Skripta OBK 2013-10-28

SVEUILITE U SPLITU
FAKULTET GRAEVINARSTVA, ARHITEKTURE I GEODEZIJE

Alen Harapin
Jre Ra!ni"

OSNOVE #ETONSKIH
KONSTRUK$IJA
INTERNA SKRIPTA

Spli%, li&%'pa! ()*+,
2 Osnove betonskih konstrukcija

Osnove betonskih konstrukcija 3

SADRAJ:
* U-'! Ar.iran' #e%'n&/e K'n&%r/0i1e ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, 2
1.1 Povijest .................................................................................................................................................................. 7
1.2 Prednosti i ane arirano! betona ...................................................................................................................... "
1.3 #ore $a %rora&un A' konstrukcija .................................................................................................................... 1(
1.) Pre!*ed o$naka %rea +,2 ................................................................................................................................ 11
( Fi3i4/'5.e6ani4/a &-'1&%-a .a%eri1ala ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, *+
2.1 O%-enito o 'etonu .............................................................................................................................................. 13
2.2 .vrsto-e betona .................................................................................................................................................. 1)
2.2.1 /*a&na &vrsto-a betona ............................................................................................................................... 1)
2.2.2 0*a&na &vrsto-a betona .............................................................................................................................. 11
2.2.3 .vrsto-a betona na %osik2 udar i $aor .................................................................................................. 11
2.2.) 0i3eosne &vrsto-e betona ........................................................................................................................... 11
2.2.1 .vrsto-a betona u konstrukcijaa .............................................................................................................. 14
2.3 De5oracije betona ............................................................................................................................................. 14
2.3.1 +*asti&ne de5oracije betona ...................................................................................................................... 14
2.3.2 De5oracije od te%erature ....................................................................................................................... 17
2.3.3 Sku%*janje i bujanje betona ......................................................................................................................... 17
2.3.) Pu$anje betona ........................................................................................................................................... 16
2.) Aratura.............................................................................................................................................................. 2(
2.).1 O%-enito ..................................................................................................................................................... 2(
2.).2 7i$ika*no8ehani&ke karakteristike &e*ika $a ariranje .............................................................................. 2(
2.).3 Prionjivost betona i arature ...................................................................................................................... 21
2.).) Sidrenje arature ....................................................................................................................................... 21
2.).1 #astav*janje arature ................................................................................................................................. 22
2.1 9a3titni s*ojevi betona .......................................................................................................................................... 23
2.4 Ra$redi oko*i3a .................................................................................................................................................... 2)
+ Pr'ra4n pre.a Grani4ni. &%an1i.a n'&i-'&%i 7GSN8 ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, (9
3.1 O%-enito .............................................................................................................................................................. 24
3.2 Osnovne %ret%ostavke ........................................................................................................................................ 27
3.3 :obinacije dje*ovanja i koe5icijenti si!urnosti ................................................................................................... 26
3.) Radni dija!ra betona ........................................................................................................................................ 31
3.1 Radni dija!ra &e*ika .......................................................................................................................................... 32
3.4 ;o!u-i %o*o<aji ravnine de5oracije ................................................................................................................... 33
3.7 ;inia*na i aksia*na aratura u %resjeku ..................................................................................................... 33
3.6 Jednostruko arirani %ravokutni %resjek o%tere-en oento savijanja ......................................................... 3)
3.6.1 /eoretske %ostavke .................................................................................................................................... 3)
3.6.2 S*u&aj 1 ....................................................................................................................................................... 34
3.6.3 S*u&aj 2 ....................................................................................................................................................... 36
3.6.) S*u&aj 3 ....................................................................................................................................................... 3"
3.6.1 S*u&aj ) ....................................................................................................................................................... )1
3." Dvostruko arirani %ravokutni %resjek o%tere-en oento savijanja ............................................................. )3
3.1( Dien$ioniranje / i = %resjeka ............................................................................................................................ )7
3.11 :ratki e*eenti o%tere-eni centri&no t*a&no si*o ......................................................................................... 12
3.12 :ratki e*eenti o%tere-eni centri&no v*a&no si*o ........................................................................................ 12
3.13 Dien$ioniranje %ravokutno! %resjeka na oent savijanja i u$du<nu si*u ...................................................... 13
3.13.1 >$du<na v*a&na si*a ? %ostu%ak @uc$koAsko! ......................................................................................... 13
3.13.2 >$du<na t*a&na si*a ? %ostu%ak @uc$koAsko! .......................................................................................... 1)
3.13.3 >$du<na t*a&naBv*a&na si*a ? dien$ioniranje %oo-u dija!raa interakcije ............................................ 16
3.1) Dien$ioniranje okru!*o! %resjeka na%re$anih oento savijanja i u$du<no si*o ................................... 41
3.11 :oso savijanje ..................................................................................................................................................... 43
) Osnove betonskih konstrukcija

3.11.1 O%-enito ..................................................................................................................................................... 43
3.11.2 Postu%ak ..................................................................................................................................................... 43
3.14 Dien$ioniranje %resjeka na Po%re&nu si*u ........................................................................................................ 47
3.14.1 O%-enito ..................................................................................................................................................... 47
3.14.2 +*eenti $a koje se ne $ahtijeva %rora&unska %o%re&na aratura ............................................................ 47
3.14.3 +*eenti s vertika*no %osi&no araturo .......................................................................................... 46
3.14.) +*eenti s koso %osi&no araturo .................................................................................................. 4"
3.14.1 Dodatna v*a&na si*a u hori$onta*noj v*a&noj araturi .................................................................................. 7(
3.14.4 ;inia*na CkonstruktivnaD aratura ........................................................................................................... 7(
3.17 Dien$ioniranje %resjeka na ;oent tor$ije ...................................................................................................... 7)
3.17.1 O%-enito ..................................................................................................................................................... 71
3.17.2 Postu%ak ..................................................................................................................................................... 71
3.17.3 9ajedni&ko dje*ovanje ;oenta tor$ije i Po%re&ne si*e .............................................................................. 77
3.16 Prora&un %*o&a na %roboj .................................................................................................................................... 61
3.16.1 O%-enito ..................................................................................................................................................... 61
3.16.2 Postu%ak ..................................................................................................................................................... 61
3.1" 0itki e*eenti na%re$ani ekscentri&no t*a&no si*o ....................................................................................... 6)
3.1".1 O%-enito ..................................................................................................................................................... 6)
3.1".2 Poja i$vijanja ............................................................................................................................................ 6)
3.1".3 Prib*i<ni %ostu%ak %rea +,82 ................................................................................................................... 64
3.1".) Prib*i<ni %ostu%ak %rea A,E8%ro%isia ..................................................................................................... 67
: Di.en3i'niran1e pre&1e/a pre.a Grani4ni. &%an1i.a p'ra;e ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, <)
).1 O%-enito .............................................................................................................................................................. "(
).2 Frani&no stanje na%re$anja ................................................................................................................................ "(
).3 Frani&no stanje %ukotina .................................................................................................................................... "1
).3.1 O%-enito ..................................................................................................................................................... "1
).3.2 ;inia*na aratura .................................................................................................................................... "1
).3.3 Doka$ni %ostu%ak be$ kontro*e 3irine %ukotina .......................................................................................... "2
).3.) Prora&un 3irine %ukotina ............................................................................................................................. "2
).) Frani&no stanje %ro!iba ...................................................................................................................................... "4
).).1 O%-enito ..................................................................................................................................................... "4
).).2 Doka$ !rani&no! stanja %ro!ibanja ............................................................................................................ "7
= De%al1i >ra!n1e ar.a%re ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, *):
1.1 O%-enito ............................................................................................................................................................ 1()
1.2 Ra$ak 3i%ki ..................................................................................................................................................... 1()
1.3 Do$vo*jeni %rojeri savijanja 3i%ki .................................................................................................................... 1()
1.) Sidrenje u$du<ne arature ............................................................................................................................... 1()
1.1 Sidrenje %o%re&ne arature .............................................................................................................................. 1()
1.4 Posebna %ravi*a $a 3i%ke ve*iko! %rojera ....................................................................................................... 1()
9 PRILOZI ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, *)=
Pri*o! 1: /ab*ice $a dien$ioniranje %ravokutnih %resjeka %rea !rani&ni stanjia s*oa .................................... 1(4
Pri*o! 2: /ab*ice $a dien$ioniranje / i = %resjeka ..................................................................................................... 1(7
Pri*o! 3: /ab*ice $a %rora&un %ravokutnih kri<no ariranih %*o&a o%tere-enih jedno*iki kontinuirani o%tere-enje
.................................................................................................................................................................. 1(6
Pri*o! ): Dija!ra $a dien$ioniranje sietri&no ariranih %ravokutnih %resjeka ..................................................... 1("
Pri*o! 1: Dija!ra $a dien$ioniranje sietri&no ariranih %ravokutnih %resjeka ..................................................... 11(
Pri*o! 4: Dija!ra $a dien$ioniranje sietri&no ariranih %ravokutnih %resjeka ..................................................... 111
Pri*o! 7: Dija!ra $a dien$ioniranje sietri&no ariranih kru<nih %resjeka ............................................................ 112
Pri*o! 6: Dija!ra $a dien$ioniranje sietri&no ariranih kru<nih %resjeka ............................................................ 113
Pri*o! ": Dija!ra $a dien$ioniranje %ravokutnih %resjeka na koso savijanje ? aratura sietri&no ras%oreGena u
kutovia ................................................................................................................................................... 11)
Pri*o! 1(: Dija!ra $a dien$ioniranje %ravokutnih %resjeka na koso savijanje ? aratura sietri&no ras%oreGena %o
stranicaa ................................................................................................................................................ 111
Pri*o! 11: Araturne tab*ice ........................................................................................................................................ 114


1 UVOD U ARMIRANO BETONSKE KONSTRUKCIJE
*,* P'-i1e&%
> us%oredbi s konstrukcijaa od dru!ih aterija*a Ckaen2 drvo2 &e*ikD2 betonske konstrukcije od arirano! i
%redna%eto! betona re*ativno su nove.
'etonske konstrukcije %ojav*juju se u !raGevinarstvu u dru!oj %o*ovici 1". sto*je-a i $a kratko vrijee u*a$e u 3iroko
%odru&je u%otrebe. 9a ve*iki broj objekata2 kao 3to su: tvorni&ki dinjaci2 si*osi2 tee*ji strojeva2 %i*oti2 kesoni2 a osobito
$!rade2 ostovi i hidrotehni&ki objekti arirani beton i %redna%eti beton su se naetnu*i kao !otovo ne$ajenjiv aterija*.
'etonske su konstrukcije u us%oredbi s konstrukcijaa od dru!ih aterija*a u no3tvu %rijera %ovo*jnija rje3enja u
ekonosko2 5unkciona*no i estetsko %o!*edu.
Eskustva u dobivanju betona vr*o su stara. Jo3 su davno A$ijati2 Hebreji i +!i%-ani2 a %reko njih stari Frci i Ri*jani2
%o$nava*i hidrau*i&ka svojstva je3avine %uco*ana2 %r<ene !*ine i va%na. Puco*ani su vu*kanski %e%e*i koji nastaju
eru%cijo vu*kana a iaju ve$ivna svojstva. Ee do*a$i od jesta Po$$uo*i kod #a%u*ja !dje se %uco*an koristio kao ve$ivo
u staro vijeku. /eri&ki %rocesi dobivanja %uco*ana su s*i&ni onia dobivanja $!ure i*i %roi$vodnji ceenta. Sa %uco*an
nije ve$ivno sredstvo a*i to %ostaje je3avina %uco*ana i va%na.
Stari narodi su hidrau*i&ka ve$iva ije3a*i s %ijesko i drob*jeno o%eko te na taj na&in i$raGiva*i ort. #eke riske
!raGevine $idane takvi orto2 kao 3to je riski :o*oseu i*i Pont du Fard kod #iesa u ju<noj 7rancuskoj2 odr<a*e su
se do danas jer je ceentni ort jo3 uvijek jak i &vrst. > ru3evinaa Po%eja neki ortovi2 stari !otovo 2((( !odina2 &esto
su bo*je o&uvani od neko! kaena u $idu.

Sli/a * ? Riski ko*oseu

Sli/a ( ? Akvadukt Pont du Fard
#akon %ro%asti Risko! carstva na&in nje!ovo! s%rav*janja je !otovo i$!ub*jen. ;oderna $nanstvena iskustva %o&inju
1616. !odine2 kad je 0icat otkrio u$roke hidrau*i&kih svojstava nekih vrsta ve$iva. Prvi %ort*and8ceent %roi$veo je 162).
!odine !radite*j Jose%h As%din i$ Ieedsa2 a*i on nije bio dovo*jno %e&en2 %a je tek 16)1. !odine Esaac Johnson2 %e&enje
je3avine !*ine i va%nenca sve do nastajanja k*inkera2 us%io dobiti %ort*and8ceent sa svojstvia %o kojia je i danas
%o$nat. Sa na$iv nastao je %rea boji to! o&vrs*o! ceenta s*i&noj boji va%nenca i$ oko*ice Port*anda.
Oce arirano! betona obi&no se2 %o!re3no2 satra 5rancu$ ;onier2 koji je 1674. %atentirao i$radu ve*ikih betonskih
*onaca. :asnije je %atentirao i re$ervoare2 cijevi onta<ne %*o&e i svodove. ;onier nije %o$navao 5i*o$o5iju no3enja
arirano! betona2 te je on <i&anu re<u %ostav*jao u sredini %resjeka. ;eGuti $natno ranije2 5rancu$ Jose%h8Iouis
Iabot %o&eo je eks%erientirati s i$rado betonskih vodos%renika oja&anih &e*i&no <ico. Fodine 16)6. konstruirao
je svoj %rvi brod koriste-i isti sustav. 'rod je %atentiran i %rika$an na svjetskoj i$*o<bi u Pari$u 1"11.
> ot%ri*ike isto doba2 u #jea&koj2 @eiss i 'auschin!er rade %rve %okuse utvrGivanja &vrsto-e betona. :oenen2 1644.
i$*a<e %rvu etodu %rora&una arirano8betonskih konstrukcija2 3to daje sna<an %oticaj $a 3irenje u%orabe ovih konstrukcija
%o Austriji i #jea&koj.
7ranJois HennebiKue2 5rancuski in<enjer2 ra$voje novo! sustava rebrastih stro%ova daje novi %odstrek ra$voju
arirano! betona. /akoGer je inte!rirao do tada ra$dvojene e*eente konstrukcije C!reda2 %*o&a2 stu%D u jednu jedinstvenu

ono*itnu cje*inu i uveo arirano betonske stro%ove oja&ane &e*i&ni 3i%kaa na donjoj strani2 3to je $natno %oje5tini*o do
tada3nja rje3enja2 te je u %raksu uveo ariranobetonske %i*ote.
0rijee HennebiKuea2 kraj 1". sto*je-a2 o<e se satrati %rvo eta%o ra$voja arirano! betona u koje nastaju
ra$novrsni sustavi ariranobetonskih konstrukcija. > ovoj eta%i treba %osebno na!*asiti i istra<iva&e: u 7rancuskoj ?
,onsidLra i ;asna!era2 u #jea&koj ? ;Mrscha2 'acha i +%er!era2 u Austriji ? Sa*in!era. 9a %rora&un ab konstrukcija se
koristi*a ,oi!netova i de /edescova etoda %rora&una %rea do%u3teni na%re$anjia.
> SAD8u 1"(4. %ojav*juju se nove ono*itne ab konstrukcije %o$nate %o ieno ravni !*jivasti stro%ovi. Oni se sastoje
od %*o&a be$ !reda sa stu%ovia koji se u s%oju s %*o&o %ro3iruju. /akoGer u to doba sna<an u$*et dobivaju ab okvirne
konstrukcije2 kojia se %osti<u kruti &vorovi2 3to je u dru!i aterija*ia C&e*ik2 drvoD te<e %osti-i.
Po&ev3i od 1"26. u !raGevinsku %raksu se uvode i tankostijene %rostorne konstrukcije: ci*indri&ne i rotacijske *juske2
s*o<enice i 3atori. 0e*iku $as*u!u u ra$voju *jusaka iaju +**ers i Dischin!er. Estodobno se %o&inju ra$vijati i onta<ne ab
konstrukcije.

Sli/a + ? /i%i&ni HennebiKueov stro%

Sli/a : ? 7reNssinetovi %redna%eti ostni e*eenti
:ao %o&etak %rakti&ne u%orabe %redna%eto! betona satra se 1"26. kada je 5rancuski in<enjer8konstrukter +u!Lne
7reNssinet i$veo %rvu u%orab*jivu %redna%etu konstrukciju ? ;ost na rijeci +*orn. Eako je %redna%eti beton bio %o$nat i
%atentiran ranije2 7reNssinetov nesunjiv do%rinos bi*o ra$uijevanje da sao visoko kva*itetni &e*ik $a %redna%injanje
o<e uanjiti e5ekte %u$anja betona.
#a osnovi ideje A. 7. Io*ejta2 3(8ih !odina 2(. sto*je-a ra$vija se nova etoda %rora&una2 %rije*ona etoda2 koja -e
kasnije %ostati etoda !rani&nih stanja. Poseban %odstrek da*i su sovjetski $nanstvenici: Io*ejt2 Fvo$djev2 Sto*jarov i dr.
#e3to nakon to!a ova etoda se %o&inje %rijenjivati u SAD8u i 7rancuskoj2 a $ati i u cije*o svijetu. >voGenje
%rije*one etode o$na&ava %o&etak dru!e 5a$e ra$voja arirano betonskih konstrukcija.
9nanstveni i tehno*o3ki ra$voj od 7(. !odina 2(. sto*je-a dao je i sna<an %oticaj ra$voju ariranobetonskih konstrukcija.
Ra$vija se &itav ni$ novih konstrukcija i %obo*j3avaju etode %rora&una. S%ecija*ni rece%turaa i dodacia CaditiviaD
%osti<u se betoni visokih i vr*o visokih &vrsto-a2 a takoGer se ra$vijaju i novi aterija*i.
:o%o$itni v*aknasti aterija*i ootani %o*ierno so*o2 o!u-a su a*ternativa &e*i&ni araturni
3i%kaaBre<aa. Po*ierna araidna araturna v*akna Caraid 5iber rein5orced %o*Ner CA7RPD2 :arbonska %o*ierna
araturna v*akna Ccarbon 5iber rein5orced %o*Ner C,7RPDD2 i stak*ena %o*ierna araturna v*akna C!*ass 5iber rein5orced
%o*Ner CF7RPD ve- %redstav*jaju koercija*ni %roi$vod u !raGevinskoj industriji. PredviGena su $a u%orabu kao $ajena
$a araturni i %redna%eti &e*ik CA,E ))(R 1""4D. S njia se i$bje!ava %rob*e koro$ije2 a iaju i neke dru!e %obo*j3ane
karakteristike u odnosu na obi&ni &e*ik.
'etoni od reaktivno! %raha CRP, ? Reactive PoAder ,oncreteD je ikroarirani beton vr*o visoke &vrsto-e i dru!ih
%obo*j3anih svojstava. RP, %osjeduje vr*o visoke t*a&ne &vrsto-e 2((86(( ;%a2 te vr*o ve*ike svijaju-e &vrsto-e 21811(
;%a.
Ovo sve uka$uje da su arirani beton i %redna%eti beton jo3 uvijek u 5a$i inten$ivno! ra$voja.
Osnove betonskih konstrukcija "
*,( Pre!n'&%i i .ane ar.iran'> ;e%'na
'eton se o<e naj*ak3e o%isati kao ujetni kaen2 dak*e aterija* koji2 kao i svaki kaen ia ve*iku t*a&nu a*i a*u
v*a&nu &vrsto-u. Ova *o3a osobina betona oneo!u-ava 3iru %rijenu nearirano! betona. Da bi %o%ravi*i ovaj osnovni
nedostatak betonu dodajeo &e*ik CaraturuD i tie dobivao jedan novi ko%o$itni aterija*2 koje! na$ivao arirani
beton. Ovaj ko%o$it oo!u-ava dobru iskoristivost oba aterija*a i to na jestia !dje su najbo*ji: beton ? u t*aku i &e*ik ?
u v*aku.
Arirani beton2 u odnosu na dru!e aterija*e2 ia ni$ %rednosti:
Nezapaljivost. Arirani beton %o ot%ornosti %rea %o<aru %ri%ada %ovo*jniji !raGevinski aterija*ia. :ako
je %o$nato2 &e*ik sa %o sebi nije ot%oran na visoke te%erature i jako se de5orira. 'eton je aterija* ot%oran
na dje*ovanje %o<ara2 na 3to osobito utje&e vrsta u%otrjeb*jeno! a!re!ata. #ajbo*je vrste a!re!ata %rea
%o<aru su od ba$a*ta2 diaba$a2 va%nenca i do*oita a %osebno od 3aota i $!ure i$ visokih %e-i. 9a vrijee
%o<ara voda is%ari i$ betona2 3to $natno %ove-ava nje!ovu teri&ku ot%ornost.
Trajnost. /rajnost ariranobetonskih konstrukcija osi!urana je ve*iki dije*o tie 3to beton 3titi araturu od
koro$ije i 3to u se &vrsto-a u tijeku vreena %ove-ava. /o sve vrijedi u$ uvjet da je konstrukcija na&injena od
ko%aktno! betona.
Relativno mali trokovi odravanja. /ro3kovi odr<avanja ariranobetonskih konstrukcija vr*o su a*i2 kao
uosta*o i $a !raGevine od kaena2 $a ra$*iku od tro3kova odr<avanja &e*i&nih i drvenih konstrukcija. >
%o!*edu hi!ijene ariranobetonske su konstrukcije u %rednosti %red drveni i &e*i&ni $bo! svoje
ono*itnosti2 u kojoj nea 3u%*jina $a *e!*o %ara$ita i sku%*janje %ra3ine.
Mogunost izrade najraznovrsnijih oblika. Pri*a!od*jivost arirano! betona svi %otrebni ob*icia do%u3ta
%rojektantu $adovo*jenje najra$*i&itijih $ahtjeva konstrukcijske2 i$voGa&ke i*i arhitektonske %rirode.
;eGuti2 beton ia i ni$ ana2 od kojih se o<e nabrojati neko*iko:
$natna v*astita te<ina
ve*ika %rovod*jivost to%*ine i $vuka
niska v*a&na &vrsto-a
te3ko naknadno %rovjeravanje ko*i&ine u!raGene arature
ote<ani radovi kod niskih i visokih te%eratura. #e bi treba*o betonirati kada je te%eratura ni<a od O1P,. :od
visokih te%eratura CQ3(P,D voda na!*o h*a%i i$ betona i %otrebne su s%ecija*ne jere nje!e.
ote<ana naknadna ada%tacija i*i %oja&anje !otove konstrukcije
koro$ija arature u betonu
dien$iona*na nestabi*nost i$a$vana %u$anje i sku%*janje betona
%oro$nost
osjet*jivost na ra$
o!u-nost %ojave %ukotina koje ne naru3avaju si!urnost i trajnost kada su o!rani&ene 3irine2 a*i i%ak kvare
vanjski i$!*ed.
beton i$*o<en du<e vrijee visoki te%eraturaa CQ21(P,D na!*o !ubi &vrsto-u i %rionjivost s &e*iko2 a
osobito ako se %ri*iko !a3enja %o<ara %o*ijeva vodo2 kada $bo! na!*o! h*aGenja jo3 vi3e ras%ucava.

Eako je *ista ana betona ve-a od *iste %rednosti2 %rednosti su i%ak ve-e %a je beton danas jedan od najra3irenijih
!radiva.
+5ikasno dje*ovanje betona i arature koji su %o ehani&ki karakteristikaa dva ra$*i&itih aterija*a2 oo!u-eno je
s*jede-i:
'eton toko svo! stvrdnjavanja &vrsto %rianja u$ &e*ik CaraturuD2 tako da %ri dje*ovanju vanjskih si*a oni
$ajedno sudje*uju u no3enju. Prianjanje &e*ika i betona !*avni je 5aktor njihovo! $ajedni&ko! sudje*ovanja u
no3enju.
1( Osnove betonskih konstrukcija

'eton i &e*ik iaju %rib*i<no jednake te%eraturne koe5icijente. 'etonu2 ovisno o a!re!ata te%eraturni
koe5icijent je: C
c
o
1 1( 7 . ( 1( ) . 1
1 1
= 2 a &e*iku: C
c
o
1 1( 2 . 1
1
= 2 $bo! &e!a u kobinaciji ova dva
aterija*a do*a$i do ne$natno! unutra3nje! na%re$anja %ri te%eraturni %rojenaa.
'eton 3titi &e*ik od koro$ije2 ako je dovo*jno ko%aktan2 $bo! ba$i&no! karaktera keijskih reakcija i obi*no!
*u&enja ,aCOHD2.
*,+ N'r.e 3a pr'ra4n A# /'n&%r/0i1a
Osnovne nore $a %rora&un konstrukcija %odije*jene su u " knji!a2 +uro :odova2 koje su navedene u tab*ici:
E$ Er'p&/e n'r.e Hr-a%&/e pre!n'r.e Opi&
+,( +# 1""( HR# +# 1""181 Osnove %rora&una
+,1 +# 1""1 HR# +# 1""1 O%tere-enja Cdje*ovanjaD
+,2 +# 1""2 HR# +# 1""2 'etonske konstrukcije
+,3 +# 1""3 HR# +# 1""3 .e*i&ne konstrukcije
+,) +# 1"") HR# +# 1"") S%re!nute konstrukcije
+,1 +# 1""1 HR# +# 1""1 Drvene konstrukcije
+,4 +# 1""4 HR# +# 1""4 9idane konstrukcije
+,7 +# 1""7 HR# +# 1""7 Feoehanika
+,6 +# 1""6 HR# +# 1""6 Sei$ika
+," +# 1""" HR# +# 1""" A*uinijske konstrukcije
:ako je vid*jivo i$ tab*ice2 %rora&un i %rojektiranje arirano betonskih konstrukcija obraGeno je noro +,2 C+urokod 2
? %uni na$iv: +urokod 2: Projektiranje betonskih konstrukcijaD. +urokod 2 je nada*je %odije*jen u ) dije*a:
HR# +# 1""28181 ? O%-a %ravi*a i %ravi*a $a $!rade
HR# +# 1""28182 ? O%-a %ravi*a ? Projektiranje konstrukcija na dje*ovanje %o<ara
HR# +# 1""282 ? 'etonski ostovi ? Prora&un i %ravi*a ra$rade deta*ja
HR# +# 1""283 ? S%renici teku-ina i si%kih tvari
A' konstrukcije koje se na*a$e u sei$i&ki aktivni %odru&jia %rora&unavaju se i %rojektiraju %rea odredbaa nore
+,6 C+urokod 6D.
> ovoj skri%ti su svi %rora&uni2 o$nake i na$ivi usk*aGeni s va<e-i noraa.
*,: Pre>le! '3na/a pre.a E$(
#a%oena: Prika$ane su sao o$nake koje se koriste u ovoj skri%ti. 9a *istu svih o$naka %o!*edati ori!ina*ni +,2.
A E$vanredno dje*ovanjeR P*o3tina %resjeka
Ac P*o3tina %resjeka betona
Ak P*o3tina unutar srednje konture Ctor$ijaD
As P*o3tina %resjeka arature
As2in #ajanja %*o3tina %resjeka arature
As* P*o3tina svih u$du<nih 3i%ki Ctor$ijaD
AsA P*o3tina %o%re&ne arature Cvi*icaR s%onaD
b >ku%na 3irina %resjeka i*i stvarne %ojasnice !reda ob*ika / i*i I
bA Sirina hr%ta I2 / i = %resjeka
be55 Sudje*uju-a 3irina !rede
c 9a3titni s*oj betona
d Stati&ka visina %resjeka
d1 >da*jenost te<i3ta v*a&ne arature od v*a&no! ruba betona Cruba 1D
d2 >da*jenost te<i3ta t*a&ne arature od t*a&no! ruba betona Cruba 2D
+c2e55 Prora&unski odu* e*asti&nosti betona
+cd Prora&unska vrijednost odu*a e*asti&nosti betona
+c Sekantni odu* e*asti&nosti betona
+s Prora&unska vrijednost odu*a e*asti&nosti &e*ika $a ariranje
7 Dje*ovanje
7c /*a&na si*a u betonu
7d Prora&unska vrijednost dje*ovanja
7s1 0*a&na si*a u araturi
7s2 /*a&na si*a u araturi
5bd Ra&unska &vrsto-a %rionjivosti
5cd Ra&unska &vrsto-a betona
5ck :arakteristi&na &vrsto-a betona Cva*jakD
5ck2cube :arakteristi&na &vrsto-a betona CkockaD
5ct 0*a&na &vrsto-a betona
5ct2 Srednja v*a&na &vrsto-a betona
5t 0*a&na &vrsto-a &e*ika
5tk :arakteristi&na v*a&na &vrsto-a arature
5N Franica %o%u3tanja &e*ika
5Nd Prora&unska !ranica %o%u3tanja arature
5NAd Prora&unska !ranica %o%u3tanja %o%re&ne arature
F Sta*no dje*ovanje
h >ku%na visina %o%re&no! %resjeka
h5 Deb*jina %*o&e / %resjeka
ka :oe5icijent %o*o<aja t*a&ne si*e
*b Du<ina sidrenja
*b2net Eskori3tena Ce5ektivnaD du<ina sidrenja
*s Du<ina nastav*janja
*n Svijet*i ras%on
;+d Prora&unska vrijednost dje*uju-e! oenta savijanja
;Rd Ra&unski oent nosivosti
#Sd Ra&unska u$du<na si*a
#+d Prora&unska vrijednost dje*uju-e u$du<ne si*e
T Projen*jivo dje*ovanje
Rd Ra&unska nosivost %resjeka
Sd Ra&unska vrijednost utjecaja
sr Srednji ra$ak %ukotina
sA Ra$ak s%ona

