Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
.
JSTOR is a not-for-profit service that helps scholars, researchers, and students discover, use, and build upon a wide range of
content in a trusted digital archive. We use information technology and tools to increase productivity and facilitate new forms
of scholarship. For more information about JSTOR, please contact support@jstor.org.
GBPress- Gregorian Biblical Press is collaborating with JSTOR to digitize, preserve and extend access to
Gregorianum.
http://www.jstor.org
Gregorianum
Deus
Un
69, 4 (1988)
629-661
axioma
de san
Ireneo
630
ANTONIO ORBE, S I.
el Salvador,
origen
del
Pneuma
masculino,
y autor
por
Su
631
trinitario en la divinizacin
segtin Origenes,
ANTONIO ORBE, S I.
632
del
Creador2.
Nemo
dios.
perfecto
athanasia
para
Dios
eres
hecho.
Entrgale
tu corazn
blando
y manejable,
y conserva
la
2
Cf. Iren IV, 38,4,105ss: Secundum enim benignitatem suam bene dedit bonum et
similes sibi suae potestatis homines fecit; secundum autem providentiam scivit hominum
infirmitatem et quae ventura essent ex ea; secundum autem dilectionem et virtutem vincet
factae naturae substantiam. Oportuerat autem primo naturam
apparere, post deinde vinci,
et absorbi mortale ab immortalitate et corruptibile ab incorruptibilitate, et fieri hominem
secundum imaginem et similitudinem Dei, agnitione accepta boni et mali.
forma
633
ti el agua (viva),
si conservas
Mas
El
arte
te baiar
ingratitud
Dios
de
(tal)
44,11).
con El
con
tu
benignidad
Si pues le ofrendas
recibirs
de
ti a la substancia;
Su
arte
a El lo que
y sers obra
634
qui nondum
(Iren
IV, 39,2,33s).
El pecado, segun Ireneo, vino del hombre, no de su plasmador. De
que el hombre, antes de tiempo, quiso ser dios.
/,Va a ser dios el plasma (resp. sarx), cuando todavia no se ha
hecho hombre, con experiencia de si? El protoplasto, antes an de
recibir el soplo de vida (Gen 2,7), es hombre4, mas sin mrito alguno.
Nunca sera sabr ser hombre, mientras no lo sea en uso de la psique
racional y libre; y responda con mrito a lo recibido del Creador.
Al protoplasto se le pide primeramente hacerse hombre. Solo
luego se har dios. No vale saltar de plasma a dios, sin hacerse
hombre.
Convenia
creciese,
4
Deus
en
y crecido
Idea acentuada
christianorum2,
R. Braun,
635
do convaleciese,
se a su Seflor.
procura
allegue
y convalecido
Dios es Quien
la incorruptela;
a Dios
(cf. Sap
fuese glorificado,
con tempia
y glorificado
ha de ser contemplado,
y la vision de Dios
la incorruptela
hace (que
el hombre)
se
6,19)5.
Dios7.
otorga acusado
valor
5
Iren IV, 38,3,78ss.
6
Iren IV, 38,4,85ss: Irrationabiles
igitur omni modo qui non exspectant tempus
augmenti et suae naturae infirmitatem adscribunt Deo. Neque Deum neque semetipsos
scientes, insatiabiles et ingrati, nolentes primo esse hoc quod et facti sunt, homines
passionum capaces, sed supergredientes legem humani generis, et antequam fiant homines
jam volunt similes esse Factori Deo et nullam esse differentiam infecti Dei et nunc facti
hominis... utraque referens, et illud quod est benignum suae donationis et infrmitatem
nostram et quod essemus nostrae potestatis. Secundum enim benignitatem suam bene dedit
bonum et similes sibi suae potestatis homines fecit\ secundum autem providentiam scivit
hominum infirmitatem et quae ventura essent ex ea; secundum autem dilectionem et
virtutem vincet factae naturae substantiam.
7
Eliminemos un escrpulo. Por una parte, el plasma antes an de recibir el soplo de
vida (Gen 2,7) era ya hombre. Por otra, al tiempo de su transgresin, no se habia hecho
an hombre. Si lo era antes aun de ser animado, ,;qu falta le hacia hacerse hombre?
Era homo, cuando plasma;
mas no consciente y meritoriamente ante el
Respondo.
hasta vivir segun su naturaleza.
Hacedor,
ANTONIO ORBE, S I.
