Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Noo de geografia
7 ano
A geografia a cincia que estuda a localizao e a descrio dos lugares superfcie da Terra, que interpreta e explica as inter-relaes entre os fen !enos "aturais e os #u!anos da Terra$ % ge grafo responde a questes co!o& onde' (localizar)* co!o' (descre+er)* porqu' (interpretar)
Tipos de observao
, %-ser+ao direta . quando se o-ser+a a paisage! no pr prio local , %-ser+ao indireta . quando o-ser+a!os se! estar no local$ /esulta, por exe!plo, da leitura, an0lise e interpretao de !apas$
A paisagem
A paisage! dinmica, estando e! constante !udana e subjetiva, dependendo do ponto de +ista do o-ser+ador$
Elementos da paisagem
1efine! a estrutura da paisage! e per!ite! a an0lise por!enorizada$ ,2ontan#as ,4arcelas agrcolas ,/ios ,5difcios ,3egetao ,3ias de co!unicao 6
Tipos de Paisagem
, "atural -@ se! !arcas da presena do Ao!e!* o !eio natural encontra-se pratica!ente inalterado, porque apresenta! condies pouco fa+or0+eis +ida #u!ana$ 5x& 1esertos frios* desertos quentes* cordil#eiras !ontan#osas* florestas densas , Au!anizada -@ a presena do Ao!e! constante* alteraes profundas no !eio para este se adaptar s suas necessidades$ /esulta& 8$ do au!ento da populao !undial$ 9$ do au!ento dos !o+i!entos !igrat rios$ :$ do desen+ol+i!ento industrial$
$apa#
4r0tico, f0cil transporte, arru!ao e utilizao* representa a totalidade ou apenas parte da Terra$ /epresentao distorcida da Terra$
, 2apas Topogr0ficos . representa! regies pequenas, co! !uitos por!enores (altitude, cursos de 0gua, estradas)$
$apas tem&ticos
/epresenta! u! te!a, fen !enos localiz0+eis de qualquer "atureza (Be! ci!aCdos !apas gerais) , 2apas polticos . representa! pases, regies ad!inistrati+as$ , 2apas fsicos . representa! aspetos fsicos da paisage! (rele+o, cli!a, a +egetao)$ , 2apas de!ogr0ficos . representa! a distri-uio da populao ou fen !enos relacionados$ , 2apas de estradas . representa! +ias de co!unicao$
Tipos de escala(
, 5scala nu!rica . representada por u! trao de frao$ 5x& 8&<FFF* 8G<FFF* 8 <FFF
Distncia no mapa
Distncia Real
Huanto !aior o deno!inador, !ais pequena a escala$ Huanto !enor o deno!inador, !aior a escala$ 5scala gr0fica . representao por u! seg!ento de reta co! u! deter!inado co!pri!ento$ : c! no !apa corresponde! a =I! "a realidade$
5x& F JKKJKKJKKJ
=I!
)s continentes e os oceanos
, %ceanos . enor!es extenses de 0gua* co-re! a !aior parte da superfcie da Terra$ 4acfico* AtlEntico* Lndico* Glacial 7rtico* Glacial Ant0rtico$ , 2ar . extenso de 0gua !ais pequena do que a do oceano, cercada por terra total ou parcial!ente$ , Montinente . grande extenso de terra e!ersa, rodeada de 0gua (8G: da Terra)$ A !aior parte dos continentes situa-se no #e!isfrio norte$ 7sia* A!rica* 7frica* Ant0rtida* 5uropa* %ceEnia$
-@ oceano Glacial 7rtico* oceano AtlEntico* !ar 2editerrEneo* !ar "egro* !ar
%u seOa&
Norte& oceano Glacial 7rtico$ )este& oceano AtlEntico$ 1ul& !ares 2editerrEneo e "egro$ Este& !ontes Nrais, rio Nral e !ar M0spio$ 1udeste& cordil#eira do M0ucaso$
, Docalizao a-soluta . localizao a partir da latitude e longitude (que se deter!ina! a partir dos crculos terrestres)$ 5sta localizao no +aria no te!po ou no espao, o-Oeti+a (exata e precisa)$
Trpico de Cncer
Trpico de Capricrnio
.ongitude
1istEncia angular !edida a partir do $eridiano de "reen4ic0 at ao se!i!eridiano de lugar$ 3aria de FP a 8?FP e !edida para 5ste e para %este$
