Sie sind auf Seite 1von 74

DESCRIPCIN DE LA ESTRUCTURA Y ARMAMENTO DE LAS NAVES.

Namque ipsorum naves ad hunc modum factae armataeque erant: carinae aliquanto planiores
quam nostrarum navium; prorae admodum erectae atque item puppes, ad magnitudinem
fluctuum tempestatumque adcommodate; naves totae factae ex robore.
Csar, B. G. 3, 13.
Accomodate: a propsito, de manera apropiada, conforme
Ad: prep ac: a, hacia, de.
Admodum: absolutamente, muy, mucho, del todo
Aliquanto: bastante, un poco, algo
Armo 1 tr: armar, equipar
Atque: y
Carina, ae f: quilla
Erectus, a, um: levantado, elevado
Ex: prep abl: de, desde
Facio, feci, factum 3 tr: hacer
Fluctus, us m: ola, oleada, oleaje
Hic, haec, hoc: este
Ipse, a, um: el mismo, l mismo
Item: del mismo modo, igualmente, asimismo
Magnitudo, inis f: grandeza, magnitud
Modus, i m: modo, manera
Namque: conj: en efecto, efectivamente.
Navis, is f: nave, embarcacin
Noster, tra, trum: nuestro
Planus, a, um: plano, llano
Prora, ae f: proa
Puppis, is f: popa
Quam: partcula: que
-que: y
Robur, oris n: roble.
Tempestas, atis f: tiempo, tempestad
Totus, a, um: todo

SE SIGUEN SUMANDO A CSAR TROPAS DE POMPEYO. TRAS LIBERAR A UN


IMPORTANTE OFICIAL DE POMPEYO, CSAR LLEGA A BRINDIS.
Item reliquis itineribus non nullae cohortes in agmen Caesaris, aliae in equites incidunt.
Reducitur ad eum, deprensus ex itinere, M. Magius, praefectus fabrum Cn. Pompei. Quem
Caesar ad eum remittit cum mandatis. His datis mandatis, Brundisium cum legionibus sex
pervenit.
Caesar, B. C. 24, 4.
Ad: prep ac: a, hacia.
Agmen, inis n: ejrcito en marcha, columna.
Alius, a, ud: otro.
Brundisium, ii n: Brindis (ciudad de Calabria)
Caesar, ris m: Csar.
Cn. Pompeius, ii m: Cneo Pompeyo (nombre propio)
Cohors, ortis f: cohorte, tropa auxiliar.
Cum: prep abl: con
Deprendo, -endi, -ensum 3 tr: coger, capturar.
Do, dedi, datum 1 tr: dar, entregar, confiar.
Eques, itis m y f: jinete, caballera.
Ex: prep abl: de, desde, en
Faber, fabri m: obrero, artesano. Praefectus fabrum: capataz, jefe de ingenieros.
Hic, haec, hoc: este
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en.
Incido, -cidi, -casurus 3 int: precipitarse, caer encima
Is, ea, id: este, aquel.
Item: del mismo modo, igualmente.
Iter, itineris n: camino, marcha.
Legio, onis f: legin
Mandatum, i n: mandato, orden
N. Magius, i m: Numerio Magio (nombre propio)
Non: no
Nullus, a, um: ninguno. Non nullus: alguno.
Pervenio, -veni, -ventum 4 int: llegar, arribar
Praefectus, i m: prefecto, gobernador, intendente.
Qui, quae, quod: el cual, este
Reduco, -duxi, -ductum 3 tr: conducir, acompaar, llevar a.
Reliquus, a, um: restante.
Remitto, -misi, -missum 3 tr: devolver
Sex: seis

LOS SOLDADOS DE CSAR ROMPEN LA FALANGE ENEMIGA.


Milites, e loco superiore pilis missis, facile hostium phalangem perfregerunt. Ea disiecta, gladiis
destrictis in eos impetum fecerunt. Gallis magno ad pugnam erat impedimento quod, pluribus
eorum scutis uno ictu pilorum transfixis et conligatis, cum ferrum se inflexisset, neque evellere
neque satis commode pugnare poterant.
Caesar, B. G. 1, 25.
Ad: prep ac: a, hacia
Commode: conveniente, apropiada, bien, favorablemente
Conligo 1 tr: atar, reunir, trabar
Cum: conj: como, porque
Destringo, -strinxi, -trictum 3 tr: arrancar, sacar, desenvainar
Disicio, -ieci, -iectum 3 tr: separar, dispersar, desbaratar
E: prep abl: de, desde
Et: y
Evello, -velli, -vulsum 3 tr: arrancar, sacar
Facile: fcilmente, con facilidad
Facio, feci, factum 3 tr: hacer
Ferrum, i n: hierro
Galli, orum m pl: los galos
Gladium, ii n: espada
Hostis, is m: enemigo
Ictus, us m: golpe, choque
Impedimentum, i n: impedimento, obstculo, estorbo
Impetus, us m: movimiento, ataque, embestida, asalto
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Inflecto, -flexi, -flectum 3 tr: doblar, retorcer
Is, ea, id: aquel, l, este
Locus, i m: lugar, sitio
Magnus, a, um: gran, grande
Miles, itis m: soldado
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar, lanzar, arrojar, tirar
Neque: no; neque...neque: ni...ni
Perfringo, -fregi, fractum 3 tr: romper, quebrantar, quebrar
Phalanx, ngis f: falange, ejrcito, tropa
Pilum, i n: dardo, lanza
Plures, a, ium (plural): ms, varios, muchos
Possum, potui irr tr e int: poder, ser capaz
Pugna, ae f: lucha, combate
Pugno 1 int: luchar, combatir
Quod: conj: el hecho de que
Satis: bastante, suficiente
Scutum, i n: escudo
Se, sui: l, se
Sum: ser, estar, tener (con dativo), servir (con dativo), ser propio de (con genitivo)
Superior, ius: superior, ms alto
Transfigo, -fixi, -fixum 3 tr: traspasar, atravesar
Unus, a, um: un, uno

CSAR ATACA A LOS PARTINOS.


Caesar, postquam Pompeium ad Asparagium esse cognovit, eodem cum exercitu profectus,
expugnato in itinere oppido Parthinorum in quo Pompeius praesidium habebat, tertio die ad
Pompeium pervenit iuxtaque eum castra posuit et postridie, eductis omnibus copiis, acie
instructa, decernendi potestatem Pompeio fecit.
Caesar, B. C. 3, 41.
Acies, iei f: tropa en orden de batalla, batalla, campo de batalla
Ad: prep ac: a, hacia
Asparagium ii n: Asparagio (ciudad de Iliria)
Caesar, ris m : Csar
Castra, orum n pl: campamento
Cognosco, -govi, -gnotum 3 tr: conocer, saber
Copia, ae f: abundancia; tropas
Cum: prep abl: con
Decerno, -crevi, -cretum 3 tr: luchar, combatir
Dies, diei m y f: da
Educo, -duxi, -ductum 3 tr: hacer salir, sacar
Eodem: al mismo lugar, all mismo
Et: y
Exercitus, us m: ejrcito
Expugno 1 tr: expugnar, asaltar
Facio, feci, factum 3, tr: hacer, cuasar, producir
Habeo, -ui, -itum 2 tr: tener
In: prep ac: a, hacia; prep abl: en
Instruo, -truxi, -tructum 3 tr: instruir, poner en orden de combate, alinear las tropas
Iter, itineris n: camino
Iuxta: prep ac: junto a, cerca de
Omnis, e: todo
Oppidum, i n: ciudad, plaza fuerte
Parthini, orum m pl: partinos (habitantes de la ciudad de Parto, en Iliria)
Pervenio, -veni, -ventum 4 int: arribar, llegar
Pompeius, ii m: Pompeyo
Pono, posui, positum 3 tr: poner, colocar, disponer
Postquam: conj: despus que, cuando
Postridie: al da siguiente
Potestas, atis f: poder, potestad
Praesidium, ii n: guardia, guarnicin, destacamento
Proficiscor, profectus sum dep 3 int: partir, marcharse, salir
-que: y
Qui, quae, quod: el cual
Sum: ser, estar
Tertius, a, um: tercer

DESCRIPCIN DE LOS GALOS Y LOS GERMANOS.


Ac fuit antea tempus cum Germanos Galli virtute superarent, ultro bella inferrent, propter
hominum multitudinem agrique inopiam trans Rhenum colonias mitterent. Itaque ea loca quae
fertilissima Germaniae sunt circum Hercyniam silvam, quam Eratostheni et quibusdam Graecis
fama notam esse video, quam illi Orcyniam appellant, Volcae Tectosages occupaverunt atque
ibi consederunt.
Caesar, B. G. VI, 24, 1-2.
Ac: y
Ager, agri m: campo
Antea: antes
Appello 1 tr: llamar, nombrar
Atque: y
Bellum i n: guerra
Circum: alrededor; prep ac: alrededor de, cerca de, junto a
Colonia, ae f: colonia
Consido, -sedi, -sessum 3 int: sentarse, posarse, acampar, detenerse, instalarse, establecerse
Cum: conj: cuando
Eratosthenes, is m: Eratstenes, nombre propio
Et: y
Fama, ae f: fama, noticia, reputacin
Fertilis, e: frtil, productivo
Galli, orum m pl: los galos
Germani, orum m pl: los germanos
Germania, ae f: Germania
Graeci, orum m pl: los griegos
Hercynia silva, ae f: la Selva Hercinia (hoy es la Selva Negra, en Alemania)
Homo, inis m: hombre
Ibi: all
Ille, illa, illud: aquel
Infero, intuli, illatum 3 tr: echar, llevar, hacer, producir, declarar
Inopia, ae f: pobreza, escasez, inopia
Is, ea, id: aquel
Itaque: y as
Locus, i m: lugar, sitio
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar
Multitudo, inis f: multitud, gran nmero
Nosco, novi, notum 3 tr: conocer, saber
Occupo1 tr: tomar posesin, ocupar
Propter: cerca; prep ac: por, a causa de
-que: y
Qui, quae, quod: el cual
Quidam, quaedam quidam: uno, cierto, alguno
Rhenus, i m: el ro Rin
Sum: ser, estar, haber
Supero 1 int: ser superior, superar
Tectosages, um m pl: los tectosages
Tempus, oris n: tiempo
Trans: prep ac: ms all de, al otro lado de
Ultro: al otro lado, ms all, adems, todava
Video, visi, visum 2 tr: ver, comprender, concebir
Virtus, utis f: virtud, valenta, valor
Volcae, arum m pl: los volcos

MODO EN QUE LOS BRITANOS LUCHAN EN CARROS DE GUERRA.


Genus hoc est ex essedis pugnae. Primo per omnes partes perequitant et tela coniciunt atque
ipso terrore equorum et strepitu rotarum ordines plerumque perturbant et, cum se inter equitum
turmas insinuaverunt, ex essedis desiliunt et pedibus proeliantur.
Caesar, B. G. 4, 33.
Atque: y
Conicio, -ieci, -iectum 3 tr: disparar, echar, arrojar
Cum: conj: cuando
Desilio, -silui, -sultum 4 int : saltar abajo, bajar saltando
Eques, itis m: jinete
Equus, i m: caballo
Essedum, i n: carro de guerra
Et: y
Ex: prep abl: de, desde
Genus, eris n: clase, gnero, tipo, modo
Hic, haec, hoc: este
Insinuo 1 tr: hacer entrar, introducir
Inter: prep ac: entre
Ipse, ipsa, ipsum: el mismo
Omnis, e: todo
Ordo, inis m: fila, hilera
Pars, rtis f: parte
Per: prep ac: por, a travs de
Perequito 1 int: ir a caballo de un lado a otro; tr: recorrer a caballo
Perturbo 1 tr: perturbar, alterar, desordenar
Pes, pedis m: pie
Plerumque: a menudo, la mayor parte
Primo: primeramente, en primer lugar
Proelior dep 1 int: pelear, luchar, combatir
Pugna, ae f: lucha, combate
Rota, ae f: rueda
Se, sui: l, ellos, se
Strepitus, us m: estrpito, ruido
Sum: ser ,estar
Telum, i n: arma, dardo
Terror, oris m: terror, espanto
Turma, ae f: turma, escuadrn

LOS SOLDADOS DE CURIN ATACAN A LOS NMIDAS, QUE ESTN EN PLENO


SUEO; UNOS SON MUERTOS Y OTROS CAEN PRISIONEROS.
Numidae enim quadam barbara consuetudine nullis ordinibus passim consederant. Hos opressos
somno et dispersos adorti magnum eorum numerum interficiunt; multi perterriti profugiunt. Quo
ipso ad Curionem equites revertuntur captivosque ad eum reducunt.
Caesar, B C II, 38.
Ad, prep ac: a, hacia
Adgredior, adgressus sum dep 3 tr: acercarse, atacar
Adorior, adortus sum dep 4 tr: atacar
Atque: y
Barbarus, a, um: brbaro, extranjero
Captivus, i m: prisionero
Conficio, -feci, -fectum 3 tr: hacer, terminar
Consido, -sedi, -sessum 3 in: acampar, instalarse
Consuetudo, inis f: costumbre, uso, hbito
Curio, nis: Curin
Dispergo, -spersi, -spersum 3 tr: esparcir, sembrar, dispersar
Enim: en efecto, en verdad
Eques, itis m y f: jinete, caballera
Et: y
Facio, feci, factum 3 tr: hacer
Hic, haec, hoc: este
Hostis, is m y f: extranjero, enemigo
Imprudens, ntis: ignorante, desprevenido
Inopinans, ntis: cogido por sorpresa, desapercibido
Interficio, -feci, -fectum 3 tr: matar, destruir
Is, ea, id: ese, aquel, este
Iter, itineris n: viaje, marcha, camino, ruta.
Magnus, a, um: gran, grande
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar
Multus, a, um: mucho
Nox, noctis f: noche
Nullus, a, um: ninguno
Numerus, i m: nmero
Numidae, arum m pl: los nmidas
Opprimo, -pressi, -pressum 3 tr: oprimir, cubrir, abrumar, sorprender
Ordo, inis m: orden, sucesin, distribucin
Passim: desordenadamente, indistintamente
Perterreo, -ui, -itum 2 tr: aterrar, llenar de espanto
Profugio, -fugi 3 in: huir, escaparse
-que: y
Qui, quae, quod: el cual; este
Quidam, quaedam, quidam: un tal, un cierto, uno, alguno
Reduco, -duxi, -ductum 3 tr: llevar, conducir
Revertor, dep 3 in: volver, regresar
Somnus, i m: sueo

OCTAVIO RODEA UNA CIUDAD. SUS HABITANTES PIDEN AYUDA A CSAR.


