Textos latinos III

OVIDIO
APOLO Y DAFNE

Dafne y Apolo

Dafne y Apolo (Ruiz de Elvira, Mitologa clsica)

Sigue la metamorfosis de Dafne, hija del ro Peneo de Tesalia; habindose Apolo burlado de
Cupido por llevar arco y flechas siendo tan nio, Cupido se venga de l disparndole una flecha que le
hace enamorarse de Dafne, mientras a sta le dispara otra que la hace odiar el amor, en general, y
especialmente el de Apolo; ste la persigue, y cuando le va a dar alcance, Dafne se transforma en
laurel, por obra de su padre el Peneo; Apolo se consuela haciendo que el laurel sea su rbol, y que sean
de laurel las coronas de los vencedores en los juegos Pticos: Ovidio Met. I 452-565, Higino fab. 203;
Pausanias X 7, 8 habla slo del amor de Apolo a la hija del Ladn, que debe ser Dafne a juzgar por la
mencin de los juegos Pticos y por lo que el propio Pausanias (en VIII 20, 1-4; tambin en Partenio
15) cuenta de un Leucipo, hijo de Enmao, que, enamorado de Dafne (no dice Pausanias que fuera hija
del Ladn, pero lo cuenta en relacin con el Ladn), se disfraza de muchacha para que la dejen convivir
con Dafne; pero Apolo, celoso, inspira a sta, y a todas sus compaeras menos Leucipo, el deseo de
baarse (en el Ladn segn Pausanias; en una fuente en Partenio), para lo que se desnudan y desnudan
a viva fuerza a Leucipo que se resista; y al ver el engao, lo traspasan con sus lanzas y espadas; en
Partenio (donde Dafne es laconia, hija de Amiclas) Apolo, a continuacin, persigue a Dafne, que huye
y, a peticin suya a Zeus, es transformada en laurel.

Dafne y Apolo (Ovidio, Metamorfosis)

Texto de Ovidio
Apolo ofende a Cupido

Interpretatio
Daphne, Penei fluvii filia, fuit
primus

amor4

Apollinis.

Eius

Primus amor Phoebi Daphne Peneia, quem non

amoris non caeca fortuna, sed
fors ignara dedit, sed saeva Cupidinis ira,

atrox Cupidinis indignatio causa

fuit. Apollo elatus superbia, quod

Delius hunc nuper, victa serpente1 superbus,

Pithonem, immanem serpentem,
viderat adducto flectentem cornua nervo

superaverat, hunc nuper viderat

curvantem arcum chorda adducta,

'quid' que 'tibi, lascive puer, cum fortibus armis?'

et dixerat: "Quid tibi, lascive puer,
dixerat: 'ista decent umeros gestamina nostros2,

cum duris armis? Ista gestamina

conveniunt

1
2

umeris

meis,

qui

Ntese el uso del participio Cmo hay que traducirlo? Victa serpente completa a superbus.
Nostros en lugar de meos. En muchas ocasiones en este texto encontraremos los plurales llamados poticos.
2

Textos latinos III

qui dare certa ferae, dare vulnera possumus hosti,

possim et feras et hostes perite

vulnerare;

ego

nuper

infinitis

qui modo pestifero tot iugera ventre prementem

spiculis
stravimus innumeris tumidum Pythona sagittis.

Pythonem

interfeci

inflatum veneno, qui tot iugera

ventre venenato tegebat. Tibi satis

Tu face nescio quos esto contentus amores

inritare tua, nec laudes adsere nostras!'

sit tua face nescio quos amores

excitare, leves et molles et viris
negligendos. Noli meam gloriam
tibi arrogare"

Nescio quos: forma ya una sla palabra, en lugar de un indefinido. Tiene un valor despectivo: no s qu amores. Por otra
parte, en el contexto del poema puede interpretarse literalmente, pues Apolo es ignorante hasta este momento en materia de
amores.
4
Ntese la ambigedad. Primus amor puede entenderse (como en castellano) literalmente o en el sentido de prima puella
amata.
3

Dafne y Apolo

Las flechas de Cupido

Filius huic Veneris 'Figat tuus omnia, Phoebe,

Huic filius Veneris: "Apollo, licet arcus

tuus omnia animalia figat, inquit,

te meus arcus' ait; 'quantoque animalia cedunt

meum tu effugere non poteris. Et
cuncta deo, tanto minor est tua gloria nostra.'

