Socrealizm, Definicja i metodologia propagandy, funkcje propagandy, plakat a rodzaje

propagandy,

wizerunek

kobiet

radzieckim

plakacie

propagandowym.

Moje rozwaania nad wizerunkiem kobiet yjcych w realiach komunistycznych, pragn

rozpoczd krtk histori dziewczyny z plakatu firmujcego sojusz robotniczo chopski.
Plakatu, ktry wspczenie okrelany jest jako jeden z symboli propagandy okresu PRL-u.
P Pomorza i uaw zaoraam. Gdyby te moje wyjedone kilometry zmierzyd, to pewnie
trzy razy do Ameryki bym dojechaa. Dzisiaj, chod ledwie syszca, kady traktor rozpoznam.
Tak, jak nie mona zapomnied gosu kochanej osoby, tak ja nigdy nie pomyl si w
odrnianiu odgosu pracy silnika.1 Tak oto wspominaa swoje najlepsze lata pracy
zawodowej najsynniejsza traktorzystka epoki PRL-u - Magdalena Figur. Urodzia si we wsi
Nowiny w 1927 roku. W wieku 14 lat podja prac na roli jako pomocnik traktorzysty. Po
wojnie, uczestniczya w kursie uprawniajcym do samodzielnego prowadzenia fordsonw,
ursusw, farmalli. W szkoleniu uczestniczyo czterdziestu mczyzn i dwie kobiety,

to

wanie Magda z Nowin przesza do historii jako ta pierwsza. Od momentu uzyskania

upranieo do prowadzenia rolniczych urzdzeo technicznych jej ycie toczyo si w mskim
wiecie. Znalaza prac w Paostwowych Stacjach Traktorowych i Maszyn Rolniczych.
Wyrniaa si wyjtkow pracowitoci i doskona znajomoci techniczn narzdzia
swojej codziennej pracy ciagnika. Staa si bohaterk pierwszomajowych parad i pokazw.
Majc 22 lata zostaa udekorowana Orderem Sztandaru Pracy II klasy order ten nadawano
w celu nagrodzenia wyjtkowych zasug dla Narodu i Paostwa. Racjonalizatorka tow. M.
Figur przodujca towarzyszka krzycza nagwek gazety. Przodownica pracy w
wojewdztwie gdaoskim wykonaa w ostatnim etapie wspzawodnictwa 150% normy, bijc
wielu swoich kolegw mezczyzn.(). Opracowaa rwnie projekt zastosowania specjalnej
pokrywy, zabezpieczajcej silnik traktora przed piaskiem. Pomys zosta zaakceptowany przez
komisj i wprowadzony w wielu zespoach PGR. W 1975 roku, dziewczyna z plakatu
otrzymaa w darze od modzierzy, cignik marki Usus c-360 wykonany w ramach czynw
produkcyjnych.2 Po 2000 roku staa si bohaterk kilku reportay oraz filmu Ewy Pity
zatytuowanego Kobieta z plakatu, opatrzonego archiwalnymi nagraniami z defilad
pierwszomajowych w ktrych uczestniczya. Przodownica pracy odesza w 2007 roku w
1

B.a., Spowied pierwszej traktorzystki PRL, Kwidzyn nasze miasto, 10.04.2006.

(http://kwidzyn.naszemiasto.pl/archiwum/1166178,spowiedz-pierwszej-traktorzystki-prl,id,t.html)
2
J. Ryszkowski , Historia okiem Magdaleny Figur, Odkrywca, 2.05.2012. (http://odkrywca.pl/historia-okiemmagdaleny-figur,703897.html)

zapomnieniu. Wizerunek Figur zosta wykorzystany na uytek wdraania nowej ideologii.

Miaa stad si przykadem dla innych kobiet, pokazywad, i mog one wykonywad mskie
zawody, wspzawodniczyd z nimi i wyrabiad 150% normy. Jako narzdzie propagandy PRL
spisaa si znakomicie. Synny plakat opatrzony hasem Modziey naprzd do walki o
szczliw socjalistyczn wie polsk powsta w oparciu o fotografi Figur z 1949 roku
przedstawiajc umiechnita, krzepk traktorzystk z wycignit w gecie zwycistwa
praw rk.3 Wanie takie miao by socjalistyczne spoeczeostwo, a porzdane postawy
miay budowad midzyinnymi plakaty propagandowe. Figur staa si narzdziem proagandy
politycznej swojego czasu. Jej historia stanowi wstp do dalszych rozwaao nad istot
propagowania wzorcw zachowao w dobie okresu PRL. Jednak zanim podejm si analizy
poszczeglnych