Quorum cognita sententia, Octavius quinis castris oppidum circumdedit atque uno tempore
obsidione et oppugnationibus eos premere coepit. Illi omnia perpeti parati maxime a re
frumentaria laborabant. Cui rei missis ad Caesarem legatis, auxilium ab eo petebant.
Caesar, B C 3, 9.
A: prep abl: a, de, desde, por
Ab: ver A.
Ad: prep ac: a, hacia
Atque: y
Auxilium, ii n: auxilio, socorro, ayuda
Caesar, aris m: Csar
Castra, orum n pl: campamento
Circumdo, -dedi, -datum 1 tr: poner alrededor, rodear
Coepi, coeptum 3 tr: empezar, emprender, comenzar
Cognosco, -gnovi, -gnotum 3 tr: conocer
Et: y
Frumetarius, a, um: referente al trigo; res frumentaria: el suministro de trigo.
Ille, illa, illud: l, aquel
Is, ea, id: aquel
Legatus, i m: legado, embajador
Maxime: muchsimo, lo ms posible, sobre todo
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar
Obsidio, onis f: asedio, sitio, bloqueo
Octavius, ii m: Octavio
Omnis, e: todo
Oppidum, i n: plaza fuerte, ciudad
Oppugnatio, onis f: ataque, asalto, asedio
Paro 1 tr: preparar, disponer, disponerse a
Perpetior, -pessus sum dep 3 tr: sufrir, soportar, tolerar
Peto, -tivi, -titum 3 tr: solicitar, pedir
Premo, pressi, pressum 3 tr: apretar, estrechar, oprimir
Qui, quae, quod: el cual, este
Qui, quae, quod: el cual, este
Quini, ae, a: cinco
Res, rei: cosa, hecho
Sententia, ae f: pensamiento, opinin, sentencia, resolucin
Tempus, temporis n: tiempo
Unus, a, um: uno

CSAR, DESDE LAS PROXIMIDADES DEL CAMPAMENTO DE POMPEYO, OBSERVA LA


DISPOSICIN DE LAS TROPAS DE STE.
Caesar, cum Pompei castris adpropinquasset, ad hunc modum aciem eius instructam
animadvertit: erant in sinistro cornu legiones duae traditae a Caesare initio dissensionis ex
senatus consulto, quarum una prima, altera tertia appellabatur. In eo loco ipse erat Pompeius.
Caesar, B C 3, 88.
A: prep ab: de, desde, por
Acies, ei f: tropa
Ad: prep ac: a, hacia
Adpropinquo 1 int: acercarse, aproximarse
Alter, a, um: otro
Animadverto, -rti, -rsum 3 tr: reconocer, constatar, observar
Appello 1 tr: llamar, dar un nombre, mencionar
Caesar, ris m: Csar
Castra, orum n pl: campamento
Consultum, i n: deliberacin, resolucin, medida
Cornu, us n: cuerno, extremo, punta, ala
Cum: conj: cuando
Dissensio, onis f: divergencia, disensin, discordia
Duo, duae, duo: dos
Ex: prep abl: de, desde, por
Hic, haec, hoc: este
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Initium, ii n: inicio, comienzo, principio
Instruo, -truxi, -tructum 3 tr: colocar, ajustar, instruir
Ipse, a, um: el mismo, l mismo
Is, ea, id: l, aquel
Legio, nis f: legin
Locus, i m: lugar
Modus, i m: modo, manera
Pompeius, ii m: Pompeyo
Primus, a, um: primer
Qui, quae, quod: el cual
Senatus, us m: senado
Sinister, tra, trum: izquierdo
Sum: ser, estar
Tertius, a, um: tercer
Trado, -didi, -ditum 3 tr: entregar, dar, confiar, ceder
Unus, a, um: uno

CSAR EXPLICA LO QUE SUCEDI DESPUS DE LA MUERTE DE ORGETRIX.


Post eius mortem nihilo minus Helvetii id quod constituerant facere conantur, ut e finibus suis
exeant. Ubi iam se ad eam rem paratos esse arbitrati sunt, oppida sua omnia, numero ad
duodecim, vicos ad quadringentos, reliqua privata aedificia incendunt.
Caesar, B G 1, 5.
Ad: prep ac: a, hacia
Aedificium, ii n: edificio
Arbitror dep 1 tr: pensar, juzgar, creer, opinar
Conor dep 1 tr: prepararse, disponerse, emprender, intentar
Constituo, -ui, -utum 3 tr: colocar, instituir, determinar, fijar, decidir
Duodecim: doce
E: prep abl: de, desde
Exeo, -ii, -itum irr 4 int: salir, irse
Facio, feci, factum 3 tr: hacer, realizar
Finis, is, m y f: lmite, frontera
Helvetii, iorum m pl: los helvecios
Iam: ya
Incendo, -cendi, -censum 3 tr: encender, incendiar
Is, ea, id: l, aquel
Mors, rtis f: muerte
Nihilo minus: nada menos, con todo, no obstante
Numerus, i m: nmero
Omnis, e: todo
Oppidum, i n: ciudad fortificada, plaza fuerte
Paro 1 tr: preparar, disponer
Post: prep ac: tras, despus de
Privatus, a, um: privado, particular
Quadringenti, ae, a: cuatrocientos
Qui, quae, quod: el cual
Reliquus, a, um: restante
Res, rei f: cosa, hecho
Se, sui: l, ellos, se
Suus, a, um: su, suyo
Ubi: conj: cuando
Ut: conj: que
Vicus, i m: barrio, aldea, pueblo

10

LOS OSCENSES Y OTROS PUEBLOS DE HISPANIA PROMETEN A CSAR OBEDIENCIA


Y AYUDA.
Interim Oscenses et Calagurritani mittunt ad Caesarem legatos et promittunt se facturos esse
imperata. Hos Tarraconenses et Iacetani et Ausetani et paulo post Illurgavonenses, qui flumen
Hiberum attingunt, insequuntur. Caesar petit ab his omnibus ut se frumento iuvent.
Caesar, B C 1.
Ab: prep abl: de, desde, a
Ad: prep ac: a, hacia
Attingo, -tigi, -tactum 3 tr: ser contiguo, colindar
Ausetani, orum m pl: los ausetanos
Caesar, aris m: Csar
Calagurritani, orum m pl: los calagurritanos
Et: y
Facio, feci, factum 3 tr: hacer, cumplir
Flumen, inis n: ro
Frumentum, i n: trigo, grano
Hiberus, i m: el ro Ebro
Hic, haec, hoc: este
Iacetani, orum m pl: los jacetanos
Illurgavonenses, ium m pl: los ilurgavonenses
Imperatum, i n: orden, mandato
Insequor, -secutus sum dep 3 int y tr: seguir
Interim: entre tanto, mientras tanto
Iuvo, iuvi, iutum 1 tr: ayudar, proporcionar
Legatus, i m: legado, embajador
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar
Omnis, e: todo
Oscensis, e: oscense
Paulo: poco, un poco, algo
Peto, -tivi, -titum 3 tr: pedir, exigir, reclamar
Post: despus
Promitto, -misi, -missum 3 tr: prometer
Qui, quae, quod: el cual
Se, sui: l, ellos, se
Tarraconenses, ium m pl: los tarraconenses
Ut: conj: que

11

CSAR SE QUEJA DE LAS INJURIAS DE SUS ENEMIGOS Y DE POMPEYO.


Quibus rebus cognitis, Caesar apud milites contionatur. Omnium temporum iniurias inimicorum in
se commemorat; a quibus deductum ac depravatum Pompeium queritur invidia atque obtrectatione
laudis suae, cuius ipse honori et dignitati semper faverit adiutorque fuerit.
Caesar, Guerra civil, I, 7.
A, prep ab: de, desde, por.
Ac: y
Adiutor, oris m: el que ayuda, ayudante.
Apud, prep ac: junto a, con, entre.
Atque : y
Caesar, aris, m: Csar.
Cognosco, -gnovi, -gnitum, 3, tr., (cum, gnosco): conocer.
Commemoro, 1, tr: recordar, evocar.
Contionor, dep. 1, int y tr: estar reunido en asamblea, arengar, proclamar.
Deduco, -duxi, -ductum, 3 tr: hacer bajar, llevar, desviar, hacer cambiar.
Depravo, 1 tr: torcer, depravar, corromper.
Dignitas, atis f: dignidad, mrito, virtud.
Et: y
Faveo, favi, fautum 2 int: favorecer, aplaudir.
Honor, oris m: honor.
In, prep ac: a, hacia, hasta, contra; prep ab: en, entre.
Inimicus, a, um: enemigo, adversario.
Inimicus, i, m: enemigo.
Iniuria, ae, f: injusticia, afrenta, injuria.
Invidia, ae f: antipata, odio, envidia, celos.
Ipse, ipsa, ipsum: l mismo.
Laus, laudis f: alabanza, mrito, gloria.
Miles, itis, m: soldado.
Obtrectatio, onis f: detraccin, maledicencia, envidia.
Omnis, e: todo.
Pompeius, ii, m: Pompeyo.
-que: y
Queror, questus sum, dep. 3 tr: quejarse, deplorar.
Qui, quae, quod: el cual; este, esta, esto.
Res, rei, f: cosa, hecho.
Se, sui: l, ellos.
Semper: siempre.
Sum: ser.
Suus, sua, suum: su, suyo.
Tempus, oris, n: tiempo.

12

FABIO INTENTA ATRAERSE A LAS CIUDADES VECINAS Y, A TRAVS DE DOS


PUENTES, PROCURA LA PROVISIN DE FORRAJE.
Fabius finitimarum civitatum animos litteris nuntiisque temptabat. In Sicori flumine pontes
effecerat duos distantes inter se milia passuum IIII. His pontibus pabulatum mittebat, quod ea, quae
citra flumen fuerant, comsumpserat.
Caesar, Guerra civil, I, 40, 1.
Animus, i m: espritu, nimo, deseo.
Citra, prep ac: sin llegar a, antes, cerca.
Civitas, atis f: ciudad.
Consumo, -sumpsi, -sumptum 3 tr: consumir, agotar, gastar, emplear.
Disto, 1 in: distar, estar alejado
Duo, ae, o: dos
Efficio, -feci, -fectum 3 tr: ejecutar, construir.
Fabius, ii m: Fabio.
Finitimus, a, um: vecino, limtrofe.
Flumen, inis n: ro, corriente.
Hic, haec, hoc: este.
In, prep ac: a, hacia, contra; prep ab: en
Inter, prep ac: entre, en, durante.
Is, ea, id: este.
Littera, ae f: letra.
Litterae, arum f pl: escrito, carta.
Milia, ium n pl de mille: mil, millares.
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar.
Nuntius, ii m: mensajero, emisario.
Pabulatum: supino de pabulor dep 1 in: forrajear.
Passus, us m: paso.
Pons, pontis m: puente.
Qui, quae, quod: el cual.
Quod: porque.
Se, sui: l mismo.
Sicoris, is m: Segre.
Sum: ser, estar.
Tempto, 1 tr: tentar, sondear, probar.

13

COSTUMBRES DE LOS BRITANOS.


Omnes vero se Britanni vitro inficiunt, quod caeruleum efficit colorem, atque hoc horridiores sunt
in pugna aspectu; capilloque sunt promisso atque omni parte corporis rasa praeter caput et labrum
superius. Uxores habent deni duodenique inter se communes et maxime fratres cum fratribus
parentesque cum liberis.
Caesar, Guerra de las galias 14, 2.
Aspectus, us m: aspecto
Atque: y
Britani, orum m pl: los britanos
Caeruleus, a, um: azulado
Capillus, i m: cabello
Caput, itis n: cabeza
Color, oris m: color
Communis, e: comn
Corpus, oris n: cuerpo
Cum: prep abl: con
Deni, ae, a: diez
Duodeni, ae, a: doce
Efficio, -feci, -fectum 3 tr: ejecutar, producir, obtener
Et: y
Frater, tris m: hermano
Habeo, -ui, -itum 2 tr: tener
Hic, haec, hoc: este
Horridus, a, um: horrendo, espantoso, terrible
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Inficio, -feci, -fectum 3 tr: impregnar, recubrir
Inter: pre ac: entre
Labrum, i n: labio
Liberi, orum m pl: hijos
Maxime: muchsimo, lo ms posible, sobre todo, principalmente
Omnis, e: todo
Parentes, um m pl: padres
Pars, partis f: parte
Praeter: excepto; prep ac: excepto
Promissus, a, um: largo
Pugna, ae f: lucha, combate
-que: y
Qui, quae, quod: el cual
Rado, rasi, rasum 3 tr: afeitar, rasurar
Se, sui: l, ellos, se
Sum: ser, estar, tener
Superior, ius: ms alto, superior
Uxor, oris f: esposa, mujer
Vero: verdaderamente, en verdad, realmente
Vitrum, i n: glasto

14

LA CABALLERA ATACA A LOS NMIDAS.