quanto animalia omnia sunt deo

inferiora, tanto tuae laudes nostris

Dixit et eliso percussis aere pennis

inpiger umbrosa Parnasi constitit arce

inferiores sunt." Sic locutus erat, et

celer, aere percusso alis agitatis, in
umbroso

eque sagittifera prompsit duo tela pharetra

diversorum operum: fugat hoc, facit illud amorem;

Parnassi

vertice

pedem

posuit, et duas sagittas ex pharetra

sumpsit,

quarum

vis

et

effectus

contrarii erant. Haec expellit, illa

quod facit, auratum est et cuspide fulget acuta,

quod fugat, obtusum est et habet sub harundine plumbum.

amorem inducit. Quae inducit, aurata

est, et splendet mucrone acuminato.
Quae expellit, est sine cuspide, et sub

Hoc deus in nympha Peneide fixit, at illo

laesit Apollineas traiecta per ossa medullas;

canna plumbum habet. Hanc deus in

Nympham, Penei filiam immisit. At illa
per ossa transfixa Apollinis medullas

protinus alter amat, fugit altera5 nomen amantis

silvarum latebris captivarumque ferarum

vulneravit. Statim alter amat. Altera

nomen amantis odit, sese oblectans
antris

exuviis gaudens innuptaeque aemula Phoebes:

silvarum

pellibusque

captarum ferarum et imitans Dianam

virginem.

spoliis

Incomtam

comam

vitta

Ntese la correlacin Alter... altera. Cmo se traduce?

4

Textos latinos III

retinebat. Plurimi illam concupiverunt.

vitta coercebat positos sine lege capillos.

Illa petitores aspernata, impatiens et

Multi illam petiere, illa aversata petentes
expers mariti, loca remota et deserta
silvarum peragrat. Neque cogitat quid

inpatiens expersque viri nemora avia lustrat

sint nuptiae, quid Amor, quid coniugia.

6

nec, quid Hymen, quid Amor, quid sint connubia curat .

Saepe pater dixit: 'generum mihi, filia, debes,'

Parens dixit saepe, "Nata, mihi debes et

generum et nepotes." Illa, tanquam
flagitium, nuptiales faces exosa, pudice

saepe pater dixit: 'debes mihi, nata, nepotes';

illa velut crimen taedas exosa iugales

erubescit venusto ore. Et collum patris

suis bracchiis amplectens blanditer
dixit, "Mihi concede, pater suavissime,

pulchra verecundo suffunditur ora rubore

inque patris blandis haerens cervice lacertis

virginem perpetuo vivere. Concessit

Iuppiter istud antea Dianae." Annuit
ille.

'Da mihi perpetua, genitor carissime,' dixit

'virginitate8 frui9! dedit hoc pater ante Dianae.'

Verum

ista

tua

pulchritudo

prohibet esse id quod voves, et

formositas tuae voluntati obstat.

Ille quidem obsequitur, sed te decor iste quod optas

esse vetat, votoque tuo tua forma repugnat:

Topos de la poesa amorosa, en la que es habitual (como lo es, por lo dems, en toda la literatura antigua) el tema del
personaje que rechaza el amor.
7
Acusativo de relacin.
8
Ntese el uso del ablativo. Qu peculiaridad tiene?
9
La comparacin que hace Ovidio con Diana no es casual. Por una parte, Dafne actuar del mismo modo que Diana
entregndose a la caza; por otra, la escena en que le pide a su padre conservar su virginidad est imitada del himno a
rtemis de Calmaco, de modo que la referencia a Diana tiene carcter alusivo.
5

Dafne y Apolo

Apolo enamorado
Phoebus amat visaeque cupit conubia Daphnes,

Apollo,

postquam

eam

conspexit,

adamavit et optat concubitus Daphnes,

quodque cupit, sperat, suaque illum oracula fallunt,
et quod optat sperat. Sua ipsa oracula
utque leves stipulae demptis adolentur aristis,

eum

decipiunt.