636
Quomodo
perfectus,
nuper
effectus?
(Iren
IV,
39,2,34s)
desde
su
primer
mas
origen;
no
le
hacia
Anthropos.
tornado
de
la
tierra,
en
Gen
2,7?
en
peculiares
su
especie,
perfectos;
dotados
de
las
virtudes
todas
ellos'0.
637
autem
immortalis
(erit),
qui in natura
mortali
non obaudi
embargo,
para
Ireneo,
es incompatible
la indole
inmortai
a que
de
amenazada
en
naturaleza
corno Adn
mortai,
por desobedecerle
ANTONIO ORBE, S I.
638
enim
te primo
quidem
ordinem
hominis
custodire,
tunc
639
terreno y racional
y se adentrar en atmosfera de Dios, deificndose
hasta la participacin cabal en la gloria del Hacedor.
Participari gloriae Dei, en su aplicacin al humano plasma,
equivale a glorificari, con vision y vida de Dios12. Y venimos a un
concepto muy sugestivo, repetidas veces acentuando por el Obispo de
Lin.
Non
enim
tu Deum
facis,
sed
Deus
te facit (Iren
IV,
39,2,38s).
autem
in omnibus,
perfectus
totus mens et totus
et similis,
ipse sibi aequalis
et fons omnium
substantia
homo
et
vero
ad Deum.
enim
et augmentum
Quemadmodum
profectum
percipiens
Deus
idem
sic
et
homo
in
Deo
inventus
est,
semper proficiet ad
semper
Deum.
do
Neque
hominem,
Exceptorium
enim Deus
in benefaciendo
et locupletan
aliquando
et ditari a Deo.
cessat beneficium
accipere
et organum
clarificationis
ejus homo gratus
cessat
homo
neque
enim bonitatis
ANTONIO ORBE, S I.
640
ei qui
se fecit, et iterum
spernens
plasmatorem
exceptorium
justi judicii ejus homo
et non subjectus
Verbo
ejus13.
ingratus
et
ataja
semejante
ideologia
con
una
clusula,
al
parecer,
tarde.
13
Iren IV, ll,2,21ss.
14
Laercio
Zenn,
segn Digenes
VII, 134 = Arnim SVF
Div. Inst. VII, 3,1-3.
enseguida el testimonio de Lactancio,
641
(alguna)
de Dios
y propio
es el hacer
de
la creatura
lo que es ilicito
el padecer16.
atribuir
a creatura
corno
de
Dios
es propio
del fuego
el hacer17.
quemar,
y de la nieve
enfriar,
asi
Seria fcil senalar analogias leves entre las pginas del Obispo de
Lin18, y la antitesis genrica facerelfieri, de sesgo filosofico pagano,
denunciada en otras ocasiones19, ajena a nuestro problema especifico.
15 Cf. .
A Quotation of Philo in Irenaeus, en Vig. christianae 12 1958,
Smulders,
154-156.
16
Cherub 77.
17
Leg alleg. I 5.
18
Cf. IV, 39,2,52ss.
19
Cf. III, 8,3,63ss: Altera autem sunt quae constituta sunt ab eo qui constituit et quae
facta sunt ab eo quifecit. Ipse enim infectus et sine initio et sine fine nullius indigens, ipse
sibi sufficiens et adhuc reliquis omnibus ut sint hoc ipsum praestans. Quae vero ab eo facta
sunt initium sumpserunt; quaecumque
autem initium sumpserunt, et dissolutionem possunt
percipere et subiecta sunt et indigent eius qui se fecit; II, 34,2,23ss: Si qui autem hoc in
loco dicant non posse animas eas quae paulo ante esse coeperint in multum temporis
perseverare, sed oportere eas aut innascibiles esse ut sint immortales, vel, si generationis
initium acceperint, cum ipso corpore mori: discant quoniam sine initio et sine fine, vere et
semper idem et eodem modo se habens solus est Deus (cf. Justino, dial 3,5), qui est
omnium Dominus. Quae autem sunt ab ilio omnia, quaecumque facta sunt et fiunt, initium
quidem suum accipiunt generationis, et per hoc inferiora sunt ab eo qui ea fecit, quoniam
non sunt ingenita; perseverant autem et extenduntur in longitudinem saeculorum secun
dum voluntatem Factoris Dei: ita ut sic initio fierent, et postea ut sint eis donat. Cf.
