Mea Selimovi

Mea Selimovi
Puno ime Mehmed Selimovi
Roenje 26. april 1910
Tuzla, Austro-ugarska
Smrt 11. uli 19!2. "#2 godi$a%
&eograd, 'ugoslavia
Zanimanje (isa)
Nacionalnost 'ugoslave$
*poka+i,Poznata djela
Mehmed Mea Selimovi bio je jugoslavenski knjievnik roen 26. aprila 1910. godine
u Tuzli, Bosna i Hercegovina.
Sadraj
sakrij!
1 Biogra"ija
2 #njievno s$varala%$vo
& 'ezik
( )agrade *+e%a ,eli-ovi.*
/ )agrade
6 Bibliogra"ija
0 1anjski linkovi
2 3e"erence
Biografija
4 rodno- gradu zavr%io je osnovnu %kolu i gi-naziju. 19&0. godine upisao se na s$udijsku
grupu srpsko5rva$ski jezik ijugoslovenska knjievnos$ 6ilozo"skog "akul$e$a 4niverzi$e$a u
Beogradu. 7iplo-irao je 19&(. godine, od 19&/. do 19(1. godine radi kao pro"esor
8raanske %kole, a po$o- je 919&6: pos$avljen za suplen$a u 3ealnoj gi-naziji u Tuzli. ;rve
dvije godine ra$a ivi u Tuzli, gdje ga 5apse zbog saradnje sa )<;=o-, a u -aju 19(&.
godine prelazi na osloboenu $eri$oriju, pos$aje >lan #;' i >lan ?gi$prop=a za is$o>nu Bosnu.
;o$o- je poli$i>ki ko-esar Tuzlanskog odreda, a 19((. godine prelazi u Beograd i obavlja
poli$i>ke i kul$urne "unkcije. <d 19(0. godine ivi u ,arajevu i radi kao@ pro"esor 1i%e
pedago%ke %kole, docen$ 6ilozo"skog "akul$e$a, u-je$ni>ki direk$or Bosna 6il-a, direk$or
dra-e )arodnog pozori%$a, glavni urednik Azdava>kog preduze.a ,vje$los$. 1901. godine
penzioniran je i seli u Beograd.
Biran je za predsjednika ,aveza knjievnika 'ugoslavije, bio je po>asni dok$or ,arajevskog
univerzi$e$a 91901:, redovni >lan ?)4BiH i ,?)4. 7obi$nik je brojni5 nagrada, od koji5 su
najzna>ajnije )A)=ova nagrada 91960:, 8oranova nagrada91960:, )jego%eva
nagrada 91960:, po$o- 7vadese$sed-ojulska nagrada ,3 BiH, nagrada ?1)<'=a, i$d.
4-ro je 11. jula 1922. godine u Beogradu.
Knjievno stvaralatvo
+e%a ,eli-ovi. je zasigurno -eu najve.i- bosanski- knjievnici-a. <no %$o nije sporno
je s$a$us ,eli-ovi.a kao velikog pisca ranga evropskoga klasika, a $aj se s$a$us $e-elji
ponajvi%e na njegova dva ro-ana, *7ervi% i s-r$* i *Tvrava*. ;isac se poziva na sredi%nju
evropsku nara$ivnu $radiciju, posebno 7os$ojevskog, kao i na op%$u s$ruju
knjievnog -oderniz-a 20. vijeka. )o, no%en $e-pera-en$alni- zna>ajka-a i osebujno-
s$varala>ko- vizijo-, ,eli-ovi. je s$vorio vlas$i$i izraz koji se ne -oe jednozna>no svrs$a$i
ni u koju %kolsku ka$egoriju. ;o pripovjedni- $e5nika-a, nasljedio je i pro%irio ro-an li>ne
ispovijedi, ili realis$i>ka djela s$ruje svijes$i. )ajbolji pri-jeri za ovu $vrdnju su kra$ki
ro-ani 7os$ojevskog *#ro$ka* i *Bapisi iz podze-lja*. ,eli-ovi. je dobro razu-io da za
upe>a$ljiv prikaz unu$ra%nji5 borbi nisu odgovarajuCe $e5nike biljeenja "luk$uacija svijes$i,
kakve nalazi-o kod 'a-esa 'oDcea ili Her-anna Broc5a, jer u $i- djeli-a dolazi do
ras$akanja svijes$i pro$agonis$a, koji kao pasivni pos-a$ra>i ne -ogu bi$i
sudionici-a -oralne i -e$a"izi>ke dra-e.