Altitude . distEncia e! !etros, !edida na +ertical, desde o n+el !dio das 0guas do !ar
(F!) at ao lugar$ 4ode ser& 8$ Positiva . o lugar est0 aci!a dos F !etros$ 9$ Negativa . o lugar est0 a-aixo dos F !etros$ Huando est0 su-!erso fala-se e! profundidade$ :$ Nula . o lugar est0 ao n+el das 0guas do !ar, nos F !etros$
> micro estados Duxe!-urgo* Diec#tenstein* Ro 2arino* 3aticano* 2 naco* Andorra* 2alta$
A Unio Europeia
8Q<> . Mo!unidade 5con !ica 5uropeia .= 5lgica, ;t0lia, .uxe!-urgo, 8olanda, Ale!an#a, !rana (= pases no total)
8Q>: .= <eino Nnido, ;rlanda, :ina!arca (Q pases no total) 8Q?8 .= Grcia (8F pases no total) 8Q?= .= 4ortugal, 5span#a (89 pases no total) 8QQ< .= Rucia, 7ustria, TinlEndia (8< pases no total) 9FF; .= 5st nia, Det nia, DituEnia, 4ol nia, /epV-lica M#eca, 5slo+0quia, 5slo+nia, Aungria, M#ipre, 2alta (9> pases no total) 9FF> .= Uulg0ria, /o!nia (9> pases no total)
Elementos clim&ticos
Todos os que caracteriza! e define! o cli!a$ ,Te!peratura ,Snsolao ,"e-ulosidade ,3ento& ru!o e intensidade ,Au!idade do ar ,4recipitao ,4resso at!osfrica
Estado do tempo
5stado da at!osfera resultante da conjugao dos elementos do clima, nu! deter!inado stio e momento$
9lima
Estados da atmosfera durante u! longo per/odo de tempo, nu! lugar$
Normal climatol7gica ' +alores !dios dos ele!entos do cli!a nu! perodo de :F
anos$
, A latitude$ , % rele+o (altitude e orientao geogr0fica das cordil#eiras !ontan#osas)$ , A proxi!idade ou afasta!ento do !ar (continentalidade)$ , As correntes !arti!as$
-ariao da temperatura
Ssotr!icas& lin#as que une! os pontos de +alores de te!peratura !dia iguais$ 2apa de isotr!icas& representa! a distri-uio das te!peraturas$ Te!peratura !dia diurna Y Ro!a das te!peraturas registadas "P de registos Te!peratura !dia !ensal Y Ro!a das te!peraturas !dias diurnas registadas "P de dias do !s Te!pera !dia anual Y Ro!a das te!peraturas !dias !ensais 89 !eses A!plitude tr!ica anual Y T22 !ais ele+ada . T22 !ais -aixa 1ia natural& 4erodo entre o nascer e o pZr do sol, ou seOa, enquanto o Rol est0 aci!a do #orizonte$ /adiao terrestre& calor li-ertado pela superfcie terrestre$ A!plitude tr!ica diurna& te!peratura !0xi!a . te!peratura !ni!a ,Te!peratura !0xi!a& ap s o !eio-dia solar (entre as 8: a 8< #oras) ,Te!peratura !ni!a& antes do nascer do Rol, porque os lugares no rece-e! radiao solar e o aqueci!ento resulta apenas da radiao terrestre, que ta!-! +ai di!inuindo durante a noite$
,%rientao geogr0fica das montan0as 8$ 5! relao aos raios solares -ertentes soal0eiras (+oltadas a Rul no #e!isfrio "orte* +oltadas a "orte no #e!isfrio Rul) -ertentes umbrias (+oltadas a "orte no #e!isfrio "orte* +oltadas a Rul no #e!isfrio Rul) 9$ 5! relao lin#a de costa 2ontan#as concordantes Te!peratura !ais ele+ada Te!peratura !ais -aixa
para o interior dos +entos #V!idos do oceano$ 5stas !ontan#as pro+oca! diferenas de temperatura no litoral e no interior$ N! lugar situado no interior ser0 !ais quente no +ero e !ais frio no in+erno e u! local no litoral ter0 te!peraturas a!enas durante todo o ano$ 2ontan#as discordantes
per!ite! a passage!, para o interior, dos +entos #V!idos, ameni*ando as temperaturas ao longo do ano$
9ontinentalidade
% !ar te! u! efeito !oderador nas te!peraturas 2ais proxi!idade do !ar -= menor continentalidade -= menor ATA 2enos proxi!idade do !ar -= maior continentalidade -=maior ATA
As correntes mar/timas