J.C.M. Van Winden, An Early Christian Philosopher, Leiden, 1971, 106ss.
IV, 20,l,5ss: semper discunt quoniam est tantus Deus, et ipse est qui per semetipsum
constituit et fecit et adornavit et continet omnia, in omnibus autem et nos et hunc mundum
qui est secundum nos. Et nos igitur, cum his quae continentur ab eojacti sumus. Et hic est
de quo Scriptura ait (Gen 2,7)....
ANTONIO ORBE, S I
642
terrenus-,
con
lo que
muda
por
completo
la perspectiva.
Al
contraste
no para
sostenerlo
en su existencia,
corno
a las dems
creaturas,
Deus
quidem
facit,
homo
autem
fit
IV,
18,3,54ss.
643
no podian
(Rom
conocer
que
nuevamente
cuerpo
nuestro
el bien
de nuestra
salud
viene
de Dios,
no de nosotros.
Miserable
de mi, (iquin me librar de este
(Rom
7,24):
de muerte?.
Presenta
La gracia de
luego al liberador
(7,25):
Sefior.
Lo propio ensefia Isaias (35,3s):
manos sin
Confortaos,
22
runt?.
23
qui dispositionibus
Dei deservie
20,3,78ss.
ANTONIO ORBE, S I.
644
sobre el
ejercicio directo e inmediato de Dios
puro Espiritu
hombre (= sarx) ; sino la mediacin salvifica del Verbo-Hombre. A tal
fin, asume al Hombre, virginalmente nacido, para la eficacia deifica del
Verbo (resp. del Padre). Levanta la humana Sarx de Cristo, a las alturas
del Verbo; y le otorga una diaconia divina, por la que, en vez de ser
pasiva, la Carne de Cristo se vuelve activa en la obra de la Salud.
Ya no vale decir: La humana Salud est en seguir al Verbo. Una
vez allanado ste a ser hombre, a titulo de mediador entre Dios y los
Verbo/Hombre ,
hombres, la economia es otra: seguir al Salvador
dejarse iluminar del El.
Dios
le confiere;
a
ni tiene
Le
Dios
necesidad
de nuestra
El
servidumbre.
les
y sirven,
la
Al
e
quienes
siguen
procura
tal beneficio
a los que Le
y gloria eterna:
otorgndoles
a su servicio,
en pago
a Su
pago
y a los que Le siguen,
sin recibir empero
beneficio
de ellos,
seguimiento;
alguno
riquisimo
corno es, perfecto
y sin indigencia25.
contrario,
Vida
incorruptela
en
sirven,
El axioma Deus facit, homo fit adquiere asi una doble dimen
sin, segun se refiere, en el primer hemistiquio, a Dios (resp. Verbo,
24
Iren III, 24,4,91ss: Rursus, quoniam neque homo tantum erit qui salvat nos neque
sine carne... Et quoniam hic ipse homo verus visibilis incipiet esse, cum sit Verbum
salutare, rursus Esaias ait (33,20):
"Ecce, Sion civitas, Salutarem nostrum oculi tui
Deus igitur homo factus est et ipse Dominus salvabit nos.
videbunt";
III, 21,l,ls:
25
Iren IV, 14,l,10ss.
645
B)
Qui
facit
semper
AUGMENTUM
idem
est,
ACCIPERE
quod
autem
fit...
DEBET
et augmentum
ad Deum.
profectum
percipiens
Deus semper idem est, sic et homo in Deo inventus
Deum26.
enim
ad
Quemadmodum
semper
proficiet
Iren IV,
11,2,22ss.
ANTONIO ORBE, S I.
646
Hijo.
Homo fit
Vengamos al contenido del segundo hemistiquio: El hombre es
hecho. Son especialmente sugestivas unas lineas del falso Bernab.
He aqui lo que dice el Sefior
<',Qu les dice el otro profeta Moiss?
Entrad en la tierra buena, que el Senor jur dar a Abrahn,
Isaac y
Dios:
Jacob,
Deut
en herencia;
tierra que mana leche y miei (Ex 33,1.3;
y poseedla
Lev 20,24).
dice
la gnosis?28.
^Qu
Aprendedlo.
Esperad
a decir en el Jess que se os manifestar
en carne29. Porque
el
1,25;
viene
27
Cf. Iren II, 25,3,43ss: Cogitet quia homo est in infinitum minor Deo, et qui ex
parte acceperit gratiam, et qui nondum aequalis vel similis sit Factori, et qui omnium
experientiam et cogitationem habere non possit ut Deus; sed in quantum minor est ab eo
qui factus non est et qui semper idem est, ille qui hodie factus est et initium facturae
accepit, in tantum secundum scientiam et ad investigandum causas omnium minorem esse
eo qui fecit. Non enim infectus es, homo, neque semper coexsistebas Deo, sicut proprium
cius Verbum; sed propter eminentem bonitatem eius, nunc initium facturae accipiens,
sensim discis a Verbo dispositiones Dei qui te fecit.
28
E1 sentido espiritual; la exegesis ltima de tales versos.
29 En
el futuro Jesus encarnado,
hecho hombre, que se os dar en herencia.
647
hombre
de
de Adn
la superficie
a
an
ms
tarde,
Ahora
De
no habia
fuera
De
plasmado
est tierra
principio
la Mano
de
con
nuevos
matices:
Dios,
a saber
el Verbo
de
Dios33.
la substancia
del printer hombre?
<,de dnde proviene
de
la
sabiduria
de
Dios
de
la
tierra
y
virgen. En efecto
y
antes de
aun llovido dice la Escritura
(Gen 2,5)
que
la tierra.
el hombre,
y ninguno habia ahi para trabajar
bien,
la voluntad
Dios
por
del
pues,
gnero
an
virgen,
humano34.
tomo
Dios
barro
y model
al hombre,
no
labrada
por
el
hombre,
tampoco
contenta
aun
humana
30
Tierra y hombre se relacionan. Entrad en la tierra buena equivale a Entrad en el
hombre bueno. Porque el hombre es tierra que sufre.
31 Barn.
6,8-9.
32 De tierra no
En absoluto, rudis podria tambin traducirse por nueva
trabajada.
Itala und Vulgata, Miinchen, 1965, p. 336s).
(cf. H. Rnsch,
33
Iren III, 21,10,220ss.
34
Epid. 32.
648
ANTONIO ORBE, S I.
Dei
opportune
es, manum37
autem
quantum
35
Cf. Iren V, 15,4,106ss: Excidunt... et hi qui a Valentino sunt, dicentes non ex hac
terra plasmatum esse hominem, sed a fluida materia et effusa. Vase nuestro comentario
ad loc. en Teologia de san Ireneo II, Madrid, 1987,
pp. 63-66.
36
Iren V, 15,2,66s: Opera autem Dei plasmatio est hominis. E1 comentario en
Teologia de san Ireneo II, p. 29ss.
Manus en singular suele referirse al Verbo. En plural se aplica al Verbo y al
Espfritu. Aun en singular, puede referirse al Espiritu, simplificando la eficacia del Verbo,
origen del Espfritu: plasmador y a la vez santificador.
38
Iren IV, 39,2,39ss.
649
qui efficeris
impones, por tu barro, un tiempo de espera.
Praesta
te figuravit
vestigia
autem
artifex,
digitorum
et tractabile
in temetipso
humorem,
et custodi
figuram qua
amittas
ne induratus
ejus40.
39
de Act 1,4.
al tiempo oportuno, evoca la expectacin
Opportune,
40 Iren
IV, 39,2,41ss.
41
Div. Inst. VII, 3, 1-3: Et quoniam de philosophorum erroribus
Cf. Lactancio,
loquimur, Stoici naturam in duas partes dividunt, unam quae efficiat, alteram quae se ad
faciendum tractabilem praebeat: in illa prima esse vim sentiendi, in hac materiam, nec
alterum sine altero (quicquam)
posse. Quomodo
potest idem esse quod tractat et quod
tractatur? Si quis dicat idem esse figulum quod lutum aut lutum idem esse quod figulum,
nonne aperte insanire videatur? At isti uno naturae nomine duas res diversissimas
conprehendunt, deum et mundum, artificem et opus, dicuntque alterum sine altero nihil,
posse, tamquam natura sit deus mundo permixtus. Nam interdum sic confundunt, ut sit
deus ipse mens mundi et mundus sit corpus dei, quasi vero simul esse coeperint mundus et
deus ac non ipse mundum fecerit. Cic., Acad. post. I, 6,24: De natura autem id enim
ita
dicebant, ut eam dividerent in res duas: ut altera esset efficiens, altera
sequebatur
autem quasi buie se praebens, eaque efficeretur aliquid. In eo, quod efficeret vim esse
censebant: in eo autem quod efficeretur materiam quamdam: in utroque tamen utrumque.
