Sie sind auf Seite 1von 101

CICLO DE CONFERENCIAS

SESIÓNS DE INVESTIGACIÓN

PRESENTACIÓN DO PROXECTO
CIENTÍFICO DO ÁREA DE
ONCOLOXÍA DO IDIS
CHUS Universidad de
(Plan Avante 2012 Santiago de
“O camiño ao futuro”) Compostela
• Hospital Clínico
Universitario (CHUS)
• Áreas de Gestión Clínica
(AGC): Investigación
– AGC Cardiovascular Biomédica
– AGC Neurociencias
– AGC del Cáncer
AGC del Cáncer

Trabajo interdisciplinar

PLATAFORMA DE ONCOLOGÍA
AGC del Cáncer
Plataforma de Oncología

Estructura básica y funcional de trabajo


interdisciplinar para ofrecer la asistencia
adaptada a la situación clínica de cada
paciente y de cada tumor
Plataforma de Oncología
• Dominios:
– Dominio Asistencial (diagnóstico y tratamiento)
– Dominio de Soporte (cuidados médicos sanitarios, atención
psicológica y comunicación)
– Dominio del Fármaco (desarrollar y mejorar protocolos, incorporar y
gestionar nuevos medicamentos e indicaciones)
– Dominio de la Muestra (Biobanco)
– Dominio del Dato (Registro)
– Dominio de la Tecnología
– Dominio de Investigación: IDIS
– Gestión de la Investigación: IDICHUS
Dominio Asistencial
Diagnóstico y Tratamiento

• Procedimientos singulares:
–– Cirugía
Cirugía citorreductora
citorreductora en
en la
la carcinomatosis
carcinomatosis peritoneal
peritoneal (Sugarbaker)
(Sugarbaker) yy transplante
transplante hepático
hepático
en
en hepatocarcinoma.
hepatocarcinoma.
–– Radioterapia
Radioterapia intraoperatoria
intraoperatoria en
en cáncer
cáncer colorrectal
colorrectal (Proyecto
(Proyecto en
en desarrollo)
desarrollo)
–– Transplante
Transplante alogénico
alogénico no
no emparentado
emparentado de
de médula
médula ósea
ósea
–– Imagen
Imagen en
en Oncología.
Oncología. Diagnóstico
Diagnóstico por
por imagen
imagen molecular
molecular mediante
mediante radiofármacos
radiofármacos (Proyecto
(Proyecto
en
en desarrollo)
desarrollo)
–– Farmacocinética
Farmacocinética yy Farmacoterapia
Farmacoterapia
–– Ensayos
Ensayos Clínicos
Clínicos
–– Medicina
Medicina Molecular
Molecular yy Consejo
Consejo Genético
Genético
–– Patología
Patología Molecular
Molecular
Programa de Carcinomatosis
Peritoneal

Dominio Asistencial
Transplante hepático
Radioterapia Intraoperatoria

Dominio Asistencial

CARCINOMA
COLORRECTAL
Comparison of Intraoperative Radiation
Therapy-Containing Multimodality Treatment with
Historical Treatment Modalities for Locally Recurrent
Rectal Cancer
Mannaerts et al. Dis Col & Rectum 2001;44:1749-1758

Survival Local control


Transplante alogénico no emparentado de
médula ósea
MEDULA OSEA PREPARACIÓN EN LABORATORIO
FILTRANDOSE PARA CONGELACIÓN
EN QUIRÓFANO

TANQUES DE NITRÓGENO LÍQUIDO


PARA CONSERVACIÓN DE LAS MÉDULAS
T. Alogénico DONANTE
Emparentado
D D
No emparentado
Acondicionamiento D D D

TPH

A A A D D D

D D D
ESQUEMA DEL TRASPLANTE ALOGÉNICO
AL AL A
Nº de hermanos probabilidad
1 0,25 Probabilidad
2 0,438 hermano
3 0,578 HLA idéntico
4 0,684 = 1 - (3/4) n
5 0,763

Hermano HLA-idéntico 30%


Hermano univitelino 1%
Diferencias en 1 Ag 2%
Diferencias en 2 Ag 7%

PROBABILIDAD DE ENCONTRAR
UN DONANTE HLA IDÉNTICO
EN LA FAMILIA. SEGÚN EL
NÚMERO DE HERMANOS Sin donante familiar 60%
TRASPLANTES NO EMPARENTADOS
REALIZADOS EN GALICIA EN 2007 FUERON 0.
EN 2008 EN EL CHUS: 3
IMAGEN EN ONCOLOGÍA
Oportunidad Tecnológica en el CHUS

-TCMD de 64 filas de detectores


-TCMD de 16 filas de detectores
-RM de 3T
-2 RMs de 1,5T
IMAGEN FUNCIONAL
Metabolismo - PET
IMAGEN FUNCIONAL Perfusión
Densidad Tumoral de Microvasos

Pico de Realce

TC Perfusión. Mapas paramétricos OXIGENACION


A

IMAGEN FUNCIONAL
Difusión

• Tumores celulares TUMOR con ALTA CELULARIDAD


MAS GRADO Y CELULARIDAD,
MAS RESTICCION DE LA
DIFUSION

• Respuesta tumoral
RESPUESTA TUMORAL, MENOR
RESTRICCION DE LA
DIFUSION
T2
IMAGEN FUNCIONAL
Difusión

b0

b800
• Detección tumoral
• Caracterización de lesiones
• Detección de tumor residual
• Monitorización de respuesta a tratamiento
ADC • Predicción de respuesta a tratamiento
• Whole-body imaging
Imagen Tumoral INTEGRAL
Imagen Anatómica

METABOLISMO ANGIOGENESIS CELULARIDAD HIPOXIA


PET - Metabolismo RMN / TC Perfusión RMN Difusión RMN Hipoxia
a. Planificación Terapia basada en la imagen