Morrentes quentes& !odera! as te!peraturas (e assi! as te!peraturas no litoral so !ais a!enas)$ 5x& Morrente do Golfo do 2xico Morrentes frias& contri-ue! para o arrefeci!ento do ar no in+erno e para o aqueci!ento no +ero (e assi! a a!plitude tr!ica anual !aior)$
Precipitao . queda de partculas de 0gua que atinge! o solo no estado s lido ou lquido
(au!enta !edida que a latitude di!inui)$ ,M#u+a . gotas de 0gua ,"e+e . cristais de gelo ,Granizo - gros de gelo transparentes co! diE!etro at <!!$ ,Rarai+a - pedaos de gelo co! diE!etro entre < a <F!! Ponto de saturao# quantidade !0xi!a de +apor de 0gua que o ar pode conter$ 8umidade absoluta# quantidade de +apor de 0gua por unidade de +olu!e de ar (gG! :)$ 8umidade relativa# relao entre a quantidade de vapor de &gua e,istente nu! deter!inado +olu!e de ar e a quantidade de vapor de &gua necess&ria para o saturar, se! +ariao da te!peratura$
4ara ocorrer precipitao te! de #a+er a ascenso do ar$ A0 +0rios processos que do orige! a +0rios tipos de c#u+as&
M#u+as orogr0ficas& ascenso do ar ao longo das +ertentes das !ontan#as$ M#u+as con+ergentes& ascenso do ar de+ido con+ergncia de +entos$ M#u+as con+ecti+as& ascenso do ar, causada pelo seu aqueci!ento$ Ao aquecer, torna-se !ais le+e e ascende$ M#u+as frontais& ascenso do ar, de+ido ao contacto de duas !assas de ar diferentes$ SsoietasG lin#as isoiticas& lin#as que une! os pontos de igual +alor de precipitao !dia anual$ 2apa de isoietas& representa a precipitao !dia anual na Terra$
condensa@ forma nuvens@ precipitao orogr&fica@ 9$ 3ertentes sota+ento . a-rigadas dos +entos #V!idos* o ar O0 est0 !ais seco (di!inuio da precipitao)$
9limas
Gr0fico ter!oplu+io!trico& representao gr0fica da +ariao da te!peratura e da precipitao !dia !ensal ao longo de u! ano$
Mli!as quentes
8$ Mli!a 5quatorial -N!a Vnica estao -Ausncia de !eses secos -A!plitude tr!ica anual quase nula -Te!peratura superior a 9<PM -4recipitao a-undante durante todo o ano -Datitudes pr xi!as do equador 9$ Mli!a tropical #V!ido -1uas estaes& #V!ida !ais longa que a seca -Te!peratura superior a 9FPM -Traca a!plitude tr!ica anual -M#u+a a-undante durante !ais de seis !eses -egetao Tloresta 5quatorial& !uito densa, +erde e co!pacta$ \ for!ada por estratos& superior& 0r+ores altas e !enos densas m2dio& copas densas -inferior& 0r+ores !ais -aixas e Oo+ens -estrato ar-usti+o denso e alto -estrato #er-0ceo pouco desen+ol+ido -egetao Tloresta se!el#ante do cli!a equatorial, !as !enos densa, !enos #V!ida$ 1avana Alta& -osque pouco denso& as 0r+ores so !ais espaadas e t! copas largas$ % estrato #er-0ceo denso e alto$ 1avana 5ai,a& 0r+ores dispersas e -aixas$ % estrato #er-0ceo !ais -aixo e !enos denso$
-Wona en+ol+ente do cli!a equatorial :$ Mli!a tropical seco -1uas estaes& a seca superior #V!ida -Te!peratura ele+ada ao longo do ano -Traca a!plitude tr!ica anual -4recipitao concentrada e! : a ;!eses -Wona en+ol+ente dos desertos ;$ Mli!a desrtico quente N!a Vnica estao Ausncia de !eses #V!idos Te!peratura ele+ada ao longo do ano Grandes a!plitudes tr!icas di0rias A!plitude tr!ica anual significati+a 4recipitao fraca ou nula, total anual ] 8<F!! Wonas dos desertos quentes -egetao Ar-ustos espin#osos e tufos #er-0ceos !uito pouco nu!erosos$ 5xistncia de %0sis$ -egetao Estepe& ar-ustos rasteiros dispersos e er+as -aixas, que di!inue! co! a reduo da precipitao$
Mli!as te!perados