Equites missi nocte iter conficiunt, imprudentisque atque inopinantis hostis adgrediuntur. Numidae
enim quadam barbara consuetudine nullis ordinibus passim consederant. Hos oppressos somno et
dispersos adorti, magnum eorum numerum interficiunt; multi perterriti profugiunt. Quo facto, ad
Curionem equites revertuntur captivosque ad eum reducunt.
Caesar, Guerra civil, 2, 38, 4.
Ad, prep ac: a, hacia
Adgredior, adgressus sum dep 3 tr: acercarse, atacar
Adorior, adortus sum dep 4 tr: atacar
Atque: y
Barbarus, a, um: brbaro, extranjero
Captivus, i m: prisionero
Conficio, -feci, -fectum 3 tr: hacer, terminar
Consido, -sedi, -sessum 3 in: acampar, instalarse
Consuetudo, inis f: costumbre, uso, hbito
Curio, nis: Curin
Dispergo, -spersi, -spersum 3 tr: esparcir, sembrar, dispersar
Enim: en efecto, en verdad
Eques, itis m y f: jinete, caballera
Et: y
Facio, feci, factum 3 tr: hacer
Hic, haec, hoc: este
Hostis, is m y f: extranjero, enemigo
Imprudens, ntis: ignorante, desprevenido
Inopinans, ntis: cogido por sorpresa, desapercibido
Interficio, -feci, -fectum 3 tr: matar, destruir
Is, ea, id: ese, aquel, este
Iter, itineris n: viaje, marcha, camino, ruta.
Magnus, a, um: gran, grande
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar
Multus, a, um: mucho
Nox, noctis f: noche
Nullus, a, um: ninguno
Numerus, i m: nmero
Numidae, arum m pl: los nmidas
Opprimo, -pressi, -pressum 3 tr: oprimir, cubrir, abrumar, sorprender
Ordo, inis m: orden, sucesin, distribucin
Passim: desordenadamente, indistintamente
Perterreo, -ui, -itum 2 tr: aterrar, llenar de espanto
Profugio, -fugi 3 in: huir, escaparse
-que: y
Qui, quae, quod: el cual; este
Quidam, quaedam, quidam: un tal, un cierto, uno, alguno
Reduco, -duxi, -ductum 3 tr: llevar, conducir
Revertor, dep 3 in: volver, regresar
Somnus, i m: sueo

15

CSAR DESCRIBE LA PRCTICA DE SACRIFICIOS HUMANOS POR PARTE DE LOS


GALOS.
Natio est omnium Gallorum admodum dedita religionibus atque ob eam causam qui sunt adfecti
gravioribus morbis quique in proeliis periculisque versantur, aut pro victimis homines inmolant aut
se immolaturos (eos) vovent administrisque ad ea sacrificia Druidibus utuntur.
Caesar, Guerra de las galias VI, 16, 1-3.
Ad: prep ac: a, hacia, para
Adficio, -feci, -fectum 3 tr: afectar, debilitar
Administer, tri m: agente, ayudante
Admodum: absolutamente, muy, mucho, del todo
Atque: y
Aut: o
Causa, ae f: causa, motivo
Dedo, dedidi, deditum 3 tr: entregar, entregarse, dedicarse, consagrarse
Druidae, arum m pl: los druidas
Galli, orum m pl: los galos
Gravis, e: grave
Homo, inis m: hombre
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Inmolo 1 tr: inmolar, sacrificar, matar
Is, ea, id: aquel, este
Morbus, i m: enfermedad
Natio, onis f: pueblo, nacin
Ob: prep ac: por, a causa de
Omnis, e: todo
Periculum, i n: prueba, peligro, riesgo
Pro: prep abl: por, en lugar de, en vez de
Proelium, ii n: combate, lucha
-que: y
Qui, quae, quod: el cual
Religio, onis f: religin, supersticin
Sacrificium, ii n: sacrificio
Se, sui: l, ellos, se
Sum: ser, estar
Utor, usus sum dep 3 int: servirse de, usar, utilizar, emplear
Versor, versatus sum (pasivo de verso) 1, tr: hallarse, estar, dedicarse
Victima, ae f: vctima, animal destinado al sacrificio
Voveo, vovi, votum 2 tr: hacer un voto, ofrecer, prometer

16

EL EJRCITO ROMANO COMBATE CON LOS BRITANOS.


Dum haec geruntur, nostris omnibus occupatis, qui erant in agris reliqui discesserunt. Secutae sunt
continuos complures dies tempestates, quae nostros in castris continerent et hostem a pugna
prohiberent. Interim barbari nuntios in omnes partes dimiserunt.
Caesar, Guerra de las galias, 4, 34, 3.
A: prep abl: a, de
Ager, agri m: campo
Barbarus, a, um: extranjero, brbaro
Castra, orum n pl: campamento
Complures, complura: muchos, muchsimos
Contineo, -tinui, -tentum 2 tr: mantener, conservar, retener
Continuus, a, um: continuo, seguido, siguiente
Dies, diei m y f: da
Dimitto, -misi, -missum 3 tr: enviar, dispersar, disolver
Discedo, -cessi, -cessum 3 int: separarse, alejarse, abandonar, marcharse
Dum: mientras
Et: y
Gero, gessi, gestum 3 tr: llevar, engendrar, producir; pasiva: ser hecho, acontecer, suceder
Hic, haec, hoc: este
Hostis, is m: enemigo
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Interim: mientras tanto
Noster, tra, trum: nuestro
Nuntius, ii m: nuncio, mensajero
Occupo 1 tr: ocupar
Omnis, e: todo
Pars, rtis f: parte
Prohibeo, -ui, -itum 2 tr: alejar, apartar, impedir
Pugna, ae f: lucha, combate
Qui, quae, quod: el cual
Reliquus, a, um: restante, otro
Sequor, secutus sum dep 3 tr: seguir, proseguir
Sum: ser, estar
Tempestas, atis f: tiempo, tempestad

17

REACCIONES TRAS UN DISCURSO.


Duae fuerunt Ariovisti uxores: una Sueba natione, quam domo secum duxerat, altera Norica, regis
Voccionis soror, quam in Gallia duxerat a fratre missam. Utraque in ea fuga periit. Duae filiae:
harum altera occisa est, altera capta est.
Caesar, Guerra de las galias I, 53, 4.
A: prep abl: a, de, por
Alter, a, um: otro
Ariovistus, i m: Ariovisto
Capio, cepi, captum 3 tr: coger, tomar, capturar, hacer prisionero
Domus, us f: casa, patria
Duco, duxi, ductum 3 tr: hacer seguir, traer, llevar, conducir
Duo, ae, o: dos
Filia, ae f: hija
Frater, tris m: hermano
Fuga, ae f: huida
Gallia, ae f: la Galia
Hic, haec, hoc: este
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Is, ea, id: l, aquel, ese
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar
Natio, onis f: pueblo, nacin
Noricus, a, um: de Nrica (pueblo entre el Danubio y los Alpes)
Occido, -cidi, -cisum 3 tr: cortar, herir, matar
Pereo, -ii, -itum irr 4 int: irse, perecer, morir
Qui, quae, quod: el cual
Rex, gis m: rey
Se, sui: l, ellos, se
Soror, oris f: hermana
Suebus, a, um: de Sueva (pueblo de Germania)
Sum: ser, estar
Unus, a, um: uno
Uterque, utraque, utrumque: los dos, ambos
Uxor, oris f: esposa, mujer
Voccio, onis m: Voccin (nombre propio)

18

CSAR SE DIRIGE HACIA LA CIUDAD EN LA QUE SABE QUE SE ENCUENTRA


POMPEYO. AL LLEGAR ALL, LE OFRECE OCASIN DE LUCHAR.
Caesar, postquam Pompeium ad Asparagium esse cognovit, eodem cum exercitu profectus,
expugnato in itinere oppido in quo Pompeius praesidium habebat, tertio die ad Pompeium pervenit
iuxtaque eum castra posuit; et postridie, eductis omnibus copiis, decernendi potestatem Pompeio
fecit.
Caesar, Guerra civil, 3, 41, 1.
Ad, prep acus: a, hacia.
Asparagium, ii n: Asparagio (ciudad de Iliria).
Caesar, aris m: Csar (nombre propio).
Castra, orum n pl: campamento.
Cognosco, gnovi, gnitum 3 tr: conocer, reconocer.
Copia, arum n pl: tropa.
Cum: prep abl: con; conj: cuando, puesto que, como.
Decerno, crevi, cretum 3 tr: luchar, combatir.
Dies, diei m y f: da.
Educo, duxi, ductum 3 tr: hacer salir, sacar.
Eodem: al mismo lugar, all mismo.
Et: y.
Exercitus, us m: ejrcito.
Expugno 1 tr: expugnar, tomar por asalto, vencer, someter, reducir.
Facio, feci, factum 3 tr: hacer, producir, causar.
Habeo, ui, itum 2 tr: tener, poseer.
In: prep abl: en; prep acus: a, hacia.
Is, ea, id: este, ese, aquel, l.
Iter, itineris n: camino.
Iuxta: adv: junto, cerca; prep acus: junto a, cerca de.
Omnis, e: todo.
Oppidum, i n: plaza fuerte, ciudad.
Pervenio, veni, ventum 4 int: arribar, llegar.
Pompeius, ii m: Pompeyo (nombre propio).
Pono, posui, positum 3 tr: poner, colocar, disponer.
Postquam, conj: despus que, luego que, desde que.
Postridie: al da siguiente.
Potestas, atis f: poder, potestad, posibilidad, ocasin.
Praesidium, ii n: proteccin, asilo, defensa, ayuda, guarnicin, destacamento.
Proficiscor, fectus sum dep 3 int: partir, marchar, marcharse, salir.
-que: y.
Qui, quae, quod: que, cual, quien.
Sum, fui: ser, estar, haber, existir.
Tertius, a, um: tercer, tercero.

19

LAS LEGIONES DE CSAR TOMAN POSICIONES.


Dum haec parat atque administrat, C. Fabium legatum cum legionibus tribus quas Narbone
hiemandi causa disposuerat in Hispaniam praemittit celeriterque Pyrenaeos saltus occupari iubet.
Reliquas legiones quae longius hiemabant subsequi iubet.
Caesar, Guerra civil, 1, 37.
Administro 1 tr: preparar, disponer
Atque: y
C. Fabius, ii m: Gayo Fabio (nombre propio)
Causa: ablativo que hace las veces de preposicin de genitivo y se coloca detrs de la palabra a la
que rige: a causa de, por razn de.
Celeriter: rpidamente, prontamente
Cum: prep abl: con
Dispono, -posui, -positum 3 tr: disponer, colocar, distribuir.
Dum: conj temporal: mientras.
Hic, haec, hoc: este
Hiemo 1 int: pasar el invierno, invernar
Hispania, ae f: Hispania
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Iubeo, iussi, iussum 2 tr: mandar, ordenar
Legatus, i m: legado, embajador.
Legio, onis f: legin
Longus, a, um: largo, lejos
Narbo, onis m: Narbona (ciudad de la Galia)
Occupo 1 tr: tomar posesin, ocupar
Paro 1 tr: preparar
Praemitto, -misi, -missum 3 tr: enviar por delante
Pyrenaeus, a, um: pirenaico, Pirineos
-que: y
Qui, quae, quod: el cual
Reliquus, a, um: otro, restante
Saltus, us m : desfiladero, estrecho, garganta
Subsequor, -secutus sum dep 3 tr: seguir de cerca
Tres, tria: tres

20

NADA MS DESEMBARCAR EN BRITANIA, LA INFANTERA ROMANA SE IMPUSO AL


ENEMIGO; LA CABALLERA NO PUDO SECUNDAR LA ACCIN, Y ESO IMPIDI QUE
LA BUENA SUERTE DE CSAR CONTINUARA. AUN AS, LOS ENEMIGOS SE VIERON
OBLIGADOS A PEDIR LA PAZ.
Nostri, simul in arido constiterunt, in hostes impetum fecerunt atque eos in fugam dederunt; neque
longius prosequi potuerunt, quod equites cursum tenere atque insulam capere non potuerant. Hoc
unum ad pristinam fortunam Caesari defuit. Hostes, proelio superati, ad Caesarem legatos de pace
miserunt.
Caesar, Guerra de las galias, 4, 26, 5.
Ad: prep ac: a, hacia
Aridum, i n: tierra firme, seco
Atque: y
Caesar, aris m: Csar
Capio, cepi, captum 3 tr: coger, tomar, alcanzar
Consisto, constiti 3 int: ponerse, colocarse, detenerse, descansar en
Cursus, us m: carrera, recorrido, ruta
De: prep abl: de
Desum, defui irr int: faltar
Do, dedi, datum 1 tr: dar, conceder, poner
Eques, itis m y f: jinete, caballera
Facio, feci, factum 3 tr: hacer, realizar
Fortuna, ae f: fortuna, suerte
Fuga, ae f: fuga, huida
Hic, haec, hoc: este
Hostis, is m: enemigo
Impetus, us m: mpetu, ataque, asalto
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Insula, ae f: isla
Is, ea, id: l, aquel
Legatus, i m: legado, embajador
Longus, a, um: largo, lejos
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar
Neque: y no
Non: no
Noster, tra, trum: nuestro
Pax, pacis f: paz
Possum, potui irr tr e int: poder
Pristinus, a, um: prstino, antiguo, anterior
Proelium, ii n: combate, lucha
Prosequor, -secutus sum dep 3 tr : seguir, acompaar, perseguir
Quod: conj: porque
Simul: al mismo tiempo; conj: en cuanto, tan pronto como, en seguida que
Supero 1 int: superar, prevalecer; tr: rebasar, vencer
Teneo, tenui, tentum 2 tr e int: tener, conservar, mantener
Unus, a, um: un, uno, nico, solo

21

CSAR NARRA EN ESTAS LNEAS LA GRATITUD QUE SE LE DEMUESTRA POR SU


GENEROSIDAD.
Eo concilio dimisso, idem principes civitatum qui ante fuerant ad Caesarem reverterunt
petieruntque uti sibi secreto in occulto de sua omniumque salute cum eo agere liceret. Ea re
impetrata sese omnes flentes Caesari ad pede proiecerunt.
Caesar, Guerra de las galias, 31, 1.
Ad: prep ac: a, hacia, junto a
Ago, egi, actum 3 tr: hacer, llevar, tratar, ocuparse
Ante: antes, anteriormente
Caesar, ris m: Csar
Civitas, atis f: ciudad
Concilium, ii n: reunin,asamblea
Cum: prep abl: con
De: prep abl: de, desde
Dimitto, -misi, -missum 3 tr: dispersar, disolver
Fleo, -evi, -etum 2 int: llorar; tr: llorar, deplorar, lamentar
Idem, eadem, idem: mismo, el mismo
Impetro 1 tr: alcanzar, conseguir, obtener
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Is, ea, id: l, aquel, este
Licet, -uit 2 int y generalmente impersonal: permitir, estar permitido
Occultum, i n: lugar oculto, secreto
Omnis, e: todo
Pes, pedis m: pie
Peto, -tivi, -titum 3 tr: solicitar, pedir
Princeps, cipis: el primero, jefe, prncipe, gua, cabecilla
Proicio, -ieci, -iectum 3 tr: arrojar, echar
-que: y
Qui, quae, quod: el cual
Res, rei f: cosa, hecho
Reverto, -verti, -versum 3 int: volver, regresar
Salus, utis f: salud, salvacin
Se, sui: l, ellos, se
Secreto: aparte, en secreto, sin testigos
Sum: ser, estar
Suus, a, um: su, suyo
Uti: conj: que

22

CSAR RENE TROPAS E INICIA SU AVANCE POR ITALIA.