;rvi ro-an, *7ervi% i s-r$*, pisan ivi- s$ilo- u koje-u se -ije%aju sa-opos-a$ranje
9in$rospekcija:, -udri zaklju>ci o ivo$u i ljudska dra-a dervi%kog %ej5a )uruddina,
os$varenje je univerzalne vrijednos$i koje je privuklo panju inos$rane >i$ala>ke publike =
dijelo- i zbog upravo -agne$i>nog spoja egzis$encijalne dra-e i opojne rezignacije koji-
zra>i isla-sko=orijen$alno okruenje. 3o-an nije realis$i>ki prikaz dervi%a
ili su"iz-a, isla-skog -is$iciz-a, jer )urudinove dile-e pos$aju bes-islene ako i5
pos-a$ra-o u kon$eks$u >vrs$o ukorijenjene religijske svijes$i. )o, $o nije kri$ika vrijednos$i
djela koje i nije i-alo na-jeru doku-en$arno i vjerno prikaza$i -is$i>ne zanose ili su"ijski
pogled na svije$, nego je bilo uspje%no u prikazivanju op%$e ljudske dile-e i -uke
pos$avljanja u bosansko=isla-ski kon$eks$ i odreivanja univerzalnog u lokalno-.
,ljede.i veliki ro-an, *Tvrava*, prikaz je ,arajeva nakon Ho.inske bi$ke 9koju je
opjevao 8unduli. u *<s-anu*:, i odlikuje se %iro- pale$o- likova i ve.i-
broje-lirski5 prelaza od *7ervi%a*, >vrs$o usredo$o>enog na nezaboravni )urudinov lik. <ba
su djela boga$a prigu%eno- e-ocionalno%.u, su-ra>ni- iskazi-a o ljudskoj sudbini,
a$-os"ero- koju je $e%ko jednos$avno opisa$i i koja se kreCe od s-irenos$i u pri5va.anju
sudbine do bun$a pro$iv neljudski5 okolnos$i, $e re"erenca-a na 5is$orijski usud Bo%njaka 9$o
se odnosi posebno na *Tvravu*:. 8lavni ,eli-ovi.evi ro-ani velika su djela zrelog
knjievnog s$varaoca koji je 5ar-oni>no spojio -odernis$i>ki diskurs, nara$ivne $radicije
*pripovjeda>ke Bosne* i orijen$alno=isla-ski senzibili$e$.
<s$ala pi%>eva pripovjeda>ka djela, osi- u de$alji-a, ne dosiu vr5unce popu$ *Tvrave* i
*7ervi%a*. ,eli-ovi.evi esejis$i>ki i -e-oarski radovi su zani-ljivo %$ivo, ali ne dos$iu
os$varenja evropskog i svje$skog ranga kao veliki ro-ani. +oda najin$eresan$nija
,eli-ovi.eva realis$i>na knjiga je *Ba i pro$iv 1uka*, u kojoj au$or raspravlja o ulozi 1uka
#aradi.a u re"or-i srpskog jezika. To je djelo, osi- njegove neosporne kri$i>ko=anali$i>ke
vrijednos$i, zani-ljivo jer i svjedo>i o, za savre-enike i po$o-ke, kon$roverzni-
pi%>evi- nacionalni- opredjeljenji-a. 4kra$ko = *Ba i pro$iv 1uka* je knjiga po$puno uronjena
u proble-a$iku s$varanja -odernog srpskog s$andardnog jezika, sa pro$agonis$i-a 1uko-
#aradi.e-, njegovi- pro$ivnici-a i -laki- pris$alica-a u vojvoanski- i srpski-
graanski- krugovi-a, $e briljivo prikazani- e$apa-a borbe. Ba >i$aoca sa s$rane, od-a5
upada u o>i da $o djelo posredno ru%i -i$ o *srpsko5rva$sko-* jeziku, jer je sasvi-
ograni>ena na srpsku si$uaciju, dok o 5rva$skoj pro%loj, a ni onda%njoj 9Alirski pokre$: jezi>koj
$radiciji ne-a ni slova. < bo%nja>ko- s$varala%$vu na narodno- jeziku 9al5a-ijado
knjievnos$: ne-a ni rije>i. ,eli-ovi. je u $o- djelu ve.i srpski 5is$ori>ar jezika i od
zagrieni5 velikosrpski5 propagandis$a, koji se s 5rva$ski- i ilirski- "an$o-i-a bore bez
pres$anka = dok se oni u seli-ovi.evo- vidokrugu ni ne pojavljuju. ,$ave li se na s$ranu
nacionalno=poli$i>ke opaske, glavno je pi%>evo s$anovi%$e u$e-eljeno@ on s-a$ra 1uka
#aradi.a za besko-pro-isnoga prevra$nika koji je po$puno odbacio s$ariju srpsku jezi>ku
ba%$inu, nanijev%i srpsko- jeziku udar $i-e %$o ga je sveo na ruralni idio- i li%io du5ovno=
in$elek$ualnog rije>nika. +eu$i-, $o je bila nuna "aza koja je ispravljena kasniji-
razvi$ko- srpske knjievnos$i.