plakatw

przedstawiajcych

porzdane

wizerunki

kobiet,

pragn

przedstawid zagadnienie propagandy oraz istot plakatu jako nonika jej treci.
Definicja i metodologia propagandy
Termin propaganda zacz byd powszechnie stosowany na pocztku XX wieku, wtedy to
okrelano nim zespoy technik persfazyjnych wykorzystywanych w okresie I Wojny wiatowej
a nastpnie przez reimy totalitarne. Termin ten jest mylnie nacechowany pejoratywnymi
skojarzeniami. Pierwotnie przez propagand rozumiano rozpowszechnianie stronniczych
idei oraz pogldw nierzadko przy zastosowaniu kamstwa i podstpu. Ta definicja
zdecydowanie znajduje swoje przeoenie na realia okresu PRL. Jednake warto zaznaczyd, i
nie jest to jedyny suszny sposb postrzegania tego zagadnienia. Jego dokadna analiza
naukowa dowioda, e nacechowanie pejoratywne moe okazad si mylne nie jest ona
jedynie narzdziem zych i reimw totalitarnych. Propaganda jest czsto czona z
paostwami totalitarnymi ze wzgldu na jej silne sprzenie z ideologi, ktra stanowi
nieodzowny element systemu tego typu paostw. Zatem moemy przedstwid jeszcze jedn
jej definicj, ktra zdecydowanie lepiej bdzie pasowaa do niniejszej pracy Przez
propagand rozumiemy okrelone przez ideologi, zorganizowane oddziaywanie na
spoeczeostwo, celem ksztatowania postaw, opinii i zachowao zgodnych z aktualnymi
racjami politycznymi4.

Dziewczyna z Plakatu *film+, re. E. Pita, Polska 2001.

(http://www.tvp.pl/vod/dokumenty/ludzie/dziewczyna-z-plakatu/wideo/dziewczyna-z-plakatu/4288892)
4
H. M. Kula, Propaganda wspczesna istota i waciwoci, Toruo 2005, s. 15.

Wspczenie propaganda obejmuje take wywieranie wpywu ktre nie zawsze kojarzy
si w sposb negatywny, a take sugesti5. Propaganda polityczna jest stosowana take w
paostwach demokratycznych podczas wyborw. Pragn jednak podkrelid, e w niniejszej
pracy termin propaganda bdzie przybiera postad okrelenia o charakterze negatywnym.
Typologia, funkcje oraz jzyk propagandy
Propaganda jest zjawiskiem znaczco rozbudowanym. Wszelkie jej elementy mona
dostrzec w rznorodnoci plakatw okresu PRL. Socjalistyczna teoria propagandy bya
przeciwieostwem koncepcji buruazyjnej, ktra zakadaa rozdzia midzy wychowaniem a
propagand. Jej wpyw na postawy spoeczne okrelany by jako krtkotrway ze wzgldu na
oddziaywanie na sfer emocjonaln. Natomiast wychowanie, ktre wedle teorii
buruazyjnej wywierao wpyw na intelekt, postrzegano jako dziaanie na trwae zmieniajce
osobowod czowieka. Celem propagandy komunistycznej byo trwae oddziaywanie na
jednostk, mona zatem stwierdzid, e penia ona funkcje wychowawcze.

Analizujc

funkcje propagandy moemy powiedzied, i jednym z jej celw bya integracja. Jej
postawowym zadaniem byo ustabilizowanie oraz wzmacnianie istniejcego systemu
politycznego i spoecznego, stanowia zatem istotny elemet w rkach elit sprawujcych
wadz. Miaa rwnie na celu uzgadnianie wsplnego stanowiska opinii publicznej i
jednoczenie spoeczeostwa. Z drugiej strony penia funkcje dezintegracyjne wobec
elementw uznanych za wrogie wobec systemu. Kolejn funkcj propagandy bya funkcja
agitacyjna. Jej celem byo wywoanie w spoeczeostwie uczucia odpowiedzialnoci za innych,
poderwanie ludzi do czynu lub akcji, wywoanie wraenia, e uzyskanie okrelonego celu jest
moliwe tylko w warunkach penej akceptacji dla ideologii a co za tym idzie struktur wadzy
i systemu politycznego. Propaganda penia t funkcj najczciej w chwili pojawiania si
opozycji politycznej i sprzeciwu opinii publicznej wobec goszonych przez propagandzistw
hase. Funkcja agitacyjna miaa kreowad postawy odbiorcy, obiecujc wizj lepszego jutra.
Warto omwid rwnie funkcj dezinformacyjn i demaskatorsk, bardzo charakterystyczn
dla propagandy sowieckiej. Obiektem jej oddziaywania by przeciwnik, bd wrg. Z
faszywych informacji jako metod dziaania korzystay za rwno Stany Zjednoczone jak i
Zwizek Radziecki w okresie zimnowojennym. Funkcja demaskatorska miaa na celu

