3/ 2007

Biuletyn
Szanowni Pastwo,
prezentujemy kolejny tym razem nieco obszerniejszy numer
naszego biuletynu. To odpowied na zainteresowanie, z jakim spo
tkao si pismo do tej pory. Za dowody sympatii dzikujemy.
W ostatnich latach Podhale przeywa gwatowny rozwj infra
struktury turystycznej, przed naszymi oknami rosn coraz to nowe
obiekty. Z perspektywy parku narodowego nie zawsze jest to zjawi
sko korzystne. Ze wzgldu na wag problemu zagospodarowanie
przestrzenne uczynilimy jednym z gwnych tematw numeru.
W zwizku z wieloma tragicznymi wypadkami i medialn obec
noci Orlej Perci Tatrzaski Park Narodowy zdecydowa si na
zmiany w udostpnianiu tego trudnego szlaku. U nas przeczytacie
Pastwo, na co naley si przygotowa, planujc letnie wyprawy.
Poprzedni numer przynis wiadomoci o nowych metodach
monitorowania ruchu turystycznego jestemy po wstpnych te
stach, ktrych wyniki przedstawiamy. Podsumowujemy take mi
niony sezon zimowy.
Przed nami kolejny szczyt turystyczny, w zwizku z tym gar
informacji przewodnickich. SMS od niedwiedzicy? Jeli zabrzmia
o intrygujco, prosz przeczyta o obroowaniu niedwiedzi, bd
cym czci programu ich ochrony w Tatrzaskim Parku Narodo
wym. Dla obawiajcych si spotkania z tym gronym drapieni
kiem kilka recept na uniknicie kontaktu z niedwiedzimi pazu
rami. Ponadto relacja z akcji oznakowania kontuzjowanej kozicy.
Ju teraz zapowied sierpniowego wydania biuletynu, w kt
rym rozpoczniemy cykl prezentacji obwodw ochronnych TPN. Za
dwa miesice leniczy gospodarz obwodu Stryska, opowie nam,
co warto wiedzie o kawaku parku, ktry ma pod opiek. Zapra
szamy do lektury.
Redakcja

[ spis treci ]
Wolno, Tomku,
w swoim domku? ........

Orla Per latem

zmiany
w udostpnianiu ..........

Liczenia cig
dalszy monitoring
turystyczny ...................

I po zimie
podsumowanie
sezonu narciarskiego

Po co komu
przewodnik? ...................

10

SMS
od niedwiedzicy ........

12

Bliskie spotkania
z niedwiedziem ..........

14

Przypadek pewnej
kozy .................................... 15
Kocieliska
pod wod .........................

16

Setne urodziny
kaplicy
w Jaszczurwce ..........

17

Kwartalnik
Tatry 3(21) ......................

18

fot. A. liwiski

Jedn
z podstawowych
zasad obowizujcych
w parku narodowym
jest zakaz budowy lub
rozbudowy obiektw
budowlanych
i urzdze
technicznych, chyba
e maj one suy
celom parku.

fot. B. Chlipaa

Wok nas

Wlot do Doliny Stryskiej. Teren

podczas remontu wykonywanego
przez prywatnego waciciela

Zagospodarowanie
przestrzenne
w parku narodowym

Wolno, Tomku,

w swoim domku?
w strefie przeznaczonej pod zabudo
w, ktra ksztatowana jest w oparciu
o miejscowe plany zagospodarowa
nia przestrzennego lub o warunki za
budowy i zagospodarowania terenu.
Polana Lichajwki w Maem Cichem.
Inwestycja realizowana
z naruszeniem przepisw

fot. A. Chmielowska

akaz ten dotyczy gwnie

obszarw objtych ochron
cis i czynn, a w ograni
czonym zakresie rejonw
objtych ochron krajobrazo
w. Ostatni z wymienionych form
ochrony obejmuje si m.in. niektre
grunty prywatne wchodzce w skad
TPN. Cz z nich pooona jest

Jedn z kompetencji dyrektora

parku narodowego jest prawo do
uzgadniania wspomnianych aktw.
Daje to moliwo decydowania o za
sadach ksztatowania zabudowy w
parku narodowym, a co za tym idzie,
sposobno rozstrzygania o ksztacie
otaczajcego nas krajobrazu. Obj
cie ochron w formie parku narodo
wego nie eliminuje wic automatycz
nie moliwoci tworzenia nowej za
budowy. Instytucje odpowiedzialne
za wydawanie odpowiednich ze
zwole musz wic zwraca szcze
gln uwag na to, co inwestor za
mierza wybudowa. Ten za powi
nien dochowa odpowiedniej staran
noci podczas budowy obiektu. Trze
ba bowiem pamita, e jednym
z celw, dla ktrych powouje si
parki narodowe, jest zachowanie wa
lorw krajobrazowych. Nowo po
wstajca zabudowa nie moe ich na
rusza, powinna si odpowiednio
komponowa z otoczeniem.
Uzgodnienie, do ktrego upraw
niony jest dyrektor parku narodowe
go, nie moe by zalene od swo
bodnego uznania uzgadniajcego.
Wydajc rozstrzygnicie, powinien
oprze si na istniejcych opracowa
niach okrelajcych kierunki i zasady
ksztatowania adu przestrzennego na
danym terenie, a w razie ich braku
dokona odpowiednich analiz, ktre
odpowiedz na pytanie, czy obiekt
wpisuje si w walory krajobrazowe
parku narodowego lub (jak w przy
padku otuliny) czy bdzie stanowi
zagroenie dla jego obszaru.

Biuletyn 3 /2007

Wok nas

* * *

fot. B. Chlipaa

odobnie jak na obszarze cae

go kraju, take i w parku ma
my niestety do czynienia z przy
padkami amania zasad ksztatowa
nia nowo powstajcej zabudowy. Jed
nym z takich przykadw jest budo
wa realizowana na polanie Lichajw
ki w Maem Cichem. W tym przypad
ku inwestor nie tylko naruszy zasa
dy okrelone w planie zagospoda
rowania przestrzennego, ale rwnie
nie zastosowa si do wytycznych za
wartych w uzgodnionym z dyrekto
rem parku pozwoleniu na budow.
Uprawnienia dyrektora TPN do
tyczce uzgadniania dokumentw
planistycznych wychodz poza gra
nice parku. Ustawa o ochronie przy

rody przewidziaa bowiem, e dy

rektor ma prawo uzgadnia te do
kumenty take i wtedy, gdy dotycz
one inwestycji zlokalizowanych w
otulinie parku. Otulina peni funk
cj bufora, ktry ma chroni park
narodowy przed zagroeniami ze
wntrznymi, wynikajcymi z dziaal
noci czowieka. Do czynnikw tych
mona niewtpliwie zaliczy dziaa
nia naruszajce krajobraz parku.
Otulina Tatrzaskiego Parku Na
rodowego przebiega po terenach
wchodzcych w skad gminy Zako
pane i obejmuje gwnie obszary do
tychczas niezainwestowane. W jej gra
nicach pooone s jedynie poje
dyncze budynki, ktrych nie dao si
pomin przy wyznaczaniu jej prze
biegu. Otulina obejmuje m.in. tereny

