ARHITEKTURA I GRAD NOVOG DOBA

RENESANSNA ARHITEKTURA
Period renesanse poinje u XV veku (obnova ili ponovno raanje) i koristi repertoar formi
nastalih u klasino doba antike. Renesansa se formirala u Firenci iji su predstavnici Medii, Piti,
Ruelaj, Stroci (Toskana na Apeninskom poluostrvu).
Preduslovi za pojavu:
- Izbor antikog repertoara arhitektognskih elemenata
- Novi kulturni sistem
Drutveni status autora: univerzalnost linosti koje stvaraju arhitekturu, irokog obrazovanja i
raskonog talenta (Kozimo Medii prvi tako naziva Mikelanela).
Aspekti oduevljenja antikom:
- Estetski: rimska arhitektura se dopadala u metnicima
- Drutveni: istraivanje prolosti omogueno samo visokoobrazovanom stanovnitvu
Hronologija:
- Period kada se renesansa razvijala samo u Italiji, poetak 15. Veka do 1550. godine, i drugi
period kada se proirila po Evropi od 1550 - 1700. Godine
- Rana renesansa od 1420 - 1500, visoka/zrela od 1500 - 1550 i kasna do 1600. Godine
- XIV vek - trecento (period obnove), XV vek - quatrocento (period razvoja), XVI vek cinquecento (savrenstvo)
Dva sistema prouavanja renesansne arhitekture: kritiki i istorijski.
Kritiki - analizira na osnovu etiri kategorije: prostorna kompozicija, upotreba povrina i zidova,
primena svetlosti boje i opstikih efekata, odnos objekta prema drutvenim funkcijama.
Ova podela je zasnovana na tri Vitruvijeve kategorije:
- Commoditas - prikladnost, prilagoavanje funkciji, prava mera
- Firmitas - tvrdoa, vrstoa, jakost, trajnost, odgovarajua upotreba materijala i konstrukcije
- Venustas - draest, lepota, estetika i simbolika projekta
Principi organizacije elemenata - tri glavne odlike Rimske arhitekture utiu na organizaciju,
koncept, odnos spolja - unutra: Ordinatio - ureenost, Eurithmia - povezanost i harmoninost
ritma, Symetria - ravnopravnost delova sa obe strane osovine.
- Simetrinost i antropomorfnost proporcija, centralizacija prostora oko jednog stoera, zlatni
presek, hijerarhija elemenata i delova, problem perspektive.
- Stilski redovi glavni element, presudni za struktuiranje fasade, prenosno su oznaavali
prisustvo oveka (stub kao kultni znak plastinost opada kada se stub pribliava ravni zida).
- Obrada zida: Opera di mano - fina obrada zida, Opera di natura - gruba obrada kamene fasade
(metafora prirode).
- Dekorativni elementi: venci, sokle, timpanoni, terase, balkoni, girlande, akroterije, festoni,
volovska oka, grbovi, figure (tektonika objekta).
-Dvojni arhitektonski jezik (tehnika struktura ne mora odgovarati arhitektonskoj artikulaciji):
Konstruktivno - strukturalan, plastian (Alberti je vie dao u plastinoj obradi). Tamni kamen pietra serena, svetlo - tamno odnos - chiaro - oscurro.
Antropomorfne graevine - proporcije graevine imitiraju ljudske proporcije. Otuda proizilaze
stilski redovi koji su slini ljudskim figurama: Dorski - muki rod, Korintski - enski rod, Jonski izmeu.
Izraena je hijerarhija elemenata - stroga organizacija delova.

Plastinost - naglaena, ali nikada nije prevazilazila mere dobrog ukusa. Plastinost i dekoracija
zgrade nije morala odgovarati unutranjoj strukturi same graevine i konstrukciji. Postojalo je
mnogo elemenata preko kojih je arhitektura komunicirala sa ljudima, a najvie se isticao stub.
Ako je bio postavljen uz fasadu, kao potpuno nezavistan element, onda je fasada bila potpuno
plastina. to se stub vie pribliava ravni zida, fasada postaje manje plastina, a stub postaje
pilaster.
Perspektiva - predstavljala je posebno polje istraivanja, gledanje sveta iz novog poloaja.
Filipo bruneleski (XV vek - Firenca)
Neki pojavu I razvoj renesanse pripisuju njemu, nazivajui to procesom bruneleskijana, a uzor
su mu bili: antika i toskanska romanika. Radio je konkurs za severna vrata krstionice, ali je
izabran Gibertijev predlog. Freske u crkvi Santa Maria Novela.
- Santa Maria del Fiore: Crkva je prethodno bila izgraena u XIV veku. Baza kupole je osmougaoni
tambur. Kupola se sastoji iz osam spoljnih rebara, koji se spajaju u temenu jednim prstenom.
Izmeu ovih rebara je kupolna ispuna. Postoji i unutranji omota kupole. Prostor izmeu dva
omotaa (spoljnjeg i unutranjeg) ispunjen je stepenitem, kanalima za odvod atmosferilija i
lancima koji su dodatno utezali konstrukciju. Kupola je blago iljastog oblika kako bi se pritisci
preneli to vertikalnije. Lanterna je dodata posle smrti Bruneleskija. Ona reava problem
zatvaranja temena svoda i svojom teinom daje stabilnost i pritiska konstrukciju.
- Santa Maria deli Angeli: Potpuno centralna graevina, ali nije izvedena. Oktagon u osnovi.
- San Lorenco: Prva centralna graevina renesanse. Crkva pretvorena u grobnu crkvu porodice
Medii zbog ega je izgradio staru sakristiju, trobrodni naos sa transeptom).
- San Spirito: Zasniva se na nizu lukova koji se ponavljaju po obodu cele crkve stvarajui
deambulatorijum u kontinuitetu.
- Kapela Paci: U dvoritu samostana Santa Kroce, sastoji se od naosa i svetilita, u osnovi se
prepoznaje helenistiki oblik hrama: prostilos.
- Bolnica za Nahoad: Definie pravougaoni trg ispred Santa Anuncijate, spavaonice i ekonomske
prostorije grupisane su oko dva klaustra - dvorita. Sve visinske mere zavise od jedne mere,
strele luka, a mere u osnovi od meusobnog razmaka stubova. Koriten je korintski kapitel na
stubovima.
- Palata Piti: Porodica Medii - fortifikacijskog tipa. Tri sprata na palati su pojedinaani delovi, ali
su meusobno povezani jer svaki ima niz irokih polukrunih lukova iznad prozora u savreno
pravilnom poretku. Astilska palata - bez podele pilastrima ili stubovima. vrst i robustan izgled
sa geometrijskom disciplinom.
Leon Batista Alberti (XV vek - Firenca, Mantova, Rimini)
Pisana dela: De familia (raspravlja o graevinama Rima), Descripto urbis Romae (raspravlja o
graevinama Rima), Dere adificatoria libri ( zasniva se na izlaganju Vitruvija, sa dosta
savremenih tehnikih uputstava, graevinu i umetnost graenja temelji na est osnovnih
elemenata: okruje, mesto, raspored, zidovi, otvori, krov)

- Crkva San Franesko u Riminiju: Srednjovekovna bazilika sa gotskim jezgromkoji je Alberti