A. Pratkanis, E. Aronson, Wiek Propagandy, Warszawa 2005, s. 17.

odkrywanie niezgodnych z prawd informacji dotyczcych ustroju spoecznego i

politycznego. A take omieszanie imperializmu amerykaoskiego i jego wytworw.
Propaganda bya obecna we wszystkich aspektach ycia spoecznego, dlatego te mona o
niej pisad w kontekcie spoecznym, politycznym, ekonomicznym, naukowym, edukacyjnym a
take zdrowotnym. Ze wzgldu na charakter mojej pracy bd si zajmowad propagand
polityczn, ktrej idealnym nonikiem by plakat, serwujcy atwo przyswajalny obraz i hasa.
Micha Szulczewski proponuje jej nastpujc definicj: Propaganda polityczna to dziaanie
informacyjno perswazyjne skierowane na organizowanie spoecznych zachowao wobec
aktualnych problemw, to wypowiadanie si z okrelonych pozycji ideowych, to
proponowanie czytelnikowi czy suchaczowi przyjcia jakiego punktu widzenia.6 Zatem
podstawowym

zadaniem

propagandy

politycznej

jest

ksztatowanie

zachowao

spoeczeostwa, poprzez wysyanie komunikatw, ktre s zgodne z interesem nadawcy.

Nadawc w tym przypadku jest elita polityczna, partia, administracja, grupy nacisku. Moe
ewoluowad ze wzgldu na stopieo zafaszowania treci. Mwimy wtedy w zalenoci od jej
charakteru o propagandzie biaej kiedy nadawca jest dobrze znany i nie tuszuje swoich
intencji, szarej informacje podawane przez rdo nie s bardzo precyzyjne, a rdo
przekazu moe ale nie musi byd poprawnie identyfikowane, oraz czarnej okrelanej jako
wielkie kamstwo- kiedy to prawdziwy nadawca jest ukryty a informacje sfabrykowane.
O sukcesie prowadzenia takiej propagandy mona mwid, gdy rdo ktre emituje
nieprawdziwe informacje pozostaje zakonspirowane.7 Ze wzgldu na form nonika jej treci
wyrnia si propagand werbaln, realizowan za pomoc rodkw masowego przekazu i
rodkw technicznych oraz propagand wizualn, ktrej jednym z elementw jest plakat, a
take fotografia. 8 Warto rwnie wspomnied o funkcji jzyka stosowanego w propagandzie.
Jzyk propagandy dostosowuje na wasny uytek istniejce ju sowa, nie tworzy nowych
wyrazw, raczej je przeksztaca i powoduje powstawanie nowych skojarzeo dla starych
pojd. Jako przykad mona podad prb zmiany wydwiku sowa demokracja i
demokratw. W odniesieniu do nowego porzdku, sowa te miay utracid swoje leksykalne
znaczenie. Podobny los miao spotkad wszystko co amerykaoskie Ameryka miaa
kojarzyd si z imperializmem, Amerykanin mia stad si uosobieniem wszystkich najgorszych
6

H. M. Kula, op. cit., s. 103.

B. Dobek-Ostrowska, Teoria i Praktyka propagandy, Wrocaw 1999, s. 29-34.
8
H. M. Kula, op. cit., s. 89.
7

cech ludzkich, jednake zabiegi te nie powiody si i powysze sowa byy postrzegane
spoecznie w sposb pozytywny, wzbudzay emocje, kojarzyy si z now lepsz jakoci.9
Jzyk propagandy faworyzowa niektre sowa. W Polsce Ludowej chtnie stosowano
terminologi wojskow, zwizan z wspzawodnictwem. Celem takiego zabiegu byo
podniesienie wagi danej sytuacji i wzbudzenie emocji. Haso wrg ci kusi coca-col
wspczenie wydaje si zabawne, lecz wczenie coca cola bya towarem podanym,
kojarzonym z zachodni jakoci. Byd moe nie bdzie nadinterpretacj okrelenie jej jako
smaku wolnoci.