Cognita militum voluntate, Ariminum cum ea legione proficiscitur ibique tribunos plebis qui ad
eum confugerant convenit, reliquas legiones ex hibernis evocat et subsequi iubet. Eo L. Caesar
adulescens venit, cuius pater Caesaris legatus erat.
Caesar, Guerra civil, 1, 8, 1.
Ad: prep ac: a, hacia, junto a
Adulescens, ntis: joven, adolescente
Ariminum, i n: Rmini (ciudad de Umbra, en Italia)
Caesar, aris m : Csar
Cognosco, -gnovi, -gnitum 3 tr: conocer
Confugio, -fugi 3 int: refugiarse
Convenio, -veni, -ventum 4 int: acudir, reunirse
Cum: prep abl: con
Eo: all, hacia all
Et: y
Evoco 1 tr: llamar, hacer venir
Ex: prep abl: de, desde
Hiberna, orum n pl: cuarteles de invierno
Ibi: all
Is, ea, id: l, aquel
Iubeo, iussi, iussum 2 tr: mandar, ordenar
L. Caesar, ris m: Lucio Csar
Legatus, i m : legado, embajador
Legio, onis f: legin
Miles, itis m: soldado
Pater, tris m : padre
Plebs, plebis f: plebe, plebeyos
Proficiscor, -fectus sum dep 3 int: partir, marcharse, salir
-que: y
Qui, quae, quod: el cual
Reliquus, a, um: restante, otro
Subsequor, -secutus sum dep 3 tr: seguir
Sum: ser, estar
Tribunus, i m: tribuno
Venio, veni, ventum 4 int: venir
Voluntas, atis f: voluntad, decisin

23

CSAR ORDENA OCUPAR LOS PASOS DE LOS PIRINEOS, QUE ESTABAN EN PODER DE
AFRANIO, LEGADO DE POMPEYO EN HISPANIA.
Caesar, dum res parat, Pyrenaeos saltus occupare iubet, qui eo tempore ab L. Afranio legato
tenebantur. Reliquas legiones quae longius hiemabant subsequi iubet. Fabius, ut erat imperatum,
adhibita celeritate, praesidium ex saltu deiecit magnisque itineribus ad Afranii exercitum contendit.
Caesar, Guerra civil, I, 37.
Ab prep abl: de, desde, por.
Ad, prep acus: a, hacia.
Adhibeo, bui, bitum 2 tr: aplicar, llevar a, dirigir hacia; ref: conducirse, portarse.
Caesar, aris m: Csar (nombre propio).
Celeritas, atis f: celeridad, rapidez, agilidad, prontitud.
Contendo, tendi, tentum 3 tr e int: tender, esforzarse, dirigirse hacia.
Deicio, ieci, iectum 3 tr: echar, precipitar, despear, desalojar, expulsar.
Dum: adv: todava, an; conj: mientras, en tanto que, cuando.
Ex, prep abl: de, desde.
Exercitus, us m: ejrcito.
Fabius, ii m: Fabio (nombre propio).
Hiemo 1 int: invernar, pasar el invierno.
Impero 1 tr: mandar, ordenar; int: regir.
Is, ea, id: este, ese, aquel, l.
Iter, itineris n: camino, viaje, marcha, ruta, etapa, jornada, trecho.
Iubeo, iussi, iussum 2 tr: mandar, ordenar.
L. Afranius, ii m: Afranio (nombre propio).
Legatus, i m: embajador, legado, lugarteniente.
Legio, onis f: legin.
Longus, a, um: largo, lejos.
Magnus, a, um: gran, grande.
Occupo 1 tr: tomar posesin, ocupar.
Paro 1 tr: preparar, disponerse a.
Praesidium, ii n: proteccin, asilo, defensa, guarnicin, destacamento.
Pyrenaeus, a, um: pirenaico, Pirineos.
-que: y.
Qui, quae, quod: que, cual, quien.
Reliquus, a, um: restante, los otros.
Res, rei f: cosa, asunto, hecho, bienes, fortuna, causa.
Saltus, us m: bosque, selva, desfiladero, garganta, estrecho.
Subsequor, secutus sum dep 3 tr: seguir de cerca, acompaar.
Tempus, oris n: tiempo.
Teneo, tenui, tentum 2 int y tr: tener, coger, sujetar, poseer, ocupar.
Ut, conj: como, cuando, de tal manera que, aunque, para que, que.

24

CSAR RETIRA EL EJRCITO A LOS CUARTELES DE INVIERNO.


Itaque vastatis omnibus eorum agris, vicis aedificiisque incensis Caesar exercitum reduxit et in
Aulercis Lexoviis reliquisque item civitatibus, quae proxime bellum fecerant, in hibernis conlocavit.
Caesar, Guerra de las galias, III, 29, 3.
Aedificum, ii n: edificio
Ager, agris m: campo
Aulerci, orum m pl: los aulerces (pueblo de la Galia cltica)
Bellum, i n: guerra
Caesar, aris m: Csar
Civitas, atis f: ciudad
Conloco 1 tr: colocar, poner en su sitio, disponer
Et: y
Execitus, us m: ejrcito
Facio, feci, factum 3 tr: hacer, realizar
Hiberna, orum n pl: campamento de invierno
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Incendo, -cendi, -censum 3 tr: encender, incendiar
Is, ea, id: l, aquel
Itaque: as pues
Item: del mismo modo, igualmente, asimismo
Lexovii, iorum m pl: los lexovios (pueblo de la Galia cltica)
Omnis, e: todo
Proxime: muy cerca, recientemente
-que: y
Qui, quae, quod: el cual
Reduco, -duxi, -ductum 3 tr: llevar hacia atrs, replegar, retirar
Reliquus, a, um: restante, otro
Vasto 1 tr: devastar, asolar, arrasar
Vicus, i m: aldea, pueblo

25

PREPARATIVOS DE CSAR ANTES DE ENTRAR EN COMBATE.


Caesar singulis legionibus singulos legatos et quaestorem praefecit, uti eos testes suae quisque
virtutis haberet, ipse a dextro cornu, quod eam partem minime firmam hostium esse animadverterat,
proelium commisit.
Caesar, De bello Gallico, I, 52, 1.
A: prep abl: a, por
Animadverto, -rti, -rsum 3 tr: prestar atencin, advertir, observar
Caesar, aris m: Csar
Committo, -misi, -missum 3 tr: emprender, empezar, entablar
Cornu, us n: cuerno, extremo, ala
Dexter, tra, trum: derecho
Et: y
Firmus, a, um: firme, slido, estable
Habeo, -ui, -itum 2 tr; tener
Hostis, is m: enemigo
Ipse, a, um: mismo, l mismo
Is, ea, id: l, aquel
Legatus, i m: legado, embajador
Legio, nis f: legin
Minime: lo menos posible, poqusimo, de ningn modo, en manera alguan
Pars, rtis f: parte
Praeficio, -feci, -fectum 3 tr: poner al frente, dar el mando
Proelium, ii n: combate, pelea, lucha
Quaestor, oris m: cuestor
Quisque, quaeque, quidque/quodque: cada, cada uno
Quod: conj: porque
Singuli, ae, a: cada uno, uno a uno, de uno a uno
Sum: ser, estar
Suus, a, um: su, suyo
Testis, is m y f: testigo
Uti: conj: para que
Virtus, utis f: virtud, valor, valenta

26

EL EJRCITO ROMANO, SINTIENDO COMPASIN POR LA CALAMITOSA SITUACIN


DEL ENEMIGO, DEJA DE ATACARLE A LA ESPERA DE QUE EL PROPIO CSAR DECIDA
SOBRE LOS HECHOS CUANDO REGRESE AL LUGAR DEL ASEDIO.
Milites, his rebus commoti, ex munitione a duce deducuntur et oppugnatione desistunt; operibus
custodias relinquunt. Quodam genere indutiarum ob misericordiam facto, adventus Casear
expectatur. Nullum telum ex muro a nostris mittitur.
Caesar, De bello civili, II, 13,1.
A: prep abl: de, desde, por
Adventus, us m: venida, llegada
Caesar ris m: Csar
Commoveo, -movi, -motum 2 tr: mover, conmover, impresionar, perturbar
Custodia, ae f: custodia, guardia
Deduco, -duxi, -ductum 3 tr: hacer bajar, sacar, apartar
Desisto, -stiti, -situm 3 int: desistir de, renunciar a, suspender
Dux, cis m: general
Et: y
Ex: prep abl: de, desde, por
Expecto 1 tr: esperar, aguardar
Facio, feci, factum 3 tr: hacer, realizar, establecer
Genus, eris n: especie, gnero, clase, tipo
Hic, haec, hoc: este
Indutiae, iarum f pl: tregua, armisticio
Miles, itis m: soldado
Misericordia, ae f: misericordia
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar, echar, arrojar
Munitio, onis f: obra de fortificacin
Murus, i m: muro, muralla
Noster, nostra, nostrum: nuestro
Nullus, a, um: ningn
Ob: prep ac: por, a causa de
Oppugnatio, onis f: asalto, ataque, asedio
Opus, eris n: trabajo, obra
Quidam, quaedam, quidam: un tal, un cierto, alguno
Relinquo, -liqui, -lictum 3 tr: dejar tras de si, abandonar, dejar
Res, rei f: cosa, hecho, razn
Telum, i n: arma, dardo

27

DOTE Y HERENCIA DENTRO DEL MATRIMONIO ENTRE LOS GALOS.


Viri, quantas pecunias ab uxoribus dotis nomine acceperunt, tantas ex suis bonis, aestimatione facta,
cum dote communicant. Huius omnis pecuniae coniunctim ratio habetur fructusque servantur; uter
eorum vita superavit, ad eum pars utriusque cum fructibus superiorum temporum pervenit. Viri in
uxores, sicuti in liberos, vitae necisque habent potestatem.
Caesar, Guerra de las galias VI, 19, 1-3
Ab: prep abl: de, desde, por
Accipio, -cepi, -ceptum 3 tr: recibir, cobrar, tomar
Ad: prep ac: a, hacia, para
Aestimatio, onis f: evaluacin, tasacin
Bona, orum n pl: riquezas, bienes
Communico 1 tr: poner en comn, compartir
Coniunctim: en comn, conjuntamente
Cum: prep abl: con
Dos, dotis f: dote
Ex: prep abl: de, desde
Facio, feci, factum 3 tr: hacer, realizar
Fructus, us m: fruto, ganancia, beneficio
Habeo, -ui, -itum 2 tr: tener
Hic, haec, hoc: este
In: prep ac: a, hacia, contra, sobre
Is, es, id: l, aquel
Liberi, orum m pl: los hijos
Nex, necis f: muerte
Nomen, inis n: nombre; a causa de, en nombre de, en concepto de
Omnis, e: todo
Pars, partis f: parte
Pecunia, ae f: riqueza, fortuna, dinero
Pervenio, -veni, -ventum 4 int: arribar, llegar, corresponder
Potestas, atis f: poder, potestad
Quantus, a, um: cuanto
-que: y
Ratio, onis f: clculo, cuenta
Servo 1 tr: observar, reservar, guardar
Sicuti: como, as como
Superior, ius: superior, anterior
Supero 1 int: superar, sobrevivir; tr: sobrepasar, vencer
Suus, a, um: su, suyo
Tantus, a, um: tanto (en correlacin con quantus)
Tempus, oris n: tiempo
Uter, utra, utrum: aquel de los dos que
Uterque, utraque, utrumque: ambos, uno y otro, otro
Uxor, oris f: mujer, esposa
Vir, viri m: hombre, varn
Vita, ae f: vida

28

DEBIDO A LAS INCURSIONES DE LOS PIRUSTAS EN TERRITORIO BAJO EL CONTROL


DE LOS ROMANOS, CSAR ADOPTA DIVERSAS MEDIDAS MILITARES.
Ipse, conventibus Galliae peractis, in Illyricum proficiscitur, quod a Pirustis finitimam partem
provinciae incursionibus vastari audiebat. Eo cum venisset, civitatibus milites imperat certumque in
locum convenire iubet. Qua re nuntiata, Pirustae legatos ad eum mittunt.
Caesar, Guerra de las Galias, 5, 1, 5.
A: prep abl: de, a, por
Ad: prep ac: a, hacia
Audio 4 tr e int: or, escuchar
Certus, a, um: decidido, resuelto, cierto
Civitas, atis f: ciudad
Convenio, -veni, -ventum 4 int: acudir, reunirse
Conventus, us m: asamblea, reunin, congreso
Cum: conj: cuando
Eo: all
Finitimus, a, um: vecino, limtrofe, contiguo
Gallia, ae f: la Galia
Illyricum, i n: Iliria
Impero 1 tr: mandar, exigir
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Incursio, onis f: incursin, asalto, ataque
Ipse, a, um: el mismo, l mismo
Is, ea, id: l, aquel
Iubeo, iussi, iussum 2 tr: mandar, ordenar
Legatus, i m: legado, embajador
Locus, i m: lugar, sitio
Miles, itis m: soldado
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar, mandar
Nuntio 1 tr: anunciar, dar a conocer
Pars, partis f: parte
Perago, -egi, -actum 3 tr: realizar, celebrar, concluir
Pirustae, arum m pl: los pirustas
Proficiscor, -fectus sum dep 3 int: partir, marchar, salir
Provincia, ae f: provincia
-que: y
Qui, quae, quod: el cual, este
Quod: conj: porque
Res, rei f: cosa, hecho
Vasto 1 tr: devastar, asolar, arrasar
Venio, veni, ventum 4 int: venir, ir, llegar

29

ENTERADO CSAR DEL MOVIMIENTO ENEMIGO, DE MADRUGADA SALE DEL


CAMPAMENTO.
Ubi per exploratores Caesar certior factus est tres iam partes copiarum Helvetios id flumen
traduxisse, quartam vero partem citra flumen Ararim reliquam esse, de tertia vigilia cum legionibus
tribus e castris profectus ad eam partem pervenit, quae nondum flumen transierat.
Caesar, Guerra de las galias I, 12, 2.
Ad: prep ac: a, hacia
Arar, ris m: ro Saona
Caesar, aris m: Csar
Castra, orum n pl: campamento
Certior, iur: ms cierto, conocedor, sabedor
Citra: del lado de ac; prep ac: del lado de ac de
Copia, ae f: abundancia; en pl: tropa
Cum: prep abl: con
De: prep abl: de, desde, en
E: prep abl: de, desde
Explorator, oris m: explorador
Facio, feci, factum 3 tr: hacer
Flumen, inis n: ro
Helvetii, iorum m pl: los helvecios
Iam: ya
Is, ea, id: l, aquel
Legio, onis f: legin
Nondum: an no, todava no
Per: prep ac: por, a travs de, por medio de
Pervenio, -veni, -ventum 4 int: arribar, llegar
Proficiscor, profectus sum dep 3 int: salir, marchar, partir
Quartus, a, um: cuarto
Qui, quae, quod: el cual
Reliquus, a, um: restante, otro
Sum: ser, estar
Tertius, a, um: tercer, tercero
Traduco, -duxi, -ductum 3 tr: llevar al otro lado, hacer atravesar
Transeo, -ii, -itum irr int: pasar, ir; tr: atravesar, pasar al otro lado de
Tres, tria: tres
Ubi: conj: cuando
Vero: verdaderamente, en verdad
Vigilia, ae f: vigilia

30

ROSCIO Y LUCIO CSAR COMUNICAN LAS PETICIONES DE CSAR. LOS SENADORES


Y POMPEYO LE RESPONDEN.
Acceptis mandatis, Roscius cum L. Caesare Capuam pervenit ibique consules Pompeiumque
invenit; postulata Caesaris renuntiat. Illi, deliberata re, respondent scriptaque ad eum mandata per
eosdem remittunt, quorum haec erat summa: Caesar in Galliam revertertur, Arimino excederet,
exercitus dimitteret.
Caesar, Guerra civil, I, 10, 1.
Accipio, -cepi, -ceptum 3 tr: recibir, tomar, aceptar.
Ad: prep ac: a, hacia.
Ariminus, i m: Rimini (ciudad de Italia).
Caesar, is m: Csar.
Capua, ae f: Capua (ciudad de Campania).
Consul, is m: cnsul.
Cum: prep de abl.: con
Delibero 1 int: deliberar, reflexionar; tr: deliberar, reflexionar, resolver.
Dimitto, -misi, -missum 3 tr: enviar, disolver, licenciar.
Excedo, -cessi, -cessum 3 int: irse, salir, retirarse.
Exercitus, us m: ejrcito.
Gallia, ae f: la Galia
Hic, haec, hoc: este
Ibi: all.
Idem, eadem, idem: el mismo, l mismo
Ille, illa, illud: aquel.
In: prep ac: a, hacia; prep abl: en.
Invenio, -veni, -ventum 4 tr: encontrar, hallar.
Is, ea, id: s, este.
L. Caesar, is: Lucio Csar.
Mandatum, i n: mandato, encargo, orden.
Per: prep ac: a travs de, por.
Pervenio, -veni, -ventum 4 int: arribar, llegar.
Pompeius, ii m: Pompeyo.
Postulatum, i n: splica, peticin, solicitud.
-que: y
Qui, quae, quod: el cual
Remitto, -misi, -missum 3 tr: hacer volver, devolver.
Renuntio 1 tr: informar, proclamar, transmitir.
Res, rei f: cosa, hecho.
Respondeo, -spondi, -sponsum 2 int y tr: responder.
Revertor 3 int: volver, regresar.
Roscius, ii m: Roscio (nombre de familia romana).
Scriptum, i n: escrito.
Sum: ser, estar
Summa, ae f: la parte esencial.

31

PREPARATIVOS PARA UN COMBATE NAVAL.


Compluribus expugnatis oppidis, Caesar, ubi intellexit frustra tantum laborem sumi, neque hostium
fugam captis oppidis reprimi, neque iis noceri posse, statuit exspectandam classem. Quae ubi
convenit ac primum ab hostibus visa est, circiter ducentae et viginti naves eorum paratissimae atque
omni genere armorum ornatissimae profectae ex portu, nostris adversae constiterunt.
Caesar, Guerra de las galias, 3, 14, 1.
Ab: prep abl: de, desde, por
Ac: y
Adversus, a, um: opuesto, hostil, contrario
Arma, orum n pl : armas
Atque: y
Caesar, ris m: Csar
Capio, cepi, captum 3 tr: tomar, coger, conquistar capturar
Circiter: alrededor, aproximadamente; prep ac: cerca de
Classis, is f: flota
Complures, complura: muchos, muchsimos
Constituo, -ui, -utum 3 tr: colocar, poner, establecer
Convenio, -veni, -ventum 4 int: acudir, reunirse
Ducenti, ae, a: doscientos
Et: y
Ex: prep abl: de, desde
Expugno 1 tr: expugnar, tomar por asalto, conquistar
Exspecto 1 tr: esperar, aguardar
Frustra: en vano, intilmente
Fuga, ae f: huida, fuga
Genus, eris n: clase, gnero
Hostis, is m: enemigo
Intellego, -lexi, -lectum 3 tr: conocer, notar, darse cuenta, comprender
Is, ea, id: l, aquel
Labor, oris m: esfuerzo, trabajo
Navis, is f: nave
Neque: y no
Noceo, -ui, -itum 2 int : daar, perjudicar
Noster, tra, trum: nuestro
Omnis, e: todo
Oppidum, ii n: ciudad fortificada
Ornatus, a, um: pertrechado, provisto
Paratus, a, um: preparado, dispuesto, provisto
Portus, us m: puerto
Possum, potui, irr tr e int: poder
Primum: por primera vez, primeramente
Proficiscor, -fectus sum dep 3 int: salir, marcharse, partir
Qui, quae, quod: el cual, este
Reprimo, -pressi, -pressum 3 tr: rechazar, contener, detener
Statuo, -ui, -utum 3 tr: establecer, determinar, decidir
Sumo, sumpsi, sumptum 3 tr: tomar, asumir, admitir
Tantus, a, um: tan, tanto
Ubi: conj: cuando
Video, vidi, visum 2 tr: ver
Viginti: veinte

32

CSAR ACOGE CON BENEVOLENCIA A LOS SOLDADOS.


Caesar prima luce omnes eos qui in monte consederant ex superioribus locis in planitiem
descendere iussit. Quod ubi sine recusatione fecerunt, consurgere iussit et pauca apud eos de
lenitate sua locutus, omnes conservavit.
Caesar, Guerra civil 3, 98, 1-2.
Apud: prep ac: junto a, en, ante
Caesar, ris m: Csar
Conservo 1 tr: conservar, mantener, salvar
Consido, -sedi, -sessum 3 int: sentarse, acampar, apostarse
Consurgo, -surrexi, -surrectum 3 int: levantarse, alzarse, ponerse en pie
De: prep abl: de, desde, sobre
Descendo, -cendi, -scensum 3 int: descender, bajar
Et: y
Ex: prep abl: de, desde
Facio, feci, factum 3 tr: hacer, realizar
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Is, ea, id: l, aquel
Iubeo, iussi, iussum 2 tr: ordenar, mandar
Lenitas, atis f: suavidad, benignidad
Locus, i m: lugar
Loquor, locutus sum dep e int: hablar; tr: decir, mencionar
Lux, cis f: luz (prima luce: al amanecer)
Mons, ntis m: monte, montaa
Omnis, e: todo
Paucus, a, um: poco
Planities, ei f: planicie, llanura
Primus, a, um: primer, primero
Qui, quae, quod: el cual, este
Recusatio, onis f: recusacin, protesta
Sine: prep abl: sin
Superior, ius: ms alto, superior
Suus, a, um: su, suyo
Ubi: conj: cuando

33

LOS SOLDADOS REGRESAN AL CAMPAMENTO. CSAR LLEGA AL TERRITORIO DE


LOS SUESIONES Y A LA PLAZA FUERTE DE NOVIODUNO.
Ita, sine ullo periculo, sub occasum solis destiterunt seque in castra receperunt. Postridie eius diei
Caesar, priusquam se hostes ex terrore ac fuga reciperent, in fines Suessionum, qui proximi Remis
erant, exercitum duxit et, magno itinere confecto, ad oppidum Noviodunum pervenit.
Caesar, Guerra de las galias, II, 11-12.
Ac: y
Ad: prep ac: a, hacia
Caesar, aris m: Csar
Castra, orum n: campamento
Conficio, -feci, -fectum 3 tr: hacer, realizar, terminar
Destituo, -stitui, -titutum 3 tr: dejar, abandonar, cesar
Dies, diei m y f: da
Duco, duxi, ductum 3 tr: llevar, hacer seguir
Et: y
Ex: prep abl: de, desde, por
Exercitus, us m: ejrcito
Finis, is m y f: lmite, frontera
Fuga, fuga: fuga, huida
Hostis, is m: enemigo
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Is, ea, id: l, aquel
Ita: as, de esta manera
Iter, ineris n:; camino, marcha
Magnus, a, um: gran, grande
Noviodunum, i: Novioduno (nombre de ciudad)
Occasus, us m: ocaso, cada
Oppidum, i n: plaza fuerte, ciudad
Periculum, i n: peligro, riesgo
Postridie: al da siguiente
Prevenio, -veni, -ventum 4 int: arribar, llegar
Priusquam: conj: antes que
Proximus, a, um: prximo, vecino
-que: y
Qui, quae, quod: el cual
Recipio, -cepi, -ceptum 3 tr: sacar, retirarse, recobrar
Remi, orum m pl: los remos (pueblo de la Galia belga)
Se, sui: l, ellos, se
Sine: prep abl: sin
Sol, solis m: sol
Sub: prep abl: bajo, debajo; prep ac: bajo, debajo, hacia, despus
Suessiones, um m pl: los suesiones
Sum: ser, estar
Ullus, a, um: algn

34

LOS GERMANOS ATACAN AL DESPREVENIDO EJRCITO DE CSAR.


Inopinantes nostri re nova perturbantur, ac vix primum impetum cohors in statione sustinet.
Circumfunduntur hostes ex reliquis partibus, si quem aditum reperire possint. Aegre portas nostri
tuentur.
Caesar, Guerra de las galias, VI, 37, 3-4.
Ac: y
Aditus, us m : acceso, entrada, paso
Aegre: a duras penas, difcilmente
Circumfundo, -fudi, -fusum 3 tr: envolver, rodear, echarse sobre, desplegar
Cohors, rtis f: cohorte
Ex: prep abl: de, desde
Hostis, is m: enemigo
Impetus, us m: movimiento, ataque, asalto
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Inopinans, ntis: desprevenido, incauto
Noster, tra, trum: nuestro
Novus, a, um: nuevo; res nova: novedad
Pars, partis f: parte
Perturbo 1 tr: perturbar, alterar, confundir
Porta, ae f: puerta
Possum, potui irr, tr e int: poder
Primus, a, um: primer, primero
Quis/qui, quae/qua, quid/quod : alguien, alguno
Reliquus, a, um: otro, restante
Reperio, -pperi, -pertum 4 tr: encontrar, hallar
Res, rei f: cosa, hecho
Si: conj: si, si acaso
Statione, onis f: puesto, guardia
Sustineo, -tinui, -tentum 2 tr: sostener, contener, aguantar
Tuor, tuitus, tutus sum dep 2 tr: proteger, mantener, defender
Vix: con dificultad, apenas

35

CSAR ORDENA A P. CRASO DIRIGIRSE A AQUITANIA.


Publium Crassum cum cohortibus legionariis duodecim et magno numero equitatus in Aquitaniam
proficisci iubet, ne ex his nationibus auxilia in Galliam mittantur ac tantae nationes coniungantur.
Caesar, Guerra de las galias III, 3, 1.
Ac: y
Aquitania, ae f: Aquitania (regin de la Galia)
Auxilium, ii n: refuerzo, auxilio, tropas auxiliares
Cohors, rtis f: cohorte
Coniungo, -iunxi, -iunctum 3 tr: reunir, juntar, unir
Crassus, i m: Craso (con Publius)
Cum: prep abl: con
Duodecim: doce
Equitatus, us m: caballera
Et: y
Ex: prep abl: de, desde
Gallia, ae f: Galia
Hic, haec, hoc: este
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Iubeo, iussi, iussum 2 tr: mandar, ordenar
Legionarius, a, um: legionario, de una legin
Magnus, a, um: gran, grande
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar, mandar
Natio, onis f: pueblo, nacin
Ne: conj: para que no
Numerus, i m: nmero
Proficiscor, -fectus sum dep 3 int: partir, marcharse
Publius, ii m: Publio (nombre de varn)
Tantus, a, um: tan, tanto

36

VERCINGETRIX SE PREPARA PARA LA GUERRA. CSAR, AL ENTERARSE,


ORGANIZA LA DEFENSA.
Vercingetorix copias omnes quas pro oppido collocaverat in oppidum recepit. His rationibus,
auxilia Galliae exspectare et bellum parat administrare. Quibus rebus cognitis Caesar munitionem
instituit.
Caesar, Guerra de las galias, VII, 71, 8.
Administro 1 int: asistir, ayudar; tr: administrar, cuidar, dirigir
Auxilium, ii n: auxilio, ayuda, refuerzo
Bellum, i n: guerra
Caesar, ris m: Csar
Cognosco, -gnovi, -gnitum 3 tr: conocer, saber
Colloco 1 tr: colocar, poner
Copia, ae f: abundancia; pl: tropas
Et: y
Exspecto 1 tr: esperar, aguardar
Gallia, ae f: Galia
Hic, haec, hoc: este
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Instituo, -ui, -utum 3 tr: poner, preparar, disponer
Munitio, onis f: fortificacin, parapeto, trinchera
Omnis, e: todo
Oppidum, i n: ciudad, plaza fuerte
Paro 1 tr: preparar, disponerse a
Pro: prep abl: delante de
Qui, quae, quod: el cual; este
Ratio, onis f: razn, medida
Recipio, -cepi, -ceptum 3 tr: sacar, retirar
Res, rei f: cosa, hecho
Vercingetorix, igis m: Vercingetrix (jefe de la coalicin de los galos contra Csar)

37

PUBLIO SEXTO Y GAYO VOLUSENO ACONSEJAN A GALBA.


Publius Sextius Baculus, primi pili centurio, quem Nervico proelio compluribus confectum
vulneribus diximus, et item C. Volusenus, tribunus militum, vir et consilii magni et virtutis, ad
Galbam accurrunt atque unam esse spem salutis docent, si eruptione facta extremum auxilium
experirentur.
Caesar, Guerra de las galias III, 5, 2.
Accurro, -curri, -cursum 3 tr: acudir, ir corriendo, correr
Ad: prep ac: a, hacia
Atque: y
Auxilium, ii n: ayuda, auxilio, remedio
C. Volusenus, i m: Cayo Voluseno (nombre de varn)
Centurio, onis m: centurin
Complures, a: muchos, muchsimos
Conficio, -feci, -fectum 3 tr: debilitar, abatir
Consilium, ii n: prudencia, buen sentido, razn
Dico, dixi, dictum 3 tr: decir
Doceo, -cui, -ctum 2 tr: ensear, manifestar, informar
Eruptio, onis f: salida, erupcin
Et...et: no slo...sino tambin
Et: y
Experior, -pertus sum dep 4 tr: poner a prueba, experimentar, intentar, probar
Extremus, a, um: ltimo
Facio, feci, factum 3 tr: hacer
Galba, ae m: Galba (nombre de varn
Item: tambin, asimismo
Magnus, a, um: gran, grande
Miles, itis m: soldado
Nervicus, a, um: nrvico (del pueblo de los nervios, en la Galia belga)
Pilus, i m: manpulo; con primus: primipilo
Primus, a, um: primer, primero
Proelium, ii n: batalla, combate, guerra
Publius Sextius Baculus, i m: Publio Sextio Bculo (nombre de varn)
Qui, quae, quod: el cual
Salus, utis f: salud, salvacin
Si: conj: si
Spes, ei f: esperanza
Sum: ser, estar, haber
Tribunus, i m: tribuno
Unus, a, um: un, uno
Vir, viri m: hombre
Virtus, utis f: valor, valenta, virtud
Vulnus, eris n: herida, golpe

38

CREENCIAS RELIGIOSAS DE LOS GALOS.


Galli se omnes ab Dite patre prognatos praedicant idque ab druidibus proditum dicunt. Ob eam
causam spatia omnis temporis non numero dierum, sed noctium finiunt; dies natales et mensium et
annorum initia sic observant, ut noctem dies subsequatur.
Caesar, Guerra de las galias VI, 18, 1-3.
Ab: prep abl: de, desde, por
Annus, i m: ao
Causa, ae f: motivo, causa, razn
Dico, dixi, dictum 3 tr: decir
Dies, diei m y f: da
Dis, Ditis m: Plutn (dios de los infiernos)
Druidae, -arum m pl: los druidas (antiguos sacerdotes galos)
Et: y
Finio, 4 tr: limitar, precisar, fijar, medir
Galli, orum m: los galos
Initium, ii n: inicio, comienzo
Is, ea, id: l, aquel, aquello
Mensis, sis m: mes
Natalis, e: natal, del nacimiento
Non: no
Nox, noctis f: noche
Numerus, i m: nmero
Ob: prep ac: a causa de, por
Observo 1 tr: poner atencin, cuidar, observar
Omnis, e: todo
Pater, tris m: padre
Praedico 1 tr: pregonar, proclamar
Prodo, -didi, -ditum 3 tr: mostrar, proclamar, transmitir
Prognatus, a, um: descendiente de, hijo de nacido de
-que: y
Se, sui: l, ellos, se
Sic...ut: conj: de tal modo que
Spatium, ii n: extensin, espacio, lapso, plazo
Subsequor, -secutus sum dep 3 tr: seguir de cerca, venir luego
Tempus, oris n: tiempo

39

MOVIMIENTOS DE TROPAS PREVIOS A LA BATALLA.


Totis fere castris nudatis, cum in dextro cornu legio duodecima et non magno ab ea intervallo
septima constitisset, omnes Nervii confertissimo agmine, duce Boduognato, qui summam imperii
tenebat, ad eum locum contenderunt.
Caesar, Guerra de las galias II, 23, 5.
Ab: prep abl: de, desde, por
Ad: prep ac: a, hacia
Agmen, inis n: columna, marcha, escuadrn
Boduognatus, i m: Boduognato (nombre propio de un general de los nervios)
Castra, orum n pl: campamento
Confertus, a, um: amontonado, apretado
Consto, -stiti, -staturus 1 int: existir, permanecer, mantenerse
Contendo, -tendi, -tentum 3 tr e int: dirigirse
Cornu, us n: cuerno, flanco, ala
Cum: conj: como, porque
Dexter, tra, trum: diestro, derecho
Duodecimus, a, um: duodcimo
Dux, cis m: general
Et: y
Fere: casi
Imperium, ii n: imperio, poder, mando, orden
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Intervallum, i n: intervalo, espacio, distancia
Is, ea, id: l, aquel
Legio, onis f: legin
Locus, i m: lugar, sitio
Magnus, a, um: gran, grande
Nervii, orum m pl: los nervios (pueblo de Blgica)
Non: no
Nudo 1 tr: desnudar, dejar sin defensa, desguarnecer
Omnis, e: todo
Qui, quae, quod: el cual
Septimus, a, um: sptimo
Summa, ae f: suma, totalidad, direccin
Teneo, tenui, tentum 2 tr e int: tener, poseer, ocupar
Totus, a, um: todo, entero

40

PRCTICAS RELIGIOSAS DE LOS GALOS.


Alii immani magnitudine simulacra habent, quorum contexta viminibus membra vivis hominibus
complent; quibus succensis, circumventi flamma exanimantur homines. Supplicia eorum, qui in
furto aut in latrocinio sint comprehensi, gratiora dis immortalibus esse arbitrantur.
Caesar, Guerra de las galias, VI, 16, 5.
Alius, a, ud: otro
Arbitror dep 1 tr: pensar, creer, juzgar
Aut: o
Circumvenio, -veni, -ventum 4 tr: rodear, envolver
Compleo, -plevi, -pletum 2 tr: llenar, completar
Comprehendo, -prehendi, -prehensum 3 tr: coger, aprisionar, sorprender
Contexo, -texui, -textum 3 tr: enlazar, unir, entretejer
Deus, i m: dios
Exanimo 1 tr: matar
Flamma, ae f: llama, fuego
Furtum, i n: hurto, robo
Gratus, a, um: grato, agradable
Habeo, -ui, -itum 2 tr: tener
Homo, inis m: hombre
Immanis, e: extraordinario, desmesurado
Immortalis, e: inmortal
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Is, ea, id: l, aquel
Latrocinium, ii n: latrocinio (es un acto de bandidaje, un robo a mano armada)
Magnitudo, inis f: grandeza, dimensin, tamao
Membrum, i n: miembro, pieza, parte, pedazo
Qui, quae, quod: el cual; este
Simulacrum, i n: retrato, imagen, estatua
Succendo, -cendi, -censum 3 tr: incendiar, encender, inflamar
Sum: ser, estar
Supplicium, ii n: suplicio, castigo, sacrificio
Vimen, inis n: mimbre
Vivus, a, um: vivo

41

POMPEYO MARCHA HACIA EL EJRCITO DE ANTONIO Y ACAMPA EN UN LUGAR


APROPIADO. INTENTA PERMANECER OCULTO, PERO LOS GRIEGOS INFORMAN DE
TODO A ANTONIO.
Pompeius magnis itineribus ad Antonium contendit atque, ubi eum adpropinquare cognovit,
idoneum locum nactus, ibi copias conlocavit suosque omnes castris continuit ignesque fieri
prohibuit, quo occultior esset eius adventus. Haec ad Antonium statim per Graecos deferuntur.
Caesar, Guerra civil III, 30.
Ad: prep ac: a, hacia
Adpropinquo 1 int: acercarse, aproximarse
Adventus, us: llegada
Antonius, ii m: Antonio
Atque: y
Castra, orum n pl: campamento
Cognosco, -gnovi, -gnitum 3 tr: conocer, reconocer
Colloco 1 tr: colocar, poner
Contendo, -tendi, -tentum 3 tr e int: tender, esforzarse, dirigirse
Contineo, -tinui, -tentum 2 tr: mantener, conservar, contener, retener
Copia, ae f: abundancia, riqueza, tropas
Defero, -tuli, -latum irr 3 tr: anunciar, comunicar, denunciar
Fio, factus sum int: ser hecho, hacerse, producirse
Graecus, a, um: griego
Hic, haec, hoc: este
Ibi: all
Idoneus, a, um: idneo, apropiado
Ignis, is m: fuego
Is, ea, id: l, este
Iter, itineris n: camino; magnus iter: marcha forzada
Locus, i m: lugar, sitio
Magnus, a, um: gran, grande
Nanciscor, nactus sum dep 3 tr: obtener, encontrar, alcanzar, hallar
Occultus, a, um: oculto, secreto, disimulado
Omnis, e: todo
Per: prep ac: por, a travs de
Pompeius, ii m: Pompeyo
Prohibeo, -ui, -itum 2 tr: alejar, rechazar, impedir, prohibir
-que: y
Quo: conj: para que, a fin de que
Statim: al instante, inmediatamente
Sum: ser, estar
Suus, a, um: su, suyo
Ubi: conj: cuando

42

RDENES QUE DA CSAR A LOS LEGADOS PUESTOS AL FRENTE DE LAS LEGIONES.


L. Domitio Ap. Claudio consulibus, discedens ab hibernis Caesar in Italiam, ut quotannis facere
consuerat, legatis imperat quos legionibus praefecerat ut quam plurimas possent hieme naves
aedificandas veteresque reficiendas curarent.
Caesar, Guerra de las galias V, 1, 1.
Ab: prep abl: de, desde, por
Aedifico 1 tr: edificar, construir
Ap. Claudius, ii m: Apio Claudio (nombre de varn)
Caesar, ris m: Csar
Consuesco, -suevi, -suetum 3 int: acostumbrar, soler
Consul, lis m: cnsul
Curo 1 tr: cuidar, preocuparse, procurar
Discedo, -cessi, -cessum 3 int: separarse, alejarse, abandonar
Facio, feci, factum 3 tr: hacer, realizar
Hiberna, orum n pl: cuarteles de invierno
Hiems, mis f : invierno
Impero 1 tr: mandar, ordenar
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Italia, ae f: Italia
L. Domitius, ii m: Lucio Domicio (nombre de varn)
Legatus, i m: legado
Legio, onis f: legin
Navis, is f : nave, embarcacin
Plurimus, a, um: el mayor, muy grande, en gran nmero
Possum, potui irr tr e int: poder
Praeficio, -feci, -fectum 3 tr: poner al frente de, dar el mando
Quam: lo ms ... posible
-que: y
Qui, quae, quod: el cual
Quotannis: todos los aos
Reficio, -feci, -fectum 3 tr: rehacer, reparar
Ut: conj: como, que
Vetus, eris n: viejo

43

ESTRATEGIAS DE CSAR PARA CONSEGUIR LA SUMISIN DE LOS GALOS.


At Caesar principibus cuiusque civitatis ad se vocatis, alias territando cum se scire quae fierent
denuntiaret, alias cohortando, magnam partem Galliae in officio tenuit.
Caesar, Guerra de las galias, V, 54, 1.
Ad: prep ac: a, hacia
Alias: otra vez; alias ... alias: unas veces ... otras veces
At: conj: pero, no obstante, en cambio, sin embargo
Caesar, ris m: Csar
Civitas, atis f: ciudad
Cohortor dep 1 tr: exhortar, animar
Cum: conj: porque
Denuntio 1 tr: anunciar, advertir, amenazar
Fio, factus sum int: hacerse, producirse, hacer
Gallia, ae f: Galia
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Magnus, a, um: gran, grande
Officium, ii n: servicio, deber, fidelidad, obediencia
Pars, rtis f: parte
Princeps, cipis: primero, prncipe, cabecilla
Qui, quae, quod: el cual, el que
Quisque, quaeque, quodque/quidque: cada, cada uno
Scio, scivi, scitum 4 tr: saber, conocer
Se, sui: l, ellos, se
Teneo, tenui, tentum 2 tr e int: tener, sujetar, coger
Terreo, -ui, -itum 2 tr: aterrar, asustar
Voco 1 tr: llamar, convocar

44

CSAR, DESPUS DE SACAR EL EJRCITO DEL CAMPAMENTO, AL VER QUE LOS


ENEMIGOS NO COMBATEN, VUELVE A L.
Proximo die, Caesar ex castris utrisque copias suas eduxit, paulumque a maioribus castris
progressus, aciem instruxit, hostibusque pugnando potestatem fecit. Ubi ne tum quidem eos prodire
intellexit, circiter meridiem exercitum in castra reduxit.
Caesar, Guerra de las galias, I, 50, 1.
A: prep abl: de, desde, por
Acies, ei f: orden de batalla
Caesar, ris m: Csar
Castra, orum n pl: campamento
Circiter: alrededor; prep ac: cerca de, hacia
Copia, ae f: abundacia; pl: tropa
Dies, diei m y f: da
Educo, -duxi, -ductum 3 tr: hacer salir, sacar
Ex: prep abl: de, desde
Exercitus, us m: ejrcito
Facio, feci, factum 3 tr: hacer, provocar
Hostis, is m: enemigo
In: prep ac: a, hacia, contra; prep abl: en
Instruo, -truxi,- structum 3 tr: colocar, ajustar
Intellego, -lexi, -lectum 3 tr: conocer, notar, darse cuenta
Is, ea, id: l, aquel
Maior, ius: mayor, ms grande, principal
Meridies, ei m: medioda
Ne: conj: que no
Paulum: un poco, algo
Potestas, atis f: poder, potestad, posibilidad, ocasin
Prodeo, -ii, -itum irr 4 int: avanzar, ir, salir
Progredior, -gressus sum dep 3 int: marchar, avanzar
Proximus, a, um: prximo, inmediato, siguiente
Pugno 1 int: luchar, combatir
-que: y
Quidem: sin duda, siquiera
Reduco, -duxi, -ductum 3 tr: llevar hacia atrs, retirar, devolver, hacer volver
Suus, a, um: su, suyo
Tum: entonces
Ubi: conj: cuando
Uterque, utraque, utrumque: los dos, ambos

45

A CAUSA DE LAS LLUVIAS Y LOS DESHIELOS DEL PIRINEO, SE DESBORDA EL RO


SEGRE A SU PASO POR TIERRAS DE LRIDA.
Accidit etiam repentinum incommodum iis diebus, quibus haec gesta sunt. Tanta enim tempestas
cooritur ut constaret numquam illis locis maiores aquas fuisse. Tum autem ex omnibus montibus
nives ea tempestas proluit ac summas ripas fluminis superavit pontesque ambos, quos C. Fabius
fecerat, uno die interrupit.
Caesar, Guerra civil, I, 48.
Ac : y
Accido, -cidi 3 int: caer, echarse; impersonal: acaecer, suceder, resultar
Ambo, ae, o: ambos, los dos
Aqua, ae f: agua, lluvia
Autem: pero, en cambio, y , efectivamente
C. Fabius, ii m: Gayo Fabio (nombre propio)
Consto, -stiti, -staturus 1 int: existir, constar; impersonal: saber, constar
Coorior, -ortus sum dep 4 int: nacer, aparecer, levantarse, salir
Dies, diei m y f: da
Enim: en efecto, cierto, en verdad
Etiam: adems, tambin, an
Ex: prep abl: de, desde
Facio, feci, factum 3 tr: hacer, realizar, construir
Flumen, inis n: ro
Gero, gessi, gestum 3 tr: producir, acontecer, ser hecho
Hic, haec, hoc: este
Ille, illa, illud: aquel
Incommodum, i n: molestia, perjuicio, desastre
Interrumpo, -rupi, -ruptum 3 tr: hacer pedazos, romper, destruir.
Is, ea, id: aquel
Locus, i m: lugar, sitio
Maior, us: mayor, ms grande
Mons, ntis m: monte, montaa
Nix, nivis f : nieve
Numquam: nunca
Omnis, e: todo
Pons, ntis m: puente
Proluo, -lui, -lutum 3 tr : llevarse, arrastrar
-que: y
Qui, quae, quod: el cual
Repentinus, a, um: repentino, sbito, imprevisto
Ripa, ae f: ribera, costa
Sum: ser, estar, existir
Summus, a, um : el ms alto, el ms elevado
Supero 1 int: estar ms alto; tr: rebasar, franquear, sobrepasar
Tantus, a, um: tanto, tan grande
Tempestas, atis f: tempestad
Tum: entonces
Unus, a, um: un, uno
Ut: conj: que

46

ROSCIO, ENVIADO POR CSAR, SE ENTREVISTA CON POMPEYO Y LOS CNSULES.


ELLOS, A SU VEZ, LO HACEN PORTADOR DE UN NUEVO ESCRITO.
Acceptis mandatis, Roscius paucis cum sociis Capuam pervenit ibique consules Pompeiumque
invenit et postulata Caesaris renuntiat. Illi, re deliberata, respondent scriptaque ad eum mandata per
eosdem remittunt.
Caesar, Guerra Civil, I, 10, 1.
Accipio, acepi, aceptum 3 tr: recibir, tomar, cobrar, entender.
Ad, prep acus: a, hacia, junto a, cerca de, para.
Caesar, aris m: Csar.
Capua, ae f: Capua (ciudad de la Campania).
Consul, ulis m: cnsul.
Cum, prep abl: con; conj: aunque, como, cuando, porque.
Delibero 1 int: deliberar, reflexionar, tomar una decisin, decidir; tr: reflexionar, deliberar, resolver.
Ibi: all.
Idem, eadem, idem: mismo, el mismo.
Ille, a, ud: aquel, aquella, aquello.
Invenio, inveni, inventum 4 tr: encontrar, hallar, conseguir.
Is, ea, id: este, ese, aquel, l.
Mandatum, i n: encargo, comisin, recado, orden, mandato.
Mandatum, i n: encargo, comisin, recado, orden, mandato.
Paucus, a, um: poco.
Per, prep acus: por medio de, a travs de, por.
Pervenio, perveni, perventum 4 int: arribar, llegar.
Pompeius, ii m: Pompeyo (nombre propio).
Postulatum, i n: splica, peticin, solicitud, reclamacin, queja.
-que: y.
Remitto, remisi, remissum 3 tr: hacer volver, devolver; int: amainar, calmarse, cesar.
Renuntio 1 tr: informar, proclamar, negar.
Res, rei f: cosa, asunto, hecho.
Respondeo, respondi, responsum 2 tr e int: responder.
Roscius, ii m: Roscio (nombre propio).
Scriptum, i n: lnea, escrito, texto.
Socius, ii m: compaero, socio, aliado.

47

DOMICIO ANUNCIA A LOS SUYOS EN ASAMBLEA LA PRONTA LLEGADA DE


POMPEYO EN SU AUXILIO Y LES EXHORTA A NO DESFALLECER, MIENTRAS QUE, EN
SECRETO, DECIDE HUIR.
Domitius pronuntiat Pompeium celeriter subsidio venturum hortaturque eos ne animo deficiant et ut
parent quae usui ad defendendum oppidum sint. Ipse arcano cum paucis familiaribus suis
conloquitur consiliumque fugae capere constituit.
Csar, Guerra civil I, 19, 1-2
Ad, prep acus: a, hacia, cerca de, junto a, para.
Animus, im: alma, espritu, pensamiento, mente, nimo, intencin, deseo.
Arcano, adv: en secreto, secretamente, ocultamente.
Capio, cepi, captum 3 tr: toma, coger.
Celeriter, adv: rpidamente, prontamente.
Conloquor, conlocutus sum dep 3 int: conversar; tr: hablar, decir.
Consilium, ii n: deliberacin, consejo, decisin, plan, proyecto.
Constituo, constitui, constitutum 3 tr: colocar, construir, establecer, organizar, determinar, fijar.
Cum, prep abl: con; conj: como, porque, aunque, cuando.
Defendo, defendi, defensum 3 tr: alejar, rechazar, defenderse contra, preservar, defender.
Deficio, defeci, defectum 3 tr e int: separarse, apartarse, fallar, desalentarse, abandonar, cesar, desanimar.
Domitius, ii m: Domicio (nombre propio).
Et: y.
Familiaris, is m: amigo, familiar.
Fuga, ae f: fuga, huida.
Hortor dep 1 tr: animar, exhortar, incitar.
Ipse, a, um: el mismo, l mismo.
Is, ea, id: este, ese, aquel, l.
Ne, conj: que no, que, para que no.
Oppidum, i n: plaza fuerte, ciudad.
Paro 1 tr: preparar, disponerse a.
Paucus, a, um: poco.
Pompeius, ii m: Pompeyo (nombre propio).
Pronuntio 1 tr: proclamar, publicar, anunciar, designar, nombrar.
-que: y.
Qui, quae, quod: que, cual, quien, este.
Subsidium, ii n: socorro, auxilio, refuerzo, ayuda.
Sum, fui: ser, haber, existir, estar.
Suus, a, um: su, suyo.
Usus, us m: uso, empleo, prctica, til, provecho, necesidad, utilidad.
Ut, conj: como, cuando, de tal manera que, aunque, para que, que.
Venio, veni, ventum 4 int: venir, ir, llegar, presentarse.

48

LOS BRBAROS ENVAN EMISARIOS.


Mittuntur etiam ad eas civitates legati, quae sunt Citerioris Hispaniae finitimae Aquitaniae; inde
auxilia ducesque arcessuntur. Quorum adventu magna cum auctoritate et magna cum hominum
multitudine bellum gerere conantur. Duces vero ii deliguntur, qui una cum Q. Sertorio omnes annos
fuerant.
Csar, Guerra de las Galias, III, 23, 3
Ad, prep acus: a, hacia, junto a, cerca de, para.
Adventus, us m: llegado, venida.
Annus, i m: ao.
Aquitania, ae f: Aquitania (regin de la Galia).
Arcesso, arcessivi, arcessitum 3 tr: llamar, hacer venir.
Auctoritas, atis f: garanta, autoridad, prestigio, influencia.
Auxilium, ii n: auxilio, socorro, ayuda; auxilia, iorum n pl: tropas auxiliares.
Bellum, i n: guerra.
Citerior, ius: Citerior.
Civitas, atis f: ciudad.
Conor dep 1 tr: prepararse, disponerse, emprender, intentar, esforzarse.
Cum, prep abl: con; conj: como, porque, cuando, aunque.
Deligo, delegi, delectum 3 tr: elegir.
Dux, ducis m: general, jefe.
Etiam, adv: an, todava, adems, tambin.
Finitimus, a, um: vecino, limtrofe, contiguo, lindante.
Gero, gessi, gestum 3 tr: llevar.
Hispania, ae f: Hispania.
Homo, hominis m: hombre.
Inde, adv: de all, de all.
Is, ea, id: este, ese, aquel, l.
Legatus, i m: legado, embajador.
Magnus, a, um: gran, grande.
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar.
Multitudo, inis f: multitud, gran nmero, muchedumbre.
Omnis, e: todo.
Q. Sertorius, ii m: Sertorio (nombre propio).
-que: y.
Qui, quae, quod: que, cual, quien, este.
Sum, fui: ser, estar, haber, existir.
Una: juntamente, en compaa de, a una; una cum: junto con, al mismo tiempo que.
Vero, adv: verdaderamente, s, por cierto, an, hasta; conj: mas, pero, por otra parte.

49

DESCRIPCIN DE LAS COSTUMBRES DE LOS GERMANOS.


Germani multum ab hac consuetudine differunt. Nam neque druides habent, qui rebus divinis
praesint, neque sacrificiis student. Deorum numerum eos solos ducunt quos cernunt et quorum
aperte opibus iuvantur: Solem et Vulcanum et Lunam.
Csar, Guerra de las Galias, VI, 21, 1
Ab: prep abl: de, desde, por.
Aperte: abiertamente, claramente, francamente.
Cerno, crevi, cretum 3 tr: distinguir, discernir, ver.
Consuetudo, inis f: costumbre, uso, hbito.
Deus, i m: dios.
Differo, distuli, dilatum irr 3 tr: esparcir, diseminar; int: ser diferente, diferenciarse.
Divinus, a, um: divino.
Druides, um m pl: druidas (antiguos sacerdotes de los galos).
Duco, duxi, ductum 3 tr: hacer seguir, sacar, conducir, guiar, estirar, considerar, estimar.
Et: y.
Germani, orum m pl: germanos.
Habeo, i, itum 2 tr: haber, tener, poseer.
Hic, haec, hoc: este, esta, esto.
Is, ea, id: este, ese, aquel, l.
Iuvo, iuvi, iutum 1 tr: ayudar, asistir, ser til.
Luna, ae f: luna.
Multum: mucho.
Nam: pues.
Neque: y no; neque...neque: ni...ni.
Numerus, i m: nmero.
Ops, opis f: poder, fuerza, ayuda.
Praesum, fui irr int: estar delante de, estar al frente de, presidir.
Qui, quae, quod: que, cual, quien.
Res, rei f: cosa, asunto, hecho, bienes, fortuna, causa.
Sacrificium, ii n: sacrificio.
Sol, solis m: sol.
Solus, a, um: solo, nico.
Studeo, ui 2 int: afanarse, dedicarse, interesarse.
Vulcanus, i (mejor Volcanus, i) m: Vulcano.

50

XITO DE LAS COHORTES DE CSAR.


At barbaris consilium non defuit... Nostri, tametsi ab duce et a Fortuna deserebantur, tamen omnem
spem salutis in virtute ponebant et, quotiens quaeque cohors procurrerat, ab ea parte magnus
numerus hostium cadebat.
Csar, Guerra de las Galias, V, 34.
Ab, prep abl: de, desde, por.
At: pero, por el contrario, en cambio.
Barbarus, a, um: brbaro, extranjero, enemigo, inculto, cruel, salvaje.
Cado, cecidi, casum 3 int: caer, ir a parar.
Cohors, ortis f: cohorte, tropa auxiliar.
Consilium, i n: deliberacin, consejo, decisin, prudencia, razn, nimo.
Desero, serui, sertum 3 tr: separarse de, abandonar, dejar, desertar.
Desum, defui irr, int: faltar.
Dux, ducis m: general, jefe.
Et: y.
Fortuna, ae f: Fortuna.
Hostis, is m y f: enemigo.
In: prep abl: en; prep acus: a, hacia.
Is, ea, id: este, ese, aquel, l.
Magnus, a, um: gran, grande.
Non: no.
Noster, tra, trum: nuestro, nuestra.
Numerus, i: nmero.
Omnis, e: todo.
Pars, partis f: parte, porcin.
Pono, posui, positum 3 tr: poner, disponer, colocar.
Procurro, curri, cursum 3 int: avanzar, correr.
Quisque, quaeque, quodque: cada, cada uno, cualquiera.
Quotiens: cuantas veces, siempre que.
Salus, utis f: salud, salvacin, conservacin.
Spes, ei f: espera, esperanza, confianza.
Tamen: con todo, sin embargo.
Tametsi, conj: aunque, a pesar de que, dado que; adv: sin embargo, no obstante.
Virtus, utis f: valor, valenta, esfuerzo, virtud.