obukao u renesansni omota. Proelje crkve je obradio kao varijantu antikog Avgustovog
slavoluka.
- Crkva San Sebastiano u Mantovi: Prva renesansna crkva sa osnovom slobodnog krsta. Osnova
je centralno simetrina. Pokrivena je etverovodnim krovom. Fasada je prilagoena trijumfalnoj
kapiji.
- Crkva San Andrea u Mantovi: Na proelju se nalazi uveana varijanta tipinog rimskog
slavoluka. Prolaz je zamenjem ulazom.
- Crkva Santa Maria Novele: Fasada
- Palata Ruelaj u Firenci: Renesansna palata firentinskog tipa sa centralnim dvoritem i
stepenitem. Naputa fortifikacijski tip palate i rustinu obradu fasade ublaava podelom
pilastrima. Koristio se superponiranjem dorskog, jonskog i korintskog stilskog reda (kao koloseum
u Rimu). Stilska fasada za razliku od astilskih (Piti) ima podelu pilastrima, zadrana je
horizontalna podela vencima.
- Palata Pikolomini
Leonardo Da Vini (XV i XVI vek) 1452 - 1519
Remek dela: Tajna veera, Mona Liza.
Modeli koji mu se pripisuju:
- Modeli prema kojima je trebalo izvesti kupolu katedrale u Milanu
- Miljenje o konstruisanju katedrale u Paviji
- radovi u Milanu za francuskog guvernera
Doprinos:
- Uinio dostupnim buduim generacijama mnoge radove prethodnika i savremenika
- Varira u velikom broju kombinacija arhitektonskih ideja
- Razraen, sloen pristup problemima
Svi crtei pripadaju Milanskom periodu ivota, nacrtao je Vitruvijanskog oveka. Glavna
arhitektonska tema: graevina savrenog centralnog plana (najsloenije nastale variranjem i
multiplikacijom osnova vizantijskog tipa upisanog krsta). Veliki uticaj na Bramantea (II Tempieto
izraziti primer graevine centralnog plana, Sveti Petar u Rimu).
Koncepcija gradskog tkiva:
- Odraava klasnu strukturu
- Decentralizacija funkcija
- Separacija tipova saobraaja
- Urbani razvoj i higijena
- Ortogonalna ulina mrea
- Grad uz vodenu povrinu
Prezentovao je model idealnog grada za Ludovika Sforcu. To je zahtevalo potpuno preureenje
Milana to se nikada nije ostvarilo.
Donato Bramante (XV i XVI vek)
Bramante, Rafaelo i Mikelanelo se po individualnosti izdvajaju u doprinosu arhitekturi XVI veka.

- Crkva Santa Maria dela Grazie u Milanu: Hor zamiljen po uzoru na Bruneleskijevu sakristiju uz
San Lorenco u Firenci. Oltarski i horski prostor projektovan je kao centralne graevine.
- Santa Maria presso San Satiro u Milanu: Dodao oktogonalnu sakristiju s kupolom i osam nia,
uzor su mu bile prostorije koje su raene u rimskim termama.
- Dvorite manastira Santa Maria dela Pace u Rimu: Galerija na spratu je zavrena arhitravno, a
ne sa arkadama. Dela u Rimu bez suvinih ukrasa. Odstupa od klasine gradnje. Umetanje
stubova izmeu stubova galerije.
- II Tempieto u Rimu: Tim spomenikom treba da se obelei mesto na kojem se pretpostavlja da je
razapet sveti Petar. Bramante ovde primenjuje osnovne elemente antikog arhitektonskog izraza
i to: odnos stuba prema delu graevine (stub moe biti postavljen nezavisno u odnosu na zid,
dodirivati se sa zidom ili urasti u zid), veza stubova sa lucima, meusobni razmak stubova
(razmak je iskazivan u prenicima stubova).
Zasniva se na obliku krunog antikog hrama - monopterosa. Dorski red stubova iznad kojih je
postavljena kruna balustrada, a kroz nju se probija jezgro hrama. Primena pet osnovnih stilskih
redova sa esnaest stubova.
- Crkva Svetog Petra u Rimu: Bramante je crkvu zamislio kao ogromnu centralnu graevinu u
obliku grkog krsta i to je bio njegov najmonumentalniji projekat u Rimu. Simbolie centar
hrianskog sveta. Za vreme njegovog ivota izgradili su se ogromni stubovi, na kojima je trebala
da poiva kupola. Dalje radove nastavljaju mnogi autori, ne uspevaju da izvedu do kraja, tek
Mikelanelo uspeva tako to se ponovo vraa na Bramanteovu ideju uz sopstvene sposobnosti.
-Rafaelova kua palata Kaprini: U prizemlju su smetene radnje izmeu lukova, a na spratu
stanovanje. Prizemlje je obraeno dosta grubo, a na spratu je udvojeni dorski red. Postamenti
stubova bili su iste visine kao i belustrade koje su sainjavale parapet prozora.
Rafaelo Santi (XVI vek - Rim)
Primenjuje toskanski red umesto Albertijevih pilastera.
- Kapela Kii u
prostoru nalaze
zidovima su se
prostoru. Nalazi
prostor.

Rimu: Uspeo je da napravi mnogo vei prostor nego to izgleda. Na malom

se svi potrebni elementi arhitektonskog programa za kapelu. Na tri strane u
nalazile nie sa slepim lucima, tako da je stvorena iluzija o krstobraznom
se u okviru Santa Maria del popolo. Kupola Bramanteovskog tipa pokriva ceo

- Vila Madama: Tokom razvoja renesanse pojavila se elja za prouavanjem ostataka carskog
Rima i elja za obovom rimskih ruevina. Jedan od takvih pokuaja je i vila Madama koja se
poredi sa veliinom rimskih kupatila. Dekoracija je proistekla iz prouavanja Neronove kue.
Slikani ukrasi - groteska (pronaeni na drugim kuama nalik peinama -grote). Vila ima kruno
dvorite (sa brojnim niama). Rafaelo je otvorio put racionalnom prouavanju arheologije (papa
ga je imenovao za nadzornika rimskih starina).
- Palata Pandolini u Firenci: Ravnotea i harmonija se kombinuju sa sveanim izgledom i
veliinom. Rustifikacija prizemlja naglaava horizontalnost i teinu kompozicije.
Mikelanelo Buonaroti (XVI vek - Firenca, Rim)
Oslikava plafon Sikstinske kapele. Kao vajar radi skulpturu Mojsija za grobnicu pape Julija II.

- Nova sakristija crkve San Lorenco u Firenci: Kvadratna osnova sa kupolom, arhitektura
podreena skulpturi. Grobovi sa personifikacijom dana i noi, veeri i zore. Zid sa svim
obelejima fasade.
- Biblioteka manastira San Lorenco: Zidna platna su obojena mrtvaki belo, a tamno sivo su
obojeni prozori, stubovi, detalji. Zidovi predstavljaju podeljena platna udvojenim stubovima. Gde
god je mogao, Mikelanelo je okrenuo logine odnose naopako, glavni nosei elementi umesto
da su istureni, oni su uvueni u zidnu masu, ono to treba da nosi ne nosi, ono to treba da bude
spolja ovde je unutra, prirodni zakoni vie ne vae to je jedan izvetaeni sistem oblikovan
disciplinom volje, to je najizvorniji manirealizam. Uspeo je da izmeni proporcije renesansnih
prostorija, predprostor je visok i uzak i time je naglasio kontrast sa dugakim i niskim prostorom
biblioteke.
- Crkva Svetog Petra u Rimu: Skratio krake grkog krsta, ukinuo je podcentre koji su ponavljali
centralni motiv, sva snaga je u centralnoj kupoli. Znatno je podigao tambur i dao varijantu
kupole manirealistikog oblika. Odstupa od antikih i bramanteovih ideja simetrije (deset
stubova u jednom redu i etiri ispred njih). Uzor za kupolu je Bruneleskijeva sa koje preuzima
dvostruku konstrukciju. Na fasadama iskljuio uravnoteene, ozbiljne motive i postavio ogromne
korintske pilastre.
- Trg kampidoljo u Rimu: Oko trga je kompleks palata, sa centralno postavljenom statuom Marka
Aurelija. Trg je trapezastog oblika, na vrhu breuljka, a do njega se dolazi irokim rampama i
stepenitem. Bone zgrade su pod uglom od osamdeset stepeni u odnosu na centralnu palatu
Senatora, tako da ona izgleda vea. U prizemlju muzeja su tremovi. Stubovi muzeja su priljubljeni
uz masivan stubac. Ulaz u palatu Senatora naglaen je velikim stepenitem. Na trgu se nalazi jo
i palata Konzervatora (dinovski stubovi kao kompozicioni element).
- Porta Pia: Prerada antike kapije sa mnogo arhitektonskih motiva skoncentrisanih na malom
prostoru.
- Palata Medii Rikardi: Prizemlje, sprat radi Mikele Mikeloci
- Palata Farneze
Andrea Paladio (XVI vek - Vienca i Venecija)
Kod njega se istie: potpuna harmonija u osnovi i oblikovanju korpusa, skladan odnos, tenja da
se smanje ili sasvim uklone svi suvini dekorativni elementi, funkcionalnost arhitektonskog
prostora i humanizacija prostora.
Komponovao je graevine pomou stubova, polustubova i pilastara osnovnih stilskih redova. To
je bio osnovni oblik Paladijevog arhitektonskog istraivanja. On stilske redove i portik sa
timpanonom prenosi sa grkih hramova na svoje vile, palate i stambenu arhitekturu. Naroito
je vodio rauna o proporcijama koje su proizale iz prirodnih zakona. Zalagao se za prostorije sa
odnosom stranica 1:1, odnos visine stubova i prenika, a takoe je vodio rauna i o razmaku
izmeu stubova koji se izraavao prema broju prenika stuba.
On izdvaja: est proporcijskih odnosa za duinu i irinu prostorije, pet osnovnih tipova stilskih
redova, pet razmaka meu stubovima, tri razliite visine svoda.
L Quattro libri dell architettura (etiri knjige o arhitekturi): Daje emu planiranih eseja koje
planira da objavi, koji obuhvata teatre, amfiteatre, trijumfalne luke, akvadukte, fortifikacije. Daje
crtee kua koje su izgraene na selu i gradu, sa objanjenjima. Obrauje velike puteve,
mostove, javne trgove, bazilike, posebno se bavio postavljanjem i ureenjem ulica u gradovima.
Daje crtee antikih hramova koji se nalaze u Rimu i u Italiji uopte.

