Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
http://www.fersch.de
Klemens Fersch
16. August 2013
Inhaltsverzeichnis
1 Mechanik
1.1 Grundlagen Mechanik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.1 Gewichtskraft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.2 Krfte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.3 Dichte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.4 Wichte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.5 Reibung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.6 Schiefe Ebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.7 Hookesches Gesetz . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.8 Drehmoment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.9 Hebelgesetz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.10 Druck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.11 Auftrieb in Flssigkeiten . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.12 Schweredruck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2 Kinematik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.1 Geradlinige Bewegung v=konst. . . . . . . . . . . . .
1.2.2 Beschleunigte Bewegung . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.3 Beschleunigte Bewegung mit Anfangsgeschwindigkeit
1.2.4 Durchschnittsgeschwindigkeit . . . . . . . . . . . . .
1.2.5 Durchschnittsbeschleunigung . . . . . . . . . . . . .
1.2.6 Freier Fall . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.7 Senkrechter Wurf nach oben . . . . . . . . . . . . .
1.2.8 Waagrechter Wurf . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.9 Schiefer Wurf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.10 Frequenz-Periodendauer . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.11 Winkelgeschwindigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.12 Bahngeschwindigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.13 Zentralbeschleunigung . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3 Dynamik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.1 Kraft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.2 Schiefe Ebene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.3 Zentralkraft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.4 Gravitationsgesetz . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.5 Impuls . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.6 Mechanische Arbeit . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.7 Hubarbeit - Potentielle Energie . . . . . . . . . . . .
1.3.8 Spannarbeit-Spannenergie . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.9 Beschleunigungsarbeit - kinetische Energie . . . . . .
1.3.10 Mechanische Leistung . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.11 Wirkungsgrad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4 Schwingungen/Wellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
4
4
4
5
5
5
6
6
6
7
7
7
7
8
8
8
8
9
9
9
9
10
10
11
11
11
11
12
12
12
12
13
13
13
13
13
13
14
14
15
INHALTSVERZEICHNIS
1.4.1
1.4.2
1.4.3
INHALTSVERZEICHNIS
Lineares Kraftgesetz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Periodendauer (harmonische Schwingung) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Bewegungsgleichung (harmonische Schwingung) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
2 Elektrotechnik
2.1 Elektrizittslehre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.1 Stromstrke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.2 Ohmsches Gesetz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.3 Reihenschaltung von Widerstnden . . . . . . . . . . .
2.1.4 Parallelschaltung von Widerstnden . . . . . . . . . .
2.1.5 Widerstandsnderung - Temperatur . . . . . . . . . .
2.1.6 Spezischer Widerstand . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.7 Spezischer Leitwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.8 Elektrische Leistung . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.9 Elektrische Arbeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2 Elektrisches Feld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.1 Elektrische Feldstrke . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.2 Gesetz von Coulomb . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.3 Kapazitt eines Kondensators . . . . . . . . . . . . . .
2.2.4 Reihenschaltung von Kondensatoren . . . . . . . . . .
2.2.5 Parallelschaltung von Kondensatoren . . . . . . . . . .
2.2.6 Elektrische Energie des Kondensators . . . . . . . . .
2.3 Magnetisches Feld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.3.1 Fludichte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.3.2 Feldstrke einer langgestreckten Spule . . . . . . . . .
2.3.3 Fludichte - Feldstrke . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.3.4 Magnetischer Flu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.3.5 Induktivitt einer langgestreckten Spule . . . . . . . .
2.3.6 Reihenschaltung (Induktivitt) . . . . . . . . . . . . .
2.3.7 Parallelschaltung (Induktivitt) . . . . . . . . . . . . .
2.4 Wechselstrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.4.1 Wechselspannung - Wechselstrom . . . . . . . . . . . .
2.4.2 Scheitel - Eektiv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.4.3 Induktiver Widerstand . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.4.4 Kapazitiver Widerstand . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.4.5 Wirkleistung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.5 Elektrischer Schwingkreis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.5.1 Eigenfrequenz (Ungedmpfte elektrische Schwingung)
2.5.2 Eigenkreisfrequenz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.6 Allgemeine Elektrotechnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.6.1 Spannungsteiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
16
16
16
16
16
17
17
17
18
18
18
19
19
19
19
19
20
20
21
21
21
21
21
21
22
22
23
23
23
23
23
23
24
24
24
25
25
3 Wrmelehre
3.1 Temperatur . . . . . . . . . . . . . . .
3.1.1 Termperatur - Umrechnungen .
3.1.2 Temperaturdierenz . . . . . .
3.2 Ausdehnung der Krper . . . . . . . .
3.2.1 Lngenausdehnung . . . . . . .
3.2.2 Flchenausdehnung . . . . . . .
3.2.3 Volumenausdehnung . . . . . .
3.3 Energie . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.1 Wrmeenergie . . . . . . . . .
3.3.2 Verbrennungsenergie . . . . . .
3.3.3 Schmelzen und Erstarren . . .
3.3.4 Verdampfen und Kondensieren
3.4 Zustandsnderungen der Gase . . . . .
3.4.1 Allgemeine Gasgleichung . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
26
26
26
26
27
27
27
27
28
28
28
28
28
29
29
www.fersch.de
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
INHALTSVERZEICHNIS
3.4.2
INHALTSVERZEICHNIS
Thermische Zustandsgleichung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
4 Astronomie
4.1 Gravitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1.1 Gravitationsgesetz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1.2 Gravitationsfeldstrke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
30
30
30
30
5 Atomphysik
5.1 Atombau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1.1 Kernbausteine(Protonen,Neutronen,Massenzahl)
5.1.2 Atommasse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1.3 Masse des Atomkerns . . . . . . . . . . . . . . .
5.1.4 Stomenge und Anzahl der Teilchen . . . . . . .
5.1.5 Molare Masse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1.6 Masse - Energie . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2 Kernumwandlungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2.1 Zerfallsgesetz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2.2 Halbwertszeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2.3 Aktivitt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2.4 Photon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31