Neque enim materiam ipsam cohaerere potuisse, si nulla vi contineretur, neque vim sine
Puede verse V. Loi, Lattanzio, Ziirich, 1970,
p. 56.
aliqua materia.
42
De ira 10 36.
Asi lo hizo Lactancio,
43
No citado en la primera antiguedad cristiana; ni siquiera en Orgenes.
650
eso
da un buen consejo.
Puso empero
en el hombre
la
de
corno
tambin
en
los
los
eleccin,
potestad
ngeles
pues
ngeles
a fin de
el
(son) racionales
justamente
que los dciles a El poseyeran
bien47 otorgado
por Dios,
y conservado
por ellos; mientras los desobe
dientes
a todos
incurrieran
El
no
se
encontraran
en merecida
en
justamente
posesin
del
bien,
pena48.
blando,
hmedo
con
la humedad
del
Espiritu.
No
volverse
44
Cf. Sir 3,27; Is 46,12; Ez 2,4; 3,7. Vase s. Justino, dial 27,4: Mas vosotros sois un
pueblo de corazn duro e insensato, ciego y cojo; hijos en quienes no hay fidelidad corno l
mismo dice; que le honris solo con los labios, pero con vuestro corazn estis lejos de El.
45
Cf. Rom 2,4-6: No reconoces que la bondad de Dios te apremia a la conversin;
mas, segn la dureza y la impenitencia de tu corazn, amontonas ira para ti para el dia de la
ira y de la revelacin de la justicia juzgadora de Dios, que recompensar a cada uno segn
sus obras citado por Iren., epid. 8 y IV, 37,1.
46
Cf. Orgenes,
Comm. Series in Matth. 53 (PG 13,1684 A) en cxegcsis a Mt
24,32ss : Et unusquisque nostrum post hiemes tentationum, et post tristitiam periculo
rum transactorum ad aestatem festinet proferens tenerum ramum, non illum durum, sed
molle cor ad credendum Deo.
47
Adquirieran con propio mrito el Bien; y, meritoriamente buenos, se apropiaran el
Bien de Dios.
48
Iren IV, 37,l,3ss. Puede verse Antropologia de san Ireneo, Madrid, 1969, p. 170ss.
49
Prudencio
la hizo valer felicisimamente, en la linea de Ireneo (Apotheosis 689ss).
Vase J. Pascual
Torr, Antropologia de Aurelio Prudencio, Roma, 1976, 21ss.
651
numquam
vitam,
sine superna
voluntaria
pluvia
(cf. Sai
67,IO)50.
La tierra de que form Dios el cuerpo de Adn era rida. No habia
llovido sobre ella. Lo que hubiera hecho la pluvia, convirtindola en
lodo, hizo Dios infundiendo en ella Su potencia la superna pluvia
voluntaria del Espiritu (cf. Sai 67,10) para convertirla en masa
hmeda, dcil a sus Manos.
De sola harina no puede hacerse pan; tampoco de solo polvo
tierra rida sale el cuerpo de Adn. Tierra empero y sola lluvia normal
habrian hecho simple barro. Tierra y lluvia del Espiritu hicieron plasma
alentado por el Espiritu, bueno para asemejarse a Dios, superando la
natura
terrena.
El,
y se viste,
dcil
a la obra
artistica
de
Dios,
de
la Forma
interna
del Espiritu.
Custodiens
artificio
enim
ad
ascendes
compaginationem
absconditur
quod est in te lutum (Iren
autem
Dei
perfectum;
IV,
ab
39,2,44ss).
50
Iren III, 17,2,32ss. Cf. Antropologia de san Ireneo 58ss.
51
Cf. Iren III, 12,13,445s propter quod et evocabantur ad perfectum; V, 19,2,38s
quem (= hominem interiorem gnosticorum) et solum ascendere ad perfectum decernunt
ANTONIO ORBE, S I.
652
barro.
He ahi el mayor elogio del Arte (amor y poder) de Dios. Que, para
revelarse afuera, no escoge al hombre pneuma; sino al hombre barro.