Palate:
- Koleoni Porto: Po ugledu na Rafaelovu kuu.
- Skjo i Kjerikati: Obrnuo je venecijanski model gde je centralni deo otvoren, a boni zatvoren.
- Valmarana Braga i Porto Bregance: Kombinuje dinovske i male stilske redove, na povrini zida
puno motiva. Kolosalni stubovi.
Upravne i kulturne zgrade:
- Bazilika Plazzo della Ragione: Gradska venica, prvi veliki javni uspeh, luni otvori serliana.
- Loggiadel Capitaniato
- Teatro Olimpico
Crkvena arhitektura (samo u Veneciji):
- San Franesko dela Venja
- San orio Maore
- II Redentore
- Palata Pjen: Ideja o obnovi antike kue prilagoene savremenom korienju. Prizemlje je
rustino obraeno.
Paladijevski sistem obrade fasada: Sa ponavljanjem stilskih redova. U prizemlju jonski, a na
spratu korintski stilski red.
- Vila Rotonda: Kvadratna osnova sa upisanim krugom (kvadratura kruga). Tenja da se
venost svede na konanost. Kvadrat predstavlja realni svet a krug venost i savrenstvo.
Poseduje monumentalno stepenite. Zasniva se na dve ose simetrije. etiri ulaza predstavljaju
veze sa spoljanjim svetom. Nad centralnim delom je kupola kroz koju dolazi svetolost. Istureni
delovi sa est stubova i timpanonom.
RENESANSA U PANIJI
Karlo Fontana prenosi graevine centralnog tipa iz Italije. Pod izuzetno jakim uticajem mavarske
umetnosti, stvoren je stil PLETARESK (zbog ipkastog izraza i obrade)
Palata karla V: Pedro makuka (Granada)
Za vreme Filipa II pletaresk zamenjen BEZORNAMENTALNIM stilom
Dvorac Eskurijal: Huan Herera (Madrid)
RENESANSA I BAROK U NEMAKOJ
Javlja se 1550. Godine, a u XVII veku 1600 - 1660 protobarokni period, krajem XVII veka barok.
Zamak u Hajdelbergu (superponiranje pilastra) - renesansa
Palata u Drezdenu: Mateus Popelman - barok
RENESANSA U FRANCUSKOJ XVI VEK
Italijani koji su boravili u Francuskoj i vrili uticaj: Sebastiano Serlio, Leonardo Da Vini, ulijano
da Sangalo.
Dolina Loare postala je prostor gde su se koncentrisali dvorci plemia: Amboaz, Bloa, Fontenblou
Najzasluniji za utemeljenje nacionalne renesanse (kraj XVI veka): Pjer Lesko, Filiber Delorm, an
Guzon.
Faze u hronolokom smislu:
- Kraj XV, poetak XVI veka - Loarska kola: Sambor (polufortifikacioni kompleks) - Domeniko da
Kortona
- 1515 - 1525 (Fransoa I): Bloa dobija novo krilo (superponirani pilastri)
- XVI vek: Luvr postaje kraljevska rezidencija i poinje da se dograuje

RENESANSA U ENGLESKOJ
Postepeni prelaz iz gotike u renesansu (kraljica Elizabeta I - XVI vek): Isusov koled (Oksford),
biblioteka Bodlijen (Oksford), Triniti koled (Kembrid), Holand Haus (London).
Za vreme baroka graditelji ostaju na poziciji renesanse (kralj Dejms - VII vek)
Inigo Douns (divio se Paladiju): Queens house (Grini), Banket kua u okviru Whitehall palate,
Crkva Svetog Pavla (Konvent Garden) zasnovana na Vitruvijevom hramu.
Ser Kristofer Ren: Katedrala Svetog Pavla (London), Hapmton Court.
Dems Gibs: Sveti Martin u polju (London), St Mary Le Strand (London), Redklif biblioteka
(Oksford).
Ser Venbro Douns: Ostvario baroknu arhitekturu. Dvorad Hauard, Zamak Blenham.

RENESANSA U SEVERNOJ ITALIJI (XV-XVI VEK)

Jakopo Sansovino (Venecija): Biblioteka Svetog Marka, palata Korner, Loa del Kampanile.
Mikele Sanmikele (Verona): Palte Pompei, Kanosa, Bevilkakva, tvrava Svetog Nikole i Porta
Teraferma.
ovani Amadeo: Certoza u Paviji, Kapela Koleoni u Bergamu.
Roko Lurago: Plazzo Municipale.
ovani okondo: Loa del Kansiljo.
MANIRIZAM (1520 - 1620)
Zahtevao je visoko obrazovanje, dakle bio je vezan za dvorove.
Baldasare Peruzzi: Palata Masimi ale kolone, Vila Farnezina, Santa Maria dela Konsolacione
Baldasare Longena (XVII vek - Venecija): Savremenik Berninija, ugleda se na Bramantea. Santa
Maria dela Salute (zavetna crkva, oktagon sa deambulatorijumom)
ulio Romano (Mantova): Palazzo del Te
Gvarino Gvarini (XVII vek - Torino): uticaj Borominija i Pjetra da Kortone. Palata Karinjano i Kolegio
dei Nobili, Kapela Svetog Pokrova, San Lorenco.
BAROK (XVII - XVIII)
Odlikuju ga centralne graevine. Spoljni i unutranji prostor su nezavisni, gde je fasada potpuno
nezavisan likovni motiv.
Ars Combinatoria - Antiteza: Umetnost kombinovanja elemenata (suptrotstavljaju se elementi
razliiti po materijalu, formi i slino).
Dolazi do oslobaanja od krutih geometrijskih oblika (koriste se kruni, eliptini i trougaoni oblici
kako bi se postigla dinaminost i razigranost).
Zid nije samo ravna povrina, pun je plastinih elemenata, ukraen je sa stubovima,
polustubovima, pilastrima, niama, udubljenjima i izboenjima. Profilisani su zidni venci, luci,
grede, prozorski otvori, portali, konzole.