Et

quemadmodum

ablatis aristis leves stipulae ardent,

ut facibus saepes ardent, quas forte viator

vel nimis admovit vel iam sub luce reliquit,

quemadmodum saepes flagrant taedis,

quas forte viator vel nimis prope posuit,
vel iam luce adveniente deseruit, sic deus

sic deus in flammas abiit, sic pectore toto

uritur et sterilem sperando nutrit amorem.

accensus est. Sic totis visceribus aestuat,

et sperando vanum amorem alit, cui
Daphne non responsura est. Videt

Spectat inornatos collo pendere capillos

et 'quid, si comantur?' ait. Videt igne micantes

comam incomptam super collo lapsam,

et dicit, "Quid, si ornaretur? multo
decentiores essent capilli.Videt oculos

sideribus similes oculos, videt oscula, quae non

est vidisse satis; laudat digitosque manusque

fulgentes, pares astris. Videt parva ora,

quae non est satis vidisse (basiare cupit).
Probat digitos et manus, et bracchia, et

bracchiaque et nudos media plus parte lacertos;

si qua latent, meliora putat.

lacertos exertos plus dimidia parte. Si

quaedam occultantur, formosiora credit.

Textos latinos III

Discurso de Apolo tratando de convencer a Dafne

Fugit ocior aura

Illa celerior levi vento dilabitur, neque

remoratur

cursum

Apollinis

audienda

ad

haec

verba

quibus

eam

illa levi neque ad haec revocantis verba resistit:

'Nympha, precor, Penei, mane! non insequor hostis;

revocabat: "Nympha, filia Penei, quaeso,

expecta. Non te persequor infensus.

nympha, mane! sic agna lupum, sic cerva leonem,

sic aquilam penna fugiunt trepidante columbae10,

Nympha, expecta. Sic agna fugit lupum,

sic cerva leonem, sic columbae alis
timidis aquilae sese surripiunt. Quaeque

hostes quaeque suos: amor est mihi causa sequendi!

suos hostes fugiunt. Amor est mihi causa

insequendi. Me infelicem! ne prona

10

Estas comparaciones remiten, por una parte, a la poesa buclica. El dios habla aqu como de un pastor se tratara. Una
enumeracin parecida, con el contraste final con la conducta del enamorado se encuentra concretamente en la gloga II de
Virgilio, que Ovidio ha recordado sin duda al relatar esta historia. Durante todo su discurso el dios habla como podra
hacerlo un pastor, lo que resulta sorprendente por la inversin de papeles que implica, si comparamos la situacin con la
gloga II, por ejemplo. Es la rstica ninfa quien huye, mientras que el dios se comporta como los pastores de la buclica.
Por otra parte, la comparacin recuerda otras similares corrientes en la poesa amorosa, que podemos encontrar, por
ejemplo, en Horacio, en que el juego amoroso se equipara a la caza o a la doma de un animal.
7

Dafne y Apolo

Me miserum! ne prona cadas indignave laedi

labaris, neve spinae pedes immeritos

vulnerari lacerent, et causa maeroris tibi

crura notent sentes et sim tibi causa doloris!

sim. Loca, qua festinas, scabra sunt.
Aspera, qua properas, loca sunt: moderatius, oro,

Lentius curre, quaeso, et contine fugam.

Ipse lentius persequar. Require tamen,

curre fugamque inhibe, moderatius insequar ipse.

Cui placeas, inquire tamen: non incola montis,

cui grata sis. "Ego neque montanus,

neque pastor sum. Non hic incultus
pecus

gregesque

custodio.

Nescis,

11

non ego sum pastor , non hic armenta gregesque

horridus observo. Nescis, temeraria, nescis,

imprudens, quem vites, ideoque vitas.

Terra Delphica, et Claros, et Tenedos, et
regia Pataraea mihi paret. Iuppiter pater

quem fugias, ideoque fugis: mihi Delphica tellus

et Claros et Tenedos Patareaque regia servit;

est.

Ego

sum

vates

qui

video

quodcumque fuit, est, et erit. Omnia

apparent per me. Per me versus fidium

Iuppiter est genitor; per me, quod eritque fuitque

estque, patet; per me concordant carmina nervis.

chordis

consonant,

nam

ego

sum

musices et harmoniae inventor et musica

excello instrumentali et vocali. Ego sum

Certa quidem nostra est, nostra tamen una sagitta

certior, in vacuo quae vulnera pectore fecit!

sagittarius

peritus.

Meae

sagittae

inevitabiles sunt. Attamen peritior est

ille, qui laesit cor meum, adhuc liberum

Inventum medicina meum est, opiferque per orbem

affectu amoris. A me medicina reperta

est, et Opifer (qui auxilium fert) vocor

dicor, et herbarum subiecta potentia nobis.

per orbem terrarum. Vires plantarum
11

Ntese el humorismo de Ovidio, porque todo este pasaje corresponde precisamente al elogio que el pastor hace de s
mismo en la poesa buclica. Cf. una vez ms la gloga II de Virgilio. En sus quejas amorosas los pastores de la poesa
buclica elogian sus virtudes y propiedades ante el /la amado/a.
8

Textos latinos III

Ei mihi, quod nullis amor est sanabilis herbis

mihi sunt addictae. Ei mihi, doleo quod

nullam invenio medicinam quae amorem

nec prosunt domino, quae prosunt omnibus, artes!'

levet. Neque scientia, quae omnes iuvat,
iuvat magistrum qui eam exercet."

Persecucin y metamorfosis
Plura locuturum timido Peneia cursu

Plura dicturum Daphne pavida celeri

pede fugere pergit, et cum ipso

fugit cumque ipso verba imperfecta reliquit,

sermonem nondum absolutum destituit.
tum quoque visa decens; nudabant corpora venti,

Tum etiam pulchra visa est. Aura

corporis membra detegebat, et venti

obviaque adversas vibrabant flamina vestes,

et levis impulsos retro dabat aura capillos,

oppositi reluctantes agitabant amictus;

lenia

flamina

in

umeros

comam

incomptam reiiciebant. Fuga pulchrior

auctaque forma fuga est. Sed enim non sustinet ultra

perdere blanditias iuvenis deus, utque monebat

fuit. At iuvenis Deus non patitur

amplius suas blanditias proicere. Et,
quod ipse deus amoris eum instigabat,

ipse Amor, admisso sequitur vestigia passu.

Ut canis in vacuo leporem cum Gallicus arvo

celeri

cursu

vestigia

sequitur.

Quemadmodum canis Gallicus, cum in

campo aperto leporem vidit, et hic

vidit, et hic praedam pedibus petit, ille salutem;

alter inhaesuro similis iam iamque tenere

quaerit rapinam velociter currens, ille

incolumitatem. Alter correpturo similis,
iam iamque credit apprehendere, et

sperat et extento stringit vestigia rostro,

porrecto ore instat vestigiis. Alter

Dafne y Apolo

alter in ambiguo est, an sit conprensus, et ipsis

dubitat, an sit correptus. Et ipsis

morsibus avellitur, et rictus pertingentes

morsibus eripitur tangentiaque ora relinquit:

destituit. Sic Deus et puella, hic spe
sic deus et virgo est hic spe celer, illa timore.

velox, illa metu. Qui tamen persequitur,

Apollo, quem deus Amoris alis suis

Qui tamen insequitur pennis adiutus Amoris,

ocior est requiemque negat tergoque fugacis

adiuvat, celerior est, neque dat spatium

respirandi. Et tergo puellae fugientis
inhaeret, et flatu et spiritu suo comas

inminet et crinem sparsum cervicibus adflat.

viribus absumptis expalluit illa citaeque

per collum diffusas attingit.

Illa, viribus exhaustis palluit, et lassa
labore celeris cursus, Penei patris aquas

victa labore fugae spectans Peneidas undas

'Fer, pater,' inquit 'opem! si flumina numen habetis,

aspiciens, "Genitor, dixit, succurre, si

vos, fluvii, aliquam potestatem et vim
divinam habetis. Formam istam, quae

qua nimium placui, mutando perde figuram!'

Vix prece finita torpor gravis occupat artus,

causa est ut offendar, convertendo

destrue." Vix absoluta oratione, altus
stupor corcet membra. Tenera viscera

mollia cinguntur tenui praecordia libro,

in frondem crines, in ramos bracchia crescunt,

tenui et subtili cortice coarctantur.

Capilli in frondes, lacerti in ramos
augentur. Pedes paulo ante tam celeres

pes modo tam velox pigris radicibus haeret,

affixi

sunt

lentis

et

immovilibus

radicibus. Os et facies in cacumen lauri

ora cacumen habet: remanet nitor unus in illa.
conversa est. Tantum pulchridinem
Hanc quoque Phoebus amat positaque in stipite dextra

servat Daphne mutata.

10

Textos latinos III

sentit adhuc trepidare novo sub cortice pectus

Apollo hanc arborem etiam amat, et

manu admota trunco, sentit pectus

conplexusque suis ramos ut membra lacertis

adhuc motu cordis palpitare sub recenti
oscula dat ligno; refugit tamen oscula lignum.

cortice.

Et

amplexus

ramos

suis

bracchiis, tanquam artus, deosculatur

lignum. Lignum tamen oscula refugit.

Desenlace
Cui deus 'at, quoniam coniunx mea non potes esse,

Quam Deus sic alloquitur, "Si non

potes esse uxor mea, at eris arbor mea.

arbor eris certe' dixit 'mea! semper habebunt

A te capilli, citharae, pharetrae nostrae
te coma, te citharae, te nostrae, laure, pharetrae;

semper,

laure,

cingentur.

Tu

imperatores Latinos comitaberis, nam

tu ducibus Latiis aderis, cum laeta Triumphum

vox canet et visent longas Capitolia pompas;

illi te gerent triumphantes, cum milites

alacri voce triumphum proclamabunt,
et

postibus Augustis eadem fidissima custos

ante fores stabis mediamque tuebere quercum,

Capitolium

productas

pompas

videbit ascendentes. Eadem ianitrix

certissima affigeris postibus Augustis
ante limina, et coronam e quercu

utque meum intonsis caput est iuvenale capillis,

tu quoque perpetuos semper gere frondis honores!'

mediam defendes. Et quemadmodum

meum caput iuvenile comam intactam
habet, tu etiam perpetuo virebis"

Finierat Paean: factis modo laurea ramis

adnuit utque caput visa est agitasse cacumen.

Apollo sermonem absolverat. Laurus

ramis modo creatis approbavit, et visa
est, tanquam caput, movisse verticem.
11

Dafne y Apolo

TEXTOS PARALELOS
Higino, Daphne:
Apollo Daphnen, Penei fluminis filiam, virginem cum persequeretur, illa a Terra
praesidium petiit, quae eam recepit in se et in arborem laurum commutavit. Apollo inde
ramum fregit et in caput imposuit.
Myth. Vat. II 23:
De lauro autem consecrata haec est fabula. Daphne, Penei fluminis filia, cum omnium
virginum Thessaliae speciosissima esset, Apollo, ea conspecta, forma eius exarsit,
cupiens illi vim inferre. Illa, advocato patre, ut virginitati opem ferret, Terrae
miseratione ante concubitum in laurum est conversa, et ab Apolline in tutelam recepta.
Dicitur autem Penei fluminis filia esse, quia laurus de fluvialibus aquis nascitur, quae et
in eiusdem Penei fluminis ripis abundat. Amica Apollinis ideo dicitur, quia illi, qui de
somniorum interpretatione scripserunt, promittunt, si laurus dormientibus ad caput
ponitur, vera eos visuros esse.

12

Textos latinos III

EJERCICIOS:
TEXTO:
Traduce el siguiente texto sin diccionario:
Daphne fuit primus amor Phoebi. Ira Cupidinis Phoebo amorem dedit. Phoebus superbus viderat
Cupidinem cum sagittis et dixerat: "Quid est tibi, puer, cum armis et sagittis? Sagittae sunt meae. Ego
possum dare vulnera hostibus. Tu debes contentus esse cum amoribus."
Filius Veneris respondit: "Tuus arcus omnia, Phoebe, figit, sed meus arcus te figet." In arcu Cupido duo
tela tenebat: alterum telum amorem fugat; alterum amorem facit. Hoc est acutum, illud est obtusum. Deus
Cupido obtusum telum in virginem figit, acutum in Phoebum. Dum Phoebus amat, Daphne nomen amoris
fugitat. Per silvas cum Diana et ceteris nymphis errare solum amat.
Saepe pater nymphae, deus fluminis, dixit: "Debes coniugem habere." Saepe dixit, "Debes filios habere."
Sed Daphne pulchra patrem orat ita: "Carissime pater, da mihi hoc donum: me esse virginem perpetuam."
Pater filiae hoc donum dedit.
Phoebus autem virginem amat et flammae amoris in deo crescunt. Deus virginem videt et laudat caput,
capillos, oculos; laudat digitos et manus et bracchia. Daphne autem non manet. Fugitat in silvas.
"Mane, nympha! Non sum hostis. Nympha, mane! Amor est mihi causa doloris. Nescis me esse Phoebum.
Iuppiter est mihi pater. Sum deus solis, musicae, medicinae, artium."
Daphne iterum fugitaverat. Phoebus virginem iterum petivit. Eam superare temptavit. Daphne aquas
fluminis patris vidit et dixit: "Da mihi auxilium, pater, si potentiam habes, muta formam meam."
Statim pater bracchia pulchra in ramos mutat. Daphne virgo formosa nunc est laurus, arbor pulchra.
Phoebus oscula arbori dat et dicit: "Si coniunx mea esse non potes, arbor eris certe mea; stabis prima in
capitibus regum ducumque Romae."