Militaryzacja jzyka przejawiaa si rwnie poprzez zachcanie do

pojcia walki z wrogiem zazwyczaj o lepsze jutro lub do walki z wrogiem o pokj.
Ciekawym zabiegiem uatwiajcym dotarcie do odbiorcy i umoliwiajcym mu utosamienie
si z narzucanymi hasami byo stosowanie formy pierwszej osoby liczby mnogiej.
Przykadowo potpiajmy syjonizm, robic lepiej, dajemy wicej . Wanym elementem
byo budowanie wraenia wsplnoty Niech yje przyjao ze Zwizkiem Radzieckim,
Polska i ZSRR zawsze razem lub ZSRR obrooca pokoju przyjaciel dzieci. Uwag odbiorcy
uzyskiwano rwnie przez zwrot bezporedni: Studenci! Pracujemy na was czekamy na
was, Matko, pamitaj o mnie gosuj za Polsk. Jzyk propagandy musia byd krtki,
zwizy o prostej konstrukcji. Czsto stosowano wykrzyknik, by dodad dynamiki i podkrelid
wag sprawy.10 Jzyk polskiej propagandy chtnie wykorzystywa cytaty klasykw marksizmu
leninizmu. Zmienia si on tak jak zmienia si charakter plakatu propagandowego, raz
przybiera postad agresywn, by z czasem przemienid swe oblicze na bardziej agodne. Treci
propagandowe bazoway na prostej, czarno biaej wizji wiata, z podkrelonym rozdziaem
miedzy dobrem a zem. Tak te konstruowana bya wizja wiata prezentowana na plakacie
propagandowym.

Fotografia jako element propagandy wizualnej

Fotografia, stanowi istotny element propagandy wizualnej. Wynika to z faktu, i peni funkcj
dokumentacyjn oraz reprezentacyjn, utrwala skumulowane emocje, towarzyszce
wydarzeniom o podniosym znaczeniu. Funkcja dokumentacyjna polega na utrwalaniu
wanego wydarzenia z punktu widzenia propagandy, oraz umoliwia jego przywoanie,
9

M. Czyniewski, Propaganda polityczna wadzy ludowej w Polsce 1944 1956, Toruo 2005, s. 172 174.
B.a., Jzyk propagandy. PRL-owskie hasa propagandowe, Materiay, skrypty, notatki, dostp z dnia
07.01.2013. (http://panda3.org/politologia/20-jezyk-propagandy-prl-owskie-hasla-propagandowe)
10

odtworzenie w podanym momencie, nie ograniczanym przez czas. Fotografia postrzegana

jako rdo informacji, jest w powszechnym odczuciu uznawana za wiadectwo wiarygodne.
Wzbudza rwnie silne emocje co plakat. Jej symbolika jest wymowna do tego stopnia, i
zazwyczaj nie potrzebuje komentarza.

Plakat w propagandzie wizualnej.

( Definicja i metodologia propagandy Kossecki i Kumierski Teoria i praktyka propagandy +
Wojtasik zarys psychologii propagandy + W Lenin funkcje propagandy dziea wybrane TIII)
C bardziej przyczynia si do podtrzymania rewolucyjnych namietnoci w proletariacie ni
wanie plakaty, ktre zmieniaj kady rg ulicy w wak gazet gdzie robotnicy maj
zarazem dziennik i klub, a wszytsko to nie kosztuje ani grosza. Cytatat autorstwa teoretykw
socjalizmu K. Engelsa i F. Marksa, znakomiecie odzwierciedla istot plakatu
propagandowego11. Przekaz wizualny ma spore atuty propagandowe, jednak nigdy nie by on
samodzielnym rodkiem przekazu, stanowi elment uzupeniajcy treci goszone w gazetach
i w radiu. Tworzeniem treci plalaktw propagandowych oraz ich emisj zajmowa si tzw.
aparat propagandowy. Pod pojciem owego aparatu kryje si szereg instytucji
wytwarzajcych i przetwarzajcych treci propagandowe. Wadza, ktrej zaleao na
bezproblemowym docieraniu porzdanych przez ni informacji do spoeczeostwa, dziki
ktrym mona byo budowad oczekiwane postawy, dbaa o moliwie jak najszersze
rozbudowanie jego struktur. Do zadao tego aparatu naleao wspomniane wczeniej
opracowywanie treci propagandowych na podstawie wytycznych wladzy, ktr stanowio
wskie kierownictwo partii. Elita rzdzca okrelaa cele ktre osignd miaa dziaalnod
aparatu

propagandowego,

oraz

zasig

informacji.