31
31
31
31
31
31
31
32
32
32
32
32
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
6 Physikalische Konstanten
7 Tabellen
7.1 Umrechnungen . . . . .
7.1.1 Lngen . . . . .
7.1.2 Flchen . . . . .
7.1.3 Volumen . . . . .
7.1.4 Zeit . . . . . . .
7.1.5 Vorsilben . . . .
7.1.6 Masse . . . . . .
7.1.7 Kraft . . . . . .
7.1.8 Energie-Arbeit .
7.1.9 Leistung . . . . .
7.1.10 Geschwindigkeit
7.1.11 Druck . . . . . .
7.1.12 Frequenz . . . .
7.1.13 Spannung . . . .
7.1.14 Strom . . . . . .
7.1.15 Widerstand . . .
www.fersch.de
33
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
34
34
34
34
34
35
35
36
36
37
37
37
38
38
38
39
39
Mechanik
1 Mechanik
1.1
1.1.1
Grundlagen Mechanik
Gewichtskraft
FG = m g
Masse
Fallbeschleunigung
Gewichtskraft
m=
Interaktive Inhalte: FG = m g - m =
1.1.2
FG
g
FG
g
-g=
FG
m
g=
m
g
FG
kg
m
s2
Kilogramm
Newton
9, 81 sm2
kgm
s2
FG
m
Krfte
F2
F3
F1
Fres
F3
F2
F2
F1
Fres
Fres
F2
F1
F2
F1
Fres = F1 + F2
Einzelkraft
Einzelkraft
Resultierende Kraft
www.fersch.de
F2
F1
Fres
N
N
N
Newton
Newton
Newton
kgm
s2
kgm
s2
kgm
s2
Mechanik
1.1.3
=
Dichte
m
V
Interaktive Inhalte: =
1.1.4
=
Grundlagen Mechanik
m
V
V
m
m=V
kg
m3
= m
Volumen
Gewichtskraft
Wichte
V
FG
- m=V - V =
Kubikmeter
Kilogramm
Kilogramm/Kubikmeter
Wichte
FG
V
FG = V
Interaktive Inhalte: =
1.1.5
m3
kg
Volumen
Masse
Dichte
FG
V
- FG = V - V =
FG
V =
m3
N
Kubikmeter
Newton
N
m3
FG
Reibung
FR = FN
Reibungszahl
Normalkraft
Reibungkraft
FN =
Interaktive Inhalte: FR = FN - FN =
www.fersch.de
FR
FR
-=
FN
FR
=
FR
FN
FR
FN
N
N
Newton
Newton
kgm
s2
kgm
s2
kgm
s2
Mechanik
1.1.6
FH =
Grundlagen Mechanik
Schiefe Ebene
FG h
l
Hhe
Lnge
Gewichtskraft
Hangabtriebskraft
FG =
FN =
FG b
l
1.1.7
FG h
l
- FG =
FH l
h
-h=
b=
FH l
FG
FG h
FH
Meter
Meter
Newton
Newton
m
m
N
N
FN l
FG
-l=
l=
l=
FG h
FH
kgm
s2
kgm
s2
kgm
s2
FG b
FN
- FN =
FG b
l
- FG =
FN l
b
Hookesches Gesetz
F =Ds
Weg,Auslenkung
Federkonstante,Richtgre
Kraft
D=
Interaktive Inhalte: F = D s - D =
1.1.8
FN l
b
l
b
FG
FN
Meter
Meter
Newton
Newton
m
m
N
N
FH l
FG
h=
Lnge
Breite
Gewichtskraft
Normalkraft
FG =
Interaktive Inhalte: FH =
FH l
h
h
l
FG
FH
F
s
-s=
F
s
F
D
s=
s
D
F
m
N
m
Meter
Newton
F
D
Drehmoment
M =F l
Hebelarm
Kraft
Drehmoment
F =
Interaktive Inhalte: M = F l - F =
www.fersch.de
M
l
-l=
M
l
M
F
l=
l
F
M
M
F
m
N
Nm
Meter
Newton
kgm
s2
kgm2
s2
kg
s2
kgm
s2
-b=
FN l
FG
-l=
FG b
FN
Mechanik
1.1.9
Grundlagen Mechanik
Hebelgesetz
F1 l1 = F2 l2
Hebelarm
Hebelarm
Einzelkraft
Einzelkraft
F1 =
p=
F2 l2
F1
- l1 =
F2 l2
F1
Flche
Kraft
Druck
A
F
p
m2
N
Pa
Quadratmeter
Newton
Pascal
F =pA
Interaktive Inhalte: p =
F
A
- F =pA - A=
F
p
A=
kgm
s2
N
m2
F
p
Auftrieb in Flssigkeiten
FA = g V
Volumen
Fallbeschleunigung
Dichte
Auftriebskraft
=
Interaktive Inhalte: FA = g V - =
1.1.12
l1 =
kgm
s2
kgm
s2
Druck
F
A
1.1.11
m
m
N
N
F2 l2
l1
Interaktive Inhalte: F1 l1 = F2 l2 - F1 =
1.1.10
F2 l2
l1
Meter
Meter
Newton
Newton
l2
l1
F2
F1
FA
gV
FA
gV
FA
g
m3
m
s2
kg
m3
Kubikmeter
9, 81 sm2
Kilogramm/Kubikmeter
Newton
kgm
s2
FA
g
V =
-V =
V
g
FA
Schweredruck
p=gh
Interaktive Inhalte: p = g h - =
www.fersch.de
p
gh
p
gh
-h=
h=
p
g
p
g
h
g
m
m
s2
kg
m3
Pa
Meter
9, 81 sm2
Kilogramm/Kubikmeter
Pascal
N
m2
Mechanik
1.2
Kinematik
Kinematik
1.2.1
s=vt
Zeit
Geschwindigkeit
Weg,Auslenkung
t
v
s
t
a
v
Zeit
t
Beschleunigung
a
Weg,Auslenkung s
a = 2s
t = 2s
a
t2
v=
Interaktive Inhalte: s = v t - v =
1.2.2
s
t
-t=
s
v
t=
Zeit
Beschleunigung
Geschwindigkeit
a=
1
2
a t2
Interaktive Inhalte: v = a t - a =
1.2.3
v
t
-t=
v
a
v
t
v
a
t=
-s=
1
2
Sekunden
M eter/Sekunde2
Meter
m
s2
a t2 - a =
2s
t2
Anfangsgeschwindigkeit
Zeit
Beschleunigung
Geschwindigkeit
v0 = v a t
s = s0 + v0 t +
1
2
a t2
t=
- t=
Anfangsweg
Anfangsgeschwindigkeit
Zeit
Beschleunigung
Weg,Auslenkung
v 2 v02 = 2 a s
2s
a
v0
2 40,5a(s s)
v0
0
v2 2 a s -
www.fersch.de
s
m
s2
m
s
vv0
t
a=
s0
v0
t
a
s
Meter
Meter/Sekunde
Sekunden
M eter/Sekunde2
Meter
m
m
s
s
m
s2
v0
Meter/Sekunde
Sekunden
M eter/Sekunde2
M eter/Sekunde
2 40,5a(s s)
v0
0
a
s0 = s v0 t
1
2
a t2
m
Geschwindigkeit
v
M eter/Sekunde
s
m
Anfangsgeschwindigkeit v0
Meter/Sekunde
s
m
Beschleunigung
a
M eter/Sekunde2
s2
Weg,Auslenkung
s
m
Meter
2
v = 2 a s + v0
v0 = v 2 2 a s
Interaktive Inhalte: v = v0 + a t - v0 = v a t - t =
t=
m
s
v0
t
a
v
vv0
a
a = 2(sst02v0 t)
2
v0 = ss0 0,5at
t
v0 =
Sekunden
M eter/Sekunde2
M eter/Sekunde
m
s2
m
s
v = v0 + a t
- t =
s
v
Beschleunigte Bewegung
v =at
s=
s
t
Sekunden
M eter/Sekunde
Meter
m
s
- s0 = s v0 t
1
2
vv0
a
a t2 - v 0 =
-a=
vv0
t
ss0 0,5at2
t
a t2 - a = 2(sst02v0 t)
- v 2 v02 = 2 a s - v = 2 a s + v02 -
- s = s0 + v0 t +
1
2
Mechanik
1.2.4
v=
Kinematik
Durchschnittsgeschwindigkeit
x1 x2
t1 t2
aufeinanderfolgende Zeitpunkte
aufeinanderfolgende Zeitpunkte
zurckgelegter Weg
zurckgelegter Weg
Bahngeschwindigkeit
Interaktive Inhalte: v =
1.2.5
a=
v=
1
2
aufeinanderfolgende Zeitpunkte
aufeinanderfolgende Zeitpunkte
Geschwindigkeit
Geschwindigkeit
Durchschnittsbeschleunigung
v1 v2
t1 t2
s
s
m
s
m
s
m
s2
Sekunde
Sekunde
Meter/Sekunde
Meter/Sekunde
Meter/Sekunde im Quadrat
Freier Fall
g t2
Zeit
Fallbeschleunigung
Fallhhe
g = 2h
t = 2h
g
t2
t
g
h
s
m
Meter
Hhe
Fallbeschleunigung
Geschwindigkeit
h
g
v
Meter
2hg
h=
Interaktive Inhalte: h =
1.2.7
t2
t1
v2
v1
a
m
s
Sekunde
Sekunde
Meter
Meter
Meter/Sekunde
v1 v2
t1 t2
1.2.6
s
s
m
m
Durchschnittsbeschleunigung
Interaktive Inhalte: a =
h=
x1 x2
t1 t2
t2
t1
x2
x1
v
1
2
g t2 - g =
2h
t2
v2
2g
-t=
2h
g
-v=
Sekunden
m
s2
m
s2
m
s
9, 81 sm2
9, 81 sm2
M eter/Sekunde
2hg - h=
v2
2g
h = h0 + v0 t
1
2
g t2
Abwurfhhe
Anfangsgeschwindigkeit
Zeit
Fallbeschleunigung
Hhe
g = 2(hht02v0 t)
v = v0 g t
t=
Anfangsgeschwindigkeit
Zeit
Fallbeschleunigung
Geschwindigkeit
v0 = v + g t
t=
v0 v
g
h0
v0
t
g
h
www.fersch.de
m
s
s
m
s2
v0 +40,5g(h0 h)
g
m
s
v0
t
g
v
m
s2
m
s
v0 v
t
v0
h0 = h v0 t +
1
2
g t2
Meter/Sekunde
Sekunden
g=
9, 81 sm2
Meter
m
2
v0
Meter
Meter/Sekunde
Sekunden
9, 81 sm2
M eter/Sekunde
2 +40,5g(h h)
v0
0
g
- h0 = h v0 t + 12 g t2 -
Mechanik
1.2.8