/sd Ra&unski oent tor$ije
/Rd Ra&unska nosivost na tor$iju
uk O%se! srednje konture Ctor$ijaD
0sd Ra&unska %o%re&na si*a
0Rd Ra&unska nosivost na %o%re&ne si*e
0Rd1 Ra&unska nosivost na %o%re&ne si*e koja se ostvaruje betono i u$du<no araturo
0Rd2 Ra&unska nosivost na %o%re&ne si*e t*a&nih betonskih dija!ona*a
Ak Ra&unska 3irina %ukotina
U Po*o<aj neutra*ne osi 8 uda*jenost neutra*ne osi od t*a&no! ruba %resjeka
$ :rak unutra3njih si*a u %resjeku
:oe5icijent ob*ika t*a&ne $one %resjeka o%tere-eno! oento savijanja
v :oe5icijent %uno-e radno! dija!raa betona
c De5oracija betona
s De5oracija &e*ika
:oe5icijent %o*o<aja neutra*ne osi
:oe5icijent ariranja
A :oe5icijent ariranja %o%re&no araturo
sd 'e$dien$ijska ve*i&ina $a oent
sd 'e$dien$ijska ve*i&ina $a u$du<nu si*u
c #a%re$anje u betonu
s #a%re$anje u araturi
Rd Ra&unska &vrsto-a na dje*ovanje !*avnih kosih na%re$anja
:oe5icijent kraka unutra3njih si*a
;ehani&ki koe5icijent ariranja

2 FIZIKO-MEHANIKA SVOJSTVA MATERIJALA
(,* Op"eni%' ' #e%'n
'eton je !raGevinski aterija* koji se i$raGuje ije3anje ve$iva CceentD2 vode i a!re!ata C%ijesak2 3*junak2
drob*jenacD. Osi osnovnih ko%onenti u sastav betona o!u se dodati i inertna %uni*a Csi*ikatna %ra3ina2 *ete-i %e%eoVD
te dodaci CaditiviD koji u daju %osebna svojstva C%*asti5ikatori2 aeranti2 re!u*atori ve$ivanja2 sredstva %rotiv ra$a...D.
Struktura o&vrs*o! betona se o<e $ais*iti kao kostur od stvrdnuto! ceentno! tijesta u koje je ras%oreGena
kaena is%una sastav*jena od sitno! i kru%no! kaena Ca!re!atD. 'eton kao i svaki kaen2 ia $natno anju v*a&nu ne!o
t*a&nu &vrsto-u.
'eton je %oro$an aterija*. 'etonu je $a nora*nu u!radnju %otrebno $natno vi3e vode ne!o je %otrebno $a %roces
hidratacije ceenta. Dio vode se keijski ve<e2 dio ostaje trajno $arob*jen u betonu a dio ish*a%i ostav*jaju-i %ore i kana*e u
ceentno tijestu. :o*i&ina %ora2 tj. is%unjenost betona bitno uvjetuje 5i$ika*no8ehani&ke karakteristike betona kao 3to su:
t*a&na i v*a&na &vrsto-a2 de5orabi*nost2 odu* e*asti&nosti itd. > neki s*u&ajevia najerno <e*io %roi$vesti betone s
ve-o ko*i&ino 3u%*jina: n%r. jedno$rnati betoni $a drena<u2 %oro8betoni $a to%*insku i$o*aciju2 a*i su $a konstrukcijske
betone %ore ne%o<e*jne. 'o*ja is%unjenost u %rinci%u %obo*j3ava sve 5i$ika*no8ehani&ke karakteristike betona.
Ako se beton %roatra u a*i vo*uenia o<e se $ak*ju&iti da je %ri*i&no nehoo!ene strukture. ;eGuti2 na akro
nivou obi&no se satra da je beton hoo!en i i$otro%an aterija*. #ije o!u-e i$raditi dva %ot%uno jednaka betona2 sto!a
se u$ sve jere o%re$a uvijek %ri is%itivanju dobivaju ra$*i&iti re$u*tati $a u$orke u$ete i$ iste je3avine.
Stvrdnjavanje betona traje du<e vreena2 %a se i svojstva betona ijenjaju toko vreena. #a s*ici 2.1 %rika$an je
dija!ra odnosa trenutne i kona&ne &vrsto-e betona neko! u$orka s ob$iro na vrijee jerenja. S*i&no t*a&noj &vrsto-i
ijenjaju C%obo*j3avajuD se i osta*e 5i$ika*no8ehani&ke karakteristike betona.

Sli/a (,* ? Prirast t*a&ne &vrsto-e betona tijeko vreena
Fusto-a nearirano! betona varira i$eGu 1"((827(( k!B
3
2 ovisno o sastavu C%rvenstveno a!re!atuD2 a $a
uobi&ajene betone obi&no se u$ia cW 2)(( k!B
3
CcW 2).( k#B
3
D. Fusto-a arirano! betona obi&no se u$ia RcW
21(( k!B
3
CRcW 21.( k#B
3
D. 9a%reinska te<ina arirano! betona ovisi o ko*i&ini arature. #eki e*eenti o!u
sadr<avati ve*iku ko*i&inu arature a tie i ve-u $a%reinsku te<inu.
F*avne ehani&ke karakteristike betona jesu nje!ove &vrsto-e Ct*a&na2 v*a&na i %osi&naD i de5orabi*nost.
De5orabi*nost aterija*a je nje!ovo svojstvo da se e*asti&no i %*asti&no de5orira do trenutka ra$aranja. #a ova
ehani&ka svojstva betona utje&e ve*iki broj &ibenika2 od kojih su najva<niji:
8 kakvo-a ceenta2
8 kakvo-a i !ranu*oetrijski sastav is%une2
8 vodoceentni 5aktor2
8 konstrukcija sjese betona2
8 %rirodne %rijese u is%uni i vodi2 te %osebni betonskoj sjesi da bi se %osti!*a %osebna svojstva2
8 na&in %ri%ree i u!radnje betona u konstrukciju2 i
8 nje!a betona.
1) Osnove betonskih konstrukcija

(,( -r&%'"e ;e%'na
(,(,* Tla4na 4-r&%'"a ;e%'na
/*a&na &vrsto-a betona je s%osobnost betona da se odu%re dje*ovanju t*a&ne si*e. Projekto %ro%isana2 odnosno
uvjetovana t*a&na &vrsto-a betona na$iva se: :arakteristi&na t*a&na &vrsto-a betona.
:arakteristi&na t*a&na &vrsto-a se odreGuje na osnovi ra&una vjerojatnosti i statistike kori3tenje re$u*tata is%itivanja
%robnih u$oraka u ob*iku va*jka %rojera ba$e 11( i visine 3(( CS*ika 2.2D i*i kocaka dien$ija 11(U11(U11( .
>$orci se u$iaju od svje<e! betona2 te &uvaju 26 dana u uvjetia od bar "1X v*a<nost i*i u vodi i na te%eraturi 2(Y3 ,2
nakon &e!a se *oe i odreGuje njihova t*a&na &vrsto-a. 9ahtijeva se da najanje "1X svih re$u*tata %oka<e &vrsto-u ve-u
i*i jednaku $ahtijevanoj k*asi betona2 odnosno da najvi3e 1X re$u*tata o<e biti anje &vrsto-e od odreGene k*ase betona
C1X 5rakti*D. Pret%ostav*ja se da statisti&ka ras%odje*a re$u*tata is%itivanja t*a&ne &vrsto-e s*ijedi Faussovu krivu*ju CS*ika
2.3D.

Sli/a (,( ? /estiranje u$orka betona

Sli/a (,+ ? Faussova C*o!nora*naD krivu*ja ras%odje*e re$u*tata is%itivanja
t*a&ne &vrsto-e betona
> %raksi2 to $na&i da srednja t*a&na &vrsto-a Cariteti&ka sredina t*a&nih &vrsto-a svih u$orakaD C
ck
5 Dora biti ve-a od
$ahtijevane karakteristi&ne t*a&ne &vrsto-e 5ck uve-ane $a vrijednost k12 a %ojedina&na vrijednost t*a&ne &vrsto-e svako!
u$orka C5ck2iD ora biti ve-a od $ahtijevane karakteristi&ne t*a&ne &vrsto-e 5ck uanjene $a vrijednost k22 tj:

2 ck i 2 ck
1 ck ck
k 5 5
k 5 5

+
C1.1D
0rijednosti k1 i k2 ovise o broju u$oraka.
Prea re$u*tatia is%itivanja nora*ni beton se ra$vrstava u " Ra$reda t*a&ne &vrsto-e:
Ta;li0a (,*
Ra3re!i %la4ne 4-r&%'"e ;e%'na Anali%i4/i i3ra3
O3na/a ra3re!a , 12B11 , 14B2( , 2(B21 , 21B3( , 3(B37 , 31B)1 , )(B1( , )1B11 , 1(B4(
5ck Z;Pa[ 12 14 2( 21 3( 31 )( )1 1(
5ck2cub Z;Pa[ 11 2( 21 3( 37 )1 1( 11 4(
5c Z;Pa[ 2( 2) 26 33 36 )3 )6 13 16
[ ] ;Pa 6 5 5
ck c
+ =

5ct Z;Pa[ 1.4 1." 2.2 2.4 2." 3.2 3.1 3.6 ).1
( ) 3 B 2
ck ct
5 3 . ( 5 =
5ctk2(.(1 Z;Pa[ 1.1 1.3 1.1 1.6 2.( 2.2 2.1 2.7 2."
ct (1 . ( 2 ctk
5 7 . ( 5 =
5ctk2(."1 Z;Pa[ 2.( 2.1 2." 3.3 3.6 ).2 ).4 )." 1.3
ct "1 . ( 2 ctk
5 3 . 1 5 =
+c ZFPa[ 27 2" 3( 31 33 3) 31 34 37 [ ]
3 . (
c c
1( 5 22 + =
:ako je vid*jivo i$ /ab*ice 2.1 o$naka ra$reda karakteristi&ne t*a&ne &vrsto-e betona sastoji se od ve*iko! s*ova , Cod
en!*eske rije&i \concrete] ? betonD i ojera 5ckB5ck2cub koji %redstav*jaju karakteristi&nu t*a&nu &vrsto-u betona u$orka va*jka i
karakteristi&nu t*a&nu &vrsto-u betona u$orka kocke.
(,(,( Vla4na 4-r&%'"a ;e%'na
0*a&na &vrsto-a betona je $natno anja od t*a&ne &vrsto-e betona i $natno varira s ob$iro na na&in u!radnje betona.
Obi&no se koristi srednja osna v*a&na &vrsto-a betona C5ctD2 a*i se takoGer koristi i donja i !ornja karakteristi&na v*a&na
&vrsto-a C5ctk2(.(12 5ctk2(."1D. > /ab*ici 2.1 %rika$ane su v*a&ne &vrsto-e s ob$iro na ra$red karakteristi&ne t*a&ne &vrsto-e
betona. Orijentacijski2 v*a&na &vrsto-a betona kre-e se u !ranicaa od 1B1 do 1B11 t*a&ne &vrsto-e2 a*i je vr*o ne%ou$dana
ve*i&ina.
Postoji vi3e na&ina is%itivanja v*a&ne &vrsto-e betona. #a S*ici 2.) %rika$ano je redo: aD direktna etoda Cdirektno
ra$v*a&enje u$orka ? odreGivanje &iste v*a&ne &vrsto-eD2 bD etoda savijanja u$orka CodreGivanje savojne v*a&ne &vrsto-eD2
cD etoda dvostruko! udarca2 dD etoda cije%anja va*jka. Sve etode daju Cvr*oD ra$*i&ite re$u*tate2 i o<e se !enera*no
$ak*ju&iti: bQdQa.

Sli/a (,: ? #a&ini is%itivanja v*a&ne &vrsto-e betona
(,(,+ -r&%'"a ;e%'na na p'&.i/, !ar i 3a.'r
Posik se !otovo nikada ne jav*ja u &isto ob*iku kod arirano betonskih konstrukcija2 ne!o uvijek u kobinaciji sa
nora*ni na%re$anjia. .ista %osi&na &vrsto-a betona je ne!dje i$eGu v*a&ne i t*a&ne &vrsto-e.
.vrsto-a betona na udar va<na je kod konstrukcija koje su i$*o<ene ve*iki udarni o%tere-enjia2 kao 3to su $abijani
ab %i*oti2 tee*ji strojeva s a*jevia i s*. Pokusia se nije us%je*a ustanoviti ve$a i$eGu t*a&ne &vrsto-e betona i &vrsto-e
na udar2 a*i je evidentno da &vrsto-a na udar raste s %orasto t*a&ne &vrsto-e betona.
Ako su ab konstrukcija i*i neki njen e*eent %odvr!nuti cik*i&ko o%tere-enju2 oni -e se s*oiti %ri anje o%tere-enju
ne!o 3to bi to bi*o $a irno2 stati&ko o%tere-enje. Ovo se do!aGa $bo! $aora aterija*a. Fenera*no2 ab konstrukcije
i$*o<ene i$ra$ito cik*i&ko o%tere-enju siju se aksia*no o%teretiti do 4(X stati&ko! o%tere-enja.
(,(,: Vi?e'&ne 4-r&%'"e ;e%'na
0i3eosna &vrsto-a betona $natno je ve-a od jednoosne &vrsto-e. :od dvoosno! stanja na%re$anja odnos dvoosne
%rea jednoosnoj &vrsto-i je oko 1.2181.)(2 a kod troosno! stanja na%re$anja odnos troosne %rea jednoosnoj &vrsto-i je
&ak )87 %uta.

Sli/a (,= ? /$v. :u%5*erov test ? dvoosno stanje na%re$anja u betonu

Sli/a (,9 ? /roosno stanje na%re$anja

(,(,= -r&%'"a ;e%'na /'n&%r/0i1a.a
Stvarna &vrsto-a betona u konstrukcijaa je ra$*i&ita od &vrsto-e %robnih u$oraka. Probni u$orci se u$iaju i &uvaju u
stro!o odreGeni uvjetia2 3to je neo!u-e %osti-i u konstrukciji. #a &vrsto-u betona u konstrukcijaa utje&e jo3 dodatni
ni$ %araetara2 kao 3to su: trans%ort2 u!radba u o%*atu2 nje!a i atos5erske %ri*ike. #ada*je2 na kva*itetu betona utje&e i
nje!ov %o*o<aj u konstrukciji i s*.
Doka$ano je da nakon tri jeseca *aboratorijski u$orci !enera*no %oka$uju do 14X2 a nakon 3est jeseci i 27X ve-u
&vrsto-u. Sto!a se $a %rora&un betonskih konstrukcija koristi ra&unska &vrsto-a betona2 koja -e biti obja3njena kasnije.
(,+ De@'r.a0i1e ;e%'na
>$ &vrsto-u2 s%osobnost de5oriranja je vr*o va<no svojstvo betonskih konstrukcija. Fenera*no2 de5oracije se o!u
%odije*iti u dvije !ru%e:
aD 0o*uenske de5oracije2 tj. one koje nisu %os*jedica dje*ovanja vanjsko! o%tere-enja2 ve- su uvjetovane sai
svojstvia betona2 i
bD De5oracije od o%tere-enja2 koje da*je o<eo %odije*iti na de5oracije %od kratkotrajni2 du!otrajni i
%onav*jani o%tere-enje.
(,+,* Ela&%i4ne !e@'r.a0i1e ;e%'na
'eton je sa %o sebi ne*inearan aterija*. #ano3enje o%tere-enja u re*ativno kratko %eriodu2 de5oracije rastu
kva$i8*inearno do na%re$anja koje je %rib*i<no jednako (.) 5c. #akon to!a %ona3anje je i$ra$ito ne*inearno CS*ika 2.7D.
;aksia*no na%re$anje C&vrsto-aD dosti<e se %ri de5oraciji ne3to ve-oj od 2^2 a $ati &vrsto-a %ostu%no o%ada.
:o%*etan *o do!aGa se %ri de5oraciji ne3to ve-oj od 3.1^.
Prea dija!rau na S*ici 2.72 *ako je %riijetiti da betoni ni<e k*ase &vrsto-e iaju ve-u s%osobnost de5oriranja od
betona vi3ih k*asa &vrsto-e.
0a*ja na%oenuti da ob*ik dija!raa na%re$anje8de5oracija bitno ovisi o br$ine nano3enja o%tere-enja. :ada se
o%tere-enje nanosi u du!o vreensko %eriodu Cn%r. !odinu danaD2 *o u$orka nastaje %ri neko*iko %uta ve-i
de5oracijaa i %ri na%re$anjia koja su oko 11X anja u odnosu na u$orak koji je o%tere-en u kratko vreensko
roku.

Sli/a (,2 ? Dija!ra na%re$anje8de5oracija $a beton
Iinearnost krivu*je do !ranice (2) 5c2 do$vo*java %rora&un sa konstantni odu*o e*asti&nosti betona u cije*o
%odru&ju na%re$anja koja od!ovaraju na%re$anjia u stanju u%orabe Ceks%*oatacijeD. > ovo %odru&ju o!u se usvojiti
srednje vrijednosti odu*a e*asti&nosti betona2 koje se %ri starosti betona od 26 dana2 o!u o&itati i$ /ab*ice 2.12 i*i
%rib*i<no i$ra&unati %oo-u i$ra$a:
[ ]
3 . (
c c
1( 5 22 + = C1.2D
;odu* e*asti&nosti odreGen i$ra$o C1.2D %redstav*ja %ravac koji krivu*ju na%re$anje8de5oracija sije&e u ishodi3tu i u
to&ci (2) 5c i %rib*i<no je jednak odu*u e*asti&nosti koji se eks%erienta*no odreGuje.
;odu* e*asti&nosti je %rojenjiv kro$ vrijee i %ove-ava se starenje betona.
:od jednoaksija*no! o%tere-ivanja u$orka2 osi u$du<nih jav*jaju se i %o%re&ne de5oracije2 3to je naro&ito va<no kod
%rora&una %*o3nih i %rostornih konstrukcija. Odnos %o%re&ne i u$du<ne de5oracije na$iva se Poisson8ov koe5icijent. Ova
vrijednost je %rojenjiva tijeko vreena. 9a *ade betone i$nosi oko (.3(2 a vreeno %ada na (.2(2 $a betone be$
%ukotina. Pojavo %ukotina nje!ova vrijednost se jo3 sanjuje. > %rakti&ni s*u&ajevia vrijednost Poissonovo!
koe5icijenta usvaja se u !ranicaa (.11 ? (.2(.
(,+,( De@'r.a0i1e '! %e.pera%re
'eton kao i svaki dru!i aterija*i dobiva vo*uenske de5oracije %ri*iko %rojene te%erature oko*i3a. De5oracija
betona od %rojene te%erature:
I t I R t I I
c 2 t c 2 t c
= = = C1.3D
:oe5icijent *inearno! raste$anja $a sve vrste betona Ct2cD i$nosi: : 1 e ( . 1
1
c 2 t

= 2 3to je vr*o s*i&no koe5icijentu
*inearno! raste$anja &e*ika C : 1 e 2 . 1
1
s 2 t

= D2 3to je od ve*iko! $na&aja $a $ajedni&ki rad betona i &e*ika u
ariranobetonski konstrukcijaa.
(,+,+ S/pl1an1e i ;1an1e ;e%'na
Sku%*janje betona je %ojava sanjenja vo*uena betona tijeko o&vr3-ivanja. Sku%*janje je t$v. vo*una de5oracija
koja ne ovisi o o%tere-enju.
Sa %roces sku%*janja jo3 uvijek nije u %ot%unosti rasvijet*jen2 a*i se satra da najve-i utjecaj na sku%*janje iaju
hidratacija ceenta i !ubitak vode u ceentno tijestu. ,eentno tijesto koje se stvrdnjava na $raku sanjuje vo*uen2 tj.
ono se sku%*ja2 a %od vodo i*i u sredini $asi-enoj vodeno %aro ono %ove-ava vo*uen2 tj. buja. Po svo karakteru
sku%*janje i bujanje %rete<ito su visko%*asti&ne de5oracije2 3to $na&i da su u 5unkciji vreena i da su te de5oracije
u!*avno ne%ovratne.
#a sku%*janje najvi3e utje&e vodoceentni 5aktor. Ako je vi3e vode u betonu2 odnosno ve-i vBc85aktor2 bit -e i sku%*janje
ve-e. Sku%*janje betona takoGer $natno ovisi o vrsti ceenta i ko*i&ini ceentno! tijesta u betonu jer se ono dva%ut vi3e
sku%*ja od betona ? vi3e ceenta ve-e sku%*janje. 'etoni diskontinuirano!a !ranu*oetrijsko! sastava i oni s
!ranu*oetrijski sastavo koji sadr<ava i$ra$ito kru%ni a!re!at anje se sku%*jaju.
Sku%*janje betona ovisi i o dien$ijaa e*eenta CS*ika 2.6D. >tjecaj to! &ibenika i$ra<ava se %oo-u _srednje!
%o*ujera %resjeka_ C5iktivna deb*jinaD h koji je odnos %ovr3ine %o%re&no! %resjeka i nje!ova %o*uo%se!a ChW 2 AcBuD.

Sli/a (,A ? Sku%*janje betona isto! sastava u %ri$aa ra$nih dien$ija
0*a<nost sredine je takoGer $na&ajan 5aktor kod sku%*janja betona CS*ika 2."D. Sku%*janje je inten$ivnije u sredinaa s
anjo v*a<no3-u. > i$ra$ito suhi sredinaa kona&na vrijednost sku%*janja o<e biti i do (.4^ C/ab*ica 2.2D. Ako se
u$orci betona odah nakon s%rav*janja stave u vodu Cre*ativna v*a<nost 1((XD2 beton bubri ? %ove-ava $a%reinu.
'ubrenje je $natno anje od sku%*janja Coko 7 %utaD.
Sku%*janje je takoGer $natno ve-e %ri vi3i te%eraturaa sredine u kojoj konstrukcija o&vr3-uje.
Sku%*janje je %roces koji je !enera*no 3tetan u konstrukciji. 9bo! sku%*janja jav*jaju se inicija*ne %ukotine koje se %od
o%tere-enje 3ire. > %redna%eto betonu sku%*janje u$rokuje %ad si*e %redna%injanja i s*. Sku%*janje je neo!u-e

$austaviti2 a*i se neki jeraa o<e $natno ub*a<iti. F*avna jera ub*a<avanja sku%*janja je dobra rece%tura betona
Ckva*itetan ceent2 dobra !ranu*oetrija2 a*o vodeD i kva*itetna i kontinuirana nje!a betona nakon u!radnje.
:ona&ne vrijednosti de5oracije sku%*janja betona cs2`2 %rika$ane su u /ab*ici 2.2 $a neke srednje %o*ujere %resjeka i
re*ativne v*a<nosti.

Sli/a (,< ? :ona&ne vrijednosti sku%*janja betona u 5unkciji re*ativne v*a<nosti sredine
Ta;li0a (,( 8 :ona&ne vrijednosti de5oracije sku%*janja cs2`
Oko*i3 e*eenta
Re*ativna v*a<nost
ZX[
Srednji %o*ujer %resjeka
2 AcBu CD
a 11( 4((
Suh2
unutra3nje %rostorije
1( 8 (.4( 8 (.1(
0*a<an2
na otvoreno
6( 8 (.33 8 (.26
(,+,: P3an1e ;e%'na
Pu$anje je %ojava %ove-anja de5oracija tijeko vreena be$ %ove-anja o%tere-enja. #i %roces %u$anja2 kao ni %roces
sku%*janja2 nije do danas u %ot%unosti obja3njen2 a*i je naj%rihva-enija teorija da se %u$anje do!aGa $bo! $arob*jene
s*obodne vode i &estica $raka u ceentnoj %asti. #aie2 stvrdnuto betonsko tije*o ia 3u%*jikavu strukturu2 u koje nakon
o%tere-ivanja do*a$i do koncentracije na%re$anja na rubovia 3u%*jina. Preras%odje*o na%re$anja do*a$i do %ove-anja
de5oracija. :ako beton stari2 ceentni kostur o&vr3-uje i %u$anje se sanjuje.
#a S*ici 2.1( %rika$an je vreenski tijek de5oracija u$ konstantno o%tere-enje Cna%re$anjeD. > vreenu t( nanijeto je
o%tere-enje na konstrukciju2 a u vreenu t12 o%tere-enje je uk*onjeno. > trenutku o%tere-ivanja %ojav*juje se trenutna
Ce*asti&na 8 e*D de5oracija betona. Du!otrajna vreenska de5oracija Cviskoe*asti&na de5oracija 8 vD do!aGa se od
trenutka o%tere-ivanja nada*je2 %ri &eu se na!*o ra$vija nakon o%tere-ivanja2 a*i vreeno sanjuje svoj rast. #akon
rastere-enja iao trenutnu %ovratnu de5oraciju Ce*2%D te du!otrajnu %ovratnu de5oraciju Cv2%D. Jedan dio de5oracije
C%*asti&na de5oracija 8 %*D $auvijek ostaje na konstrukciji.