Fabricavit
auro
substantiam
puro et argento
in te manus
(cf. Ex 25,11),
spiramento
circumdans
Et afflatus
igitur temporalis;
Spiritus autem sempiternus.
ad modicum
et tempore
deinde
manens,
abit, sine
aliquo
illud (plasma)
in quo fuit ante: Spiritus autem
relinquens
intus et foris hominem,
quippe semper perseverane,
nunquam
relinquens
eum53.
quidem
auctus
52
Iren IV, 36,4,122ss: Unum et idem quum semper sit Verbum Dei... temporibus
Noe diluvium inducens, uti extingueret pessimum genus eorum, qui tunc erant homines...
et ut peccata eorum compesceret, servaret vero arcae typum Adae plasmationem. E1 Logos
salvo el arca de No, figura de Adn.
53
Iren V, 12,2,30ss. Vase mi art. El hombre ideal en la teologia de san Ireneo, en
Gregorianum
43, 1962, p. 469ss.
653
esquema:
Pneuma/psique
ab
intus;
sma/Pneuma
quoniam
statim,
homo
obduratus,
factus
respuas
es, ingratus
artem
in
Deo
et
54 Vanse los
Gregorianum
lugares en El hombre ideal en la teologia de san Ireneo,
43, 1962, p.469ss.
55
enim nostra per
Anlogo sentido para el Bautismo (Iren III, 17,2,39ss): Corpora
lavacrum illam quae est ad incorruptionem unitatem acceperunt, animae autem per
con el agua bautismal
Spiritum. Donde un mismo Espiritu actuaria, de fuera para dentro,
sobre el cuerpo; y de dentro para fuera, con el Espiritu comunicado al alma.
654
ANTONIO ORBE, S I.
56
= Cristo
Aparte e) contexto, tal identidad Rey
(en Sai 44,12) figura en san Justjno,
dial 63,5.
57
Si vero statim, entindase statim ac plasmatus es.
58
Cf. Iren I, 22,l,22ss: Omnes enim fere quotquot sunt haereses... ingrati exsistentes
ei qui fecit eos.
59
Cf. Lact.,
Div. Ins. I, 1,23: Multi enim superstitionibus vanis pertinaciter
inhaerentes, obdurantur contra manifestam veritatem... qui cum habeant iter rectum,
devios sequuntur anfractus, planum deserunt, ut per praecipitium labantur, lucem relin
quunt, ut in tenebris caeci ac debiles iaceant; Heb 3,13.
60
Cf. Iren IV, 15,2,60ss: Si igitur et in Novo Testamento
quaedam
praecepta
secundum ignoscentiam Apostoli concedentes inveniuntur propter quorundam incontinen
tiam, ut non obdurati tales in totum desperantes salutem suam apostatae fiant a Deo....
655
enim
naturae
proprium
(Iren
IV,
est benignitatis
Dei,
fieri autem
proprium
est
39,2,52ss).
61
Segn Iren IV, 38,4.
62
Iren III, 24,2,59ss: Ut magnum Deum putentur adinvenisse quem nemo possit
cognoscere humano generi communicantem, nec terrena administrantem, Epicuri videlicet
invenientes Deum, neque sibi neque aliis aliquid praestantem, hoc est nullius providentiam
habentem.
656
ANTONIO ORBE, S I.
el Demiurgo
actuaba,
naturaleza
no conocia
y presumia
de trabajar
a la (Sophia
Achamoth)
que por su
de crear por su propia virtud, amigo corno era
),
dice el Apstol...66.
(
reacciona.
Segn los sectarios, el hacer no es propio del Dios Bueno, sino del
dios animai y ciego.
63
Iren I, 1,1,6s.
64
Cf. Hiplito,
Ref IV, 29,5.
65
Cf. Lactancio,
De ira Dei II, 7: Aiunt enim quidam, nec gratificari (Deum)
cuiquam nec irasci, sed securum et quietum immortalitatis suae bonis perfrui; Tert.,
Apologet. 47,6 Epicurei (Deum adseverant) otiosum et inexercitum et, ut ita dixerim,
neminem humanis rebus; Sneca, De benef. IV, 4,1 Itaque non dat Deus beneficia sed
securus et neglegens nostri, aversus a mundo aliud agit aut, quae maxima Epicuro felicitas
videtur, nihil agit, nec magis illum beneficia quam iniuriae tangunt. Otros testimonios en
H. Usener,
Epicurea, Leipzig, 1887, 241ss.
66
Exc. ex Theodoto, 49,1.