Dynamic.mpg
Dynamic.mpg

IMRT

SELECCIÓN DE SUBVOLUMENES A TRATAR

b. Valoración de Respuesta Tumoral

PRE-TTO

POST-TTO

Presentación elaborada con la colaboración de:


Roberto García Figueras, Carmen Villalba y Álvaro Ruibal
FARMACOCINÉTICA
Y FARMACOTERAPIA

En el laboratorio de Farmacocinética y Farmacoterapia se


analiza el comportamiento de los medicamentos en cada
paciente a partir de medidas directas en sangre consiguiendo
adaptar el tratamiento de forma más precisa, mejorando la
eficacia y reduciendo la toxicidad y por tanto las
complicaciones secundarias.
ENSAYOS CLÍNICOS
(Oncología Médica, CHUS)
90

80

70

60

50

40

30

20

10

0
2004 2005 2006 2007 2008

Ensayos nuevos Pacientes


PATOLOGÍA MOLECULAR
(Drogas Diana)

Trastuzumab – Carcinoma de mama HER-2 +


Anticuerpos anti-EGFR

Metástasis de carcinoma colorrectal en


hígado
qPCR-proceso técnico para
valorar KRAS
DNA es extraído El análisis es
de tejido en completado
parafina usando comparando las
metodología reacciones
estándar mutadas y la
normal

Cada muestra de
DNA es introducida
en 8 tubos de
reacción separados y
situados en el
instrumento de real-
con 12 12 12 12 12 12 13 La reacción de
time PCR ala asp arg cys ser val asp
PCR tarda 2 horas
DOMINIO DE INVESTIGACIÓN
Soportes
• IDIS (CHUS-USC)
–– Cuatro
Cuatro de
de un
un total
total de
de nueve
nueve CIBERs:
CIBERs: CIBER
CIBER dede Enfermedades
Enfermedades Raras,
Raras, CIBER
CIBER de
de
Epidemiología,
Epidemiología, CIBER
CIBER dede Fisiopatología
Fisiopatología de
de la
la Obesidad
Obesidad yy Nutrición,
Nutrición, CIBER
CIBER de
de
Terapia
Terapia Celular
Celular yy CIBER
CIBER de
de Enfermedades
Enfermedades Neurodegenerativas
Neurodegenerativas
–– Dos
Dos CONSOLIDER
CONSOLIDER en en el
el área
área de
de Bio-Farm-Med
Bio-Farm-Med aplicados
aplicados aa la
la salud
salud humana:
humana:
Nanomateriales
Nanomateriales yy Biomedicina
Biomedicina (NANOBIOMED)
(NANOBIOMED)
–– CAIBER
CAIBER (Consorcios
(Consorcios Asociados
Asociados dede Investigación
Investigación Biomédica
Biomédica en
en Red)
Red)
–– Áreas
Áreas dede investigación:
investigación: Cáncer,
Cáncer, Cardiovascular,
Cardiovascular, Endocrinología
Endocrinología yy Nutrición,
Nutrición,
Enfermedades
Enfermedades inflamatorias,
inflamatorias, Genética
Genética yy Neurociencias
Neurociencias
–– Área
Área de
de 2000
2000 m m22 yy más
más de
de 100
100 investigadores
investigadores en
en la
la planta
planta -2
-2 del
del Hospital
Hospital Clínico,
Clínico,
con
con un
un total
total de
de 11
11 laboratorios,
laboratorios, además
además de
de otros
otros en
en el
el Hospital
Hospital oo la
la Facultad
Facultad de
de
Medicina.
Medicina.

• IDICHUS
–– Gestiona
Gestiona un
un total
total de
de más
más de
de 100
100 proyectos
proyectos de
de investigación
investigación
Laboratorios de Investigación (CHUS)

“Como más se mejora un


Hospital Universitario es
llenándolo de investigación”
Joan Rodés
Director del IDIBAPS y miembro del comité científico externo del IDIS

Laboratorios de Investigación de
Neurociencias (CHUS)
DOMINIO DE INVESTIGACIÓN
Soportes

• Fundación Pública Galega de Medicina Xenómica


(SERGAS, Consellería de Sanidade)

• Ciclotrón (Galaria, Empresa Pública)

• Biobanco (Banco de Tumores, CHUS)


Spanish National Genotyping Center
GeGen
Scientific International Committee Ethical International Committeel

Coordination

NODE 1 NODE 2 NODE 3


Barcelona Santiago de Madrid
(CRG) Compostela (USC) (CNIO)

SNPlex / Illumina Sequenom / SNPlex/ Illumina

Affymetrix
Spanish National Genotyping Center
Genotyping

Pre-genotyping
Pre-genotyping Genotyping platforms: Post-genotyping
Post-genotyping
DNA
••Data
Datadownload
download
DNAextraction
extractionand
and Designs ••Format
Formatchanges
changes
quantification
quantification Genotyping
••Data analysis
Data analysis
Project
Projectdesign
design ••Customer
Customersupport
support
SNP
SNPselection
selectionbased
basedon:
on: Data checking
Function prediction
•Function
•Previous
prediction
PreviousLD
LD
••Known
Known diseaseassociation
disease association

Researchers
Researchers Biólogos (Genética)
Matemáticos
Biólogos (Genética)
Tecnólogos Bioinformáticos
Médicos
(Biólogos- Médicos
Técnicos
Biotecnólogos)
Técnicos I+D: Biológos, Químicos, Físicos
Bioinformáticos (Nanotecnólogos), Bioinformáticos
Dominio de la Muestra
Biobancos
Trabajo integrado

• España cuenta con el más amplio


desarrollo de Redes cooperativas de
Bancos de Tumores en Europa.

• Está sirviendo de modelo para otros


países alrededor del mundo.

• El desarrollo de un proyecto de
Biobancos exige el desarrollo paralelo
de tecnología de investigación
“Una investigación”, Sorolla
Modalidad de Miembros del Grupo Líneas de Investigación
Investigador Principal
Grupo

- Genética del Cáncer


- Genética del cáncer de colon
- Identificación de variantes genéticas comunes de susceptibilidad al cáncer
Clara Ruíz Ponte: (Responsable Genética del colorrectal esporádico y familiar.
Ángel Carracedo Álvarez Genómica cáncer de colon) - Bases Genéticas de los síndromes con predisposición hereditaria al cáncer
(Coordinador) Área de Genética Ana Vega Gliemo: (Responsable Genética del colorrectal.
cáncer de mama) - Genética del cáncer de mama
- Bases Genéticas de los síndromes con predisposición hereditaria al cáncer de
mama y ovario.
- Bases Genéticas en PHTS (PTEN Hamartomatous Tumor Syndrome).

Mónica Burócziova
Catarina González López del Castillo
José Ant. Costoya Puente Oncología molecular Pablo Iglesias Vázquez - Grupo Oncología Molecular
Marcos Seoane Souto
Ana Senra Viñas

Lourdes Loidi Fernández de Troconiz


Proliferación celular y
Celsa Quinteiro García - Nuevos tratamientos en cáncer
Fern. Domínguez Puente cáncer
Mª Teresa González Martínez - Marcadores Tumorales
Área de Genética
Carmen Carneiro Freire

Tomás García-Caballero Parada


Andrés Beiras Iglesias
José Manuel Cameselle Teijeiro
Máximo Fraga Rodríguez
José Manuel Suárez Peñaranda
José Ramón Antúnez López
Ihab Abdulkader Nallib
Roman Pérez Fernández
Manuel Macía Cortiñas - Cáncer, Linfomas. Cáncer de Tiroides. Cáncer de Mama. Dianas Terapéuticas.
Jerónimo Forteza Vila Oncología traslacional
María del Carmen Segura Iglesias Biobancos. Ensayos Clínicos.
Rafael López López
Francisco Javier Barón Duarte
Juan Fernando Cueva Bañuelos
Sonia María Candamio Folgar
María Francisca Vázquez Rivera
Yolanda Vidal Insua
Luis León Mateos
Jorge José García González
Modalidad de
Investigador Principal Miembros del Grupo Líneas de Investigación
Grupo

Francisco Barreiro Morandeira


Susana B. Bravo López
Rafael Seoane Prado
Neoplasias endocrinas María E. Rodríguez García-Rendueles - Cáncer
Clara Álvarez Villamarín
Área de Genética Montserrat García Lavandeira - Enfermedades Endocrinas, Nutricionales y Metabólicas.
Esther Díaz Rodríguez
Sihara Pérez Romero
Jacobo Fernández Campos

- Cáncer
Joaquín Cortés Laiño
- Enfermedades Cardiovasculares
Faustino Rodríguez-Segade Villamarín
- Enfermedades Endocrinas, Nutricionales y Metabólicas
Jorge Martínez Castro
- Enfermedades Músculo Esqueléticas y del Aparato locomotor
Miguel Ángel Caínzos Enrique Mena del Rio
Cirugía experimental - Enfermedades Neurológicas
Fernández Ana Calvache Rodríguez
- Enfermedades Infecciosas
Fernando Santos Benito
- Epidemiología, Salud Públicay Servicios de Salud. Atención Primaria
Francisco González Rodríguez
- Farmacología
José Luis Rodríguez Couso
- Inflamación

Miguel Sobrino Faya


Javier Fernández Castroagudín - Cáncer
Julio Iglesias García - Genética y Biología de sistemas
Manuel Barreiro de Acosta - Inflamación
José Lariño Noia - Enfermedades Cardiovasculares
Enfermedades del Esther Molina Pérez - Enfermedades Endocrinas, Nutricionales y Metabólicas
J. E. Domínguez Muñoz
aparato digestivo Paula Otero Iglesias - Enfermedades Músculo esqueléticas y del Aparato locomotor
Antonio B. Lozano León - Enfermedades Neurológicas
Evaristo Varo Pérez - Enfermedades Infecciosas
Begoña Vieites Pérez-Quintela - Epidemiología, Salud Pública y Servicios de Salud. Atención Primaria
Laura Nieto García - Farmacología
María Luaces Regueira
Modalidad de
Investigador Principal Miembros del Grupo Líneas de Investigación
Grupo

Adolfo Figueiras Guzmán


Juan Miguel Barros Dios
Margarita Taracido Trunk
- Cáncer
Francisco Caamaño Isorna
Juan Jesús Gestal Otero Epidemiología - Epidemiología, Salud Pública y Servicios de Salud. Atención Primaria
Agustín Montes Martínez
- Enfermedades Infecciosas
Ernesto Smyth Chamosa
Alberto Ruano Raviña
Bahi Takkouche

- Cáncer
- Enfermedades Cardiovasculares (*)
- Enfermedades Endocrinas, Nutricionales y Metabólicas
Miguel Souto Bayarri - Enfermedades Músculo esqueléticas y del Aparato locomotor
Pablo García Tahoces - Enfermedades Neurológicas
Juan José Vidal Carreira Imagen
José Martín Carreira Villamor - Enfermedades Infecciosas
José Manuel García Vázquez - Epidemiología, Salud Pública y Servicios de Salud. Atención Primaria
- Farmacología
- Genética y Biología de sistemas
- Inflamación

- Cáncer.
Gloria Martínez Río
- Enfermedades Endocrinas, Nutricionales y Metabólicas
Dolores Sanguinetti Rodríguez
Anxo Vidal Figueroa Nuevos genes - Mecanismos moleculares en oncogénesis
Miguel Estravís Sastre
- Busqueda de nuevos marcadores tumorales y validación de dianas
Eva Amanda del Pilar Gallego Suárez
terapéuticas

Celia Pombo Ramos - Cáncer


Miguel Fidalgo Pérez - Todas aquellas en cuya fisiopatología esté implicado el estrés oxidativo,
Juan Zaldive Torrente Estrés Celular
Gonzalo Hernández Jiménez especialmente cuadros isquémicos y con lesión mediada por
María Fraile Piñeiro isquemia-reperfusión.
RESUMEN

11 INVESTIGADORES PRINCIPALES

77 INVESTIGADORES ASOCIADOS
Línea de Investigación: MÁXIMO FRAGA

ALTERACIONES MOLECULARES EN LINFOMAS

Equipo investigador:

M. Tojo, R. Pérez-Becerra, C. Aliste, C. Celeiro, A. García-Rivero, A.


Vázquez-Boquete, E. Couso, M. Pérez Encina,A. Beiras, J. Forteza, JL
Bello
Inmunomarcaje ultraestructural en una célula de
Reed-Sternberg en un linfoma de Hodgkin
Acuarela
Acuarela
1832
1832 Robert
Robert Carswell
Carswell

Hodgkin and Reed-Sternberg cells


harbor alterations in the major tumor
suppressor pathways and cell-cycle
checkpoints: analyses using tissue
microarrays
Blood 2003;101:681-689
Looking
Looking for
for ferns:
ferns: optimization
optimization of
of digestion
digestion pretreatment
pretreatment in
in FISH
FISH technique
technique on
on
paraffin-embedded
paraffin-embedded tissues
tissues

Diagnostic Molecular Pathology 17:


17: 59-63
59-63 (2008)
(2008)
os
tic
ng sto es


Ga bla lar
lio s
lin
LH clá
clásico

ro lu

s
nt ce
Ce eas
Buena Mala
respuesta respuesta

Lin
Línea de investigación Máximo Fraga

Perfil genético y
respuesta al tratamiento
LH clásico: 29 casos
OncoChip v2

Análisis supervisado:
- buena respuesta vs mala
- sets de genes previamente definidos
Línea de Investigación: TOMÁS GARCÍA-CABALLERO

DETERMINACIÓN DE DIANAS TERAPÉUTICAS

Equipo investigador:
JR Antúnez, I. Abdulkader, M. Diniz, MP Santiago, M Ginarte, O Prieto,
B Fernández-Rodríguez, A Carballeira, A Vázquez-Boquete,
I Fernández-Campos, D Ínsua, P Vieiro
García-Caballero T, Menéndez MD, Vázquez-Boquete A, Gallego R, Forteza J, Fraga M.
HER-2 status determination in breast carcinomas. A practical approach
Histol Histopathol (2006) 21:227-236
Diniz-Freitas M, García-Caballero T, Antúnez-López J Gándara-Rey JM, García-García A.
Pharmacodiagnostic evaluation of EGFR expression in oral squamous cell carcinoma.
Oral Dis (2007) 13:285-290
Santiago MP, Vázquez-Boquete A, Fernández B, Masa C, Antúnez JR, Fraga M, Forteza J,
García-Caballero T.
Whether to determine HER2 status for breast cancer in the primary tumour or in the
metastasis
Histol Histopathol (2009) in press.
Línea de Investigación: JOSÉ CAMESELLE-TEIJEIRO

CÁNCER DE TIROIDES:
MORFOLOGÍA, MUTACIONES INTRAGÉNICAS Y CAMBIOS EPIGENÉTICOS.

Equipo investigador:

I. Abdulkader, R. Reyes, N. Caramés, N. Alfonsín, L Alberte, M. Piso

Colaboración: M. Sobrinho-Simoes, C. Alvarez, J. Lado, C. Ruíz, A. Vega,


G. García-Rostan
CÁNCER DE TIROIDES

RET/PTC rearrangement (FISH) Codon 1493 of the APC gene

Cribriform-morular variant of papillary thyroid carcinoma. Molecular


characterization of a case with neuroendocrine differentiation and
aggressive behavior. Am J Clin Pathol 2009;131:134-142.
,
Carcinoma tiroideo de células foliculares familiar
J. Cameselle-Teijeiro, et al.

H&E CD10 -catenin

CD10 is a characteristic marker of tumours forming morules with biotin-rich,


optically clear nuclei that occur in different organs. Histopathology. 2008;52:389-92.

Eur J Endocrinol. 2008 Nov;159(5):623-31.


Clin Endocrinol (Oxf). 2008 Oct;69(4):683-5
Hum Pathology. 2008 Oct;39(10):1540-7
J Clin Endocrinol Metab. 2008 Jan;93(1):267-77
Células madre (stem cells) tiroideas
J. Cameselle-Teijeiro, et al.

E F G H

BRAF mutation in solid cell nest hyperplasia associated with papillary thyroid
carcinoma. A precursor lesion? Hum Pathol, 2009 (in press).

Hum Pathol. 2005 May;36(5):590-1.


Am J Clin Pathol. 2005 Mar;123(3):369-75
Mod Pathol. 2004 Jul;17(7):819-26.
Cancer Res. 2005 Nov 15;65(22):10199-207
Línea de Investigación: IHAB ABDULKADER

PATOLOGÍA MOLECULAR DE LOS SARCOMAS

Equipo investigador:

J. Cameselle-Teijeiro, M. Fraga, A. Vazquez-Boquete, J. Varela, J. Forteza

Colaboración: E. de Alava
EWS SYT

•Intestinal clear cell sarcoma with melanocytic differentiation and EWS [corrected] rearrangement:
report of a case. Abdulkader I, Cameselle-Teijeiro J, de Alava E, Ruiz-Ponte C, Used-Aznar MM,
Forteza J. Int J Surg Pathol. 2008 Apr;16(2):189-93. Erratum in: Int J Surg Pathol.2008
Jul;16(3):354.
•Primary synovial sarcoma of the lung. Zamarrón C, Abdulkader I, Alvarez UC, Barón FJ, Prim JM,
Ledo RL, Forteza J. Intern Med. 2006;45(10):679-83. Epub 2006 Jun 15.
•Pathological changes related to Imatinib treatment in a patient with a metastatic gastrointestinal
stromal tumour. Abdulkader I, Cameselle-Teijeiro J, Forteza J. Histopathology. 2005 Apr;46(4):470.
•Predictors of malignant behaviour in gastrointestinal stromal tumours: a clinicopathological study of
34 cases. Abdulkader I, Cameselle-Teijeiro J, Gude F, Fraga M, Varela-Durán J, Barreiro F, Forteza
J. Eur J Surg. 2002;168(5):288-96.
•Sclerosing epithelioid fibrosarcoma primary of the bone. Abdulkader I, Cameselle-Teijeiro J, Fraga M,
Caparrini A, Forteza J. Int J Surg Pathol. 2002 Jul;10(3):227-30.
Pathological changes related to Imatinib treatment in a patient with a metastatic
gastrointestinal stromal tumour.
Abdulkader I, Cameselle-Teijeiro J, Forteza J. Histopathology. 2005 Apr;46(4):470.
Línea de Investigación: ÁNGEL CARRACEDO
GENÉTICA DEL CÁNCER
- Genética del cáncer colorectal
- Genética del cáncer de mama

Equipo investigador:
C. Ruíz-Ponte, A. Vega, A. Blanco Pérez, C. Fernández Rozadilla,
N. Gómez Fernández, M. Santamariña Pena
LÍNEAS DE INVESTIGACIÓN EN GENÉTICA DEL CÁNCER
COLORRECTAL (CRC) Y MAMA
(Clara Ruíz-Ponte y Ana Vega)

1.- Identification of low-penetrance alleles and CNVs associated to sporadic and familial
colorectal cancer risk. EPICOLON consortium.
2.- Genetic basis of hereditary colorectal cancer syndromes (FAP, MAP, Lynch syndrome)

3.- BRCA1/2 en cáncer de mama y ovario hereditario: estudio de variantes de significado


incierto ( variantes UV).

4.- Estudio de la prevalencia de la mutación R71G en cáncer de mama, ovario y próstata,


así como en población gallega general. Identificación de genes modificadores del fenotipo
de R71G.
5.- Cáncer de mama: genotipado masivo de SNPs para la identificación de genes
asociados y desarrollo de un kit de riesgo genético.

GENÉTICA DE OTROS TUMORES


- PTEN: Genetic bases of PHTS (PTEN Hamartomatous Tumor Syndrome)
- mtDNA and tumorogenesis
Línea de investigación Fernando Domínguez
(Grupo de Investigaciones Óncológicas – Genética)

• Objetivos:
– Búsqueda de nuevos marcadores
tumorales y validación de dianas
terapéuticas a través de técnicas de
genómica funcional:
•• Expresión
Expresión aa escala
escala genómica
genómica
•• Modificación
Modificación genética
genética en
en mamíferos
mamíferos
•• Interferencia
Interferencia de
de ARN
ARN

• Tecnologías:
–– Desarrollo
Desarrollo dede ratones
ratones transgénicos
transgénicos que
que expresen
expresen condicionalmente
condicionalmente marcadores
marcadores tumorales
tumorales para
para
valorar
valorar las
las repercusiones
repercusiones funcionales
funcionales que
que su
su presencia
presencia tiene
tiene enen la
la evolución
evolución del
del tumor
tumor
–– Búsqueda
Búsqueda de de perfiles
perfiles moleculares
moleculares en
en cáncer
cáncer folicular
folicular de
de tiroides
tiroides mediante
mediante Exon
Exon Arrays.
Arrays.
–– Análisis
Análisis del
del patrón
patrón de
de metilación
metilación génica
génica en
en enfermedades
enfermedades oncohematológicas.
oncohematológicas.
Línea de Investigación: CLARA ÁLVAREZ
NEOPLASIA Y DIFERENCIACIÓN ENDOCRINAS
- Diferenciación de las células hipofisarias
- BANTTIC: (Bank of Thyroid Tumors in Culture)

Equipo investigador:
S. B. Bravo, E. Diaz Rodriguez, M.e Garcia-Lavandeira, M. ER Garcia-
Rendueles, S. Perez Romero, J. Sousa Rodrigues
Células madre de la hipófisis en su nicho Esferoide de células madre hipofisarias
crecido en cultivo
Línea de Investigación: ANXO VIDAL

CICLO CELULAR Y ONCOLOGÍA

Equipo investigador:

G. Martínez Río, D. Sanguinetti Rodríguez, M. Estravís Sastre,


E. Amanda del Pilar Gallego Suárez
Mecanismos moleculares en
Estudio y desarrollo de ratones
oncogénesis, nuevos marcadores
modificados genéticamente como
tumorales y validación de dianas
modelos de valoración preclínica
terapéuticas

Portada de la revista MCB en Julio de 2007


Nuevos genes
(Nur77)
Publicaciones
• Vidal A et al. p130 and p27 co-operate to control mobilization of
angiogenic progenitors from the bone marrow. Proc. Natl. Acad. Sci.
USA, 102: 6890-6895. (2005)

• Yeh N et al. Cooperation between p27 and p107 during endochondral


ossification suggests a genetic pathway controlled by p27 and p130.
Mol Cell Biol 27: 5161-5171.(2007)

• Miller JP et al. Interweaving the cell cycle machinery with cell


differentiation. Cell Cycle 6, 2932-2938 (2007)

• Pazos Chantrero E et al. Cyclin A probes by means of intermolecular


sensitization of terbium-chelating peptides. Journal of the American
Chemical Society, 130(30):9652-9653 (2008)
Línea de Investigación: JUAN ZALVIDE
GRUPO DE ESTRÉS CELULAR
- Respuesta celular al estrés oxidativo.
- Papel de p16 en células Rb negativas

Equipo investigador:
C. Pombo, M. Fidalgo, M. Fraile, G. Hernández, A. Guerrero, A. Pires
Respuesta celular al estrés oxidativo

La proteinquinasa SOK1 se trasloca del Golgi al núcleo tres estrés


oxidativo.
SOK1 (en verde) está en el aparato de Golgi en células control (paneles de
arriba), y pasa al núcleo tras estrés oxidativo (paneles de abajo).
Línea de Investigación: ROMÁN PÉREZ FERNÁNDEZ

FACTOR DE TRANSCRIPCIÓN PIT-1 Y VITAMINA D EN


CÁNCER DE MAMA

Equipo investigador:

I. Ben-Batalla, J. Sendón Lago, S. Seoane Ruzo,


M. C. Segura Iglesias, E. Arias Baltar, M. Macía Cortiñas,
T. García-Caballero, F.Vizoso
OBJETIVOS:

- Valorar el papel de Pit-1 como factor pro-tumoral en cáncer


de mama y su posible implicación en metástasis.

- Valorar el papel de la vitamina D como factor anti-tumoral


en cáncer de mama.

MCF-7 cells

Tumor volume (mm3)


500
MCF-7 Tet-Off (pTRE2-hPit-1)

400 MCF-7 Tet-Off (pTRE2) ***


300

200
***

100
control
0
+ Pit-1 6 20
0 12
Days
Línea de Investigación: JOSÉ ANTONIO COSTOYA PUENTE

REPROGRAMACIÓN ABERRANTE EN CÉLULAS HEMATOPOYÉTICAS


EN PROCESOS NEOPLÁSICOS
- Factor de transcripción Promyelocytic Zinc Finger (PLZF) asociado a leucemia
promielocítica agudamediante animales modificados genéticamente
- Caracterización anatomopatológica de las patologías modelizadas y su análisis
comparado con la patología humana

Equipo investigador:

M. Burócziová, C. González López del Castillo, P. Iglesias Vázquez, M. Seoane Souto, A.


Senra Viñas

Colaboración: E. Domínguez, M. Fraga, J. Forteza


Línea de Investigación: JOSÉ LUIS BELLO

ANÁLISIS DEL PATRÓN DE METILACIÓN GÉNICA EN


ENFERMEDADES ONCOHEMATOLGÍCAS

En colaboración con Fundación Pública de Medicina


Xenómica y Área de Genética del IDIS
Línea de Investigación: ENRIQUE DOMÍNGUEZ

CÁNCER DE PÁNCREAS
- Evaluación y desarrollo de la elastografía guiada por ecografía
endoscópica en el diagnóstico diferencial de masas sólidas pancreáticas
- Participación activa en el grupo europeo colaborativo PanGen-EU

Equipo investigador:
M. Sobrino Faya, J. Fernández Castroagudín, J. Iglesias García, M.
Barreiro de Acosta, J. Lariño Noia, E. Molina Pérez, P. Otero Iglesias,
A.B. Lozano León, E. Varo Pérez, L.Nieto García, M. Luaces Regueira
Pancreatic mass
EUS-elastography

Chronic pancreatitis Pancreatic cancer


Iglesias-García et al, 2009 (in press)
PROYECTO INTEGRADO MolDiag-PaCa:

WP1: Epidemiología y pacientes de riesgo.

WP2: Alteraciones moleculares de lesiones preneoplásicas, tumores tempranos y


avanzados: perfiles genómicos, transcriptómicos y proteómicos.

WP3: Diagnóstico basado en ARN.

WP4: Proteómica como base para el diagnóstico.

WP5: Epigenética

WP6: Nuevas herramientas moleculares de imagen basadas en la identificación


de una sola proteína con enfoques de alto-rendimiento.

WP7: Futuros ensayos clínicos para las nuevas herramientas de diagnóstico


molecular.
Área de Medicina Preventiva e Saúde Pública - USC
CIBER de Epidemiología y Salud Pública-Galicia
Instituto de Investigaciones Sanitarias -CHUS
Grupo de investigación de epidemiología del cáncer

Líneas de investigación sobre cánceres:

Cáncer de pulmón
(FFRR: Dieta, ocupación, radón residencial, susceptibilidad genética)

Cánceres de orofaringe
(FFRR:Dieta, ocupación, susceptibilidad genética, tabaco, alcohol...)

Cáncer de mama
(Absorción de antioxidantes –Betacaroteno, alfatocoferol, ácido ascórbico y selenio)
Juan Miguel Barros Dios
Adolfo Figueiras
Juan J. Gestal
Agustín Montes Martínez
Alberto Ruano Raviña
Mª Amparo Barreiro Carracedo
Olga Dosil Díaz
Leonor Varela
et al.
Área de Medicina Preventiva e Saúde Pública - USC
CIBER de Epidemiología y Salud Pública-Galicia
Instituto de Investigaciones Sanitarias -CHUS
Grupo de investigación de epidemiología del cáncer British Medical Journal 2005

American Journal of Epidemiology 2002


FI: 9,052
PR: 6 / 105
FI: 5,241
PR: 1 / 98
Área de Medicina Preventiva e Saúde Pública - USC
CIBER de Epidemiología y Salud Pública-Galicia
Instituto de Investigaciones Sanitarias -CHUS
Grupo de investigación de epidemiología del cáncer

Annals of Oncology 2008; 19: 109–14

FI:4,875
PR: 23/132
ANÁLISIS DAFO
• DEBILIDADES: • AMENAZAS:
– No pertenencia a la RTICC
– Falta de comunicación entre clínicos y básicos. – Falta de un presupuesto adecuado por parte de
– Poca participación directa de los clínicos en la la Administración para un proyecto ambicioso
investigación. de cáncer.
– Falta de investigación traslacional de inmediata
aplicación a la clínica. – Dificultad para la renovación tecnológica.
– Focalización de investigadores con exclusividad en el – Sentido localista y minifundista de la
tema del cáncer.
– Falta de registro de tumores hospitalario investigación en Galicia.
– Dificultad para modelos experimentales animales – Grandes centros de investigación oncológica en
adecuados.
Madrid y Barcelona.

• FORTALEZAS: • OPORTUNIDADES:
– Voluntad política de que exista un proyecto de – Ningún otro hospital de Galicia ha diseñado un
investigación en cáncer. proyecto de investigación oncológica
– Marco hospitalario adecuado para el desarrollo ambicioso.
de un proyecto de investigación en cáncer. – Ciclotrón en las inmediaciones del hospital.
– Biobanco. – Posibilidad de nuevos proyectos como
– Existencia de estructuras consolidadas de Radioterapia con Protones.
investigación básica relacionada con cáncer – Nuevos proyectos de Biomedicina en el Campus
(Fundación Xenómica). de Santiago (CIMUS).
ENTIDADES Y NODOS PARTICIPANTES EN LA RED
GR: 0
GR: 0
GR: 2 GCA: 2
GR: 2 GR: 3 GCA: 2
GCA: 0 GR: 3
GCA: 0 GCA: 1 GR: 6
GCA: 1 GR: 6
GCA: 1 GR: 1
GCA: 1 GR: 1
GCA: 2
GCA: 2
¡0!
GR: 29
GR: 8 GR: 29
GR: 8 GCA: 6
GCA: 0 GCA: 6
GCA: 0

GR: 21
GR: 21
GCA: 2
GCA: 2
GR: 6
GR: 6
GR: 1 GCA: 3
GR: 1 GCA: 3
GCA: 1
GCA: 1 GR: 0
GR: 0
GCA: 1
GCA: 1

GR: 4
GR: 4
GCA: 3
GCA: 3
GR: 1
GR: 1
GCA: 0
GCA: 0

83 Grupos regulares (GR) / 23 Grupos clínicos asistenciales (GCA) / 12 CC.AA.


Criterios de selección: Fundamentalmente científicos: seniority, publicaciones y
proyectos (evaluados por comité internacional). Unión en 2006, 2007 y 2008
Presupuesto: 4.8-5 millones/año
Cortesía Xosé Bustelo
ESCENARIO DE FUTURO

 1. Se prevé la continuación tras el 2011 (convocatoria en 2010)

 2. La evaluación se hará en función de:

Grupos RTICC previa:

- Colaboraciones y publicaciones conjuntas


- Calidad de las publicaciones (índice impacto, etc)

Grupos no RTICC:

- Como hasta ahora (proyectos, publicaciones, interés


clínico)

 3. Más énfasis en líneas verticales que en programas horizontales

 4. Se espera una reducción del número de grupos


Cortesía Xosé Bustelo
SUGERENCIAS DE LOS
INVESTIGADORES

• Potenciar las relaciones entre clínicos y básicos de Oncología.


• Aumentar la masa de investigadores con captación de nuevos grupos.
• Reestructuración de los grupos de Investigación con un criterio más
funcional.
• Robustecer el proyecto de Biobancos con Bancos específicos (cultivos
celulares).
• Ser tecnológicamente fuertes en sectores concretos.
• Evitar duplicaciones de tecnologías.
• Área específica de farmacogenética del cáncer compartida por
genetistas, patólogos, oncólogos y farmacólogos.
NECESIDAD DE PROYECTOS DE
EXCELENCIA
NECESIDAD DE UNA
INVESTIGACIÓN DE
APLICACIÓN INMEDIATA A
LA CLÍNICA
INVESTIGACIÓN TRASLACIONAL

INVESTIGACIÓN INVESTIGACIÓN
BÁSICA CLÍNICA
Investigación Traslacional

Invest.básica

Investigación
traslacional

Invest.
Clínica

50 60 70 80 90 00

Años
Proyectos de excelencia

• Ensayos clínicos Fase I.


• Bancos de ADN
• Incorporación de nueva tecnología.
• Imagen molecular.
• Epidemiología molecular.
FASES DEL ENSAYO CLÍNICO
FASE I: Determinar la Máxima Dosis Tolerable (MDT), patrón de Toxicidad y
Farmacocinética.

FASE II: Conocer actividad antitumoral de un nuevo fármaco o esquema


terapeútico sobre un panel de tumores.

FASE III: Comparar la eficacia frente a otro tto. Considerado estándar.