Jezik
4 knjizi o 1uku, kao i kasniji- djeli-a, au$or je pre%ao na srpski ekavski jezik, i ako se sudi
jedino po jezi>ko- kri$eriju, $a su os$varenja isklju>ivo srpska 9sli>na je si$uacija s ve.i-
dijelo- ?ndri.eva opusa:. 4 glavni- ro-ani-a ,eli-ovi. je pisao jeziko- koji je najbolje
okarak$erisa$i kao bosanski pro$kan ve.i- broje- srbiza-a. 'e li $aj jezik ve. $i-e srpski,
kao %$o se -oe re.i za izraz ;e$ra #o>i.a ili Branka Eopi.aF Ba sada je, bez s$ru>ne
lingvis$i>ke analize, $e%ko da$i de"ini$ivan sud, no vjerova$no je najblia is$ini kons$a$acija da
se radi o bosansko- jeziku, uz ve.i udio srbiza-a nego %$o je propisano u bosansko-
s$andardu. +eu$i-, $aj prigovor o$pada i zbog delika$nos$i i ispreple$enos$i nacionalnog i
jezi>nog na ovi- pros$ori-a@ +a$o% je, npr., neosporno 5rva$ski pisac, ali je
njegov prozni opus upravo pre$ovaren srpski- idio-o- kojeg je au$or usvojio $oko- dugi5
boravaka u ,rbiji. Gak %$a vi%e, djelo +a$o%a je jezi>ki daleko op$ere.enije srbiz-i-a od
jezika najbolji5 ,eli-ovi.evi5 ro-ana. ,li>ni su pri-jeri i dvojice srpski5 pisaca 9jednog
porijeklo- iz Hercegovine:, +irka #ova>a i Bore Eosi.a, koji su napisali sjajne ro-ane ne
sa-o pro%arane kroa$iz-i-a, nego i na 5rva$sko- s$andardno- jeziku. ,ve $o ukazuje da
jednos$rani jezi>ki kri$eriji nisu dovoljni kod pisaca dvojne pripadnos$i, -eu koje spada i
,eli-ovi..
7jelo +e%e ,eli-ovi.a je u$kano u sredi%$e bo%nja>ke knjievnos$i, kojoj po $e-a$ici i iskazu
najvredniji5 djela nesu-njivo pripada. Takoer, ono je dijelo- i srpske knjievnos$i, svjesni-
au$orovi- za5$jevo-, kao i uronjeno%.u ne-aloga dijela opusa u srpske knjievne i kul$urne
$e-e. &. nove-bra 1906. godine, ,eli-ovi. u pis-u ,rpskoj akade-iji nauka i
u-je$nos$i kae@
Potiem iz muslimanske porodice iz Bosne, a po nacionalnoj pripadnosti sam Srbin.