Droga pod Reglami, okolice

Spadowca. Prace rozpoczto bez
uzyskania warunkw zabudowy

Droga pod Reglami. Turyci zostali

zmuszeni do korzystania z obejcia

pooone na pnoc od Drogi pod

Reglami na odcinku od Doliny Ma
ej ki do Doliny Biaego oraz re
jony pooone w okolicach Jaszczu
rwki. S to obszary bardzo atrakcyj
ne pod wzgldem krajobrazowym,
ktre naley chroni przed dalszym
zainwestowaniem. Niestety, nie wszys
cy t opini podzielaj. Dlatego te
od czasu do czasu pojawiaj si ini
cjatywy zmierzajce do budowy r
nej maci obiektw, gwnie o cha
rakterze komercyjnym. Dotyczy to
m.in. terenu pooonego u wlotu do
Doliny Stryskiej, gdzie waciciel
zamierza w miejsce istniejcej budki
wybudowa pitrowy szaas gastro
nomiczny. W ramach prowadzonej
inwestycji uniemoliwi przejcie Dro
g pod Reglami, zmuszajc turystw
do korzystania z obejcia. Inny przy
kad to inwestycja rozpoczta w oko
licach Spadowca. W tym przypadku
inwestor bez uzyskania warunkw
zabudowy przystpi do budowy
dwch budynkw gospodarczych o
powierzchni zabudowy 25 m2.
Opisane sytuacje nale na szcz
cie do rzadkoci. Niemniej jednak
ingerencja w krajobraz jest na tyle
istotna, e w przypadku stwierdze
nia przekroczenia obowizujcych
zasad dyrektor TPN zawiadamia nad
zr budowlany oraz prokuratur.
Dziaania, o ktrych mowa, naruszaj
bowiem art. 188 Kodeksu karnego.
Przewiduje on, e kto na terenie
objtym ochron ze wzgldw przy
rodniczych lub krajobrazowych albo
w otulinie takiego terenu, wbrew
przepisom, wznosi nowy lub po
wiksza istniejcy obiekt budowla
ny albo prowadzi dziaalno gospo
darcz zagraajc rodowisku, pod
lega grzywnie, karze ograniczenia
wolnoci albo pozbawienia wolno
ci do lat 2.

fot. A. Chmielowska

* * *
W najbliszym czasie na zlece
nie TPN powstanie dokument, kt
ry zdiagnozuje stan zagospodarowa
nia przestrzennego i walorw krajo
brazowych parku oraz umoliwi mo
nitorowanie zmian. Zintensyfikowa
ny rwnie zostanie nadzr tereno
wy w odniesieniu do gruntw pry
watnych pooonych zarwno na te
renie parku, jak i w jego otulinie.
Szymon Ziobrowski

Biuletyn 3 /2007

Komu w drog...

Orla Per latem

zmiany w udostpnianiu
Szlak turystyczny biegncy od Zawratu po Krzyne,
zwany Orl Perci, to jeden z najtrudniejszych
i najniebezpieczniejszych szlakw w Tatrach.
Jednoczenie niezwykle popularna trasa, na ktrej
mona spotka zarwno turystw dowiadczonych i dobrze
wyekwipowanych, jak i takich, ktrzy bdc po raz pierwszy
w Tatrach, na Orl Per wyruszaj niemal prosto z Krupwek.
Bez aklimatyzacji, odpowiedniego przygotowania i wyposaenia.
Wszystko to skada si na fakt, e czsto dochodz do nas
informacje o kolejnym wypadku na Orlej. W zwizku z licznymi
gosami w sprawie koniecznoci zmian w udostpnianiu tego szlaku,
TPN w nadchodzcym sezonie letnim wprowadza jednokierunkowy

fot. B. Chlipaa

ruch turystyczny na odcinku od Zawratu po Kozi Wierch.

Biuletyn 3 /2007

Komu w drog...

Na szlakach podejciowych na Orl

Per znajd si tablice informujce
o zmianach

u od pocztku istnienia Or
lej Perci toczyy si wok niej
spory i dyskusje. W ostatnim
czasie pojawio si wiele kon
cepcji dalszego udostpnia
nia tego szlaku. Jedna zakada usuni
cie sztucznych uatwie. Wwczas szlak
dostpny byby dla turystw z wykwa
lifikowanymi przewodnikami bd
wyposaonych w sprzt taternicki i dy
sponujcych odpowiednimi umiejt
nociami. Druga koncepcja to zmia
na dotychczasowych sztucznych ua
twie (acuchy, drabinki, klamry) na
stalow lin i utworzenie na Orlej
Perci via ferraty. Konieczne byoby
wwczas posiadanie odpowiedniego
sprztu do tzw. autoasekuracji, tj.
uprzy z ptl, lony z pytk ha
mujc i dwoma karabinkami oraz

fot. A. liwiski

Ruch jednokierunkowy to najmniej

kontrowersyjny sposb zwikszenia
bezpieczestwa

kasku, a w warunkach zimowych

dodatkowo rakw i czekana. Kolej
na koncepcja zakada regulacj ruchu
turystycznego poprzez wprowadze
nie jednego kierunku na wybranych
odcinkach lub na caym szlaku. S te
zwolennicy pozostawienia aktualne
go stanu i niedokonywania adnych
zmian na Orlej Perci. O tym, e to
do liczna grupa turystw, przeko
nay nas wyniki ankiety przeprowa
dzonej na naszej stronie internetowej.

Koncepcja rozmieszczenia tablic

informacyjnych w terenie

Tatrzaski Park Narodowy, nie

bdc obojtnym wobec toczcych
si dyskusji wok Orlej Perci, pla
nuje zmiany w regulacji ruchu tury
stycznego w tym rejonie. W nadcho
dzcym sezonie letnim wprowadzo
ny zostanie jednokierunkowy ruch
turystyczny na odcinku od Zawratu
po Kozi Wierch. Szlaki turystyczne
podejciowe na Orl Per zostan
oznakowane tablicami informujcy
mi o obowizujcej regulacji.
Wprowadzenie ruchu jednokie
runkowego na wspomnianym wy
ej odcinku jest jedyn zmian do
tyczc Orlej Perci w tym sezonie.
Oprcz tego, podobnie jak w roku
ubiegym, prowadzony bdzie prze
gld stanu technicznego sztucznych
uatwie, z jednoczesn wymian
uszkodzonych elementw.
Prosimy wszystkich turystw o do
stosowanie swoich tatrzaskich wy
praw do planowanych zmian. O ter
minie wprowadzenia jednokierunko
wego ruchu powiadomimy w naj
bliszym czasie na naszych stronach
internetowych.
Bogusawa Chlipaa

Biuletyn 3 /2007

Komentarze

prowadzenie ruchu jednokierunkowego

na Orlej Perci jest najmniej kontrowersyjn prb
zwikszenia bezpieczestwa na tym szlaku.
Zwaszcza e ruch jednokierunkowy na tatrzaskich
szlakach nie jest niczym nowym. Od dawna obowizuje
on w Jaskini Mronej, Mylnej, w Smoczej Jamie
i na kopule szczytowej Giewontu. Taka organizacja
ruchu opiera si wycznie na dobrej tradycji,
gdy nie zostaa dotd wyartykuowana w odpowiednim
zarzdzeniu dyrektora TPN. Nie jest rwnie
przesadnie egzekwowana przez stranikw.
Podobnie powinno by chyba w przypadku Orlej Perci.
Oczywicie mona sobie wyobrazi sytuacj, gdy
stranik signie po bloczek mandatowy, aby ukara turyst
pchajcego si na si pod prd. Mona jednak take
wyobrazi sobie sytuacj odwrotn, np. w czasie
zaamania pogody, kiedy to stranik nie tylko nie powinien
upomina osb idcych na pewnych odcinkach pod prd,
ale winien wrcz zachca do zmiany kierunku marszu.
Pozostaje jeszcze pytanie, na jakich odcinkach
i w ktrym kierunku powinno si wprowadzi takie
ograniczenia. Obecnie na szlaku tym przewaa ruch
od Zawratu w kierunku Krzynego. Ma to niewtpliwie
zwizek z obecnoci kolejki na Kasprowym Wierchu
i chyba taki kierunek zostanie oficjalnie dopuszczony.
Gdyby jednak pokusi si o wprowadzenie ruchu

zgodnego z kierunkiem, jakim posuwa si ksidz

Gadowski, budujc Orl Per, bezpieczestwo wzrosoby
chyba jeszcze bardziej, gdy utrudniono by dostp
ludziom przywiezionym kolejk wprost z Krupwek.
Przy okazji warto by si take zastanowi,
czy nie wprowadzi ruchu jednokierunkowego rwnie
na szlaku wok Morskiego Oka. Nie jest to moe szlak
niebezpieczny, ale niewielkim kosztem bardzo wzrsby
komfort zwiedzania, zwaszcza w okresie wycieczek
szkolnych. Z podobnych wzgldw naleaoby
chyba oficjalnie uregulowa kwesti ruchu prawo
i lewostronnego na szlakach dwukierunkowych.
Warto by ujednolici t spraw i nawet w Kocieliskiej
czy na Drodze do Morskiego Oka porusza si praw
stron, podobnie jak si to aktualnie czyni na wikszoci
szlakw. Obecnie, w sezonie wycieczkowym, dochodzi
tam do wielu niepotrzebnych kolizji i potyczek sownych,
kiedy to grupy bez przewodnikw idce praw stron
zderzaj si z grupami pod wodz przewodnikw
idcymi lew stron. Wymaga to jednak szerszej
dyskusji i jednomylnoci w gronie przewodnikw.

Tomasz Zwijacz Kozica

leniczy Obwodu Ochronnego Gsienicowa,
przewodnik tatrzaski
Jedna z wielu akcji ratowniczych w rejonie Orlej Perci

fot. M. TokarzOlszaska

Biuletyn 3 /2007

Podsumowania

Liczenia cig dalszy

monitoring turystyczny
informowalimy,
TPN zakupi
i przetestowa
urzdzenie suce
do automatycznego
monitorowania ruchu
turystycznego,
potocznie nazywane
migratorem.
Suy ono
do pomiaru natenia
ruchu pieszego
w obu kierunkach,
liczy wic zarwno
wchodzcych,
jak i wychodzcych.

esty przeprowadzone byy

w okresie od 12 marca do
6 maja br., a wic do czasu
zakoczenia eksploatacji ko
lejki linowej na Kasprowy
Wierch. Urzdzenie zlokalizowane
byo na szlaku podejciowym do dol
nej stacji KL Goryczkowa, powyej
miejsca, w ktrym zielony szlak od
bija na Mylenickie Turnie. Wyniki
czekaj na szczegowe opracowa
nie, niemniej jednak ju dzi mona
pokusi si o wstpne wnioski.
Celem monitoringu byo udzie
lenie odpowiedzi na pytanie, ile osb
dziennie podchodzi do dolnej stacji
kolejki krzesekowej na Goryczko
wej. Wstpna analiza otrzymanych
wynikw zwraca uwag, e nie jest
prawdziwa forsowana w niektrych
opracowaniach teza, e ruch ten jest
nieznaczny. Najwysza frekwencja,
jak zreszt mona si byo spodzie
wa, miaa miejsce w soboty i nie
dziele. Najwicej osb podchodz
cych, bo a 1068, odnotowano w wy
jtkowo pogodn niedziel 1 kwiet
nia (dzie wczeniej podeszo 680
osb). Kolejna rekordowa niedziela
to 25 marca, kiedy podeszo 800
osb (dzie wczeniej 317). 14 i 15
kwietnia podejcie zaplanowao od
powiednio 633 i 628 osb. Zwraca

Policzylimy
W dniach od 29 kwietnia do 6 maja, a wic podczas tzw. dugiego
weekendu, TPN prowadzi liczenie turystw wchodzcych do parku.
Rekord pad 29 kwietnia, kiedy bramy wejciowe przekroczyo
27 423 turystw w tym do Morskiego Oka maszerowao 9885,
do Doliny Kocieliskiej 7675, a do Doliny Stryskiej 2562 osoby.
Kolejny rekord zanotowano 2 maja. Do parku weszo wtedy 25 584
turystw, z czego do Morskiego Oka 8325, do Doliny Kocieliskiej 6600,
a do Doliny Jaworzynki 2114 osoby. Najmniejszy ruch odnotowano
w dniach 5 i 6 maja weszo wtedy odpowiednio 3816 i 1642 osoby.
Pene wyniki dostpne s na stronie internetowej w zakadce Turystyka.

fot. B. Chlipaa

Jak ju

Okazao si, e wielu narciarzy

i turystw dociera na Goryczkow
pieszo

uwag, e najmniej osb podchodzi

o w rody (jedynie 21 i 28 marca
ten dzie tygodnia by na drugim
miejscu pod wzgldem najmniejszej
frekwencji).
Liczba schodzcych bya w ana
lizowanym okresie stosunkowo nie
wielka. Rwnie i w tym przypad
ku najwiksz frekwencj odnoto
wano podczas weekendw, cho re
kord pad w poniedziaek 9 kwiet
nia urzdzenie policzyo 54 osoby
schodzce. W wikszoci przypad
kw (poza pitkiem 6 kwietnia, kie
dy odnotowano 48 osb) liczba scho
dzcych nie przekroczya 30 osb.
Jeli chodzi o rozkad dobowy
analizowanego ruchu, to najwicej
osb podchodzi w godzinach od 9
do 14, przy czym szczyt z reguy
przypada na czas midzy godzin 10
a 11.
TPN zamwi ju kolejne urz
dzenia. Monitoringiem zostan obj
te szlaki odchodzce z Kasprowego
Wierchu. Przebudowa KL Kunice
Kasprowy Wierch daje bowiem nie
powtarzaln moliwo zmierzenia
frekwencji na tych szlakach z pomi
niciem ta kolejki. W kolejnych
latach badania te bd kontynuowa
ne. Nowe migratory zostan umiesz
czone w mniej uczszczanych rejo
nach, niewykluczone, e rwnie w
miejscach nieudostpnianych.
Szymon Ziobrowski

Biuletyn 3 /2007

Podsumowania

I po zimie

podsumowanie
sezonu narciarskiego
starej kolejki na Kasprowy Wierch
i jednoczenie ostatnim dniem kursowania
kolei krzesekowej w Kotle Gsienicowym
przed letni przerw. Tym samym
by to koniec przykolejkowego, krtkiego
sezonu narciarskiego 2006/2007, ktry zacz
si do pno, bo 3 stycznia.

rasy narciarskie w rejonie Ka

sprowego Wierchu znajduj
si w sercu parku narodowe
go, na obszarze ochrony ci
sej. Jazda na nartach moe
si odbywa jedynie po terenie udo
stpnionym. Klienci kolei linowej,
zwaszcza jeli nie mwi po polsku
a od kilku lat pocztek stycznia
jest czasem napywu turystw zza
wschodniej granicy i nie s w sta
nie przeczyta napisu na rewersie bi
letu, czsto nie s tego wiadomi. Te

ren udostpniony nie jest te w a

den sposb oznakowany. PKL odgra
dza jedynie obszar, w granicach kt
rego bierze na siebie odpowiedzial
no za utrzymanie trasy. Narciarze
czsto przejedaj poza te granice,
ignorujc ustawiane przez TPN pik
togramy. Sytuacja powinna si zmie
ni w nastpnym sezonie, gdy PKL
zosta zobowizany, na mocy decy
zji o rodowiskowych uwarunkowa
niach zgody na realizacj przedsi
wzicia, do uzgodnienia z dyrekto

rem TPN sposobu oznakowania nar

tostrad i tras narciarskich, a take ob
szarw udostpnionych dla narciar
stwa. Moe wwczas uda si skutecz
nie ograniczy ruch na cile chronio
nym terenie. Przeprowadzane dotych
czas interwencje, zwaszcza w pogod
ne dni, przypominay walk z wie
logow hydr, a po kadym week
endzie w okolicy Kasprowego Wier
chu trudno byo znale wikszy spa
che niegu nierozjedony przez
narciarzy i snowboardzistw. W ogra
niczeniu rozprzestrzeniania si poza
trasowego ruchu narciarskiego wo
k Kasprowego Wierchu miao po
mc wprowadzenie 1 lutego 2007 ro
ku zakazu zjazdu na nartach wzdu
szlakw z Liliowego na Hal Gsie
nicow i z Kasprowego na Myle
nickie Turnie.
Wytrwae i konsekwentnie prze
prowadzane interwencje w rejonie
Kasprowego Wierchu wydaj si mie
pewne pozytywne efekty. W minio
nym sezonie wyranie mniejsza bya
liczba skoczni budowanych w rejonie
Trasy narciarskie w rejonie
Kasprowego Wierchu le w sercu
parku narodowego

fot. A. liwiski

Szsty maja 2007 r. by ostatnim dniem pracy

Biuletyn 3 /2007

Podsumowania

* * *

rudno natomiast okreli pocz

tek sezonu skiturowego. Pierw
sze lady foczenia pojawiy si
ju w listopadzie, chocia pokrywa
niena nie zabezpieczaa jeszcze ro
lin przed ewentualnymi uszkodze
niami. Turystyk narciarsk mona by
o uprawia w TPN do 22 maja, z wy
jtkiem Dolinki za Mnichem i Doliny
Piciu Staww Polskich, ktre zam
knite zostay dla narciarzy kilka dni
wczeniej. Zakaz ten spowodowany
Trawers nad Cich biegnie przez teren
sowackiego parku narodowego

by faktem nagminnego naduywa

nia przez narciarzy wprowadzonych
niedawno przez TPN dosy liberalnych
przepisw dotyczcych turystyki nar
ciarskiej. Narciarze swobodnie inter
pretowali wzgldy bezpieczestwa,
ktre pozwalaj zej ze znakowane
go szlaku, i w efekcie powstawao wie
le wariantw podejcia i jeszcze wi
cej wariantw zjazdu. Problemy z tym
mieli nawet uczestnicy egzaminu na
II klas przewodnick, ktrzy 17 lu
tego uznali, e szlak idcy z Hali G
sienicowej w kierunku Zielonego Sta
wu i dalej na Karb jest zbyt niebez

Sezon narciarski rozpocz si pno

i przy niewielkiej iloci niegu

pieczny (cho jak dotd historia nie

zna przypadku lawiny, ktra by go
dosiga), i wytyczyli wasn tras, to
rujc kolejn ciek przez moreny
pod Dwoistym Stawem. Zdarzy si
rwnie przypadek, e midzynaro
dowy przewodnik zabra swoj kil
kunastoosobow midzynarodow
klientel na tur po zamknitej dla
wszelkiego ruchu tej Turni.
Wiosn, gdy szlaki na znacznych
odcinkach pozbawione s niegu
i nie ma zagroenia lawinowego, uza
sadnienie zejcia ze szlaku wzglda
mi bezpieczestwa jest duym nad
uyciem. Narciarze robi to w poszu
kiwaniu niegu. Poruszajc si poza
szlakami, krtkie bezniene odcin
ki pokonuj, bezlitonie kaleczc kra
wdziami nart i twardymi butami nar
ciarskimi kosodrzewin, dar i gle
b, a nierzadko i porosty naskalne.
fot. Magdalena i Tomasz Zwijacz Kozica

fot. Magdalena i Tomasz Zwijacz Kozica

Zielonego Stawu. W rejonie Kota

Gsienicowego nie odnotowano tak
e przypadkw poboru niegu przez
maszyny niene spoza wyznaczo
nych tras. Natomiast pozatrasowe nar
ciarstwo frirajdowe wydaje si wci
przybiera na sile.
Przez cay miniony sezon zam
knite byo bezporednie przejcie
pomidzy grn stacj kolejki na Ka
sprowy a obserwatorium meteorolo
gicznym na tym szczycie. Ruch pie
szy w kierunku szczytu poprowadzo
ny by przez Such Przecz. Rozwi
zanie to wprowadzone w ubiegym
roku w celu poprawy warunkw bez
pieczestwa wydaje si dobrze spe
nia swoje zadanie i w przyszoci
powinno by utrzymywane.

* * *

Miniony sezon zimowy by krt

ki, ale intensywny. Pracownicy Su
by Parku przeprowadzili wiele inter
wencji, z ktrych jedna o may wos
nie zakoczya si 24godzinnym s
dem. Miejmy nadziej, e przyszo
roczne zmiany w oznakowaniu tras
narciarskich na Kasprowym Wier
chu zaoszczdz podobnych sytuacji
w kolejnych sezonach.
(red)

Biuletyn 3 /2007

Przewodnictwo

Po co komu

przewodnik?

ino ponad 120 lat, Tatry

poznano znacznie dokad
niej, schodzono wzdu
i wszerz. Cho zmienia
si nieco specyfika zawo
du przewodnika, przywoane sowa nie
trac na aktualnoci. Przed nami kolejny
szczyt turystyczny na tatrzaskich szla
kach. Ju teraz Tatry s celem wielu szkol
nych wycieczek. Przyblimy zatem temat
przewodnictwa tatrzaskiego.
Zacznijmy od przepisw. Zagadnie
nia dotyczce przewodnictwa tatrza
skiego reguluj odpowiednie akty praw
ne. Najwaniejsze z nich to Ustawa z dnia
29 sierpnia 1997 r. o usugach turystycz
nych, Rozporzdzenie Ministra Gospo
darki z dnia 28 czerwca 2001 r. w spra
wie przewodnikw turystycznych i pilo
tw wycieczek oraz Rozporzdzenie
Rady Ministrw z dnia 6 maja 1997 r.
w sprawie okrelenia warunkw bezpie
czestwa osb przebywajcych w g
rach, pywajcych, kpicych si i upra
wiajcych sporty wodne. Wynika z nich,
e obowizek zapewnienia opieki prze
wodnika dotyczy wszystkich zorganizo
wanych grup wycieczkowych.

fot. T. Wojciechowski

Spotykamy si czasem z zarzutami,

e konieczno wynajcia przez grup
licencjonowanego przewodnika znacznie
podnosi koszty wycieczki, a my przecie
tylko drog do Morskiego Oka. Po co
wic przewodnik? Skoro jest nauczyciel,
pilot wycieczki czy inna dorosa osoba
biorca za grup odpowiedzialno. Po
wszechne jest przekonanie, e skoro by
limy w Tatrach kilka razy, miao moe
my zastpi przewodnika. Tymczasem
czsto okazuje si, e obecno fachow
ca bywa nieoceniona, zwaszcza w sytua
cjach nagego zaamania pogody (cz
stych w grach), kiedy szczegowa zna
jomo topografii jest nie do przecenie
nia. Przygotowany przewodnik jest w sta
nie waciwie oceni ryzyko, w odpowied
nim momencie zrezygnowa z planw
bd te zaproponowa bezpieczniejsz
opcj, potrafi narzuci grupie odpowied
nie tempo, wzi pod uwag wszystkie
okolicznoci, niekoniecznie oczywiste dla
laika. Przewodnik to take bogate rdo
wiedzy o Tatrach, co powinno mie nie
bagatelne znaczenie, zwaszcza dla or
ganizatorw wycieczek szkolnych. Jego

Nie dalibymy sobie

sami rady w Tatrach
bez grali.
Z najlepsz map
w rku, zabrnlibymy
w manowce, wleli
w takie turnie, zkd
bez pomocy synw
gr trudnoby si nam
byo wydosta.
W czasie pogody
przezorny turysta
z matni chocia
z trudem, wycofaby
si potrafi, lecz wrd
mgy nawet odwrt dla
niebezpieczny. Ju
tyle smutnych byo
przykadw w grach
z pobdzenia przez
zaufanie w swojej
wiadomoci
wynikych, i zdaje
si zbyteczn byoby
rzecz, dowodzi tu
koniecznoci
przewodnika
do wszelkich
wycieczek
po Tatrach.
Tyle Walery Eljasz
i jego Ilustrowany
przewodnik do Tatr
i Pienin.
10

Biuletyn 3 /2007

Przewodnictwo
w sprawie uprawiania taternictwa na tere
nie Tatrzaskiego Parku Narodowego.
obecno powinna mie take moc dys
cyplinujc grupy id w sposb bardziej
uporzdkowany, nie haasuj, nie miec.

Dokumenty, prosz!

Zgodnie z ustaw do zada prze

wodnika turystycznego naley oprowa
dzanie wycieczek oraz fachowe udziela
nie ich uczestnikom informacji o kraju,
odwiedzanych miejscowociach, obsza
rach i obiektach. Przewodnikiem tatrza
skim moe by osoba, ktra posiada od
powiednie uprawnienia, czyli taka, ktra
odbya szkolenie teoretyczne i praktycz
ne oraz zdaa egzamin na przewodnika
tatrzaskiego. Kursy na przewodnikw
tatrzaskich organizuj koa przewodnic
kie zrzeszone w stowarzyszeniu CPT
(Centrum Przewodnictwa Tatrzaskiego).
Obszar uprawnie przewodnikw tatrza
skich obejmuje Tatry oraz teren Podtatrza,
w tym Spisz, Oraw, Podhale i Pieniny,
ograniczony dolin rzeki Orawy, lini
czc Przecz Spytkowick, Chabw
k i Przecz Sieniawsk, dolin rzeki Le
pietnicy do jej ujcia do Czarnego Dunaj
ca, a dalej do Dunajca, dolin rzeki Du
najec, Przecz Kronick, rzek Kroni
c do jej ujcia do Dunajca, rzek Dunajec
do ujcia rzeki Grajcarek, rzek Grajca
rek, potokiem Biaa Woda, Przecz Roz
dziele. W obszar uprawnie wchodzi tak
e droga Jabonka Zubrzyca Grna wraz
z Orawskim Parkiem Etnograficznym.
Uprawnienia przewodnikw tatrza
skich dziel si na trzy klasy. Wikszo
przewodnikw posiada uprawnienia kla
sy III. Ta grupa moe prowadzi wycieczki
po wszystkich znakowanych szlakach

Od pocztku roku obowizuje nowy

wzr licencji przewodnickiej

turystycznych, ale tylko w lecie. W sezo

nie zimowym uprawnienie to nie obejmuje
szczeglnie niebezpiecznych odcinkw
szlakw, w tym m.in. Orlej Perci. Przewod
nik, ktry posiada uprawnienia II klasy,
moe prowadzi wycieczki wszystkimi zna
kowanymi szlakami zarwno w warun
kach letnich, jak i zimowych, oraz drogami
taternickimi do III stopnia trudnoci w wa
runkach letnich i do II stopnia trudnoci
w warunkach zimowych. Przewodnik
I klasy uprawniony jest ponadto do pro
wadzenia wycieczek po drogach taternic
kich do IV stopnia trudnoci w warunkach
letnich i do III stopnia trudnoci w warun
kach zimowych. Przypomnijmy, aktyw
no przewodnikw na drogach taternic
kich musi by ograniczona do obszarw
okrelonych w zarzdzeniu dyrektora TPN

Gdzie szuka
Przewodnika tatrzaskiego wynaj
moe kady turysta, przy czym grupy zor
ganizowane musz to zrobi obligatoryj
nie. Kontaktw naley szuka indywidual
nie bd za porednictwem poszczegl
nych k przewodnickich. Niezbdne ad
resy mona znale na stronie interneto
wej Centrum Przewodnictwa Tatrzaskie
go: http://www.przewodniktatrzanski.pl.