13

Dafne y Apolo

Traduce el siguiente texto. Analiza especialmente desde el punto de vista sintctico las palabras en
negrita. Compara el texto con las frases posteriores destinadas al repaso de la sintaxis:
Apollo victa serpente Pythone superbus erat. Forte puerum Cupidinem arcum curvantem aliquando
viderat. Ei in ludibrium dixit: Noli, puer, meam gloriam tibi arrogare. Strenuis viris fortia tela
desine. Risit amoris deus et respondit: Ut figat omnia arcus tuus, Apollo, meus te figet. Itaque quanto
animalia sunt te minora, tanto minores tuae laudes nostris erunt. Haec Cupido locutus est, et celeriter
percusso aere alis, evolavit. Tunc e pharetra duas sagittas sumpsit, quarum vis et effectus diversi erant.
Altera aurea erat et amorem provocabat. Altera, quae amorem excutiebat, hebes erat et sub harundine
plumbum habebat. Hanc deus in nympham Daphnem, Penei filiam, immisit. At illa Apollinis medullas
vulneravit. Daphne, egregio vultu puella, inter omnes virgines quae in Thesalia erant, omnium
pulcherrima habebatur. Impatiens et expers viri, loca devia silvarum percurrebat. Puellae mens erat
immota perpetuo casta virginitate frui. Apollo, qui ignorabat quid amor esset, cum eam conspiceret,
exarsit. Ut viator, qui, iter noctu faciens, face quernea utebatur, et luce adveniente eam ardentem
negligens abiecit, unde magnum incendium flagravit, sic amore deus flagravit et pulchritudinem,
quamvis inornatam, admiratur. Leucippus iuvenis, muliebres vestes indutus, cum nympha venabatur;
at deus eius felicitati invidit. Ferunt Leucippum, Apolline suadente, a cetero coetu virginum fuisse
invitatum ut se in fluvio lavaret; quod cum recusaret ille, fuit denique protractus ac deprehensus et a
sociis Daphnes iaculis et pugionibus confossus interiit. Daphnem Apollo persecutus est. Pudico rubore
ora notante, puella fugit. Rogavit deus: Noli me fugere. Lentius curre, quaeso, et cohibe fugam, ne
prona cadas; ne inmerita laesa sis neve vepres tuos pedes lacerent! quis te petat inquire. Deus sum,
sed inevitabilis est illa sagitta quae meum cor laeserit. Daphne tamen levi vento celerior fugiebat nec
cursum remorabatur ad audienda verba quibus eam revocabat. At deus, cui Amor alas praebebat,
celerior erat et tergo illius iam imminebat. Sic, cum auxilium patris puella invocasset, dicitur
Daphne in arborem mutata esse. Haec una arbor fulmine minime tangitur, neque anni iniuriam timet,
sed semper frondet. Gratus e teneris frondibus exit odor. Eius folia sub pulvinari dormientium posita
14

Textos latinos III

vera somnia gignere putantur. Ea imperatores triumphantes coronabantur. Itaque Tiberius, cum
caelum fulguraret, statim lauro caput cinxisse dicitur. Credebatur enim laurus, sicut iam dictum
est, fulmine minime tangi.