FASE IV:
Demostrada la mejora de un tto. se convierte en norma
Estudio de la tolerancia y eficacia en contextos nuevos
Valora gran nº de pacientes: peligros imprevistos y eficacia
ENSAYOS FASE I

• “Fármacos novedosos por primera vez a personas”. Acceso a


fármacos innovadores
• Toxicidad. Pauta/Dosis.
• Encontrar dosis máxima tolerada y definir el esquema para Fase II
• Condiciona el desarrollo posterior del fármaco
• Necesita profesionales e infraestructuras altamente especializadas
• Posibilidad que los pacientes tengan acceso a fármacos
innovadores y con potencial científico
• Condicionan el desarrollo posterior del fármaco permitiendo estudios
singulares a profesionales e infraestructuras altamente
especializadas
ENSAYOS FASE I
Condiciona resultado final
Índice de fracaso alto en ensayos en
Oncología sobre todo en Fase III

Nature Reviews Drug Discovery 2, 609-610 (2003)


Fármacos investigacionales necesitan
modelos tumorales poco definidos
La sangre es
una excelente
fuente de ADN

Banco Nacional de ADN


National DNA Bank
COORDINATING NODE CARDIOVASCULAR NODE
Coordinating center: Universidad de Salamanca
STRUCTURE
Coordinating center: Fundación IMIM (Barcelona)
Director: Dr. Alberto Orfao
Coordinator: Dr. Mariano Sentí Clapés
Deputy Director: Dr. Enrique de Alava
Participating centers:
-. Hospital Josep Trueta (Girona) (Dr. Joan Sala Moreno)
Departments: -. Hospital Son Dureta (Mallorca) (Dr. Miquel Fiol Sala))
-. Administrative management -. Centro Regional de Salud Pública de Talavera de la Reina
(Dr. Antonio Segura Fragoso)
-. Quality management -. Dirección de Ordenación y Evaluación Sanitaria del País
-. Production and storage Vasco (Dra. Elena Aldasoro)

-. Coordination and product management


-. Support and integration

METABOLIC NODE
Coordinating center: IDIBAPS-Hospital Clinic
(Barcelona)
Coordinator: Dr. Ramón Gomis
ONCOLOGIC NODE
Participating centers:
Coordinating center: Centro de Investigación del Cáncer
(Salamanca) NEUROPSYCHIATRIC NODE -. Hospital Universitario de Tarragona Joan XXIII (Dr.
Coordinating center: Hospital Psiquiátrico Universitario Instituto Joan Vendrell Ortega)
Coordinator: Dr. Enrique de Álava
Pedro Mata (Reus) -. IRCIS-Institut de Recerca en Ciencies de la Salut de
Participating centers: Coordinator: Dra. Elisabet Vilella Reus (Tarragona) (Dr. Lluis Masana Marín)
-. Hospital Clinic (Barcelona) (Dra. Marta Aymerich) -. Fundació Sarda Farriol (Barcelona) (Dra. Anna Novials
-. IUOPA (Oviedo) (Dra. Aurora Astudillo) Participating centers: Sarda)
-. IMAS Hospital del Mar (Barcelona) (Dr. Francesc Solé) -. Universidad Autónoma de Madrid (Dr. Fernando Valdivieso, Dra. -. Hospital Josep Trueta (Girona) (Dr. José Manuel
-. Hospital Universitario Virgen de las Nieves (Granada) (Dr. Mª Jesús Bullido); Hospital La Paz (Madrid) (Dra. Ana Frank) Fdez.-Real Lemos)
Ángel Concha) -. Universidad del País Vasco (UPV/EHU) (Dra. Mª Ángeles M. de
-. Hospital de Cruces (Bilbao) (Dr. Luis Castaño
-. Hospital Carlos Haya (Málaga) (Dra. Mª Dolores Bautista Pancorbo); Hospital de Cruces (Bilbao) (Dr. J. Zarranz)
González)
Ojeda) -. Generalitat Valenciana, Consellería de Sanidad, Direcció General -. Hospital Clínico San Carlos (Madrid) (Dr. Manuel
de Salut Pública (DGSP) (Valencia): Serrano Ríos)
· Hospital La Fe (Dr. Juan Andrés Burguera) -. Hospital Carlos Haya (Málaga) (Dr. Federico Soriguer)
· DGSP (Dr. Antonio Salazar) -. Hospital Clínico de Valencia (Dr. Rafael Carmena)
. Institut de Biomedicina de Valencia, CSIC (Dr. Jordi Pérez-
Tur) Cortesía de Enrique de Alava
Necesidad de invertir en tecnología
Necesidad de invertir en tecnología

PET-TAC
Imagen molecular
Epidemiología molecular

MLH1 germline epimutations in selected patients with early-onset non-polyposis colorectal cancer.
ÁREA DE ÁREA DE
GENÉTICA CÁNCER
Mejor opción para resolver el
paradigma

Centro de Investigación del


Cáncer en el CHUS
FINALIDAD DEL CENTRO DE
INVESTIGACIÓN EN CÁNCER EN EL CHUS

•• Proporcionar
Proporcionar al
al AGC
AGC de
de Oncología
Oncología del
del CHUS
CHUS el
el carácter
carácter traslacional
traslacional de
de la
la
Investigación
Investigación eminentemente
eminentemente aplicada
aplicada hacia
hacia las
las necesidades
necesidades dede los
los
enfermos
enfermos

•• El
El promocionar
promocionar un un espacio
espacio de
de investigación
investigación con
con modelos
modelos experimentales
experimentales
animales
animales o o celulares
celulares que
que facilite
facilite el
el diálogo
diálogo entre
entre los
los investigadores
investigadores
básicos
básicos yy clínicos.
clínicos.

•• Superar
Superar las
las contradicciones
contradicciones estructurales
estructurales dede los
los “compartimentos
“compartimentos
estancos”
estancos” yy proporcionar
proporcionar herramientas
herramientas para
para la
la aplicación
aplicación clínica
clínica de
de las
las
aportaciones
aportaciones científicas,
científicas, proporcionando
proporcionando un un ámbito
ámbito dede aplicación
aplicación
personalizada
personalizada de
de la
la Medicina
Medicina en
en función
función de
de las
las necesidades
necesidades dede cada
cada
enfermo
enfermo de
de cáncer.
cáncer.

Das könnte Ihnen auch gefallen