Associate Editor : Sia G. S. Pau (09421153717) Translator : Pa Kap Thawn Mung (09400308229) Layout Designer : Tg. Gin Kim Mang (09400541590) Circulation : (1) Sm. Cing Deih Nem (09400541720) Managers (Leilum Palai) (2) Sm. Man Huai Kim (09256513038) (Lawibual Palai) (3) Kam Suan Thawn (09400309462) (Myoma Palai) (4) Pa Thang Pian Lian (0933395577) (Sakollam Palai) Contact address : Zoland Computer Services Lawibual 14(B), Zato Lamka Kam Hau Road, Tedim E-mail : thetedimpost@gmail.com Facebook : www.facebook.com/thetedimpost Z.Y.A-TEDIM MAKAIPITE President : Pa Tuang Gin Mang (09256495801) Vice President : Pa Suang Za Nang (09400311787) Secretary : Rev. Thang Van Lian (09400308172) Assist. Secretary : Tg. Khan Za Suan (09450031215) Treasurer : Pa Gin Sian Khai (09400312288) Accountant : Pa Thang Pian Lian (0933395577) Auditors : Pa Suan Lian Kim (09420114858) : Sm. Hau Suan Huai (09400310905) Advisors : (1) Rev. Dr. Thuam Khan Thang (2) Rev. Vungh Suan Mung (3) Rev. Nang Lyan Kap Editorial.... TEDIM POST T E D I M T H U K I Z A K N A L A I A Weekly News of Zomi Youth Association - Tedim T h e Vol.1, No. 9, September 6, 2014 Estd. 2014 Motto: Ki pumkhatin mainawt khawm ni LAI NASEPNA LAMAH ZOMITE BANGCIANG TUNG Civil Society Organization (CSO) Hall, Zogam Villa, Sakollam, Tedim khuapi ah Agust 31, 2014 ni- in ZYA-Tedim makaihna tawh Sia G.S Pau thusungpi-in pangin lailam nasepna tawh kisai Zomite bangciang tung ta a koi lam manawh ihi hiam, cih thulu tawh thusun khopna kizang hi. Thusunna leh muhnate ato- min anuai abang ahi hi. Thusunte atomin: 1. Lai gina kei leh minam zong gina zo ngei lo. 2. Lai kin lo minam, biakna leh kipawlna mangthang ding. 3. Degree nei tektek lai simsimte lawhcing zaw. 4. Pastor tektek laisim Pastor-te thugen kicimtaak theilo pen. 5. Na mailam ding pen na laisimna tungah tampi kinga hi. Mipite Holimna Pan: 1. Zomite laisim minam ih kici ngam diam? i) Laisim minam ih kingam nai kei deuh ding hi. Ahang in taangpi zat theih ding laibusaal anei zo khua le veng muh ding om nai lo mai hi. ii) Biakna Pawlpite zong laibusaal anei a om sam hangin mipi zat theih zuahzuah dingin kihong zo lo, mipi kihuup zo lo suak tadih lai hi. iii) Laisim minam ih kicih ngam lian nailoh hangin lai akin mawh lo minam hi hang, kici thei hi. 2. Zomite laigelh minam ih kici ngam diam? i) Laigelh minam hi hang, kici thei ding hi. Beh laibute, Biakna laibute leh atuamtuam laibu Zolai tawh kigelhte en leng miphazah tawh tehna-in lai kigelh gawp hi, cih theih hi. Laigelh mite thalawp nading leh Zomi laigelhte nuntak nadingin mipi lam pan laibu lei ding leh thapiak kisam mahmah lai hi. 3.Bang hangin Zomite laisim zo lo ih hi tam? Lai uk lo, lai thupitna thei lo, thadah. Lai sim ding pen nasep aneilo mite hih ding bek sa. 4. Bang hangin lai uk lo, lai thupitna thei lo, thadah ihi tam? Nu le paten tate pantah lo, biakna makaiten mipite hanthawn zo lo, hausa upaten khua le tuite laisim dingin makaih kha lo, mipi nuntak haksa lua, kumpi ki-ukna in ahi ci ding ciang mah a hong koih. 5. Bang cih ding? i) Biakna makaite, nu le pate, hausa upate mahmah in laisim thupitna thei-in laisim hong zongsang photphot le uh mipi hong lawh lel ding uh hi. Kumpi in