15

Dafne y Apolo

FRASES
Usos del genitivo:
- Daphne, impatiens et expers viri, loca devia silvarum percurrit.
-

Daphne omnium virginum quae in Thesalia erant, pulcherrima habebatur.

Usos del acusativo:

- Leucippus, muliebres vestes indutus, cum ea venabatur.
-

Iuvenis puella pulchra ora pudico rubore suffunditur.

Daphne pulchra verecundo suffuderat ora rubore.

Candida facies pudico suffunditur rubore.

Usos del dativo:

- Apollo felicitati Leucippi invidebat.
-

Puellae mens erat immota perpetuo casta virginitate frui.

Usos del ablativo:

- Daphne, Penei filia, egregio vultu puella, inter virgines Thessalicas pulcherrima fuit.
-

Leucippus, indutis muliebribus vestibus, cum ea venabatur.

Apollo ira et invidia tenebatur.

Quanto animalia sunt te minora, tanto minores sunt tuae laudes nostris.

Cupido, celeriter percusso aere alis, evolavit.

Pudico rubore notante ora, puella fugit.

Apollo, ea conspecta, exarsit.

Apollo, cum eam conspiceret, exarsit.

Viator, qui, iter noctu faciens, face quernea utebatur, eam ardentem luce adveniente abiecit
negligens, unde magnum incendium flagravit.

Daphne levi vento celerior fugiebat.

Daphne, auxilio patris invocato, in laurum conversa est.

Daphne, cum auxilium patris invocasset, in laurum conversa est.

16

Textos latinos III

Haec, postquam in laurum conversa est, perpetuo viret nec fulmine ullo tangitur et gratus e teneris
frondibus exit odor.

Haec una est arbor quae fulmine minime tangitur, neque timet anni iniuriam, sed semper frondet.

Usos de los participios y gerundivo:

- Apollo, victa serpente, superbiebat.
-

Apollo victa serpente superbus erat.

Daphne non remorabatur cursum ad audienda verba Apollinis quibus eam revocabat.

Oraciones de relativo:
- Cupido e pharetra sumpsit duas sagittas, quarum vis et effectus diversi erant.
-

Quae sagitta amorem excutiebat, erat hebes et habebat sub harundine plumbum.

Inevitabilis est illa sagitta quae meum cor laeserit.

Infinitivo:
- Ferunt Leucippum, cum esset indutus veste muliebri, Apolline suadente a cetero coetu virginum
fuisse invitatum ut se lavaret in fluvio Ladone; quod cum recusaret Leucippus, fuit denique
protractus ac deprehensus et a sociis Daphnes iaculis et puginiobus confossus interiit.
-

Apollo viderat puerum Cupidinem arcum curvantem.

Apollo viderat Amorem cornua flectere.

Dicitur Daphne in arborem mutata esse.

Nympham Daphnen ab Apolline amatam ferunt in hanc arborem esse mutatam.

Qui de interpretatione somniorum scripserunt dicunt, si lauros ad caput domientium ponitur, vera
visuros esse.

Eius arboris folia sub pulvinari dormientium posita vera somnia gignere putantur.

Tiberius, cum caelum fulguraret, statim lauro caput cinxisse dicitur.

Credebatur enim laurus cum caelum fulguraret, fulmine minime tangi.

Usos de los modos:

- Ne inmerita laesa sis neve vepres tuos pedes lacerent!
-

Ne nostram gloriam tibi vindica.

17

Dafne y Apolo

Noli meam gloriam tibi vindicare.

Lentius curre, quaeso, et cohibe fugam.

Noli me fugere.

Oraciones interrogativas:
- Nescio quid sit Amor.
-

Nesciebat Apollo quid amor esset.

Inquire quis te petat.

Valores de ut:
- Adeo Daphne pulcherrima erat ut dei ipsi sua forma caperentur.
-

Ut figat omnia arcus tuus, meus te figet.

Lentius curre, ne prona cadas.

Apollo, Amoris alis adiutus, ita celerior erat, ut tergo illius iam immineret.

Daphne patrem invocavit ut sibi auxilium ferret.

Multi apud veteres sibi persuadebant fore ut, si quispiam cubuturus lauro sibi tempora vinciret, in
somnis videret eius rei, quam scire cuperet, veritatem.

Oraciones condicionales:
- Capilli si componerentur, pulchriores essent.

18