Dinamini efekti: Potenciraju se napetou izazvanom odnosom tamno svetlo, scenskim

osvetljenjem, dubokim senkama i usmerenim snopovima.
Fluidnost: Stvara se oseaj da neke prostorije postoje iako se ne mogu sagledati, to prate i
detalji kao to je npr. Berninijev tordiran stub.
Efekti prostorne dubine: Postiu se iluzionistikom perspektivom i dijagonalnim postavljanjem
elemenata.
Efekti materijala: Postiu se povrinama koje sjaje, pozlatom, korienjem mermera, bojanjem
stakla... Sve u cilju da se dobije utisak bljetavosti i raskoi.
Uvoenje fontane na gradske trgove, takoe ima ulogu u stvaranju efekta velikih vizura sa
perspektivnom pozadinom, kako bi se naglasila scenografija trgova i ulica (znaajno za stvaranje
baroknog urbanizma i prostorne koncepcije grada). Voda ovde igra znaajnu ulogu.
Sakralna arhitektura: Centralni poduni plan, izdueni centralni plan.
Za promene najznaajnija je kontrareformacija katolike crkve jer je stimulisala razvoj.
akomo Baroi da Vinjola (XVI vek - Rim): Inspirisan San Andreom u Mantovi, istrauje ovalni
horizontalni plan. Sant andrea in via Flamina, II ezu (fasada na ugled Santa Maria Novela).
Profana arhitektura: Gradska palata, seoska kua.
Karlo Maderna (XVI-XVII vek - Rim): Palata Barberini
Tri osnovna meusobno povezana oblika: Stanovanje, javni prostor, pejza.
Elementi baroknog doba: Sistem, centralizacija, ekstenzija, pokret.
Prostorna koncepcija grada: Efekti velikih vizura, perspektivna pozadina, scenografija trgova i
ulica, efekat vode.
akomo Vinjola
- ezu crkva: Reenje crkve postaje osnova barokne arhitekture. Velike bone volute uz centralni
brod postaju zatitni znak baroka. Vinjola je bio inspirisan Albertijevom crkvom Santa Maria
Novela. Volute povezuju dve etae na fasadi, ali slue i da sakriju kontrafore koji su bili
neophodni da bi se uvrstili svodovi crkve. Uoljive podele zidnih povrina koje postaju
standardne za barokni period.
- Crkva Svete Andreje za papu Julija III: Inspirisana panteonom, ima eliptinu kupolu na
pandantifima. Fasada imitira proelje hrama sa korintskim pilastrima.
- Vila Kaprarola: Petougaona osnova koja se razvija oko dvorita. Zatvorena je ka spolja, otvorena
ka unutra.
Karlo Maderna
Palata Barberine: Stroga osnova renesansne palate do centralnog dvorita, otvorena je prema
ulici. Dvorini izgled postaje glavni ulini front. Umesto rustike, u prizemlju se pojavljuje loa.
an Lorenco Bernini (XVI-XVII vek)
- Fasada crkve Svete Bibiene: Centralni deo je naglaen timpanonom. Jednostavan sprat
svedenih oblika. Trem u obliku otvorene loe. Balustrada.
- Crkva San Andrea al Kvirinale: Crkva centralnog plana sa ovalnom osnovom (elipsa sa
poprenom dunom osom). Postojala su tri oblika osnove crkve (elipsa, krug, krst). Ovakvo
reenje postavljanja pilastera omoguava posmatrau da mu pogled neprekidno klizi preko
velikih pilastera do velike edikule ispred oltarske apside.

Postavljanjem edikule Bernini je ostvario i barijeru i vezu sa oltarskom kapelom. Ouvao je

ovalnu formu ali i naglasio mesto oltara.
Bernini naglaava misterioznost upotrebom boje i svetlosti. to se tie svetlosti, njom podstie
centralnost graevine, jer svetlost dolazi iz centralnog dela, preko kupole i lanterne. Nie su
mrane. Fasada je vrlo stroga, jedini ukraeni deo je portik koji poziva vernike.
- Crkva u Kastel Gandolfu: U osnovi slobodan krst istih krakova. Kupoli je data prevlast (zvonici su
u drugom planu), kupola je raena po uzoru na onu sa crkve Svetog Petra u Rimu, ali za razliku
od nje leti na niskom tamburu. U unutranjosti graevine upeatljiv je spoj rebara kupole sa
kasetiranom ispunom.
-Crkva u Ariiji: Zvonici se nalaze uz oltarsku apsidu. Osnova je krunog oblika. Uraena je kao
cilindar. Ima poluloptastu kupolu sa velikom lanternom.
-Palata Kii: Prizemlje je strogo i svedeno i slui kao baza za dva gornja sprata sa pilastrima.
Naglaen je centralni deo sa naglaenim ulazom koji je uokviren toskanskim stubovima. Iznad je
balkon i naglaeno obraen prozor prvog sprata.
-Palata Ludovisi: Ima nekoliko podcelina koje su uokvirene dinovskim pilastrima koji se proteu
kroz dva sprata. U prizemlju je na mestima pilastera rustino obraen i naglaen detalj.
-Reavanje prostora ispred crkve Svetog Petra u Rimu: Ovalni trg, Ovalna kolonada koja okruuje
trg.

Franesko Boromini (XVI-XVII vek)

- San Carlo Alle Kvatro Fontane: Nalazi se na raskru ulica. Boromini zanemaruje princip
prenika stuba. On deli geometrijsku celinu na geometrijske podceline (to je srednjovekovni
nain razmiljanja). Crkva je zasnovana na dva jednakostranina trougla sa zajednikom
osovinom. Zatim je Boromini zatalasao zid kako bi izbegao krutu geometriju. Smenjivanje
udubljenja u zidovima stvara odreeni ritam i sve deluje promenljivo, ali ipak koherentno.
Neobino projektovana kupola, ona je na pandantifima i to mu je omoguilo neprekinutu
zakrivljenost kupole. Kupola je ovalne osnove i ima duboke kasete u obliku oktagona to joj daje
izgled saa. Osvetljenje dobija iz lanterne, ali i iz baze kupole. Prelazna forma - pandantif.
Fasada se zasniva na kombinovanju malih i gigantskih stubova. Frontalni deo sastoji se iz tri dela.
Sva tri dela su konkavna a u prizemlju dva konkavna i u sredini je konveksan. Delovi u prizemlju
povezani su neprekinutim vencem koji prati krivu liniju. A u gornjem delu venac je podeljen na
segmente. Medaljon prekida venac. Prebogata plastina dekoracija.
- Crkva San Ivo: Dva trougla formiraju zvezdoliki estokrak. Umesto pica trougla su polukruni
ispadi. Naglaava visinu glavnog prostora, a prostori uglovima su nii. Kupola je bez prelazne
forme, ona nastavlja zvezdoliki plan, a svaki segment ima prozor. Struktura kupole ima pet
delova: die se heksagonalni tambur, svaki od est delova podeljen je na dva manja i jedan
centralni vei, tamo gde se dve konveksne strane sueljavaju postavljeno je ojaanje, iznad je
postavljena stepenasta piramida podeljena rebrima, piramida je krunisana lanternom.
- Crkva Svetog Agneza: Crkva je ve bila zapoeta i zamiljena sa osnovom grkog krsta sa
kratkim kracima. Boromini je stvorio utisak oktagona. to se tie fasade, Boromini je proirio
fasadu i na delove fasada okolnih zgrada i dobio tako prostor za slobodnostojee kule (zvonike).
Ostvario je dobru sagledivost i kupole i kula.
Gvarino Gvarini (XVII vek)

- Kapela svetog Pokrova: Cilindrino telo kapele koje se zavrava polusfernom kupolom. On je
promenio unutranji tok i upotrebljava pandatife kao prelaz sa krunog tela kapele na kruni
tambur, potpuno nelogino (pandatifi su iz arhitekture slobodnog grkog krsta, kvadratna
osnova, krug). Tambur je visok i ima est luno zasvedenih prozora. Iznad tambura od centra do
entra luka polaze segmentni luci. U sledeem redu od centra do centra segmentnih lukova
razapeti su novi luci i tako est puta za redom.
- Crkva Svetog Lorenca: Osnova oktagon ije su strane savijene naizmenino spolja i unutra.
Iznad je lanterna sa visokim tamburom.
- Palata Karinjano u Torinu: Prva graevina profane arhitekture sa zatalasanim zidom fasade.
Fasada je uraena u opeci.
Pjetro Da Kortone
- Crkva Svetog Luke i Svete Martine: Osnova u obliku grkog krsta sa apsidalnim zavrecima. Za
nejga je karakteristino smenjivanje otrih formi i mekanih linija. Naroito izraeno u obradi
kupolnih elemenata. Koriene su prave, stroge i otre forme za prozore, doprozornike,
timpanon, a kasete u kupoli su rascvetani oblici. Na krajevima graevine nalaze se po dva
pilastra, tako da izgleda kao da oni pritiskaju zid izmeu njih i izgleda da zatalasanost proistie iz
stiskanja stubova.
- Santa Maria Dela Pae: Ispred crkve je formiran mali trg, gde crkva predstavlja pozornicu, sa
okolnim kuama kao loama. Boni delovi crkve su kao vrata na pozornici. Javlja se timpanon
unutar timpanona.