Waagrechter Wurf
1
2
h=
Kinematik
g t2
Zeit
Fallbeschleunigung
Hhe
2h
g = 2h
t
=
2
g
t
s=vt
Zeit
Geschwindigkeit
Wurfweite
v=
Interaktive Inhalte: h =
1.2.9
xw =
1
2
g t2 - g =
2h
t2
-t=
v02 sin(2)
g
2h
g
m
s2
9, 81 sm2
Meter
Sekunden
M eter/Sekunde
Meter
s
m
s
- s=vt - v =
Fallbeschleunigung
Abwurfwinkel
Anfangsgeschwindigkeit
Wurfweite
vy = v sin
s
t
vx = v cos
Grad
Meter/Sekunde
Meter
m
s
vx2 + vy2
v 2 vx2
m
s
m
s
v
vx
m
s
m
s
Komponente in x-Richtung
Komponente in y-Richtung
Betrag der Geschwindigkeit
vx = v 2 vy2
vx
vy
v
m
s
m
s
m
s
Meter/Sekunde
Meter/Sekunde
Meter/Sekunde
v
vx
vy
m
s
m
s
m
s
vy
tan
Meter/Sekunde
Meter/Sekunde
Meter/Sekunde
t=
Grad
Meter/Sekunde
Meter/Sekunde
Grad
Meter/Sekunde
Meter/Sekunde
vx
cos
tan =
vy
vx
Anfangsgeschwindigkeit
Fallbeschleunigung
Abwurfwinkel
in x-Richtung (Bahnkurve)
in y-Richtung (Bahnkurve)
gx
2v02 cos
v
vy
vy
sin
vy = tan vx
2
9, 81 sm2
v0 sin
g
y = x tan
m
s2
v0
xm
vy =
Sekunden
Schiefer Wurf
t=
v=
s
t
t
v
s
t
g
h
vx =
v0
g
x
y
m
s
m
s2
m
m
Meter/Sekunde
9, 81 sm2
Grad
Meter
Meter
2v0 sin
g
vy
vx
Interaktive Inhalte: xw = v0 sin(2)
- t = v0 sin
- vy = v sin - v = sin
- vx = v cos - v = cos
- v = vx2 + vy2 g
g
2
v
v
gx
y
vx = v 2 vy2 - vy = v 2 vx2 - vy = tan vx - tan = vxy - vx = tan
- y = x tan 2v2 cos - t = 2v0 sin
g
0
www.fersch.de
10
Mechanik
1.2.10
f=
Kinematik
Frequenz-Periodendauer
1
T
Periodendauer
Frequenz
n
t
Zeit
Perioden-Umdrehungen
Frequenz
t=
Interaktive Inhalte: f =
1.2.11
1
T
-T=
1
f
-f=
-t=
n
t
t
n
f
Sekunden
s
hz =
1
s
Hertz
n=f t
n
f
- n=f t -
n
f
Kreiszahl
Frequenz
Winkelgeschwindigkeit
f=
Interaktive Inhalte: = 2 f - f =
-=
=
2
T
2
T
-T=
T =
2
3, 1415927
hz =
1
s
1
s
Hertz
1/Sekunde
Bahngeschwindigkeit
v =r
Radius
Winkelgeschwindigkeit
Bahngeschwindigkeit
=
Interaktive Inhalte: v = r - =
1.2.13
Sekunden
Hertz
1
s
Winkelgeschwindigkeit
=2f
1.2.12
s
hz =
1
f
T =
f=
T
f
v
r
-r=
v
r
r=
m
1
s
m
s
Meter
1/Sekunde
Meter/Sekunde
Zentralbeschleunigung
az = 2 r
Interaktive Inhalte: az = 2 r - =
www.fersch.de
Radius
Winkelgeschwindigkeit
Zentralbeschleunigung
= arz
r = az
az
r
-r=
az
11
az
m
1
s
m
s2
Meter
1/Sekunde
Mechanik
1.3
1.3.1
Dynamik
Dynamik
Kraft
F =ma
Masse
Beschleunigung
Kraft
m=
Interaktive Inhalte: F = m a - m =
1.3.2
F
a
-a=
F
a
F
m
Kilogramm
M eter/Sekunde2
Newton
kg
m
s2
kgm
s2
F
m
Schiefe Ebene
FH = FG sin
Neigungswinkel
Gewichtskraft
Hangabtriebskraft
FG =
FN = FG cos
FH
sin
FN
cos
FH
sin
FH
FG
N
N
Grad
Newton
Newton
kgm
s2
FH
FG
FG
FN
cos =
- sin =
FG
FH
sin =
Neigungswinkel
Gewichtskraft
Normalkraft
FG =
1.3.3
a=
m
a
F
N
N
Grad
Newton
Newton
kgm
s2
kgm
s2
FN
FG
- FN = FG cos - FG =
FN
cos
Zentralkraft
Fz = m 2 r
Radius
r
m
1
Winkelgeschwindigkeit
s
Masse
m
kg
Zentralkraft
Fz N
2
2 r
mr
m = Fz
=
r = m
Fz
Fz
2
2
Interaktive Inhalte: Fz = m 2 r - m = Fzr - = mr
- r = m
Fz
Fz
www.fersch.de
12
Meter
1/Sekunde
Kilogramm
Newton
kgm
s2
- cos =
FN
FG
Mechanik
1.3.4
Dynamik
Gravitationsgesetz
F =G
m1 m2
r2
Interaktive Inhalte: F = G
1.3.5
m1 m2
r2
Geschwindigkeit
Masse
Impuls
p
v
p
m
m=
Interaktive Inhalte: p = m v - m =
1.3.6
p
v
-v=
v=
m
s
v
m
p
kg
Ns
s
F
W
m
N
J
M eter/Sekunde
Kilogramm
Newton Sekunden
kg m
s
p
m
Mechanische Arbeit
W =F s
Weg,Auslenkung
Kraft
Arbeit
Interaktive Inhalte: W = F s - F =
1.3.7
W
s
F = W
s
s= W
F
s=
Meter
Newton
Joule
kgm
s2
Nm = W s
W
F
W = FG h
Hubhhe
Kraft
Arbeit
FG =
Interaktive Inhalte: W = FG h - FG =
1.3.8
W
h
W
h
-h=
h
F
W
h=
W
FG
Meter
Newton
Joule
m
N
J
kgm
s2
Nm = W s
W
FG
Spannarbeit-Spannenergie
1
2
D s2
Interaktive Inhalte: W =
1.3.9
W =
kgm
s2
Impuls
p=mv
W =
6, 672041E 11
Nm
Gravitationskonstante G
kg 2
Abstand der Massen
r
m
Massen
m2 kg
Kilogramm
Massen
m1 kg
Kilogramm
Kraft
F
N
Newton
2
F r
F r 2
r = GmF1 m2
m1 = Gm
m2 = Gm
2
1
Gm1 m2
F r 2
F r 2
-r=
- m1 = Gm2 - m2 = Gm1 F
1
2
D s2
Weg,Auslenkung
Federkonstante,Richtgre
Arbeit
s = 2W
D = 2W
D
s2
- s = 2W
- D = 2W
D
s2
s
D
W
m
N
m
Meter
Joule
kg
s2
Nm = W s
m v2
Geschwindigkeit
Masse
Arbeit
m=
Interaktive Inhalte: W =
www.fersch.de
1
2
m v2 - m =
2W
v2
2W
v2
-v=
v=
2W
m
v
m
W
2W
m
13
m
s
kg
J
M eter/Sekunde
Kilogramm
Joule
Nm = W s
Mechanik
1.3.10
P =
Dynamik
Mechanische Leistung
W
t
Arbeit
Zeit
Leistung
W
t
P
W =P t
Interaktive Inhalte: P =
1.3.11
=
W
t
- W =P t - t=
W
P
t=
J
s
Joule
Sekunden
Nm = W s
J
s
W
P
Joule
Sekunde
Nm
s
=W
Wirkungsgrad
P2
P1
abgegebene Leistung
zugefhrte Leistung
Wirkungsgrad
P1 =
Interaktive Inhalte: =
www.fersch.de
P2
P1
- P1 =
p2
p2
P2 = P1
- P2 = P1 -
14
P2
P1
W
W
Watt
Watt
VA=
VA=
J
s
J
s
Mechanik
1.4
1.4.1
Schwingungen/Wellen
Schwingungen/Wellen
Lineares Kraftgesetz
F = D y
Auslenkung,Elongation
Federkonstante,Richtgre
Kraft
D=
Interaktive Inhalte: F = D y - D =
1.4.2
F
y
F
y
-y=
F
D
m
N
m
Meter
Newton
kg
s2
kgm
s2
F
D
T =2
Kreiszahl
Federkonstante,Richtgre
Masse
Periodendauer
D =m
Interaktive Inhalte: T = 2
1.4.3
y=
y
D
F
m
D
- D =m
(2)2
T2
(2)2
T2
m=D
- m=D
D
m
T
3, 1415927
N
m
Kilogramm
Sekunden
kg
s
kg
s2
T2
(2)2
T2
(2)2
y = ys sin( t + 0 )
Zeit
Phase fr t=0
Winkelgeschwindigkeit
max. Auslenkung,Scheitelwert
Auslenkung,Elongation
ys =
y
sin(t+0 )
www.fersch.de
t=
y
sin(t+0 )
15
t
0
ys
y
s
rad
Sekunden
1
s
1/Sekunde
Meter
Meter
m
m
arcsin(y/ys )0
- t=
arcsin(y/ys )0
Elektrotechnik
2 Elektrotechnik
2.1
Elektrizittslehre
2.1.1
I=
Stromstrke
Q
t
Zeitnderung
Ladungsnderung
Stromstrke
Q = I t
Interaktive Inhalte: I =
2.1.2
Q
t
- Q = I t - t =
t
Q
I
t =
Q
I
s
C
A
Sekunden
As
Ampere
Q
I
Ohmsches Gesetz
R
U
I
R=
Stromstrke
Spannung
Widerstand
4
Interaktive Inhalte: R =
2.1.3
6
U
I
U =RI
- U =RI - I =
U
R
I
U
R
I=
A
V
Ampere
Volt
Ohm
V
A
U
R
U1
Un
R1
R2
Rn
Iges
Iges
Iges
Uges
Rg = R1 + R2 .... + Rn
I = konstant
Einzelwiderstand
Einzelwiderstand
Gesamtwiderstand
Rg = R1 + R2
www.fersch.de
R2
R1
Rg
R1 = Rg R2
16
Ohm
Ohm
Ohm
V
A
V
A
V
A
R2 = Rg R1
Elektrotechnik
Elektrizittslehre
Ug = U1 + U2 .. + Un
Einzelspannung
Einzelspannung
Gesamtspannung
U2
U1
Ug
Volt
Volt
Volt
V
V
V
U1 = Ug U2
Ug = U1 + U2
U2 = Ug U1
2.1.4
1
Rg
1
R1
1
R2 ..