Kolejnym

zadaniem

aparatu

propagandowego, byo przekazywanie treci propagandowych poprzez rnorakie kanay (

pras, radio a take plakat itp.) zarzdzanie i sprawowanie nad nimi kontroli12. Dobrze
zaprojektowanana forma wizualna, mimo, i zawiera minimum treci moga stanowid
maksimum przekazu. Najistotniejszym elementem propagandy wizualnej by wanie plakat.
W podrcznikach dla propagandzistw podkrelano, e dobrze zaprojektowana forma

11
12

J. Izdebski, Plakat w subie propagandy 1944-1956, Biuletyn IPN, nr11/grudzieo 2001, s. 72.
M. Czyniewski, op.cit., s. 38-39.

propagandy wizualnej bardzo intensywnie oddziauje na widza13. Wynika to z faktu, i niesie

ona ze sob duy adunek emocjonalny od ktrego zaley jej efektywnod. Wzbudza m.in.
uczucia wyszego rzdu czyli uczucia wpywajce na postawy spoeczne, polityczne, ideowe.
Granie na emocjach sprawia, e adresat zaczyna identyfikowac si z prezentowanym
problemem. adunek emocjonalny przewaa w wizualnym przekazie propagandowym nad
warstw informacyjn. Propaganda wziualna nie wymaga od nadawcy zaangaowania, tak
jak w przypadku przekazu werbalnego suchacz musi wykazad chcd wysuchania
komunikatu, wczyd odpowiedni kana radiowy lub telewizyjny, lub moe nie wczad go
wcale. Propaganda wziualna oddziauje na receptory wzrokowe, a zawarte w niej proste
hasa, sprawiaj, e na dugo zapada w pamid14. Tred plakatu powinna byd czytelna,
przekazywana w sposb prosty i jednoznaczny. Jego konstrukcja nie moe zmuszad odbiorcy
do niepodanego wysiku mylowego w celu analizy uytych rodkw przekazu15.
Plakat towarzyszy ruchom komunistycznym ju w chwili ich powstawania. Wielka Rewolucjia
Padziernikowa okrelana jest jako pierwszy w historii okres kiedy to propaganda wizualna
stosowana bya w sposb zaplanowany i zorganizowany. Pierwsze plakaty pojawiay si na
rosyjskich ulicach ju 1901 roku, rozkwit tej formy wywierania wpywu przypada na rok 1905.
Rwnie w Polsce plakat propagandowy rozwija si wraz z zakorzenianiem si wadzy
ludowej. Czsto stosowano w nich satyr i krytyk, ktra wymierzona bya we wrogw
klasowych16. Propagandyci z Polski Ludowej zniechcali spoczenstwo do krajw Zachodu,
ostrzegali przed amerykaosk dominacj w Europie, wrogim kapitalizmem, Paktem
Pnocnoatlantyckim, czy wrog propagand Radia Wolna Europa. Jednoczenie owe
plakaty wysawiay socjalizm i jego twrcw. Plakaty angaujce w kwestie sfery spoecznej i
gospodarczej podkrelay znaczenie centralnego planowania i statystyk w zakadach
przemysowych oraz produkcji rolnej17. Jakub Izdebski, w swoim artykule zatytuowanym
Plakat w subie propagandy 1944 1956 zauwaa, i ten element agitacji zmienia swj
charakter wraz z nastpujcymi po sobie etapami wprowadzania w Polsce sowieckich
wzorw w polityce, gospodarce i kulturze. witlana wizja ludowej ojczyzny niestety nie

13

Ibidem, s. 130.
L. Wojtasik, Teoria i praktyka politycznej propagandy wizualnej, Warszawa 1975, s. 3637.
15
Ibidem, s. 146.
16
M. Czyniewski, op. cit., s. 130-131.
17
B.a., Opis komunistycznego plakatu, Forum historyczne portalu Historia.org.pl, dostp z dnia 7.01.2013.
(http://forum.historia.org.pl/topic/11423-opis-komunistycznego-plakatu/)
14

znajdowaa odzwierciedlenia w wczesnych realiach. Sposobem na uzyskanie legitymizacji