Sli/a (,*) ? Ra$voj de5oracija betona tijeko vreena u$ konstantno na%re$anje
Du!otrajna vreenska de5oracija Cviskoe*asti&na de5oracija 8 vD je u stvari de5oracija %u$anja. #a %u$anje utje&e
ni$ 5aktora2 od kojih su naj$na&ajniji s*jede-i:
Osnove betonskih konstrukcija 1"
8 Starost betona u trenutku nano3enja o%tere-enja ? 3to je beton stariji de5oracija %u$anja je anjaR
8 0rsta i ko*i&ina ceenta ? &isti %ort*and ceent u$rokuje ve-e %u$anje od n%r. a*uinatno!. ;asniji betoni
Cbetoni s vi3e ceentaD iaju anje %u$anje od r3avihR
8 Franu*oetrijski sastav a!re!ata ? dobro strukturirani a!re!at dobro %o%uni vo*uen2 %a se %u$anje sanjujeR
8 /rajanje o%tere-enja ? 3to o%tere-enje du*je traje ve-a je i de5oracija %u$anjaR
8 0odoceentni 5aktor ? betoni s ve-i vBc 5aktoro %oka$uju ve-e %u$anjeR
8 Dien$ije e*eenata ? e*eenti anjih dien$ija %oka$uju ve-e %u$anjeR
8 Aratura ? !enera*no2 aratura sanjuje %u$anjeR
8 Atos5erska sredina ? %roces %u$anja je ve-i kod vi3ih te%eratura sredine i anjoj re*ativnoj v*a$i.
Pu$anje2 %rinci%ije*no2 kod arirano betonskih konstrukcija nije ne!ativna %ojava. Pu$anje u$rokuje %reras%odje*u
na%re$anja u %resjeku2 3to sanjuje koncentraciju na%re$anja u$rokovanu o%tere-enje i sku%*janje. ;eGuti2 %u$anje
o<e biti i 3tetno: %ove-anje %ro!iba ab konstrukcija2 %ad si*e %redna%injanja u %redna%eto betonu i s*.
Prora&un utjecaja %u$anja obi&no se %rovodi %o *inearnoj teoriji %u$anja. Ova torija %ret%ostav*ja da je dodatna
de5oracija od %u$anja %ro%orciona*na e*asti&noj CkratkotrajnojD de5oraciji s koe5icijento %ro%orciona*nosti koji se na$iva:
:oe5icijent %u$anja CD.
( ) ( ) ( )
c c ( ( cc
+ t 2 t 2 = C1.)D
( )
(
t 2 %redstav*ja kona&ni koe5icijent %u$anja $a beton o%tere-en u trenutku t(. :ona&ni koe5icijent %u$anja u
ovisnosti o trenutka nano3enja o%tere-enja2 v*a<nosti sredine i srednje! %o*ujera %resjeka o<e se %rika$ati u tab*ici:
Ta;li0a (,+ 8 :ona&ne vrijednosti koe5icijenta %u$anja C`2t(D
Starost betona u
trenutku nano3enja
o%tere-enja
CdaniD
Srednji %o*ujer %resjeka 2 AcBu CD
1( 11( 4(( 1( 11( 4((
Oko*ina e*eenta
Suho2 unutra3nje %rostorije
0*a!a b 1(X
0*a<no2 na otvoreno
0*a!a b 6(X
1 1.1 ).4 3.7 3.4 3.2 2."
7 3." 3.1 2.4 2.4 2.3 2.(
26 3.( 2.1 2.( 1." 1.7 1.1
"( 2.) 2.( 1.4 1.1 1.) 1.2
341 1.6 1.1 1.2 1.1 1.( 1.(
Ako t*a&no na%re$anje betona starosti t( %rea3i vrijednost (2)1c5ckCt(D tada treba u$eti u ob$ir ne*inearnost %u$anja.
/akvo ve*iko na%re$anje o<e biti re$u*tat %redna%injanja2 n%r. u %red!otov*jeni betonski e*eentia na ra$ini nate!e.
> takvi s*u&ajevia treba %riijeniti ne*inearni koe5icijent %u$anja.
( )
( )
(
c
2 c
ck ( cc
t 2 1
+
+
t 2
+
=
=

Sli/a (,** ? Dija!ra s8e $a kratkotrajno i du!otrajno o%tere-enje C%u$anjeD

(,: Ar.a%ra
(,:,* Op"eni%'
9a ariranje betonskih konstrukcija koriste se &e*ici %od na$ivo: &e*ik $a ariranje2 araturni &e*ik i*i betonski &e*ik.
Ovi &e*ici se dije*e: na <ice Cda14 D2 3i%ke CdQ14 D i re<e. Prakti&na ra$*ika i$eGu <ica i 3i%ki je ta 3to se 3i%ke
o!u nabaviti naotane u ko*ut2 a 3i%ke se %roi$vode sao kao ravni e*eenti2 uobi&ajene du*jine do 12 .
ice se %roi$vode u na$ivni %rojeria: ).22 ).42 12 42 72 62 1(2 122 1)2 14 .
Si%ke se %roi$vode u na$ivni %rojeria: 62 1(2 122 1)2 142 162 2(2 222 212 262 322 342 )( .
Osi u ob*iku 3i%ki C<icaD aratura se is%oru&uje u ob*iku $avarenih re<a. Standardne %roi$vodne dien$ije re<a su
4((U 211 . Fenera*no se %roi$vode dva ti%a re<a CS*ika 2.12D Ciako neki %roi$voGa&i iaju %uno vi3e ti%ovaD:
- T8 re<e ? su re<e sastav*jene od istih %ro5i*a 3i%aka u oba sjera koji su %ostav*jeni na jednako ra$aku
C1(( i*i 11( D. Ove re<e iaju istu nosivost u oba sjera
- R8 re<e ? su re<e sastav*jene od ra$*i&itih %ro5i*a. > du<e sjeru su ja&i %ro5i*i i du<i sjer je nosivi sjer.
> du<e sjeru su %ro5i*i %ostav*jeni na ra$aku 1(( i*i 11( . > kra-e sjeru su s*abiji %ro5i*i na ra$aku
2(( i*i 21( .
O'OS/RA#O #OSE0+ _T8re<e_ >9D>#O #OSE0+ _R8re<e_
4(( c
1( i*i 11 c
4(( c
21 c
2
1
1

c
1
(

i
*
i

1
1

c
2
1
1

c
1
(

i
*
i

1
1

c

Sli/a (,*( ? /i%i&ne vrste re<a
Araturni &e*ik se takoGer o<e dije*iti %rea: 9avar*jivosti Cne$avar*jiv2 $avar*jiv %od odreGeni uvjetia i $avar*jivDR
0rsti obrade Cto%*o va*jan2 to%*o va*jan i h*adno obraGenVD i s*.

(,:,( Fi3i/aln'5.e6ani4/e /ara/%eri&%i/e 4eli/a 3a ar.iran1e
> Hrvatskoj se sada2 %rea HR# +# 1""2812 tj %rea %rate-i noraa HR# +# 2(4 i HR# +# 1((6(2 koriste tri
vrste &e*ika $a ariranje2 u ob*iku <ica2 3i%ki i*i re<a. #a S*ici 2.13 %rika$ane su te tri vrste u uobi&ajenoj 5ori kako se
o!u na-i na tr<i3tu. ;eGuti2 treba biti o%re$an jer %ojedini %roi$voGa&i araturno! &e*ika %re5eriraju svoje vrste ob*ika
3i%ke2 kako je %rika$ano takoGer na S*ici 2.13.

' 1((A ? tri reda %o%re&nih rebara

' 1((' ? dva reda %o%re&nih
rebaraR s obje strane rebra su
%ara*e*na C%od isti kuto u
odnosu na osD
' )1(, ? dva reda %o%re&nih
rebaraR s jedne strane rebra %od
ra$*i&iti kutovia u odnosu na os

#eki dru!i ob*ici araturno! &e*ika
Sli/a (,*+ ? Ob*ici araturno! &e*ika
Princi%ije*no2 &e*ici $a ariranje ra$*ikuju se %rea !ranici ra$v*a&enja i dukti*nosti. > o$naci &e*ika $a ariranje Cn%r. '
1((AD broj o$na&ava noriranu karakteristi&nu &vrsto-u %o%u3tanja Cte&enjaD u ;Pa ? 5Nk2 a s*ovo dukti*nost &e*ika Codnos
!ranice kidanja i !ranice %o%u3tanjaD. > /ab*ici 2.) su date ehani&ke karakteristike i uvjeti $a %ojedina svojstva &e*ika $a
ariranje2 koji u stvari %redstav*jaju tra<ene kva*itete $a %ojedine ti%ove 3i%ki.
Ta;li0a (,:

ip/a&%a ar.a%ra
7nHRN EN *))A)5(, nHRN EN *))A)5+ i nHRN EN *))A)5:8
BreCa&%a ar.a%ra
7nHRN EN *))A)5=8
Na3i- i '3na/a 7;r'18 4eli/a
' 1((A
C1.()36D
' 1(('
C1.()3"D
' )1(,
C1.())(D
' 1((A
C1.()36D
' 1(('
C1.()3"D
' )1(,
C1.())(D
Na3i-ni pr'.1er, ! 7..8
#aot: )814
Si%ke: 48)(
#aot: 4814
Si%ke: 48)(
#aot: 4814
Si%ke: 48)(
1814 4814 4814
Grani0a ra3-la4en1a @D/ 7BPa8 e 1(( e 1(( e )1( e 1(( e 1(( e )1(
O.1er -la4ne 4-r&%'"e i >rani0e
ra3-la4en1a
e 1.(1 e 1.(6
e 1.11
a 1.31
e 1.(1 e 1.(6
e 1.11
a 1.31
(,:,+ Pri'n1i-'&% ;e%'na i ar.a%re
:od !*atkih 3i%ki ve$a i$eGu araturne 3i%ke i betona nastaje $bo! %ojave keijske adhe$ije i$eGu krista*a ceenta
i neravnina na 3i%ci. /o je jedan od ra$*o!a da inia*na ko*i&ina ceenta u arirano betonu ne bude anja od 21(
k!B
3
. ;eGuti2 ve- %ri re*ativno niski na%re$anjia do*a$i do anjih %rok*i$avanja 3i%ke.
:od orebrenih i rebrastih %ro5i*a $natno se %ove-avaju !rani&na na%re$anja %rianjanja2 jer se ve$a %rianjanja ostvaruje i
jedni dije*o %reko %ovr3ine 3i%ke i$eGu rebra CS*ika 2.1)D.

Sli/a (,*: ? Prianjanje rebraste arature C#ajdanovi-2 str. 162 s*. )D
Frani&na &vrsto-a %rianjanja ora biti dovo*jna da se s%rije&i s*o %rianjanja2 tj. da se s%rije&i i$v*a&enje 3i%ke i$
betona. Prora&unska vrijednost !rani&no! na%re$anja %rianjanja2 5bd2 $a rebraste 3i%ke sije se u$eti %rea /ab*ici 2.1:
Ta;li0a (,=
Ra4n&/a 4-r&%'"a pri'n1i-'&%i @;!
Ra3re! %la4ne 4-r&%'"e
;e%'na
, 12B11 , 14B2( , 2(B21 , 21B3( , 3(B37 , 31B)1 , )(B1( , )1B11 , 1(B4(
F*atke 3i%ke (." 1.( 2.3 2.7 3.( 3.) 3.7 ).( ).3
Rebraste 3i%ke
a 32
1.4 2.( 2.3 2.7 3.( 3.) 3.7 ).( ).3

(,:,: Si!ren1e ar.a%re
Da bi se o!*o satrati da beton i aratura dje*uju kao jedno tije*o2 bitno je osi!urati da ne do*a$i do %rok*i$avanja
araturne 3i%ke u odnosu na oko*ni beton. Osi!uranje %rotiv %rok*i$avanja vr3i se sidrenje arature. #a taj se na&in si*a
i$ arature %ostu%no %renosi na oko*ni beton i na odreGenoj du*jini2 koju na$ivao du*jina sidrenja arature *b2 %ot%uno
!ubi. Du*jina sidrenja se i$ra&unava i$ ravnote<e si*a CS*ika 2.11D:

|
|
\
|
|
\
|
=
=

= =
bd
Nk
reK 2 b
bd reK 2 b Nk
2
bd s reK 2 b Nk s b s
5
5
)
*
5 * 5
)
5 u * 5 A R 7 7
C1.1D
9a dobre uvjete %rionjivosti Cbetoni k*ase , 21B3( i ve-eD2 !ornji i$ra$ se o<e %ojednostaviti:
3( *
reK 2 b
C1.4D

Fornji i$ra$ C1.1D i$veden je u$ uvjet da se u araturnoj 3i%ci %ojav*juje si*a kidanja 3i%ke. Ako to nije s*u&aj2 du*jina
sidrenja se o<e sanjiti na:

reK 2 b
eUs 2 s
reK 2 s
net 2 b
*
A
A
* = C1.7D
Pri &eu je:
- As2reK ? Potrebna %ovr3ina arature u %resjeku od koje! se vr3i sidrenje
- As2eUs ? Stvarna %ovr3ina arature u %resjeku od koje! se vr3i sidrenje

Sli/a (,*= ? Du*jina sidrenja
Du*jina sidrenja ne sije biti anja od inia*ne du*jine sidrenja2 tj.
f 1(( R 1( R * g(23 aU * *
reK b2 in 2 b net 2 b
= C1.6D
Sidrenje se o<e vr3iti i na dru!e na&ine2 n%r.: %et*jo2 sidreno !*avo i s*. #eki na&ini sidrenja s %rika$o %otrebne
du*jine sidrenja %rika$ani su na S*ici 2.14.

Sli/a (,*9 ? #a&ini i %otrebne du*jine sidrenja
(,:,= Na&%a-l1an1e ar.a%re
#astav*janje arature u %ravi*u treba i$bje!avati. Ako se ono ne da i$bje-i2 tada nastavak treba %redvidjeti u %odru&ju
!dje su na%re$anja u %resjeku najanja. #astav*janje arature o<e se i$vesti:
- Prek*a%anjeR
- 9avarivanje na su&e*jakR
- Prek*a%anje i *u&ni $avarivanje Cako je araturni &e*ik $avarivDR
- ;ehani&ki2 %reko s%ojnice.
#aj&e3-i ob*ik nastav*janja je %rek*a%anje. Si%ke se nastav*jaju tako da se %rek*o%e $a du*jinu *s koja je najanje
jednaka dvostrukoj du*jini sidrenja *b2net. Ra$ak i$eGu 3i%ke ora biti 3to anji2 a najvi3e )d.

Sli/a (,*2 ? #astav*janje %rek*a%anje
#a ovakav na&in u neko %resjeku sije se nastav*jati najvi3e 1(X 3i%ki. Ako ovaj uvjet nije $adovo*jen du*jinu
nastav*janja va*ja %ove-ati.
:ada su u %itanju ve-e si*e C%ro5i*i 3i%aka deb*ji od d14D2 %otrebno je nastavke v*a&ne arature osi!urati %o%re&no
araturo Cs%onaaD2 S*ika 2.16. Ova aratura %rihva-a si*e cije%anja koje nastaju u betonu.

Sli/a (,*A ? Po%re&na aratura kod nastav*janja %rek*a%anje
#astav*janje se o<e vr3iti i $avarivanje na su&e*jak C+*ektroot%orno i*i *u&no $avarivanjeD2 %rek*a%anje i
$avarivanje CS*ika 2.1"D i ehani&ko s%ojnico. :od nastav*janja $avarivanje svaki u%otrjeb*jeni %ostu%ak se ora
doka$ati is%itivanje $avar*jivosti u%otrjeb*jene arature2 te is%itivanje nosivosti s%oja.
Sli/a (,*< ? #eki na&ini nastav*janja arature $avarivanje
(,= Za?%i%ni &l'1e-i ;e%'na
9a3titni s*oj je ra$ak od %ovr3ine arature koja se na*a$i najb*i<e najb*i<oj %ovr3ini betona Cuk*ju&uju-i ve$e i s%oneD
do najb*i<e %ovr3ine betona. #a$ivni $a3titni s*oj ora biti s%eci5iciran u nacrtia. De5iniran je kao najanji $a3titni s*oj2 cin
%ove-an $a odstu%anje u %rojektu2 hcdev.

dev in no
c c c + = C1."D
#ajanji $a3titni s*oj2 cin2 ora biti takav da se osi!ura:
- si!uran %rijenos si*a %rianjanja
- $a3tita &e*ika od koro$ije CtrajnostD
- od!ovaraju-a %o<arna ot%ornost
#ajanji $a3titni s*oj naveden je u %o!*av*ju Ra$redi oko*i3a.
Ako arirano betonski e*eenti nisu dostu%ni kontro*i %ove-anje $a3titno! s*oja2 hcdev2 u$ia se u i$nosu 1( .
#asu%rot toe2 ako je na&in i$voGenja e*eenata takav da oo!u-ava ve-u %reci$nost i kontro*u Conta<ni e*eenti u
tvorni&ki uvjetiaD2 $a3titni s*oj se o<e sanjiti $a 1 do 1( .

#astav*janje arature %rek*o%o i $avarivanje

#astav*janje arature su&eoni
$avarivanje: aD e*ektroo%orno2 b: *u&no
$avarivanje

(,9 Ra3re!i '/'li?a
E$bor ra$reda karakteristi&ne t*a&ne &vrsto-e bitno ovisi o ra$redu oko*i3a u koje se konstrukcija na*a$i. Fenera*no2
%ravi*nik daje " ra$reda oko*i3a koji su svrstani u tab*icu .
Ta;li0a (,9 ? Ra$redi oko*i3a
Ra3re! Opi& '/'li?a
In@'r.a%i-ni pri.1er .'>"e
p'1a-e ra3re!a i3l'Cen'&%i
Na1.an1i
ra3re!
%la4ne
4-r&%'"e
;e%'na
Bini.alni
3a?%i%ni
&l'1E
0.in 7..8
Ba/&i.alni
-F0 '.1er
Bini.alna
/'li4ina
0e.en%a
7/>8
O&%ali
3a6%1e-i
*, Ne.a ri3i/a '! '?%e"en1a
G)
'e$ ri$ika
dje*ovanja
+*eenti be$ arature u
nea!resivno oko*i3u Cn%r.
#earirani tee*ji koji nisu i$*o<eni
sr$avanju i odr$avanju2
nearirani unutarnji e*eentiD
, 2(B21 11 8 8 8
(, K'r'3i1a ar.a%re 3r'/'-ana /ar;'ni%i3a0i1'.
G$*
Suho i*i trajno
v*a<no
+*eenti u %rostorijaa obi&ne
v*a<nosti $raka Cuk*ju&uju-i kuhinje2
ku%aonice2 %raonice rub*ja u
stabeni $!radaaDR e*eenti
sta*no uronjeni u vodu
, 2(B21 2( (.41 24( 8
G$(
0*a<no2 rijetko
suho
Dije*ovi s%renika $a voduR dije*ovi
tee*ja
, 3(B37 31 (.4( 26( 8
G$+
>jerena
v*a<nost
Dije*ovi do kojih vanjski $rak ia
sta*ni i*i %ovreeni %ristu% Cn%r.
9!rade otvorenih ob*ikaDR %rostorije s
atos5ero visoke v*a<nosti Cn%r.
Javne kuhinje2 ku%a*i3ta2 %raonice2
v*a<ni %rostori $atvorenih ba$ena $a
ku%anje2VD
, 3(B37 31 (.11 26( 8
G$:
,ik*i&ko v*a<no
i suho
0anjski betonski e*eenti i$ravno
i$*o<eni ki3iR e*eenti u %odru&ju
v*a<enja vodo Cs*atkovodna je$era
iBi*i rijeke2V
, 3(B37 )( (.1( 3(( 8
+, K'r'3i1a ar.a%re 3r'/'-ana /l'ri!i.a /'1i ni& i3 .'ra
GD*
Suho i*i trajno
v*a<no
Podru&ja %rskanja vode s %roetnih
%ovr3inaR %rivatne !ara<e
, 3(B37 11 (.11 3((

GD(
0*a<no2 rijetko
suho
'a$eni $a %*ivanje i ku%a*i3ta sa
s*ano vodoR e*eenti i$*o<eni
industrijski vodaa koji sadr<e
k*oride
, 3(B37 11 (.11 32(

GD+
,ik*i&ko v*a<no
i suho
+*eenti i$*o<eni %rskanju vode s
%roetnih %ovr3ina na koja se
nanose sredstva $a od*eGivanjeR
%arkira*i3ne %*o&e be$ $a3titno!
s*oja
, 31B)1 11 (.)1 32(

:, K'r'3i1a ar.a%re 3r'/'-ana /l'ri!i.a i3 .'ra
GS*
E$*o<eni so*i i$
$raka2 a*i ne u
dir. dodiru s
orsko
vodo
0anjski e*eenti u b*i$ini oba*e , 3(B37 11 (.1( 3(( 8
Ra3re! Opi& '/'li?a
In@'r.a%i-ni pri.1er .'>"e
p'1a-e ra3re!a i3l'Cen'&%i
Na1.an1i
ra3re!
%la4ne
4-r&%'"e
;e%'na
Bini.alni
3a?%i%ni
&l'1E
0.in 7..8
Ba/&i.alni
-F0 '.1er
Bini.alna
/'li4ina
0e.en%a
7/>8
O&%ali
3a6%1e-i
:, K'r'3i1a ar.a%re 3r'/'-ana /l'ri!i.a i3 .'ra
GS( >ronjeno Sta*no uronjeni e*eenti u *ukaa , 31B)1 11 (.)1 32( 8
GS+
> $onaa
%*ie i %rskanja
vode
9idovi *ukobrana i o*ova , 31B)1 11 (.)1 3)( 8
=, D1el'-an1e &.r3a-an1a i '!.r3a-an1a, &a li ;e3 &re!&%a-a 3a '!leHi-an1e
GF*
>jereno
$asi-eno
vodo be$
sredstava $a
od*eGivanje
0anjski e*eenti , 3(B37 8 (.11 3((
A!re!at %rea
HR# +#
1242(
s dovo*jno
ot%orno3-u na
sr$avanjeR
;in. ko*i&ina
$raka ).(X
GF(
>jereno
$asi-eno
vodo sa
sredstvo $a
od*eGivanje i*i
orska voda
Podru&ja %rskanja vode s %roetnih
%ovr3ina2 sa sredstvo $a
od*eGivanje Ca*i druk&ije od ono! kod
i7)DR %odru&je %rskanja orsko
vodo
, 21B3( 8 (.11 3(( 8
GF+
Jako $asi-eno
vodo be$
sredstava $a
od*eGivanje
Otvoreni s%renici $a voduR
e*eenti u %odru&ju kva3enja vodo
Cs*atkovodna je$era iBi*i rijekeD
, 3(B37 8 (.1( 32( 8
GF:
Jako $asi-eno
vodo sa
sredstvo $a
od*eGivanje i*i
orska voda
Proetne %ovr3ine tretirane
sredstvia $a od*eGivanjeR %rete<no
vodoravni e*eenti i$*o<eni %rskanju
vode s %roetnih %ovr3ina na koja
se nanose sredstva $a od*eGivanjeR
%arkira*i3ne %*o&e be$ $a3titno!
s*ojaDR e*eenti u %odru&ju orske
%*ieR jesta na kojia o<e do-i
do stru!anja u %ostrojenjia $a
tretiranje voda i$ kana*i$acije
, 3(B37 8 (.)1 3)( 8
9, #e%'n i3l'Cen /e.i1&/'. !1el'-an1
GA*
S*abo keijski
a!resivan
oko*i3
S%renici u %ostrojenjia $a
tretiranje voda i$ kana*i$acijeR
s%renici teku-ih ujetnih !nojiva
, 3(B37 8 (.11 3(( 8
GA(
>jereno ke.
a!resivan
oko*i3R
konstrukcije u
arinaa
'etonski e*eenti u dodiru s
orsko vodoR e*eenti u
a!resivno t*u
, 31B)1 8 (.1( 32(
Su*5atno
ot%orni
ceent
GA+
Jako keijski
a!resivan
oko*i3
:eijski a!resivne vode u
%ostrojenjia $a tretiranje ot%adnih
vodaR s%renici $a si*a<u i korita
C<*ijeboviD $a hranjenje <ivotinjaR
rash*adni tornjevi s dinjacia $a
odvoGenje dinih %*inova
, 31B)1 8 (.)1 34(
Su*5atno
ot%orni
ceent

3 PRORAUN PREMA GRANINIM STANJIMA NOSIVOSTI (GSN)
+,* Op"eni%'
Pod %ojo !rani&no! stanja nosivosti %resjeka odnosno konstrukcije2 %odra$uijeva se ono stanje %ri koje %resjek
odnosno konstrukcija !ubi s%osobnost da se odu%re vanjski utjecajia i*i %ak dobiva nedo%u3teno ve*ike de5oracije i*i
*oka*na o3te-enja2 &ie %restaje is%unjavati %ostav*jene kriterije u %o!*edu nosivosti2 trajnosti i 5unkciona*nosti. Prea
toe2 konstrukcija Ci*i jedan njen dioD satrat -e se ne%odobno $a %redviGenu u%orabu ako je %rekora&eno bar jedno od
!rani&nih stanja. Ovakav %ristu%2 $asnovan na teoriji %ou$danosti konstrukcija2 $ahtijeva da se odabere o!rani&eni sku%
stanja $a o%isivanje %ona3anja konstrukcije. /akva se stanja obi&no na$ivaju !rani&ni stanjia %ri kojia konstrukcija
$adovo*java uvjete $a koje je %rojektirana.
;etoda !rani&nih stanja %roatra stanje de5oracija i na%re$anja ne%osredno %red s*o %resjeka. Da bi se o!*a
odrediti nosivost %resjeka ne%osredno %red s*o2 va*ja %o$navati i stanja na%re$anja koja %rethode !rani&noe.
Freda od arirano! betona o%tere-ena koncentrirano si*o u sredini ras%ona ia ra$*i&ite stu%njeve iskori3tenosti u
ra$ni %resjecia $avisno od oentno! dija!raa. Edu-i od *e<ajeva %rea sredini ras%ona vide se tri ra$*i&ita stanja
na%re$anja2 %o$nata u arirano betonu kao stanja na%re$anja E2 EE i EEE CS*ika 3.1D.
9a stanje E2 na%re$anja t*aka i v*aka su a*a2 %a je o%ravdano %ret%ostaviti da je ras%odje*a na%re$anja *inearna. :raj
stanja E CEaD o$na&ava da je v*a&na &vrsto-a betona %red iscr%*jenje2 %a ras%odje*a na%re$anja u v*a&noj $oni ide %o krivu*ji
dok je ras%odje*a t*a&nih na%re$anja jo3 uvijek *inearna. Stanje na%re$anja EE karakteristi&no je %o toe 3to u v*a&noj $oni
nastaju %ukotine i v*a&na se $ona isk*ju&uje i$ nosivosti2 a ras%odje*a t*a&nih na%re$anja ia ob*ik krivu*je. Stanje
na%re$anja EEE Cstanje ne%osredno %red s*oD karakteristi&no je %o toe 3to ras%odje*a t*a&nih na%re$anja ia ob*ik krivu*je2
a u v*a&noj $oni2 kao i u $oni EE2 nastaju %ukotine koje su jo3 ve-e i dose<u neutra*nu os. /*a&na $ona se sanjuje i
neutra*na os %utuje %rea !ore.