51

CSAR, ATACANDO POR SORPRESA, EXPULSA A LOS POMPEYANOS DE SU


TRINCHERA.
Neque Caesarem prima opinio fefellit, nam et pervenit prius quam Pompeius sentire posset et,
tametsi erant munitiones castrorum magnae, tamen sinistro cornu, ubi erat ipse, celeriter aggressus
Pompeianos, ex vallo eos deturbavit. Et, cum irrumpere nostri conarentur, hic paulisper est
pugnatum.
Csar, Guerra civil, III, 67, 4.
Aggredior, aggressus sum dep 3 tr: acercarse, dirigirse a, atacar.
Caesar, aris m: Csar (nombre propio).
Castra, orum n pl: campamento.
Celeriter: rpidamente, prontamente.
Conor, dep 1 tr: prepararse, disponerse, emprender, intentar, esforzarse.
Cornu, us n: cuerno, asta, extremo, punta, ala.
Cum: prep abl: con; conj: cuando, puesto que, porque, aunque, mientras que, como.
Deturbo 1 tr: derribar, arrojar, desalojar violentamente, expulsar, echar.
Et: y; et...et: no solo...sin tambin.
Ex, prep abl: de, desde.
Fallo, fefelli, falsum 3 tr: engaar, pasar inadvertido.
Hic: aqu, en este lugar.
Ipse, a, ud: l mismo, ella misma.
Irrumpo, rupi, ruptum 3 int y tr: irrumpir, penetrar.
Is, ea, id: este, ese, aquel, l.
Magnus, a, um: gran, grande.
Munitio, onis f: fortificacin, trinchera, parapeto.
Nam: pues.
Neque: y no.
Noster, tra, trum: nuestro, nuestra.
Opinio, onis f: opinin, creencia, suposicin.
Paulisper: durante poco tiempo, un momento.
Pervenio, veni, ventum 4 int: arribar, llegar.
Pompeianus, a, um: pompeyanos (partidarios de Pompeyo).
Pompeius, i m: Pompeyo (nombre propio).
Possum, potui irr int y tr: poder, ser capaz de.
Primus, a, um (superlativo): primer, primera, primero.
Prius quam: antes que.
Pugno 1 int: combatir, luchar.
Sentio, sensi, sensum 4 tr: sentir, darse cuenta de, comprender.
Sinister, tra, trum: izquierdo, del lado izquierdo.
Sum, fui: ser, estar, haber, existir.
Tamen: con todo, sin embargo, no obstante.
Tametsi, adv y conj: sin embargo, no obstante; aunque, a pesar de que.
Ubi, adv rel: en donde, all donde; int dir: en dnde; conj: cuando.
Vallum, i n: empalizada, vallado, trinchera.

52

ENSEANZAS DE LOS DRUIDAS, SACERDOTES DE LOS GALOS.


Situacin social y formacin de los Druidas.
(Druides) hoc volunt persuadere: non interire animas, sed ab aliis post mortem transire ad alios,
atque hoc maxime ad virtutem excitari putant, metu mortis neglecto. Multa de sideribus atque
eorum motu iuventuti tradunt.
Csar, Guerra de las Galias, VI, 14.
Situacin de otras clases sociales.
Ab: prp abl: de, desde
Ad: prep ac: a
Alius, a, ud: adj-pron: otro; alius...alius: uno...otro
Anima, ae f: aliento, respiracin, vida, alma.
Atque conj: y
De: prep abl: desde, despus de, de.
Druides, um: Druidas, antiguos sacerdotes de los galos.
Excito 1, tr: hacer salir, excitar, estimular, construir.
Hic, haec, hoc: pron-adj demostr: este, esta, esto
Intereo, ii, itum, irr int: morir, desaparecer.
Is, ea, id: pron-adj demost: este, ese, aquel, l
Iuventus, utis f: juventud.
Maxime: adv: mucsimo, sobre todo.
Metus, us m: miedo.
Mors, tis f: muerte.
Motus, us m: movimiento
Multus, a, um: mucho, numeroso
Neglego, xi, ctum 3, tr: descuidar, despreciar
Non: no
Persuadeo, asi, asum 2 tr: persuadir, convencer
Post: prep ac: destrs de, despus de
Puto 1 tr: poner en claro, valorar, estimar, creer, pensar.
Sed conj: pero
Sidus, eris n: estrella, astro
Trado, didi, ditum 3 tr e int: pasar, pasarse, convertirse, extinguirse
Virtus, utis f: valor, valenta, mrito, talento, virtud.
Volo, volui irr tr e int: querer, desear

53

Csar, sin demora alguna, hizo salir a la impedimenta hacia la ciudad de Apolonia y organiz sus
legiones.
Itaque, nulla interposita mora, impedimenta omnia silentio ex castris Apolloniam praemisit. Duas in
castris legiones retinuit, reliquas compluribus portis eductas eodem itinere praemisit.
Guerra civil, III, 75.

54

Dadas las enormes dificultades para el avance por tierra, Csar ordena a sus soldados construir
naves de fabricacin sencilla y de material ligero.
Cum in his angustiis res esset atque omnes viae ab Afranianis militibus equitibusque obsiderentur
nec pontes perfici possent, imperat militibus Caesar ut naves faciant. Carinae ex levi materia
fiebant; reliquum coprus navium, viminibus contextum, coriis integebatur.
Guerra civil, I, 54.

55

Mientras tanto, Csar enva por delante hacia Hispania a su legado C. Fabio.
Dum haec parat atque administrat, C. Fabium legatum cum legionibus tribus in Hispaniam
praemittit celeriterque Pyrenaeos saltus occupari iubet qui eo tempore ab L. Afranio legato
praesidiis tenebantur. Reliquas legiones quae longius hiemabant subsequi iubet.
Guerra civil, I, 37.

56

Csar juzga que la lluvia puede serle til para tomar una decisin.
Postrero die, Caesar, promota turri derectisque operibus quae facere instituerat, magno coorto
imbre, non inutilem hanc ad capiendum consilium tempestatem arbitratus est.
Guerra civil, VII, 27.

57

Disposicin de la lnea de combate de Labieno.


Hostes interim, quorum dux erat Labienus, aciem derigunt mirabili longitudine non peditum sed
equitum confertam, et inter eos levis armaturae Numidas et sagittarios pedites interposuerant et ita
condensaverant ut procul Caesariani pedestres copias arbitrarentur; dextrum ac sinistrum cornu
magnis equitum copiis firmaverant.
Atribuido a Csar, De Bello Africo, 13.

58

Descripcin de los bisontes.


Magna vis eorum est et magna velocitas, neque homini neque ferae quam conspexerunt parcunt.
Hos studiose foveis captos interficiunt; hoc se labore durant adulescentes atque hoc genere
venationis exercent et qui plurimos ex iis interfecerunt, relatis in publicum cornibus, magnam ferunt
laudem.
Guerra civil, VI, 28.

59

Csar distribuye sus nueve legiones en tres partes.


Partito exercitu, T. Labienum cum legionibus tribus in eas partes quae Menapios attingunt
praemittit; C. Trebonium cum pari legionum numero ad eam regionem quae ad Atataucos adiacet
mittit. Ipse cum reliquis tribus legionibus ad flumen Scaldem, quod influit in Mosam, ire constituit.
Guerra de las Galias, VI, 33.

60

Csar derrota a los galos con la ayuda de la caballera germana.


Caesar ex castris equitatum educi iubet, proelium equestre committit; laborantibus iam suis,
Germanos equites circiter sescentos submittit, quos ab initio secum habuerat. Eorum impetum Galli
sustinere non potuerunt atque, multis amissis, se ad agmen receperunt. His rebus confectis, Caesar
ad oppidum Avaricum profectus est.
Guerra de las Galias, VII, 13.

61

Cicern avisa por carta a Csar sobre los movimientos de los enemigos.
Caesar sescentos obsides poposcit. His traditis omnibusque armis ex oppido collatis, ab eo loco in
fines Ambianorum pervenit, qui se suaque omnia sine mora dediderunt.
Guerra de las Galias, II, 15.

62

Movimiento de Csar junto al Tmesis y posicionamiento del enemigo.


Caesar, cognito consilio eorum, ad flumen Tamesim in fines Cassivellauni exercitum duxit; quod
flumen uno loco pedibus atque hoc aegre transiri potest. Eo cum venisset, animadvertit ad alteram
fluminis ripam magnas esse copias hostium instructas.
Guerra de las Galias, V, 18.

63

Aunque los germanos se retiran, los romanos estn tan asustados que no creen lo que les dice
Voluseno.
Germani, desperata expugnatione castrorum, cum ea praeda quam in silvis deposuerant trans
Rhenum sese receperunt. Ac tantus fuit etiam post discessum hostium terror ut C. Volusenus fidem
non faceret adesse cum incolumi Caesarem exercitu. Hunc timorem Caesaris adventus sustulit.
Guerra de las Galias, VI, 41.

64

Ante las peticiones de sus soldados, Marcio Rufo ordena a los comandantes de las naves tener estas
preparadas al anochecer.
His rebus cognitis, Marcius Rufus quaestor in castris relictus a Curione cohortatur suos ne animo
deficiant. Illi orant atque obsecrant ut in Siciliam navibus reportentur. M. Rufus pollicetur
magistrisque navium imperat ut primo vespere omnes scaphas ad litus appulsas habeant.
Guerra civil, II, 43.

65

Estrategias de los bandos de combate.


Postero die munitiones parat perficere. Illi vadum fluminis tentant transire. Qua re animadversa,
Caesar Germanos levis armaturae equitumque partem flumen traicit crebrasque in ripis custodias
disponit.
De bello civili, I, 83.

66

Los Nervios atacan las legiones romanas.


At totis fere a fronte et ab sinistra parte nudatis castris, cum in dextro cornu legio duodecima et
septima constitisset, omnes Nervii confertissimo armine duce Boduognato, qui summam imperii
tenebat, ad eum locum contenderunt; quorum pars aperto latere legiones circumvenire, pars
summum castrorum locum petere coepit.
La guerra de las Galias, II, 23, 5.

67

Ataque de la caballera por orden de Curin.


Novitate rei Curio permotus praemittit equites, qui primum impetum sustineant ac morentur; ipse,
celeriter ab opere deductis legionibus, aciem instruit. Equitesque committunt proelium et,
priusquam plane legiones explicari et consistere possent, tota auxilia regis, impedita ac perturbata,
quod nullo ordine et sine timore iter fecerant, in fugam se coiciunt.
Guerra civil, II, 26.

68

Los trveros se disponen a atacar a Labieno, lugarteniente de Csar.


Dum haec a Caesare geruntur, Treveri, magnis coactis copiis, Labienum cum una legione, quae in
eorum finibus hiemaverat, adoriri parabant; cum iam ab eo non longius bidui ia abessent, duas
venisse legiones missu Caesaris cognoscunt. Positis castris, auxilia Germanorum expectare
constituunt.
Guerra de las Galias, VI, 7.

69

Los enemigos descubren y atacan a los primeros soldados de Csar recin desembarcados.
Hostes, notis omnibus vadis, ubi ex litore aliquos singulares ex navi egredientes conspexerant,
incittis equis, impeditos adoriebantur; plures paucos circumsistebant, alii ab latere aperto in nostros
tela coniciebant.
La guerra de las Galias, IV, 26.

70

Los soldados romanos consiguen su objetivo, aunque el enemigo trata de impedirlo.


Ipsi ex silvis rari propugnabant nostrosque intra munitiones ingredi prohibebant. At milites legiones
septimae, testudine facta et aggere ad munitiones adiecto, locum ceperunt eosque ex silvis
expulerunt, paucis vulneribus acceptis.
La guerra de las Galias V, 9.

71

Csar realiza las disposiciones oportunas para hibernar tras la campaa de Britania. Al llegarle
noticias preocupantes del continente, Csar pasar el invierno en la Galia. Da rdenes de que le
entreguen rehenes y haya una situacin pacfica entre los lderes tribales; dispone todo para cruzar
el estrecho.
Caesar interdicit atque imperat Cassivellauno ne Mandubracio noceat. Obsidibus acceptis,
exercitum reducit ad mare, naves invenit refectas. His deductis, quod et captivorum magnum
numerum habebat et nonnullae tempestate deperierant naves, duobus commeatibus exercitum
reportare instituit.
Se cumplieron todas las previsiones de Csar y pudo cruzar sin problemas a Galia.
La guerra de las Galias V, 22, 5/23, 1-3.

72

Csar prefiere una victoria incruenta.


Caesar in eam spem venerat se sine pugna et sine vulnere suorum rem conficere posse, quod re
frumentaria adversarios interclusisset. Cur etiam secundo proelio aliquos ex suis amitteret? Cur
vulnerari pateretur optime de se meritos milites? Cur denique Fortunam periclitaretur? Praesertim
cum non minus esset imperatoris consilio superare quam gladio.
La guerra civil, I, 72.

73

Las tropas de Csar consiguen cruzar un ro.


Magnis diurnis nocturnisque itineribus confectis, contra omnium opinionem ad Ligerem venit,
vadoque per equites invento, disposito equitatu, qui vim fluminis refringeret, atque hostibus primo
aspectu perturbatis, incolumen exercitum traduxit.
La guerra de las Galias VII, 56.

74

Das könnte Ihnen auch gefallen