zong laibusaal leh media nasepna pen tha pia mahmah ta hi. ii) Zawn man hi lo a, theih loh man ahih manin laisim kipanin zongsang photphot leng laisim minamte ih suak ding hi. 6. Bang hangin taangpi laibusaal pen khuakim leh vengkim ah nei zo lo ih hi tam? i) Kin belin nei kha lo, inn sap zo lo, laibusaal ngak ding cial zo lo, bizu/laibu lei zo lo Hih pen paulap leh ngaihsut khialhna khat hi, ci-in kimu hi. Bang hang hiam cih leh Inn sap sese loin mi inn khat peuh inn ah bizu khat tawh piang thei a, a innteekte pen laibusaal ngak hi pah thei lel hi. Khuakim vengkim ah tua bang a zat theih ding mi muanhuai khat le nih beek om sam ding hi. TEDIM POST MEDIA-TE HAKHA KHUAPI AH Tedim September 6 TEDIM POST MEDIA min tawh Union Election Commission-te sapna om bangin Tedim khuapi pan Hakha khuapi ah Tg. Gin Kim Mang (Layout Designer) leh Tg. Zam Ngaih Lian (TP Reporter) -te pen Septem- ber 5-6, 2014 sung teng va kihel thei uh hi, cih thu kiza hi. Hih kimuh khopna pen 2015 Kiteelpi ciangin Free and fair election kici asuakta leh asiangtho kiteelna a om theih nadingin mipite pil sinsak nading thu kikup- nawina hi pen hi, ci hi. (TP Reporter) CNF-TE ZUAU GENNA KITEL SIANG TA Tedim - September 6 Tedim gamah CNF in leitang tampi ngen hi, cih thuthang pen maan lo hi, ci-in CNF Pupite in gen uh a, Tedim Liaison Office te in zong atakpi sa uh hi. CNF pu- pite in Tedim a azum ngakte uh vai thupite theisak ngei lo ahih lam kitel a, ngaihsun thei leng akhasiat huai mahmah suak hi. Tu-in 2013 kum May kha sungin Sui Khar in CNF min tawh CM Pu Hung Ngai tungah an- getna uh lai copy kingah a, Lennupa (Buannel) eka 250 leh Kawl kamin Lay Tha Taung ci-in Fort White Thang- mual teng eka 800 ngen uh ahi hi. (TP Reporter)
Vol.1, No. 9, September 6, 2014 Published by Pa Tuang Gin Mang (Gi Gin), President, ZYA-Tedim, Lawibual - 32, Kam Hau Road, Tedim. Ph : 50562 LUNGDAMNA Tutung Tedim Post laihawmna sumbei khempeuh Pa Thang Khan Lam (Lamtawng Workshop) Lawibual te innkuan in hong sik uh hi. Copies - 2000 Nung Nipi Tedim Post Word Game a dawnna pen anuai abang hi. (1) MYERH = RHYME (Kihual) (2) CAZIDO = ZODAIC ( Kumkhua hun) (3) LANUNA = ANNUAL ( Kumtawp, kumsim) (4) TONBUY = BOUNTY (Cit piak) Dear Editor, ...sms... ...sms... Zomite kumpi in hong pibawl sa mahmah ing. 2015 kiteelpi ding tawh kisai Kawlgambup khuapi 3 kiteelna ah Tedim khuapi hong teel uh hi a, NGO- te bang Tedim pai ding kituh uh hi. State le Region zui-in census result hong suak khin a, minam min zui-in 914-Zomi gelh phazah kitel hun ding ngak lah mahmah hang... (John 09400308229) CNA-TE THAU TAWH FARTLANG AH LUT Tedim - September 3 September 3, 2014 ni-in CNA-te mi 6 thau tawh Fartlang khualui leh khua thakte ah lut uh a, anek ding uh ngenin lamhilh ding mi zong sam uh hi, cih thu kiza hi. Nidang a mawh nei lo mipite athah amat uh hun lai dip kuat patauhnate veng nai lo ahih manin mipite kipatau mahmah hi ci hi. Hih thu Tedim khuapi a om galkapte leh palikte tungah kiko khin a, thau tawh ahi ci vak thap uh pen upadi zui-in tungsiah ah akul bang- bang mipite in athu kipuak to ding hi, cih thu kiza hi. (TP Reporter) 2014 CENSUS TOMKIM KITANGKO TA Nay Pyi Taw August 31 Immigration and Population Minister