Sli/a +,* ? Stanja na%re$anja A' !rede
#a&in s*oa arirano betonskih e*eenata ovisi o %ostotku ariranja2 o dje*ovanju unutra3njih si*a i o ehani&ki
karakteristikaa betona i arature.
O%-enito s*o %resjeka o<e nastati:
1. us*ijed %o%u3tanja arature i to na 2 na&ina:
nedovo*jni ariranje C j inD tako da %ri*iko %rije*a$a i$ 5a$e E u 5a$u EE do*a$i do na!*o! %ove-anja
na%re$anja u araturi2 %*asti5ikacije arature2 5oriranja ve-ih %ukotina i *oa arature. S*o nastaje
trenutno. Da se takav s*o ne do!odi2 %otrebno je %resjek arirati inia*no araturoR
iscr%*jeno3-u arature2 kod &e!a se s*o %resjeka ne do!aGa odah %os*ije %ojave %ukotina2 ve- u
%rethode sve ve-e %ukotine i na!*a3ene de5oracije arature u v*a&noj $oni Cdukti*an s*oDR
2. us*ijed %o%u3tanja betona nastaje nedukti*an s*o. /akav s*o nastaje kod jako ariranih %resjeka2 %ri &eu
na%re$anje u &e*iku ne dose<e !ranicu %o%u3tanja. S*o nastaje i$nenadno be$ na!*a3enih %ukotina i ve-ih
de5oracija2 osobito $a betone visokih kva*itetaR
3. us*ijed istodobno! %o%u3tanja betona i arature nastaje tk$. ba*ansirani s*o2 koji je karakteri$iran %rethodno
%ojavo na!*a3enih de5oracija i %ukotina.
Ako %ostoji o!u-nost s*obodno! i$bora %resjeka2 %re%oru&uje se dien$ioniranje u$ %ret%ostavku istodobne
iscr%*jenosti arature i betona2 tj u$ %ot%uno iskori3tenje obaju aterija*a i*i sao &e*ika.
+,( O&n'-ne pre%p'&%a-/e
+*eenti konstrukcija kod dien$ioniranja trebaju $adovo*jiti uvjete:
%ostojanje dovo*jne si!urnosti na *o2
$adovo*jenje uvjet o!rani&enja %ukotina $a radna o%tere-enja Cuvjet trajnostiD2
da uku%ne de5oracije2 s utjecaje %u$anja2 sku%*janja i te%erature2 ne i$a$ovu ne%ovo*jne utjecaje na
konstrukciju u eks%*oataciji Cuvjet u%orab*jivostiD.
> %rora&unu se %o %ravi*u i$ra&una jedno !rani&no stanje2 koje se satra jerodavni2 a $ati se2 $a usvojenu
!eoetriju %o%re&nih %resjeka i kva*iteta aterija*a2 doka$uje da su i osta*a !rani&na stanja $adovo*jena.
> ve*iko broju s*u&ajeva2 u in<enjerskoj %raksi2 najkriti&nije je stanje !rani&ne nosivosti 8 *oa. Sto!a se deta*jan
%rora&un 8 dien$ioniranje karakteristi&nih %o%re&nih %resjeka nosa&a s%rovodi %rea teoriji !rani&ne nosivosti2 a $ati se
daje doka$ odnosno %rovjera is%unjenosti uvjeta koje tra<e !rani&na stanja u%otreb*jivosti.
;eGuti2 $avisno od najene objekta2 oko*ne sredine2 %riijenjeno! sistea konstrukcije i s*.2 o<e se do!oditi da ne
bude CuvijekD jerodavno stanje *oa2 ve- jedno od !rani&nih stanja u%otreb*jivosti. /ako2 na %rijer2 u jako a!resivni
sredinaa2 !dje se u toku eks%*oatacije do%u3taju vr*o a*e 3irine %ukotina u betonu2 o<e biti najkriti&nije !rani&no stanje
%ukotina2 %a kao takvo i jerodavno $a %rora&un. :od vitkih A' konstrukcija ve*ikih ras%ona o<e %ak biti jerodavno
!rani&no stanje de5oracija2 koje se kod savijenih e*eenata svodi na !rani&no stanje %ro!iba. >vjeti koje ovo !rani&no
stanje tra<i oraju se %o3tivati radi osi!uranja 5unkciona*nosti konstrukcije2 %osebno radi osi!uranja ko%atibi*nosti
de5oracija C%ro!ibaD konstrukcije sa o%reo2 %re!radni $idovia2 ob*o!aa2 i$o*acijaaR $ati i$bje!avanja
ne%ovo*jnih %siho*o3kih e5ekata2 itd.
Prora&un %rea !rani&ni stanjia dak*e obuhva-a %rora&une i kontro*e %ona3anja konstrukcija i to:
aD !rani&no stanje *oa:
%rora&un stati&ke ravnote<e konstrukcije C!dje se konstrukcija %roatrana kao kruto tije*o %rovjerava na
k*i$anje2 i$vijanje2 %revrtanje2 is%*ivavanje2 odi$anje os*onaca...DR
%rora&un unutarnjih si*a koje v*adaju u konstrukciji bi*o *inearno teorijo Cteorijo e*asti&nostiD i*i neko
dru!o o%-e%rihva-eno teorijo Cteorija e*asti&nosti s o!rani&eno %reras%odje*o2 teorija %*asti&nosti2
ne*inearna teorijaVDR
%rora&un !rani&ne nosivosti kriti&nih %resjeka $a dje*ovanje oenata savijanja i u$du<nih si*a2 %o%re&nih
si*a2 oenata tor$ije2 *oka*nih na%re$anja2 %robijanja2 adhe$ije i s*.R
%rora&un !rani&no! stanja *oa us*ijed $aora aterija*a C$a %osebne e*eente konstrukcijaD.
bD !rani&no stanje u eks%*oataciji:
doka$ ra$aka i otvora %ukotina u v*a&noj $oni betonaR
doka$ aksia*nih de5oracija i %ro!iba $a u%otreb*jivost konstrukcije.
Pri %rora&unu na !rani&na stanja nosivosti2 uvodio s*jede-e %ret%ostavke:
%resjeci i nakon de5oriranja ostaju ravni Cvrijedi hi%ote$a 'ernou**i8aD2 i$ &e!a %roisti&e da je ras%ored
de5oracija %o visini %resjeka %ravo*inijskiR

'eton se satra hoo!eni i i$otro%ni aterija*oR
Prianjanje betona i &e*ika nije naru3eno sve do sao! *oa konstrukcije. Dak*e de5oracije betona i
arature su iste $a istu uda*jenost od neutra*ne osi %resjekaR
Po$nata je ve$a na%re$anje8de5oracija $a araturu i beton Cradni dija!rai aterija*aD2 &ie je
odreGena ve*i&ina i ras%ored na%re$anja u ovisnosti o de5oracijaa. #osivost betona u v*a&noj $oni se
ne u$ia u ob$ir. 0*a&nu si*u %ria aratura.
+,+ K'.;ina0i1e !1el'-an1a i /'e@i0i1en%i &i>rn'&%i
;etoda !rani&nih stanja je sei%robabi*isti&ka etoda u kojoj se na %rinci%u vjerojatno-e inten$iteta dje*ovanja
Co%tere-enjaD de5iniraju re%re$entativne vrijednosti. /i se vrijednostia %ridru<uju koe5icijenti si!urnosti2 %a se dobivaju
ra&unske vrijednosti. e*jeni stu%anj si!urnosti %osti<e se dak*e %reko koe5icijenata si!urnosti. 9avisno o kakvo se
dje*ovanju radi iao i ra$*i&ite koe5icijente si!urnosti. Dje*ovanja na konstrukcije o!u se !enera*no %odije*iti u tri sku%ine:
aD Sta*na dje*ovanja Co$naka \F]D
8 0*astita te<ina konstrukcije
8 0*astita te<ina nekonstruktivnih dije*ova2 ob*o!e i*i ne%oi&ne o%ree Cdodatno sta*no o%tere-enjeD
8 Si*e od dje*ovanja t*aka t*a2 koje nastaju od te<ine t*a
8 De5oracije us*ijed na&ina i$!radnje konstrukcije
8 Si*e us*ijed hidrostatsko! t*aka vode
8 Si*e nasta*e us*ijed s*ije!anja os*onaca
8 Si*e %redna%injanja
bD Projenjiva dje*ovanja Co$naka \T]D
8 O%tere-enja us*ijed aktivno! i %asivno! kori3tenja objekta Cu%orabnoBkorisno o%tere-enjeD
8 Proetno o%tere-enje
8 Pojedini dije*ovi te<ine konstrukcije koji dje*uju sao u %ojedini 5a$aa i$!radnje
8 ;onta<na o%tere-enja
8 O%tere-enja vjetro
8 O%tere-enja snije!o
8 O%tere-enja *edo
8 Pos*jedice %rojenjive ra$ine %ovr3ine vode Cako je %otrebnoD
8 Projena te%erature
8 O%tere-enje va*ovia
cD E$vanredna dje*ovanja Co$naka \A]D
8 >dari vo$i*a i*i %*ovi*a
8 +ks%*o$ije
8 S*ije!anje i k*i$anje terena
8 +kstreno jaki vjetar C/ornadoD
8 Po<ar
8 Potres

:oe5icijenti si!urnosti variraju %rea toe o kojoj se sku%ini o%tere-enja radi.
:oe5icijent si!urnosti2 u biti2 s*u<i na da _%okrijeo_ neke neto&ne %ret%ostavke koje so uve*i u ra&un2 kao 3to su:
#eto&nost %rocjene sta*no! i %okretno! o%tere-enjaR
#eto&nost odreGivanja &vrsto-a i de5oracija aterija*aR
#eto&nost usvojeno! stati&ko! sistea u odnosu na stvarnu konstrukcijuR
Odstu%anje ra&unskih radnih dija!raa od stvarnih $a %ojedine aterija*eR
/o*erantne !re3ke %rora&unaR
Fre3ke odreGivanja kriti&nih %resjeka kod dien$ioniranja konstrukcijeR
>tjecaj %u$anja i sku%*janja betona na kona&nu &vrsto-u2 kao i utjecaj nejedno*ike te%eratureR
#eke neto&nosti kod i$voGenja Cto*erantna odstu%anja vertika*nosti e*eenata2 neto&nost dien$ija
%resjeka2 itd.DR
#eto&nost u %o*o<aju arature2 naro&ito odstu%anje u ve*i&ini $a3titno! s*oja u odnosu na
%rojektiranu stati&ku visinu %resjekaR
;o!u-u koro$iju &e*ika2 koja utje&e na sanjenje nosivostiR
9anearivanje %rostorno! dje*ovanja konstrukcije i $anearivanje %rostorno! stanja na%re$anja na
&vrsto-eR
#ada*je2 $a vrijednosti %okretno! o%tere-enja o!u se ra$atrati &etiri ra&unske vrijednosti o%tere-enja CS*ika 3.2D. /e
vrijednosti su s*jede-e:
- /ara/%eri&%i4na -ri1e!n'&% CTkD ? je vrijednost %okretno! o%tere-enja koja se o<e %rekora&iti $a najvi3e 1X u
cije*o vijeku eks%*oatacije !raGevine. :oristi se $a %rovjeru !rani&no! stanja nosivosti i ne%ovratno! !rani&no!
stanja u%orabe kada je %risutno sao jedno %okretno o%tere-enje. Dje*ovanje ovo! inten$iteta je vr*o rijetko2 i u
vijeku trajanja konstrukcije do!aGa se jedno i*i nijedno.
- -ri1e!n'&% /'.;ina0i1i C(TkD ? u$ia u ob$ir sanjenu vjerojatnost istodobno! dje*ovanja vi3e %rojenjivih
neovisnih o%tere-enja s njihovo najne%ovo*jnijo vrijedno3-u. :oristi se $a %rovjeru !rani&no! stanja nosivosti i
ne%ovratno! !rani&no! stanja u%orabe. Ova kobinacija je vr*o rijetka2 i u vijeku trajanja konstrukcije do!aGa se
jedno i*i nijedno.
- 4e&%a -ri1e!n'&% C1TkD ? koristi se $a %rovjeru !rani&no! stanja nosivosti u$iaju-i u ob$ir i$vanredna dje*ovanja i
$a %ovratna !rani&na stanja u%orabe. Ovakva &esta kobinacija do!aGa se n%r. jedan%ut !odi3nje.
- na3'-i&%alna 7/-a3i&%alna8 -ri1e!n'&% C2TkD ? takoGer se koristi $a %rovjeru !rani&no! stanja nosivosti u$iaju-i u
ob$ir i$vanredna dje*ovanja i $a %ovratna !rani&na stanja u%orabe. #a$ovista*na kobinacija do!aGa se n%r.
jedno tjedno.

Sli/a +,( ? .etiri ra&unske vrijednosti %okretno! o%tere-enja
Obi&no se %ri %rora&unu konstrukcija ra$*ikuju dvije !enera*ne kobinacije o%tere-enja: >obi&ajena i E$vanredna. >
uobi&ajeni kobinacijaa %ojav*juju se sao sta*no i %rojenjivo o%tere-enje2 dok se kod i$vanrednih kobinacija
%ojav*juje i i$vanredno o%tere-enje. :oe5icijenti si!urnosti $a o%tere-enja su tako odabrani da re!u*iraju o!u-nost
istovreene %ojave ra$*i&itih vrsta o%tere-enja. :oe5icijenti si!urnosti $a o%tere-enje %rika$ani su u /ab*ici 3.1:
Ta;li0a +,* ? :oe5icijenti si!urnosti $a o%tere-enje
K'.;ina0i1a
'p%ere"en1a
D1el'-an1e
S%aln'
7 G8
P'/re%n'
7 I8
I3-anre!n'
7 A8
U';i4a1ena
#e%ovo*jno 1.31 1.1( 8
Povo*jno 1.(( (.(( 8
I3-anre!na 1.(( 1.(( 1.((

Da bi se uanji*a o!u-nost %reo%tere-enja konstrukcije nevjerojatni kobinacijaa o%tere-enja2 uvedeni su
koe5icijenti kobinacije $a %rojenjiva o%tere-enja. :oe5icijenti kobinacije o%tere-enja %rika$ani su u /ab*ici 3.2:
Ta;li0a +,( ? :oe5icijenti kobinacije o%tere-enja
Pr'.1en1i-' !1el'-an1e
0rijednost u
kobinaciji
(
.esta vrijednost
1
:va$ista*na
vrijednost
2
Uporabna optereenja u zgradama
- Stabeni %rostori
- >redi
- Prostori $a ve-e sku%ove *judi
- /r!ovine
- Sk*adi3ta

(.7
(.7
(.7
(.7
1.(

(.1
(.1
(.7
(.7
(."

(.3
(.3
(.4
(.4
(.6
Prometna optereenja u zgradama
- /e<ine vo$i*a a 3( k#
- /e<ine vo$i*a a 3( k#
- :rovovi

(.7
(.7
(.(

(.7
(.1
(.(

(.4
(.3
(.(
Optereenje vjetrom na zgrade (.4 (.1 (.(
Optereenje snijegom (.4 (.2 (.(
Temperatura u zgradama (ne poar) (.4 (.1 (.(

:obinacije o%tere-enja u no!oe ovise o vrsti i broju o%tere-enja koje dje*uju na e*eentBkonstrukciju. >obi&ajena
%rora&unska kobinacija koja uk*ju&uje sta*na i %rojenjiva dje*ovanja a s*u<i $a %rovjeru !rani&nih stanja nosivosti je:
( ) ( )

>
+ + =
1 i
i 2 k i 2 ( T 1 2 k T
i
i 2 k F +d
T T F S C3.1D
Pri &eu je:
S+d ? ra&unsko dje*ovanje Coent savijanja2 %o%re&na si*a2 oent tor$ije i s*.D
Fk ? karakteristi&no sta*no dje*ovanje
Tk21 ? karakteristi&no vode-e %rojenjivo dje*ovanje Cobi&no ono najve-e! inten$itetaD
Tk2i ? CiQ1D osta*a karakteristi&na %rojenjiva dje*ovanje
E$ i$ra$a C3.1D vid*jivo je da se sva sta*na o%tere-enja no<e sa koe5icijento si!urnosti $a sta*no o%tere-enje CFD.
0ode-e %rojenjivo o%tere-enje se no<i sa koe5icijento si!urnosti $a %rojenjivo o%tere-enje CTD2 dok se sva osta*a
%rojenjiva o%tere-enja osi sa koe5icijento si!urnosti CTD no<e i sa koe5icijento kobinacije C(D. Ovi se %osti<e
sanjena vjerojatnost %ojave svih %rojenjivih o%tere-enja u %unoj Ckarakteristi&nojD vrijednosti istovreeno.
:ada je %risutno vi3e jednakovrijednih %okretnih o%tere-enja2 uobi&ajena %rora&unska kobinacija koja uk*ju&uje sta*na
i %rojenjiva dje*ovanja o<e se %ojednostavniti:
( ) ( )

+ =
i
i 2 k T
i
i 2 k F +d
T " . ( F S C3.2D
E$vanredna %rora&unska kobinacija o%tere-enja2 koja uk*ju&uje sta*na2 %rojenjiva i i$vanredna dje*ovanja Ca*i ne
%otresD2 nosivosti je:
( ) ( )
d
1 i
i 2 k i 2 2 1 2 k 1 2 1
i
i 2 k F sd
A T T F S + + + =

>
C3.3D
Pri &eu je:
Ad ? karakteristi&no i$vanredno dje*ovanje2 a*i ne %otres.

Sei$i&ka %rora&unska kobinacija o%tere-enja2 koja uk*ju&uje sta*na2 %rojenjiva i sei$i&ka dje*ovanja nosivosti je:
( )
d i
i
i 2 k i 2 2
i
i 2 k sd
A T F S + + =

C3.)D
Pri &eu je:
Ad ? karakteristi&no i$vanredno o%tere-enje od %otresa.
9a %rora&un Frani&nih stanja u%orabe koriste se dvije kobinacije o%tere-enja. /$v. rijetka kobinacija koristi se kod
%rora&una 3irine %ukotina i %ro!iba $a kontro*u trajnih *oka*na o3te-enja i de5oracija. Eska$uje se s*jede-i i$ra$o:
( )

>
+ + =
1 i
i 2 k i 2 ( i 2 k
i
i 2 k sd
T T F S C3.1D
/$v. &esta kobinacija koristi se $a %rora&un 3irine %ukotina i %ro!iba2 %rivreena *oka*na o3te-enja i de5oracije2 te
kod %rora&una o!rani&enja na%re$anja:
( )

>
+ + =
1 i
i 2 k i 2 2 i 2 k 1 2 1
i
i 2 k sd
T T F S C3.4D
+,: Ra!ni !i1a>ra. ;e%'na
+ks%erienta*na istra<ivanja su %oka$a*a da stvarni ob*ik ve$e i$eGu na%re$anja c i de5oracije c $a beton ovisi o
ni$u 5aktora: vrsti o%tere-enja2 stanju na%re$anja u e*eentu Cjednoosno2 dvoosno i*i vi3eosnoD2 kva*iteti betona2 br$ini
nano3enja o%tere-enja2 du<ine trajanja o%tere-enja2 ob*iku %o%re&no! %resjeka nosa&a2 ko*i&ine arature u t*a&noj $oni
%resjeka2 !usto-i vi*ica itd.
9a %otrebe %rora&una8dien$ioniranja betonskih i arirano betonskih %resjeka %otrebno je i$na-i ana*iti&ku ve$u
i$eGu na%re$anja c i de5oracija c betona2 koja -e s jedne strane biti vr*o jednostavna i %rijenjiva u %raksi2 a s dru!e
3to vjernije o%isivati stvarnu ve$u. Ova ana*iti&ka ve$a2 koja se u *iteraturi na$iva radni dija!ra betona CRD'D2 u
%ravi*nicia ra$nih $ea*ja %o%ria &itav ni$ ob*ika: %arabo*e dru!o! i*i tre-e! stu%nja2 %ravokutnika2
%arabo*eO%ravokutnika i s*.
Prea +, 22 radni dija!ra betona usvojen je u ob*iku %arabo*aO%ravac CS*ika 3.3D.

Sli/a +,+ ? Radni dija!ra betona
Ra&unski radni dija!ra betona je dak*e %arabo*a:
( )
c c
cd
c
)
)
5

= %ri ^ ( . 2 (
c
C3.7D
tj %ravac

cd c
5 = %ri ^ 1 . 3 ( . 2
c
< C3.6D
!dje je:
5cd 8 ra&unska t*a&na &vrsto-a betona2 koja se dobiva i$ karakteristi&ne t*a&ne &vrsto-e %rea i$ra$u

c
ck
cd
5
5
= C3."D

Ta;li0a +,+ ? :oe5icijenti si!urnosti $a aterija*
Ba%eri1al
K'.;ina0i1a 'p%ere"en1a
#e%'n
7 08
eli/
7 &8
>obi&ajena kobinacija o%tere-enja 1.1( 1.11
E$vanredna kobinacija o%tere-enja
1.3( 1.((

!dje je:
c 8 koe5icijent si!urnosti $a beton
s 8 koe5icijent si!urnosti $a &e*ik
Radni dija!ra betona se2 osi $a koe5icijent si!urnosti2 dodatno kori!ira $a koe5icijent ob*ika . Ovaj koe5icijent ovisi o
ob*iku t*a&ne $one betonsko! %resjeka i i$nosi:
(.61 ? $a %resjeke koji iaju %ravokutan ob*ik t*a&ne $one
(.6( ? $a %resjeke kojia se ob*ik t*a&ne $one su<ava2 kao n%r. kru<ni2 trokutni2 tra%e$ni i s*.

+,= Ra!ni !i1a>ra. 4eli/a
0e$a i$eGu na%re$anja i de5oracija $a &e*ik2 kao ra&unski ode* $a %rora&un8dien$ioniranje arirano betonskih
%resjeka2 koja se u *iteraturi na$iva radni dijagram elika CRD.D2 u$ia se u ob*iku bi*inearno! dija!raa CS*ika 3.)D.
;aksia*no C!rani&noD na%re$anje &e*ika 5Nk

jednako je !ranici te&enja Cra$v*a&enjaD. Dak*e usvaja se da je !rani&na
nosivost arature %o na%re$anjia dosti!nuta kada na%re$anje u araturi bude jednako !ranici ra$v*a&enja.

Sli/a +,: ? Stvarni i radni dija!ra &e*ika
Dak*e satra se da je dosti!nuta !rani&na nosivost %resjeka %o v*a&noj u$du<noj araturi $natno %rije no 3to &e*ik uGe
u $onu o&vr3-ivanja. /o je i$ ra$*o!a 3to ve- %ri de5oracijaa od 1^ do 2(^ arirano betonski nosa&i se to*iko
de5oriraju da se %rakti&ki iscr%*juje nosivost %resjeka 8 de5oracije rastu iako se vanjska si*a ne ijenja Caratura _te&e_D.
Pri %rekora&enju de5oracija od 2(^ do*a$i do $na&ajnih rotacija %resjeka i do $natne redukcije t*a&ne $one 3to ia $a
%os*jedicu drob*jenje i *o betona u t*aku.
Stvarni dija!ra &e*ika2 %osebno %rirodno! &e*ika C.# 2)D2 ia $na&ajno i$ra<en krak %o%u3tanja2 koji %onekad o<e
dose-i i do 1(X CS*ika 3.) 8 *ijevoD. .e*ici koji se danas koriste $a ariranje su %obo*j3ani &e*ici koji neaju i$ra<enu to&ku
%o%u3tanja CNie*din! stressD2 ve- se usvaja tehni&ka !ranica %o%u3tanja2 a to je na%re$anje kod koje! nakon rastere-enja
ostaje $aosta*a C%*asti&naD de5oracija od (.1X.
+,9 B'>"i p'l'Ca1i ra-nine !e@'r.a0i1e
9avisno od de5oracije betona i &e*ika de5iniraju se %odru&ja $a odreGivanje stanja na%re$anja2 odnosno jedinstveno!
koe5icijenta si!urnosti2 %rea S*ici 3.1.
a
b
c
d
e
f
g h
1
2
3
4
5
Vlak Tlak
A
C
B 2
d
1
d
d
A
s1
A
s2
20.0 3.0
3.5 2.0

Sli/a +,= ? Dija!ra de5oracija A' %resjeka
1. ,entri&ni i ekscentri&ni v*ak u 5a$i a*o! ekscentriciteta u %odru&ju 1 oeGeni su *inijaa a i b. ,ije*i betonski
%resjek je v*a&no o%tere-en. >ku%nu v*a&nu si*u %ria aratura. /o&ka A je to&ka rotacije %resjeka.
2. E$eGu *inija de5oracija b i c2 u %odru&ju 22 do*a$e s*u&ajevi &isto! savijanja i savijanja sa u$du<no si*o
C#D. #eutra*na os uvijek se na*a$i u %resjeku2 a %o %o*o<aju ide i do t*a&no! ruba. ;o!u-i %o*o<aji *inija
de5oracije b i c iaju rotaciju u to&ki A. Sao u s*u&aju *inije c beton je %ot%uno iskori3ten.
3. S*u&ajevi &isto! savijanja i savijanja sa u$du<no si*o o!u biti oeGeni i *inijaa c i d2 u %odru&ju 3. 'eton
je u ovo %odru&ju uvijek iskori3ten do &vrsto-e C5cdD. Presjeci su ja&e arirani $a *iniju de5oracije d. ;o!u-i
%o*o<aji *inije de5oracija iaju $a rotaciju to&ku '.
). E$eGu *inija d i 5 u %odru&ju )2 s%adaju svi s*u&ajevi s*o<eno! savijanja sa ekscentri&no t*a&no si*o.
0*a&na aratura2 As12 u %ravi*u nije uvijek iskori3tena kod *oa $bo! a*ih de5oracija &e*ika. /o&ka rotacije
*inija de5oracije je to&ka '. 9a de5oracije arature:
s yd v 1 s
E f = < *o nastaje %o betonu2 %rije ne!o
3to &e*ik dosti!ne !ranicu ra$v*a&enja 5Nd. #a%re$anja u &e*iku nisu iskori3tena i$eGu *inija e i 52 dok su
iskori3tena i$eGu *inija d i e. Iinija 5 %redstav*ja !ranicu kod koje je cW3.1^ i cW(^. > %odru&ju i$nad ove
*inije C%rea *iniji dD %resjeci se ra&unaju na s*o<eno savijanje %o ve*iko ekscentricitetu.
1. Podru&je 1 odreGeno je *inijaa ! i h2 a odnosi se na s*u&ajeve ekscentri&ne t*a&ne si*e u 5a$i a*o!
ekscentriciteta. #eutra*na *inija na*a$i se uvijek i$van %resjeka. > %resjeku se jav*jaju sao t*a&na na%re$anja.
;o!u-a to&ka rotacije *inija de5oracije je to&ka ,. Io uvijek nastaje %o betonu. 9a krajnje t*a&no v*akno
betona cW 2.(83.1^2 na%re$anja su %rakti&no na !ranici !nje&enja2 dok su na%re$anja u araturi na
su%rotno rubu od sW ( do sW 5Nd. ;aksia*na de5oracija t*a&ne arature i$nosi 2.(^.
+,2 Bini.alna i .a/&i.alna ar.a%ra pre&1e/
S*o s*abo ariranih %resjeka2 kao 3to je %rije istaknuto2 nastaje trenutno. Da bi s%rije&i*i takav s*o %otrebno je %resjek
arirati inia*no araturo.
;inia*na v*a&na aratura odreGuje se i$ uvjeta s%re&avanja krto! *oa2 tj. i$ uvjeta da uku%nu v*a&nu si*u u betonu
kod %ojave %ukotina %reu$e v*a&na aratura. Osi to!a ova aratura sanjuje 3irinu %ukotina kod *oa betona. 9a
%resjeke o%tere-enje doinantno na savijanje jedinstveni inia*ni %ostotak ariranja o<e se u$eti u i$nosu:
X 1 . (
in 2 *
=
;aksia*na v*a&na aratura u %resjeku odreGuje se i$ uvjeta da ka%acitet rotacije %ri *ou bude dovo*jan da bi se
o!*a i$vr3iti redistribucija oenata du< nosa&a. P*asti5ikacija arature se ora i$vr3iti %rije iscr%*jenja nosivosti betona
da do s*oa ne bi do3*o drob*jenje betona u t*aku.
+,82 utvrGuje jedinstveni aksia*ni %ostotak ariranja $a %resjeke o%tere-enje doinantno na savijanje:
X ( . )
aU 2 *
=

+,A Je!n'&%r/' ar.irani pra-'/%ni pre&1e/ 'p%ere"en .'.en%'. &a-i1an1a
+,A,* Te're%&/e p'&%a-/e
> %resjeku o%tere-eno oento savijanja jav*ja se stanje de5oracije8na%re$anja kakvo je %rika$ano na S*ici 3.4.
#eutra*na os
d
8
U
b
1
d
1
s1
A
h
2
d
+d
;
d
8
d
s1
7
s1
2
c2
c
7
5
cd
x
=
*
d
z
=
*
d
A
'

Sli/a +,9 ? #a%re$anja i de5oracije jednostruko arirano! %ravokutno! A' %resjeka
Iinija de5oracije je %ravac jer vrijedi 'ernou**ieva hi%ote$a ravnih %resjeka. #a%re$anje u betonu je odreGeno radni
dija!rao betona C%arabo*aO%ravokutnikD ? S*ika 3.32 a na%re$anje u araturi %o radno dija!rau &e*ika ? S*ika 3.).
9a dien$ioniranje %resjeka koristi se uvjeto ravnote<e koji se $a ovaj s*u&aj o<e iska$ati

=
=
s1 c
s1 c +d
7 W 7 ( H
$ 7 W $ 7 W ; ( ;
C3.1(D
!dje su:
;+d 8 ra&unska vrijednost utjecaja Cra&unski oentDR
7c 8 ra&unska si*a u betonu Ct*a&na si*aDR
7s 8 ra&unska si*a u araturi Cv*a&na si*aDR
$ 8 krak unutra3njih si*aR
U 8 uda*jenost neutra*ne osi od t*a&no! ruba %resjekaR
d 8 uda*jenost te<i3ta v*a&ne arature od t*a&no! ruba %resjeka2 stati&ka visina %resjekaR
b2 h 8 dien$ije %resjeka C3irina i visinaDR
d1 8 uda*jenost te<i3ta v*a&ne arature od ruba %resjeka.
/*a&na si*a u betonu $a o%-i %o%re&ni %resjek o<e se i$ra$iti kao inte!ra* na%re$anja %o %ovr3ini %o%re&no! %resjeka:
dA 7
A
c c

= C3.11D
9a %ravokutni %o%re&ni %resjek kod koje! je 3irina CbD konstantna i$ra$ 3.11 se trans5orira u:

cd v
U
(
c c
5 b U W dU b 7 =
C3.12D
!dje je v koe5icijent %uno-e RD'8a2 ovisan o stu%nju iskori3tenosti betona2 a %redstav*ja odnos %ovr3ine RD'8a i %ovr3ine
%ravokutnika C x f
cd
D.

( )
^ 1 . 3 ^ 2
3
2 3
^ 2 ^ ( 4
12
2 c
c2
c2
v
2 c 2 c
2 c
v
<

=
<
=
C3.13D
0*a&na si*a u araturi dobiva se uno3ko %ovr3ine arature sa na%re$anje u &e*iku sa:

yd 1 s 1 s
f A F = C3.1)D
Po*o<aj neutra*ne osi U o<e se *ako i$ra&unati i$ !eoetrijskih odnosa CS*ika 3.4D:
d d W U
d U
2 c 1 s
2 c
2 c 1 s 2 c
=
+
+
=
C3.11D
!dje je:
8 koe5icijent %o*o<aja neutra*ne osi.
:rak unutra3njih si*a C$D takoGer se o<e *ako i$ra&unati:
( ) d d k 1 d k d U k d $
a a a
= = = = C3.14D
!dje su:
$ 8 krak unutra3njih si*aR
8 koe5icijent kraka unutra3njih si*aR
ka 8 koe5icijent %o*o<aja t*a&ne si*e betona Cte<i3te radno! dija!raa betonaD.