Baltazare Longena
- Santa Maria Dela Salute: Uraena je kao centralna graevina osmougaone osnove sa
deambulatorijumom. Crkvom dominira visoka kupola sa lanternom. Kupola je na osmougaonom
tamburu, a na svakoj ivici tambura su dve ukrasne volute kao drai kupole. Kupola je dvostruka
sa drvenom konstrukcijom koja je presvuena olovom (karakteristino za Veneciju). I u spoljanjoj
arhitekturi zadran je osmougaoni oblik, sa eljom da se crkva moe sagledati u celini.
BAROKNA ARHITEKTURA U FRANCUSKOJ
Francuski ukus nije naklonjen bogatstvu baroknih detalja. Stvaraju nacionalni osobeni stil sa vie
odlika klasine (antike) arhitekture. Najznaajniji arhitekti su: Salomon de Bros, ak Lemersje,
Fransoa Mansar i Luj le Vo.
Salomon de Bros: Palata Luksemburg.
ak Lemersje: Crkva Sorbona, Val de Gras.
Fransoa Mansar: Krilo Bloa, Maison Lafit, Val de Gras.
Luj Le Vo, Le Notr: Vo le vikont.
il Arduen Mansar: Crkva Invalida (XVIII vek).

- Luvr: Predstavlja rekonstruisani srednjovekovni dvorac. Karakteristina je monumentalna

kolonada sa udvojenim stubovima na visokom postamentu, sa potpuno ravnim krovnim

zavretkom i timpanonom na sredini. Tipini su zavrni delovi fasade na krajevima graevine koji
su istureni.
Pjer Lesko: za vreme renesanse uradio jedno krilo
ak Lemersje: proirenje unutranjeg dvorita, ukrasio ga paviljonom sa statom + karijatide
Luj le Vo: dovrio dvorite
Klod pero: reenje istone fasade koja se sastoji od monumentalne kolonade i udvojenih stubova.
- Versaj: Predstavlja kraljevsku rezidenciju. Glavna vrednost nije toliko u arhitekturi graevine,
ve u izvanrednoj i proienoj sintezi enterijera i parka koji okruuje palatu. Nizanje sveanih
dvorana odaje monumentalnost. Dvorane se niu po duoj osi. Paralelno sa njima oformljene su
velike bogato ukraene galerije. Najpoznatija je galerija ogledala. Sa tim galerijama stvorena je
teatralna atmosfera, to je bila jedna od karakteristika baroknih ambijenata.
Luj le Vo
il Arduen Mansar: kapela
Le Notr: park
Lebren: enterijer, enfilade
ak Anz Gabrijel
BAROKNI URBANIZAM
Cilj barokne arhitekture je da ujedini prirodu i ljudsko delo. U ovom dobu vie se polae na
prostorni koncept grada. Arhitektura baroka razvijala se pod velikim uticajem aristokratije i
katolike crvke, tako da su se i njihovi ciljevi prenosili na kompoziciju prostora.
U Parizu, veliki uticaj za razvoj urbanizma imali su vladari. Luj XIV je mnogo radio na izgradnji
Pariza i on u njegovo vreme dobija sjajan izgled. Tada je izgraen prvi okrugli trg u Parizu - Plas
de Viktoar.
Za vreme Luja XV izgraen je Plas Konkord. Za vreme ovih apsolutnih vladara dolazi do razvitka
planske izgradnje, kako bi se to vie i bolje prikazao sjaj i rasko palata i rezidencija. Veliki
znaaj ima Versaj, kao prvo veliko sloeno urbanistiko reenje i postaje uzor celoj Evropi. Tu
naroitu ulogu ima ureenje parkovske kompozicije Versaja koju je radio Le Notre. Svoju
kompoziciju Le Notre zasniva na tri zrakaste magistrale Rima, daje vanost prirodnim
elementima, zelenim i vodenim povrinama, i irokim vidicima sa glavne terase.
Na ovoj koncepciji zasnivaju se ulice i trgovi tokom XVII i XVIII veka.
Kod planova vladarskih rezidencija karakteristine su prave ulice sa drvoredima i kruni trgovi.
Perspektivna slika dolazi do izraaja kod Tigerijskog vrta i Jelisejskih polja.
Osnovna ideja kod baroknih trgova je isticanje objekata (crkve) koji postaje centar kompozicije.
Taj objekat ima dominantnu ulogu u odnosu na sve ostale elemente trga. Barokni trg se otvara
na eonoj, prilaznoj strani i time se omoguava sagledavanje objekta ve iz daljine.
Piazza Del Popolo od kojeg se razilazi snop triju simetralno rasporeenih glavnih saobraajnica.
Trg Kampidoljo, glavni objekat trga je palata senatora.
Trg ispred crkve Svetog Petra.
BAROK U AUSTRIJI (XVII VEK)
Eiser fon Erlah: Crkva Svetog Karla Boromejskog, Dvorac u Senbrunu.
Lukas fon Hilderbrant: Zgrada gornjeg Belvedera, Dvorac u Srpskom Kovinu.
BAROK U ITALIJI
akomo Baroci da Vinjola (XVI vek - Rim) - Inspirisan San Andreom u Mantovi, istrauje ovalni
horizontalni plan: Sant Andrea in via Flamina, II ezu.

Karlo maderena (XVI-XVII vek - Rim): Palata Barberini.

Pjetro da Kortona (XVII vek - Rim): Crkva Svete Martine i Luke, Santa Maria dela Pae, Santa
Maria in via Lata.
anlorenco Bernini (XVII vek - Rim): Crkva Svete Bibiene, San Andrea al Kvirinale (portik priziva,
edikula razdvaja, ovalna osnova sa apsidom daje dva duhovna centra), crkva u Kastelgandolfu
(grki krst), crkva u Ariciji (krug, Panteon), palata Ludovisi, Kii, Luvr.
PITANJA
- Koja obeleja nema astilska palata? Nema podele pilastrima, a kasnije i stubovima.
- Razlike izmeu opera di mano i opera di natura? Opera di mano je fina obrada zida, ukazuje
na to da je ljudska svest profinila grubu obradu. Opera di natura je gruba obrada kamene fasade,
predstavlja metaforu prirode koja okruuje ljude.
- Navesti dva autora koji su radili na crkvi Svetog Petra: Bramante i Mikelanelo.
- Ko je na Bramantea uticao u Milanu i Rimu? U Rimu Leonardo da Vini, Lucano Laurana u Urbinu
i Milanu.
- Slika Santa Maria presso San Satirio, grad, arhitekta, vek? Milano, Bramante, XV vek.
- Slika San Andree, grad, arhitektra, vek? Mantova, Alberti, XV vek.
- (Data je Da Vinijeva skica) Ko je uradio tu skicu i ta ona predstavlja? Na koga je sve uticala?
Kroki koji predstavlja osnovu centralnog horizontalnog plana, graevine grkog krsta sa etiri
apside na krajevima krakova krsta, sa deambulatorijumom i sa etiri manja ugaona prostora i
ugaonim kulama na krajevima tih prostora. Smatra se da je Bramante znao za ovaj crte i da ga
je on inspirisao za osnovu crkve Svetog Petra u Rimu.
- (Slika enterijera Teatro Olimpiko) Enterijer kog objekta je na slici? Stil i vek? Teatro Olimpico
(olimpijsko pozorite), Paladio, Vienca, Renesansa, XVI vek.
- (date osnove crkvi San Lorenzo i San Spirito) U kom se gradu nalaze, ko je arhitekta, koji vek?
San Lorenco i San Spirito, XV vek, Firenca, Bruneleski.
- Koji autor je u Mantovi izgradio Palaco del Te? ulio Romano.
- Jo jedan Renesansni autor je stvarao u Mantovi, navedi dva njegova dela i vek? Alberti: San
Andrea i San Sebastijano, XV vek.
- Navedi jedno Bramanteovo delo u Firenci i dva u Rimu: Kortile palate Stroci, Tempietto i crkva
Svetog Petra u Rimu.
- O emu Paladio pie u svojoj knjizi II Quatro Libri dell Architettura: 1. Pripremni radovi na
graevini, materijali, teren, o stilskim redovima, elementima, 2. Seoske i kue u gradovima, 3.
Putevi, mostovi, javni trgovi, bazilike, 4. Crtei antikih hramova... Naela: 1. Primena principa
potpune harmonije u osnovi i oblikovannju, 2. Ostvarivanje arhitektonske lepote, 3. iskljuivanje
suvinog dekora, 4. Smisao za humanizaciju i funkcionalizam arhitektonskog prostora, 5.
Proporcije proizale iz prirodnih zakona. etiri kategorije problema o kojim vodi rauna: Prostorna
kompozicija, primena i obrada povrina i zidova, primena svetlosti i boje, odnos projekta prema
funkcijama koje treba da zadovolji.
- Ko je radio kupolu crkve Santa Maria del Fiore, navesti jo dva ili tri objekta istog autora i rei
gde se nalaze: Kupolu crkve je radio Bruneleski u Firenci. Bolnica za nahonad, San Lorenco i San
Spirito u Firenci.
- Ko je gradio crkvu Santa Maria degli Angeli, kakvog oblika je osnova, u kom veku i gde se
nalazi? U pitanju je centralni plan, oktagon sa osam razruenih kapelica okolo, XV vek, Firenca,
Bruneleski.
- Tri Bramanteova dela u Milanu? Santa maria presso San Satiro, Santa Maria delle Grazie i
glavna bolnica.
- O emu govori druga knjiga Paladia? Tu se nalaze crtei veeg broja kua koje su izgraene na
selu i gradu, nekoliko skica nacina gradnje Grka i Rimljana, tu su takoe prikazani projekti
Paladijevih uglavnom izvedenih graevina.

