SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA

PROJEKTOVANJE GRAEVINA I
KONSTRUKCIJA
OPLATE I SKELE
GRAEVINSKI FAKULTET U SARAJEVU
AKADEMSKA 2012/2013. GODINA
STUDENT: NEIMARLIJA RUSMIR, 4188
KOORDINATOR: FADIL BIBERKI dipl.ing.gra
SADRAJ
1. UOPTENO O SKELAMA I OPLATAMA
FUNKCIJA
TIPOVI
ELEMENTI
VIENO NA STRUNOJ PRAKSI
PRORAUN SKELE I OPLATE

2. PRORAUN SKELE I OPLATE ZA OBJEKAT
PRORAUN VERTIKALNIH ELEMENATA
PRORAUN NOSIVOSTI I SIGURNOSTI SKELE
PRORAUN HORIZONTALNIH ELEMENATA



UVOD
Sadraj seminarskog rada e obuhvatiti osnovne karakteristike i podjele
skela i oplata, a zatim detaljnije obrazloenje onih vienih prilikom
obavljanja strune prakse, te njihov statiki proraun i koritenje (montaa)
na licu mjesta. Izvori informacija su raznovrsni: iskustva i foto-
dokumentacija sa strune prakse, knjige i prirunici sa gore pomenutom
tematikom i zakonska ragulativa za ovo podruje.
Iskustva sa strune prakse


UOPTENO O SKELAMA
POD SKELAMA SE PODRAZUMIJEVAJU POMOCNE
KONSTRUKCIJE KOJE SLUE ZA VRENJE RADOVA U
GRADEVINARSTVU NA VISINI VECOJ OD 150 CM
IZNAD TLA.
PROJEKAT SKELE!

Skele moraju biti graene i postavljene prema
PLANOVIMA koji sadre:
Dimenzije skele i svih njenih sastavnih elemenata,
Sredstva za medusobno spajanje sastavnih elemenata,
Nacin pricvrcivanja skele za objekt odnosno tlo,
Najvece doputeno opterecenje,
Vrste materijala i njihova kvaliteta,
Staticki proracun nosecih elemenata,
Uputa za montau i demontau skele.

UOPTENO O SKELAMA
Sigurnost skele u odnosu na seizmike uticaje je jako bitan faktor, i
na tu temu postoji nauno-istraivaki rad MOGUA SIGURNOST I
POUZDANOST GRAEVINSKE SKELE SLOBODNOG SASTAVA PREMA
SEIZMIKOM OPTEREENJU ( Raid Hadic , anesa Ljevo).

Skele mogu postavljati, prepravljati, dopunjavati i demontirati samo
STRUCNO obuceni radnici (SKELARI, TESARI), ZDRAVSTVENO
sposobni za rad na visini i to pod nadzorom odredene osobe na
gradilitu. Ako se pri postavljanju skele naide na elektricne vodove ili druge
prepreke odgovorna osoba koja nadzire postavljanje skele mora obustaviti rad i
poduzeti kod nadlene organizacije mjere za iskljucenje struje odnosno
uklanjanje prepreka.

Za vezivanje pojedinih elemenata skele smiju se upotrebljavati samo TIPSKA
SREDSTVA predvidena hrvatskim normama (cavli, vijci, klanfe, spojnice i
drugo). Vezivanjem pojedinih elemenata skele u konstruktivnu cjelinu ne smije
se umanjivati njihova predvidena nosivost.

TIPOVI SKELA
Skele prema nosivosti odnosno namjeni dijelimo na:
lake (fasadne, radne, zatitne, komunikacije...)
teke (nosive skele za horizontalne, kose i lucne konstrukcije
visokogradnje i inenjerske konstrukcije, mostove, grede, ploce,
a prema statickom sistemu:
sistem tapova sa djelomicno uklijetenim vezama,
sistem okvira sa djelomicno uklijetenim i zglobnim vezama.
Najcece se koriste slijedeci tipovi skela:
o skele na nogarima,
o skele na ljestvama,
o skele na drvenim stupovima,
o konzolne skele,
o visece skele,
o prihvatne skele,
o metalne cijevne skele,
o pokretne skele,
o nosece skele.