( )
( )
( )
^ 1 . 3 ^ 2
2 3 2
2 ) 3
k
^ 2 ^ (
4 )
6
k
2 c
2 c 2 c
2 c 2 c
a
2 c
2 c
2 c
a
<

+
=
<

=
C3.17D
>nutra3nji reaktivni oent Cra&unska nosivost %resjekaD o<e se i$ra$iti kao uno<ak unutra3nje si*e i kraka:
d 5 b d 61 . ( $ 7 W ;
cd v c +d
= C3.16D
tj.

cd
2
+d
v sd
5 d b
;
W 61 . (

= C3.1"D
!dje su:
b 8 3irina %ravokutno! %resjekaR
d 8 stati&ka visina %resjekaR
5cd 8 ra&unska &vrsto-a betonaR
sd 8 be$dien$iona*na vrijednost oenta savijanja.
Potrebna %ovr3ina arature dobit -e se i$:

Nd
+d
s1 Nd s1 +d
5 d
;
A R d 5 A W ;

= C3.2(D
#a isti na&in o<e se %ostaviti jednad<ba %reko sue hori$onta*nih si*a:

cd
Nd
cd
Nd
s1
v
Nd s1 cd v
s1 c
5
5
5
5
b d
A
61 . (
5 A W 5 b d 61 . (
7 W 7 ( #
=
= =

=
C3.21D
!dje su:
8 ehani&ki koe5icijent ariranjaR
8 stvarni koe5icijent ariranjaR
0id*jivo je da svi u%otrjeb*jeni koe5icijenti C2 2 v2 ka2 +dD su 5unkcije i*i sao de5oracija u betonu Cc2D i*i de5oracija
u betonu i araturi Cc22 s1D. Ako se %ret%ostave te dvije de5oracije *ako je i$ra&unati %ojedine koe5icijente. /o je
na%rav*jeno u /ab*ici 1 C%ri*o!D. :od %rakti&no! rje3avanja %ojedinih $adataka dien$ioniranja arirano betonskih %resjeka2
ni$ uvedenih koe5icijenata se o&itava i$ tab*ica. Prakti&no kori3tenje tab*ica biti -e %rika$ano na konkretni %rijeria koji
se jav*jaju u %raksi.

+,A,( Sl4a1 *
!ostupak
Po$nate su dien$ije betonsko! %resjeka2 kva*iteta aterija*a i ra&unsko o%tere-enje. Potrebno je odrediti %otrebnu
%ovr3inu arature.
E$ i$ra$a C3.1"D. odredi se be$dien$iona*na vrijednost oenta savijanja:

cd
2
+d
sd
5 bd
;
=
te se i$ tab*ica C%ri*o! 1D $a odabranu de5oraciju arature s1 o&itaju vrijednosti c22 i . Potrebna %ovr3ina arature
dobiva se %rea i$ra$u C3.2(D.

Nd
+d
s1
5 d
;
A

=
Numeriki primjer
9adan je betonski %resjek dien$ija bBhW)(B4( c2 uda*jenost te<i3ta v*a&ne arature od ruba %resjeka d1W1 c.
+*eent je i$raGen i$ betona k*ase , 3(B37 Ck*asa oko*i3a i,2D2 ariran s ' 1(('. +*eent je o%tere-en ra&unski
o%tere-enje ;sdW24( k#. Potrebno je odrediti %otrebnu %ovr3inu arature.
s1
A
sd
M
b = 40
d

=

5
d

=

5
5
h

=

6
0
x

=

1
0
.
6
7
c
1

aterija*:
, 3(B37 R 5ck W 3(.( ;Pa
;Pa ( . 2( 1 . 1 ( . 3( 5 5
c ck cd
= = =
' 1((' R 5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =
o%tere-enje
k# ( . 24( ;
+d
=
!eoetrija

c 4( h
c )( b
=
=

c 11 1 4( d h d
c ( . 1 d
1
1
= = =
=

1(7 . (
( . 2 11 )(
1(( 24(
5 bd
;
2
cd
2
+d
+d
=

= =
i$ tab*ica s1 W 1(.( ^R c2 W 2.) ^R W (."21R W (.1")R C 11( . (
+ds
= D
c 47 . 1( 11 1") . ( d U = = =

2
Nd
+d
1 s
c 71 . 11
)6 . )3 11 "21 . (
1(( 24(
5 d
;
A =

=
9a i$ra&unatu %otrebnu %ovr3inu sada va*ja odabrati odreGeni broj 3i%ki. Pri toe se va*ja dr<ati s*jede-ih odrednica:
8 >ku%na %ovr3ina odabranih 3i%ki ora biti Cne3toD ve-a od i$ra&unate %otrebne aratureR
8 Ra$ak odabranih 3i%ki ne sije biti anji od 3( C%ro5i*i da26 D2 tj d C%ro5i*i de32 DR
8 Ra$ak odabranih 3i%ki ne bi sio biti ve-i od 11(82(( R
8 Povo*jne %ro5i*e birati u doeni:
d a bB1(
hB31 a d a hB21 C3.22D
Ako uvjet C3.22D %riijenio na $adani %resjek2 iao:
d a bB1( d a )((B1( d a )(
hB31 a d a hB21 4((B31 a d a 4((B21 17 a d a 2)
Povo*jni su %ro5i*i dak*e C%rea tab*ici arature2 Pri*o! 11D: d162 d2( i d22. :ako i$ra$ C3.22D nije %ravi*o ne!o
%rakti&na %re%oruka2 $a ariranje se o!u iskoristiti i ne3to anji i ne3to ve-i %ro5i*i2 konkretno d14 i d21.
;o!u-i odabrani %ro5i*i s %ovr3inaa sortirani su u tab*ici:
Pro5i*
Projer %ro5i*a
CD
Povr3ina jedne
3i%ke
Cc
2
D
'roj %otrebnih
3i%aka
>ku%na %ovr3ina
Cc
2
D
d14 14 2.(1 4 12.(4
d16 16 2.1) 1 12.72
d2( 2( 3.1) ) 12.17
d22 22 3.6( ) 11.21
d21 21 )."1 3 1).73

Sva odabrana rje3enja su jednakovrijedna.
Rje3enje $a odabrano: 414 CAsW12.(4 c
2
D
s1
A
3
(.6
1.4
).14
1.4
).14
1.4
).14
1.4
).14
1.4
).14
1.4
(.6
3
3
.
1
(
.
6
1
.
4
1
.
1
)(

Rje3enje $a odabrano: )2( CAsW12.17 c
2
D
3
(.6
2.( 2.( 2.(
6.13 6.13 6.13
(.6
3
3
.
1
(
.
6
2
.
(
1
.
3
)(
2.(
s1
A

;o<e se koentirati da je %rvo rje3enje bo*je sa staja*i3ta !rani&no! stanja %ukotina2 jer anji %ro5i*i daju anje
%ukotine2 a dru!o rje3enje je bo*je sa staja*i3ta %ostav*janja arature u %resjek Cve-i ra$aci2 *ak3e nastav*janje i s*.D.

+,A,+ Sl4a1 (
!ostupak
Po$nate su dien$ije betonsko! %resjeka bBd i kva*iteta aterija*a. Potrebno je odrediti oent nosivosti i %otrebnu
%ovr3inu arature. C#e%o$nato na je As12 s12 c2 i oent nosivostiD.
;oent nosivosti %resjeka je onaj oent $a koje!a su oba aterija*a Cbeton i &e*ikD u %ot%unosti iskori3teni. Dak*e c2
W3.1 ^ a s1W182( ^.
E$boro s1W1 ^ dobiva se ve*iki oent nosivosti i vi3e arature2 a i$boro s1W2( ^ a*i oent nosivosti i a*o
arature
9a %ret%ostav*jene de5oracije i$ tab*ica se o&itaju koe5icijenti
sd
i . E$ra$ia C3.1"D i C3.2(D dobivao tra<ene
ve*i&ine.

cd
2
*i 2 sd *i 2 Rd
5 bd ; =

5 d
;
A
Nd
*i 2 Rd
1 s
=
Numeriki primjer
+*eent je i$raGen i$ betona k*ase , 3(B37 Ck*asa oko*i3a i,2D2 ariran s ' 1(('. Potrebno je odrediti oent nosivosti i
%otrebnu %ovr3inu arature.
s1
A
+d
;
b W )(
d

W

1
d

W

1
1
h

W

4
(
c
1

aterija*:
, 3(B37 R 5ck W 3(.( ;Pa
MPa 0 . 20 5 . 1 0 . 30 f f
c ck cd
= = =
' 1((' R 5Nk W 1((.( ;Pa
MPa 8 . 434 15 . 1 0 . 500 f f
s yk yd
= = =

!eoetrija

c 4( h
c )( b
=
=

c 11 1 4( d h d
c ( . 1 d
1
1
= = =
=

Pret%ostavio: s1 W 2(.( ^ i c2 W 3.1 ^
i$ tab*ica sd2*i W (.("4R *i W (."36R *i W (.1)"
k# 32 . 232 ( . 2 11 )( ("4 . ( 5 bd ;
2
cd
2
sd *i 2 Rd
= = =
c 1" . 6 11 1)" . ( d U
*i
= = =

2
Nd *i
*i 2 Rd
1 s
c 34 . 1(
)6 . )3 11 "36 . (
1(( 32 . 232
5 d
;
A =

=
Pret%ostavio: s1 W 1.( ^ i c2 W 3.1 ^
i$ tab*ica sd2*i W (.231R *i W (.62"R *i W (.)12
k# 23 . 146 ( . 2 11 )( 231 . ( 5 bd ;
2
cd
2
sd *i 2 Rd
= = =
c 41 . 22 11 )12 . ( d U
*i
= = =

2
Nd *i
*i 2 Rd
1 s
c 47 . 26
)6 . )3 11 62" . (
1(( 23 . 146
5 d
;
A =

=
> tab*ici su dani odnosi oenta nosivosti i u$du<ne arature $a jo3 neke de5oracije &e*ika:
&* 0( li. li. R!,li. J BR!,li. A&*
1.( 3.1 (.)12 (.62" (.231 22.41 146.23 26.47
1(.( 3.1 (.21" (.6"2 (.11" 1).24 361.14 16.(1
11.( 3.1 (.16" (."21 (.12( 1(.)1 2"(.2) 13.17
2(.( 3.1 (.1)" (."36 (.("4 6.1" 232.32 1(.34
s1
A
b W )(
d

W

1
d

W

1
1
h

W

4
(
1
W3.1^
c2
s1
2( ^ 11 ^ 1( ^ 1 ^
6
.
1
"
1
(
.
)
1
1
)
.
2
4
2
2
.
4
1

+,A,: Sl4a1 +
!ostupak
Po$nati su kva*iteta aterija*a i ra&unsko o%tere-enje. Potrebno je odrediti dien$ije betonsko! %resjeka i %otrebnu
%ovr3inu arature. C#e%o$nato na je: b2 h2 As12 s12 c2D.
>na%rijed se odabere 3irina %resjeka b2 te se i$ra&unavanje i$ra$a C3.1"D %o d odredi %otrebna visina %resjeka.

cd *i 2 Rd
*i 2 Rd
%ot
cd
2
*i 2 Rd
*i 2 Rd
5 b
;
d R
5 bd
;
=
te se $a odabrano d2 %otrebna %ovr3ina arature dobiva %rea i$ra$u C3.2(D

5 d
;
A
Nd
+d
1 s
=
)( Osnove betonskih konstrukcija

Numeriki primjer
Potrebno je odrediti o%tia*ni betonski %resjek2 $a ra&unski oent ;sdW3(( k#.. +*eent je i$raGen i$ betona k*ase
, 3(B37 Ck*asa oko*i3a i,2D2 ariran s ' 1(('. Potrebno je odrediti oent nosivosti i %otrebnu %ovr3inu arature.
s1
A
sd
M
b = 40
d

=

5
d

=

5
5
h

=

6
0
c
1

aterija*:
, 3(B37 R 5ck W 3(.( ;Pa
;Pa ( . 2( 1 . 1 ( . 3( 5 5
c ck cd
= = =
' 1((' R 5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =

Pret%ostavio: s1 W 1(.( ^ i c2 W 3.1 ^
i$ tab*ica Rd2*i W (.11"R *i W (.6"2R *i W (.21"

cd *i 2 Rd
+d
%ot
5 b
;
d

b CcD d CcD
0.0
20.0
40.0
60.0
80.0
100.0
120.0
0.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0 60.0 70.0 80.0
h (cm)
b

1(.( "7.1
2(.( 46.7
3(.( 14.1
)(.( )6.4
1(.( )3.)
4(.( 3".7
7(.( 34.7
9a %resjeke koji su o%tere-eni oento savijanja %ovo*jan odnos dien$ija je dBb W 1.182.(.

c 4( h
c 31 b
od
od
=
=

c 11 1 4( d h d
c ( . 1 d
1
1
= = =
=

1)2 . (
( . 2 11 31
1(( 3((
5 bd
;
2
cd
2
+d
sd
=

= =
i$ tab*ica s1 W 1(.( ^R c2 W 3.1 ^R W (."()R W (.237
c () . 13 11 237 . ( d U = = =

2
Nd
+d
1 s
c 66 . 13
)6 . )3 11 "() . (
1(( 3((
5 d
;
A =

= 714 CAsW1).(7 c
2
D
Osnove betonskih konstrukcija )1
s1
A
3.5
0.8
3.5
3
.
5
0
.
8
1
.
6
5
.
1
35
2.53
1.6 1.6
0.8
1.6 1.6 1.6 1.6 1.6
2.53 2.53 2.53 2.53 2.53

Aratura nije dobro odabrana jer je ra$ak
i$eGu 3i%ki %rea*i.

2
1 s
c 66 . 13 A = 416 CAsW11.27 c
2
D
s1
A
3.5
0.8
3.5
3
.
5
0
.
8
1
.
8
5
.
2
35
0.8
1.8
3.12
1.8
3.12
1.8
3.12
1.8
3.12
1.8
3.12
1.8

Ova aratura je bo*je odabrana2 iako bi se i
ovdje o!ao koentirati ra$ak 3i%ki2 koji je
ne3to ve-i od inia*no! %a $adovo*java2 a*i
u s*u&aju nastav*janja arature o<e do-i do
ve*ike ko*i&ine arature u jedno %resjeku.

+,A,= Sl4a1 :
!ostupak
Po$nate su dien$ije betonsko! %resjeka CbBhD2 %ovr3ina arature i kva*iteta aterija*a. Potrebno je odrediti oent
nosivosti. C#e%o$nato na je: ;Rd2*iD. Ovaj s*u&aj je &est kod sanacija2 tj. doka$a nosivosti %ojedinih e*eenata i
konstrukcije.
>$ %ret%ostavku de5oracija arature Ckoja se u %rinci%u o<e i$ra&unatiD s12 naGe se ehani&ki koe5icijent ariranja
Ci$ra$ 3.21D:

cd
Nd
s1
5
5
b d
A
=
te nakon 3to se i$ tab*ica C%ri*o! 1D o&itaju koe5icijenti
sd
i oent nosivosti se odredi %rea jedno od s*jede-ih
i$ra$a

Nd 1 s s *i2 2 Rd
cd
2
sd c *i2 2 Rd
5 d A ;
i*i 5 d b ;
=
=

;oent nosivosti je anja od ove dvije i$ra&unate vrijednosti.

)2 Osnove betonskih konstrukcija

Numeriki primjer
9adan je betonski %resjek dien$ija bBh W )(B4( c. +*eent je i$raGen i$ betona k*ase , 3(B37 Ck*asa oko*i3a i,2D2
ariran s ' 1(('2 uku%ne %ovr3ine As1 W 22.( c
2
. >da*jenost te<i3ta v*a&ne arature od v*a&no! ruba %resjeka d1W1 c.
Potrebno je odrediti oent nosivosti $adano! %resjeka.
s1
A
sd
M
b = 40
d

=

5
d

=

5
5
h

=

6
0
c
1

aterija*:
, 3(B37 R 5ck W 3(.( ;Pa
;Pa ( . 2( 1 . 1 ( . 3( 5 5
c ck cd
= = =
' 1((' R 5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =

Pret%ostavio: s1 W 1.( ^
217 . (
( . 2(
6( . )3)
)( 11
22.(
5
5
b d
A
cd
Nd
s1
=
=
i$ tab*ica 1 W (.214R sd W (.167R W (.641R c2 W 2.4 ^

k# (6 . )11 k#c )11(6 )6 . )3 11 641 . ( ( . 22 5 d A ;
k# 1) . )12 k#c )121) ( . 2 11 )( 167 . ( 5 d b ;
Nd 1 s s *i2 2 Rd
2
cd
2
sd c *i2 2 Rd
= = = =
= = = =

Ovaj %resjek je dobro i$ba*ansiran2 jer su oenti nosivosti i %o betonu C;Rd2*i2cD i %o araturi C;Rd2*i2sD skoro jednaki.
E%ak2 oent nosivosti %o betonu je ne3to anji2 3to $na&i da -e se *o %resjeka do!oditi %o betonu. Sto!a je i oent
nosivosti %resjeka jednak oentu nosivosti betona
k# 1) . )12 ; ;
c *i2 2 Rd *i 2 Rd
= =
+,< D-'&%r/' ar.irani pra-'/%ni pre&1e/ 'p%ere"en .'.en%'. &a-i1an1a
Dvostruko arirani %resjeci su oni %resjeci koji %osjeduju v*a&nu i t*a&nu araturu CS*ika 3.7D. Dvostruko arirani
%resjeci u%otreb*javaju se kada je ra&unski oent ;+d ve-i od oenta nosivosti ;Rd2*i koje! %resjek o<e %reu$eti be$
t*a&ne arature.
#eutra*na os
+d
#
d
8
U
b
1
d
1
s1
A
h
2
d
d
+d
;
s2
A
2
d
8
d
s1
7
s1
s2
2

c2
s2
7
c
7
5
cd
x
=
*
d
z
=
*
d

Sli/a +,2 ? #a%re$anja i de5oracije dvostruko arirano! %ravokutno! A' %resjeka
> dvostruko arirano %resjeku utjecaj t*a&ne arature na nje!ovu nosivost o<e se u$eti u ob$ir ako je ona
%ove$ana s%onaa na ra$aku: sA 11 C 8 %rojer 3i%ke t*a&ne aratureD i ako je $adovo*jen uvjet U e 2d2 CU 8
uda*jenost neutra*ne osi od t*a&no! ruba %resjeka2 d2 8uda*jenost te<i3ta t*a&ne arature od ruba %resjekaD. /ie se t*a&na
aratura osi!urava od i$vijanjak
9a betone ra$reda , 31B)1 %rea nori HR# +# 1""28181 najve-a do%u3tena !rani&na vrijednost koe5icijenta
%o*o<aja neutra*ne osi i$nosi *iW(.)1. S ti u ve$i o!u se i$ra&unati i osta*i %araetri:

.212 ( W R .613 ( W R .)1 ( W
^ .276 ) W R ^ .1 3 W
*i sd2 *i *i
s1 c2

C3.23D
Prea toe najve-i oent savijanja koji jednostruko arirani %resjek o<e %reu$eti je:
( )
cd
2
cd
2
*i 2 sd *i 2 Rd
5 bd 212 . ( 5 bd ; = = C3.2)D
9a betone ra$reda e , )(B1( %rea nori HR# +# 1""28181 najve-a do%u3tena !rani&na vrijednost koe5icijenta
%o*o<aja neutra*ne osi i$nosi *iW(.31. S ti u ve$i o!u se i$ra&unati i osta*i %araetri:

.2(4 ( W R .61) ( W R .31 ( W
^ .1 4 W R ^ .1 3 W
*i sd2 *i *i
s1 c2

C3.21D
Prea toe najve-i oent savijanja koji jednostruko arirani %resjek o<e %reu$eti je:
( )
cd
2
cd
2
*i 2 sd *i 2 Rd
5 bd 2(4 . ( 5 bd ; = = C3.24D
Iiitiraju-i oent %reu$iaju beton i v*a&na aratura2 dok ra$*iku do stvarno! oenta %reu$iaju dodatna v*a&na i
t*a&na aratura. Prea toe %otrebna aratura -e se i$ra&unati %rea i$ra$ia:

( ) 5 d d
; ;
5 d
;
A
Nd 2
*i 2 Rd +d
Nd *i
*i 2 Rd
1 s
= 8 uku%na v*a&na aratura C3.27D

( ) d d
; ;
A
2 s 2
*i 2 Rd +d
2 s

= 8 t*a&na aratura C3.26D

Fdje je s2 t*a&no na%re$anje u araturi. Pri de5oraciji
v 2 s
u$ia se da je
Nd 2 s
5 = a $a
v 2 s
> 2
2 s
se
i$ra&unava i$ i$ra$a:
)) Osnove betonskih konstrukcija

=
1
d
d
+
2
2 s s 2 s
C3.2"D
!dje je:

2 s
8 v*a&na de5oracija &e*ika %roatrana kao a%so*utna vrijednost2
+s 8 odu* e*asti&nosti &e*ika C FPa 2(( +
s
= D2
v 8 Frani&na de5oracija %ri kojoj do*a$i do te&enja arature CW
s yd
E f D.

Numeriki primjer "
9adan je betonski %resjek dien$ija bBhW)(B4( c2 uda*jenost te<i3ta v*a&ne i t*a&ne arature od ruba %resjeka d1Wd2W1
c. +*eent je i$raGen i$ betona k*ase , 3(B37 Ck*asa oko*i3a i,2D2 ariran s ' 1(('. +*eent je o%tere-en ra&unski
o%tere-enje ;+dW74( k#. Potrebno je odrediti %otrebnu %ovr3inu arature.
s1
A
sd
M
b = 40
d

=

5
d

=

5
5
h

=

6
0
c
1
c
s2
A
d

=

5
2

aterija*:
, 3(B37 R 5ck W 3(.( ;Pa
;Pa ( . 2( 1 . 1 ( . 3( 5 5
c ck cd
= = =
' 1((' R 5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =
o%tere-enje
k# ( . 74( ;
+d
=
!eoetrija

c 4( h
c )( b
=
=

c 11 1 4( d h d
c ( . 1 d d
1
2 1
= = =
= =

31) . (
( . 2 11 )(
1(( 74(
5 bd
;
2
cd
2
+d
sd
=

= =
0id*jivo je da i$ra&unati
sd
ve-i od aksia*no! koje! o<eo o&itati i$ tab*ica. Presjek je %otrebno dvostruko
arirati. Ra&unao oent nosivosti:

.212 ( W R .613 ( W R .)1 ( W
^ .276 ) W R ^ .1 3 W
*i sd2 *i *i
s1 c2

k# 6 . 4(" 2.( 11 )( 212 . ( 5 bd 212 . ( 5 bd ;
2
cd
2
cd
2
*i 2 sd *i 2 Rd
= = = =

0*a&na aratura:

( )
( )
( )
2
Nd 2
*i 2 Rd +d
Nd *i
*i 2 Rd
1 s
c 27 . 36 "1 . 4 34 . 31
)6 . )3 1 11
1(( 6 . 4(" ( . 74(
)6 . )3 11 .613 (
1(( 6 . 4("
5 d d
; ;
5 d
;
A
= + =
=

+

=

s1
A
s2
A
d

W

1
2
U

W

2
)
.
7
1
W 3.1
c2
W 2.7"
s2

c 71 . 2) 11 )1 . ( d U
*i
= = =
^ 7" . 2 1 . 3
71 . 2)
( . 1 71 . 2)

U
d U

d U U
2 c
2
2 s
2
2 s 2 c
=

( )
1(((
2(((((
6 . )3)
+
5
s
Nd
1(( ' v
= = C^D W 2.17 ^
Nd s2 v 2 s
5 = >
( )
( )
( )
2
Nd 2
*i 2 Rd +d
2 s
c "1 . 4
)6 . )3 1 11
1(( 6 . 4(" ( . 74(
5 d d
; ;
A =

=
=

2
1 s
c 27 . 36 A = odabrano 132 CAsW)(.21 c
2
D

2
2 s
c "1 . 4 A = odabrano 32( CAsW".)2 c
2
D
s1
A
3.5 3.85
0.8
3.5
3
.
5
0
.
8
3
.
2
5
.
9
40
3.2
0.8
3.2
3.85
3.2
3.85
3.2
3.85
3.2
s2
A
3
.
5
0
.
8
2
5
.
3
3

:rivo su %ret%ostav*jene ve*i&ine d1 i d22 %a
%onav*jao %rora&un.

c 4( h
c )( b
=
=

c 1) 4 4( d h d
c 1 . 1 d
c ( . 4 d
1
2
1
= = =
=
=

k# " . 167 2.( 1) )( 212 . ( 5 bd 212 . ( 5 bd ;
2
cd
2
cd
2
*i 2 sd *i 2 Rd
= = = =
0*a&na aratura:

( )
( )
( )
2
Nd 2
*i 2 Rd +d
Nd *i
*i 2 Rd
1 s
c "4 . 36 14 . 6 6( . 3(
)6 . )3 1 . 1 1)
1(( " . 167 ( . 74(
)6 . )3 1) .613 (
1(( " . 167
5 d d
; ;
5 d
;
A
= + =
=

+

=

/*a&na aratura
( )
( )
( )
2
Nd 2
*i 2 Rd +d
2 s
c 14 . 6
)6 . )3 1 . 1 1)
1(( " . 167 ( . 74(
5 d d
; ;
A =

=
=
0id*jivo je da se aratura nije $na&ajno %roijeni*a. 0rijede odabrane 3i%ke.

Numeriki primjer #
9adan je betonski %resjek dien$ija bBhW)(B4( c2 uda*jenost te<i3ta v*a&ne arature od ruba %resjeka d1W4 c2 a
uda*jenost te<i3ta t*a&ne arature od ruba %resjeka d2W12 c. +*eent je i$raGen i$ betona k*ase , 3(B37 Ck*asa oko*i3a
i,2D2 ariran s ' 1(('. +*eent je o%tere-en ra&unski o%tere-enje ;+dW74( k#. Potrebno je odrediti %otrebnu
%ovr3inu arature.
s1
A
sd
M
b = 40
d

=

5
d

=

5
5
h

=

6
0
c
1
c
s2
A
d

=

1
2
2

aterija*:
, 3(B37 R 5ck W 3(.( ;Pa
;Pa ( . 2( 1 . 1 ( . 3( 5 5
c ck cd
= = =
' 1((' R 5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =
o%tere-enje
k# ( . 74( ;
+d
=
!eoetrija

c 4( h
c )( b
=
=

c 1) 4 4( d h d
c ( . 12 d
c ( . 4 d
1
2
1
= = =
=
=

31) . (
( . 2 11 )(
1(( 74(
5 bd
;
2
cd
2
+d
sd
=

= =
k# " . 167 2.( 1) )( 212 . ( 5 bd 212 . ( 5 bd ;
2
cd
2
cd
2
*i 2 sd *i 2 Rd
= = = =
0*a&na aratura:

( )
( )
( )
2
Nd 2
*i 2 Rd +d
Nd *i
*i 2 Rd
1 s
c 22 . )( )2 . " 6( . 3(
)6 . )3 12 1)
1(( " . 167 ( . 74(
)6 . )3 1) .613 (
1(( " . 167
5 d d
; ;
5 d
;
A
= + =
=

+

=

s1
A
s2
A
d

W

1
2
2
U

W

2
)
.
7
1
W 3.1
c2
W 1.6(
s2

c 71 . 2) 11 )1 . ( d U
*i
= = =
^ 6( . 1 1 . 3
71 . 2)
( . 12 71 . 2)

U
d U

d U U
2 c
2
2 s
2
2 s 2 c
=

( )
1(((
2(((((
6 . )3)
+
5
s
Nd
1(( ' v
= = C^D W 2.17 ^
;Pa 4 . 34( ((16 . ( 2((((( +
2 s s s2 v 2 s
= = = >
( )
( )
( )
2
2 s 2
*i 2 Rd sd
2 s
c 34 . 11
(4 . 34 12 11
1(( " . 167 ( . 74(
d d
; ;
A =

=

=

2
1 s
c 22 . )( A = odabrano 132 CAsW)(.21 c
2
D

2
2 s
c 34 . 11 A = odabrano )2( CAsW12.17 c
2
D
s1
A
3.5 3.85
0.8
3.5
3
.
5
0
.
8
3
.
2
5
.
9
40
3.2
0.8
3.2
3.85
3.2
3.85
3.2
3.85
3.2
s2
A
3
.
5
0
.
8
2
5
.
3
3

#a%oena: Ovi %ostu%ko se %rakti&ki o<e odrediti aratura $a bi*o koji $adani oent ;+d. #o2 %otrebno je uvijek
iati na uu da uku%ni %ostotak arature u %resjeku ne %rijeGe aksia*nu do%u3tenu vrijednost.
X 2 . 2
)( 4(
17 . 12 21 . )(
)( 4(
A A
A
A
2 s 1 s
c
s*
*
=
+
=
+
= =
;aksia*na vrijednost ko*i&ine arature $a %resjeke na%re$anje savijanje je C%rea +,2D *2aUW)X2 3to je vi3e od
dobivene vrijednosti2 te $ak*ju&ujeo da je %resjek is%ravno dien$ioniran. ;eGuti2 ovaj %ostotak arature je %rakti&no
%reve*ik $a dani %resjek2 te je %otrebno %ove-ati %resjek iBi*i sanjiti o%tere-enje.

+,*) Di.en3i'niran1e T i K pre&1e/a
/ %resjecia na$ivao one %resjeke &ija t*a&na $ona ia ob*ik s*ova _/_2 S*ika 3.6.
#eutra*na os
d
8
U
b
d
1
s1
A
h
d
d
+d
;
s2
A
U
2
$
d
8
d
s1
7
s1
s2
2

c2
s2
7
c
7
5
cd
b
e55
c
5
h
l
A
1 1

Sli/a +,A ? / 8 %resjek
Dak*e2 osi ob*ika2 da bi %resjek bio / %resjek ora biti is%unjen i uvjet da je UQh5 . Ako je Ujh5 t*a&na $ona betona ia
%ravokutni ob*ik2 %a se %resjek i %rora&unava kao %ravokutni dien$ija be55Bd. Osi to!a nosa& ob*ika / %resjeka o<e se u
stati&ko sis*u tretirati kao / nosa& sao ako rebro i %*o&a rade $ajedni&ki2 tj ako je u %resjeku 181 osi!urana &vrsta ve$a
i$eGu rebra i %*o&e2 s%osobna %riiti %osi&nu si*u.

O%-enito2 u %rora&unu / %resjeka %rijenjuju se dva %ostu%ka u $avisnosti od odnosa be55BbA. #a&e*no2 ako je be55Q1bA
%rijenjuje se %ojednostav*jeni %rora&un2 koji je $a %raksu dovo*jno to&an2 a na*a$i se na strani si!urnosti. Pri toe se
%ret%ostav*ja da uku%nu t*a&nu si*u %ria sao %*o&a2 i da ova si*a dje*uje u srednjoj ravnini %*o&e2 tj. da je krak unutra3njih
si*a $WCd8h5B2D. Dak*e2 $anearuje se t*a&na si*a koju %ria dio rebra i$eGu neutra*ne osi i donje ivice %*o&e
#eutra*na os
d
8
U
b
d
1
s1
A
h
d
d
+d
;
U
2
s1
7
s1
s2

c2
c
7
5
cd
b
e55
c
5
h
l
A
$

W

d

8

h

B
2
5

Sli/a +,< ? _/_ %resjek s odnoso be55BbAQ1
:oriste-i uvjete ravnote<e2 dobiva se i$ra$ $a %otrebnu %ovr3inu %resjeka v*a&ne arature.

( )
yd f
sd
1 s
f 2 / h d
M
A
= C3.3(D
> %raksi se naj&e3-e %ret%ostave8usvoje dien$ije %resjeka2 a $ati se odreGuje aratura. Pri to se2 u %ravi*u2 ne ide
na %ot%uno iskori3tavanje betona2 jer bi to da*o neraciona*ne2 %revi3e arirane %resjeke. Dak*e !rani&na nosivost ovakvih
%resjeka dosti<e se %o araturi C1(82( ^D. S ob$iro na ve*iku nosivost %*o&e2 t*a&na ra&unska aratura je u %ravi*u
ne%otrebna i ekonoski neo%ravdana.
E$u$etno kada aktivna 3irina %*o&e be55 nije no!o ve-a od 3irine rebra bA2 a / %resjek i$*o<en savijanju s ve*iko
t*a&no si*o2 o<e se javiti %otreba i $a t*a&no ra&unsko araturo.
Ako je be551bA2 obi&no se ne $adovo*javao %rethodni2 %ojednostav*jeni %ostu%ko %rora&una / %resjeka2 %osebno
ako je nosa& / %resjeka ve-e! ras%ona i o%tere-enja. /ada %rijenjujeo to&niji %ostu%ak u koje ne $anearujeo
do%rinos t*a&no! dije*a rebra. /o&niji %ostu%ak %rijenjujeo i onda kada je be55Q1bA ako je x QQh5. /o -e se do!oditi kod
%resjeka o%tere-enih na savijanje s ve*iko t*a&no si*o. /ada se do%rinos nosivosti %resjeka ve*ike t*a&ne $one rebra ne
sije $aneariti.
> %raksi se dien$ioniranje / %resjeka svodi na dien$ioniranje $ajenjuju-e! %resjeka 3irine bi. Sirina bi odreGuje se
i$ uvjeta da se2 %ri jednaki %o*o<ajia neutra*ne osi2 dobiju jednake t*a&ne si*e u $adano i $ajenjuju-e %resjeku.
Po*a$i3na osnova na je %ravokutni %resjek 3irine jednake 3irini %*o&e.
#akon i$ra&unavanja koe5icijenta sd i o&itavanja koe5icijenta 2 odreGujeo %o*o<aj neutra*ne osi C3.4D2 %ri &eu se
o!u %ojaviti dvije o!u-nosti:
neutra*na os %ro*a$i kro$ %*o&u i*i njeni donji rubo. /akav %resjek %rora&unavao kao %ravokutni
dien$ija be55Bd2 dak*e $a o&itani odreGujeo araturu %rea C3.11D.
neutra*na os sije&e rebro.
#eutra*na os
+d
#
d
8
U
b
1
d
1
s1
A
h
2
d
d
+d
;
s2
A
U
2
$
d
8
d
s1
7
s1
s2
2

c2
s2
7
c
7
(.61 5
cd
b
e55
c
5
h
l
b
i
A

Sli/a +,*) ? 9ajenjuju-i _/_ %resjek
Osnove betonskih konstrukcija )"
Sirinu 5iktivno! / %resjeka bi

o<eo odrediti i$ i$ra$a:

e55 b i
b b = C3.31D
%ri &eu se koe5icijent b o<e i$ra&unati i$ 5oru*e C3.32D i*i dovo*jno to&no o&itati i$ tab*ica danih u %ri*o!u 22 3to u %raksi
%redstav*ja uobi&ajeni %ostu%ak.

|
|
\
|
|
|
\
|
A
e55 5
v
v
b
b
b
1
d
h
1 1 C3.32D
%ri &eu su:

v
8 koe5icijent %uno-e radno! dija!raa betona $a de5oraciju
2 c
R

v
8 koe5icijent %uno-e radno! dija!raa betona $a de5oraciju
c
R
#akon %rona*a<enja aktivne 3irine bi $ajenjuju-e! / %resjeka %rovodi se dien$ioniranje kao $a %ravokutni %resjek
%o$natih dien$ija biBd. Dobivene nova vrijednost us%oreGuje se sa staro2 %a nastane *i ra$*ika2 %ostu%ak se %onav*ja.
#a ovaj na&in / %resjek je $aijenjen s %ravokutni %resjeko %a se o!u koristiti sva %oo-na sredstva $a %rora&un
%ravokutnih %resjeka Ctab*ice2 dija!rai i s*.D

Numeriki primjer "
9adan je betonski %resjek dien$ija %rea s*ici. +*eent je i$raGen i$ betona k*ase , 21B3( Ck*asa oko*i3a i,2D2
ariran s ' 1(('. +*eent je o%tere-en ra&unski o%tere-enje ;+dW7(( k#. Potrebno je odrediti %otrebnu %ovr3inu
arature.
sd
M
b = 40 w
s1
A
d

=

9
5
c
d

=

5
h

=

1
0
0
1
h

=

1
5
f
b = 150 eff

aterija*:
, 21B3( R 5ck W 21.( ;Pa
;Pa 7 . 14 1 . 1 ( . 21 5 5
c ck cd
= = =
' 1((' R 5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =
o%tere-enje
k# ( . 7(( ;
+d
=
%o&etni %resjek: be55Bd W 11(B"1:
(31 . (
47 . 1 "1 11(
1(( 7((
5 d b
;
2
cd
2
e55
+d
sd
=

= =
i$ tab*ica s1 W 1(.( ^R c2 W 1.( ^R W (."46R W (.("1
c ( . 11 h c 41 . 6 "1 ("1 . ( d U
5
= < = = = neutra*na os sije&e %*o&uk

2
Nd
+d
1 s
c 11 . 17
)6 . )3 "1 "46 . (
1(( 7((
5 d
;
A =

= odabrano 42( CAsW16.61 c

2
D


Numeriki primjer #
9adan je isti betonski %resjek kao u %rethodno %rijeru2 a*i o%tere-en ra&unski o%tere-enje ;+dW3((( k#.
%o&etni %resjek: be55Bd W 11(B"1:
133 . (
47 . 1 "1 11(
1(( 3(((
5 d b
;
2
cd
2
e55
+d
sd
=

= =
i$ tab*ica s1 W 1(.( ^R c2 W 2." ^R W (."1(R W (.221
c ( . 11 h c 36 . 21 "1 221 . ( d U
5
= > = = = neutra*na os sije&e rebrok
Potrebno je odrediti aktivnu 3irinu 5iktivno! / %resjeka.
Aktivnu 3irinu o&itavao i$ /ab*ice u Pri*o!u 22 %rethodno i$ra&unav3i %araetre:
71 . 3
)(
11(
b
b
A
e55
= = 2 14 . (
"1
11
d
h
5
= = 2 221 . ( =
:ako ovih vrijednosti neao direktno u tab*ici2 o&itavao najb*i<e vrijednosti.

/e i$ tab*ice o&itao
b
:
"1 . (
b
=
7iktivna 3irina je:
c 1 . 134 11( "1 . ( b b
e55 b i
= = =
Ana*i$irao novi %resjek: biBd W 134.1B1((
1)4 . (
47 . 1 "1 1 . 134
1(( 3(((
5 d b
;
2
cd
2
i
+d
sd
=

= =
i$ tab*ica o&itao s1 W 1(.( ^R c2 W 3.2 ^R W (."(1R W (.2)2
Ponovno je %otrebno odrediti aktivnu 3irinu 5iktivno! / %resjeka C W (.2)2D:
d h
f
b b
eff

0.550 0.525 0.500 0.475 0.450 0.425 0.400 0.375 0.350 0.325 0.300 0.275 0.250 0.225 0.200 0.175 0.150 0.125 0.100 0.075 0.050 0.025 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0
d x =
b
0.550 0.525 0.500 0.475 0.450 0.425 0.400 0.375 0.350 0.325 0.300 0.275 0.250 0.225 0.200 0.175 0.150 0.125 0.100 0.075 0.050 0.025 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
0.550 0.513 0.489 0.464 0.437 0.413 0.386 0.362 0.335 0.309 0.284 0.259 0.232 0.207 0.181 0.155 0.130 0.103 0.078 0.052 0.026 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
0.550 0.513 0.487 0.461 0.436 0.409 0.383 0.357 0.330 0.303 0.276 0.249 0.221 0.194 0.166 0.139 0.111 0.083 0.056 0.028 0.99 0.99 0.99 0.99 0.99 0.99 0.99 0.99
0.550 0.513 0.487 0.460 0.434 0.407 0.379 0.351 0.323 0.295 0.266 0.237 0.208 0.178 0.149 0.119 0.090 0.060 0.030 0.99 0.98 0.98 0.98 0.98 0.98 0.98 0.98
0.550 0.512 0.485 0.459 0.431 0.403 0.374 0.345 0.315 0.285 0.254 0.223 0.192 0.160 0.129 0.097 0.065 0.032 0.98 0.97 0.97 0.97 0.96 0.96 0.96 0.96
0.550 0.512 0.485 0.457 0.428 0.399 0.368 0.337 0.306 0.273 0.240 0.207 0.173 0.139 0.105 0.070 0.035 0.97 0.96 0.95 0.94 0.94 0.94 0.94 0.93
0.550 0.511 0.483 0.454 0.425 0.394 0.362 0.329 0.295 0.260 0.224 0.188 0.151 0.114 0.076 0.038 0.96 0.94 0.93 0.92 0.91 0.91 0.91 0.90
0.550 0.510 0.481 0.451 0.420 0.388 0.354 0.318 0.281 0.243 0.204 0.164 0.124 0.083 0.042 0.95 0.92 0.90 0.89 0.88 0.88 0.87 0.87
0.550 0.509 0.479 0.448 0.415 0.381 0.344 0.305 0.265 0.223 0.180 0.136 0.091 0.046 0.93 0.90 0.87 0.86 0.85 0.84 0.84 0.83
0.550 0.508 0.477 0.444 0.409 0.372 0.331 0.289 0.244 0.198 0.150 0.101 0.051 0.91 0.87 0.84 0.83 0.81 0.80 0.80 0.79
0.550 0.507 0.473 0.439 0.401 0.360 0.316 0.268 0.218 0.166 0.112 0.056 0.90 0.84 0.81 0.79 0.78 0.76 0.76 0.75
0.550 0.505 0.469 0.432 0.391 0.345 0.295 0.241 0.184 0.125 0.063 0.88 0.82 0.78 0.75 0.74 0.72 0.71 0.70
0.550 0.502 0.464 0.423 0.378 0.326 0.268 0.206 0.140 0.071 0.86 0.79 0.74 0.72 0.70 0.68 0.67 0.66
0.550 0.499 0.457 0.412 0.360 0.299 0.232 0.158 0.081 0.84 0.76 0.71 0.68 0.65 0.64 0.62 0.61
0.550 0.494 0.448 0.397 0.335 0.262 0.181 0.093 0.82 0.73 0.68 0.64 0.61 0.59 0.58 0.57
0.550 0.488 0.435 0.374 0.298 0.208 0.108 0.80 0.70 0.64 0.60 0.57 0.55 0.53 0.52
0.550 0.479 0.418 0.342 0.243 0.127 0.78 0.67 0.60 0.56 0.53 0.51 0.49 0.48
0.550 0.467 0.392 0.288 0.154 0.76 0.64 0.58 0.53 0.49 0.47 0.45 0.43
0.550 0.449 0.347 0.192 0.74 0.62 0.54 0.49 0.45 0.42 0.40 0.38
0.550 0.420 0.252 0.72 0.59 0.50 0.45 0.41 0.38 0.36 0.34
0.550 0.351 0.71 0.56 0.47 0.41 0.37 0.34 0.31 0.29
0.550 0.69 0.53 0.43 0.37 0.33 0.29 0.27 0.25


/e i$ tab*ice o&itao
b
:
66 . (
b
=
7iktivna 3irina je:
c ( . 132 11( 66 . ( b b
e55 b i
= = =
Ana*i$irao novi %resjek: bBd W 132.(B1((
111 . (
47 . 1 "1 132
1(( 3(((
5 d b
;
2
cd
2
i
+d
sd
=

= =
i$ tab*ica s1 W 1(.( ^R c2 W 3.3 ^R W (.6"6R W (.2)6
%o3to je %rojena a*a2 $adovo*javao se dobiveni re$u*tato.

2
Nd
+d
1 s
c 67 . 6(
)6 . )3 "1 6"6 . (
1(( 3(((
5 d
;
A =

= odabrano 42( CAsW16.61 c

2
D
Da so %rihvati*i da je $adani %resjek vitak Cbe55Q1bAD:

( ) ( )
2
Nd 5
sd
1 s
c 61 . 76
)6 . )3 2 11 "1
1(( 3(((
5 2 h d
;
A =

= X 1 . (
1(( 11(
67 . 6(
A
A
c
1 s
s
=
= =
#a%oena u$ %rijer 2: Potrebna %ovr3ina arature je korektno i$ra&unata dani 5oru*aa2 eGuti %ostava ove
arature u %resjek bi bi*a %ri*i&no ne$!odna. ;o!u-a aratura bi*a bi 634 CAs1W61.)3 c
2
D2 %a skica arature jasno
%oka$uje da je %otrebno %onoviti %rora&un s novo vrijednosti d11(.( c.
3.5
0.8
3.5
3
.
5
0
.
8
3
.
6
9
.
7
40
3.6
0.8
5.67
3.6
3
.
6
3
.
6
Teite armature
5.67
3.6
5.67
3.6

d h
f
b b
eff

0.550 0.525 0.500 0.475 0.450 0.425 0.400 0.375 0.350 0.325 0.300 0.275 0.250 0.225 0.200 0.175 0.150 0.125 0.100 0.075 0.050 0.025 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0
d x =
b
0.550 0.525 0.500 0.475 0.450 0.425 0.400 0.375 0.350 0.325 0.300 0.275 0.250 0.225 0.200 0.175 0.150 0.125 0.100 0.075 0.050 0.025 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
0.550 0.513 0.489 0.464 0.437 0.413 0.386 0.362 0.335 0.309 0.284 0.259 0.232 0.207 0.181 0.155 0.130 0.103 0.078 0.052 0.026 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
0.550 0.513 0.487 0.461 0.436 0.409 0.383 0.357 0.330 0.303 0.276 0.249 0.221 0.194 0.166 0.139 0.111 0.083 0.056 0.028 0.99 0.99 0.99 0.99 0.99 0.99 0.99 0.99
0.550 0.513 0.487 0.460 0.434 0.407 0.379 0.351 0.323 0.295 0.266 0.237 0.208 0.178 0.149 0.119 0.090 0.060 0.030 0.99 0.98 0.98 0.98 0.98 0.98 0.98 0.98
0.550 0.512 0.485 0.459 0.431 0.403 0.374 0.345 0.315 0.285 0.254 0.223 0.192 0.160 0.129 0.097 0.065 0.032 0.98 0.97 0.97 0.97 0.96 0.96 0.96 0.96
0.550 0.512 0.485 0.457 0.428 0.399 0.368 0.337 0.306 0.273 0.240 0.207 0.173 0.139 0.105 0.070 0.035 0.97 0.96 0.95 0.94 0.94 0.94 0.94 0.93
0.550 0.511 0.483 0.454 0.425 0.394 0.362 0.329 0.295 0.260 0.224 0.188 0.151 0.114 0.076 0.038 0.96 0.94 0.93 0.92 0.91 0.91 0.91 0.90
0.550 0.510 0.481 0.451 0.420 0.388 0.354 0.318 0.281 0.243 0.204 0.164 0.124 0.083 0.042 0.95 0.92 0.90 0.89 0.88 0.88 0.87 0.87
0.550 0.509 0.479 0.448 0.415 0.381 0.344 0.305 0.265 0.223 0.180 0.136 0.091 0.046 0.93 0.90 0.87 0.86 0.85 0.84 0.84 0.83
0.550 0.508 0.477 0.444 0.409 0.372 0.331 0.289 0.244 0.198 0.150 0.101 0.051 0.91 0.87 0.84 0.83 0.81 0.80 0.80 0.79
0.550 0.507 0.473 0.439 0.401 0.360 0.316 0.268 0.218 0.166 0.112 0.056 0.90 0.84 0.81 0.79 0.78 0.76 0.76 0.75
0.550 0.505 0.469 0.432 0.391 0.345 0.295 0.241 0.184 0.125 0.063 0.88 0.82 0.78 0.75 0.74 0.72 0.71 0.70
0.550 0.502 0.464 0.423 0.378 0.326 0.268 0.206 0.140 0.071 0.86 0.79 0.74 0.72 0.70 0.68 0.67 0.66
0.550 0.499 0.457 0.412 0.360 0.299 0.232 0.158 0.081 0.84 0.76 0.71 0.68 0.65 0.64 0.62 0.61
0.550 0.494 0.448 0.397 0.335 0.262 0.181 0.093 0.82 0.73 0.68 0.64 0.61 0.59 0.58 0.57
0.550 0.488 0.435 0.374 0.298 0.208 0.108 0.80 0.70 0.64 0.60 0.57 0.55 0.53 0.52
0.550 0.479 0.418 0.342 0.243 0.127 0.78 0.67 0.60 0.56 0.53 0.51 0.49 0.48
0.550 0.467 0.392 0.288 0.154 0.76 0.64 0.58 0.53 0.49 0.47 0.45 0.43
0.550 0.449 0.347 0.192 0.74 0.62 0.54 0.49 0.45 0.42 0.40 0.38
0.550 0.420 0.252 0.72 0.59 0.50 0.45 0.41 0.38 0.36 0.34
0.550 0.351 0.71 0.56 0.47 0.41 0.37 0.34 0.31 0.29
0.550 0.69 0.53 0.43 0.37 0.33 0.29 0.27 0.25


+,** Kra%/i ele.en%i 'p%ere"eni 0en%ri4n'. %la4n'. &il'.
Po3to je beton aterija* koji %osjeduje ve*iku t*a&nu &vrsto-u2 &esto nea %otrebe $a ariranje kratkih e*eenata
o%tere-enih centri&no t*a&no si*o. :ratki e*eentia satrao one e*eente kod kojih nea %ojave i$vijanja.
Potrebna aratura u %resjeku2 u$ %o$nate dien$ije2 %rora&unava se %o i$ra$u:

cd Nd
cd c +d
reK 2 s
5 61 . ( 5
5 61 . ( A #
A

= C3.33D
Ako je vrijednost
req , s
A ne!ativna2 aratura nije %otrebna i tada se %ostav*ja inia*na aratura.
0a<no je na%oenuti da bi %resjeci o%tere-eni na centri&ni t*ak u svako s*u&aju treba*i biti inia*no arirani. Pojava
arature2 %osebno ve-e ko*i&ine2 u takvi %resjecia uka$uje na iscr%*jenost betona i nedostatne dien$ije %resjeka.

+,*( Kra%/i ele.en%i 'p%ere"eni 0en%ri4n'. -la4n'. &il'.
+*eenti na%re$ani na centri&ni v*ak o!u se %rora&unavati na dva na&ina:
1. Ako ono*itnost betona nije va<na i u njeu o!u nastati %ukotine2 sve si*e v*aka %reu$ia aratura

Nd
+d
reK 2 s
5
#
A = C3.3)D
2. Ako treba %a$iti na trajnu ono*itnost betona2 3to $na&i da beton konstrukcije ne sije iati %ukotina2 tada:

1
s s 2 ct c
Rd +d
5 A 5 A
# #
+
= C3.31D
%ri &eu su:
#+d 8 ra&unska vrijednost utjecaja Cra&unska u$du<na si*aDR
#Rd 8 ra&unska nosivost %resjekaR
Ac 8 uku%na %ovr3ina betonsko! %resjekaR
5ct 8 srednja v*a&na &vrsto-a betona Ctab*ica u %o!*av*ju 2.)DR
5s 8 stvarna &vrsto-a &e*ikaR

1
8 koe5icijent si!urnosti od %ojave %ukotina: 1.281.1 i ovisi o va<nosti konstrukcijeRR
Stvarno na%re$anje u araturi na*a$i se i$ uvjeta da su re*ativne de5oracije betona c i &e*ika s u trenutku nastanka
%ukotina jednake Cuvjet ono*itnostiD:

s s s
c
ct
c s
+ 5 R
+
5
= = =
Prea %okusia o%asnost od %ojave %ukotina u betonu nastaje kada re*ativna de5oracija betona dose!ne vrijednost
c W (.1^.
E$ i$ra$a C3.31D o<e se odrediti %otrebna ko*i&ina arature $a $adani betonski %resjek odnosno %otrebna %ovr3ina
betonsko! %resjeka $a $adani koe5icijent ariranja.
Ovdje je takoGer va<no na%oenuti da je !enera*no %otrebno i$bje!avati arirano! betonske e*eente o%tere-ene na
centri&ni v*ak. /akve e*eente je $natno ekonoi&nije i$vesti i$ &e*ika i*i neko! dru!o! aterija*a Cn%r. karbonska v*akna i
s*.D.

+,*+ Di.en3i'niran1e pra-'/%n'> pre&1e/a na .'.en% &a-i1an1a i 3!Cn &il
+,*+,* U3!Cna -la4na &ila L p'&%pa/ M03/'N&/'>
:ada na %ravokutni %resjek osi oenta savijanja ;+d dje*uje i u$du<na v*a&na si*a #+d !ovorio o ekscentri&no
v*aku i*i savijanju s u$du<no v*a&no si*o. Prijer takvo! s*u&aja %rika$an je na S*ici 3.11.
#eutra*na os
+d
#
d
8
U
b
1
d
1
s1
A
h
2
d
d
+d
;
s2
A
2
d
8
d
s1
7
s1
s2
2

c2
s2
7
c
7
5
cd
x
=
*
d
z
=
*
d

Sli/a +,** ? Pravokutni %resjek o%tere-en oento savijanja i t*a&no si*o
Dien$ioniranju %resjeka %ristu%a se tako da se si*a %rebaci u te<i3te v*a&ne arature2 S*ika 3.12.
#eutra*na os
+d
#
d
8
U
b
1
d
1
s1
A
h
2
d
d
+ds
;
s2
A
2
d
8
d
s1
7
s1
s2
2

c2
s2
7
c
7
5
cd
x
=
*
d
z
=
*
d
d
8
h
B
2

Sli/a +,*( ? Prebacivanje si*e u te<i3te v*a&ne arature
Ra&unski oent savijanja s ob$iro na v*a&nu araturu bit -e:
|
\
|
=
2
h
d # ; ;
+d +d +ds
C3.34D
;oent nosivosti Cnajve-i oent savijanja koji jednostruko arirani %resjek o<e %reu$etiD je:

cd
2
*i 2 sd *i 2 Rd
5 bd ; = C3.37D
Pa se %otrebna aratura o<e dobiti %o s*ijede-i i$ra$ia:

( ) 5
#
5 d d
; ;
5 d
;
A
Nd
sd
Nd 2
*i 2 Rd +ds
Nd *i
*i 2 Rd
1 s
+
= 8 uku%na v*a&na aratura C3.36D

( ) d d
; ;
A
2 s 2
*i 2 Rd +ds
2 s

= 8 t*a&na aratura C3.3"D

!dje je
s2 8 t*a&no na%re$anje u araturi Ci$ra$ 3.2"D

:ada je ra&unski oent ;+d nije ve-i od oenta nosivosti ;Rd2*i2 %rethodni i$ra$i $a %otrebnu ko*i&inu arature se
reduciraju:

5
#
5 d
;
A
Nd
+d
Nd
+d
1 s
+
= 8 uku%na v*a&na aratura C3.)(D

0 A
2 s
= 8 t*a&na aratura C3.)1D

+,*+,( U3!Cna %la4na &ila L p'&%pa/ M03/'N&/'>
> s*u&aju kada na %ravokutni %resjek osi oenta savijanja ;sd dje*uje i u$du<na t*a&na si*a #sd !ovorio o
ekscentri&no t*aku i*i savijanju s u$du<no t*a&no si*o. Prijer takvo! s*u&aja %rika$an je na S*ici 3.13.
#eutra*na os
+d
#
d
8
U
b
1
d
1
s1
A
h
2
d
d
+d
;
s2
A
2
d
8
d
s1
7
s1
s2
2

c2
s2
7
c
7
5
cd
x
=
*
d
z
=
*
d

Sli/a +,*+ ? Pravokutni %resjek o%tere-en oento savijanja i t*a&no si*o
Dien$ioniranju %resjeka takoGer se %ristu%a tako da se si*a %rebaci u te<i3te v*a&ne arature2 crte< 3.1).
#eutra*na os
+d
#
d
8
U
b
1
d
1
s1
A
h
2
d
d
+ds
;
s2
A
2
d
8
d
s1
7
s1
s2
2

c2
s2
7
c
7
5
cd
x
=
*
d
z
=
*
d
d
8
h
B
2

Sli/a +,*: ? Prebacivanje si*e u te<i3te v*a&ne arature

Ra&unski oent savijanja s ob$iro na v*a&nu araturu bit -e:
|
\
|
+ =
2
h
d # ; ;
+d +d +ds
C3.)2D
;oent nosivosti Cnajve-i oent savijanja koji jednostruko arirani %resjek o<e %reu$etiD je:

cd
2
*i 2 sd *i 2 Rd
5 bd ; = C3.)3D
Pa se %otrebna aratura o<e dobiti %o s*ijede-i i$ra$ia:

( ) 5
#
5 d d
; ;
5 d
;
A
Nd
+d
Nd 2
*i 2 Rd +ds
Nd *i
*i 2 Rd
1 s

= 8 uku%na v*a&na aratura C3.))D

( ) d d
; ;
A
2 s 2
*i 2 Rd +ds
2 s


!dje je
s2 8 t*a&no na%re$anje u araturi Ci$ra$ 3.2"D

:ada ra&unski oent ;+d nije ve-i od oenta nosivosti ;Rd2*i2 %rethodni i$ra$i $a %otrebnu ko*i&inu arature se
reduciraju:

5
#
5 d
;
A
Nd
+d
Nd
+d
1 s

= 8 uku%na v*a&na aratura C3.)4D

0 A
2 s
Numeriki primjer "
o%tere-enje ;+dW24( k# i #+dW812( k# Ct*a&na si*aD. Potrebno je odrediti %otrebnu %ovr3inu arature.
s1
A
sd
M
b = 40
d

=

5
d

=

5
5
h

=

6
0
x

=

1
0
.
6
7
c
1
sd
N
x

=

1
1
.
3
3

aterija*:
, 3(B37 R 5ck W 3(.( ;Pa
;Pa ( . 2( 1 . 1 ( . 3( 5 5
c ck cd
= = =
' 1((' R 5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =
o%tere-enje
k# ( . 24( ;
+d
=
k# ( . 12( #
+d
= Ct*a&na si*aD
!eoetrija

c 4( h
c )( b
=
=

c 11 1 4( d h d
c ( . 1 d
1
1
= = =
=

;oent s ob$iro na te<i3te v*a&ne arature
k# ( . 2"(
2
4( . (
11 . ( ( . 12( ( . 24(
2
h
d # ; ;
+d +d +ds
= |
\
|
+ = |
\
|
+ =
;oent nosivosti $a s1 W 1(.( ^ C 159 . 0
lim , sd
= D

sds
2
cd
2
cd
2
*i 2 sd *i 2 Rd
; k# 6 . 36) 2.( 11 )( 11" . ( 5 bd 11" . ( 5 bd ; > = = = =
12( . (
( . 2 11 )(
1(( 2"(
5 bd
;
2
cd
2
+ds
sd
=

= =
i$ tab*ica s1 W 1(.( ^R c2 W 2.4 ^R W (."1"R W (.2(4
c 33 . 11 11 2(4 . ( d U = = =

( . ( A
c )) . 1( 74 . 2 2( . 13
)6 . )3
( . 12(
)6 . )3 11 "1" . (
1(( 2"(
5
#
5 d
;
A
2 s
2
Nd
+d
Nd
+d
1 s
=
= =

=

2
1 s
c )) . 1( A = odabrano 414 CAsW12.(4 c
2
D
:ao us%oredba o!u se navesti re$u*tati $a &isto savijanje Cdje*ovanje sao! oentaD i$ to&ke 3.2.2.
Po*o<aj neutra*ne osi: c 47 . 1( U
sav
= j c 33 . 11 U
t* 2 eUc
=
Potrebna aratura:
2
sav 2 1 s
c 71 . 11 A = Q
2
t* 2 eUc 2 1 s
c )) . 1( A =

Numeriki primjer #
o%tere-enje ;+dW24( k# i #+dW12( k# Cv*a&na si*aD. Potrebno je odrediti %otrebnu %ovr3inu arature.
s1
A
+d
;
b W )(
d

W

1
d

W

1
1
h

W

4
(
U

W

"
.
1
7
c
1
+d
#
U

W

1
1
.
3
3

aterija*:
, 3(B37 R 5ck W 3(.( ;Pa
;Pa ( . 2( 1 . 1 ( . 3( 5 5
c ck cd
= = =
' 1((' R 5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =
o%tere-enje
k# ( . 24( ;
+d
=
k# ( . 12( #
+d
= Cv*a&na si*aD
!eoetrija

c 4( h
c )( b
=
=

c 11 1 4( d h d
c ( . 1 d
1
1
= = =
=

k# ( . 23(
2
4( . (
11 . ( ( . 12( ( . 24(
2
h
d # ; ;
+d +d +ds
= |
\
|
= |
\
|
=
lim , sd
= D

sds
2
cd
2
cd
2
*i 2 sd *i 2 Rd
; k# 6 . 36) 2.( 11 )( 11" . ( 5 bd 11" . ( 5 bd ; > = = = =
("1 . (
( . 2 11 )(
1(( 23(
5 bd
;
2
cd
2
+ds
sd
=

= =
i$ tab*ica s1 W 1(.( ^R c2 W 2.1 ^R W (."3)R W (.17)
c 17 . " 11 17) . ( d U = = =

( . ( A
c (4 . 13 74 . 2 3( . 1(
)6 . )3
( . 12(
)6 . )3 11 "3) . (
1(( 23(
5
#
5 d
;
A
2 s
2
Nd
+d
Nd
+d
1 s
=
= + = +

=

2
1 s
c (4 . 13 A = odabrano 714 CAsW1).(7 c
2
D
:ao us%oredba o!u se navesti re$u*tati $a &isto savijanje Cdje*ovanje sao! oentaD i$ to&ke 3.2.2. i re$u*tati i$
%rethodno! %rijera:
Po*o<aj neutra*ne osi: c 17 . " U
v* 2 eUc
= j c 47 . 1( U
sav
= j c 33 . 11 U
t* 2 eUc
=
Potrebna aratura:
2
v* 2 eUc 2 1 s
c (4 . 13 A = Q
2
sav 2 1 s
c 71 . 11 A = Q
2
t* 2 eUc 2 1 s
c )) . 1( A =

Numeriki primjer $
o%tere-enje ;+dW34( k# i #+dW82)( k# Ct*a&na si*aD. Potrebno je odrediti %otrebnu %ovr3inu arature.
s1
A
+d
;
b W )(
d

W

1
d

W

1
1
h

W

4
(
c
1
+d
#
s2
A

aterija*:
, 3(B37 R 5ck W 3(.( ;Pa
;Pa ( . 2( 1 . 1 ( . 3( 5 5
c ck cd
= = =
' 1((' R 5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =
o%tere-enje
k# ( . 34( ;
+d
=
k# ( . 2)( #
+d
= Ct*a&na si*aD
!eoetrija

c 4( h
c )( b
=
=

c 11 1 4( d h d
c ( . 1 d
1
1
= = =
=

k# ( . )2(
2
4( . (
11 . ( ( . 2)( ( . 34(
2
h
d # ; ;
+d +d +ds
= |
\
|
+ = |
\
|
+ =
lim , sd
= D

sds
2
cd
2
cd
2
*i 2 sd *i 2 Rd
; k# 6 . 36) 2.( 11 )( 11" . ( 5 bd 11" . ( 5 bd ; < = = = =
%resjek je dvostruko ariran
i$ tab*ica s1 W 1(.( ^R c2 W 3.1 ^R W (.6"2R W (.21"
( )
( )
( ) )6 . )3
( . 2)(
)6 . )3 1 11
1(( 6 . 36) ( . )2(
)6 . )3 11 .6"2 (
1(( 6 . 36)
5
#
5 d d
; ;
5 d
;
A
Nd
+d
Nd 2
*i 2 Rd +ds
Nd *i
*i 2 Rd
1 s

+

=

2
1 s
c 1) . 1) 12 . 1 42 . 1 () . 16 A = + = odabrano 12( CAsW11.71 c
2
D

s1
A
s2
A
d

W

1
2
U

W

1
)
.
2
1
W 3.1
c2
W 2.27
s2

c 21 . 1) 11 21" . ( d U
*i
= = =
^ 27 . 2 1 . 3
21 . 1)
( . 1 21 . 1)

U
d U

d U U
2 c
2
2 s
2
2 s 2 c
=

( )
1(((
2(((((
6 . )3)
+
5
s
Nd
1(( ' v
= = C^D W 2.17 ^
yd s2 v 2 s
f = >
( )
( )
( )
2
Nd 2
*i 2 Rd +ds
2 s
c 42 . 1
)6 . )3 1 11
1(( 6 . 36) ( . )2(
5 d d
; ;
A =

=
=
odabrano 212 CAsW2.24 c
2
D

+,*+,+ U3!Cna %la4naF-la4na &ila L !i.en3i'niran1e p'.'" !i1a>ra.a in%era/0i1e
Pravokutni %resjeci %ri dje*ovanju oenta savijanja i u$du<ne t*a&ne i*i v*a&ne si*e o!u se takoGer %rora&unati
%oo-u dija!raa interakcije. Dija!rai su na%rav*jeni $a ra$*i&ite vrste arature i $a ra$*i&ite ojere d1Bh Cd2BhD i $a
ra$*i&ite ojere As2BAs1. Dija!rai $a araturu '1((2 sietri&nu araturu CAs2WAs1D i tri odnosa d1Bh Cd2BhD %rika$ani su u
%ri*o$ia )2 1 i 4.
Postu%ak je vr*o jednostavan. 9a %rora&unate be$dien$iona*ne vrijednosti:

cd
+d
sd
cd
2
+d
sd
5 h b
#
5 h b
;

=

=
C3.)6D
u dija!raia interakcije se o&ita ehani&ki koe5icijent ariranja 2 te se %rora&una %otrebna aratura %rea i$ra$ia

s1 s2
yd
cd
yd
cd
c s1
A A
f
f
h b
f
f
A A
=
= =
C3.)"D
Numeriki primjer "
9adan je betonski %resjek dien$ija bBhW)(B4( c2 uda*jenost te<i3ta aratura od ruba %resjeka d1Wd2W1 c. +*eent
je i$raGen i$ betona k*ase , 3(B37 Ck*asa oko*i3a i,2D2 sietri&no ariran s ' 1(('. +*eent je o%tere-en ra&unski
o%tere-enje ;sdW24( k# i #sdW812( k# Ct*a&na si*aD. Potrebno je odrediti %otrebnu %ovr3inu arature.
s1
A
+d
;
b W )(
d

W

1
d

W

1
1
h

W

4
(
c
1
+d
#
s2
A
d

W

1
2

aterija*:
, 3(B37 R 5ck W 3(.( ;Pa
;Pa ( . 2( 1 . 1 ( . 3( 5 5
c ck cd
= = =
' 1((' R 5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =
o%tere-enje
k# ( . 24( ;
sd
=
k# ( . 12( #
sd
= Ct*a&na si*aD
!eoetrija

c 4( h
c )( b
=
=

(63 . ( 4( 1 h d
c ( . 1 d d
1
2 1
= = =
= =

:oristio dija!ra: W(.(71 C%ri*o! 1D

("( . (
( . 2 4( )(
1(( 24(
5 bh
;
(21 . (
( . 2 4( )(
12(
5 bh
#
2
cd
2
sd
sd
cd
sd
sd
=

= =
=

= =

b
d
1
s1
A
h d
sd
M
s1
A
sd
N
d
2
=
0
.0
5
0
.1
0
0
.1
5
0
.2
0
0
.2
5
0
.3
0
0
.3
5
0
.4
0
0
.4
5
0
.5
0
0
.5
5
0
.6
0
0
.6
5
0
.7
0
0
.7
5
0
.8
0
0
.8
5
0
.9
0
0
.9
5
1
.0
0
075 . 0 h d h d
0 . 1 A A
500 B
2 1
1 s 2 s
= = =
= =
yd
cd
2 s 1 s
cd
2
sd
sd
cd
sd
sd
f
f
h b A A
f h b
M
f h b
N
= =
=
=

=
0
.
0
5
0
.
1
0
0
.
1
5
0
.
2
0
0
.
2
5
0
.
3
0

O&itano
("( . ( =
Aratura
2
s1 s2
2
s1
c ") . " A A
c ") . "
)6 . )3
( . 2
4( )( (" . ( A
= =
= =

0id*jivo je da je aratura i$ra&unata na ovakav na&in $natno ve-a ne!o aratura i$ra&unata %ostu%ko @uc$koAsko!2
iako je saa v*a&na aratura CAs1D ne3to anja:
2
s2 s1 s*2tot2@uc
2
s2 s1 dij s*2tot2
c )) . 1( ( . ( )) . 1( A A A
c 66 . 1" ") . " ") . " A A A
= + = + =
= + = + =

> s*u&aju da je oent a*terniraju-i Cijenja sjerD2 vid*jivo je da bi uku%na aratura tada bi*a anja.

Numeriki primjer #
o%tere-enje ;sdW64( k# i #sdW8)2( k# Ct*a&na si*aD. Potrebno je odrediti %otrebnu %ovr3inu arature.
s1
A
+d
;
b W )(
d

W

1
d

W

1
1
h

W

4
(
c
1
+d
#
s2
A
d

W

1
2

aterija*:
, 3(B37 R 5ck W 3(.( ;Pa
;Pa ( . 2( 1 . 1 ( . 3( 5 5
c ck cd
= = =
' 1((' R 5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =
o%tere-enje
k# ( . 64( ;
sd
=
k# ( . )2( #
sd
= Ct*a&na si*aD
!eoetrija

c 4( h
c )( b
=
=

(63 . ( 4( 1 h d
c ( . 1 d d
1
2 1
= = =
= =

:oristio dija!ra: W(.(71

3(( . (
( . 2 4( )(
1(( 64(
5 bh
;
(66 . (
( . 2 4( )(
)2(
5 bh
#
2
cd
2
sd
sd
cd
sd
sd
=

= =
=

= =

b
d
1
s1
A
h d
sd
M
s1
A
sd
N
d
2
=
0
.0
5
0
.1
0
0
.1
5
0
.2
0
0
.2
5
0
.3
0
0
.3
5
0
.4
0
0
.4
5
0
.5
0
0
.5
5
0
.6
0
0
.6
5
0
.7
0
0
.7
5
0
.8
0
0
.8
5
0
.9
0
0
.9
5
1
.0
0
075 . 0 h d h d
0 . 1 A A
500 B
2 1
1 s 2 s
= = =
= =
yd
cd
2 s 1 s
cd
2
sd
sd
cd
sd
sd
f
f
h b A A
f h b
M
f h b
N
= =
=
=

=
0
.
0
5
0
.
1
0
0
.
1
5
0
.
2
0
0
.
2
5
0
.
3
0
0
.
3
5
0
.
4
0
0
.
4
5
0
.
5
0
0
.
5
5

O&itano
31 . 0 =
Aratura
2
s1 s2
2
s1
c 22 . 3) A A
c 22 . 3)
)6 . )3
( . 2
4( )( 31 . ( A
= =
= =

+,*: Di.en3i'niran1e '/r>l'> pre&1e/a napre3ani6 .'.en%'. &a-i1an1a i 3!Cn'.
&il'.
OdreGivanje %otrebne arature $a e*eente okru!*o! %resjeka naj*ak3e je s%rovesti %oo-u dija!raa interakcije.
#a s*i&an na&in kao $a %ravokutne %resjeke i$raGeni su dija!rai $a dien$ioniranje kru<nih %resjeka. Dija!rai2
i$raGeni $a araturu '1(( sietri&no ras%oreGenu %o o%se!u2 te $a odnose 61 . ( r r
s
= = i "( . ( r r
s
= = 2 %ri*o<eni su
u %ri*o$ia 7 i 6.
#eutra*na os
+d
#
d
1
s
A
d
W
2
r
+d
;
s2aU
c2
r
r
s

Sli/a +,*= ? :ru<ni %resjek o%tere-en oento savijanja i t*a&no si*o
Dija!ra se koristi na s*i&an na&in kao i dija!ra $a %ravokutne %resjeke. Dak*e2 $a %rora&unati odnos: r r
s
= 2
%rora&unaju se be$dien$iona*ne vrijednosti:

cd c
+d
sd
cd c
+d
sd
5 A
#
R
5 A r
;
=

= C3.1(D
te se i$ dija!raa interakcije o&ita ehani&ki koe5icijent ariranja i %rora&una uku%na %otrebna aratura %rea i$ra$u:

Nd
cd
c s
5
5
A A = C3.11D
Prora&unatu araturu je %otrebno jedno*iko ras%odije*iti %o o%se!u.

Numeriki primjer
Okru!*i betonski stu% dien$ija dW1( c Cuda*jenost te<i3ta aratura od ruba %resjeka d1 W) cD2 i$raGen je i$ betona
k*ase , )(B1( Ck*asa oko*i3a i,2D2 sietri&no ariran s ' 1(('. Stu% je o%tere-en ra&unski o%tere-enje ;+dW14( k# i
#+dW832( k# Ct*a&na si*aD. Potrebno je odrediti %otrebnu %ovr3inu arature.
+d
;
+d
#
1(
) ) )2
s
A

aterija*:
, )(B1( R 5ck W )(.( ;Pa
;Pa 7 . 24 1 . 1 ( . )( 5 5
c ck cd
= = =
' 1((' R 5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =
o%tere-enje
k# ( . 14( ;
+d
=
k# ( . 32( #
+d
= Ct*a&na si*aD


!eoetrija

c 21 d r r
c 21 r
1 s
= =
=

6) . ( 21 21 r r
c ( . ) d
s
1
= = =
=

:oristio dija!ra: 61 . ( = C%ri*o! 7D

122 . (
47 . 2 21 1 . 1"43
1(( 14(
5 r A
;
(41 . (
47 . 2 1 . 1"43
32(
5 A
#
c 1 . 1"43 21 r A
cd c
+d
sd
cd c
+d
sd
2 2 2
c
=

= =
=
= =
= = =

=
0
.0
5
0.1
0
0
.1
5
0.20
0
.2
5
0
.3
0
0
.3
5
0
.4
0
0
.4
5
0
.5
0
0
.5
5
0.60
0
.6
5
0
.7
0
0.7
5
0.80
0
.8
5
0
.9
0
0
.9
5
1
.0
0
s
A
r sd
N
sd
M
s
r
c
cd
sd
sd
cd
sd
sd
r A
f
M
f
N
=
=
=
0.85 r r
500 B
s
= =
c
A
c
A r
yd
cd
2 s 1 s
f
f
A A = =
2
c
A

=
0
.
0
5
0
.
1
0
0
.
1
5

O&itano
(1( . ( =
Aratura
2
Nd
cd
c s
c 1 . 12
)6 . )3
47 . 2
1 . 1"43 1(( . (
5
5
A A
= =
= =

Odabrana sietri&na aratura:
1212 AsW13.17 c
2
X 7 . (
1 . 1"43
13.17
A
A
c
s
= = =

50
4 4 42
s
A =1212

+,*= K'&' &a-i1an1e
+,*=,* Op"eni%'
:oso savijanje nastaje kada oent CoentiD savijanja dje*uju van !*avnih osi troosti %resjeka2 %a %ri*iko savijanja
do*a$i do $akretanja neutra*ne osi %resjeka.
:oso savijanje s u$du<no t*a&no si*o i be$ nje susre-e se kod stu%ova %rostornih okvira i kod e*eenata
ne%ravi*nih %resjeka. Presjek je istodobno na%re$an oentia savijanja oko !*avnih osi $ i N i*i u$du<no si*o koja ia
hvati3te van !*avnih osi %resjeka. Dien$ioniranje na koso savijanje je sto!a o%se<an %osao jer %o*o<aj neutra*ne osi ne
ovisi sao o %o%re&no %resjeku ve- i o %o*o<aju si*e.
+,*=,( P'&%pa/
#
e
u
tra
*n
a
o
s
+d
#
b
d
1
h d
+d$
;
s
1
7
s
2
s
)
c
2
s
3
7
c
(
.6
(
5
c
d
1 2
3 )
s
3
s
2
7
s
1
7
s
)
7
+dN
;
$
N

Sli/a +,*9 ? Presjek o%tere-en kosi savijanje
#aj&e3-i na&in %rora&una %resjeka na koso savijanje je %ostu%ak %oo-u dija!raa interakcije. Dija!ra se koristi na
s*i&an na&in kao i dija!ra $a %ravokutne %resjeke o%tere-ene oento savijanja oko jedne osi. 9a %rora&unati odnos:
h d
1
= 2 %rora&unaju se be$dien$iona*ne vrijednosti:

cd
+d
sd
cd
2
+dN
sdN
cd
2
+d$
sd$
5 h b
#
5 h b
;
R
5 h b
;

=

=

=
C3.12D
i u dija!raia interakcije se o&ita ehani&ki koe5icijent ariranja 2 te se %rora&una %otrebna aratura %rea i$ra$ia

Nd
cd
Nd
cd
c s
5
5
h b
5
5
A A = = C3.13D
%ri &eu je As uku%na aratura u %resjeku.
> %ri*o$ia su %rika$ani dija!rai $a araturu koncentriranu u krajevia %resjeka2 te $a araturu sietri&no
ras%odije*jenu %o stranicaa %resjeka.

Numeriki primjer "
o%tere-enje ;sd$W24( k#2 ;sdNW1(( k# i #sdW(.( k# Ct*a&na si*aD. Potrebno je odrediti %otrebnu %ovr3inu arature.
+d$
;
b W )(
d

W

1
d

W

1
1
h

W

4
(
c
1
+d
#
d

W

1
2
+dN
;

aterija*:
, 3(B37 R 5ck W 3(.( ;Pa
;Pa ( . 2( 1 . 1 ( . 3( 5 5
c ck cd
= = =
' 1((' R 5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =
o%tere-enje

k# ( . 1(( ;
k# ( . 24( ;
+dN
+d$
=
=

k# ( . 12( #
+d
= Ct*a&na si*aD
!eoetrija

c 4( h
c )( b
=
=

(63 . ( 4( 1 h d
c ( . 1 d d
1
2 1
= = =
= =

:oristio dija!ra $a sietri&nu araturu u u!*ovia %resjeka2 W(.1 C%ri*o! "D

= =
= =
>
= =
=

= =
=

= =
(12 . (
("( . (
(12 . (
( . 2 4( )(
1(( 1((
5 h b
;
("( . (
( . 2 4( )(
1(( 24(
5 bh
;
( . (
( . 2 4( )(
( . (
5 bh
#
sdN 2
sd$ 1
sdN sd$
2
cd
2
+dN
sdN
2
cd
2
+d$
sd$
cd
+d
sd

O&itano
216 . ( =
Aratura
2 s
kut s2
2
s
c (2 . 4
)
(7 . 2)
)
A
A
c (7 . 2)
)6 . )3
( . 2
4( )( 216 . ( A
= = =
= =

Odabrano: 314 u svako kutu CAsW4.(3 c
2
D
b = 40
h

=

6
0
c

=

3
.
0
d

=

6
.
3
3
1
d = 6.33
1

(( . 1 4( 33 . 4 h d
c 33 . 4 d d
1
2 1
= =
= =

Numeriki primjer #
9adan je betonski %resjek2 kao u %rethodno %rijeru2 s ra&unski o%tere-enje ;+d$W24( k#2 ;+dNW1(( k# i
#+dW82((.( k# Ct*a&na si*aD. Potrebno je odrediti %otrebnu %ovr3inu arature.

= =
= =
>
= =
=

= =
=

= =
(12 . (
("( . (
(12 . (
( . 2 4( )(
1(( 1((
5 h b
;
("( . (
( . 2 4( )(
1(( 24(
5 bh
;
()2 . (
( . 2 4( )(
2((
5 bh
#
sdN 2
sd$ 1
sdN sd$
2
cd
2
+dN
sdN
2
cd
2
+d$
sd$
cd
+d
sd

9a sdW(.(2 o&itano: 216 . (
( . (
=
9a sdW8(.22 o&itano: 1(( . (
2 . (
=
$a sdW8(.()2:
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( ) 1"3 . ( 216 . ( ()2 . ( 1" . (
216 . ( ( . ( ()2 . (
( . ( 2 . (
216 . ( 1(( . (
( . ( ( . ( 2 sd sd
( . ( 2 sd 2 . ( 2 sd
( . ( 2 . (
= + =
+

=
+

=

Aratura
2 s
kut s2
2
s
c 33 . 1
)
31 . 21
)
A
A
c 31 . 21
)6 . )3
( . 2
4( )( 1"3 . ( A
= = =
= =


Numeriki primjer $
9adan je betonski %resjek2 kao u %rethodni %rijeria2 s ra&unski o%tere-enje ;+d$W14( k#2 ;+dNW2)( k# i
#+dW8)6(.( k# Ct*a&na si*aD. Potrebno je odrediti %otrebnu %ovr3inu arature.