wadzy miao byd stworzenie wiata pozorw, wiata w ktrym spoeczeostwo byo
przedstawiane ( m.in. na plakatach) jako gorco propagujce i zaangaowane w wdraanie
nowej ideologii. Dziaania te miay na celu przebudowanie polskiego spoeczeostwa,
przekonanie o niuchornnym wiatowym triumfie komunistycznego ustroju. Analizujc
charakter plakatw w nastpujcych po sobie etapach PRL-u mona stwierdzid, i pierwsze z
nich pokazyway zwycisk armi czerwon wyzwalajc paostwa Europy Wschodniej spod
okupacji faszystowskiej. Mona je okrelid mianem plakatw frontowych. Nastpnym
etapem w historii Polski powojennej byo ksztatowanie si komunistycznego rzdu i rwnie
ten proces znalaz swoje odzwierciedlenie w plakacie propagandowym. Plakaty te miay
wyjtkowo agresywny przekaz, nawoyway do nienawici do wroga klasowego, a take
ugruntowyway przekonanie o susznej polityce nowej wadzy, pitnoway: faszystw,
prowokatorw,

politycznych

zdrajcw.

Wzmoone

wysiki

autorw

plakatw

propagandowych mona zauwayd przy okazji referendum z czerwca 1945 roku.18

Referendum zawierao trzy pytania: 1. Czy jeste za zniesieniem senatu. 2. Czy jeste za
reformami spoeczno politycznymi ( czy jeste za utrwaleniem w przyszej Konstycucji
ustroju

gospodarczego

zaprowadzonego

przez

reform

roln

unarodownienie

podstawowych gazi gospodarki krajowej z zachowaniem ustawowych uprawnieo inicjatywy

prywatnej? 3. Czy jeste za utrwaleniem granicy na Odrze i Nysie uyckiej19? Rozpocza si
kapania plakatowa nakaniajca do gosowania trzy razy na tak jeeli nie chcesz powrotu
kapitalizmu. Podobny chwyt zastosowano podczas wyborw do Sejmu Ustawodawczego,
ktre odbyy si w styczniu 1947 roku. Nie chcesz wojny? Gosuj na list Bloku Demokracji.
Charakter plakatu propagandowego nie uleg znaczcej zmianie po wyelimonowaniu
komunistycznych wrogw politycznych, nadal skupia si na potencjalnych zagroeniach
wewntrznych.20 Bd czujny wobec wroga narodu takimi sowami wzywa plakat
Trepkowskiego z 1953 roku do dbania i fundamentowania socjalistycznych idei, a take do
pozostawania czujnym wobec zachowao, ktre mogyby ten ad zburzyd21. Plakaty z tego
okresu gloryfikoway rol partii najpierw PPR a nastpnie PZPR, pokazyway cisy zwizek
18

J. Izdebski, op. cit., s. 73.

B.a., Referendum 1946 i wybory 1947, HISTORIA I WOS ZSO STRZEGOM, dostp z dnia 7.01.2013.
(http://mazurstrzegom.pun.pl/viewtopic.php?id=54)
20
J. Izdebski, op. cit., s. 73.
21
J. S. Majewski, Wrogowie ludu i bumelanci. Zobacz kultowe plakaty PRLu, Gazeta.pl Warszawa, 30.03.2012.
(http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/51,34889,11431222.html?i=2)
19

partii z przywdztwem Zwizku Radzieckiego. Mona wyrznid rwnie grup plakatw,

ktre pokazyway wag przedsiwzid gospodarczych wadzy komunistycznej. Propagoway
one przemiany gospodarcze kraju oraz rozbudow przemysu. Nawoyway do rzetelnego
wykonywania swoich obowizkw a nawet wykonywania ich przedterminowo. Wszystkie te
zabiegi miay zapewnid sukces realizacji planu 3-letniego i 6-letniego. Do intensyfikacji
produkcji wzyway rwnie plakaty z pogranicza tematyki politycznej i gospodarczej plakaty
o tematyce rolniczej. Nawoyway do niszczenia wiejskiej elity, likwidacji prywatnych
gospodarstw rolnych i ich kolektywizacji.22 Twrcy komunistycznej propagandy wizualnej
podjli rwnie wysiek jakim byy prby przedstawienia miejsca kobiet w idelogii i
spoeczeostwie. Traktorzystka Magdalena Figur nie przypadkowo zostaa wcignita w
propagandow machin, jej wizerunek mia dad inspiracj modym Polkom i wychowywad je
w myl ideologii komunistycznej.

22

J. Izdebski, op. cit., s. 73.