67
Cf. fren 1,5,3,44ss: E1 Demiurgo estaba convencido de haber creado por su cuenta
todas estas cosas. En realidad las habia hecho a impulsos de (Sophia) Achamoth. De est
suerte hizo el cielo sin conocer cielo alguno, y form al hombre sin saber del Anthropos, y
mand aparecer la tierra sin concepto de la Tierra. Asi, en todo dicen ignoraba los
modelos de cuanto hacia; Evangelio segiin Felipe 34.
657
el
puede interesar con eficacia Sus dos Manos
Hijo y el Espiritu
modelar
el
barro
a
sacar
del
Su
para
propia Imagen y Semejanza, y
hombre
un
hombre-Dios,
en
Cristo
y en
Sus
hermanos.
a propsito
658
igitur
subjectionem,
non credideris
non
obaudisti,
ei quod
est tuum, hoc est fidem in eum et
artem ejus et eris perfectum opus Dei. Si autem
percipies
in te qui
ei et fugeris manus ejus, erit causa imperfectionis
tradideris
sed
non
in ilio
qui
vocavit69.
659
que es
cuerpo, antes que alma , por el camino simplicisimo de la fe
y sujecin a Dios. Con tal que de su parte haya fe y sujecin, Dios har
lo dems. Todas las maravillas de los misticos corren a cuenta del
Creador, en Su trabajo sobre el humano plasma.
Dejarse hacer dejarse modelar a imagen y semejanza de Dios
no es, en el hombre, pura pasin, corno puede serio en los brutos
animales en otras especies materiales. Dotado de alma racional, es
libre y capaz de mrito. Basta que crea en El, corno en su Hacedor, y se
Le
someta
en
la plasis
de
que
es
objeto.
Fe y su misin:
mas
no
en
un
de Dios.
III, 23,5,100ss
...
non quasi
ANTONIO ORBE, S I
660
A modo de conclusini
La antitesis Facerelfieri reduce a un esquema simplicisimo las
relaciones del hombre con Dios, tal corno se dejaron ver aunque sin
fruto en el drama del Paraiso.
Al Creador le tocaba Facere, hacer al hombre, mediante: a) un
mandato (Gen 2,16-17), b) expresin de Su dominio.
AI hombre le tocaba fieri, mediante: a) la fe (o aceptacin) del
mandato de Dios, b) y su cumplimiento.
Bastbale al Creador llevar adelante Su voluntad; y al hombre,
someterse a ella. Tal era en esquema el secreto de la humana plasis:
primeramente en Adn, y luego entre sus hijos. Ninguna complicacin
por parte del Creador ni de la creatura. Una sencillez suma: el rgimen
de Dios de dominio y del hombre de obediencia en fe . Lo
dems seria accesorio.
/Tanto cuesta creer en la Palabra (resp. mandamiento) del Crea
dor, y someterse a ella? Al hombre no se le pide mas.
Sern los individuos inspirados por la serpiente maligna (mar
cionitas y valentinianos) quienes dificultan la fe en el Creador,
inventando un Dios superior a El, y restando q a Su Palabra.
Nadie vaya a acusar al Demiurgo, dictndole normas para hacer al
y combatiendo
hombre,
Su
rgimen
de
mandato
en
la formacin
del
IV, 39,3,59s:
ei semetipsos
Ille
enim
privaverunt
qui
autem
non
661
Orbe, S.I.
SUMMARY
The
clear
in itself, takes
on different understandings
phrase,
though
on the anthropology
The heretics
which is used.
as well as the
make use of the Pauline
trichotomy (1 Thes. 5:23), but understand
its component
If true man is the nos, the meaning
of the
parts differently.
axiom tends to be: Deus fatiti nos fit, according
to the neoplatonic
thesis. If, on
depending
ecclesiastics
the contrary,
work of God
To
man
on
the
to
of the verb fit. For the Stoi'cs it refers to the naturai form, according
meaning
the mutuai relationship
for others, who follow the biblical and the
Deus!materia-,
also the divine form.
of thought,
it implies
of Iren., adv. haer. IV, 39,2,33ff and IV, 11,2,21ff reveals
analysis
the generic from the
and biblical
philosophical
concepts,
helps to distinguish
of the antithesis
and clarifies
the ultimate
Deus/homo,
meaning
specific,
line
platonic
The
Plasmatori
against
the human
Father,
to the heights
body
man rises
in his fight
docility of
of God.
of the