Podjela (sustava) skela u tehniko-tehnolokom
i logistikom smislu (namjena skela):
radne i zatitne skele (takoner nosive skele kao
radna i transportna postolja )
o fasadne skele s postoljima
o zatitne skele i pripadne konstrukcije
o radna postolja od skela i slinih konstrukcija
o radna stubita od skela i slinih konstrukcija
nosive skele (nosive skele u uem smislu kao
privremene nosive konstrukcije razliite
namjene)
o privremene potporne nosive konstrukcije od skela pri
montai drugih konstrukcija
o skele u okviru oplatnih sustava (sustavi skela i oplata)
o hale (nadstrenice), krovovi, tribine, stubita i ostale
sline privremene konstrukcije od skela
o privremene sportske i sline konstrukcije od skela


MATERIJALI ZA IZRADU SKELA
Klasicne skele: drvene oblice,
tesana grada (landene) i slicno te
pripadajuca sredstva veza (cavli,
klamfe, vijci), nastavljanja (drveni
obrazi, eljezni okovi), oslanjanja
(drvene grede-jastuci) i regulacije
(drveni klinovi).

Suvremene skele: celicne cijevi
(laka skela 48,3 mm 80 mm;
teka skela 80 mm-200 mm), sa
specijalnim spojnicama na vijke
(ortogonalne i obrtne), trnovima za
produno nastavljanje, oslanjackim
papucama i glavama, regulatorima
duine sa rupicama i trnovima, ili
regulatorima sa navojem.


PRAVILA I ZAHTJEVI ZA SKELE:

Svaka figura koja formira skelu mora biti
NEDEFORMABILNA, dakle u obliku trokuta!
Svaki vor u skeli mora biti osiguran sprijeena
pomjeranja u sva tri ortogonalna pravca. x,y,z.
Osnovi element svake skele je JARAM/TORANJ
dvije paralelne plohe od sistema tapova,
povezane u prostoru.
Temelji skele moraju da budu potpuno stabilni
(bez slijeganja!) i da imaju potrebnu nosivost.
Sprijeiti udare na tapove izvan vorova (vrlo su
osjetljivi jer dolazi do kombinacije normalne sile i
savijanja).

U SVIJETU
U BIH
TIPSKE SKELE
METALNE CIJEVNE SKELE
o Metalne cijevne skele mogu se postavljati i upotrebljavati samo u skladu
spredvidenom namjenom i na osnovu PLANA (PROJEKTA) SKELE.
o Sastavni dijelovi metalnih skela (celicni tapovi, cijevi, spojne i cvorne veze i
drugo) moraju biti medusobno cvrsto vezani u stabilnu i jedinstvenu
konstruktivnu cjelinu. Elementi metalnih cijevnih skela, u pogledu oblika,
dimenzija i kvaliteta materijala, moraju odgovarati vaecim normama.

ELEMENTI CIJEVNE SKELE:
CIJEVI su standardnog vanjskog promjera
PODUPIRAI moraju biti postavljeni na posebne podlone
ploice da se ne mogu pomicati pri djelovanju optereenja.
Podlone ploe moraju biti poloene na podlogu koja moe
preuzeti optereenje skele bez slijeganja.
PREKE u uzdunom smjeru moraju biti postavljene u
jednom komadu kroz najmanje dva polja skele, i spojene
posebnim spojnicama na svaki podupira s kojim se kriaju
UKRUENJE skele izrauje se takoer od cijevi. U
uzdunom smijeru od podnoja pa do vrha treba postaviti cijevi
u kri pod kutem od oko 45 stupnjeva koje su na svakom
krianju spojene s podupiraem odnosno uzdunom prekom.


Pri sastavljanju skela mora se sa sastavnim dijelovima, a narocito sa spojnicama (cvorita) za
medusobno spajanje tapova, paljivo postupati. Kod spojnica sa vijcima, zatezanje vijaka mora se
vriti pomocu momentalnih kljuceva odnosno prema uputi proizvodaca. Zatezanje vijaka spojnica
metalne skele nastavljenim kljucevima (POMOCU CIJEVI I SLICNO), ZABRANJENO JE.
Vertikalnost i horizontalnost celicnih tapova mora se provjeravati u toku postavljanja skele i nakon
zavretka skele. Samostojece metalne skele i metalne skele cija je visina veca od objekata u gradnji ili
drugog objekta u neposrednoj blizini skele, moraju biti zaticene od udara groma po postojecim
tehnickim propisima.


TIPSKE FASADNE SKELE
Tipska fasadna skela se
primjenjuje za zidarske i
fasaderske radove u
gradevinarstvu, kako kod
novogradnje tako i kod
popravaka i obnavljanja
starih gradevina. Primjena u
ostalim industrijama je
pogodna kod izgradnje i
popravaka i remonata visoke
opreme, postrojenja i
uredaja. U brodogradnji se
koristi kod izgradnje i
remonata brodova.