1
Rn
Einzelwiderstand
Einzelwiderstand
Gesamtwiderstand
U = konstant
Rg =
Ig = I1 + I2 .. + In
R1 R2
R1 +R2
2.1.5
R1 =
Einzelstrom
Einzelstrom
Gesamtstrom
Ig = I1 + I2
R1 R2
R1 +R2
R2
R1
Rg
I2
I1
Ig
R2 Rg
R2 Rg
Ampere
Ampere
Ampere
A
A
A
I1 = Ig I2
- R1 =
R2 =
V
A
V
A
V
A
R1 Rg
R1 Rg
I2 = Ig I1
R2 Rg
R2 Rg
- R2 =
R1 Rg
R1 Rg
- Ig = I1 + I2 .. + In - Ig = I1 + I2
Widerstandsnderung - Temperatur
R = R T
Temperaturbeiwert
Temperaturnderung
Widerstand
Widerstandsnderung
R = R T
2.1.6
1
K
T
R
R
R
RT
R
RT
Interaktive Inhalte: R = R T - R = R T - =
R=
Ohm
Ohm
Ohm
V
A
V
A
R
= RT
R
RT
Ohm
Ohm
T
- T =
Spezischer Widerstand
l
A
Interaktive Inhalte: R =
www.fersch.de
Flche
Lnge
Spezischer Widerstand
Widerstand
l
A
-l=
RA
l=
RA
RA
l
- =
RA
l
-A=
R
A
17
A=
A
l
R
R
A
mm2
m
mm2
m
Quadratmillimeter
Meter
Ohm
V
A
Elektrotechnik
2.1.7
R=
Elektrizittslehre
Spezischer Leitwert
l
A
Flche
Lnge
Spezischer Leitwert
Widerstand
l =RA
Interaktive Inhalte: R =
2.1.8
l
A
- l =RA - A=
l
R
l
= RA
I
U
P
A
V
W
m
mm2
A=
l
R
Quadratmillimeter
Meter
V
A
Ohm
l
RA
Elektrische Leistung
P =U I
Stromstrke
Spannung
Leistung
U=
Interaktive Inhalte: P = U I - U =
2.1.9
mm2
m
A
l
P
I
-I=
P
I
P
U
I=
Ampere
Volt
Watt
VA=
J
s
P
U
Elektrische Arbeit
W =U I t
Zeit
Stromstrke
Spannung
Arbeit
t
I
U
W
W
It
W
U t
U=
Interaktive Inhalte: W = U I t - U =
www.fersch.de
W
It
-I=
I=
W
U t
s
A
V
Ws
-t=
t=
P
U I
18
Sekunden
Ampere
Volt
Wattsekunde
P
U I
V As = J
Elektrotechnik
2.2
Elektrisches Feld
2.2.1
E=
Elektrisches Feld
Elektrische Feldstrke
F
Q
Kraft
Ladung
Elektrische Feldstrke
F =EQ
E=
U
d
Interaktive Inhalte: E =
2.2.2
F =
- F =EQ - Q=
1
40
2.2.3
Q1 Q2
r2
V
m
As
V
m
U
E
U
d
N
C
Volt
Meter
V olt/M eter
- U =Ed - d=
U
E
V
m
1
40
Q1 Q2
r2
Ladung 2
Q2 C
Coulomb
Ladung 1
Q1 C
Coulomb
Entfernung
r
m
Meter
Kreiszahl
As
Elekt. Feldkonstante 0
Vm
Kraft
F
N
Newton
Q1 Q2
1
F r 2
r = 40 F
Q1 = 40 Q2
2
1
- r = 4
Q1FQ2 - Q1 = 40 FQr2 0
As
As
3, 1415927
kgm
s2
C = 0 r
A
d
Spannung
Ladung
Kapazitt
U
Q
C
Q=C U
U=
Interaktive Inhalte: C =
V
C
F
Q
U
- Q=C U - U =
Q
C
A
C
- C = 0 r
A
d
U2
U1
C2
Un
Cn
Uges
www.fersch.de
d
A
0
r
C
d = 0 r
Cd
0 r
As
As
V
Q
C
C1
Volt
Coulomb
Farad
Plattenabstand
Flche
Elekt. Feldkonstante
Dielektrizittszahl
Kapazitt
A=
2.2.4
-E=
F
E
U
d
E
N
C
kgm
s2
Newton
Coulomb
V olt/M eter
Interaktive Inhalte: F =
C=
F
Q
d=
N
C
F
E
Q=
Spannung
Plattenabstand
Elektrische Feldstrke
U =Ed
F
Q
E
19
m
m2
Meter
Quadratmeter
As
Vm
-A=
Farad
Cd
0 r
- d = 0 r
As
V
A
C
Elektrotechnik
1
Cg
1
C1
1
C2 ..