-Ko je projektovao istonu fasadu Luvra, a koji italijanski arhitekti su predlagali reenja? Klod
Pero. Reenja su predlagali Bernini i da Cortona.
- Ko je gradio crkvu Invalida, autor, vek i lokacija? il Arden Mansar, XVII vek, Pariz.
- Navedi jednog predstavnika baroka u Nemakoj, njegovo delo, lokaciju i vek. Mateus Popelman,
Letnja palata u Drezdenu (dio Cvinger), XVIII vek.
- (Slika crkve Santa Maria u Arciji) Navesti autora, lokaciju, vek i obeleiti ta pokazuju strelice:
Bernini, Aricija, XVII vek.
- Navesti jedan objekat i autora renesanse u paniji: Palata Karla V, Granada, Pedro Macuka.
- Navesti jedan objekat i autora baroka u Austriji: Sv Karlo Boromejski, Be, XVII vek, Fier Fon
Erlah.
- Ko je projektovao kapelu u Versaju? il Arduen Mansar
- (osnova sv Karla Boromejskog) Koja je graevina u pitanju, ko je gradio, u kom veku i u kom
gradu? Postoje dve graevine: Sv Karlo Boromejski u Rimu (Boromini, XVII vek), Sv Karlo
Boromejski u Beu (Fier Fon Erlah, XVII vek).
- Baldasare Longena, navesti jedno njegovo delo, gde je gradio, u kom veku, u kom stilu? Santa
maria Della Salute, Venecija, XVII vek, manirizam.
- Navesti jedan barokni objekat u Engleskoj: Dvorac Howard, Sir John Vanburgh, poetak XVIII
veka.
- Navedi dva objekta arhitekte Sansovina i gde se nalaze? Palazzo Corner, La Zecca (kovnica
novca) u Veneciji.
- Ko su bili autori Versaja i Vo le Vikomta, i koji dvorac je prvi nastao? Le Vo, il arden Mansar
(samo kapela u Versaju), Le Notr (pejza), Le Bren (slikar), prvi je nastao Versaj.
- Na kom objektu su zajedno radili an Gijon i Pjer Lesko? Na Luvru.
- Data su tri autora i tri dela, povezati strelicom ta kome pripada. Autori: Bernini, Bramante,
Boromini. Dela: San Andrea, Sveti Petar i San Ivo.
- (Slika kupole Gvarina Gvarinija) Navesti ko je autor, ko je na njega uticao i kom stilu pripada:
Sanitissima Sindone, na njega je uticao Boromini, barok.
- Kom periodu pripada Pjer Lesko, jedan njegov objekat i gde se nalazi? Renesansi, Hotel
Carnavalet, Pariz.
- Na kojim dvorcima u Francuskoj se javljaju elementi renesanse? Ezej Le Rido, enanso, ambor,
Bloa, Fontainebleau.
- Palatu Karinjano i crkvu Svetog Pokrova je projektovao ko i u kom veku? Guarino Guarini, XVII
vek.
- Navesti jedan Berninijev i jedan Borominijev objekat. Bernini- San Tomassoin Castelgradofo,
Boromini San Ivo alla Sapienza.
- Ko je projektovao prvo renesansno krilo Luvra? Pjer Lesko.
- Inigo Jones, navesti dva objekta i vek: Queens house, Banqueting house, XVII vek.
- Gvarino Gvarini, navesti dva objekta i vek: Palata Karinjano i crkva Svetog Pokrova, XVII vek.
- Ko je doprineo prenosu renesansnih ideja u Englesku i delo tog arhitekte? Inigo Jones, Queens
house.
- (presek Gvarinijevog objekta) Grad, vek, arhitekta? Crkva Svetog Pokrova, Torino, XVII vek,
Gvarino Gvarini.
- Kako se zovu stubovi koji se proteu celom visinom objekta i navesti dva autora i dva dela sa
tim stubovima: Kolosalni stubovi. Moemo ih videti na Pallazzo dei Conservatori, (Campidoglio,
Rim)- Mikelanelo (pilastri), Leon Batista Alberti San Andrea u Matovi.
- Kom pracu pripada uliano Romano, u kom veku je stvarao i njegov objekat Palaco del Te, gde
se nalazi? Manirizam, XVI vek, Mantova.
-(Paladijeva venica Palazzo della Rogione Bazilika) Navesti autora, stil i lokaciju. Andrea
Paladio, XVI vek, Vienca, Renesansa.
- Navedi objekat panske renesanse: Dvorac Eskurijal, huan Herera, Madrid.
- Ko je projektovao izvedenu istonu fasadu Luvra, a ko je prethodno pobedio na konkursu za tu
fasadu? Klod pero, anlorenco Bernini.
- (slika kapele Paci) Ko je autor, mesto i vek: Filipo Bruneleski, Firenca, XV vek.

- Ko je projektovao Santa Maria Novella, kada i gde? Leon Batista Alberti, Firenca, XV vek.
- Bramanteova dela u Rimu? Santa Maria della Pace, Tempietto, zapoeo crkvu Svetog Petra,
Cortile del Bel Vedere, Vatikan: Rafaelova kua.
- O emu govori prva knjiga Paladia? Pripremni radovi na graevini, materijali, teren, o stilskim
redovima, elementima i delovima graevine.
- Ko je projektovao kapelu u Versaju? il Arduen Mansar.
- (Slika palate Medii Rikardi) Ko je gradio, gde, u kom veku i ta je na slici? Firenca, XVI vek,
Mikeloco Mikeloci.
- (Enterijer Mikelanelove Nove Sakristije) ko je gradio i kom stilu pripada? Mikelanelo,
manirizam.
- Ko je gradio II Tempietto, u kom gradu, kom veku, gde je sve stvarao i kako se zove njegovo
pisano delo? Donato Bramante, stvarao je u Urbinu, Milanu, Rimu. Tempietto Rim, XV vek.
Nema pisano delo.
- Navesti jedan barokni objekat u Engleskoj: Blenam palata, Don Venbro.
- Bramanteova dela u Milanu: Santa Maria presso San Satiro, glavna bolnica, Snata maria delle
Grazie, klaustar uz crkvu Santa Maria della Pace.
- Ko je projektovao crkvu San Andrea u Mantovi? Leon Batista Alberti.
- Koji arhitekta iz XVI veka je takoe gradio u Mantovi, navesti jedan objekat? Palazzo del Te,
ulio Romano.
- Kom periodu pripada Pjer Lesko. Jedan njegov objekat i gde se nalazi? Renesansa Luvr, Hotel
Carnavalet, Pariz.
- Palatu Karinjano i crkvu Svetog Pokrova je projektovao ko i u kom veku? Gvarino Gvarini, XVII
vek, Torino.
- Ko je potpomogao prenos italijanske renesanse na francuske umetnike? Sebastiano Serilio,
uliano da Sangalo, Fra okondo, Domeniko da Kortona, Leonardo da Vini.
- Navesti bar dva predstavnika Manirizma i u kom veku stvaraju. ulio Romano XVI vek,
Baltazare Longena XVII vek.
- Navesti ime arhitekte koji je projektovao palate Tjene i Valmarana, u kojem veku su sagraene i
u kom gradu? Andrea Paladio, XVI vek, Vienca.
- Ko je projektovao kupolu Svetog Petra, na koji projekat se ugledao i ko je arhitekta, vek?
Mikelanelo, Santa Maria del Fiore, Filipo Bruneleski, XVI vek.
- (Slika palate Ruelaj i palate Medii Rikaldi) Koja od ove dve je astilska palata i u kom veku su
nastale obe palate? Medii Rikaldi je astilska, nastale su u XV veku.
- U kom gradu se kolovao Bramante? U Urbinu
- Odnos stuba prema zidu u baroku? Pilaster, troetvrtinski stub, slobodnostojei, stuba u zidu
a druga van zida.
- Koja je bila maniristika palata sa zaobljenim proeljem, arhitekta? ulio Romano, Palazzo del
Te.
- Glavna optika istraivanja u renesansi: Perspektiva.
- Ko je gradio novu sakristiju u San Lorencu i ko je uticao na njega? Mikelanelo, uticao
Bruneleski.
- Navesti i objasniti tri Vitruvijeve kategorije: Comoditas (prikladnost, prava mera, podrazumeva
prilagoavanje projekta funkciji), firmitas ( tvrdoa, vrstoa, jakost, trajnost, podrazumeva
odgovarajuu upotrebu materijala i konstrukcija), venustas (draest, lepota, podrazumeva
estetiku i simboliko znaenje projekta).
- Renesansi objekat (prvi put se upotrebljavaju polukruni luci), arhitekta, grad i vek? Bolnica za
nahonad, Bruneleski u Firenci.
- Jezik renesansne arhitekture je bio: Dvojni.
- Na kom objektu Bramante iluzionistikim slikarstvom stvara privid velike dubine prostora, gde i
kada je nastala crkva= Santa Maria presso San Satiro u Milanu, XV vek.
- Na osnovu kojih kriterijuma se analiziraju graevine u renesansi? Prostorna kompozicija,
Primena i upotreba povrina i zidova, primena svetlosti, boje i drugih optikih efekata, odnos
objekta prema drutvenim funkcijama.