TEKA SKELA
Teke skele pripadaju podruju nosivih skela. Karakteriziraju ih
elini stupovi sainjeni od cijevi veih presjeka. Tako n.pr. Teka skela
nosivosti 250 kN po jednom stupu izraena je od cijevi 114,3 mm x 4,5
mm, a nosivosti 500kN od cijevi 177,8 m x 5 mm. Koriste se za gradnju
mostova i tekih stropnih konstrukcija jer se time omoguava uporaba manjeg
broja vertikalnih stupova za preuzimanje optereenja. Time se ostvaruje
uteda u vremenu montae i demontae skele, a time ujedno i vrijeme
izgradnje graevine.

ELEMENTI TEKE SKELE:
Donji leaj
Stubovi
Gornjim leajem
Vezni lim

HORIZONTALNA REETKA
Slui za prihvatanje i pridravanje horizontalnih elemenata u graevinarstvu,
prvenstveno ploe. Sastoji se od reetkastog nosaa, koji optereenje prima u
smjeru gravitacije, a na tapove se prenosi aksijalno, a zatim na stubove, u zaleu
bokova reetke.

PRORAUN SKELE
Svaka skela, bez izuzetka, trai/zasluuje PROJEKAT SKELE!!!
OPTEREENJE SKELA
Za konstrukcije veine skela karakteristino je da se skela kao privremena konstrukcija optereuje samo jednom sa punim
optereenjem za koje se rauna i izrauje.
o stalno optereenje - optereenje od vlastite teine oplate koju nosi skela i vlastite teine same skele.
o korisno optereenje - optereenje od teine betona, svjee betonske mase, ili kojeg drugog materijala, ovisno od funkcije
skele i vrste graevine za koju se skela izrauje, odnosno od teine materijala koji se nalazi na skeli.
o pokretno optereenje - optereenje od radnika i moguih alata na skeli i optereenje od transportnih sredstava koja se mogu
kretati po skeli (transport betona ili kojeg drugog materijala) .

o sluajno optereenje - optereenje od vjetra, snijega , udara leda ( ako je skela u vodotoku ) ili sluajnog udara vozila koja se
kreu uz skelu.
Nosivost pojedinog tapa predodreuje nosivost skele. Uglavnom se rauna stabilnost pritisnutih tapova,
odnosno, kritina sila za odreene tapove:



SIDRENJE SKELE
Sidrenje slui za izvodenje horizontalnih sila iz skele:
1.Sile koje djeluju u uzdunom smjeru prema skeli izvode se s
dijagonala skele u podtlo, u skladu s doputenjima skele,
2. Sile koje djeluju poprecno prema skeli i gradevini vodile bi do
prevrtanje skele, kad se te sile ne bi odvodile u gradevinu.


Sidrenje se ne mora vriti kada se skela postavlja na dvije suprotne strane i kada
ja povezana poprenom vezom (primjer horizontalne reetke). U tom sluaju se
stubovi sidre zbog smanjenja naprazanja

MONTAA SKELE
REDOSLIJED OPERACIJA I POSTUPCI
1. Izrada temelja
2. Montaa stubova
4. Montaa regulatora visine i 'viljuki'
5. Regulacija visine
6. U fazi demontae
7. Pregled elemenata skele


Izgled jedne gradiline radionice za montau/demontau skele

UOPTENO O OPLATI
Oplata je tehnoloka konstrukcija sredstvo rada koja betonskoj konstrukciji
daje oblik i povrinski izgled. To je privremena konstrukcija u koju se izlijeva
svjea betonska mjeavina i u kojoj se odvija proces ovravanja.
Oplate moraju ispunjavati brojne funkcionalne zahtjeve i kriterije kvaliteta, kao:
- da prihvate i prenesu (bez velikih deformacija) optereenje od svjeeg betona i drugo
optereenja,
- da je ploha u kontaktu sa svjeim betonom vodonepropusna,
- da je materijal oplatne plohe vodorezistentatn (tj. da pod utjecajem vode ne mijenja svoje fizike
osobine i dimenzije),
- da je otporan na udare (vibracije) i habanje,
- da su to trajnije, kako bi se viestruko koristile
- da tehnika rjeenja njihovih sklopova omoguuju tano podeavanje kod dovoenja u
projektirani poloaj i postepeno poputanje pri skidanju,
- oplatni sklopovi treba da budufleksibilni kako bi bila mogua njihova preimjena za izradu
razliitih oblika i dimenzija betonskih konstrukcija,
- betonske povrine treba da ostanu popunjene i ravne, kako bi se izbjeglo naknadno popravljanje,
- tehnika rjeenja oplatnih sklopova treba da smanje utroak ljudskog rada, posebno tekih i
opasnih operacija prilikom postevaljanja i skidanja.