Elektrisches Feld
1
Cn
Kapazitt 1
Kapazitt 1
Gesamtkapazitt
Cg =
Ug = U1 + U2 .. + Un
C1 C2
C1 +C2
C1 =
Einzelspannung
Einzelspannung
Gesamtspannung
=
+
Interaktive Inhalte:
- U1 = Ug U2 - U2 = Ug U1 -
2.2.5
1
C1
1
.. + C1n
C2
- Cg =
Farad
Farad
Farad
C2 Cg
C2 Cg
C2 =
U2
U1
Ug
C1 C2
C1 +C2
- C1 =
C2 Cg
C2 Cg
As
V
As
V
As
V
C1 Cg
C1 Cg
Volt
Volt
Volt
V
V
V
U1 = Ug U2
Ug = U1 + U2
1
Cg
F
F
F
C2
C1
Cg
U2 = Ug U1
- C2 =
C1 Cg
C1 Cg
Farad
Farad
Farad
As
V
As
V
As
V
- Ug = U1 + U2 .. + Un - Ug = U1 + U2
Cg = C1 + C2 .... + Cn
Kapazitt 1
Kapazitt 1
Gesamtkapazitt
Qg = Q1 + Q2 .. + Qn
C2
C1
Cg
F
F
F
Cg = C1 + C2
C1 = Cg C2
Ladung 2
Ladung 1
Gesamtladung
Q2
Q1
Qg
Qg = Q1 + Q2
Q1 = Qg Q2
C
C
C
C2 = Cg C1
Coulomb
Coulomb
As
As
As
Q2 = Qg Q1
2.2.6
W =
C U2
Interaktive Inhalte: W =
www.fersch.de
1
2
C U2
Kapazitt
Spannung
Arbeit
U = 2W
C
- U = 2W
-C
C
C
U
W
F
V
Ws
C=
=
2W
U2
2W
U2
20
Farad
Volt
Wattsekunde
As
V
V As = J
Elektrotechnik
2.3
Magnetisches Feld
2.3.1
B=
Magnetisches Feld
Fludichte
F
Il
Stromstrke
Lnge
Kraft
Magnetische Fludichte
F =BI l
Interaktive Inhalte: B =
2.3.2
H=
F
Il
- F =BI l - I =
IN
l
kgm
s2
N
Am
F
IB
l=
-I=
-N
Hl
N
Hl
N
= Hl
I
N=
-l=
Hl
I
IN
H
l=
l
N
I
H
Meter
Ampere
Ampere/Meter
A
m
IN
H
Fludichte - Feldstrke
B = r 0 H
Permeabilittszahl
Magn. Feldkonstante
Magnetische Feldstrke
Magnetische Fludichte
H=
Interaktive Inhalte: B = r 0 H - H =
B
r 0
B
r 0
B
0 H
r =
- r =
r
0
H
B
Ampere/Meter
Tesla
0 =
- 0 =
B
0 H
Vs
Am
A
m
N
Am
B
r H
B
r H
Magnetischer Flu
= B A cos()
Winkel Flchennormale-Fludichte
Flche
Magnetische Fludichte
Magnetischer Flu
A=
2.3.5
Ampere
Meter
Newton
Tesla
A
m
N
T
Interaktive Inhalte: H =
2.3.4
-l=
F
Bl
I=
2.3.3
F
Bl
F
IB
I=
I
l
F
B
Bcos()
Bcos()
Acos()
B=
-B=
A
B
rad
m2
T
Vs
Radiant (Bogenma)
Quadratmeter
Tesla
Weber
= arccos( BA
)
- = arccos( BA
) -
Acos()
L = 0 r
AN 2
lSP
Flche
Lnge der Spule
Anzahl der Windungen
Permeabilittszahl
Magn. Feldkonstante
Induktivitt
lSP = 0 r
Interaktive Inhalte: L = 0 r
www.fersch.de
AN 2
lSP
- lSP = 0 r
AN 2
L
AN 2
L
A
lSP
N
r
0
L
A=
-A=
21
m2
m
Quadratmeter
Meter
Vs
Am
Ll
0 r N 2
Ll
0 r N 2
Henry
Ll
N = 0
r A
Ll
- N = 0 r A -
Vs
A
N
Am
Wb
Elektrotechnik
2.3.6
Magnetisches Feld
Reihenschaltung (Induktivitt)
U1
U1
Un
L1
L2
Ln
Iges
Iges
Iges
Uges
Lg = L1 + L2 .... + Ln
Induktivitt 2
Induktivitt 1
Gesamtinduktivitt
Lg = L1 + L2
Ug = U1 + U2 .. + Un
H
H
H
L1 = Lg L2
Einzelspannung
Einzelspannung
Gesamtspannung
Ug = U1 + U2
L2
L1
Lg
U2
U1
Ug
Henry
Henry
Henry
Vs
A
Vs
A
Vs
A
L2 = Lg L1
Volt
Volt
Volt
V
V
V
U1 = Ug U2
U2 = Ug U1
2.3.7
11.0
10.5
10.0
9.5
9.0
8.5
8.0
7.5
7.0
6.5
6.0
5.5
5.0
4.5
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
Parallelschaltung (Induktivitt)
Ln
In
L2
I2
L1
I1
Uges
0.51.01.52.02.53.03.54.04.55.05.56.06.57.07.58.08.59.09.5
10.0
10.5
11.0
11.5
12.0
12.5
13.0
13.5
14.0
14.5
15.0
15.5
16.0
16.5
17.0
17.5
18.0
18.5
19.0
19.5
1
1
1
1
Induktivitt 2
Lg = L1 + L2 .. + Ln
Induktivitt 1
Gesamtinduktivitt
L1 =
Ig = I1 + I2 .. + In
L2 Lg
L2 Lg
Einzelstrom
Einzelstrom
Gesamtstrom
Ig = I1 + I2
+
Interaktive Inhalte:
=
I1 = Ig I2 - I2 = Ig I1 1
Lg
www.fersch.de
1
L1
1
..
L2
1
Ln
L2 =
I2
I1
Ig
L2
L1
Lg
H
H
H
22
Vs
A
Vs
A
Vs
A
L1 Lg
L1 Lg
A
A
A
Ampere
Ampere
Ampere
I1 = Ig I2
- hier klicken L1 =
Henry
Henry
Henry
L2 Lg
L2 Lg
I2 = Ig I1
- L2 =
L1 Lg
L1 Lg
- Ig = I1 + I2 .. + In - Ig = I1 + I2 -
Elektrotechnik
2.4
Wechselstrom
Wechselstrom
2.4.1
Wechselspannung - Wechselstrom
Ut = Umax sin( t)
Zeit
Scheitel-, Spitzenspannung
Kreisfrequenz
Momentanspannung zum Zeitpunkt t
t
Umax
Ut
Sekunden
Volt
1/Sekunde
Volt
s
V
1
s
It = Imax sin( t)
2.4.2
Scheitel - Eektiv
Uef f =
U
max
2
2.4.3
Ief f = Imax
Imax = 2 Ief f
2
U
max
=
- Imax = 2 Ief f - Ief f = Imax
2
2
Induktiver Widerstand
XL = L
Induktivitt
Eigenkreisfrequenz
Induktiver Widerstand
L=
Interaktive Inhalte: XL = L - L =
2.4.4
XC =
XL
-=
=
XL
L
H
1
s
Henry
1/Sekunde
Ohm
Vs
A
V
A
XL
L
Kapazitiver Widerstand
1
C
Kapazitt
Eigenkreisfrequenz
Kapazitiver Widerstand
C=
Interaktive Inhalte: XC =
2.4.5
XL
XL
1
C
-C=
1
XC
1
XC
-=
1
XC C
XC
F
1
s
Farad
1/Sekunde
Ohm
As
V
V
A
1
XC C
Wirkleistung
P = U I cos()
Winkel phi
Eektivstromstrke
Eektivspannung
Wirkleistung
www.fersch.de
23
Ief f
Uef f
P
rad
A
V
W
Radiant (Bogenma)
Ampere
Volt
Watt
VA=
J
s
Elektrotechnik
2.5
Elektrischer Schwingkreis
2.5.1
f=
Elektrischer Schwingkreis
2 LC
Kapazitt
Induktivitt
Eigenfrequenz
L=
Interaktive Inhalte: f =
2.5.2
=
LC
-L=
C
L
f
1
(2#f )2 C
1
(2#f )2 C
C=
-C=
Farad
Henry
Hertz
F
H
hz =
1
s
1
(2f )2 L
1
(2f )2 L
As
V
Vs
A
Eigenkreisfrequenz
1
LC
Kapazitt
Induktivitt
Eigenkreisfrequenz
L ==
Interaktive Inhalte: =
www.fersch.de
1
LC
- L ==
1
2 C
1
2 C
-C=
1
2 L
C=
C
L
1
2 L
24
F
H
1
s
Farad
Henry
1/Sekunde
As
V
Vs
A
Elektrotechnik
2.6
2.6.1
Allgemeine Elektrotechnik
Allgemeine Elektrotechnik
Spannungsteiler
U1 = Ug
R1
R1 +R2
Interaktive Inhalte: U1 = Ug
www.fersch.de
Teilwiderstand
Teilwiderstand
Gesamtspannung
Teilspannung
R1
R1 +R2
R2
R1
Ug
U1
25
V
V
Ohm
Ohm
Volt
Volt
V
A
V
A
Wrmelehre
3 Wrmelehre
3.1
Temperatur
3.1.1
Termperatur - Umrechnungen
T = 273, 15 +
Temperatur
absolute Temperatur
C
K
Grad Celsius
Grad Kelvin
= GadCelsius