Bogusawa Chlipaa
Obecno przewodnika jest
nieoceniona w sytuacjach nagego
zaamania pogody

fot. T. Wojciechowski

Przewodnik, czyli kto

Jak zweryfikowa, czy osoba oferu

jca nam swe usugi przewodnickie jest
do tego upowaniona? Nadania upraw
nie przewodnika dokonuje marszaek
wojewdztwa waciwy dla miejsca za
mieszkania zainteresowanej osoby. Ka
dy przewodnik tatrzaski prowadzcy
wycieczki na terenie TPN powinien po
siada legitymacj przewodnick i iden
tyfikator wydawane przez marszaka oraz
wydawan na podstawie tych dokumen
tw licencj TPN. W tym roku park wpro
wadzi nowy wzr licencji, na co warto
zwrci uwag. Uprawnieni pracownicy
parku maj prawo do kontroli dokumen
tw, o ktrych mowa. Przypominamy, e
zgodnie z art. 601 4 Kodeksu wykro
cze, kto wykonuje bez wymaganych
uprawnie zadania przewodnika tury
stycznego podlega karze ograniczenia
wolnoci albo grzywny.

11

Biuletyn 3 /2007

Zwierzta Tatr

Pomiar apy picego niedwiedzia

SMS

od niedwiedzicy
Niedwied brunatny, najwikszy drapienik
yjcy w TPN, objty jest programem
ochrony. Polega on m.in. na zakadaniu
obroy telemetrycznej, ktra umoliwia
lokalizacj i obserwacj poszczeglnych
osobnikw. Nawizanie wsppracy
z firm Polkomtel S.A. przed dwoma laty
pozwolio na zaoenie obroy pracujcej
w systemie GPS/GSM informacje
o pooeniu niedwiedzicy spywaj
w postaci wiadomoci SMS.

fot. P. Krzan

atrzaskie niedwiedzie w
zwizku z niezwykle siln
presj czowieka zmuszone
s do cigego tolerowania
ludzi w swoim naturalnym
rodowisku. W wyniku tego niekt
re z nich, wykorzystujc swj spryt,
nauczyy si korzysta z produktw
ludzkiej pracy. Doskonay wch jest
w stanie nawigowa niedwiedzia ze
znacznej odlegoci do resztek pokar
mu oraz mieci pozostawionych
przez turystw. To zjawisko niejedno
krotnie wywouje powane zmiany
w zachowaniach niedwiedzi, a cza
sami moe prowadzi nawet do ich
mierci. Takie niedwiedzie stanowi
rwnie realne zagroenie dla czo
wieka.
Problem ten zacz mocno doty
ka tatrzaskie niedwiedzie na prze
omie lat 80. i 90. W roku 1991 zo
staa odowiona i wywieziona do ogro
du zoologicznego we Wrocawiu nie
dwiedzica Magda wraz z trjk

potomstwa. Zabieg ten okaza si tra

giczny w skutkach, niedwiedzica
zgina. Chcc unikn podobnej sy
tuacji i lepiej rozpozna zwyczaje ta
trzaskich niedwiedzi, w roku 2001
wsplnie z pracownikami Polskiej
Akademii Nauk rozpoczto realizacj
projektu ochrony niedwiedzia bru
natnego w Tatrzaskim Parku Naro
dowym. Jednym z elementw tego
projektu jest odw i zakadanie obro
y z nadajnikiem niedwiedziom do
rosym oraz znacznikw w postaci
kolczyka z numerem niedwiedziom
modym. Zabieg ten ma na celu umo
liwienie stosunkowo atwego i szyb
kiego lokalizowania niedwiedzia z na
dajnikiem, rozpoznawania poszcze
glnych osobnikw oraz poznania
biologii tego cennego gatunku. Szcze
glnie wane s dla pracownikw
TPN informacje o osobnikach pro
blemowych, czyli takich, ktre zatra
ciy lk przed czowiekiem i regular
nie zbliaj si do osad ludzkich. Zgro
madzone w oparciu o namiary dane,
a take moliwo szybkiej lokaliza
cji takich osobnikw pozwalaj na pod
jcie dalszych dziaa zapobiegajcych
tym niekorzystnym zachowaniom. Do

12

Biuletyn 3 /2007

Zwierzta Tatr

fot. P. Krzan

roku 2006 zaoono obroe z nadajni

kiem samicy prowadzcej potomstwo
we wschodniej czci Tatr oraz doro
semu samcowi w Tatrach Zachod
nich. Namiary tych niedwiedzi odby
way si metod radiotelemetryczn.
Polega ona na odbiorze sygnau ra
diowego wysyanego przez nadajnik,
ktry umieszczony jest na obroy za
oonej na szyi niedwiedzia. Sygna
wysyany przez nadajnik jest odbie
rany przez anten kierunkow. Me
toda ta wymaga od osoby dokonuj
cej namiaru dowiadczenia i pewne
go, czasem nawet sporego wysiku.
Pierwsze fazy wybudzania si
modego samca

fot. F. Ziba

Ochrony Przyrody bdzie kontynu

owa realizacj Programu Ochrony
Niedwiedzi w TPN. Jeeli zajdzie taka
potrzeba, kolejne niedwiedzie zosta
n zaopatrzone w obroe pracujce
w systemie GPS/GSM. Dodatkowo
planujemy doposaenie sub tere
nowych w sprzt niezbdny do sku
tecznej ochrony niedwiedzi. Czyn
noci te zostan dofinansowane przez
firm Vodafone (udziaowiec Polkom
tel S.A.), ktra po rozstrzygniciu kon
kursu przyznaa TPN grant na reali
zacj ochrony niedwiedzi.
Piotr Krzan, Filip Ziba
Sekcja Ochrony Fauny
Gawra niedwiedzia odnaleziona
dziki namiarom telemetrycznym
Pracownik parku
prowadzcy namiar
telemetryczny

fot. P. Krzan

W 2005 r. Tatrzaski Park Naro

dowy nawiza wspprac z firm
Polkomtel S.A., dziki ktrej jesieni
2006 r. oraz wiosn 2007r. moliwe
byo zaoenie niedwiedzicy oraz do
rosemu samcowi obroy pracujcych
w systemie GPS/GSM. Informacje
o lokalizacji tych niedwiedzi spywa
j w postaci SMSw, w ktrych za
warte s wsprzdne geograficzne
oraz wysoko (m n.p.m.), a nastp
nie dane s automatycznie obrazowa
ne na mapie Tatr. Dziki nowemu
systemowi wzrosa dokadno i cz
stotliwo namiarw. Aktualnie doko
nywane s one co cztery godziny.
W biecym roku Tatrzaski Park
Narodowy wsplnie z Instytutem

13

Biuletyn 3 /2007

Zwierzta Tatr

Turyci odwiedzajcy TPN czsto

pytaj, co zrobi w przypadku
spotkania z niedwiedziem.
Tymczasem tak jak nie ma dwch
takich samych niedwiedzi, tak nie
ma prostej recepty na uniknicie
nieprzyjemnego kontaktu
z niedwiedzimi pazurami.

Bliskie spotkania

z niedwiedziem

fot. Magdalena i Tomasz Zwijacz Kozica

ajlepiej unika bliskich spotka. Wyjtkowo nie

dobrze byoby wej znienacka na niedwiedzia
niespodziewajcego si kontaktu z czowiekiem.
Wdrujc przez mniej uczszczane rejony Tatr,
dobrze jest wic rozmawia, a gdy idziemy sa
motnie, mona piewa sobie pod nosem. Nie
chodzi tu jednak o to, by gonym krzykiem wyposzy
z okolicy wszystko co ywe, w tym i niedwiedzie.
Gdy zobaczymy niedwiedzia, nigdy nie naley i w je
go stron. Nie powinno si te wpada w panik i ucieka
w przypadkowo obranym kierunku. Najpierw trzeba do
brze rozezna si, czy przypadkiem nie weszlimy pomi
dzy matk a jej mode lub nie natrafilimy na niedwiedzi
zdobycz w postaci padego lub upolowanego jelenia. Po
zorientowaniu si w sytuacji naley wolnym krokiem, bez
wykonywania gwatownych ruchw, oddali si w dobrze
wybranym kierunku, po bezpiecznej ciece. Zazwyczaj
to wystarcza. Przy bezporednim spotkaniu niedwied naj
czciej schodzi czowiekowi z drogi i zaszywa si w naj
bliszych zarolach.
Bardzo rzadko zdarza si, by niedwied pody za
oddalajcym si czowiekiem. Jeli jest to atak, wyjcie na
drzewo nas nie uratuje niedwiedzie rwnie to potrafi.
Ratowanie si poprzez rzucanie kanapek moe by sku
teczne, ale tylko na krtk met. Jedna kanapka nie nasyci
niedwiedzia, za to przyczyni si do utrwalenia u niego
skojarzenia czowiek poywienie, co nieodmiennie ko
czy si tragedi. Czasem niedwied tylko markuje atak
i po kilku krokach w naszym kierunku zawrci. Jeli jed
nak tak si nie stanie i nadal bdzie za nami szed, nie
naley zbyt wczenie przybiera pozycji obronnej typu bie
dronka. Udawanie nieboszczyka, zalecane w niektrych
podrcznikach surwiwalu, to naprawd absolutna ostatecz
no. Niedwiedzie nie gardz wszak padlin.
Jeli jednak do takiej ostatecznoci dojdzie, naley poo
y si na brzuchu, rkami chronic gow. Nie cigajmy
plecaka, bo jeli niedwied machnie nam ap po ple
cach plecak moe uratowa skr na naszym grzbiecie.
Niestety smutna prawda jest taka, e jeli trafimy na napraw
d agresywnego osobnika, wszystko bdzie zaleao od jego
woli i nie da si przed nim ani uciec, ani obroni. Na szcz
cie takich niedwiedzi w naszych Tatrach nie notowano
ju od kilkudziesiciu lat, mniej wicej od czasu, kiedy nied
wiedzie objte zostay ochron, a ludzie przestali traktowa
je jak szkodniki i tpi wszelkimi moliwymi sposobami.
Tomasz Zwijacz Kozica

14

Biuletyn 3 /2007

Zwierzta Tatr

Wrd tatrzaskich
kozic pojawia si
jedna z tym
kolczykiem w lewym
uchu. To wynik akcji
odowienia
i oznakowania
zwierzcia,
odnalezionego
w stanie znacznego
wyczerpania po urazie,
ktrego doznao kilka
dni wczeniej. Zgod
na wspomniane
dziaania wyda Gwny
Konserwator Przyrody.

Przypadek

pewnej kozy

Po paru minutach od wybudzenia koza

oddala si w kierunku Dugiego Giewontu

Zwierzciu podano rodki usypia

jce i przetransportowano na saniach
za skuterem nienym do Kunic, a
stamtd samochodem do zagrody
przy leniczwce w Dolinie Stry
skiej, gdzie kozica miaa spdzi od
kilku do kilkunastu dni a do odzy
skania si i gruntownego przebadania
przez lekarza weterynarii. Ju po kil
ku dniach wida byo znaczn popra
w kondycji modej kozy chtnie
zjadaa podawan jej pasz i coraz
czciej spacerowaa po zagrodzie.
Zmniejsza si take obrzk na po
wiekach prawego oka. Zwierz co
raz lepiej widziao, po paru dniach
koza moga chodzi prosto i obraca
si w obie strony. Po dwunastu dniach
pobytu w zagrodzie w peni odzy
skaa kondycj i naleao j wypuci
z powrotem na wolno.
Po konsultacji z naukowcami
z Polskiej Akademii Nauk Tatrza
ski Park Narodowy wystpi do mi
nistra rodowiska z wnioskiem o za
oenie kozicy radionadajnika umo
liwiajcego jej pniejsz lokalizacj.
Gwny Konserwator Przyrody wy
da zgod jedynie na oznakowanie
kozicy poprzez zaoenie kolczyka.
Przed wypuszczeniem dokona
no pomiarw kozicy oraz zaopatrzo
no j w plastikowy kolczyk w kolo

fot. P. Krzan

29

marca 2007 r. ze
schroniska na Hali
Kondratowej wpy
na informacja, e
w rejonie Polany
Kondratowej turyci zauwayli le
c rann kozic. Na miejsce przy
byli pracownicy sub TPN wraz z
lekarzem weterynarii, ktry stwier
dzi, e zwierz jest wyczerpane, a
w prawym oku ma zalegajc ropn
wydzielin. Osabienie zwierzcia
byo tak due, e nie reagowao ono
ucieczk przed zbliajcymi si lud
mi. Leao na polanie, od czasu do
czasu tylko bezskutecznie prbujc
wsta i odej. Niepokojcy by tak
e cigy ruch zwierzcia w praw
stron po okrgu. Uniemoliwia on
kozicy przemieszczanie si w kon
kretnym kierunku, a co za tym idzie
odnajdywanie pokarmu. Koza b
kaa si w dolnej czci polany, tu
nad schroniskiem na Hali Kondrato
wej. Po kilkugodzinnych obserwa
cjach i konsultacji z lekarzem wete
rynarii, okoo godziny 17.00, podj
to decyzj o odowie kozicy w celu
poddania jej dalszym obserwacjom
oraz leczeniu.

rze tym, zaoony na lewe ucho.