ELEMENTI OPLATE
Oplatne povrine (platna) su u direktnom kontaktu s betonom (daske ili perploa). Premazuju se oplatnim
uljem da se smanji adhezija (lake demontiranje oplate).
Konstrukcija: Sastoji se od sekundarnih i glavnih (primarnih) nosaa
Sekundarni nosai ili podkonstrukcija direktno primaju optereenje s oplatnih ploha.
Prave se od letava 5/8 do 6/10 cm, na razmaku od 30 do 70 cm. Oslanjaju se na rasponu od 80 do 120 cm.
Primarni nosai glavna konstrukcija (kod oplate ploa). Prenosi optereenje od sekundarnih nosaa na tlo ili
dovrene dijelove konstrukcije To su gredice 12/12 do 16/16 cm duljine do 4 m, na razmaku od 0,8 do 1,2 m.
Distanceri - Glavna funkcija je da fiksiraju razmak izmeu strana oplate. U praksi najee spreavaju primicanje i
razmicanje oplatnih povrina.


MATERIJALI OPLATE
REDOSLJED RADA SA OPLATAMA
Rokovi za skidanja oplate su:
a) za vertikalne oplate vrijeme za koje beton postigne 30% projektirane MB
b) za horizontalne oplate /rasponske elemente/ - vrijeme za koje beton postigne 70% MB
c) za oplate vrlo sloenih/zahtjevnih elemenata i konstrukcija vrijeme postizanja pune
vrstoe projektirane MB.
Postupak skidanja oplate treba definirati u projektu oplate/projektu izvoenja radova. Izbjegavati svako nasilno
i udarno djelovanje na oplatu!!!Transport elemenata runo i mainski.

DIMENZIONIRANJE OPLATE
KONTROLE I SIGURNOSNE MJERE
PRORAUN SKELE I OPLATE
POTPUTNJAK P58 AUTOPUT A1
DIONICA LEPENICA - SUHODOL
(STRUNA PRAKSA)
TEHNIKI OPIS
Na autocesti Zenica-Sarajevo-Mostar, dionica Lepenica-Tarin, predvieno je
projektovanje prolaza ispod autoceste zbog prolaza lokalne ceste LC 7. Prolaz presjeca
novoprojektovanu autocestu od profilima P58 (km 21+440,00). Ovim projektom je
predviena izgradnja prolaza za lokalnu cestu LC 7 i izgradnju korita za postojei
potok. U prvoj fazi se izvodi objekat, a u drugoj fazi nasip autoceste. Svijetli otvor
novoizgraenog objekta je ram 1200 x var 875-1066.5 cm usvojen u skladu sa
potrebnim svijetlim otvorom lokalne ceste.
Za izvoenje objekta potrebno je projektovanje skele i oplate. Za potrebe objekta je
pribavljen proraun oplate i skele, pri emu su koriteni prorani u softveru LinPro,
za ramovski presjek 12 x 8 metara, ukupne duine 51 m.

TEHNOLOGIJA IZVOENJA
Prvo se radi na oplaivanju temelja, skrajanjem skele i oplate od materijala kojim
raspolae preduzee, za koju nije potreban poseban proraun, jer se podrazumijeva da
pritisci na oplatu nisu veliki, te je potreban iskljuivo proraun utroka materijala.
Zatim slijedi proraun oplate i skele za zidove objekta, ija visina iznosi 10,5 metara, a
debljina 90 cm. Izvren je proraun dimenzioniranja oplate i skele na dva naina, sa
podunim i poprenim nosaima i sa distancerima (pomona skela). Na kraju je
izvreno dimenzioniranje skele i oplate za plou objekta, na emu e biti i akcenat.



TEHNIKI OPIS
DISPOZICIJA OBJEKTA
DUINA 51 m
IRINA 12 m
SVIJETLA VISINA 10,5 m
DEBLJINA PLOE I ZIDOVA 0,9 m
PRORAUN PRITISAKA
PRORAUN VERTIKALNE OPLATE (ZA ZIDOVE)
PRITISAK NA ZID
NAPOMENA: Betoniranje se
vri u cjelinama od po 10
metara duine i tri metra
visine, pri emu uticaj
vibratora iznosi 1,0 m.
RASPODJELA PRITISAKA ZIDA NA OPLATU
DEFINISANJE GEOMETRIJE (RAZMAKA)
STATIKA EMA SEKUNDARNIH NOSAA
DIMENZIONIRANJE DRVENOG PRESJEKA
PREMA DOPUTENIM NAPONIMA
DIMENZIONIRANJE DRVENOG PRESJEKA
PREMA DOPUTENIM NAPONIMA
DIMENZIONIRANJE DRVENOG PRESJEKA
PREMA DOPUTENIM NAPONIMA
PRORAUN NOSIVOSTI I SIGURNOSTI SKELE
Izvren je proraun nosivosti montane cijevne
skele, i to segmenta duine 10 metara, korisne
irine 2 metra i visine 10,5 metara. Pri proraunu je
raunato korisno optereenje i vlastita teina, a
zatim izraunat koeficijent sigurnosti protiv
prevrtanja skele.

Pretpostavljeno ja da su staze slobodno oslonjene,
tako da se sile prenose samo u vorovima nema
savijanja.

ANALIZA OPTEREENJA:

VLASTITA TEINA 1,0 kN/m po etai
KORISNO OPTEREENJE OD LJUDI I OPREME
UTICAJ VJETRA


PROVJERA NOSIVOSTI SKELE
MATERIJAL:
Gornji dio je od cijevi prenika 48 mm i
uvlai se u donji dio od cijevi prenika 56, dok
je stijenke 2,6 mm. Osnovni materijal je elik
kvaliteta S 235JRG2.
MAKSIMALNA SILA = 4 kN
NOSIVOST POJEDINANE CIJEVI:





Nosivost jedne cijevi je vea od
najveeg naprezanja. Mogue je
koristiti i cijevi manjeg profila.



PROVJERA SIGURNOSTI NA PREVRTANJE
Usljed vjetra velikog intenziteta mogue je
prevrtanje skele, to se mora dodatno provjeriti.
Postavljaju se uslovi za faktor sigurnosti. U ovom
sluaju zahtijevani faktor sigurnost na prevrtanje
skele je FS=2. Provjera se vri sa kvazi-statikim
optereenjem vjetra, uz pretpostavku da su bone
strane skele prekrivene ceradom ili folijom.
Prevrtanje skele je mogue samo u ravni skele, jer
se nalazi unutar zidova objekta, te je mogua jaa
turbulencija samo u smjeru skele.

STATIKA EMA
PRORAUN HORIZONTALNE SKELE I
OPLATE PLOE
Oplata i skela se postavljaju zbog preuzimanja
teine i oblikovanja betona ploe. Optereenje
se prenosi sa betonskog presjeka na podune
grede ( drveni I nosai) na razmaku l, sa
kojih dalje ide na horizontalne reetke koje su
na razmaku d, a sa reetke na stubove, koji su
oslonjeni na temeljnu traku.

ANALIZA OPTEREENJA NA GLAVNI NOSA:

KORISNO OPTEREENJE: TEINA BETONSKOG PRESJEKA
VLASTITA TEINA
POKRETNO OPTEREENJE (OVJEK + OPREMA)

NAPOMENA: Optereenje ploe se mnoi sa koeficijentom K=1.2 zbog uticaja vibriranja
i djelovanja inercijalnih sila usljed toga.

STATIKA EMA:
DIJAGRAMI
DIMENZIONIRANJE REETKE:
Pretpostavljeno je da su svi nosai izgraeni od istog materijala i istog poprenog
presjeka, tako da e dimenzioniranje biti izveno na kritinom presjeku .
Presjek dimenzioniran na maksimalnu zateuu silu!
Pritisnuta zona reetke nije dimenzionirana, jer se prepostavlja da je relativno mala
duina tapova, a sila zatezanja je skoro 4 puta vea.

DIMENZIONIRANJE STUBOVA
Na stubove se prenose reakcije sa reetke. PRETPOSTAVLJA se da je stub u
dnu slobodno oslonjen, a na sredini ankerisan u zidove objekta.

KONTROLA NA IZVIJANJE:
DRUGI NAIN DIMENZIONIRANJA
OPLATE I SKELE
Ako posjedujemo materijal, potrebno je odrediti razmake na kojima se
postavljaju
Razmaci se mogu definisati iz uslova da je suma napadnih i odbrambenih sila
jednaka nuli. Iz uslova je da je Med = Mrd i Ned = Nrd Ved =Vrd se mogu
dobiti potrebni razmaci, jer u obrascima za proraun presjenih sila
konfiguriu rasponi.
Npr. Za obostrano uklijetenu gredu:



Maksimalni momenat u ukljetenju e biti odakle se moe izjednaiti
sa Mrd, koje je poznato. Jedina nepoznata u ovom sluaju je L- raspon
konstrukcije.

PREDNOST: RAD SA MATERIJALOM KOJI SE POSJEDUJE
MANA: ITERATIVAN PRORAUN U SLUAJU VIE RAZMAKA