= =
= =
<
= =
=

= =
=

= =
(14 . (
121 . (
121 . (
( . 2 4( )(
1(( 2)(
5 h b
;
(14 . (
( . 2 4( )(
1(( 14(
5 bh
;
1(( . (
( . 2 4( )(
)6(
5 bh
#
sd$ 2
sdN 1
sdN sd$
2
cd
2
+dN
sdN
2
cd
2
+d$
sd$
cd
+d
sd

9a sdW(.(2 o&itano: 310 . 0
0 . 0
=
9a sdW8(.22 o&itano: 195 . 0
2 . 0
=
$a sdW8(.1((:
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( ) 213 . ( 31( . ( 1(( . ( 171 . (
31( . ( ( . ( 1(( . (
( . ( 2 . (
31( . ( 1"1 . (
( . ( ( . ( 2 sd sd
( . ( 2 sd 2 . ( 2 sd
( . ( 2 . (
= + =
+

=
+

=

Aratura
2 s
kut s2
2
s
c "6 . 4
)
"3 . 27
)
A
A
c "3 . 27
)6 . )3
( . 2
4( )( 213 . ( A
= = =
= =

+,*9 Di.en3i'niran1e pre&1e/a na P'pre4n &il
+,*9,* Op"eni%'
Po%re&ne si*e se %rora&unavaju %rea ;Mrsch8Ritterovoj ana*o!iji re3etke CS*ika 3.17D. Po toj etodi %ret%ostav*ja se
da jedan dio %o%re&ne si*e %rihva-a beton i u$du<na aratura nakon ra$voja dija!ona*nih %ukotina u betonu2 a ostatak
%o%re&ne si*e se %rihva-a vertika*ni s%onaa CstreenoviaD iBi*i koso araturo.
h
d
$
s s s
*
0
Ad
7
0
Ad
7
0
Rd2c

Sli/a +,*2 ? ;ode* ;Mrsch8Ritterove re3etke
>vjet nosivosti na %o%re&ne si*e:

Rd +d
0 0 C3.1)D
!dje je:
0+d ? ra&unska %o%re&na si*a
0Rd ? ra&unska nosivost na %o%re&ne si*e

+,*9,( Ele.en%i 3a /'1e &e ne 3a6%i1e-a pr'ra4n&/a p'pre4na ar.a%ra
Ra&unska aratura $a %rihva-anje %o%re&nih si*a Ctj. !*avnih kosih v*a&nih na%re$anjaD ne-e biti %otrebna ako je
$adovo*jen uvjet:
( ) [ ] d b k 5 1(( k , 0 0
A c% 1
3 1
ck * Rdc c 2 Rd +d
+ = C3.11D
u$ najanju vrijednost:
[ ] d b k 0
A c% 1 in c 2 Rd
+ C3.14D
!dje je:
0Rd2c ? ra&unska nosivost e*eenta na %o%re&ne si*e Cbe$ %o%re&ne aratureD
,Rdc ? koe5icijent:
c Rdc
16 . ( , =
( . 2
d
2((
( . 1 k + = 8 korekcijski 5aktor visine e*eenta Cd u i*ietriaD
11 . ( k
1
= 8 korekcijski 5aktor
* ? koe5icijent ariranja u$du<no araturo C
d b
A
A
s
D j (.(2 C2.(XD
bA ? najanja 3irina %resjeka u v*a&noj $oni CD
d ? stati&ka visina %resjeka

cd c +d c%
5 2 . ( A # = ? sredi3nje na%re$anje CO $a t*ak2 8 $a v*akD2 5cd u ;Pa
#+d ? ra&unska u$du<na si*a u %resjeku
Ac ? %ovr3ina betonsko! %resjeka

2 1
ck
2 3
in
5 k (31 . ( = ? inia*ni koe5icijent nosivosti betona na %o%re&ne si*e
5ck ? karakteristi&na &vrsto-a betona C;PaD
/reba %ri%a$iti na 5oru*e 3.11 i 3.14 jer su dien$iona*ne. > $a!radaa su dane korektne jedinice. Ra&unska nosivost
na %o%re&ne si*e 0Rd2c se dobija u C#D.
9a %resjek u koje je $adovo*jen i$ra$ 3.1)2 ra&unska %o%re&na aratura nije %otrebna2 a*i je uvijek %otrebno %ostaviti
inia*nu CkonstruktivnuD %o%re&nu araturu. #ajanja se %o%re&na aratura sije i$ostaviti u e*eentia kao 3to su
%*o&e C%une2 rebraste i*i 3u%*jeD !dje je o!u-a %o%re&na %reras%odje*a o%tere-enja. #ajanja se aratura takoGer o<e
i$ostaviti u e*eentia anje va<nosti Cn%r. u nadvojia ras%ona a2 D koji ne %ridonose $natno o%-oj ot%ornosti i
stabi*nosti konstrukcije.
;aksia*na ra&unska %o%re&na si*a u svako s*u&aju sije %rije-i vrijednost %rea s*jede-e i$ra$u Cnosivost t*a&nih
dija!ona*a u ;Mrsch8Ritterovoj re3etciD:

cd A aU 2 Rd +d
5 d b 1 . ( 0 0 = C3.17D
%ri &eu je:

(
=
21(
5
( . 1 4 . (
ck
? redukcijski 5aktor $a ras%ucani beton C5ck u ;PaD
+,*9,+ Ele.en%i & -er%i/aln'. p'&.i4n'. ar.a%r'.
Aratura $a %rihva-anje %o%re&nih si*a u arirano betonski e*eentia obi&no se %ostav*ja u vidu s%ona Cvi*ica2
streenovaR en!.: stirru%D. S%one su 3i%ke savijene u $atvoreni ob*ik koji u %ot%unosti obuhva-a u$du<nu araturu CS*ika
3.16D. S%one se %ostav*jaju i kad %o%re&na aratura nije ra&unski %otrebna2 a s*u<e $a %ridr<anje i u&vr3-ivanje u$du<ne
arature.
9a s%one se koriste tanji araturni %ro5i*i: d).2 ? d1)2 eventua*no d14 Ckod asivnih konstrukcijaD. Jedna od !*avnih
karakteristika s%ona je njihova re$nost. Re$nost %redstav*ja broj !rana s%ona usjerenih u sjeru dje*ovanja si*e CS*ika
3.16D.
W2
Cdvore$ne s%oneD
W)
C&etverore$ne s%oneD
0
+d

Sli/a +,*A ? S%one u ab e*eentia
Prora&un e*eenata s %otrebno %o%re&no araturo tee*ji se na ode*u re3etke CS*ika 3.17D. 9a e*eente s
vertika*no %osi&no araturo Cs%onaaD2 ot%ornost na dje*ovanje %o%re&ne si*e 0Rd je anja vrijednost od:
= ct! 5 $
s
A
0 0
NAd
sA
s 2 Rd +d
C3.16D
i
+

=
ct! tan
5 $ b
0
cd 1 A cA
aU 2 Rd
C3.1"D
AsA ? %ovr3ina jedne !rane s%one
? re$nost s%ona CS*ika 3.16D
$ ? krak unutra3njih si*a CObi&no se u$ia %rib*i<ni i$ra$: $ (." dD
s ? ra$ak s%ona
5NAd ? ra&unska !ranica %o%u3tanja arature od koje su s%one i$raGene
? kut na!iba t*a&nih dija!ona*a: 1 . 2 ct! ) . ( C
o o
43 24 D2 uobi&ajeno:
o
)1 = C0idjeti S*iku 3.1"D

s s

Sli/a +,*< ? :utovi kod %rora&una %o%re&nih si*a
4 . (
1
= ? korekcijski 5aktor
1
cA
= 8 $a ne%redna%ete konstrukcije
#ajve-a %rora&unska %*o3tina %resjeka %o%re&ne arature AsA2aU $a cot mW1 dana je i$ra$o:

cd 1 cA
A
NAd aU 2 sA
5
2
1
s b
5 A

C3.4(D
+,*9,: Ele.en%i & /'&'. p'&.i4n'. ar.a%r'.
Osi s%onaa2 %o%re&na si*a se u konstrukcijaa o<e %reu$iati i koso araturo CS*ika 3.2(D. :osa aratura
obi&no ide u kobinaciji sa s%onaa2 jer s%one osi %reu$ianja %o%re&ne si*e s*u<e i $a %ridr<anje u$du<nih 3i%ki. :osa
aratura %rinci%ije*no bo*je %rihva-a %o%re&ne si*e2 %otrebno je anje arature ne!o $a s%one i nea o!rani&enje $a
dien$ije %ro5i*a. E%ak2 kosu arature je te<e %ostaviti2 %a se !enera*no i$bje!ava osi $a e*eente jako na%re$ane
%o%re&ni si*aa.

Sli/a +,() ? :osa aratura u ab !redi
9a e*eente s koso %osi&no araturo2 ot%ornost na dje*ovanje %o%re&ne si*e 0Rd je anja vrijednost od:
( ) + = sin ct! ct! 5 $
s
A
0
d 2 NA
sA
s 2 Rd
C3.41D
i
( )
+
+
=
2
cd 1 A cA aU 2 Rd
ct! 1
ct! ct!
5 $ b 0 C3.42D
#ajve-a %rora&unska %*o3tina %resjeka %o%re&ne arature AsA2aU $a cot mW1 dana je i$ra$o:

sin
5
2
1
s b
5 A
cd 1 cA
A
d 2 NA aU 2 sA
C3.43D
? kut na!iba kosih 3i%ki2 uobi&ajeno:
o
)1 = C0idjeti S*iku 3.1"D

+,*9,= D'!a%na -la4na &ila 6'ri3'n%aln'1 -la4n'1 ar.a%ri
#akon ras%ucavanja nosa&a2 si*a u donje %ojasu bit -e:
( ) + = ct! ct! 0
2
1
$
;
7
+d
+d
s
C3.4)D
te je $a dru!i &*an %otrebno %ove-ati u$du<nu araturu u %o*ju. Pove-anje se o<e i$vr3iti 5oru*o:

( )
Nd
+d
add 2 s
5
ct! ct! 0
2
1
A

= C3.41D
+,*9,9 Bini.alna 7/'n&%r/%i-na8 ar.a%ra
>ku%na %o%re&na aratura Cs%oneD ne sije biti anja od inia*ne:

b s
A
A in
in 2 sA

= C3.44D
Ta;li0a +,: ? ;inia*ni %ostoci ariranja
Kla&a ;e%'na ,12B11 ,14B2( ,2(B21 ,21B3( ,3(B37 ,31B)1 ,)(B1( ,)1B11 ,1(B4(
.in (.(((7 (.((11 (.((13
Ta;li0a +,= ? ;aksia*ni ra$aci s%ona
'roj Ra&unska %o%re&na si*a 0sd
;aksia*ni ra$ak s%ona u sjeru !*avne
v*a&ne arature saU
;aksia*ni ra$ak vertika*nih krakova s%ona u
%o%re&no sjeru s%2aU
1 0+d (.2 0Rd2 (.6 dR 3( c 1.( dR 6( c
2 (.2 0Rd2 0+d (.47 0Rd2 (.4 dR 3( c (.4 dR 3( c
3 0+d Q (.47 0Rd2 (.3 dR 2( c (.3 dR 2( c
!dje je:
d ? stati&ka visina %resjeka
b
d
d
h
1
s
%2aU
s
aU
s
aU
s
aU
s
aU
s
aU
s
%2aU
s
%2aU

Sli/a +,(* ? Ra$aci s%ona
Ra$ak s%ona takoGer ne bi trebao biti ve-i od 3irine e*eenta koji se arira CbAD.

Numeriki primjer
Potrebno je dien$ionirati A' !redu2 *W6.( 2 dien$ija 3(6( c2 uda*jenost te<i3ta aratura od ruba %resjeka d1 W7
c. Freda je i$raGena i$ betona k*ase , 3(B37 i arirana s ' 1(('.
Freda je o%tere-ena o%tere-enje %rea skici. Potrebno je odrediti %otrebnu %ovr3inu %o%re&ne arature Cs%onaD.
F2 T
!2 K
1.( 7.(
6.(
3(
7
3
6
(
7
s1
A

beton:
, 3(B37
5ck W 3(.( ;Pa
;Pa ( . 2( 1 . 1 ( . 3( 5 5
c ck cd
= = =
aratura:
' 1(('
5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =
O%tere-enje:
k# 1 . 11) ( . 47 1 . 1 ( . )( 31 . 1 T F +
n k# 3 . 27 ( . 11 1 . 1 ( . 6 31 . 1 K ! e
k# ( . 47 T R n k# ( . 11 K
k# ( . )( F R n k# ( . 6 !
K !
K !
= + = + =
= + = + =
= =
= =

F2 T
!2 K
1.( 7.(
6.(
3(
7
3
6
(
7
3.3
2)).)
217.1
42.4
126.1
23(.6
3(2.)
R W2)).) k# R W126.1 k#
0 Ck#D
+d
; Ck#D
+d
s1
A
a b
a b
c d


#osa& je %rvo %otrebno dien$ionirati na oent savijanja.
("1 . (
( . 2 73 3(
1(( )( . 3(2
5 d b
;
2
cd
2
+d
sd
=

= =
i$ tab*ica s1 W 1(.( ^R c2 W 2.1 ^R W (."3)
2
Nd
+d
1 s
c 2( . 1(
)6 . )3 73 "3) . (
3(2)(
5 d
;
A =

=
=

Odabrana aratura %rika$ana je na skici:
30
7
3
7
s1
516 (A =10.05 cm )
2
s
214 (A =3.08 cm )
2
s2
214 (A =3.08 cm )
2

((7) . (
73 3(
21 . 14
A
A
c 21 . 14 (6 . 3 2 1 . 1( A
c
s
*
2
s
=
= =
= + =

Po%re&na si*a koju %resjek o<e %reu$eti be$ %o%re&ne arature:

( ) [ ]
( ) [ ]
k# 6 . "3 # 3 . "36(2 0
73( 3(( ( . ( 11 . ( ( . 3( ((7) . ( 1(( 27 . 1 12 . ( 0
12 . ( 1 . 1 16 . ( 16 . ( ,
( . ( A #
11 . ( k
27 . 1 k ( . 2 27 . 1
73(
2((
( . 1
d
2((
( . 1 k
d b k 5 1(( k , 0
c 2 Rd
3 1
c 2 Rd
c Rdc
c +d c%
1
A c% 1
3 1
ck * Rdc c 2 Rd
= =
+ =
= = =
= =
=
= = + = + =
+ =

0Rd2c ora biti ve-a od:

[ ]
k# 1 . 4( # 7 . 4((64 0
73( 3(( 27) . ( 0
( . ( A #
27) . ( ( . 3( 27 . 1 (31 . ( 5 k (31 . (
11 . ( k
d b k 0
c 2 Rd
c 2 Rd
c sd c%
2 1 2 3 2 1
ck
2 3
in
1
A c% 1 in c 2 Rd
=

= =
= = =
=
+

Pa je i taj uvjet $adovo*jen
;aksia*na %o%re&na si*a koju se ne sije %rije-i Cdio %o%re&ne si*e koju o!u %reu$eti t*a&ne dija!ona*eD:

a 2 +d aU 2 +d aU 2 Rd
ck
cd A aU 2 Rd
0 0 k# 3 . 1114 # ( . 111432( ( . 2( 73( 3(( 126 . ( 1 . ( 0
126 . (
21(
3(
( . 1 4 . (
21(
5
( . 1 4 . (
5 d b 1 . ( 0
= > = = =
=
(
=
(
=
=

3.3
2)).)
217.1
42.4
23(.6
3(2.)
0 Ck#D
+d
; Ck#D
+d

{ }
{ }
((11 . (
c ( . 3( s ( . 3( R 6 . )3 73 4 . ( in
c ( . 3( R d 4 . ( in s
0 21 . ( 0 21 . ( 3 . 1114 ) . 2)) 0 0
k# ) . 2)) 0 0
in
aU
aU
aU 2 Rd +d aU 2 Rd aU 2 +d
a 2 +d aU 2 +d
=
= =
= =
= =
= =
;aksia*ni ra$ak s%ona:
3( ((11 . (
A 2
b
A
s
sA
A in
sA

Pro5i* Povr3ina CAsAD Cc
2
D ;aks. ra$ak CsD CcD
4 (.26 17.(
7 (.36 23.(
6 (.1( 3(.3
1( (.7" )7."
Odabrane s%one 6B2(2 ' 1(('

( )
Rd a 2 +d
s 2 Rd
NAd
sA
s 2 Rd Rd
2
NAd
s
Nk
NAd
0 0
k# 6 . 1)2 2 )6 . )3 73 " . (
2(
1( . (
0
ct! 5 $
s
A
0 0
c k# )6 . )3 ;Pa 6 . )3)
11 . 1
1((
5 ' 1(( ' R
5
5
>
= =
= =
= = =
=

:ontro*irao nosivost betona:

( )
( )
aU 2 +d aU 2 Rd
cd 1 A cA
aU 2 Rd
0 k# 4 . 62 11
( . 1 ( . 1
( . 2( 4( . ( 73( " . ( 3(( ( . 1
0
)1 ct! )1 tan
( . 2( 4( . ( 73 " . ( ( . 3( ( . 1
ct! tan
5 $ b
0
> =
+

=
=
+

=
+

=

Odabrane s%one $adovo*javaju na cije*o nosa&u osi kod *e<aja \a].
2)).)
217.1
42.4
0 W1)2.6 k#
Rd

( )
c 7 . 11
) . 2))
73 " . ( )6 . )3 1( . ( 2
0
$ 5 A
s
sd
d 2 NA sA
%ot
=

=

Odabrane s%one kod *e<aja \a]: 6B1(2 ' 1(('


Prika$ arature nosa&a:
1.( 7.(
6.(
3(
7
3
6
(
7
s1
A
O6B1( O6B2(

Dodatna u$du<na aratura Cu$ %ret%ostavku ariranja sao vi*icaa: W"(D:

( ) ( )
2
Nd
+d
add 2 s
c 61 . 2
)6 . )3
( . ( ( . 1 ) . 2))
2
1
5
ct! ct! 0
2
1
A =

=

=
Pa je %ri *e<aju %otrebno dodati 2d14 CAsAW).(2 c
2
D.

Pri *e<aju \a]o<eo takoGer odabrati kosu araturu. Pret%ostavio da -eo odabrati kose 3i%ke %od kuto )1.
2)).)
217.1
42.4
0 W1)2.6 k#
Rd
1((

( ) +
=
sin ct! ct! 5 $
0 s
A
d 2 NA
s 2 Rd
sA

> !ornje s*u&aju
s 2 Rd
0 s %redstav*ja dio si*e koja ot%ada na kose
3i%ke.
( )
( ) ( )
2
sA
c ( . )
( . 1 ( . 1 ( . 1 )6 . )3 73 " . (
( . 1(( 2 1 . 217 ) . 2))
A =
+
+
=
Odabrano 2d14 CAsAW).(2 c
2
D
Prika$ arature nosa&a sa s%onaa i kosi 3i%kaa:
s%one: O6B2(
2)).)
217.1
42.4
126.1
0 W1)2.6 k#
Rd
1((
Sisteska *inija
6(( c
Iinija te<i3ta dija!raa
%o%reLnih si*a
1O14
2O14
2O1)
1O14
2O1)
2O1)
2O14

+,*2 Di.en3i'niran1e pre&1e/a na B'.en% %'r3i1e
+,*2,* Op"eni%'
:od betonskih konstrukcija2 s ob$iro na $na&enje2 a %oto i da*jnje tretiranje2 ra$*ikujeo ravnote<nu C%riarnuD
tor$iju i ko%atibi*nu CsekundarnuD tor$iju.
:o%atibi*na tor$ija je ona koja nastaje kod ono*itnih s%ojeva e*eenata2 nije nu<no bitna $a ravnote<u2 %a se $a
!rani&no stanje nosivosti o<e $aneariti. #aie2 konstrukcija u !rani&no stanju do<iv*java ve*ike de5oracije i %ukotine
3to $nano sanjuje tor$ijsku krutost2 te ko%atibi*na tor$ija i3&e$ava. ;o<e se re-i da konstrukcija koja je is%ravno
dien$ionirana na oente savijanja2 %o%re&ne si*e i osta*e utjecaje je si!urna i na dje*ovanje ko%atibi*ne tor$ija.
#asu%rot toe %riarna tor$ija nastaje kao %os*jedica $adovo*javanja uvjeta ravnote<e. 9anearivanje %riarne
tor$ije do*a$i do s*oa konstrukcije2 te sto!a ona ne sije biti $anearena.
Dva karakteristi&na %rijera $a %riarnu i sekundarnu tor$iju %rika$ani su na S*ici 3.22.
Primarna torzija Sekundarna torzija

Sli/a +,(( ? Prijer %riarne Cravnote<neD i sekundarne Cko%atibi*neD tor$ije
+,*2,( P'&%pa/
Prora&un e*eenata na%re$anih tor$ijo %rovodi se u%orabo ode*a ob*ika %rostorne re3etke. Puni %resjeci
$ajenjuju se 3u%*ji %resjecia deb*jine t. #a!ib t*a&nih 3ta%ova s*obodno se odabire u !ranicaa navedeni %ri
%rora&unu na %o%re&ne si*e.

A8 srednja *inija
'8 vanjski rub %rora&unsko! %o%re&no! %resjeka
o%se!a u
,8 $a3titni s*oj
Sli/a +,(+ ? Presjek o%tere-en oento tor$ije
>vjet nosivosti na oent tor$ije:

Rd +d
/ / C3.47D
!dje je:
/+d ? ra&unski oent tor$ije
/Rd ? ra&unska nosivost na tor$iju


#osivost t*a&nih 3ta%ova biti -e $adovo*jena ako je:

+

=
t! ct!
t A 5 2
/ /
k cd cA
aU 2 Rd +d
C3.46D
!dje je:

(
=
21(
5
( . 1 4 . (
ck
? redukcijski 5aktor $a ras%ucani beton C5ck u ;PaD
tWABu ? deb*jina stjenke $ajenjuju-e! 3u%*je! %resjeka2 a*i ne anja od dvostruko! ra$aka od ruba do
sredi3ta u$du<ne arature. 9a 3u%*je %resjeke !ornja !ranica je stvarna deb*jina.
Ak ? %ovr3ina unutar srednje konture 3u%*je! %resjeka
u ? o%se! vanjske konture
A ? uku%na %ovr3ina %resjeka
/
+d (
/
Rd2aU
/
sd
ProraLun %o%reLne
arature
#edo%u3teno
%odruLje
/
Rd3
/
Rd2

Sli/a +,(: ? Podru&ja oenata tor$ije
Povr3ina %o%re&ne arature $a %rihva-anje oenta tor$ije odreGuje se i$ uvjeta:

s
ct!
5 A A 2 / /
NAd k sA 2 Rd +d

= C3.4"D
Povr3ina u$du<ne arature $a %rihva-anje oenta tor$ije odreGuje se i$ uvjeta:

k
N*d k s* 3 Rd Sd
u
t!
5 A A 2 / /

= C3.7(D
!dje je:
AsA ? %resjek s%one koja obuhva-a %resjek na ra$aku s
As* ? %ovr3ina svih u$du<nih 3i%ki
5NAd2 5N*d ? ra&unske !ranice %o%u3tanja %o%re&ne i u$du<ne arature

>$du<ne 3i%ke treba ras%odije*iti %o o%se!u. > svako kutu treba %ostaviti jednu 3i%ku2 a osta*e jedno*iko ras%odije*iti
%o o%se!u2 s ti da ra$ak i$eGu njih ne bude ve-i od 31.( c.
:ada su %o$nate arature AsA i As*2 te kut i nosivost /Rd22 oraju biti $adovo*jene i s*jede-e jednad<be:

d 2 N*
k
s*
NAd
A
sA
k 2 Rd
d 2 N*
k
s*
NAd
A
sA 2
5
u
A
5
s
A
A 2 /
5
u
A
5
s
A
t!
=
=
C3.71D
+,*2,+ Za1e!ni4/' !1el'-an1e B'.en%a %'r3i1e i P'pre4ne &ile
Pri istodobno dje*ovanju %o%re&ne si*e i oenta tor$ije va*ja $adovo*jiti uvjet:
1
0
0
/
/
aU 2 Rd
+d
aU 2 Rd
+d
+ C3.72D
Po%re&na aratura se %osebno odreGuje $a svako dje*ovanje te su%er%onira. Po%re&na aratura $a dje*ovanje
%o%re&nih si*a2 %ri istovreeno dje*ovanju oenta tor$ije2 i$ra&unava se u$ uvjet da cje*oku%nu si*u %ria aratura2 tj.
da je 0Rd2cW(.(.
Pri siu*tano dje*ovanju oenta savijanja i oenta tor$ije va*ja %osebno $a svako na%re$anje i$ra&unati u$du<nu
araturu2 sao 3to se one u v*a&noj $oni od savijanja $brajaju2 a u t*a&noj redovito nije %otrebno dodavati onu $bo!
na%re$anja tor$ijo2 jer je ona &esto anja od konstruktivne.
:ad istodobno dje*uju oent tor$ije i ve*iki oent savijanja Csandu&asti %resjeciD2 o<e biti kriti&no !*avno
na%re$anje u t*a&noj $oni od savijanja2 %a va*ja $adovo*jiti uvjet:

cd
2
+d
2
+d +d
2
5 61 . (
2 2
+ |
\
|
= C3.73D
!dje je:

t b $
;
+d
+d

= ? Ra&unsko nora*no t*a&no na%re$anje koje se uvr3tava s %red$nako O

t A 2
/
k
+d
+d

= ? Ra&unsko %osi&no na%re$anje u$rokovano tor$ijo
S%one $a %rihva-anje tor$ije oraju biti $atvorene i %rek*o%*jene %o kra-oj stranici. >vjeti $a inia*nu araturu i
aksia*ne ra$ake s%ona su isti kao i kod %rora&una na %o%re&ne si*e.

Numeriki primjer "
Esti %resjek kao kod %rora&una na %o%re&ne si*e2 o%tere-en oento tor$ije /+dW2(.( k#
30
7
3
8
0
7
s1
516 (A =10.05 cm )
2
s
214 (A =3.08 cm )
2
s2
214 (A =3.08 cm )
2
6
8
7
5
22 4 4

beton:
, 3(B37
5ck W 3(.( ;Pa
;Pa ( . 2( 1 . 1 ( . 3( 5 5
c ck cd
= = =

aratura:
' 1(('
5Nk W 1((.( ;Pa
;Pa 6 . )3) 11 . 1 ( . 1(( 5 5
s Nk Nd
= = =


#osivost t*a&nih 3ta%ova:

( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( )
k# ( . 112 k#c 1 . 111"4 /
)1 t! )1 ct!
"1 . 1( 131" ( . 2 ( . 1 126 . ( 2
t! ct!
t A 5 2
/
)1
c 131" "1 . 1( 6( "1 . 1( 3( t h t b A
c "1 . 1(
22(
2)((
u
A
t
c 22( 6( 3( 2 h b 2 u
c 2)(( 6( 3( h b A
( . 1
126 . (
21(
3(
( . 1 4 . (
21(
5
( . 1 4 . (
v t! ct!
t A 5 2
/
aU 2 Rd
k cd cA
aU 2 Rd
2
k
2
cA
ck
k cd cA
aU 2 Rd
= =
=
+

=
+

=
=
= = =
= = =
= + = + =
= = =
=
=
(
=
(
=
+

=
o o
o

Odabrane s%one 1( CAsAW(.7" c
2
D:
c 7) . 21
2(((
1 67 . 2( 131" 7" . ( 2
/
ct! 5 A A 2
s
s
ct!
5 A A 2 / /
+d
d 2 NA k sA
%ot
A
d 2 NA k sA 2 Rd +d
=

=

=

O!a;rana p'pre4na ar.a%raE *)F(),
>$du<na aratura:
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2
d 2 N* k
k +d
s*
k
k
d 2 N* k s* 2 Rd +d
c (6 . 3
1 )6 . )3 131" 2
34 . 174 2(((
t! 5 A 2
u /
A
c 34 . 174 "1 . 1( 6( "1 . 1( 3( 2 t h t b 2 u
u
t!
5 A A 2 / /
=

=
= + = + =
=

O!a;rana 3!Cna ar.a%raE A *) 7A&lO9,(A 0.
(
8,

#ueri&ki %rijer 2
Pret%ostavio da na !redu $adanu kod nueri&ko! %rijera $a %o%re&ne si*e2 dje*uje i oent tor$ije. Odaberio
W)1.

k# 3 . 1114 # ( . 111432( ( . 2( 73( 3(( 126 . ( 1 . ( 0
126 . (
21(
3(
( . 1 4 . (
21(
5
( . 1 4 . (
5 d b 1 . ( 0
aU 2 Rd
ck
cd A aU 2 Rd
= = =
=
(
=
(
=
=

>ku%nu %o%re&nu si*u2 u ovo s*u&aju %otrebno je %reu$eti araturo. Odabrani %ro5i* s%ona: 1(. Presjek u$ *e<aj a:

c )7 . 16 ( . 1
) . 2))
73 " . ( )6 . )3 7" . ( 2
ct!
0
$ 5 A
s
ct!
s
$ 5 A
0
a 2 +d
d 2 NA sA
A
d 2 NA sA
s 2 Rd
=

=

=

Odabrane s%one u$ *e<aj a: 1(B16. :ontro*irao $adani uvjet:

cd 1 cA
A
NAd aU 2 sA
5
2
1
s b
5 A

126 . ( 1"1 . (
( . 2 126 . ( ( . 1
2
1
16 3(
)6 . )3 2 7" . (

#a osta*i %resjecia du< nosa&a odabrane s%one: 1(B21
k# 1 . 16( ( . 1
21
73 " . ( )6 . )3 7" . ( 2
ct!
s
$ 5 A
0
A
d 2 NA sA
Ad
=

=

=
Presjek Ce*eentD so dosad dien$ionira*i odvojeno na oent savijanja2 %o%re&nu si*u i tor$iju. > s*u&aju da sva tri
dje*ovanja su istovreena araturu je %otrebno suirati.
>$du<na aratura:
214
M
sd
"+"
T
sd
214
516
210
210
210
210
"="
210
210
210
616
Ukupno

> !ornjoj $oni i sredini %resjeka aratura od savijanja je konstruktivna2 a aratura od tor$ije je ra&unska. >svaja se
aratura od tor$ije.
> donjoj $oni obje arature Ci od savijanja i od tor$ije su ra&unske. Potrebno ih je $brojiti.
114 CAsW1(.(1 c
2
DR 21( CAsW1.17 c
2
D
414 CAsW12.(4 c
2
D Q 114O21(


Po%re&na aratura:
1.( 7.(
O1(B16 O1(B21
+d
0
6.(
O1(B2(
+d
/
_O_
>ku%no
_W_
1.( 7.(
O1(B".1 O1(B11.1

S%one na %rvih 1 !rede:
c 1 . "
2( 16
2( 16
s s
s s
s
/ 0
/ 0
=
+
=
=
+

S%one na osta*o dije*u !rede:
c 1 . 11
2( 21
2( 21
s s
s s
s
/ 0
/ 0
At
=
+
=
=
+

:ontro*a $ajedni&ko! dje*ovanja %o%re&ne si*e i oenta tor$ije

1 3)3 . (
3 . 1114
) . 2))
( . 112
( . 2(
k# 3 . 1114 0 R k# ) . 2)) 0
k# ( . 112 / R k# ( . 2( /
1
0
0
/
/
aU 2 Rd Sd
aU 2 Rd Sd
aU 2 Rd
+d
aU 2 Rd
+d
= |
\
|
+ |
\
|
= =
= =
+

Sprache

Willkommen bei Scribd!

Skripta OBK 2013-10-28

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Datum des Uploads

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Beschreibung:

Copyright:

Verfügbare Formate

Skripta OBK 2013-10-28

Hochgeladen von

Beschreibung:

Copyright:

Verfügbare Formate

Verwandte Titel

SVEUILITE U SPLITU

FAKULTET GRAEVINARSTVA, ARHITEKTURE I GEODEZIJE

= 8 uku%na v*a&na aratura C3.27D

= 8 t*a&na aratura C3.26D

= odabrano 42( CAsW16.61 c

= odabrano 42( CAsW16.61 c

= 8 uku%na v*a&na aratura C3.36D

= 8 t*a&na aratura C3.3"D

= 8 uku%na v*a&na aratura C3.)(D

= 8 uku%na v*a&na aratura C3.))D

= 8 t*a&na aratura C3.)1D

= 8 uku%na v*a&na aratura C3.)4D

Dokumente ähnlich wie Skripta OBK 2013-10-28

Mehr von Topaca Paec

Verwandte Titel

Bewerten

Teilen