U Khin Yi in August 30, 2014 ni-in Myanmar Census 2014 tomkim tangko khia a, ni 12 vivel mikisimna a om khit ciangin gambup mihing omzah 51,419,420 pha a, Ra- khine, Kachin leh Kayin State sungah akisim kha lo 1,206,353 om dingin ki-um hi, ci hi. Pasal sangin nu- mei 2659000-in tamzaw hi, cih kimu khia hi. Khuapi ateeng mi pen 29.6% pha a, adang teng pen khuata a teeng vive ahi hi. 2009 miphazah tawh tehkak leng Tedim gam mi phazah pen 0.16% bek khang, Tonzang (9.9%) leh Cikha (7.35%) khang hi. Rih pen 18.6% tawh % a tam khang pen hi a, a mimalin 1,232 khangin 6,622 pha hi. Paletwa pen 17.37% khang a, a mimalin 16,836 khang hi. Paletwa akhang teng bekbek pen Cikha gam bup mipi sang tam zaw mawk uh hi. Gamdang tam pai lo leh Rakhine gam pan Rohingja/Rakhine te hong tam lut zong hi thei ding hi. Mindat (6.27%) leh Kanpalet (10.4%) zong a tam khang pawl hi. Chin State mi bup- pi gawm 478,690 pha gambuppi ii 0.9 % pha hi. Hakha (-0.96%), Thangtlang (-1.59%) kiam hi. Falam (-7.14%) leh Rezua (-10.64%) tam kiam pen hi. Tedim,Tonzang, Cikha vekpi pen 119,789 hi a, Chin state buppi ii 25% ahi hi. Chin State mi phazah zong khuapi zui-in anuai abangin kimu thei hi. Myanmar gambup innkuan khat a mi teng zah average family size pen 4.4 hi a, tua sung ah Chin state leh Kachin state pen 5.1 tawh a family size a gol pen hi. Tua sungah Tedim, Tonzang pen 5.9 ki hi a, Cikha pen 7.19 hi-in Chin State bek hi lo, gambup a family size a gol pen hi pah hi. State leh Region zui-in anuai abang hi: 1) Kachin 1689654 2) Kayah 286738 3) Kayin 1572657 4) Chin 478690 5) Sagaing 5320299 6) Tanintharyi 1406434 7) Bago 4863455 8) Magway 3912711 9) Mandalay 6145588 10) Mon 2050282 11) Rakhine 3188963 12) Yangon 7355075 13) Shan 5815384 14) Ayeyawady 6175123 15)Naypyitaw 1158367 Total 51419420 (Src: MAL, Aug. 31/2014 Census Provisional Result/Zominam) GULLU MUAL TO NUAM COMPANY-TEN TAWH ZAWH SAWM NAWN LO
Hakha - September 5 Gullu mual to ding a kithawi North Mining In- vestment Company-te in Gullu mual pan a ngah ding uh vante pen international vanman tawh kituak lo ahih manin ka to zo nawn kei ding uh hi, ci-in tu ni mahmahin Chin State Chief Minister Pu Hung Ngai tungah phone tawh gen uh hi, cih thu Minister Pu Nang Mung tungtawnin kiza hi. (TP Reporter) TOTAL % OF TOTAL FAMILY SIZE
1. TEDIM 87,389 18.26% 5.91
2. TONZANG 21,261 4.44% 5.91
3. CIKHA 11,139 2.33% 7.19
4. FALAM 41,395 8.65% 4.7
5. RIH 6,622 1.38% 5.41
6. HAKHA 48,266 10.08% 4.68
7. THANGTLANG 50,363 10.52% 5.09
8. MINDAT 42,540 8.89% 4.86
9. MATUPI 39,355 8.22% 5.01
10. REZUA 12,202 2.55% 4.78
11. KANPALET 21,259 4.44% 5.18
12. PALETWA 64,806 13.54% 4.82
13. SAMI 32,093 6.70% 4.97 ZYA - LUNMUAL NASEPNA
ZYA-Lunmual pen April kha sung a kiphut hi a, Tedim - ZYA tawh kizom nung, ci-in thu hong zasak uh hi. Khuasung hoih nadingin lamzik ding leh cimawh dongtuakte panpih ding cih bang nasepte ka hanciam laitak uh hi, ci-in Tedim Post ah hong gen uh hi. TU NIPI KAL TEDIM POST WORD GAME Anuai a laimalte Mikang kam suaksak in. Mal 30 dong aphi theite tungah Ks. 10000/- ta hong kipia ding hi. Dawnnate anuai a ph. no. ah na min tawh hong puak zel in. Ph: 09400464770. 1. SOLENS 2. DRAIZL 3. TAYES 4. WARBN 5. LEPSL