8$ Mli!a !editerrEnico 3ero longo, quente e seco Sn+erno #V!ido, co! te!peraturas a!enas Traca a!plitude tr!ica anual 2dia do !s !ais frio , F M 4erodo seco no +ero M#u+as irregulares, outono e in+erno, ]: !eses secos$ 9$ Mli!a 2arti!o 3ero sua+e co! algu!a c#u+a Sn+erno !oderado
-egetao Tloresta !editerrEnica estrato superior (ar- reo) pouco denso, de fol#a persistente e +erde (oli+eira, azin#eira, so-reiro, pin#eiro !anso)$ - o estrato 0erb&ceo surge s na primavera e no outono$ $a3uis& for!ao ar-usti+a, densa e fec#ada que constitui u! denso !atagal$ "arrigue& for!ao ar-usti+a a-erta, co! ar-ustos dispersos$
Te!peraturas !dias !ensais se!pre positi+as /eduzida a!plitude tr!ica anual :$ Mli!a continental Ausncia de !eses secos 3ero curto, quente Sn+erno longo, !uito frio e seco 5le+ada a!plitude tr!ica anual 2dia do !s !ais frio negati+a 4recipitao escassa a ocorrer so-retudo no +ero e no in+erno so- a for!a de ne+e Ausncia Trios de !eses secos Mli!as -egetao Tloresta !ista& fol#a caduca (car+al#o e nogueira) e fol#a persistente (conferas e taigas . pin#eiro, cedro)$
Mli!as frios
8$ Mli!a Ru-polar Sn+erno longo e !uito frio 3ero curto e pouco quente Te!peratura !dia do !s !enos frio ]8F M 5le+ada a!plitude tr!ica anual 4recipitao reduzida, so-retudo no +ero Alasca, Manad0, Ri-ria 9$ Mli!a polar 4er!anente!ente !uito frio "o existe +ero Te!peratura , a F M 5le+ada a!plitude tr!ica anual 4recipitao rara (so- a for!a de ne+e)
-egetao Tundra . +egetao rasteira (!usgos, lquenes, fungos) nos !eses frios quando se d0 a fuso do gelo$
"orte do Manad0, "orte da Ri-ria, GronelEndia, Ant0rtida :$ Mli!a de altitude Trio todo o ano Te!peratura di!inui co! a altitude -egetao 3egetao distri-uda por andares$
!ormas de relevo
Relevo conOunto de for!as da superfcie terrestre ,2ontan#as - Tor!a de rele+o de grande altitude, nor!al!ente superior a 8FFF!, co! encostas de inclinao acentuadas, +ales profundos e topos pontiagudos$ ,4lanaltos - Tor!a de rele+o de !dia ou ele+ada altitude, superior a 9FF! co! topos planos$ Ro antigas !ontan#as desgastadas pela eroso$ ,Molinas - 5le+aes de -aixa altitude, geral!ente inferiores a ;FF!, de for!as arredondadas$ , 3ales - As +ertentes pode! ser !ais ou !enos inclinadas ou a-ruptas$ Ro por +ezes atra+essados por cursos de 0gua$ , 4lancies - 4lanas, inferiores a 9FF!$ 4ode! resultar da ao da eroso ou da deposio de sedi!entos transportados pelos rios . plancies alu+iais$
A rede 0idrogr&fica
Maudal& +olu!e que passa por u!a seco do rio por segundo (! Gs) 3 /egi!e #idrogr0fico& +ariao do caudal de u! rio ao longo do ano$ /ede #idrogr0fica& rio, afluentes e su-afluentes$ Uacia #idrogr0fica& 0rea drenada por u!a rede #idrogr0fica$ % caudal dos rios e a densidade de u!a rede 0idrogr&fica depende! da precipitao registada na respeti+a bacia 0idrogr&fica$
-@ 4oluio das 0guas (resduos ur-anos, industriais e agropecu0rios)* -@ Monstrues e! leitos de c#eia*
-@ 1iferentes usos do solo, co!o a construo de #a-itaes, estradas, etc$* -@A construo de -arragens*
.eito de estiagem .eito normal .eito de c0eia
c) [ desflorestao d) Aos incndios e) [ sua poluio A gesto dos recursos #dricos te! co!o o-Oeti+o& -> a racionalizao do seu consu!o$ -> o controlo da qualidade da 0gua$ -> o trata!ento das 0guas residuais$ -, o au!ento da capacidade de apro+isiona!ento (para garantir o a-asteci!ento de 0gua)$
) relevo litoral
5roso !arin#a& ao de desgaste, transporte e acu!ulao exercida pelo !ar$ As alteraes da lin#a de costa depende!& 1as caractersticas das roc#as e! contacto co! o !ar$ 1a intensidade da eroso do !ar$ 1os !o+i!entos da crosta terrestre$ 1as alteraes cli!0ticas$
Tipos de costa
,Uaixa (praia)- rele+o bai,o* arenoso* roc#as pouco resistentes eroso$ ,Alta (Arri-a)- rele+o alto* escarpado* roc#as resistentes eroso$ \ o tipo de costa mais sens/vel ? eroso pois o !ar desgasta a base da arriba+ o topo da arriba cai (por falta de apoio), pro+ocando o seu recuo, o surgi!ento da plataforma de abraso e a de acumulao$ Mo!o o mar dei,a de l& c0egar, transfor!a-se nu!a arriba morta ou f7ssil$
Plata orma de acumulao Plata orma de abraso As arri-as f sseis ta!-! pode! resultar da regresso !arin#a ou das !o+i!entaes das placas continentais$ % Ao!e! ta!-! te! u! papel i!portante$ Ma-os& pro!ont rios ou pen#ascos que se proOeta! para o !ar$ 1unas& rele+o total!ente constitudo pela ao do +ento que pode !igrar, por ao dos +entos do!inantes, ou ficar fixo, por ao da +egetao$ Uaas& reentrEncias das costas !arti!as, se!icirculares, geral!ente entre dois ca-os, !ais pequenas que os golfos$ Golfos& Grande reentrEncia da costa, geral!ente se!icircular$ /ias& enseadas co!pridas e estreitas na costa !arti!a, pro+ocada pelo le+anta!ento do n+el do !ar$ Sl#as& !assa de Terra de !enores di!enses que as de u! continente, total!ente rodeada de 0gua$
9onse3u>ncias
a) 1estruio de -ens !ateriais -) 2ortes c) Alterao na configurao da superfcie terrestre d) 1estruio das culturas agrcolas Quando a gua dos rios ultrapassa o seu leito e invade as margens Huando a 0gua dos rios trans-orda! do leito nor!al ou a 0gua Quando o mar dos !ares in+ade a faixa costeira$ ;nundaAes invade a costa e) Talta de 0gua e di!inuio da sua qualidade f) Au!ento dos incndios
4ode! ser flu+iais ou !arti!as e so !ais frequentes no in+erno de+ido ao au!ento da precipitao durante dias consecuti+os, pois a 0gua e! excesso pro+oca u! a!ento nos caudais dos rios e o trans-ordo das 0guas$ Resulta, normalmente, de violentas tempestades As inundaes pode! dar azo a desabamentos$
1ecas . quando se +erifica! valores de precipitao muito bai,os durante u! longo perodo de te!po, au!entando a desertificao ' processo que le+a destruio +egetal e degradao dos solos$ !uracAes . cat0strofes co! orige! no !ar$ /esulta! de siste!as de presses !uito -aixas, onde o ar ascende e! espiral e! torno do ol#o do furaco, onde o ar !uito cal!o$ 5stes siste!as for!a! +entos !uito fortes e nu+ens !uito espessas$ 4ro+oca! inundaes pois do orige! a precipitao$
-agas de calor . te!peraturas aci!a do nor!al para a poca$ -agas de frio . te!peraturas a-aixo do nor!al para a poca$
4ode! resultar apenas de u! rudo ou u! !o+i!ento, que solta u!a placa de ne+e que rola pela +ertente, arrastando cada +ez !ais ne+e, roc#as e terra e pro+oca u! +ento !uito forte$ Assi!, as consequncias das a+alanc#as so !uito gra+es$ A geada e o grani*o (ta!-! so cat0strofes) pro+oca! preOuzos aos agricultores$
1ismos - a-alos naturais da crosta terrestre, nu! curto perodo de te!po e local, que se propaga! e! todas as direes (as ondas ss!icas), #0 superfcie da crosta terrestre$ Escala de <ic0ter . !ede a !agnitude do sis!o$ Escala de $ercalli . !ede os danos e preOuzos do sis!o$
Aipocentro& zona do interior da Terra e! que se d0 a li-ertao de energia$ 5picentro& ponto, superfcie terrestre, que se encontra !ais pr xi!o do #ipocentro$