Kelvin
= T 273, 15
TF =
9
5
+ 32
Temperatur
=
TR =
9
5
+ 491, 67
5
9
5
9
TR
C
R
= GadCelsius
Grad Celsius
Grad Rankine
= GadCelsius
Rankine
3.1.2
Grad Celsius
(TF 32)
Temperatur
Temperatur
=
9
5
+ 32 - =
5
9
(TF 32) - TR =
Temperaturdierenz
T = T2 T1
absolute Temperatur
absolute Temperatur
Temperaturdierenz
T1 = T2 T
T2
T1
T
T2 = T + T1
Interaktive Inhalte: T = T2 T1 - T1 = T2 T - T2 = T + T1 -
www.fersch.de
K
K
K
26
Kelvin
Kelvin
Grad Kelvin
9
5
+ 491, 67 -
Wrmelehre
3.2
3.2.1
l = l0 T
l0 =
l
T
T
l0
l
K
m
m
Lngenausdehnungskoezient
Temperaturdierenz
Lngennderung
Anfangslnge
T
l
l0
K
m
m
Interaktive Inhalte: l = l0 T - l0 =
3.2.2
l
l0 T
T =
-=
l
T
1
K
1/Kelvin
Grad Kelvin
Meter
Meter
1/Kelvin
Grad Kelvin
Meter
Meter
l
l0
- T =
l
l0 T
l
l0
Flchenausdehnung
A = A0 2 T
Lngenausdehnungskoezient
Temperaturdierenz
Anfangsche
Flchennderung
A
2T
A0 =
Interaktive Inhalte: A = A0 2 T - A0 =
3.2.3
1
K
Lngenausdehnungskoezient
Temperaturdierenz
Anfangslnge
Lngennderung
A
2T
A
A0 T 2
-=
1
K
T
A0
A
K
m2
m2
A
A0 2
T =
- T =
A
A0 T 2
1/Kelvin
Grad Kelvin
Quadratmeter
Quadratmeter
A
A0 2
Volumenausdehnung
V = V0 3 T
Lngenausdehnungskoezient
Temperaturdierenz
Anfangsvolumen
Volumennderung
V0 =
V
3T
Interaktive Inhalte: V = V0 3 T - V0 =
www.fersch.de
V
3T
V
V0 T 3
-=
27
V
V0 T 3
1
K
T
V0
V
T =
K
m3
m3
1/Kelvin
Grad Kelvin
Kubikmeter
Kubikmeter
V
V0 3
- T =
V
V0 3
Wrmelehre
3.3
3.3.1
Energie
Energie
Wrmeenergie
Q = c m T
Temperaturdierenz
Spezische Wrmekapazitt
Masse
Wrmeenergie
m
Interaktive Inhalte: Q = c m T - m =
3.3.2
Q
= cT
Q
cT
-c=
- T =
Masse
Heizwert
Verbrennungsenergie
Hu =
Interaktive Inhalte: Q = Hu m - Hu =
Grad Kelvin
J
kgK
Joule
KilogrammKelvin
kg
J
Kilogramm
Joule
Nm = W s
Q
= cm
Q
cm
Q
m
Q
m
-m=
m=
Q
Hu
m
Hu
Q
kg
Kilogramm
J
kg
Joule
Nm = W s
Q
Hu
Q = qs m
Masse
Spezische Schmelz-/Erstarrungswrme
Energie zum Schmelzen/Erstarren
m=
Interaktive Inhalte: Q = qs m - m =
3.3.4
Verbrennungsenergie
Q = Hu m
3.3.3
Q
= mT
Q
mT
T
c
m
Q
Q
qs
Q
qs
- qs =
qs =
Q
m
m
qs
Q
kg
Kilogramm
J
kg
Joule
Kilogramm
Joule
Nm = W s
Q
m
Q = qv m
Masse
Spezische Verdampfungs-/Kondenstionswrme
Energie zum Verdampfen/Kondensieren
m=
Interaktive Inhalte: Q = qv m - m =
www.fersch.de
Q
qv
Q
qv
- qv =
qv =
Q
m
Q
m
28
m
qv
Q
kg
Kilogramm
J
kg
Joule
Kilogramm
Joule
Nm = W s
Wrmelehre
3.4
3.4.1
V1 p1
V2 p2
=
T1
T2
Druck 1
absolute Temperatur
absolute Temperatur
Druck 2
Volumen 2
Volumen 1
V1 =
Interaktive Inhalte:
3.4.2
V1 p1
V 2 p2
=
- V1 =
T1
T2
V2 p2 T1
T2 p1
V2 pT1
T2 p1
p1 =
- p1 =
p1
T1
T2
p2
V2
V1
V2 p2 T1
T2 V1
V2 p2 T1
T2 V1
Pascal
Kelvin
Kelvin
Pascal
Kubikmeter
Kubikmeter
Pa
K
K
Pa
m3
m3
T1 =
- T1 =
N
m2
N
m2
V1 p1 T2
V2 p2
V1 p1 T2
V2 p2
Thermische Zustandsgleichung
p V = n Rm T
Stomenge
Druck
Temperatur
Volumen
Allgemeine Gaskonstante
p=
Interaktive Inhalte: p V = n Rm T - p =
www.fersch.de
Rm T
V
Rm T
V
V =
-V =
Rm T
p
Rm T
p
29
p
T
V
Rm
mol
Pa
K
m3
Ws
8, 314 molK
T =
-T=
pV
Rm
pV
Rm
Mol
Pascal
Kubikmeter
N
m2
Astronomie
4 Astronomie
4.1
4.1.1
Gravitation
Gravitationsgesetz
F =G
m1 m2
r2
Interaktive Inhalte: F = G
4.1.2
gr =
m1 m2
r2
Nm
Gravitationskonstante G
kg 2
Abstand der Massen
r
m
Massen
m2 kg
Kilogramm
Massen
m1 kg
Kilogramm
Kraft
F
N
Newton
Gm1 m2
F r 2
F r 2
r=
m1 = Gm2
m2 = Gm
F
1
Gm1 m2
F r 2
F r 2
-r=
- m1 = Gm2 - m2 = Gm1 F
6, 672041E 11
kgm
s2
Gravitationsfeldstrke
Gm
r2
Interaktive Inhalte: gr =
www.fersch.de
Gm
r2
Gravitationskonstante
Abstand der Massen
Masse
Gravitationsfeldstrke
2
Gm
r
=
m = grr
G
gr
grr 2
Gm
-m= G -r=
gr
30
G
r
m
gr
N m2
kg 2
m
kg
N
kg
6, 672041E 11
Kilogramm
Atomphysik
5 Atomphysik
5.1
Atombau
5.1.1
Kernbausteine(Protonen,Neutronen,Massenzahl)
Z =AN
Neutronenzahl
Nukleonen-,Massenzahl
Ordnung-,Protonenzahl
A=Z +N
N
A
Z
N =AZ
Interaktive Inhalte: Z = A N - A = Z + N - N = A Z -
5.1.2
Atommasse
ma = Ar u
atomare Masseneinheit
realtive Atommasse
Atommasse
ma = Ar u
u
Ar
ma
kg
Kilogramm
kg
Kilogramm
kg
Kilogramm
kg
kg
Kilogramm
Kilogramm
ma = Ar u
Interaktive Inhalte: ma = Ar u - ma = Ar u - ma = Ar u -
5.1.3
mk = ma Z me
me
Z
ma
mk
Z=
Interaktive Inhalte: mk = ma Z me - ma = mk + Z me - Z =
5.1.4
=
ma mk
me
ma mk
me
me =
- me =
ma mk
Z
ma mk
Z
N
Na
Avogadro-Konstante
Anzahl der Teilchen
Stomenge
NA
N
1
6, 022045E23 mol
mol
Mol
N = Na
Interaktive Inhalte: =
5.1.5
M=
N
Na
- N = Na -
Molare Masse
m
Stomenge
Masse
Molare Masse
=
Interaktive Inhalte: M =
5.1.6
-=
m
M
m
M
m
M
mol
kg
Mol
Kilogramm
kg
mol
m=M
- m=M -
Masse - Energie
E = m c2
Lichtgeschwindigkeit
Masse
Energie
m=
Interaktive Inhalte: E = m c
www.fersch.de
-m=
E
c2
E
c2
31
c
m
E
m
s
kg
J
Kilogramm
Joule
Nm = W s
Atomphysik
5.2
5.2.1
Kernumwandlungen
Kernumwandlungen
Zerfallsgesetz
N (t) = N0 et
Zeit
Zerfallskonstante
zerfallfhige Atome vor der Zeit t
zerfallfhige Atome nach der Zeit t
N0 =
5.2.2
T =
1
t
Nt
t = ln N
1
t
Nt
- t = ln N
Sekunden
s
1
s
Halbwertszeit
ln2
Interaktive Inhalte: T =
Zerfallskonstante
Halbwertszeit
ln2
- =
ln2
T
1
s
Sekunden
ln2
T
Aktivitt
A = N (t)
5.2.4
Nt
= ln N
Nt
- = ln N
N (t)
et
5.2.3
N (t)
et
N0
N (t)
N (t)
1
s
Bq
Becquerel
Bq =
- hier klicken
Photon
E =f h
Planksches Wirkungsquantum
Eigenfrequenz
Energie
f=
Interaktive Inhalte: E = f h - f =
www.fersch.de
E
h
E
h
32
h
f
E
Js
hz =
J
1
s
Joule
Sekunde
Hertz
Joule
Nm = W s
1
s
Physikalische Konstanten
6 Physikalische Konstanten
Name
Kreiszahl
Eulersche zahl
Symbol
Zahlenwert
3.14159265358979323846
2.71828182845904523536
Einheit
Elektronenladung
Gravitationskonstante
Lichtgeschwindigkeit
Dielektrizittskonstante
Permeabilittskonstante
(40 )1
e
G,
c
0
0
1.60217733 1019
6.67259 1011
2.99792458 108
8.854187 1012
4 107
C
m3 kg1 s2
m/s (def)
F/m
H/m
Planksches Wirkungsquantum
Molare Gaskonstante
Avogadro-Konstante
Boltzmann-Konstante
h
R
NA
k = R/NA
6.6260755 1034
8.31441
6.0221367 1023
1.380658 1023
Js
Jmol1 K1
mol1
J/K
me
mp
mn
mn
1
mu = 12
m(126 C)
M
RA
MA
Tropical year
AU
lj
pc
H
9.1093897 1031
1.6726231 1027
1.674954 1027
6, 6447 1027
1.6605656 1027
1.989 1030
6.378 106
5.976 1024
365.24219879
1.4959787066 1011
9.4605 1015
3.0857 1016
(75 25)
kg
kg
kg
kg
kg
kg
m
kg
Tage
m
m
m
kms1 Mpc1
Basiseinheiten
Name
Lnge
Masse
Zeit
Temperatur
Stromstrke
Lichtstrke
Stomenge
Einheit
Meter
Kilogramm
Sekunden
Kelvin
Ampere
Candela
mol
Symbol
m
kg
s
K
A
cd
mol
Abgeleitete Einheiten
VAs
Kraft F
Newton N = mkg
s2 = m
2
Energie E
Joule J = ms2kg = VAs
2
Leistung P
Watt W = ms3kg = VA
Ladung Q
Coulomb C = As
2
kg
Spannung V
Volt V = ms3 A
=W
A
2
kg
V
Widerstand R
Ohm = m
=
2
3
s A 3 2A
s A
Leitwert Y
Siemens S = m2 kg = A
V
Kapazitt C
Induktivitt L
magn. Flu
Induktion B
Magnetfeld H
www.fersch.de
s4 A2
C
m2 kg = V
2
kg
Henry H = m
= Vs
A
s2 A22
m kg
Weber Wb = s2 A = Vs
Vs
Tesla T = skg
2 A = m2
A
m
Farad F =
33
Tabellen
7 Tabellen
7.1
7.1.1
m
dm
cm
mm
m
nm
pm
km
m
dm
cm
mm
m
nm
pm
km
7.1.2
2
m
dm2
cm2
mm2
a
ha
km2
m2
dm2
cm2
mm2
a
ha
km2
7.1.3
3
m
dm3
cm3
mm3
l
hl
ml
m3
dm3
cm3
mm3
l
hl
ml
Umrechnungen
Lngen
m
dm
cm
1
10
100
0, 1
1
10
0, 01
0, 1
1
0, 001 0, 01
0, 1
106
105 0, 0001
109
108
107
12
11
10
10
1010
4
1000
10
105
Meter
Dezimeter
Zentimeter
Millimeter
Mikrometer
Nanometer
Pikometer
Kilometer
mm
1000
100
10
1
0, 001
106
109
106
m
106
105
104
1000
1
0, 001
106
109
nm
109
108
107
106
1000
1
0, 001
1012
pm
1012
1011
1010
109
106
1000
1
1015
km
0, 001
0, 0001
105
106
109
1012
1015
1
Flchen
m2
dm2
cm2
1
100
104
0, 01
1
100
0, 0001
0, 01
1
106
0, 0001 0, 01
100
104
106
104
106
108
6
8
10
10
1010
Quadratmeter
Quadratdezimeter
Quadratzentimeter
Quadratmillimeter
Ar
Hektar
Quadratkilometer
mm2
106
104
100
1
108
1010
1012
a
0, 01
0, 0001
106
108
1
100
104
ha
0, 0001
106
108
1010
0, 01
1
100
km2
106
108
1010
1012
0, 0001
0, 01
1
Volumen
m3
dm3
cm3
1
1000
106
0, 001
1
1000
106 0, 001
1
109
106 0, 001
0, 001
1
1000
0, 1
100
105
6
10
0, 001
1
Kubikmeter
Kubikdezimeter
Kubikzentimeter
Kubikmillimeter
Liter
Hektoliter
Milliliter
www.fersch.de
mm3
109
106
1000
1
106
108
1000
l
1000
1
0, 001
106
1
100
0, 001
hl
10
0, 01
105
108
0, 01
1
105
ml
106
1000
1
0, 001
1000
105
1
34
Tabellen
7.1.4
Umrechnungen
Zeit
s
min
1
0, 01667
60
1
3600
60
0, 001 1, 667 105
106
1, 667 108
9
10
1, 667 1011
12
10
1, 667 1014
Sekunden
Minuten
Stunden
Millisekunden
Mikrosekunden
Nanosekunden
Pikosekunden
s
min
h
ms
s
ns
ps
s
min
h
ms
s
ns
ps
7.1.5
h
0, 0002778
0, 01667
1
2, 778 107
2, 778 1010
2, 778 1013
2, 778 1016
0, 1
10
100
106
105
0, 01
0, 1
10
104
0, 001
106
0, 01
105
0, 1
1000
109
1012
10
100
1000
108
1011
1015
1018
da
10
100
100
1000
106
1000
104
M
G
T
P
E
d
c
m
n
p
f
a
da
h
k
M
G
T
P
E
s
106
6 107
3, 6 109
1000
1
0, 001
106
ns
109
6 1010
3, 6 1012
106
1000
1
0, 001
ps
1012
6 1013
3, 6 1015
109
106
1000
1
Vorsilben
1
ms
1000
6 104
3, 6 106
1
0, 001
106
109
109
1012
1015
1018
1014
1017
107
1010
1013
1016
1019
0, 0001
107
0, 001
106
n
109
108
p
1012
1011
f
1015
1014
a
1018
1017
107
106
1010
109
1013
1012
1016
1015
1000
106
0, 001
106
1000
109
106
1012
109
1000
106
0, 001
106
1000
0, 001
1016
1
1019
1020
1010
1013
1016
109
1012
1015
109
1012
1000
104
104
105
107
108
105
108
106
109
109
1012
1011
1014
1017
1020
1012
1015
1018
1021
1015
1018
1021
1024
0, 001
106
109
1010
1011
1012
1015
1018
1021
1024
1027
1013
1014
1015
1018
1021
1024
1027
1030
1017
1018
1021
1024
1027
1030
1033
0, 01
0, 001
0, 01
0, 001
0, 001
0, 0001
105
0, 0001
105
0, 0001
107
1010
1013
1016
1019
1
108
1011
1014
1017
106
109
1012
1015
M
106
107
G
109
1010
T
1012
1013
P
1015
1016
E
1018
1019
1012
1015
1015
1018
1018
1021
1021
1024
1024
1027
108
109
1018
1021
1020
1018
1021
0, 1
0, 01
1024
105
1011
1012
1021
1024
1027
108
1014
1015
1024
1027
1030
1011
1027
1030
1033
1014
10
0, 1
0, 0001
100
105
10
104
0, 001
107
106
0, 001
106
1027
1030
1033
1036
108
1011
1014
1017
107
1010
1013
1016
1000
106
109
1012
0, 001
109
106
1000
106
109
1
1000
106
0, 001
1
1000
35
1000
106
109
1012
1015
1010
109
1017
1018
1021
1024
Bezugsgre
Dezi
Zenti
Milli
Mikro
Nano
Pico
Femto
Atto
Deka
Hekto
Kilo
Mega
Giga
Tera
Peta
Exa
www.fersch.de
da
0, 1
1013
1012
1020
1021
1030
1033
1036
1017
1016
1015
1012
109
106
0, 001
1
Tabellen
7.1.6
kg
g
mg
t
oz
lb
t
kg
g
mg
t
oz
lb
t
7.1.7
N
cN
mN
kN
MN
kp
p
dyn
pdl
lbf
N
cN
mN
kN
MN
kp
p
dyn
pdl
lbf
Umrechnungen
Masse
kg
g
1
1000
0, 001
1
106
0, 001
1000
106
0, 02835
28, 35
0, 4536
453, 6
1016
1, 016 106
Kilogramm
Gramm
Milligramm
Tonne
ounce
pound
ton(UK)
mg
106
1000