- Objasniti principe renesanse: Ordinatio ( ureenost, sreenost), eyrithmia (povezanost i

harmoninost ritma), symetria (ravnopravnost delova s obe strane neke osovine).
- Ljudska metafora je iskazana u obradi kamena pod nazivom: Opera di mano.
- Bramanteova savrena graevina centralnog plana, naziv i vek. U kakvoj korelaciji su stubovi sa
cnetralnim delom graevine? II Tempietto, Rim, XV vek, stubovi na zajednikoj osnovi - plinta.
- (Enterijer biblioteke Lorencijane) Arhitekta, grad i vek. Kako se zovu stubovi koji se proteu kroz
vie etaa? Mikelanelo, biblioteka je u arhitektonskom smislu izvorni manirizam, u Firenci, XVI
vek, kolosalni stubovi.
- Vinjola, kada je stvarao, njegova barokna crkva? II ezu XVI vek.
- Crkva Svetog Pavla u Londonu, arhitekta i ko mu je bio uzor za kupolu? Tempieto Bramante,
Kristofer Ren.
- Agneze, ko, gde, kada i navesti tri njegove crkve? Franesko Boromini, Rim, XVII vek. San ivo
alla Sapienza - Rim, San ovani in Laterano - Rim, Sveti Karlo Boromejski - Rim.
- Triangulatura po ugledu na Borominija, ko, navesti njegovu palatu: Gvarino Gvarini, Palata
Karinjano, vidi se na Crkvi Svetog Pokrova.
- (Slika Kvins Haus) Ko, gde i kada? Indigo Douns.
- (Slika osnove palate Barberini) Dva autora?
- (Slika Santa Maria dela Salute) Ko, gde, kada i stil? Baldasare Longena, Venecija, XVII vek,
barok.
- Ko pripada renesansi, zaokruiti (etiri ponuena odgovora): Mikeloci i Mikelanelo.
- Navesti dva Paladijeva verska objekta u Veneciji: II Redentore, San oro Maore.
- Navesti bar dve urbane palate koje je Paladio projektovao u Vienci: Palata Kjerikati, Koleoni
Porto (po ugledu na Rafaelovu kuu).
- Navesti ime arhitekte koji je projektovao dvoranu za bankete (Banqueting house) i koji
italijanski arhitekta je najvie uticao na ovog autora? Inigo Douns, Paladio.
- Koje teme obrauje Alberti u svojoj knjizi o arhitekturi i naslov knjige: Okruenje, mesto,
raspored, zidovi, otvori i krov. De re Aedificatoria Libri.
- U kojem odnosu su se mogli nalaziti samostalni vertikalni nosai prema zidovima u baroku?
- Navesti jednu linost koja je doprinela razvoju manirizma i navesti jedno delo: uliano Romano,
Del Te.
- (Slika Santa Maria Novela) Ko je autor i kako se zove crkva? Leon Batista Alberti, Santa Maria
Novela.
- Hor crkve Santa Maria dela Gracie u Milanu projektovao je Bramante, navesti jo jedno njegovo
delo u Milanu i dva projekta u Rimu: Crkva Santa Maria della Grazie u Milanu, Tempietto i crkva
Svetog Petra u Rimu.
- Navesti ime arhitekte koji je projektovao palate Tjene i Valmarana, u kom veku i u kom gradu?
Andrea Paladio, XVI vek, Vienca.
- Ko je doprineo prenosu renesansnih ideja u Englesku i delo tog arhitekte: Inigo Douns,
Banqeting Hall.
- (Slika Santa Maria di san Satira) Grad, vek, arhitekta? Milano, Donato Bramante, XV vek.
- Navesti jedan barokni objekat u Engleskoj: Dvorac Hauard Don Venbro.
- Ko je gradio kapelu u Versaju i kom stilu ona pripada? Fransoa mansar, barok
- Navesti objekat panske renesanse: Dvorac Eskulijar kod Madrida, Huan Herera.
- Kako se zovu pilastri kroz ceo objekat: Superponirani.
- Ko je gradio crkvu Santa maria degli Angeli, kakvo bolika je osnova, u kom veku i gde se nalazi?
Filipo Bruneleski, Potpuno centralna graevina, oktagon u osnovi.
- Navesti dve sakralne graevine koje je Paladio gradio u Veneciji: San Franesko dela Venja, San
oro Maore.
- Koji plan i geometrijski oblik spominje Alberti u De re Aedificatoria? Centralni plan, krug.
- ARS combinatoria, kod kojih arhitekata se javlja, navesti tri:
- Jezik barokne arhitekture je: jednojezina, dvojezina, trojezina?
- Kom pravcu pripada arhitekta Hildebrandt i navesti jedan njegov objekat:

- Ser Kristofer Ren, kom pravcu pripada i dva njegova objekta: Barok, katedrala Svetog Pavla,
Sveta Nevesta.
- Navesti ri poznate renesansne linosti koje su se bavile pitanjima urbanizma?
- Navesti dve astilske renesansne palate i njihove autore, jednu skicirati u osnovi i
navesti u kom gradu se nalazi:
- Koje graevine dominiraju profanom arhitekturom XVII veka, navesti dva tipa:
- Da li postoji renesansni uticaj u ruskoj arhitekturi, ako da, navesti jednog autora?
- Skicirati Kampidoljo, kako se zove autor i urbanistiki plan kojim je predvien: Mikelanelo.
- Skicirati proelje astilske palate.
- Skicirati barokni objekat i oznaiti karakteristine elemente. Elementi koji se obino navode su:
girlanda, festoni, maske pored zidova, venci, luci, grede, prozorski okviri, portal, pilastri, kapitel,
konzole, atike - utisak nemira i slikovitosti.
- Skicom prikai osnovu crkve San Ivo i objani ideju njenog nastanka: Izabrao je sistem
triangulacije, ali tako da trouglovi formiraju pravilan zvezdoliki estokrak. Take prodora su na
preniku i zvezdolika linija se dobija spajanjem taaka, polukruni ispadi koji zamenjuju piceve
jednog trougla odreuju krug sa radijusom od polovine stranice trougla. Umesto da formira
glavni heksagonalni prostor sa niim delovima u uglovima trougla, postavlja kolosalne stubove.
Kupola zatvara korpus graevine bez prelaznih formi, proelje je sa zatvorenim arkadama.
- Skicirati palatu Ruelaj i da se obelee elementi zbog kojih ona predstavlja renesansnu stilsku
palatu.
- Skicirati osnovu Paladijeve Rotonde.
- Skicirati Svetu Andreu al Kvirinale od Berninija.
- Skicirati renesansnu i manieristiku palatu.
- Skicirati kapelu Paci, ko je gradio i vek. Filipo Bruneleski, XV vek, Firenca.
- Skicirati Sforzindu.
PITANJA SA POSLEDNJA TRI ISPITNA ROKA
- Tri glavne odlike stare rimske arhitekture: Ordinatio - ureenost, Eurithmia - povezanost i
harmoninost ritma, Symetria - ravnopravnost delova sa obe strane osovine.
- Novina Luciano Laurena u reavanju kortilea vojvodske palate?
- Imena nekoliko francuskih graevina sa elementima renesansne arhitekture: Senanso, Ezej le
Rido, ambor (svi su du reke Loare).
- Kula sa satom, izmeu dva krila Luvra? ak Lemersje.
- Barokni arhitekta koji se ugledao na Borominija i njegovo delo? Gvarini.
- Tri osnovne grupe novih tipova renesansnih gradova u Evropi? Loarska kola, palate sa
ralanjenim fasadama,
- Predmetni gradovi? Pariz, Be, Rim.
- Crkva na koju se ugledaju barokni arhitekti? San Andrea u Mantovi, Alberti.
- Slika tavanice Banquet House, ko je oslikao tavanicu? Peter Paul Rubens.
- (Slika San Andree) Arhitekta, vreme, mesto? Leon Batista Alberti, XV vek, Mantova.
- Baltasare Peruzzi: Villa Farnesina, Palaco Massimi alie Colione, Rim, XVI vek.
- Radiocentrini grad da se nacrta: Sforcinda, 5. Slajd, 2. Lekcija.
- Skica San Ivo u Rimu, autor? Franesko Boromini, Rim, XVII vek.
- Skica glavne fasade Kjerikati, Paladio.
- Skicirati idealni grad. Palmanova, 15. Predavanje.
- Nova sakrstija (gde se nalazi, u kojoj crkvi, ko je projektovao i vek)? San Lorenco, Mikelanelo,
XVI vek, Firenca.
- Skicirati kapelu paci , ko je gradio i vek?
- Data skica Sante Marie presso di San Satiro, da se napie koja je graevina, ko je projektovao i
da se zaokrui koje je inovacije uveo:

- Kako se zove paladijevo delo o arh. i ta govori u etvrtoj knjizi? : L Quattro Libri dell
Architettura, daju se crtei antikih hramova koji se nalaze u Rimu i jo nekih drugih koji se mogu
videti u Italiji.
- Nabrojati dve sakralne graevine koje je radio paladio u veneciji? San giorgio maggiore, san
pietro di castello.
- Alberti u knjizi de re aedificatoria koji je plan spominjao i koji geometrijski oblik? Centralni plan,
kruna slika u osnovi.
- Sebastian serlio- nabrojati 2 objekta i gdje se nalaze: Fontainebleau palata, ancy-le-franc.
- Crkva svetog pavla u Londonu, ko je sagradio i po uzoru na koji objekat je sagraena kupola?
Sagradio ju je Kristofer Ren, po uzoru na baziliku Svetog Petra u Rimu.
- Data je slika nekog objekta i da se kae kom periodu po hronolokom redu renesanse pripada?
- Nabrojati tri tipa grada: Gradovi utvrdjenja, gradovi izbeglica, gradovi prestonice malih drzava.
- Skicirati sforzindu.
- Kako Alberti definie lepotu? Ornament. 3. predavanje, 29. slajd.
- Koji arhitekta je otkrio Neronovo freskoslikarstvo i u kom objektu ga je primijenio?
- Ko je radio tambur na Svetom Pavlu u Londonu?
- Paladio, trea knjiga? Trea paladijeva knjiga odreuje velike puteve, mostove, javne trgove,
bazilike i ksiste. Dati su primeri antikih puteva i mostova, ali i paladijevi projekti, zato to su oni
sastavni deo arhitekture koja ulepava gradove i provincije, pored toga to slui javnoj
udobnosti.
- Tempietto, plan, proporcije, gde se nalazi? Sagradio ga je Bramante, Rim, u dvoritu crkve
Svetog Petra u Montoriju. Centralizovan plan, simetrian objekat.
- Bramante je projektovao samostanski klaustar za manastir
u Rimu, po uzoru
astilskih vila
u gradu .
- Palata Domes des Invalides, ko je projektovao i gde se nalazi? U Parizu, Libral Bruant.
- Navesti jedno ime arhitekte koji je projektovao u Torinu i jedno njegovo delo:
- Nacrtati bilo koji od izgleda Rotonde.
- Nacrtati osnove Paladijevih vila sa centralnim korpusom i kupolama.
- U kom periodu renesanse su objekti imali najisturenije strehe?
- Kom tipu pripada palata sa slike (palata Medii)? Astilskom tipu palate.
- Koji arhitekta je stvarao samo u XV veku? Leon Batista Alberti.
- Ko je projektova Santa Maria Novela, kada, gde i navesti tri dela sa lokacijama tog arhitekte?
Leon Batista Alberti, Firenca. Crkva San Frascisko - Rimini, Palata Ruelaj - Firenca, Crkva San
Sebastiano - Mantova.
- Sansovinovi objekti: Biblioteca Marciana, Zecca di Venezia, Cornar Palace.
- Napii dve zgrade koje je Mikelanelo projektovao u Rimu: Crkva Svetog Petra, Porta Pia.
- U kom delu Francuske se razvija Renesansa i navedi jedan kompleks sa nrenesansnim
elementima? Dolina reke Loare, kompleks dvorca ambor.
- U kom stilu se javlja art-combinatoria i navedite tri italijanska graditelja tog doba: Javlja se u
Baroku. akomo Baroci da Vinjola, anlorenco Bernini, Franesko Boromini.
- Ko je projektovao, u kom veku i u kom gradu queens house? Ingo Jones, Grini, XVII vek.
- Skicirati par Paladijevih vila i objasniti kako je paladio doveo u vezu svoje vile sa ljudskim telom.
- Dva Borominijeva objekta u Rimu: Manastir sv Karla Boromejskog (San Karlo alle Quatro
Fontane), Crkva San Ivo.
- Ko je projektovao objekte Santa Maria in Ariccia, San Andrea al Quirinale i San Tomasso in
Castelgandolfo? Kakvog su oblika osnove ovih objekata? anlorenco Bernini: kruna osnova,
elipsa, slobodni krst istih krakova.
- Koji italijanski arhitekta je delovao u Francuskoj, navesti jednog renesansnog arhitektu i jedan
objekat koji ima odlike renesanse: ambor dvorac - Domeniko da Kortona.
- Navedite sve tipove stambenih objekata koje je projektovao Paladio i napii po jedan primer za
svaki tip: Gradske ili poljske kue, palate, vile. Vila Rotonda, palata Antoni.
- Ko je projektovao crkvu svetog Pavla u Londonu, u kom veku i navedi jo jedan objekat ovog
autora? Kristofer Ren, XVII vek, drugi objekat - dvorac Hempton Kort.

- (Data je osnova palate Karinjano) Koji je objekat na slici, ko je autor, u kom veku je izgraena i
kom stilu pripada? Gvarino Gvarini, XVII vek, barok.
- Skiciraj Palazo Masimi ale Kolone arhitekte Baldazare Peruci i napisati po emu se razlikuje od
ostalih: Peruci je zanemario veinu kanona antike. Zanemario je pravilan oblik osnove i cela
graevina je zaobljena na uglu. Sam ulaz se nalazi na krivini i umesto vrata ima oblik loe sa
udvojenim toskanskim stubovima i snanim vencem iznad.
- Kog je oblika osnova crkve San Lorenco?
- Stara sakristija - princip proporcija?
- est osnovnih elemenata kod Albertija?
- Dva objekta koja su naruili Medii od Mikelanela, gde i kada i jo tri objekta od istog autora u
istom gradu:
- Prihvatilite za nahonad, obeleiti elemente na objektu.
- Mikelanelo, dela u Firenci?
- Kom obliku su teile renesansne arhitekte?
- Bramanteova dela, pet komada?
- Navesti tri Vitruvijeva principa:
- (Slika Mikelanelove biblioteke), ko, kada, gde i koji stil?
- Navesti pet Bruneleskijevih dela: