewypacalno)ci% < 5% Kto b+dc du(nikiem kilku wierzycieli w sposb lekkomy)lny doprowadza do swojej upado)ci lub niewypacalno)ci, w szczeglno)ci przez trwonienie cz+)ci skadowyc1 majtku, zaciganie zobowiza4 lub zawieranie transakcji oczywi)cie sprzecznyc1 z zasadami gospodarowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do lat .% Ert% 5?.% < "% Kto, w razie gro(cej mu niewypacalno)ci lub upado)ci, nie mogc zaspokoi2 wszystkic1 wierzycieli, spaca lub zabezpiecza tylko niektryc1, czym dziaa na szkod+ pozostayc1, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do lat .% < .% Kto wierzycielowi udziela lub obiecuje udzieli2 korzy)ci majtkowej za dziaanie na szkod+ innyc1 wierzycieli w zwizku z post+powaniem upado)ciowym lub zmierzajcym do zapobiegni+cia upado)ci, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < 5% Gej samej karze podlega wierzyciel, ktry w zwizku z okre)lonym w < . post+powaniem przyjmuje korzy)2 za dziaanie na szkod+ innyc1 wierzycieli albo takiej korzy)ci (da% Ert% 5?5% < "% Kto wyrzdza szkod+ majtkow osobie 0izycznej, prawnej albo jednostce organizacyjnej nie majcej osobowo)ci prawnej, przez nieprowadzenie dokumentacji dziaalno)ci gospodarczej albo prowadzenie jej w sposb nierzetelny lub niezgodny z prawd, w szczeglno)ci niszczc, usuwajc, ukrywajc, przerabiajc lub podrabiajc dokumenty dotyczce tej dziaalno)ci, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < .% 3e(eli sprawca przest+pstwa okre)lonego w < " wyrzdza znaczn szkod+ majtkow, podlega karze pozbawienia wolno)ci od 5 miesi+cy do lat @% < 5% 7 wypadku mniejszej wagi, sprawca przest+pstwa okre)lonego w < "podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno)ci albo pozbawienia wolno)ci do roku%

< 9% 3e(eli pokrzywdzonym nie jest ;karb Pa4stwa, )ciganie przest+pstwa okre)lonego w < "'5 nast+puje na wniosek pokrzywdzonego% Ert% 5?9% Kto, wyzyskujc przymusowe poo(enie innej osoby 0izycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie majcej osobowo)ci prawnej, zawiera z ni umow+, nakadajc na ni obowizek )wiadczenia niewspmiernego ze )wiadczeniem wzajemnym, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% Ert% 5?@% < "% Kto, w celu osigni+cia korzy)ci majtkowej, udaremnia lub utrudnia przetarg publiczny albo wc1odzi w porozumienie z inn osob dziaajc na szkod+ wa)ciciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz ktrej przetarg jest dokonywany, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% < .% Gej samej karze podlega, kto w zwizku z publicznym przetargiem rozpowszec1nia in0ormacje lub przemilcza istotne okoliczno)ci majce znaczenie dla zawarcia umowy b+dcej przedmiotem przetargu albo wc1odzi w porozumienie z inn osob, dziaajc na szkod+ wa)ciciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz ktrej przetarg jest dokonywany% < 5% 3e(eli pokrzywdzonym nie jest ;karb Pa4stwa, )ciganie przest+pstwa okre)lonego w < " lub . nast+puje na wniosek pokrzywdzonego% Ert% 5?!% Kto usuwa, podrabia lub przerabia znaki identy0ikacyjne, dat+ produkcji lub dat+ przydatno)ci towaru lub urzdzenia, podlega karze pozbawienia wolno)ci do lat 5% Ert% 5?$% < "% 7obec sprawcy przest+pstwa okre)lonego w art% .#! lub .##'5?@, ktry dobrowolnie naprawi szkod+ w cao)ci, sd mo(e zastosowa2 nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet odstpi2 od jej wymierzenia% < .% 7obec sprawcy przest+pstwa wymienionego w < ", ktry dobrowolnie naprawi szkod+ w znacznej cz+)ci, sd mo(e zastosowa2 nadzwyczajne zagodzenie kary% Ert% 5?*% -a przest+pstwa okre)lone w tym rozdziale odpowiada jak du(nik lub wierzyciel, kto, na podstawie przepisu prawnego, decyzji wa)ciwego organu, umowy lub 0aktycznego wykonywania, zajmuje si+ sprawami majtkowymi innej osoby prawnej, 0izycznej, grupy osb lub podmiotu nie majcego osobowo)ci prawnej% Ert% 5?#% 7 razie skazania za przest+pstwo okre)lone w art% .#! < 5, art% .#$ < " lub art% .##, grzywn+ orzeczon obok kary pozbawienia wolno)ci mo(na wymierzy2 w wysoko)ci do . ??? stawek dziennyc1%