Pripadam srpskoj literaturi, dok knjievno stvaralatvo u Bosni i Hercegovini, kome takoer
pripadam, smatram samo zaviajnim knjievnim centrom, a ne posebnom knjievno!u
srpsko"rvatskog jezika. #ednako potujem svoje porijeklo i svoje opredeljenje, jer sam vezan za
sve ono to je odredilo moju linost i moj rad. Svaki pokuaj da se to razdvaja, u bilo kakve
svr"e, smatrao bi" zloupotrebom svog osnovnog prava zagarantovanog $stavom. Pripadam,
dakle, naciji i knjievnosti %uka, &atavulja, Stevana Sremca, Borisava Stankovi!a, Petra
'oi!a, (ve )ndri!a, a svoje najdublje srodstvo sa njima nemam potrebe da dokazujem. *nali su
to, uostalom, oni lanovi $reivakog odbora edicije Srpska knjievnost u sto knjiga+, koji su
takoer lanovi ,Srpske akademije nauka i umetnosti, i sa mnom su zajedno u -deljenju jezika i
knjievnosti. &laden /eskovac, 0uan &ati!, %ojislav 1uri!,Boko Petrovi!. 2ije, zato, sluajno
to ovo pismo upu!ujem Srpskoj akademiji nauka i umetnosti, sa izriitim za"tjevom da se ono
smatra punovanim autobiogra3skim podatkom.+
;aradoks si$aucije je vjerova$no najbolje izrazio ?lija Asakovi., koji je pri-ije$io da je ironi>no
%$o najve.i srpski ro-an 20. vijeka po>inje isla-sko- -oli$vo-, Bis-ilo-. ,eli-ovi. os$aje
pisce- paradoksa@ bo%nja>ko=isla-ski au$or koji nije zbog vjersko=civilizacijske $e-a$ike i
ra-i%ljanja o sudbini -usli-ana u Bosni -ogao bi$i pri5vaCen u srpski knjievni korpus u
cjelos$i, i $a-o is$ovre-eno *ulja* kao s$rano $ijelo i koris$an je kao sreds$vo poli$i>ko=
nacionalne propagande. 4 bo%nja>koj knjievnos$i, kojoj vidljivo pripada po najvredniji-
djeli-a, jedan je od glavni5 prikaziva>a nacionalne sudbine, no njegovo iskreno srpsko
kul$urno i nacionalno opredjeljenje >ini ga, u dobro- dijelu pisanoga djela, $e%ko pri5va$ljivi-
au$oro-. Budu.nos$ .e re.i svoje, ali za sada, ,eli-ovi. je neosporno jedan od najve.i5
bosansko=5ercegova>ki5 pisaca.
;ovodo- &0=godi%njice s-r$i +e%e ,eli-ovi.a, srpski pjesnik +a$ija Be.kovi. napisao je u
beogradsko- dnevniku 1e>ernje novos$i@
...2isam bio nita proitao od &ee Selimovi!a, a tada sam ga prvi put sluao i bio zadivljen
onim to sam uo i zapanjen koliko se to razlikovalo od predstave koja je o njemu stvorena.
2ijedan pro3esor koga sam znao nije ni tako govorio, ni tako izgledao, ni tako istupao i suvereno
vladao starim i najnovijim knjievnim izumima, znanjima i uvidima. /ako!a kojom se 3ormulisao i
odravao na pauini jezika, a3oristika i logika koje je demonstrirao, svedoili su o jednom
bogomdanom daru, bez drugi" uverenja osim vere u umetnost.
1!
+
Nagrade "Mea Selimovi"
<d 1922. godine u 'ugoslaviji se dodjeljivala nagrada za ro-an godine )agrada *+e%a
,eli-ovi.*, koja se od 2000. dodijeljuje za najbolji ro-an u ,rbiji. 4 Bosni i Hercegovini se
od 2002. godine dodijeljuje bosansko5ercegova>ka nagrada *+e%a ,eli-ovi.* za najbolji
ro-an.
Nagrade
1962. = Hes$oaprilska nagrada grada ,arajevaI
Bibliografija
$vrijeeni ovjek. ,vje$los$. ,arajevo, 19(0.
Prva eta. Bora. Bagreb, 19/0.
4ua zemlja. 3adnik. Beograd, 19/0I = 2. izd. 1eselin +asle%a. ,arajevo, 1961I
1962I = &. izd. ,vje$los$. ,arajevo, 1962I 196/.
2o! i jutra. #njiga sni-anja. 9,cenario:. Bosna "il-. ,arajevo, 19/2.
4iine. ,vje$los$. ,arajevo, 1961I = ;rosve$a. Beograd, 196/I = ,vje$los$. ,arajevo,
1900I 1901.
&agla i mjeseina. ,vje$los$. ,arajevo, 196/I = 1960I = +egla in -ese>ina. +ladinska
knjiga. Jjubljana, 1900.