Pobrano take prbki krwi i wydzie
liny ropnej z kontuzjowanego oka.
Kontuzjowana kozica to samica
koza w wieku okoo 4 lat, o dugo
ci ciaa 127 cm i wadze 24 kg. Na
podstawie wynikw bada stwier
dzono, e stan wycieczenia i przy
musowego ruchu kozicy w kko
spowodowany by ropnym powika
niem mechanicznego urazu spojwki
prawego oka na tle infekcji bakte
ryjnej Klepsiella pneumoniae.
11 kwietnia 2007 r. w peni spraw
n kozic wypuszczono na wolno
w rejonie Piekieka. Wybudzanie ko
zicy i jej powrt do naturalnego ro
dowiska przebiegy bardzo spokojnie.
Ju po kilku minutach po wybudze
niu kozica oddalia si w rejon Du
giego Giewontu, gdzie spokojnie e
rowaa na wystajcych spod niegu
pdach i gazkach drzew.
Kozic t obserwowano pniej
12 kwietnia w rejonie Dugiego Gie
wontu oraz 4 maja w rejonie Siodo
wej Turni.
Filip Ziba, Piotr Krzan
Sekcja Ochrony Fauny

15

Biuletyn 3 /2007

Rozmaitoci

Gigantyczna ulewa
przetoczya si
przez Dolin Kocielisk.
5 czerwca br. drogami i szlakami
popyny rwce strumienie,
ludzie rozbiegli si w popochu.
W wyniku gwatownych opadw
dolina wygldaa
tu po kataklizmie.

Kocieliska

fot. M. Pksa

niczym kraina

Zasypany szlak w Dolinie Mitusiej

pod wod

wypas kulturowy owiec. Przyroda upomniaa si o swo

je. Zniszczeniu ulego tylko to, co stworzy czowiek
kosztem rodowiska przyrodniczego.
Wg informacji IMGW w dniu tym opad w rejonie Kir
pomidzy godz. 16.20 a 17.40 wynosi okoo 70 l/m2.
Biorc po uwag ograniczon powierzchni opadu oraz
uredniajc ilo opadu na m2, w tym rejonie Doliny
Kocieliskiej spado okoo 280 mln l wody w cigu
1 godziny i 20 minut.
Marek Pksa

Droga w Dolinie Kocieliskiej zalana

przez fal powodziow

fot. M. Pksa

ity czerwca zapowiada si jako kolejny tej

wiosny dzie nioscy w Dolin Kocielisk co
dzienn porcj szkolnych wycieczek. Dodat
kowo trwaa take akcja pod nazw Regene
racja Doliny Kocieliskiej, zorganizowana z ini
cjatywy firmy Timberland. Od godzin porannych pogo
da bya soneczna. Koo poudnia nad Czerwone Wier
chy nadcigny chmury i sycha byo wyadowania
atmosferyczne. Nic nie wskazywao jednak na to, e po
poudniu nadejdzie kataklizm. Po godz. 16.00, jak co
dzie, wycieczki powoli opuszczay dolin, akcja rw
nie dobiegaa koca. Nagle okoo godz. 16.20 chmury
zakryy niebo, a na ziemi runy kaskady deszczu. Ostat
nie wycieczki pospiesznie opuszczay dolin ju kom
pletnie przemoczone. Uczestnicy akcji dobiegali do
wylotu Kocieliskiej, gdzie ca szerokoci drogi py
na woda wysoka na 2050 cm. Wszystko trwao do
godz. 17.40. Jak nagle si rozpoczo, tak i nagle zako
czyo. Deszcz przesta pada, lecz strugi wody w dal
szym cigu spyway ze zboczy.
Natychmiast przeprowadzono ocen sytuacji i wstp
n analiz szkd. Okazao si, e ten nadzwyczajny opad
mia miejsce tylko w rejonie Maego Regla i Jaworzy
ny oraz na wschodnich stokach Kopek (powierzchnia
okoo 4 km2). Stoki Hrubego Regla nie zostay naruszo
ne. W wyniku opadw kompletnie zniszczone zostay
droga i szlak turystyczny w Stanikowym lebie, droga
i szlak do Doliny Mitusiej; wymyciu ulega take droga
gwna w Dolinie Kocieliskiej na Kirze Mitusiej. Ze
lebw nad Kir Mietusi potoki wody naniosy kamie
nie, szuter i czci drzew na polany, gdzie prowadzi si

16

Biuletyn 3 /2007

Rozmaitoci

zacnej jubilatki.

N
fot. M. Pksa

ajwaniejsz ich cz sta

nowia msza w. celebro
wana przez ks. kard. Fran
ciszka Macharskiego. Tra
dycyjnie zagray gralskie
kapele, wystpia take solistka Tea

fot. M. Pksa

Kaplica
w Jaszczurwce,
projektu Stanisawa
Witkiewicza, swym
piknem zachwyca
ju cay wiek, bdc
perek drewnianego
budownictwa
sakralnego w stylu
zakopiaskim.
Z tej okazji
15 czerwca 2007 r.
odbyy si uroczyste
obchody urodzin

Uroczysta msza w. w kaplicy na Jaszurwce

Setne urodziny

kaplicy
w Jaszczurwce
Dyrekcja TPN ofiarowuje dary otarza

tru Wielkiego w odzi, Danuta ozi

skaWieczorek.
Tego rodzaju rocznice wymagaj
dokonania podsumowa i refleksji.
Prb tak byo sympozjum nauko
we w siedzibie TPN, poprzedzajce
uroczystoci religijne, a zatytuowa
ne Kaplica Najwitszego Serca Pa
na Jezusa w Jaszczurwce (1907
2007). Referaty wygosili dr Zbig
niew Modzierz, dr Pawe Skawiski,
dr Jerzy Roszkowski oraz dr Mieczy
saw Rokosz. W ramach sympozjum
ks. Zbigniew Pytel przedstawi pre
zentacj multimedialn na temat dzie
dzictwa kulturowego, po ktrej do
konano otwarcia wystawy fotograficz
nej jego autorstwa, dokumentujcej
sakralne zabytki stylu zakopiaskiego.
Kaplica na Jaszczurwce ley na
terenie Tatrzaskiego Parku Narodo
wego i jest jego wasnoci. Po za
koczeniu obchodw 100lecia zo
stanie poddana renowacji.
(sc)

17

Biuletyn 3 /2007

Polecamy

Zesp redakcyjny: Paulina Koodziejska, Szymon Ziobrowski; Wsppraca: dziay merytoryczne Tatrzaskiego Parku
Narodowego; Wydawca: Tatrzaski Park Narodowy; Adres redakcji: Tatrzaski Park Narodowy, ul. Chaubiskiego 42a,
34500 Zakopane, sekretariat@tpn.pl

18

Biuletyn 3 /2007