1
109
2, 835 104
4, 536 105
1, 016 109
t
0, 001
106
109
1
2, 835 105
0, 0004536
1, 016
oz
35, 28
0, 03528
3, 528 105
3, 528 104
1
16
3, 584 104
lb
2, 205
0, 002205
2, 205 106
2205
0, 06249
1
2240
t
0, 0009843
9, 843 107
9, 843 1010
0, 9843
2, 79 105
0, 0004464
1
Kraft
N
cN
1
100
0, 01
1
0, 001
0, 1
1000
105
6
10
108
9, 807
980, 7
0, 009807 0, 9807
105
0, 001
0, 1383
13, 83
4, 448
444, 8
Newton
Zentinewton
Millinewton
Kilonewton
Meganewton
Kilopond
Pond
Dyn
poundal
pound-force
www.fersch.de
mN
1000
10
1
106
109
9807
9, 807
0, 01
138, 3
4448
kN
0, 001
105
106
1
1000
0, 009807
9, 807 106
108
0, 0001383
0, 004448
MN
106
108
109
0, 001
1
9, 807 106
9, 807 109
1011
1, 383 107
4, 448 106
36
kp
0, 102
0, 00102
0, 000102
102
1, 02 105
1
0, 001
1, 02 106
0, 0141
0, 4536
p
102
1, 02
0, 102
1, 02 105
1, 02 108
1000
1
0, 00102
14, 1
453, 6
dyn
105
1000
100
108
1011
9, 807 105
980, 7
1
1, 383 104
4, 448 105
pdl
7, 231
0, 07231
0, 007231
7231
7, 231 106
70, 91
0, 07091
7, 231 105
1
32, 16
lbf
0, 2248
0, 002248
0, 0002248
224, 8
2, 248 105
2, 205
0, 002205
2, 248 106
0, 03109
1
Tabellen
7.1.8
Umrechnungen
Energie-Arbeit
J
Nm
1
1
1
1
1
1
3, 6 106
3, 6 106
4, 187
4, 187
4187
4187
1, 602 1019 1, 602 1019
1055
1055
Joule
Newtonmeter
Wattsekunde
Kilowattstunde
Kalorie
Kilokalorie
Elektronenvolt
British thermal unit
J
Nm
Ws
kW h
cal
Kcal
eV
BT U
J
Nm
Ws
kW h
cal
Kcal
eV
BT U
7.1.9
J
s
Nm
s
PS
KW
hp
BT U /s
BT U /h
W
J
s
Nm
s
PS
KW
hp
BT U /s
BT U /h
7.1.10
kn =
m
s
km
h
ft
s
mi
hr
kn =
kW h
2, 778 107
2, 778 107
2, 778 107
1
1, 163 106
0, 001163
4, 45 1026
0, 0002931
cal
0, 2388
0, 2388
0, 2388
8, 598 105
1
1000
3, 827 1020
252
Kcal
0, 0002388
0, 0002388
0, 0002388
859, 8
0, 001
1
3, 827 1023
0, 252
Leistung
m
s
km
h
ft
s
mi
hr
Ws
1
1
1
3, 6 106
4, 187
4187
1, 602 1019
1055
J
Nm
W
PS
s
s
1
1
1
0, 00136
1
1
1
0, 00136
1
1
1
0, 00136
735, 5
735, 5
735, 5
1
1000
1000
1000
1, 36
745, 7
745, 7
745, 7
1, 014
1055
1055
1055
1, 434
0, 2931 0, 2931 0, 2931 0, 0003985
Watt
Joule pro Sekunde
Newtonmeter/Sekunde
Pferdestrke
Kilowatt
horsepower
BTU/Sekunde
BTU/Stunde
Geschwindigkeit
m
s
sm
h
sm
h
KW
0, 001
0, 001
0, 001
0, 7355
1
0, 7457
1, 055
0, 0002931
km
h
ft
s
1
3, 6
3, 281
0, 2778
1
0, 9113
0, 3048 1, 097
1
0, 447 1, 609 1, 467
0, 5144 1, 852 1, 688
Meter/Sekunde
Kilometer/Stunde
Feet per sec
Miles per hour
Knoten
www.fersch.de
mi
hr
2, 237
0, 6214
0, 6818
1
1, 151
kn = sm
h
1, 944
0, 54
0, 5925
0, 869
1
37
hp
0, 001341
0, 001341
0, 001341
0, 9863
1, 341
1
1, 415
0, 000393
BT U /s
0, 0009478
0, 0009478
0, 0009478
0, 6971
0, 9478
0, 7068
1
0, 0002778
BT U /h
3, 412
3, 412
3, 412
2510
3412
2544
3600
1
eV
6, 242 1018
6, 242 1018
6, 242 1018
2, 247 1025
2, 613 1019
2, 613 1022
1
6, 585 1021
BT U
0, 0009478
0, 0009478
0, 0009478
3412
0, 003968
3, 968
1, 518 1022
1
Tabellen
7.1.11
Pa
N
m2
bar
at
atm
T orr
mmHg
psf
psi
mbar
Pa
N
m2
bar
at
atm
T orr
mmHg
psf
psi
mbar
7.1.12
1
s
Hz =
kHz
M Hz
GHz
Hz = 1s
kHz
M Hz
GHz
7.1.13
V
mV
V
kV
MV
V
mV
V
kV
MV
Umrechnungen
Druck
N
Pa
bar
m2
1
1
105
1
1
105
5
5
10
10
1
9, 807 104 9, 807 104
0, 9807
1, 013 105 1, 013 105
1, 013
133, 3
133, 3
0, 001333
133, 3
133, 3
0, 001333
47, 88
47, 88
0, 0004788
6895
6895
0, 06895
100
100
0, 001
Pascal
Newton/Quadratmeter
Bar
Tech. Atmosphre
Physikalische. Atmosphre
Torr
Millimeter Quecksilber
pound per square foot
pound per square inch
Millibar
at
1, 02 105
1, 02 105
1, 02
1
1, 033
0, 00136
0, 00136
0, 0004882
0, 07031
0, 00102
atm
9, 869 106
9, 869 106
0, 9869
0, 9678
1
0, 001316
0, 001316
0, 0004725
0, 06805
0, 0009869
Frequenz
Hz = 1s
kHz
1
0, 001
1000
1
106
1000
1012
109
Hertz
Kilohertz
Megahertz
Gigahertz
M Hz
106
0, 001
1
106
GHz
1012
109
106
1
Spannung
V
mV
1
1000
0, 001
1
106 0, 001
1000
106
6
10
109
Volt
Millivolt
Mikrovolt
Kilovolt
Megavolt
www.fersch.de
V
106
1000
1
109
1012
kV
0, 001
106
109
1
1000
MV
106
109
1012
0, 001
1
38
T orr
0, 007501
0, 007501
750, 1
735, 6
760
1
1
0, 3591
51, 72
0, 7501
mmHg
0, 007501
0, 007501
750, 1
735, 6
760
1
1
0, 3591
51, 72
0, 7501
psf
0, 02089
0, 02089
2089
2048
2116
2, 785
2, 785
1
144
2, 089
psi
0, 000145
0, 000145
14, 5
14, 22
14, 7
0, 01934
0, 01934
0, 006944
1
0, 0145
mbar
0, 01
0, 01
1000
980, 7
1013
1, 333
1, 333
0, 4788
68, 95
1
Tabellen
7.1.14
A
mA
A
kA
MA
A
mA
A
kA
MA
Umrechnungen
Strom
A
mA
A
1
1000
106
0, 001
1
1000
106 0, 001
1
1000
106
109
106
109
1012
Ampere
Milliampere
Mikroampere
Kiloampere
Megaampere
7.1.15
kA
0, 001
106
109
1
1000
MA
106
109
1012
0, 001
1
Widerstand
k
M
Omega
1
1000
106 0, 001 106
m
0, 001
1
1000 106
109
6
9
10
0, 001
1
10
1012
6
9
k
1000
10
10
1
0, 001
M
106
109
1012
1000
1
Ohm
m
Milliohm
Mikroohm
k
Kiloohm
M Megaohm
H
mH
H
nH
kH
H
1
1000
106
109
0, 001
mH 0, 001
1
1000
106
106
6
H
10
0, 001
1
1000 109
9
6
nH
10
10
0, 001
1
1012
6
9
12
kH
1000
10
10
10
1
H
Henry
mH Millihenry
H
Mikrohenry
nH
Nanohenry
kH
Kilohenry
F
mF
F
nF
pF
kF
F
1
1000
106
109
1012 0, 001
mF 0, 001
1
1000
106
109
106
6
6
F
10
0, 001
1
1000
10
109
9
6
nF
10
10
0, 001
1
1000 1012
12
9
6
pF 10
10
10
0, 001
1
1015
6
9
12
15
kF
1000
10
10
10
10
1
F
Farad
mF
Millifarad
F
Mikrofarad
nF
Nanofarad
pF
Pikofarad
kF
Kilofarad
www.fersch.de
39