5seji i ogledi. 1eselin +asle%a. ,arajevo, 1966.
0ervi i smrt. ,vje$los$. ,arajevo, 1966I 1960I 1960I 1962I 1969I 1900I 1901I 1902I
190&I 190(I 1900I 1920I 1922I 192(K2/I 7ervi% i s-r$. ;rogres. +oskva, 1969I 7ervi% i
s-r$. ,rpska knjievna zadruga. Beograd, 1969I 1902I = 7ervi% a s-r$. <deon. ;ra5a,
1969I 192/I = Bnanje. Bagreb, 1900I = 7ervi% a s-rL. Ta$ran. Bra$islava, 1901I = +a$ica
srpska. )ovi ,ad, 1902I = Hkolska knjiga. Bagreb, 190(I = 7er 7erMisc5 und der Tod.
1olk und Nel$. Berlin, 190&I 190/I = 7erMi% Me -eM$. ;reveo na arapski 7r. ?5-ed
,-ailovic. ?l=Oa5ira, 190/I 7erMisz i P-ier.. ;revela Halina #ali$a. ;AN. NarszaMa
1969I 2. izdanje 1900I = 7ervi% i s-r$. ,rpska knjievna zadruga. Beograd, 1906I =
1eselin +asle%a. ,arajevo, 1900I 1921I 192&I 1920I = 7ervi% in s-r$. ;revedel 'anko
+oder. +ladinska knjiga. Jjubljana, 1902K09I = 7ervi% i s-r$. ,loboda. Beograd, 1909I =
)oli$. Beograd, 1921I 1922I = Hkolska knjiga. Bagreb, 1920I ;rosve$a. Beograd, 192&I
1922I = 3ad. Beograd, 1922I 192/I = Bavod za izdavanje udbenika ,3 ,rbije. Beograd,
1922I = 7er 7erMisc5 und der Tod. 9?us de- serbokroa$isc5en von Nerner Qreu$ziger$:.
,vje$los$. ,arajevo, 1920I = 7ervi% i s-r$. ,vje$los$. ,arajevo, 1922.
*a i protiv %uka. +a$ica srpska. )ovi ,ad, 1960I = ,vje$los$. ,arajevo, 1900I 1902I =
,loboda. Beograd, 1909I 1921.
Pisci, miljenja, razgovori. ,vje$los$. ,arajevo, 1900I = ,loboda. <$okar #er%ovani.
Beograd, 3ijeka, 190/I = ,loboda. Beograd, 1909I 1921.
4vrava. ,vje$los$. ,arajevo, 1900I 1901I 1902I 190(I 1920I 1920I 192(K2/I 192/I
1922I 1929I = +aribor, 1902I = Tvrz. <deon. ;ra5a, 190(I TMierdza. ;revela +aria
#rukoMska. QzD$elnik. NarszaMa 1906I = ;evnosL. ,lovenskR spisova$eS. Bra$islava,
1906I = 1eselin +asle%a. ,arajevo, 1900I 1922I 1920I = ,loboda. Beograd, 1920I =
#ul$ura. Beograd, 1920I = #es5$jella. 3ilindija. ;ris5$ine, 192&.
0jevojka crvene kose. ,vje$los$. ,arajevo, 1900.
Sabrana djela. #nj. A=1AA. ,vje$los$. ,arajevo, 1900I 1902I = ,loboda. <$okar
#er%ovani. Beograd, 3ijeka, 190/, knj. A=ATI 1906I = ,loboda. Beograd, 1909, knj. A=TI
1921I = Beogradski gra"icki zavod. Beograd, 1921, knj. A=TI 192&I 1926I 1922.
-strvo. ;rosve$a. Beograd, 190(I 190/I = <s$rvo. ;revedel Her-an 1ogel. +ladinska
knjiga. Jjubljana, 1909K20. = <s$rov. ;ravda. Bra$islava, 1922I
Sje!anja. ,loboda. Beograd, 1906I 1906I 1909I 1921I = ,vje$los$. ,arajevo, 1906.
'etten a szigeten. Budapes$, 1906.
'rug. Beogradski gra"icki zavod. Beograd, 192&I = ;rev. Bagorka ;risaganec=
Todorovska. )a%a knjiga. ,kopje, 1922.