So 11 Nam 2004

Tp ch ra hng thng - s 11 (46) thng 11 nm 2004
nclp
Tr s
27A Vng Th - Ty H
H Ni
T: 080-48486 / 48487
Fax: 080-48486
E-mail: nclp@qh.gov.vn
Ban c vn
V Mo
TS. V c Khin
TS. Trn Ngc -ng
Trn Quc Thun
Tng bin tp
Nguyn Ch Dng
Pht hnh
Ti H Ni:
T: 080-43364
Ti TP. H Ch Minh:
T: 080-83771
Giy php xut bn
S 117/GP ngy 30/3/2001

ca B Vn ho - Thng tin
Ti khon
0011000467735
Tp ch
Nghin cu Lp php
Ngn hng ngoi th-ng
Vit Nam
In ti Nh in Bo Thanh Ho
Mc lc
Thi s - Trao i
Tnh hnh thc hin ch-ng trnh xy dng lut, php lnh v
ni dung ch-ng trnh xy dng lut, php lnh nm 2005
Khnh Vn 3
i mi nhn li: Hi ng Nh n-c kho VIII vi hot ng
gim st trong b-c u i mi
Nguyn Nh- Du 7
kin i biu Quc hi v d tho B lut Dn s (sa i):
Mt s ni dung -c cc i biu quan tm
o Xun Tin 10
Lut ban hnh VBQPPL ca HND v UBND - Nhng vn
v h-ng quy nh
Ph-ng Linh 17
nh n-c v php lut
V tr, vai tr ca lut, php lnh trong h thng vn bn
php lut Vit Nam
Hong Vn T 22
Thc hin Cng -c 1982 ca Lin hp quc v lut bin nhng xut
Nguyn Hng Thao 30
Xy dng Lut v th tr-ng chng khon Vit Nam
L Th Thu Thu 38
Yu cu xy dng ch nh lut s- tr gip php l trong t
tng hnh s
T Th Minh L - Xun Ln 46
Xy dng Php lnh tr gip php l: quy nh v phm vi
iu chnh
Nguyn Vn Tng 50
p dng nguyn tc php lut trong hot ng xt x
Nguyn Hong Anh 53
T ho gii trong truyn thng dn tc n ho gii c s
ngy nay
Trn Th Quc Khnh 57
Chnh sch
Vn c quyn Vit Nam
o Ngc Bu 60
Tham kho n-c ngoi

M hnh ti phn hin php CHLB c
Nguyn Nh- Pht 69
Trang a ph-ng
Cng tc ph bin gio dc v thc thi php lut Ninh Bnh
L Ch Vnh 77
Chnh quyn cp x vi cng tc qun l di tch lch s, vn
ho
Trn Th Thu H 81
nh ba: Gi hc ting Vit ca cc em hc sinh lp 1 Tg: Ngc Ming - TTXVN
Nghin cu Lp php s 11(11/2004)
english summary
LegiS 11/2004
Issues in Focus
P. 3. Implementation of 2004 Law-making Agenda ; Law-making Agenda for 2005. by
Khanh Van.
P. 7. Supervision of the State Council during the VIII Legislation, by Nguyen Nhu Du.
P. 10. Amended Civil Code discussion: some key debated issues, by Dao Xuan Tien.
P. 17. Law on legal documents of local People Councils and People Committees: issues
and regulations, by Phuong Linh.
State and Law

P. 22. Role of laws and ordinances in the systems of legal documents in Vietnam, by
Hoang Van Tu.
P. 30. Convention on Maritime Law: 10 years implementation in Vietnam, by Nguyen
Hong Thao.
P. 38. Law on Stock Exchange in Vietnam, by Le Thi Thu Thuy.
P. 46. Implication of public lawyer in the criminal procedure, by Ta Thi Minh Ly & Do
Xuan Lan.
P. 50. The scope of Ordinance on legal assistance, by Nguyen Van Tung.
P. 53. Implication of general legal principles in the court trial, by Nguyen Hoang Anh.
P. 57. From traditional conciliation to the conciliation today, by Tran Thi Quoc Khanh.
Policies
P. 60. Monopoly in Vietnam, by Dao Ngoc Bau.
Foreign Experience
P. 69. Model of Constitutional Protection in Germany by Nguyen Nhu Phat.
Local Issues
P. 77. Legal education and law application in Ninhbinh province, by Le Chi Vinh.
P. 81. Commune authority and protection of historical and cultural heritages, by Tran
Thi Thu Ha.
.
Nghin cu Lp php s 11
T11
2004
Ch-ng trnh xy dng lut, php lnh
Tnh hnh thc hin ch-ng trnh xy dng

lut, php lnh nm 2004 v ni dung ch-ng
trnh xy dng lut, php lnh nm 2005
Khnh Vn*
Ti k hp
th 5 v th 6
(din ra vo
cc thng 5-6
v 11-12 nm
2004), Quc
hi thng
qua v d kin
thng qua 13
lut, b lut, 2
ngh quyt
ban hnh cc
quy ch hot
ng ca U
ban th-ng v
Quc hi, Hi
ng dn tc
v cc U ban
ca Quc hi,
cho kin v
15 d n lut.
So vi ch-ng
trnh xy dng
lut, php
lnh 2004
-c Quc hi
(QH) t ra, s
l-ng lut QH
thng qua
t u nm
2004 n nay
t 90% d
kin. Xt v s
l-ng lut
-c thng
qua so vi cc
nm tr-c, tc
lm lut
ca Quc hi
ngy cng
nhiu v
nhanh chng
hn.
Tnh hnh thc hin ch-ng trnh
cho cc nh lm lut. Nhiu d n
xy dng lut, php lnh nm 2004
lut ra i nh-ng vn khng th i
C th khng nh, vic i mi

quy trnh xy dng lut (c th thng
vo thc tin cuc sng do thiu

cc Ngh nh h-ng dn thi hnh.
qua lut trong mt k hp v hn ch
Ti hi ngh i biu chuyn
ti a tnh trng lm vn tp th
trch ln th 4 din ra vo thng 8
trn hi tr-ng) gp phn tch cc
va qua, Ch tch Quc hi
trong kt qu kh quan nu trn.
Nguyn Vn An tng kt, trong
Tuy nhin, nh gi mt cch

khch quan, vn cn nhiu cu hi
-c t ra. c s tin b v tin
xy dng lut, song nu xt v tnh
hnh thc hin nh- ch-ng trnh
ra th vn cn nhiu lut, php lnh
ch-a lm ng tin , khng th
trnh Quc hi v y ban th-ng v
Quc hi cho kin, thng qua trong
ch-ng trnh lm lut, php lnh nm
nm 2004, Chnh ph n qu
nhiu s Ngh nh cn phi c
c th ha lut, -a lut vo cuc
sng. Tiu biu l Lut t ai c
nh h-ng rt ln v su rng ti
cuc sng x hi v mang tnh
cp bch, song cho n nay vn
ch-a hon chnh cc Ngh nh
h-ng dn thc hin.
R rng, nu khng th song
hnh vic ban hnh Ngh nh
2004. (Xem hp 1)
iu bn khon nht hin nay l,
vi tin xy dng lut -c y
nhanh song cht l-ng lut, php lnh
v vn lm th no lut i vo
cuc sng nhiu nht d-ng nh- vn
l du chm hi m cuc sng t ra
h-ng dn cng vi cc lut th

ngha ca vic Quc hi thng
qua -c mt s l-ng lut ln
iu chnh pht sinh t cuc sng
gim hn tnh thi s v tnh
cp bch ca n.
T11
2004
Thi s - trao i
Hp 1
Cc lut c trong ch-ng trnh nh-ng ch-a -c QH thng qua: 1.Lut Thu s dng t (d n thuc
Ch-ng trnh cho kin ti k hp th 5, Chnh ph ngh rt khi Ch-ng trnh xy dng lut, php lnh
nm 2004); 2. Lut Gio dc (sa i) (d n Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Gio dc thuc
Ch-ng trnh thng qua ti k hp th 5, Chnh ph ngh chuyn sang Ch-ng trnh cho kin ti k hp
th 6 vi tn gi l Lut Gio dc (sa i); 3.Lut Cng an nhn dn (d n thuc Ch-ng trnh cho kin ti
k hp th 6, Chnh ph ngh rt khi Ch-ng trnh xy dng lut, php lnh nm 2004;
C 40% php lnh ch-a -c thng qua:
1. Php lnh sa i, b sung mt s iu ca Php lnh Th tc gii quyt cc v n hnh chnh; 2.Php
lnh v Cng tc cnh v; 3. Php lnh u thu; 4.Php lnh Tr gip php l; 5. Php lnh sa i, b sung
mt s iu ca Php lnh Thc hnh tit kim, chng lng ph; 6. Ngh quyt ca U ban th-ng v Quc hi
v giao dch dn s v nh c yu t n-c ngoi -c xc lp tr-c ngy 01-7-1991; 7.Php lnh Phng,
chng nhim vi rt gy hi chng suy gim min dch mc phi ng-i HIV/AIDS (sa i); 8. Php lnh u
i ng-i hot ng cch mng, lit s v gia nh lit s, th-ng binh, bnh binh, ng-i hot ng khng chin,
ng-i c cng gip cch mng (sa i).
Ni dung v gii php
lm ng theo th t ch-ng
d n php lnh, 1 d n ngh
thc hin ch-ng trnh
trnh xy dng lut, php lnh
quyt ca U ban th-ng v
xy dng lut, php lnh
n nh m c th nhn t
Quc hi; 24 d n thuc
nm 2005
nhu cu cuc sng, xem cuc
ch-ng trnh chun b, trong
C nn -u tin thng qua
sng ang cn g, quan h x
16 d n lut, 8 d n
tr-c mt s l-ng cc d lut
hi no cn c s iu chnh
php lnh. Cc d n -c
mang tnh cp thit, cp bch
nht xy dng cc lut,
sp xp th t theo d kin
ca cuc sng x hi hn so
php lnh cho ph hp, trnh
trong T trnh Quc hi s
vi cc lut ch-a thc s cn
tnh trng lut cn khng c,
278/ UBTVQH11 ngy 26
thit cho x hi? c nhiu
lut c khng cn .
thng 10 nm 2004 ca U
kin cp ti vn ny khi
Trong
kin
Ch-ng
khng nh chng ta cn la
trnh xy dng lut, php lnh
chn nhng d lut no mang
nm 2005 c tng s 69 d n
tnh cp bch cao, thc s c
lut, php lnh, ngh quyt.
ch ngay khi ban hnh. Nu
Trong c 45 d n thuc
nhn t loi kin ny, c th
ch-ng trnh chnh thc, gm
to bo t ra gi thuyt l,
29 d n lut (thng qua 20
chng ta khng cn thit phi
d n, cho kin 9 d n), 15
T11
2004
ban th-ng v Quc hi. D-i

y l d kin ch-ng trnh
xy dng lut, php lnh nm
2005 ( -c Quc hi cho
kin v thng qua ti k hp
th 6(thng11/2004) (Xem
hp 2).
Ch-ng trnh xy dng lut, php lnh

Hp 2
I. Ch-ng trnh chnh thc
Bao gm 29 d n lut, 15 d n php lnh, 1 d n Ngh quyt ca UBTVQH).
Cc d n lut trnh Quc hi thng qua ti k hp th 7 (thng 5/2005)
1.B lut Dn s (sa i); 2.Lut Th-ng mi (sa i); 3. B lut Hng hi Vit Nam (sa i); 4. Lut D-c;
5. Lut -ng st Vit Nam; 6.Lut K kt, gia nhp v thc hin iu -c quc t (bao gm c ni dung v k kt
v thc hin tho thun quc t); 7. Lut Quc phng (bao gm c ni dung cng nghip quc phng); 8.Lut kim
ton nh n-c; 9.Lut Gio dc (sa i); 10. Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Hi quan. 11. Lut sa
i, b sung mt s iu ca Lut Ngha v qun s. 11. Lut Chng tham nhng. 12. Lut Cng an nhn dn.
Cc d n lut trnh Quc hi cho kin ti k hp th 7 (thng 5/2005) v thng qua ti k hp th 8
(thng 10/2005)
1. Lut Du lch; 2.Lut Bo v mi tr-ng (sa i); 3.Lut Cc cng c chuyn nh-ng trong ngn hng; 4.Lut
S hu tr tu (Ni dung c bn ca Lut quy nh v quyn tc gi v cc quyn c lin quan n tc gi, ng k
quyn tc gi; quyn s hu cng nghip; bo m thc thi quyn s hu tr tu; qun l nh n-c v s hu tr tu);
5. Lut Giao dch in t (Ni dung chnh ca Lut quy nh v chng t in t; d liu in t, ch k in t, mt
m; cng chng in t; an ton, an ninh thng tin trn mng; bo m b mt thng tin; bo v quyn s hu tr
tu; tn min xy dng trang Web; qun l nh n-c v hot ng th-ng mi in t); 6. Lut v nh (Ni dung
c bn ca d n Lut quy nh v vn s hu nh ; xy dng, ci to, nng cp nh , ph d nh, xy dng
li nh ; qun l s dng nh ; cc giao dch v nh , nh ti Vit Nam ca ng-i n-c ngoi); 7.Lut Thu
xut khu, thu nhp khu (sa i) - D kin sa mt s quy nh v i t-ng chu thu, i t-ng khng chu thu
xut khu, thu nhp khu; cn c tnh thu, biu thu; min thu, gim thu, hon thu; t chc thu thu, th tc
k khai np thu, thi im tnh thu, thi hn tnh thu; 8.Lut Thanh nin; 9. Lut sa i, b sung mt s iu
ca Lut Khong sn.
Cc d n lut trnh Quc hi cho kin ti k hp th 8 (thng 11/2005)
1. Lut Doanh nghip (p dng chung cho tt c cc loi hnh doanh nghip)- Ni dung ca Lut quy nh v
vic thnh lp doanh nghip v ng k kinh doanh; cc hnh thc t chc doanh nghip (cng ty trch nhim hu
hn, cng ty c phn, cng ty hp danh, doanh nghip t- nhn); cc vn lin quan n quyn s hu, x l ti
sn v quyn ti sn; quyn v ngha v ca ng-i gp vn vo doanh nghip, ca ch n v cc bn c lin quan
cng nh- cc quyn v ngha v ca doanh nghip khi t chc li hoc chuyn i s hu; gii th doanh nghip;
qun l nh n-c i vi doanh nghip; 2.Lut u t- (p dng chung cho u t- trong n-c v u t- n-c ngoi)
- Ni dung ca Lut tp trung vo cc quy nh v chnh sch bo h u t- ca Nh n-c i vi cc doanh nghip;
v ch -u i u t- ca Nh n-c i vi mt s ngnh ngh, lnh vc; chnh sch, iu kin -u i; v vn v
tn dng; 3.Lut Bo him x hi; 4. Lut Kinh doanh bt ng sn - Ni dung ca Lut quy nh v nhng loi bt
ng sn -c tham gia vo th tr-ng bt ng sn; iu kin, quyn v ngha v ca t chc, c nhn hot ng
kinh doanh bt ng sn v tham gia vo th tr-ng bt ng sn; 5. Lut Hng khng dn dng Vit Nam (sa i);
6.Lut Cng ngh thng tin; 7.B lut Thi hnh n (bao gm ni dung v thi hnh tt c cc bn n v quyt nh
ca To n) - D tho B lut Thi hnh n gm 6 phn, tp trung quy nh v t chc, nhim v, quyn hn ca cc
c quan qun l thi hnh n dn s, c quan thi hnh n dn s; th tr-ng, chp hnh vin c quan thi hnh n
dn s; th tc thi hnh n dn s; c quan qun l thi hnh n hnh s v c quan thi hnh n hnh s; th tc thi
hnh n hnh s; thm quyn gii quyt khiu ni, t co, gii quyt khng ngh, quyt nh v thi hnh n; khen
th-ng v x l vi phm; 8. Lut in nh - Ni dung ca Lut quy nh v chnh sch u t- ca Nh n-c i vi
T11
2004
Thi s - trao i
ngnh in nh; vn sn xut, kinh doanh phim; ch s hu bn quyn phim v quyn tc gi ca nhng ng-i
tham gia sng to phim; l-u chiu, l-u tr phim nh; 9.Lut ng k bt ng sn - Ni dung ca Lut quy nh v
ni dung, thi hn c hiu lc v nguyn tc ng k bt ng sn; m hnh t chc h thng c quan ng k, gi
tr php l ca vic ng k; s ng k v cc bn v trong s ng k; ng k bt ng sn (ng k hin trng,
ng k quyn s hu v cc quyn khc i vi bt ng sn, sa cha sai st, xo ng k); cung cp thng tin;
qun l nh n-c v ng k bt ng sn, c quan ng k bt ng sn.
- Cc d n php lnh -c chuyn t ch-ng trnh xy dng lut, php lnh nm 2004:
1. Php lnh sa i, b sung mt s iu ca Php lnh Th tc gii quyt cc v n hnh chnh; 2. Php lnh
v cng tc cnh v; 3. Php lnh u thu; 4. Php lnh Tr gip php l; 5.Php lnh sa i, b sung mt s
iu ca Php lnh Thc hnh tit kim, chng lng ph; 6.Ngh quyt ca U ban th-ng v Quc hi v giao dch
dn s v nh c yu t n-c ngoi -c xc lp tr-c ngy 01/7/1991; 7. Php lnh Phng, chng nhim vi rt
gy hi chng suy gim min dch mc phi ng-i nhim HIV/AIDS (sa i); 8. Php lnh u i ng-i hot ng
cch mng, gia nh lit s, th-ng binh, bnh binh, ng-i hot ng khng chin, ng-i c cng gip cch mng
(sa i); 8.Php lnh Th tc bt gi tu bin.
- Cc d n php lnh thuc ch-ng trnh xy dng lut, php lnh nm 2005:
9. Php lnh v n ph, l ph ti To n nhn dn; 10. Php lnh Th tc gii quyt cc v nh cng - Ni dung
ca Php lnh quy nh v quyn v ngha v ca ng-i lao ng, tp th lao ng, t chc cng on, ng-i s dng
lao ng; th tc tin hnh nh cng v nh cng; trch nhim ca cc c quan nh n-c v cc t chc khi xy ra
nh cng; 11.Php lnh Cng chng - Ni dung c bn ca d n Php lnh quy nh v khi nim cng chng, gi
tr php l ca vn bn cng chng; qun l nh n-c v cng chng; c quan c thm quyn cng chng; nhim v,
quyn hn ca ng-i c thm quyn thc hin cng chng; ch l-u tr; trnh t, th tc thc hin vic cng chng;
12.Php lnh v hin, ly ghp m, c quan, b phn c th ng-i. - Ni dung ca Php lnh quy nh v vn hin,
ly ghp m, c quan, b phn c th ng-i; hin thi th sau khi cht; quyn ca ng-i hin m, b phn c th ng-i,
hin thi th; ngn hng m, b phn c th ng-i; qun l nh n-c v hin, ly ghp m, b phn c th ng-i; 13.
Php lnh bo v cc cng trnh, mc tiu trng im v an ninh quc gia - D kin ni dung ca Php lnh quy nh
v vic bo v cng trnh, mc tiu trng im v an ninh quc gia v qun l nh n-c trong lnh vc ny; 4.Php lnh
L lch t- php - Ni dung c bn ca Php lnh quy nh v qun l nh n-c v l lch t- php; c quan qun l l
lch t- php, h thng d liu l lch t- php; vic cung cp, tip nhn, x l thng tin v l lch t- php; cp phiu l
lch t- php; xo n tch; gii quyt khiu ni, t co v x l vi phm; 15. Php lnh Cu chin binh.
II. Ch-ng trnh chun b
(Bao gm 16 d n lut, 8 d n php lnh)
Cc d n lut: 1. B lut x l vi phm hnh chnh (bao gm c ni dung v x l cc hnh vi cn tr hot ng
t tng); 2.Lut v Th thc tr-ng mua, tr-ng dng ti sn ca c nhn, t chc; 3. Lut Bo v sc kho nhn dn
(sa i) (bao gm c ni dung phng chng cc bnh truyn nhim); 4. Lut cc vng bin Vit Nam; 5.Lut v
hi; 6. Lut Chng khon; 7. Lut C- tr; 8. Lut Thu thu nhp c nhn; 9. Lut iu; 10. Lut Tr-ng cu dn;
11. Lut Bnh ng gii; 12. Lut Chuyn giao cng ngh; 13.Lut Th dc, th thao; 14.Lut v lut s-; 15. Lut
Xut khu lao ng; 16.Lut Dy ngh.
Cc d n php lnh: 1. Php lnh sa i, b sung mt s iu ca Php lnh v lc l-ng d b ng vin;
2. Php lnh sa i, b sung mt s iu ca Php lnh Lnh s; 3. Php lnh ng k giao dch bo m; 4.
Php lnh T-ng tr t- php; 5.Php lnh Tiu chun ho; 6.Php lnh Ngoi hi; 7.Php lnh K hoch ho (bao
gm c ni dung quy hoch ho); 8. Php lnh u t- xy dng c bn.
T11
2004
i mi hot ng ca quc hi
i mi - nhn li
Hi ng Nh n-c kho VIII

vi hot ng gim st
Nguyn Nh- Du*
Lut Hot ng gim st ca Quc hi -c thng qua ti K hp th 3, Quc hi

kho XI to c s php l cho vic thc thi hiu qu ch-ng trnh gim st ca Quc
hi. Kt qu ny l qu trnh chun b t khi Quc hi l Hi ng Nh n-c kho VIII
phi hp thc hin chc nng gim st. Nhn li mt s vn quanh hot ng gim
st ca Hi ng Nh n-c kho VIII, tuy ch-a ton din v t hiu qu cao nh-ng l
c s quan trng Quc hi rt kinh nghim, tng b-c chun b, xy dng, ban hnh
Lut Hot ng gim st ca Quc hi
Ch-ng trnh gim st
nng cao hiu qu cng
tp trung vo mt s vn
thit thc
tc. Cng vi vic tp trung
kh gay gt v kinh t, v thi
thc hin tt hot ng lp
hnh php lut, xy dng t
php
tng
chc b my nh n-c, bo
c-ng php ch x hi ch
m quyn dn ch ca
ngha theo tinh thn Ngh
nhn dn...
Ngy 27/6/1987, Hi ng
Nh n-c (HNN) hp phin
u tin. Ngay t nhng ngy
u m -ng nhim v, v
s nghip xy dng v pht
trin t n-c theo -ng li
i mi, HNN xc nh
phi v-t qua mi kh khn
gp
phn
quyt i hi ng ln th
VI, HNN vch ra k
hoch gim st, bm st yu
cu bc xc ca cuc sng,
Ti phin hp th hai
(thng
quyt
8/1987),
nh
ch-ng
HNN
trnh
gim st gm c 6 vn
Thng 4/1987, c tri c n-c bu ra Quc hi kho VIII, v ti k hp th nht, Quc hi bu Hi

ng Nh n-c kho VIII gm c 15 v. Ch tch Hi ng Nh n-c l ng ch V Ch Cng. Ph Ch tch
gm c 6 v: Nguyn Hu Th, Hunh Tn Pht, L Quang o (Ch tch Quc hi), Nguyn Quyt (Ch
nhim Tng cc chnh tr Qun i nhn dn Vit Nam, m Quang Trung (kim Ch tch Hi ng dn tc
ca Quc hi), Nguyn Th nh (Ch tch Hi lin hip ph n Vit Nam). Tng th- k Hi ng Nh n-c
l ng ch Nguyn Vit Dng. Cc u vin gm 7 v: Y-Ngong-Ni-Kam, Phm Th Duyt, Trn ,
Nguyn Xun Hu, V Mo, Hong Bch Sn, Nguyn nh T v tt c u m nhn nhng nhim v
khc. Trong Hi ng Nh n-c, ch c 6 v hot ng chuyn trch cho c Quc hi, Hi ng Nh n-c
v cc c quan khc ca Quc hi.
T11
2004
Thi s - trao i
quan trng: tnh hnh s
qun s cp cao v mt vn
dn c cn nng v hnh thc.
dng t ca cc nng
quan trng khc i hi
Hot ng ca Quc hi v
tr-ng, lm tr-ng, cc c
phi sm -c x l l bi
HNN cng khng nm ngoi
quan
nh
Ty
b hoc sa i vic tp
tnh trng . Theo tinh thn
hnh
thc
trung ci to, c-ng bc lao
Ngh quyt i hi ln th VII
hin cc vn gi, l-ng,
ng. Cng vi vic xc
ca ng, vn t ra l
i sng; vic thi hnh
nh ni dung gim st,
phi -a hot ng ca cc
php lut, bo m quyn
HNN quyt nh c cc
c quan dn c ni chung,
ca cng dn; tnh hnh
on cng tc ca HNN i
Quc hi v HNN ni ring
xt, gii quyt n th-
gim st ti ch.
ngy cng i vo thc cht. V
Nguyn;
n-c
tnh
khiu t ca cng dn v
nhng v vic quan trng
i mi v nng cao hiu

qu hot ng gim st
tn ng lu ngy;
k i n h t ; tnh hnh khng

chp hnh cc bn n c
hiu lc php lut; tnh hnh
bt, giam, gi. Vo phin
hp u nm 1988, HNN
thng qua ch-ng trnh
gim st c nm. C th l
xem xt cc hot ng v
kinh t, ngn sch nh
n-c, l-ng thc, gi c,
vic lm, tin l-ng, i
sng, xut nhp khu,
ng dng tin b khoa hc
k thut vo sn xut...;
ch trng vic xem xt tnh
hnh phm php trong qun
i, cng an, tnh hnh hot
trch nhim phi c gng tin

hnh lp ch-ng trnh v hot
Tnh hnh kinh t x hi
tnh hnh truy t, xt x

cc v n trng tm v
l , HNN kho VIII t
trong nhng nm u i mi
c nhiu kh khn phc tp.
Kinh t khng hong, lm
pht cn cao, l-ng thc
thiu thn, i sng ca cn
b v nhn dn rt kh
khn... Trong khi , cng
vic bn b, trnh cn b
cn nhiu hn ch, h thng
php lut theo yu cu mi
bt u -c xy dng. L c
quan cao nht hot ng
th-ng xuyn ca Quc hi,
nhim v t ra cho HNN l
phi y mnh hot ng
gim st, nhm gp phn tch
cc vo vic gii quyt nhng
kh khn, phc tp lc .
ng gim st mt cch thit

thc, c hiu qu. Ti phin
hp bn v ch-ng trnh gim
st na cui nm 1987, Ph
Ch tch Nguyn Hu Th
ngh phn cc vn
HNN gim st, kim tra
thnh ba loi tin x l:
nhng vn HNN -c gii
quyt ti ch; nhng vn
khng -c gii quyt v vn
-c gii quyt nh-ng phi
bo co ln. m bo tnh
thit thc, HNN chn gim
st nhng vn trng tm ti
cc a bn trng im c
nhiu tnh hung phc tp
hn. T cch t vn nhvy, cc vn gii quyt n
ng ca To n qun s
Vo thi im ny, nhiu
th- khiu t, tnh hnh bt,
cp cao, Vin kim st
hot ng ca cc c quan
giam, gi, tnh hnh phm
T11
2004
i mi hot ng ca quc hi
php trong qun i, cng
cch nhn khch quan, xem
an... -c tin hnh hai
xt nhiu mt ca vn .
thnh ph ln: Th H Ni
Mt khc, nhm gp phn
v TP. H Ch Minh. Cc v
pht huy hiu qu gim st,
Ph Ch tch c kinh nghim,
HNN khuyn khch i mi
uy tn nh-: L Quang o,
cch thc hot ng ca cc
Nguyn
-c
c quan, t chc nh n-c,
HNN c lm tr-ng on
k c hot ng ca i biu
cc t cng tc gim st ny.
Quc hi. Cc kin v gim
m bo hiu qu ca
st tnh hnh xt x, gii
gim st, HNN yu cu cc
quyt cc n th- khiu ni,
c quan khc ca Quc hi
t co ca cng dn ti
phi gp phn tch cc vo
phin
hot
ca
11/1987 th hin tinh thn
HNN. Trong ch-ng trnh
i mi, lm gim bt tnh
gim st nm 1988, HNN
hnh thc v nng cao hiu
giao trch nhim cho Hi
qu ca vic tip dn, ng
ng Dn tc v cc U ban
thi xc nh r hn trch
th-ng trc ca Quc hi c
nhim ca cc c quan, t
lin quan t chc kho st,
chc i vi kin ca nhn
xem xt, c kin ngh v bo
dn (xem Hp 1).
Th
ng
nh...
gim
st
co bng vn bn cho HNN
hp
HNN
thng
HNN phn cng c th cho

Hi ng Dn tc v cc U
ban th-ng trc ca Quc
hi. Trn c s chun b t
s gip sc ca HDT, cc
U ban, t vic nghe cc
ngnh, cc c quan hu
quan bo co, cc on
gim st ca HNN c iu
kin i su vo thc t vi
Trong b-c u i mi,

vn s khi u nan, t
n-c cn nhiu kh khn,
nhim v ca HNN rt
nng n, mt s thnh vin
ca HNN phi kim cc v
tr trng trch khc, nh-ng
nhng c gng ni trn ca
HNN kho VIII to tin
hot ng gim st
ngy cng t hiu qu cao
hn. cng l nhng c
s quan trng Quc hi,
cc c quan ca Quc hi,
cc on i biu Quc hi
v cc i biu Quc hi rt
kinh
nghim,
tng
b-c
chun b, xy dng, tin

cho Lut Hot ng gim
st ca Quc hi v gp
Hp 1.
hoc lm t trnh ti cc phin

hp ca HNN. Theo ,
Ti phin hp ny, ng Trn

Tn, Ch tch UBND thnh ph
H Ni ngh cn ci tin
cch tip dn. trnh cho c
phn khng nh vo vic

thng qua Lut ny ti K
hp th 3, Quc hi kho XI
trong nm 2003./.
tri khi mt nhiu thi gian m
* Nguyn V tr-ng V
kt qu t -c thp, thnh
ph H Ni ngh mi cc
ngnh lin quan cng d bui
Tng hp, Vn phng Quc

hi
tip dn, cng nghe dn ni v

thi hn cho cc ngnh gii
quyt tr li dn.
T11
2004
Thi s - trao i
kin i biu Quc hi ti k hp th 6, Quc hi kho XI

v d tho B lut Dn s (sa i):
Mt s ni dung -c cc
i biu quan tm
o Xun Tin*
Ti k hp th 6 Quc hi kho XI, Chnh ph trnh Quc hi v d tho B lut Dn s (sa

i). Theo ch-ng trnh xy dng lut, php lnh ca Quc hi nm 2005, Quc hi s thng qua
d tho BLDS (sa i) vo k hp th by (d kin vo thng 5 nm 2005). Tp ch Nghin cu
Lp php xin gii thiu mt s ni dung -c -a ra ly kin cc i biu Quc hi trong qu
trnh tip tc hon thin d tho BLDS (sa i)
Quan im sa i B lut
th gi li, loi b nhng quy
xt, nhng iu no cn nhng
Dn s
nh khng cn ph hp, b
mu thun chng cho v c
Sau hn tm nm thc hin
sung nhng quy nh mi p
nhng quy nh qu chung hoc
B lut Dn s (BLDS)1, v c
ng yu cu pht trin kinh t -
l thiu c th m nm trong
bn, BLDS i vo i sng
x hi ca n-c ta hin nay v
phm vi ca BLDS th cng phi
x hi, to lp hnh lang php
trong t-ng lai.
-c sa i, b sung cho ph
l cho cc giao l-u dn s, gp
i biu Quc hi (B) Trn
hp, nhng vn mi pht

sinh trong x hi dn s, trong
phn lm lnh mnh quan h
Ngc
x hi, bo v quyn v li ch
khng nh: BLDS trong thi i
hp php cho cc ch th. Tuy
ngy nay c phm vi iu chnh
nhin, trong qu trnh pht
rt rng ln, ngha l n iu
trin kinh t x hi v trong
chnh ton b quan h x hi
iu kin hi nhp kinh t quc
xy ra trong i sng giao l-u
t, mt s quy nh trong BLDS
dn s, ngoi lnh vc v hnh
chung lm nn tng cc lut
khng cn ph hp. V vy,
s v hnh chnh.
chuyn ngnh quy nh bo
ho php lut dn s hin

hnh, nhng quy nh no
(Kin
Giang)
giao l-u dn s, th-ng mi,

kinh t by gi ch-a c quy
phm php lut iu chnh th
cng cn phi -a vo trong
BLDS nhm xy dng BLDS
m tnh thng nht trong h
vic sa i, b sung BLDS l

mt b-c tip tc php in
-ng
Nhng ni dung cn -c
thng php lut dn s.
BLDS iu chnh bao gm tt

c nhng iu khng cn ph
Vic sa i BLDS ln ny
hp vi thc tin th phi xem
-c tin hnh trn c s nghin
n nh, pht huy tc dng

1
BLDS ca n-c Cng ho x hi ch ngha Vit Nam (BLDS) -c ban hnh ngy 28/10/1995 v c hiu lc thi
hnh t ngy 01/7/1996.
10
T11
2004
D tho B Lut Dn s
cu l lun, tng kt thc tin p
B Nguyn Ngc Trn (An
QSD l mt quyn dn s c
dng BLDS, nht l thc tin xt
Giang) yu cu BLDS phi xc
th c tm quan trng c bit
x ca Ta n thy nhng
nh r ni hm ca nhng
i vi ch th ca quan h
mt -c cng nhnhng mt
phm tr, khi nim c bn
php lut dn s. i biu (B)
hn ch ca BLDS, t k
trong quan h dn s v nguyn
L Th Nga (Thanh Ha) lp
tha v pht trin cc quy nh
tc x l khi c tranh chp.
lun: QSD l mt loi ti sn
i vo cuc sng; ng thi
Mt s ni dung cn -c cc
tip tc php in ha php lut
i biu quan tm
v tnh c th v dn s ca n
ch c th mua, bn, cho,
dn s khng phi ban hnh

nhiu vn bn h-ng dn thi
c gi, ti sn ln ca cng dn
Quyn s dng t
tng, tha k... cho nn khng
hnh BLDS. Hn ch ti a s
Trong T trnh, Chnh ph
th ch Lut t ai iu
can thip hnh chnh ca Nh
ngh trong d tho BLDS sa
chnh quan h dn s ny. B
n-c vo cc quan h dn s;
i b Phn th nm Nhng
Nguyn Thc Nh-ng (Bc
tn trng v pht huy s t tho
quy nh v chuyn quyn s
Ninh) b sung: Trong Lut t
thun, t quyt nh ca cc ch
dng t (QSD) ca BLDS
ai ch quy nh v vic thu hi
th. Nghin cu, tham kho c
hin hnh vi l do vic chuyn
t, ng k gi t, th tc
chn lc kinh nghim ca cc
QSD -c quy nh r
chuyn QSD... nh-ng cc quy
n-c, cc iu -c quc t v
trong Lut t ai v cc vn
nh vic mua bn, th chp,
thng l quc t, ph hp vi
bn h-ng dn. Nu BLDS
tha k... t ai, loi ti sn
iu kin ca Vit Nam, p ng
cng quy nh v vn ny s
c th ca dn, l ngun ti
-c yu cu hi nhp kinh t
kh trnh khi s chng cho,
chnh quan trng ca dn th
quc t ca Nh n-c ta2.
mu thun, gy kh khn trong
phi quy nh trong BLDS.
vic p dng, thc hin; vic
Ngh quyt hi ngh ln th
-a cc quy nh v chuyn
7 Ban chp hnh Trung -ng
QSD vo BLDS s dn n
ng kha IX v tip tc i
tnh trng khi Lut t ai c s
mi chnh sch, php lut v
thay i phi sa i, b sung
t ai trong thi k y mnh
li ko theo phi thay i t-ng
cng nghip ha, hin i ha
ng. Cng c kin mun -a
t n-c khng nh: Ch
vic chuyn QSD vo lut
BLDS ch l nhng quy nh
ng pht trin vng chc th
nh-ng ch gii hn nhng vn
chung khng th p dng
tr-ng bt ng sn (trng tm
c tnh cht dn s.
l ti cc th) c s qun l
Xc nh vai tr, v tr ca
BLDS, ng Phan Trung L (B
Ngh An) khng nh, BLDS l
b lut chung iu chnh cc
quan h php lut dn s
trong lnh vc dn s. Nh-ng
khng v th m hiu rng,
-c m nhng ni dung dn
s phi -c quy nh c th,
cn nhng ni dung c th
thuc tng chuyn ngnh th
mi quy nh trong cc lut
chuyn ngnh.
2
ng V c Khin (B Lng
v iu tit ca Nh n-c, vi
Sn) khng tn thnh l do nu
s tham gia ca nhiu thnh
trn v nhvy l khng qun
phn kinh t, trong kinh t
trit quan im sa i BLDS l:
Nh n-c gi vai tr ch o;
php in ha php lut dn s
khng tch ri th tr-ng quyn
n mc ti a. Mt khc,
s dng t v cc ti sn gn
T trnh s 1443/CP-PC ngy 04/10/2004 ca Chnh ph.
T11
2004
11
Thi s - trao i
lin vi t. Do , mc d
tu v chuyn giao cng ngh.
Lut t ai c quy nh v
quyn s dng t nh-ng
nhng quy nh khng th
thay th cc quy nh trong
BLDS v quyn s dng t
nh- l mt b phn quan trng
ca quyn s hu v ti sn,
cng nh- vic chuyn quyn s
dng t nh- l loi giao dch
dn s c th. V vy, ngh
gi li ni dung Nhng quy
nh v chuyn quyn s dng
t, nh-ng ch gi li nhng
iu khon quy nh c tnh
nguyn tc, nhng ni dung c
bn c tnh dn s, cn cc
vn c th do php lut
chuyn ngnh quy nh.
B Trn Ngc -ng pht

biu: Nhng quan h nhn thn
ca mt ng-i khng chuyn
giao -c cho ng-i khc,
nh-ng sau ny sinh nhng
nhng nguyn tc trong B Lut

ny, v d nh- quyn s hu tr
tu, v nhng nguyn tc c
bn, nhng nguyn tc ln iu
chnh quyn v s hu tr tu
phi th hin trong BLDS. N
pht trin tr thnh Lut
chuyn ngnh, v d, s c Lut
s hu tr tu, n s c th ha
nhng nguyn tc v giao l-u
dn s, th phi l Lut c bn
nhng quan h nhn thn gn

vi ti sn, Lut ny cn phi
qui nh.
chuyn giao cng ngh quy
Ni dung quy nh ca phn
nh v cc vn ny trong
Quyn s hu tr tu v chuyn
cc lut chuyn ngnh.
giao cng ngh cn -c gi li
Phng) xut: Cn thit k

ni dung ny vi nhng quy
nh chung c tnh nguyn tc,
ng thi c nhng quy nh c
th trong cc vn bn h-ng
dn thi hnh b lut. D tho
cc vn bn ny cn -c trnh
cng vi d tho BLDS sa
i. Trong t-ng lai, cn thit
sm ban hnh lut v s hu tr
trong BLDS (sa i) vi nhng

quy nh chung mang tnh
nguyn tc l quyn dn s ca
c nhn, php nhn. Cn cc
vn c th v nhng vn
khc c tnh cht hnh chnh
nh- th tc xc lp quyn s
hu tr tu, qun l nh n-c v
quyn s hu tr tu... th s
-c quy nh trong Lut v
Quyn s hu tr tu v Lut
Chuyn giao cng ngh mi
12
ch-a c Lut S hu tr tu v
Lut Chuyn giao cng ngh.
quan h php lut dn s
Nhng quan h ti sn v
B Nguyn Vn Ngng (Hi
h x hi v lnh vc ny khi
nn v cn quy nh thnh
chuyn giao cng ngh
quy nh v s hu tr tu,
hng trong iu chnh cc quan
H gia nh l ch th ca
ny, Lut chung ny iu chnh.
ngh ca Chnh ph b cc
khng to nn s ngt qung, l
quan h hng ha, tin t th
Quyn v s hu tr tu,
Nhiu B khng nht tr vi
bo m -c tnh lin tc,
T11
2004
B Nguyn c Chnh (TP

H Ch Minh) -a ra hai l l
bo v quan im cn thit xc
nh h gia nh l mt ch th
ca quan h php lut dn s.
Th nht, v tr, vai tr ca h
gia nh trong truyn thng dn
tc Vit Nam l rt ln, gia nh
-c xem l t bo ca x hi.
Th hai, php lut tha nhn
h gia nh l ch th trong
nhiu lnh vc (hnh chnh, kinh
t, th-ng mi...), m trong thc
t h gia nh l ch th ca
cc quan h dn s nh- mua,
bn in, n-c sch...
B L Don Hp (Ngh An)
phn tch: v tr ca h gia nh
rt r, gia nh l n v kinh t
t ch, gia nh l n v vn
ha c s, gia nh l t bo,
nn tng c bn ca x hi v
cng l nn tng ca cc quan
h dn s. Trong lc ng v
Nh n-c ta ang xy dng gia
nh vn ha, gia nh t ch,
gia nh thot ngho, gia nh
hiu hc, gia nh ha thun.
Trong gia nh, trt t ngi th
ca mt gia nh, n cng l
D tho B Lut Dn s
thuc cc v tr trong tng thnh
chnh dy cng t gia nh th
bit, trong Lut t ai nm
vin gia nh v tui tc.
u t kt qu cao nht. V
2003 xc nh h gia nh l
chnh l vai tr ca ch h, ca
vy, xc nh ch th h gia
mt trong nhng ch th ca
tr-ng gia cho nn cha ng ta
nh v vai tr ch h gia nh
quan h t ai, nht l trong
vn ni cu Nu khng hn
ca quan h giao dch dn s
quan h giao t, cho thu t,
nhau mt ci u th cng hn
trong BLDS l cn thit v
chuyn quyn s dng t. Do
nhau mt mi tc trt t x hi
ng n.
, ngh gi quy nh v h
l nhvy. Khi trt t gia nh

xo trn, khng -c tn trng,
y l nhng ngun gc ca
cc vn x hi phc tp. Cha
ng chng ta rt coi trng gia
nh, vi rt nhiu quan nim
ng n, nh- tu thn, t gia,
tr quc, bnh thin h, chn
cn b chn t gia t-, ho tc,
gia phong gn vi quc thnh,
tn gia th thnh, tn nh th
nguy, cao gia phong truyn
thng nh- trong hn nhn t
vn mn ng hu i...
Bn thn th h tr chng ta
ng Nguyn Vn Thun
(B Qung Bnh) b sung v
vn ng-i i din ca h
gia nh trong BLDS v quy

nh c th, y hn v ch
th ny.
gia nh trong quan h dn
Quy nh v khm nghim t
s, thng th-ng ng-i i
thi, v quyn hin cc b
din ca h gia nh theo th
phn c th ng-i, quyn
bc trong gia nh, nh-ng
hin xc v quyn xc nh
khng phi lc no ng-i ng,
gii tnh
ng-i cha cng quyt nh

nhng vic trong giao l-u dn
s ca gia nh m c nhng
vic cn c ng-i thay mt
gia nh, phi l ng-i c
iu kin, kh nng -c
php lut cho php.
Lin quan n vn nu
trn, trong khon 6 iu 32 d
tho BLDS sa i c quy nh
v M t thi. Ngay t khi lm
BLDS nm 1995, ti din n
kho IV, vn ny -c tranh
lun rt si ni. C th ni,
ngy nay khi chon v, chn

chng, ng-i ta t ra rt nhiu
Nhiu kin ca cc B l
ng v kha cnh khoa hc, v
tiu chun, u tin vn l vn
thnh vin ca U ban Php
pht trin ngnh y, nu nh-
nn tng gia nh.
lut khng tn thnh vic b cc
khng cho m t thi th khng
quy nh ch th ca quan h
th xc nh -c nguyn nhn
php lut dn s l h gia nh
ca mt s loi bnh l, kh xc
v cho rng theo truyn thng
nh -c nguyn nhn ca ci
vn ho dn tc Vit Nam, gia
cht hoc bnh l. Cn tr-ng
nh gi mt v tr c bit quan
hp m t thi do quyt nh ca
trng, khng ch th hin mi
c quan t tng c thm quyn,
quan h v huyt thng m cn
xc nh nguyn nhn cht
-c to lp, lin kt gia cc
th php lut t tng cc n-c
thnh vin trong gia nh bi cc
v php lut n-c ta cng
quan h v ti sn. Thc tin
quy nh.
Thc t gia nh tt th x
hi tt, dng h tt, lng x
tt, gia nh yn th x hi yn,
gia nh bt n th x hi s
khng lnh mnh. V th rt
nhiu quan h dn s u c
th i t gia nh, nu i t gia
nh bao gi cng bn vng,
ti cm thy iu . t ai,
nh , ti sn n th-, ha
gii, hn nhn o l... rt
nhiu quan h dn s thm ch
c hnh s nu -c iu
cho thy, h gia nh tham

gia giao dch trong nhiu quan
h dn s, trong ch h
th-ng l ng-i i din. c
B Trn Th Trung Chin

(Hu Giang) ngh sa li
thut ng M t thi thnh
T11
2004
13
Thi s - trao i
Khm nghim t thi. Mc ch
bo m tnh cht ch
Chnh ph, -a iu lut ny
ca vic khm nghim t thi l
trong quan h gia bn hin v
vo nhm xc nh li tnh
xc nh tnh trng bnh l,
bn nhn cc b phn c th
nguyn tc v vn xc nh
nguyn nhn cht, nhm nng
ng-i v mc ch y hc, cn b
li gii tnh d-i gc l mt
cao cht l-ng khm cha
sung quy nh quyn nhn cc
quyn dn s ca c nhn -c
bnh v nghin cu khoa hc.
b phn ny nh- l mt quyn
php lut cho php. Cc quy
Cn quy nh th tc khm
nhn thn.
nh c th v vn ny vn
nghim t thi khi c s ng

ca ng-i qu c tr-c khi cht.
Bn cnh , c kin
do vn bn php lut chuyn
ngh tch quyn hin cc b
ngnh iu chnh. B Nguyn
Trong tr-ng hp khng c
phn c th ng-i, hin xc
Th Mai Hoa (Ngh An) ng
kin ng ca ng-i qu c
thnh hai iu khc nhau, v
tnh vi d tho Lut trong vic
th phi c s ng ca ng-i
quyn hin cc b phn c th
quy nh vn xc nh v gii
thn thch (v hoc chng, con
c th v mc ch nghin cu
tnh iu 32b vi nhng l do
thnh nin) ca ng-i gim
khoa hc hoc v mc ch cha
sau: Th nht, y l quyn c
h ng-i cht. Trong tr-ng
bnh, cu ng-i, nh-ng vic
nhn ca con ng-i d rng
hp cn thit, phi c kin
hin xc th ch phc v cho mc
i vi x hi Vit Nam y l
ca ng-i ng u c s y t
ch nghin cu khoa hc.
mt vn mi, phc tp v
v sau khi c kin ca c

quan t tng.
Quyn hin cc b phn c th
ng-i v quyn hin xc
Quyn xc nh gii tnh
hc -c nh gi l thnh
qu ca y hc ca th k XX 3,
by gi vic hin cc b phn
c th v hin xc nhm mc
ch cha bnh v nghin cu
khoa hc tr thnh ph
bin trn th gii. Tuy nhin,
x hi ng tnh. Th hai, vic
y l iu mi b sung
cn xc nh li gii tnh khng
trong BLDS v theo T trnh ca
phi l do mun ch quan
Bc s Trn ng A (B TP H Ch Minh) nu cu chuyn thc t: c
Vn hin, ghp c quan

l mt trong 10 cng trnh y
cng rt kh -c cng ng
mt em sinh vin khc lc n yu cu gp ring ng. Trng b ngoi em

n mc l ph n nh-ng ging ni m m, em y ni rng, em ang
mc mt chng bnh cc k nan gii, l mi ln gn cc bn n th em
nhc u v ng-i rt kh chu. Sau khi khm cho em, bc s mi bit em
l mt l-ng tnh gi nam ch khng phi l ph n, m t tn l n,
i hc, li tnh ln hc, cho nn nh tp th chung vi sinh vin n
v vy em khng hc -c. Bc s phi tin hnh phu thut cho em v
sau em phi i vng khc cng vi vic i tn.
vn ny i vi n-c ta
Mi cch y mt thng, ng cha cho mt bnh nhn Nha Trang
cn ph thuc vo yu t
m b m u b lo nn khng nhn thy b phn sinh dc ca con v t
phong tc, tp qun ph-ng
tn con gi, khi phu thut xong th tr thnh con trai. Gii tnh cc n-c
ng v ci cht ton thy
pht trin, khi ra ng-i ta thy gii tnh khng r rng, n khi -c nh
vi quan nim kip lun hi.
bng nhng xt nghim sinh hc m by gi ta lm -c, l th Cariotip,

bit l 46 XYZ l con trai, XYX l con gi, hai l lm sinh tit.
Theo Bc s Trn ng A (B TP. H Ch Minh)
14
T11
2004
D tho B Lut Dn s
ca con ng-i. a s nhng
trong BLDS gii quyt
nhn; cn hnh thc s hu
tr-ng hp ny l do yu t
nhng tranh chp pht sinh.
php nhn th ch-a ph hp. V
sinh l, v d, c nhng tr-ng
Mc ch mang thai h nhm
trong php nhn li c rt
hp khi sinh ra tt c mi ng-i
bo v quyn thing ling ca
nhiu php nhn do vn ca
u ngh l con gi, nh-ng
ng-i ph n -c lm m,
Nh n-c cp hot ng,
n tui tr-ng thnh mi bt
ng thi bo v quyn hp l
m vn ca Nh n-c cp th
u xut hin nhng du hiu
ca ng-i ph n mang
php nhn hon ton khng
cho thy l con trai v gia
nng au; cc chu b
nh ot -c, khng p ng
nh tin hnh tc ng
khng v nhng chuyn mu
-c tnh cch ca ch s hu.
bng y hc chuyn gii tnh
thun ca ng-i ln m phi
Trong BLDS c hn 20 iu
cho con.
chu chn th-ng v tm l.
quy nh v php nhn rt c
Nguyn
Chnh
(TPHCM) gp : Khi h-ng dn

thi hnh c th quy nh thm
vic xc nh li gii tnh ch
-c thc hin nhng tr-ng
hp c th no , cn phi
thay i.
Quy nh cc hnh thc s
v t- cch ca ch th ch
hu:
khng ni v hnh thc s hu.

Hin php quy nh n-c ta
c 3 ch s hu: ch s
hu ton dn, ch s hu tnhn v ch s hu tp th.
Theo B Nguyn c Dng
Quyn mang thai h, quyn
(KomTum), ch s hu ton
cho phi
dn th hin d-i hnh thc s
Mang thai h hoc thu

ang l mt thc t trong cuc
sng cn phi -c quy nh
th, nh-ng y n ni quy nh
hu Nh n-c s ph hp hn.
Ch s hu t- nhn th hin
d-i hnh thc s hu ca c
Theo
xut
ca
Nguyn c Dng th c cc
hnh thc s hu: Th nht l s
hu Nh n-c, th hai l s hu
c nhn, th ba l s hu tp
th, th t- l s hu chung, th
nm l s hu hn hp. S hu
chung l s hu ca nhiu ch
s hu, s hu hn hp l s
Th.S - BS H Mnh T-ng (TP H Ch MInh) c kin v vn ny (trn trang Web tuoitre.com.vn ngy
24/11/2004:) Vn t ra u tin l phi bo v quyn ca a b. Chng ta cn -a ra nhng qui nh x l
nhng hnh vi ca ng-i mang thai h gy hi cho a b, M, theo lut chng ph thai th d l b m tht
s, nh-ng ph thai hoc lm iu g c hi cho thai cng c th t. Vi ng-i mang thai h, chuyn c -c
quyn thm b hay khng sau khi sinh vn c th tha thun tr-c khi mang thai h. V mt lut php, cp v
chng nh mang thai h c ton quyn i vi a b, nu d dng th cho ng-i mang thai h thm b, thm
ch nhn l m nui; nh-ng nu cha m b khng cho php m ng-i mang thai h vn tm gp th c quyn
kin. a s cc n-c quy nh rt cht: mang thai h l s t nguyn, l mt hnh ng nhn o, khng v mc
ch kinh t. V quyn cho phi c quy nh trong ngh nh ca Chnh ph v sinh con bng ph-ng php
khoa hc, ban hnh u nm 2003. Theo quy nh, nu phi d- ng-i -c quyn cho li bnh vin hoc b
i, ch khng -c cho mt ng-i khc, phi m bo nguyn tc v danh trnh tranh chp v sau. Thi gian
l-u tr phi 1-5 nm ty mi n-c, ti Bnh vin T D l hai nm... Vic l-u tr phi ch v mc ch iu tr v
sinh cho chnh cp v chng . Mt s n-c cho php cho phi, cho tinh trng v danh hay hu danh v
trong mi hnh thc v danh hay hu danh u c nhng iu kin rng buc r rng.
T11
2004
15
Thi s - trao i
hu ca nhiu hnh thc s hu
m n thng qua ch hi, gia
khi kin yu cu i bi
hay nhiu ch s hu hn
cc hi vin c th khng bit
th-ng ngoi hp ng; v di
hp li. V d nh- ti sn l
mt nhau, y vai tr ca
chc chung ca v chng v
ch s hu ton dn cng
ch hi cng khc vi ng-i
cc vn khc m cc i
vi ch s hu tp th, hoc
bo lnh trong hp ng vay
biu Quc hi quan tm.
ca c nhn ghp li th n
ti sn. Nu -a vo iu
thnh s hu hn hp.
chnh trong BLDS th phi c
Cn c th ha vn hi,
quy nh tht c th, mang

tnh c th trong hp ng
gp hi. Nh- vy mi c th
D tho cho rng vic chi
nh h-ng -c cho cc bn
hi, h -c thc hin trn c
tham gia giao kt chp hnh
s cc quy nh v hp ng
theo php lut dn s; ng
vay ti sn l ch-a . B H
thi khi xy ra tranh chp s
Mnh Tr (Thi Bnh) phn
d gii quyt. Cc B Bi Vn
tch, h v hi l hai khi nim
Phong (Ha Bnh), V Minh
khc nhau cn -c phn bit
Ph-ng (Lm ng), Nguyn
r. Trong khi chi h th hin
Ngc Minh (Ninh Thun)
tnh t-ng thn t-ng i mt
ngh ban son tho v c
phm vi hp gia nhng ng-i
quan thm tra tip tc nghin
thn quen th chi hi li
cu c th ha vn hi,
mang tnh cht cho vay c li,
h trong d tho b lut tr-c
xen ln yu t la o, nu
khi trnh QH thng qua k
v s gy hu qu phc tp.
hp ti.
Do , phi tm ra nguyn tc
x l ni dung ny mt cch
c th ch nu ch chung
Cng theo kin ngh

ca cc i biu Quc hi, U
ban th-ng v Quc hi s
xem xt vic cng b D tho
BLDS sa i ly kin nhn
dn, cc ngnh, cc cp v
tip tc -a ra tho lun ti
cc on i biu Quc hi,
ti Hi ngh i biu Quc hi
chuyn trch ln th 5,
Ban son tho tip thu, chnh
l D tho tr-c khi Quc hi
cho kin v thng qua D
tho BLDS sa i ti k hp
th 7 (d kin vo thng 56/2005).
Trong cc s tip theo, Tp
ch Nghin cu lp php tip tc
thng tin n bn c v cc
Cc ni dung cn tip tc
xin kin
hot ng ca Quc hi trong

qu trnh xy dng v hon
chung nh- d tho khng gii
Ngoi cc ni dung nu trn,
thin D tho BLDS sa i,
quyt vn g trong x hi.
theo gi ca Ph Ch tch
ng thi tip tc ng ti cc
Quc hi Nguyn Vn Yu,
bi nghin cu, ng gp kin
cc i biu Quc hi tp
ca
trung pht biu nhiu kin
chuyn gia cng nh- cc bn
v cc ni dung trong D tho
c quan tm n vic xy
BLDS sa i nh- quy nh
dng D tho BLDS sa i./.
B Hunh Th Nga (ng

Nai) b sung: hi, h c nhiu
im c bn ging nh- hp
ng vay ti sn nh-ng hon
ton khng phi loi ny.
Chng hn, vic gp hi
khng phi l s giao kt gia
ng-i vay v ng-i cho vay
nh
nghin
cu,
thi im c hiu lc ca hp
ng dn s; vn ng-i i
din theo u quyn; v cm
c, th chp ti sn; v quyn
16
cc
T11
2004
*Th.S, Tp ch Nghin cu
lp php, Vn phng Quc hi.
Lut ban hnh Vn bn QPPL
Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut

ca HND, UBND
Nhng vn v h-ng quy nh

Ph-ng Linh*
Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut ca
HND, UBND -c Quc hi kha XI biu quyt
thng qua ti k hp th 6. Bi vit ny gii thiu
mt s ni dung chnh v mt s kin tho lun
tr-c khi thng qua
1. Khi nim, thm quyn ban
- Hnh thc vn bn: Ngh
- VBQPPL lin quan n
hnh VBQPPL ca HND,
quyt ca HND, quyt nh,
quyn v li ch hp php ca
UBND
ch th ca UBND.
cng dn, vic ban hnh vn

bn cn -c giao cho tp th
Theo quy nh ti iu 1 ca
Nh- vy, Lut khng nh
Lut, vn bn quy phm php
ph-ng n VBQPPL a
lut (VBQPPL) ca HND,
ph-ng l vn bn do tp th
- Vi c-ng v l ng-i ng
UBND c nhng c im sau
ca HND v UBND ban hnh,
u c quan hnh chnh nh
y:
sau khi tho lun v cn
n-c a ph-ng, Ch tch
nhc hai loi kin:
UBND cn dnh thi gian cho
- -c ban hnh theo trnh

t, th tc do lut quy nh, c
- Loi kin th nht: khng
cha quy tc x s chung
giao Ch tch UBND ban hnh
(khng phi loi vn bn hnh
VBQPPL.
chnh n l i vi tng c
nhn, t chc);
- C hiu lc trong phm vi
a ph-ng, -c Nh n-c
bo m thc hin nhm iu
chnh cc quan h x hi a
ph-ng;
UBND tho lun, quyt nh.
vic lnh o, iu hnh cng

vic ca UBND, cn i vi
nhng tr-ng hp khn cp cn
ban hnh VBQPPL th s thc
- Loi kin th hai: ngh
hin theo quy trnh rt gn quy
giao cho Ch tch UBND thm
nh ti iu 48 (v trnh t, th
quyn ban hnh VBQPPL trong
tc son tho, ban hnh quyt
tr-ng hp khn cp.
nh, ch th ca UBND trong
Quc hi biu quyt vi

a s tn thnh loi kin th
nht vi cc l do sau:
tr-ng hp t xut, khn cp).

Quy nh ny ph hp vi
Lut Ban hnh VBQPPL1 v
1 Khon 3 - iu 1: Vn bn do HND, UBND ban hnh thi hnh VBQPPL ca Quc hi, UBTVQH v vn bn
ca c quan nh n-c cp trn; vn bn do UBND ban hnh cn thi hnh ngh quyt ca HND cng cp:
a) Ngh quyt ca HND;
b) Quyt nh, ch th ca UBND.
T11
2004
17
Thi s - trao i
cng khng nh h-ng n
php lut thay th cho ngh
vn bn khng b hu b, bi
hot ng qun l, iu hnh
quyt, quyt nh, ch th
b na; c quan nh n-c cp
a ph-ng.
trong mi tr-ng hp, v vy,
trn c th nh ch thi hnh hoc
Cng lin quan n khi nim
vic ch r ngh quyt, quyt
hu b VBQPPL ca HND,
vn bn quy phm php lut
nh, ch th, v mt k thut
UBND.
trong lut ny, UBTVQH cho
lp php cng bo m r
rng, iu 1 ca Lut xc nh
rng, thun li trong thit k
r, ngh quyt, quyt nh, ch
tng iu lut.
th -c hiu l ngh quyt,
2. Tnh hp hin, hp php,
i biu Quc hi a ph-ng.
quyt nh, ch th c cha quy
thng nht trong h thng
ng thi, trong thi hn ba
phm php lut. Trnh t, th
php lut
ngy, k t ngy HND thng
tc son tho, ban hnh ngh

Tnh hp hin, hp php, tnh
quyt, quyt nh, ch th trong

nhiu tr-ng hp l khng
ging nhau, nn khng dng
cm t vn bn quy phm
thng nht ca VBQPPL ca

HND, UBND cng nh- ca Lut
Ban hnh VBQPPL ca HND,
UBND trong h thng php lut
Hp 1
Biu quyt thng qua Lut: c
-c th hin qua mt s ni
dung c th sau y:
390 kin tn thnh, chim 78,88%
Th nht, ti khon 2 iu 3 ca
tng s BQH
B cc ca Lut
Lut quy nh: VBQPPL ca
Ch-ng I. Nhng quy nh
UBND tri vi VBQPPL ca HND
chung (T iu 1 n iu 11)
Ch-ng II. Ni dung VBQPPL
ca HND, UBND (t iu 12 n
iu 20)
Ch-ng III. Trnh t, th tc son
cng cp phi -c c quan nh

n-c, c nhn c thm quyn kp
thi nh ch vic thi hnh, sa i,
hy b hoc bi b.
Ch-ng IV. Trnh t, th tc son

tho, ban hnh quyt nh, ch th
ca UBND (t iu 35 n iu 48)
Ch-ng V. Hiu lc v nguyn
qua hoc Ch tch UBND k ban

hnh, VBQPPL ca HND cp
tnh cn phi -c gi n y
ban th-ng v Quc hi v
Chnh ph, phc v cho cng
tc gim st, kim tra VBQPPL
ca HND, UBND.
Quy nh ny ph hp vi
iu 45 Lut Hot ng gim
st ca Quc hi2 v iu 82
Lut Ban hnh VBQPPL3. Thi
hn 3 ngy cng khng mu
thun vi thi hn quy nh ti
iu 50 Lut T chc HND v
k t ngy b mc k hp,
thu, chnh l d tho lut ca
ngh quyt v bin bn ca k
UBTVQH, c quan nh n-c c
hp HND cp tnh phi -c
thm quyn -c hiu l c

quan nh n-c cp trn, hoc
tc p dng VBQPPL ca HND,

UBND (t iu 49 n iu 54)
vn bn. Trong tr-ng hp c
(iu 55, 56)
cp tnh phi -c gi n on
Theo Bo co gii trnh, tip
chnh l c quan ban hnh
Ch-ng VI. iu khon thi hnh
ca Lut, VBQPPL ca HND
UBND: chm nht l 10 ngy
tho, ban hnh ngh quyt ca

HND (t iu 21 n iu 34)
Th hai, theo Khon 3 iu 8
quan ban hnh vn bn t
gi ln UBTVQH v Chnh ph,

v iu 50 -c p dng khng
ch cho vic gi ngh quyt m
cn i vi c bin bn k hp,
v th cn thi hn di hn.
mnh thc hin vic sa i th
iu 45: HND, UBND tnh, thnh ph trc thuc trung -ng c trch nhim gi vn bn m mnh ban hnh n
on BQH chm nht l 3 ngy, k t ngy k vn bn.
3 Khon 4 iu 82: Chm nht l 3 ngy, k t ngy k VBQPPL, c quan ban hnh vn bn thuc thm quyn gim st
ca UBTVQH, c trch nhim gi vn bn n UBTVQH.
18
T11
2004
Th ba, Khon 3 iu 9 ca
m bo tnh thng nht trong
ch ca nhiu tng lp nhn
Lut quy nh: HND gim st
lut, Khon 1 iu 22 quy
dn, do , cn phi -c ban
VBQPPL ca UBND cng cp
nh ch th trnh d tho ngh
hnh theo mt trnh t, th tc
v khng b sung thm quyn
quyt ca HND l UBND v
cht ch. Tuy nhin, quy trnh
gim st ca Hi ng dn tc,
cc c quan, t chc khc
ban hnh ny c ba cp, nht
cc U ban ca Quc hi v
theo
l i vi cp huyn v cp x,
thm quyn gim st ca cc
Th-ng trc HND.
ban ca HND, nh- kin ca

mt s BQH, vi l do sau y:
phn
cng
ca
Th nm, Khon 2 iu 29
quy nh, d tho ngh quyt
- Theo quy nh ti iu 3
-c thng qua khi c qu na
Lut Hot ng gim st ca
tng s i biu HND biu
Quc hi, th Hi ng dn tc,
quyt tn thnh.
cc U ban ca Quc hi khng

c thm quyn gim st VBQPPL ca HND, UBND m c
trch nhim gip Quc hi,
UBTVQH thc hin quyn gim
st theo s phn cng ca Quc
hi, UBTVQH.
quan t- php cng cp thm
d tho ngh quyt -c thng

qua khi c t nht hai phn ba
s i biu HND biu quyt
tn thnh ph hp vi quy
nh ti iu 46 Lut T chc
m ch gip HND trong hot
HND th vic bi nhim phi
ng gim st (theo Lut T
-c t nht hai phn ba tng s
chc HND v UBND).
i biu HND biu quyt tn
nhim tham gia kin bng vn

bn. Thc t, vic chun b d
tho ngh quyt ca HND, v
Nu trnh t, th tc ban
kin BQH ngh quy nh
hp HND bi nhim i biu
trnh, UBND cp tnh c trch
HND
tnh bao gm c cc b-c: c
c thm quyn gim st c lp
do cc c quan t chc khc
- i vi ngh quyt ca
Trong qu trnh tho lun, c
HND v UBND: trong tr-ng
nh, i vi d tho ngh quyt
n gin hn.
hnh ngh quyt ca HND cp
- Cc Ban ca HND khng
Th t-, Khon 2 iu 26 quy
-c chnh l theo h-ng
thnh. UBTVQH gii thch,

ngh quyt bi nhim i biu
nh d tho ngh quyt tr-c khi

trnh UBND (Khon 1 iu 24)
v Ban ca HND cng cp
thm tra d tho ngh quyt
tr-c khi trnh UBND (Khon 1
iu 27) th i vi cp huyn,
ch c giai on thm tra (iu
31) v cp x th khng c qu
trnh thm nh v thm tra d
tho ngh quyt ca HND.
- i vi quyt nh, ch th
ca UBND
HND khng phi l VBQPPL
D tho quyt nh, ch th
m l vn bn p dng php
ca UBND cp tnh, cp huyn
lut, v th, vic quy nh nh-
phi -c c quan t- php
trn l khng mu thun vi
cng cp thm nh tr-c khi
Lut T chc HND v UBND.
trnh UBND (iu 38, 42). i

vi cp x, d tho quyt nh,
c bn th-ng do UBND thc
3. n gin ha trnh t, th
ch th ca UBND khng cn
hin, nh-ng trong mt s
tc ban hnh VBQPPL ca
-c c quan t- php thm nh
tr-ng hp, th-ng trc HND
HND, UBND
tr-c khi -c tho lun, biu
c th phn cng c quan

hoc t chc khc a
ph-ng thc hin. V vy,
VBQPPL ca HND, UBND
quyt thng qua.
c vai tr quan trng, nh
ng thi, cc quy nh v
h-ng trc tip n quyn v li
thi hn son tho, ly kin
T11
2004
19
Thi s - trao i
nhn dn cng nh- trnh t xem
cng c quan son tho, t
nhm bo m trnh t, th tc
xt thng qua d tho VBQPPL
cp tnh xung cp x, -c
gn nh v n gin.
ca HND, UBND -c
quy nh theo h-ng tp trung
iu chnh theo h-ng rt ngn
vo mt u mi l UBND.
hn ph hp vi tnh hnh,
iu kin thc t a ph-ng
iu 34 ca Lut cng ch
quy nh: chm nht l ba ngy
ti cc iu 23, 24, 25, 30, 31,
tr-c ngy khai mc k hp
34, 37, 38, 39, 41, 42, 43 v 46
HND, UBND gi t trnh, d
ca Lut. (Xem hp 1)
tho ngh quyt v cc ti liu
- Lp, thng qua v iu
lin quan khc n cc i
chnh ch-ng trnh xy dng
biu HND m khng cn gi
ngh quyt ca HND
qua th-ng trc HND cp x.
iu 21 ca Lut quy nh,

Th-ng trc HND v UBND
l hai c quan tham gia lp d
kin ch-ng trnh xy dng
ngh quyt ca HND m
khng quy nh b sung trch
nhim ca cc Ban ca HND
trong vic lp ch-ng trnh xy
V trong thc t, vic ban hnh

VBQPPL cp x th-ng
khng nhiu, b my lm vic
gn, cn b th-ng kim
nhim nn quy nh vic gi
trc tip t trnh, d tho NQ v
cc ti liu lin quan khc n
i biu HND l ph hp
Hp 2
dng ngh quyt ca HND

cp tnh nhmt s kin ca
V cm t ti k hp cui nm
BQH ngh (v ni dung
trong khon 2 iu 21, UBTVQH
iu 21, xem thm hp 2).

Trong khi , Khon 1 iu 30
4. Thm quyn ban hnh

VBQPPL trong lnh vc x l
vi phm hnh chnh
Trong qu trnh tho lun,
a s BQH nht tr vi gii
trnh ca UBTVQH, khng giao
cho HND, UBND thm quyn
ban hnh VBQPPL quy nh v
lnh vc x l vi phm hnh
chnh, v vic x l vi phm
hnh chnh c lin quan trc
tip n quyn v ngha v
ca cng dn; vic quy nh
hnh vi vi phm v hnh thc
x l phi do Quc hi, U ban
th-ng v Quc hi v Chnh
ph quy nh.
Vn ny hon ton
khng mu thun vi quyn
ca ch tch UBND cc cp c
trong bo co gii trnh phn tch:
thm quyn ra quyt nh x
ch-ng trnh xy dng ngh quyt ca
pht vi phm hnh chnh i
HND -c lp thc hin cho nm
vi tng hnh vi vi phm hnh
khng quy nh Th-ng trc
sau, v vy cn -c thng qua vo
chnh trong cc lnh vc qun
HND cp huyn phn cng
k hp cui nm tr-c; tuy nhin,
l nh n-c a ph-ng4.
c quan son tho m cn c
trong tr-ng hp cn iu chnh
vo tnh cht, ni dung vn
ch-ng trnh xy dng ngh quyt,
Trong tr-ng hp ny, quyt
ph hp thc t cn c k hp gia
nh ca Ch tch UBND v x
nm v k hp t xut, do
l vi phm hnh chnh l vn
ngh b sung khon 3 iu 21:
bn p dng php lut. iu 2
iu 33 quy nh: D tho NQ
Th-ng trc HND phi hp vi
Php lnh X l vi phm hnh
ca HND cp x do UBND
UBND iu chnh ch-ng trnh xy
chnh, cng ch r, thm
cng cp son tho. Nh- vy,
dng ngh quyt ca HND v bo
c th thy rng, vic phn
co HND ti k hp gn nht.
bn, UBND phn cng c

quan son tho; Khon 1
quyn quy nh hnh vi vi

phm hnh chnh trong cc
4
T iu 26 n iu 30 ca Php lnh x l vi phm hnh chnh c quy nh v cc bin php x l hnh chnh v
thm quyn x l vi phm hnh chnh ca Ch tch UBND cc cp
20
T11
2004

Hp 3
5. Hiu lc ca VBQPPL ca
Ch-ng II ca Lut quy nh v ni
y l mi quan h gia thi
HND, UBND
im ng cng bo vi tnh hiu
dung, xc nh v gii hn phm vi

ban hnh VBQPPL ca HND,
UBND, v khng phi tt c nhng vn
Tuy nhin, vn cn b ng
Theo quy nh ti iu 51, thi

im c hiu lc ca VBQPPL ca
thuc nhim v, quyn hn ca
HND, UBND cn m bo hai
HND, UBND -c quy nh trong
iu kin:
lc ca VBQPPL ca HND,
5
UBND cp tnh , v Khon 1 iu
8 ch-a -a ra thi hn chm

nht6 phi ng cng bo, i
Lut T chc HND, UBND u -c
- iu kin cn: sau 10
vi mt VBQPPL ca HND,
ban hnh d-i hnh thc VBQPPL.
ngy k t ngy HND thng
UBND, m ch quy nh vic
Bn cnh , vic quyt nh c th
qua, hoc Ch tch UBND k
ng cng bo VBQPPL ca
thm quyn ni dung vn bn trong
ban hnh.
HND, UBND cp tnh -c
Lut cn nhm to iu kin thun li

cho cc cp chnh quyn a ph-ng
trong cng tc xy dng php lut.
- iu kin : vn bn
phi -c ng bo, nim yt
hoc -a tin trn ph-ng tin
lnh vc qun l nh n-c v

hnh thc x l, khc phc hu
qu l do Chnh ph quy nh
c th. Mt khc, theo iu 1
Lut ny, ch c HND, UBND
mi c thm quyn ban hnh
VBQPPL ca HND, UBND.
iu ng l-u l, trong qu
trnh qun l iu hnh ti a
ph-ng, nu c pht sinh
nhng hnh vi vi phm hnh
chnh m vn bn ca c quan
nh n-c cp trn khng quy
nh, th HND, UBND khng
c
thm
quyn
ban
thc hin theo quy nh ca

Chnh ph./.
Hp 4
thng tin i chng bo m

tnh minh bch, cng khai trong
vic thi hnh vn bn, bo m
quyn v li ch ca nhng i
t-ng c lin quan.
- iu 8 Lut Ban hnh VBQPPL

ca HND, UBND
1. VBQPPL ca HND, UBND
tnh, thnh ph trc thuc trung
Gia iu 8 v iu 51 (xem
hp 4) cng khng mu thun v
-ng phi -c ng Cng bo

cp tnh
ng Cng bo (cp tnh) v
ng bo l hai vic khc nhau.
phi -c -a tin trn cc ph-ng
V nguyn tc, mi vn bn
tin thng tin i chng a
phi -c thng tin trong thi
ph-ng
gian nht nh nhn dn bit,

khi vn bn mi c hiu lc
- iu 51 Lut Ban hnh VBQPPL ca HND, UBND
thi hnh nhm bo m tnh

cng khai, minh bch trong mi
hnh
quan h gia Nh n-c v cng
VBQPPL quy nh vic x l
dn. Vic quy nh vn bn c
vi phm hnh chnh i vi
hiu lc khi -c ng bo l
nhng hnh vi .
cn thit.

cp tnh c hiu lc sau m-i ngy
v phi -c ng trn bo cp tnh
chm nht l nm ngy, k t ngy
HND thng qua hoc ch tch
UBND k ban hnh
iu 10 ca Lut Ban hnh VBQPPL ch quy nh VBQPPL phi -c ng Cng bo hoc yt th, -a tin trn cc
ph-ng tin thng tin i chng trong khi Lut Ban hnh VBQPPL quy nh bt buc VBQPPL ca HND, UBND
phi -c ng cng bo cp tnh.
6 Khon 22 iu 1 ca Lut sa i b sung mt s iu ca Lut Ban hnh VBQPPL: 3. VBQPPL ca Chnh ph, Th
t-ng Chnh ph, B tr-ng, Th tr-ng c quan ngang b, TAND ti cao, VKSND ti cao v cc VBQPPL lin tch c
hiu lc sau m-i lm ngy, k t ngy ng cng bo
T11
2004
21
Nh n-c v php lut
V tr, vai tr ca lut, php lnh

trong h thng vn bn php lut
Ho ng Vn T*
Trn c s trnh by khi qut v lut, php lnh v phn tch v tr, vai tr
ca lut, php lnh trong h thng vn bn php lut n-c ta, tc gi nu ra
mt s kin ngh nhm nng cao vai tr ca lut, php lnh trong h thng vn
bn php lut
Cc c im chung ca lut: Do c
Khi qut v lut, php lnh
quan nh n-c c thm quyn ban
Lut, b lut
hnh theo quy nh ca php lut; cha
Khi nim lut -c xem xt d-i cc
ng quy tc x s chung (quy phm
gc khc nhau. Lut c th -c hiu
php lut); -c p dng nhiu ln
l quy lut, tc l nhng mi lin h bn
trong i sng, trong mi tr-ng hp
cht, n nh, -c lp i lp li gia cc
khi c s kin php l xy ra; -c ban
hin t-ng t nhin v x hi, v d lut
hnh theo nhng th tc, trnh t do
tin ha, lut cung cu Lut cn -c
php lut quy nh
hiu l nhng iu quy nh ring buc

mi ng-i phi tun theo trong mt lot
hnh ng no nh-: lut bng , lut
th -ng. D-i y, chng ta tm hiu
Tuy nhin, lut -c phn bit vi cc

hnh thc vn bn quy phm php lut
khc nhng im c th nh- sau:
lut d-i gc l mt hnh thc tn ti
V c quan c thm quyn ban hnh,
ca php lut, mt loi vn bn quy phm
lut do Quc hi - c quan quyn lc
php lut do nh n-c ban hnh.
nh n-c cao nht ban hnh. c im
Theo T in ting Vit, lut l vn bn

do c quan quyn lc nh n-c ti cao
ban hnh, quy nh nhng php tc trong
quan h x hi buc mi ng-i phi tun
theo1.
1
ny phn bit lut vi tt c cc vn bn

quy phm php lut do cc c quan
khc ca nh n-c ban hnh nh- vn
bn ca y ban th-ng v Quc hi, vn
bn ca cc c quan hnh chnh nh
Vin Ngn ng, T in ting Vit 2000, NXB Nng Trung tm T in hc, H Ni - Nng, tr.590.
22
T11
2004
V tr vai tr ca lut, php lnh
n-c trung -ng v a ph-ng. Ngoi
V gi tr php l, lut c hiu lc
ra, trnh t, th tc ban hnh lut ht sc
php l ch sau Hin php. Cc vn bn
cht ch v phc tp hn so vi trnh t,
d-i lut c gi tr php l thp hn v
th tc ban hnh cc vn bn quy phm
phi -c xy dng trn c s Hin php
php lut ca cc c quan khc trung
v lut.
-ng v a ph-ng.
V hiu lc php lut, thng th-ng, lut
Lut cn -c phn bit vi cc vn
c hiu lc trong mt khong thi gian di
bn php lut khc cng do Quc hi ban
v t-ng i n nh trn phm vi ton lnh
hnh l Hin php, Ngh quyt.
th, -c p dng i vi mi t chc v c
Hin php l o lut c bn, quy nh

nhng vn c bn nht ca nh n-c
nh-: hnh thc v bn cht ca nh n-c,
ch chnh tr, ch kinh t, vn ha,
x hi, quyn v ngha v c bn ca cng
dn, h thng t chc v nguyn tc hot
ng ca cc c quan nh n-c. Trong h
thng vn bn php lut, Hin php c
hiu lc php l cao nht, mi vn bn
nhn. c im ny, v c bn ging vi

cc vn bn quy phm php lut khc do
cc c quan nh n-c trung -ng ban
hnh, phn bit vi cc vn bn do cc c
quan nh n-c a ph-ng ban hnh nhNgh quyt ca Hi ng nhn dn, quyt
nh, ch th ca y ban nhn dn l nhng
vn bn ch c hiu lc trn phm vi a
ph-ng .
khc, trong c lut, phi ph hp vi
T nhng phn tch trn y, c th
cc quy nh ca Hin php. Lut c th
rt ra nhng du hiu c tr-ng ca lut
ha cc quy nh ca Hin php.
nh- sau:
Ngh quyt ca Quc hi cng l vn

bn nhm c th ha Hin php, -c ban
- Lut do c quan quyn lc Nh n-c

cao nht - Quc hi - ban hnh;
hnh quyt nh k hoch pht trin
- Lut quy nh cc vn c bn, quan
kinh t - x hi, chnh sch ti chnh, tin
trng thuc cc lnh vc i ni, i ngoi,
t quc gia, chnh sch dn tc, tn gio,
nhim v kinh t - x hi, quc phng, an
i ngoi, quc phng, an ninh, d ton
ninh ca t n-c, nhng nguyn tc ch
ngn sch quc gia, ph chun iu -c
yu v t chc v hot ng ca b my
quc t, quyt nh ch lm vic ca
Nh n-c, v quan h x hi v hot ng
Quc hi, y ban th-ng v Quc hi, Hi
ca cng dn;
ng Dn tc v cc y ban ca Quc hi
v nhng vn khc thuc thm quyn
ca Quc hi. Ngh quyt ca Quc hi
cha ng cc quy tc x s chung c gi
tr t-ng -ng vi lut.
- Lut c hiu lc php l cao nht so

vi cc vn bn quy phm php lut khc
(tr Hin php);
- Lut -c xy dng, sa i, ban
T11
2004
23
Nh n-c v php lut
hnh theo nhng trnh t, th tc ring do
c vai tr quan trng v hiu lc nh- nhau
lut nh;
trong h thng vn bn quy phm php
- Lut c tnh n nh, bn vng cao hn

cc vn bn quy phm php lut khc.
lut. S khc nhau ch yu gia lut v b

lut l mc , phm vi iu chnh.
Th-ng b lut c tnh tng hp cao,
Chnh v nhng c im ny, lut c

kh nng em li hiu qu to ln trong
vic iu chnh cc quan h x hi.
Nh- vy, lut l vn bn quy phm
php lut do Quc hi ban hnh theo
nhng trnh t, th tc lut nh, th hin
-ng li, ch tr-ng, chnh sch ca
ng v ch ca nhn dn, -c nh
n-c bo m thc hin, nhm iu chnh
cc quan h x hi theo nh h-ng x hi
ch ngha.
phm vi iu chnh rng, bao qut, trn

vn mt lnh vc quan h x hi quan
trng nh-: hnh s, dn s, lao ng, hng
hi. Trong khi , lut ch iu chnh
nhm, loi quan h x hi hp hn.
Lut v b lut c vai tr nng ct trong
h thng vn bn quy phm php lut. N
va l vn bn c th ho Hin php, bo
m cho Hin php -c thc hin; va l
c s cho cc c quan c thm quyn ban
hnh cc vn bn quy phm php lut
B lut l vn bn quy phm php lut
thc hin qun l cc lnh vc ca i
do Quc hi ban hnh, tng hp c h
sng x hi. V th, nh h-ng xy dng
thng theo ch-ng, mc nhng quy phm
nh n-c php quyn i hi phi tng
php lut iu chnh quan h x hi quan
c-ng s hin din ca lut v b lut
trng ca tng lnh vc trong i sng x
trong h thng php lut. Thc hin -c
hi . T-ng t nhvy, T in gii thch
nguyn tc lut c a v ti cao, iu
thut ng hnh chnh nh ngha: b lut l
cng c ngha l Quc hi thc hin -c
vn bn lut do Quc hi thng qua, c
quyn lc cao nht ca mnh.
gi tr php l cao (ch sau Hin php), tp

hp y v c h thng theo ch-ng,
Php lnh
mc nhng quy phm php lut iu chnh
Nu nh- lut l khi nim -c hiu
nhng quan h x hi quan trng ca tng
t-ng i thng nht trong php lut ca
lnh vc ln trong i sng x hi3.
cc n-c trn th gii th khi nim php
Nh- vy, gia b lut v lut u c

ngun gc t cc quy nh ca Hin php,
u do Quc hi ban hnh v do u
2
3
lnh li c khng t khc bit trong cch

hiu mt s n-c. Php lnh (ordinance), l loi trung gian gia vn bn
php quy (do c quan hnh chnh ban
T T H (ch bin), T in Hnh chnh, Nxb. Lao ng x hi, H Ni, 2003, tr. 39.
Mai Hu Khu, Bi Vn Nhn (ch bin), T in gii thch thut ng hnh chnh, Nxb. Lao ng, H Ni, 2002,
tr. 49 50.
24
T11
2004
hnh) v lut 4. Cn theo tc gi Jay M.
hot ng th-ng xuyn ca Quc hi
Shafritz trong cun T in v chnh
ban hnh.
quyn v chnh tr Hoa K, php lnh
V ni dung, nu nh- lut quy nh v
(ordinance) l quy nh ca chnh quyn
bt k lnh vc no m Quc hi cho l
a ph-ng, n c sc mnh ca lut
cn iu chnh bng lut th php lnh
nh-ng phi tun th php lut lin bang
ch quy nh nhng vn c th -c
v bang, -c ban hnh d-i danh ngha
Quc hi giao. th-ng l cc vn
trao quyn (nhmt Hin ch-ng thnh
c ngha cp bch, nhng vn mi,
ph) hoc d-i danh ngha mt thc th
khng n nh, cn thiu kinh nghim
ch quyn (nh- l mt bang) . n-c ta,
thc tin m ch-a c iu kin iu
php lnh l vn bn do y ban th-ng
chnh bng lut hoc ch-a cn thit
v Quc hi ban hnh, quy nh nhng
phi iu chnh bng lut.
vn -c Quc hi giao, sau mt thi

gian thc hin trnh Quc hi xem xt,
quyt nh ban hnh thnh lut.
V gi tr php l, php lnh c gi tr

php l thp hn Hin php v lut.
Php lnh l vn bn d-i lut nh-ng
Nhng khc bit trong cch hiu v
trong nhng lnh vc ch-a c lut iu
khi nim php lnh trn y xut pht
chnh, php lnh c gi tr t-ng -ng
t thm quyn ban hnh vn bn y
vi lut.
quyn lp php (vn y quyn lp
V trnh t, th tc ban hnh, php
php s -c cp ti trong phn sau).
lnh -c ban hnh theo nhng trnh t,
Trn th gii, php lnh c th do mt c
th tc n gin hn lut.
quan hot ng th-ng xuyn ca Quc

hi (hay Ngh vin) ban hnh (xu h-ng
ny l ph bin) hoc do Chnh ph,
chnh quyn bang (trong nh n-c lin
bang) ban hnh.
n-c ta, lut v php lnh tuy u
l kt qu hot ng ca c quan lp
php nh-ng khc nhau nhng im
sau y:
T nhng phn tch trn, c th

nh ngha php lnh trong h thng
php lut Vit Nam nh- sau:
Php lnh l vn bn quy phm php
lut do y ban th-ng v Quc hi ban
hnh theo nhng trnh t, th tc lut
nh nhm c th ha Hin php, lut v
quy nh v nhng vn -c Quc
hi giao, th hin -ng li, ch tr-ng,
V thm quyn ban hnh, php lnh
chnh sch ca ng v ch ca nhn
do y ban th-ng v Quc hi, c quan
dn, -c nh n-c bo m thc hin
4
5
Grard Cornu, Vocabulaire Juridique, ADAGP, Paris, 1987, tr.560.

Jay M. Shafritz, T in v chnh quyn v chnh tr Hoa K, Nxb. Chnh tr Quc gia, H Ni, 2002, tr. 645.
T11
2004
25
Nh n-c v php lut
nhm iu chnh cc quan h x hi
tri vi lut c th b nh ch thi hnh, hy
theo nh h-ng x hi ch ngha.
b mt phn hoc ton b.
T y, c th thy rng gia khi nim
Ngoi ra, xem xt v tr ca lut trong h
lut v khi nim php lnh, khc bit
thng vn bn php lut cn l-u rng,
th hin thm quyn ban hnh, gi tr
khng phi mi vn bn lut u c v tr
php l v ni dung ca cc vn bn .
nh- nhau m trong s , lut quy nh v
V tr, vai tr ca lut, php lnh
t chc, hot ng ca cc c quan trong

b my nh n-c (Lut T chc Quc hi,
Xc nh v tr ca lut trong h thng

php lut, tr-c ht ta thy rng, h thng
cc vn bn php lut mang tnh th bc
rt r rng, theo lut ch ng sau Hin
php. Lut l vn bn -c ban hnh c
th ha Hin php, th ch ho -ng li,
chnh sch ca ng thnh quy phm php
lut v lut c gi tr php l cao nht so vi
cc vn bn quy phm php lut khc, tr
Lut T chc Chnh ph, Lut T chc Ta

n nhn dn, Lut T chc Vin kim st
nhn dn) l nhng ngun quan trng
hnh thnh nn ngnh lut nh n-c,
ngnh lut ch o trong h thng php
lut. Cc ngnh lut khc u -c hnh
thnh trn c s nhng nguyn tc ca lut
nh n-c.
Vai tr ch o ca lut trong h thng
Hin php.
Cng nh- Hin php, lut do Quc hi,
vn bn php lut Vit Nam
c quan quyn lc nh n-c cao nht ban
Lut quy nh cc vn ch yu,
hnh theo nhng trnh t v th tc ht sc
quan trng thuc cc lnh vc v i ni,
cht ch. bo m v tr v gi tr php l
i ngoi, nhim v kinh t - x hi, quc
ca lut, php lut quy nh c ch cht
phng, an ninh ca t n-c, nhng
ch gim st tnh hp php ca cc vn
nguyn tc ch yu v t chc v hot
bn quy phm php lut -c ban hnh, i
ng ca b my nh n-c, v quan h
hi cc vn bn quy phm php lut khc
x hi v hot ng ca cng dn. Ni
phi ph hp vi cc quy nh ca lut.
dung ca lut bao qut hu nh- tt c
Theo quy nh ca Hin php v Lut ban
cc vn -c iu chnh trong cc
hnh vn bn quy phm php lut, Quc
vn bn ca h thng php lut. c
hi thc hin quyn gim st ti cao i vi
bit, trong iu kin pht trin nn kinh
cc vn bn quy phm php lut ca cc c
t th tr-ng nh h-ng x hi ch
quan nh n-c c thm quyn, y ban
ngha, khi nh n-c thc hin s qun l
th-ng v Quc hi thc hin quyn gim
trn tm v m, vic qun l nn kinh t
st i vi vn bn quy phm php lut ca
bng php lut, nht l bng cc o
cc c quan nh n-c trong phm vi nhim
lut c mt ngha ht sc quan trng.
v, quyn hn ca mnh. Nhng vn bn
Lut thit lp nn nhng quy phm r
26
T11
2004
rng nhm iu chnh mt cch chnh xc
n-c khi tha hnh cng v, l c s
v hiu qu nhng quan h x hi ngy
mi t chc v c nhn bo v quyn, li
cng phc tp. Ngoi ra, lut c hiu lc
ch hp php ca mnh, pht huy quyn
php l rng ri trn ton lnh th, c gi
lm ch ca nhn dn 7. Sc mnh v
tr php l cao v -c m bo thc hin
hiu lc ca lut phi thc s -c m
bng quyn lc nh n-c, do , lut
bo. Theo TS. Hong Th Kim Qu, tnh
khng ch l cng c qun l x hi quan
ti cao ca lut trong h thng vn bn
trng v hiu qu nht m cn l ngun
php lut l mt c im ca php lut
c bn, ch yu hnh thnh nn cc
trong Nh n-c php quyn 8.
ngnh lut trong h thng php lut n-c

ta.
Tnh cht ca php lnh l vn bn quy

phm php lut ra i trn c s ca vic
Cn c vo cc quy nh ca lut, cc
y quyn lp php. y quyn lp php l
c quan, c nhn c thm quyn ban
hnh vi ca c quan lp php hoc c quan
hnh vn bn quy phm php lut quy
-c giao quyn lp php y quyn tng
nh c th phm vi iu chnh, i t-ng
ln cho cp d-i thng qua mt vn bn
p dng ca vn bn, cc vn bn d-i
php lut gc hoc mt vn bn php lut
lut nht thit phi da vo cc quy phm
y quyn9. Php lut nhiu n-c u ghi
ca cc o lut c th ha thnh
nhn quyn lp php thuc v Quc hi (hay
h thng cc quy phm trong lnh vc
Ngh vin). Quc hi c th trao mt phn
t-ng ng. y l iu kin to ra s nht
thm quyn lp php cho Chnh ph (Ty
qun trong h thng cc quy phm cn
Ban Nha, c), c quan th-ng trc ca
bn xc nh -c ranh gii gia cc
Quc hi (Trung Quc), y ban ca Quc
ngnh lut, trnh -c mu thun, chng
hi hay chnh quyn cc lnh th t tr
cho hay trng
lp 6.
gim nh gnh nng lp php. n-c ta,
Trong nh n-c php quyn, lut ch
Quc hi l c quan duy nht c quyn lp
khng phi vn bn no khc phi l linh
hin v lp php10. y ban th-ng v Quc
hn, l cun cm nang quan trng nht
hi l c quan hot ng th-ng xuyn ca
nh h-ng cho tt c cc c quan
Quc hi c quyn ra php lnh v nhng
nh n-c, cc cn b trong b my nh
vn -c Quc hi giao.
o Tr c: Nhng ni dung c bn ca khi nim h thng php lut n-c ta v cc nguyn tc lp php, Tp
ch Nghin cu lp php, s 10/2001, tr.50.
7 L Cm, Nh n-c php quyn, cc nguyn tc c bn, Tp ch Nghin cu lp php, s 8/2001, tr. 61 - 64.
8 Hong Th Kim Qu, Mt s c im ca php lut trong nh n-c php quyn, Tp ch Dn ch v php
lut, s 4/2002, tr. 5 - 8.
9 Hong Vn T, Hon thin quy trnh lp php Vit Nam hin nay, Lun n tin s lut hc, Hc vin chnh
tr quc gia H Ch Minh, H Ni, nm 2004, tr.28.
10 Hin php 1992, iu 83.
T11
2004
27
Nh n-c v php lut
V v tr, php lnh l mt vn bn d-i
c lut. Nhng php lnh, ngh nh ny
lut, ng sau Hin php v lut nh-ng
sau mt thi gian -c kim nghim l
cao hn cc vn bn d-i lut do cc c
ng th hon chnh chuyn thnh lut.
quan, c nhn c thm quyn ban hnh.
Phn u trong mt thi gian nht nh,
T-ng t vai tr ca lut trong h thng

php lut, php lnh cng l mt vn bn
c th ha Hin php, l c s cho vic
ban hnh cc vn bn d-i lut khc
trong lnh vc m php lnh iu chnh,
i vi nhng lnh vc ch-a c lut iu
chnh th Php lnh -c ban hnh c gi
Nh n-c c th qun l t n-c ch yu

bng cc o lut11. l yu cu ca
cng cuc i mi t n-c m mt trong
nhng trng tm l xy dng nn kinh t
th tr-ng v xy dng Nh n-c php
quyn x hi ch ngha ca dn, do dn,
v dn. Ch c lut do mt tp th nhng
ng-i -c nhn dn bu ra, i din cho
tr php l trong vic iu chnh cc quan
ch nguyn vng ca nhn dn l Quc
h x hi.
hi ban hnh mi thc s l vn bn quy
Php lnh -c ban hnh nhm quy
phm php lut c v tr v vai tr quan
nh nhng vn cp thit ca cuc
trng nht trong nh n-c php quyn
sng i hi s qun l ca Nh n-c m
x hi ch ngha.
ch-a c iu kin hoc ch-a cn thit

phi quy nh ngay thnh lut. Tnh cht
ny gip cho php lnh c kh nng lp
Nng cao vai tr ca lut trong h

thng vn bn php lut
nhng ch trng, nhng k h trong h
Th nht, nng cao nhn thc ca
thng php lut mt cch kp thi nht.
nhn dn, ca cn b trong cc c
Php lnh cn l c s xy dng thnh
quan nh n-c v php lut ni chung
nhng o lut.
v v tr, vai tr ca lut ni ring.
Vic thay th dn php lnh bng cc
Mun th, cn tng c-ng cng tc
o lut l mt xu th tt yu v ng
tuyn truyn, gio dc php lut trong
n. U ban th-ng v Quc hi ra php
mi tng lp nhn dn; -a gio dc
lnh, Chnh ph ban hnh ngh nh c
php lut vo cc tr-ng i hc, cc
lp ch ph hp khi t chc v hot ng
t r - n g ph thng.
ca Quc hi n-c ta ch-a c iu kin

lm vic th-ng xuyn ban hnh
lut. Gim dn php lnh ca y ban
th-ng v Quc hi v ngh nh ca
Chnh ph quy nh nhng vn ch-a
Th hai, tip tc ci tin hot ng lp

php ca Quc hi, xy dng, hon thin
h thng vn bn php lut Vit Nam theo
h-ng v s l-ng, tt v cht l-ng,
a dng phong ph v cc lnh vc iu
11
ng Cng sn Vit Nam, Vn kin Hi ngh ln th ba, Ban chp hnh trung -ng kho VIII, NXB Chnh tr
Quc gia, nm 1997, tr.48.
28
T11
2004
chnh; xy dng tiu ch nh gi cht
-c thc t kim nghim, tng s
l-ng lut, php lnh lm cn c cho vic
l-ng cc lut, bo m cht l-ng cc
nng cao cht l-ng cc vn bn lut,
o lut -c Quc hi thng qua. Tr - c
php lnh n-c ta.
mt, mi php lnh do U ban th-ng v
Th ba, ban hnh cc o lut theo

h-ng quy nh c th, d hiu, d thc
hin; gim dn lut khung, lut mun thi
hnh cn nhiu ngh nh, thng t- h-ng
dn l iu kin cho vic khng nh
v nng cao hn na vai tr ca lut, php
lnh trong iu chnh cc quan h x hi,
trnh vic lm xi mn cc o lut, lm
thay i cc o lut bng cc vn bn
12
d-i lut - iu m chng ta v ang

nhn thy trong i sng php lut ca
n-c ta trong thi gian qua v hin nay.
Quc hi thng qua phi -c trnh

Quc hi ti k hp gn nht, cc i
biu Quc hi tho lun, cho kin v
quyt nh bng mt ngh quyt. Nu
Quc hi chp thun ni dung php lnh,
thm ch c sa cha, b sung, php lnh
y s tr thnh o lut; cn ng-c li,
nu Quc hi khng chp thun, php
lnh s mc nhin mt hiu lc thi
hnh 13.
Ngoi ra, c th tin hnh cc hot
ng r sot li h thng vn bn php
Xut pht t vai tr ca lut trong h
lut ban hnh, pht hin kp thi nhng
thng vn bn php lut, cn ch trng
im cn thiu st, nhng quy nh trng
hn na n tnh n nh ca lut, l c
lp, nng cao trnh cho i biu Quc
s cho tnh n nh ca cc vn bn quy
hi v hon thin quy trnh lp php ca
phm php lut ni chung, l iu kin rt
Quc hi cho ra i nhng o lut
quan trng bo m hot ng bnh
mang tnh kh thi, pht huy vai tr iu
th-ng khng ch ca h thng php lut
chnh c hiu qu cc quan h x hi./.
m cn ca ton x hi. cng chnh l

mt trong nhng yu cu ca Nh n-c
php quyn x hi ch ngha ca dn, do
dn, v dn i vi vic hon thin h
* TS, Ph V tr-ng V Cng tc lp

php Vn phng Quc hi
thng php lut hin nay n-c ta.

Th t-, hn ch dn cc php lnh
trong h thng vn bn php lut, nghin
cu nng ln thnh lut cc php lnh
12
V Khnh Vinh, V tnh n nh ca lut trong nh n-c php quyn x hi ch ngha ca dn, do dn, v dn,
Tp ch Nh n-c v php lut, s 8/2004, tr.5.
13
Hong Vn T, Hon thin quy trnh lp php Vit Nam hin nay, Lun n tin s lut hc, Hc vin chnh tr
Quc gia H Ch Minh, H Ni, nm 2004.
T11
2004
29
Nh n-c v php lut
thc hin cng -c 1982 ca Lin

hp quc v lut bin - nhng xut
Nguyn Hng Thao*
Ngy 16/11/2004, cng ng quc t k nim 10 nm Cng -c ca Lin hp quc v
lut bin nm 1982 (Cng -c 1982). y l mt trong nhng cng -c -c chun b k
l-ng trong nhiu thi gian1 v c nhiu quc gia tham gia2. Qua 10 nm thc hin cng
-c n-c ta, tc gi -a ra mt s xut v cc hot ng khai thc hiu qu tim
nng ca bin v li ch quc gia v ph hp lut php quc t
ng -c 1982 bao gm cc iu
thn ca Cng -c 1982 nhm khai thc
khon mang tnh iu -c v
hiu qu hn th mnh ca bin trong lnh
mang tnh tp qun.
vc pht trin kinh t v gi vng an ninh

quc phng.
Vi 320 iu, 17 phn v 9 ph lc, hn

1000 quy phm php lut, Cng -c 1982 l
mt bn Hin php v bin ca cng ng
quc t v l mt trong nhng thnh tu c
ngha nht ca lut quc t th k XX.
Cng -c 1982 -a ra tng th cc quy nh
lut php bao trm tt c cc vng bin, lnh
vc s dng bin v thit lp trt t php l
mi trn bin, t-ng i cng bng v -c
tha nhn rng ri.
T ngy u tham gia Cng -c 1982,
Vit Nam lun ng h v i u ti khu
vc trong vic p dng Cng -c ny
trong vic gii quyt cc vn lin quan
v bin. Qu trnh xy dng v thc thi
lut bin ca Vit Nam ph hp vi tinh
1
2
1.Tr-c khi Cng -c c hiu lc

Tr-c nm 1977, mc d n-c ta khng
tham gia y vo qu trnh xy dng
lut bin quc t, nh-ng vn tip thu v
vn dng sng to cc ni dung ca Hi
ngh lut bin ln th ba, Cng -c 1982
m rng v bo v cc quyn li trn
bin ca mnh.
Trong Tuyn b ngy 12/ 5/1977 v cc
vng bin, Chnh ph ta nu r: Vit Nam c
lnh hi rng 12 hi l, vng tip gip lnh
hi 12 hi l, vng c quyn kinh t (QKT)
200 hi l v thm lc a (TL). y l
tuyn b u tin xc lp vng QKT rng
200 hi l trong khu vc ng Nam . Vi
Tuyn b ny, Vit Nam -c coi l mt
10 nm t 1973 n 1982.
Cng -c -c m cho 119 quc gia k ti Montego Bay, Jamaica, vo ngy 10/12/1982; v -c 145 quc gia
v Cng ng chung Chu u ph chun, tnh n thng 11/2004.
30
T11
2004
cng -c v lut bin
trong nhng n-c i tin phong trong vic

-a khi nim vng QKT tr thnh khi
nim c gi tr tp qun tr-c khi Cng -c
1982 -c k kt v c hiu lc. Cng vi
Tuyn b nm 1977, Tuyn b ngy
12/11/1982 ca Chnh ph v -ng c s
dng tnh chiu rng lnh hi Vit Nam
to c s php l cho vic xy dng h
thng php lut v bin.
T khi thc hin chnh sch m ca, n-c
ta n lc xy dng h thng php lut
bin ph hp vi tinh thn Cng -c 1982
nh- Php lnh v ngun li thu sn, B lut
Hng hi, Lut Du kh... Cc vn bn ny
gp phn to nn mt trt t php l n nh
iu chnh cc hot ng trn bin, m rng
ch quyn v quyn ti phn trn bin, gp
phn gi vng quyn c lp t ch ca t
n-c. Ni dung ca Cng -c 1982 cn
-c tham kho quyt nh vic Vit Nam
gia nhp cc iu -c quc t v bin trong
giai on ny.
2. ngha ca vic Ph chun Cng -c
1982
Cng -c 1982 l mt cng -c tin b
th hin s tho hip mang tnh ton cu c
tnh n li ch ca tt c cc quc gia trn
th gii. Cng -c khng chp nhn bo l-u
m i hi phi tham gia c gi (package
deal). Ph chun Cng -c 1982, cc quc
gia phi c trch nhim rng buc v thc
hin ton b cc iu khon ca Cng -c.
i vi n-c ta, Ngh quyt ph chun
Cng -c Lut bin ca Lin hp quc nm
1982 thng qua ti k hp th 5 Quc
hi kha IX. Ngh quyt -c thng qua
trn c s cn nhc li ch quc gia lu di

lin quan n ch quyn, ho bnh v pht
trin ca t n-c, bo v v tn dng cc
quyn v li ch c bn m Cng -c 1982
em li cho mt n-c ven bin ang pht
trin, khc phc v hn ch n mc cao
nht cc bt li c th xy ra. Ngh quyt
biu th quyt tm ca Vit Nam cng cng
ng quc t xy dng mt trt t php l
cng bng, khuyn khch s pht trin v
hp tc trn bin.
Vic ph chun Cng -c 1982 c ngha
Chnh thc ho c s php l quc t v
phm vi cc vng bin v TL ca Vit Nam.
Gia nhp Cng -c 1982, n-c ta -c quc
t tha nhn c vng lnh hi 12 hi l,
QKT 200 hi l, TL rng t nht l 200 hi
l v c th m rng ti 350 hi l tnh t
-ng c s hoc 100 hi l tnh t -ng
ng su 2.500 m. Din tch cc vng bin
v TL m n-c ta -c h-ng theo quy
nh ca Cng -c 1982 m rng gp ba ln
din tch lnh th t lin.
L c s php l quc t vng chc
trong u tranh bo v cc vng bin v
TL, cc quyn v li ch chnh ng ca
n-c ta trn bin, u tranh bo v ch
quyn trn hai qun o Hong Sa v
Tr-ng Sa. Cng -c 1982 l c s php l
chung cho vic gii quyt cc tranh chp
phn nh bin gia n-c ta vi cc n-c
lng ging, gp phn to mi tr-ng n
nh, ho bnh, hp tc v pht trin trong
Bin ng.
Tranh th -c s ng tnh v ng h
ca quc t trong vic bo v ch quyn, li
T11
2004
31
Nh n-c v php lut
ch chnh ng ca n-c ta trn bin, to iu

kin thun li trong vic m rng hp tc
quc t nhm bo v, khai thc bin v li ch
ca t n-c v ca c cng ng quc t.
L c s r sot v hon chnh cc
lut l cn thit bo v ti nguyn, mi
tr-ng vng bin v TL n-c ta cng nhtng c-ng s hp tc quc t trong lnh vc
s dng, khai thc, bo v mi tr-ng bin
n-c ta.
Cho php m rng quyn li ca Vit
Nam trong thm d v khai thc y i
d-ng-Vng di sn chung ca loi ng-i
cng nh- cc hot ng t do khc ngoi
Bin c.
3. Qu trnh thc hin Cng -c 1982
Vit Nam ch tr-ng gii quyt cc vn

tranh chp trn bin thng qua gii php
th-ng l-ng trc tip v thin ch, trn c
s tn trng cc quyn v li ch hp php
ca cc bn lin quan nhm i n tho
thun v mt gii php cng bng, hp l3.
(Xem hp 2)
Hp 2: Vit Nam k Hip nh phn nh
bin vng QKT v TL vi Thi Lan ngy
9/8/1997, Hip nh phn nh Vnh Bc B v
Hip nh hp tc ngh c Vnh Bc B vi Trung
Quc ngy 25/12/2000, Hip nh phn nh TL
vi Indonesia ngy 26/6/2003.
Kt qu m phn gii quyt phn nh

gia Vit Nam vi Thi Lan v Trung Quc
gp phn khng nh xu th khng th ph
nhn ca vic s dng ph-ng php -ng
Phn nh bin, gii quyt tranh chp v

m bo an ninh quc phng
cch u (hay trung tuyn) c iu chnh,
Cng -c 1982 cho php cc quc gia

ven bin (QGVB) m rng vng bin ca
mnh v lm cho nhiu n-c tr-c kia khng
c chung -ng bin gii nay l cc n-c
lng ging trn bin, c cc -ng ranh gii
trn bin cn -c gii quyt phn nh.
(Xem hp 1)
vc phn nh i n mt gii php cng
Hp 1: Vit Nam c ranh gii bin cn phn

nh vi cc n-c trong khu vc nh- Trung Quc
(Vnh Bc B), Thi Lan, Malaysia, Campuchia
(Vnh Thi Lan), Indonesia, tranh chp ch quyn
trn qun o Hong Sa, Tr-ng Sa (vi Trung
Quc, Philippine, Malaysia, i Loan) v phn
nh bin trong Bin ng, ni hu nh- b bao
ph ht bi cc vng bin v thm lc a thuc
ch quyn v quyn ti phn ca cc QGVB.
c tnh n hon cnh hu quan ca khu

bng v xu th s dng -ng phn nh
n nht cho phn nh vng QKT v
TL, gp phn hon thin l thuyt v hiu
lc o, hnh dng b bin, -ng ng
ca vnh, ca sng bin gii v cc yu t
khc nh h-ng n phn nh.
Trong m phn, c gii php phn
nh cui cng, nu thy cn thit v trn c
s tho thun, Vit Nam v cc n-c i tc
c th la chn p dng cc dn xp tm
thi theo tinh thn iu 74, 83 ca Cng -c
1982. Vi thc tin v kinh nghim ca mnh,
Vit Nam l mt trong nhng n-c c nhiu
tho thun v khai thc chung nht trn th
gii (4/20 tr-ng hp). (Xem hp 3)
Ph hp vi iu 33 Hin ch-ng LHQ, cc iu 15, 74, 83 ca Cng -c 1982, lut php v thc tin quc t.
32
T11
2004
cng -c v lut bin

Hp 3: Vit Nam c vng n-c lch s qun l
chung vi Campuchia t nm 1982, tho thun
thm d khai thc chung du kh trong vng bin
chng ln vi Malaysia nm 1992; thc y m
phn v hp tc khai thc chung du kh vng
chng ln ca ba bn Vit Nam, Thi Lan v
Malaysia. Hnh thc khai thc chung cn -c p
dng c vi cc vng bin c phn nh nhVng nh c chung, Vng dn xp tm thi vi
Trung Quc trong Vnh Bc B (bt u t nm
2004).
i vi tranh chp trn Bin ng, Vit

Nam ch ng tm mi c hi gii quyt ho
bnh. (Xem hp 4)
DOC l vn kin php l u tin m
-ng cho cc hot ng hp tc trn bin
nhm to dng lng tin gia cc bn lin
quan. S ng gp ca Vit Nam trong
thng qua v trin khai thc hin DOC
khng nh chnh sch i ngoi ca Vit
Nam v Bin ng l hon ton ng n,
ph hp vi Cng -c 1982.
m bo an ninh quc phng: Vic m
rng vng bin thuc quyn ti phn quc
gia lm tng thm cc thch thc i vi an
ninh quc phng trong qun l bin. Ngoi
lc l-ng B i Bin phng, Vit Nam l
n-c u tin trong khu vc xy dng lc
l-ng Cnh st bin. Lc l-ng ny c
chc nng kim tra, kim sot t -ng c
s tr ra. Mt khc, Vit Nam ch ng
hp tc vi cc n-c trong u tranh gim
bt vi phm, u tranh, phng chng ti
phm trn bin. T nm 1997 n nay, Hi
qun Vit Nam v Thi Lan tin hnh 8
chuyn tun tra chung, thit lp -ng dy
nng thng bo v hp tc trn p cc vi
phm. y l mt trong nhng kinh nghim
-c nh gi cao trong khu vc v phm
vi quc t trong thc thi Cng -c 1982.
Vit Nam ang c k hoch hp tc vi

Trung Quc, Philippines v tng c-ng
cng tc tuyn truyn, gio dc php lut
trong ng- dn.
Tm kim - cu nn (TKCN) trn bin l
mt yu cu quan trng ca Cng -c 1982
i vi QGVB. U ban quc gia TKCN -c
thnh lp c trch nhim ch o, t chc
thc hin vic tm kim, cu nn ng-i v
ph-ng tin b lm nn trn khng, trn
bin v vng trch nhim tip gip gia Vit
Nam vi cc n-c.
Trong lnh vc giao thng vn ti
Vit Nam xy dng mi tr-ng
php l v p dng cc bin php hiu
qu nhm thc hin cc quyn v ngha
v ca QGVB, quc gia c cng v quc
gia m tu mang c, ph hp vi cc quy
nh ca Cng -c 1982.
Theo Quyt nh s 202/1999/Q-TTg
ngy 12/10/1999 v Quy hoch tng th h
thng cng bin Vit Nam ca Th t-ng
Chnh ph, n nm 2020, h thng cng
Hp 4: Din n m phn trn bin -c m
ra vi Trung Quc t nm 1993. Vit Nam k vi
Philippines 8 nguyn tc ng x trn Bin ng.
Tuyn b H Ni, trong Hi ngh th-ng nh
ASEAN ln th 6 (1998), khon 7.16 khuyn ngh
cc n-c ASEAN y mnh n lc xy dng mt
b quy tc ng x trong Bin ng gia cc bn
lin quan. Vit Nam v Philippines d tho b
quy tc ng x ca ASEAN v thc y ASEAN
v Trung Quc v-t qua nhng bt ng i
n vn kin chnh tr u tin v cch ng x ca
cc Bn Bin ng (DOC) vo ngy
4/12/2002).(Jamin Jibao No more blockhouses
build on Spratlys Nov.7, 2002, Vietnam News Agency,
(TTXVN), Trung Quc: Tr-ng Sa khng cn xy
dng l ct na, 8-11-2002).
T11
2004
33
Nh n-c v php lut
bin Vit Nam s tng t 90 ln 114

cng. i tu Vit Nam s tng mnh s
l-ng tu ln, vi kh nng k thut ca
tu ph hp cc quy nh ca Cng -c
1982 v cc cng -c bin ca T chc
hng hi quc t (IMO). B lut Hng hi
mi s -c thng qua nhm hon thin
php lut hng hi Vit Nam. Cc lut
khc ca Vit Nam lin quan n hot
ng hng hi tng b-c -c hon
thin, c bit l Lut Dn s, Lut T
tng dn s, Lut T tng bt gi tu.
Vit Nam ban hnh cc vn bn php
lut lin quan n tu mang c ca mnh
v vic cp cc loi giy chng nhn an
ton k thut cho tu, giy chng ch
thuyn vin, giy chng nhn phng
chng nhim ph hp vi cc quy nh
ca lut quc gia cng nh- cc Cng -c
hng hi quc t.
H thng n bin, h thng bo hiu
hng hi, thng bo hng hi v dch v
hoa tiu hng hi dn dt cho tu hot
ng, ra vo cc cng bin, vng bin
hoc hi hnh qua vng bin Vit Nam
-c kin ton. (Xem hp 5)
Hp 5: 72 n bin t Bc n Nam, ra ti
Bin ng - Tr-ng Sa, 29 lung v 29 h thng
bo hiu hng hi trn lung. Vit Nam tham
gia Cng -c vin thng ton cu v c h thng
i thng tin duyn hi p ng thng tin lin lc
gia cc tu v gia cc tu vi b. H thng
thng tin duyn hi gm 14 i ho mng vi
h thng thng tin hng hi quc t.
Cng -c quc t v an ton sinh mng

ng-i trn bin (SOLAS) -c thc hin
hiu qu vi vic thnh lp Trung tm
Phi hp Tm kim cu nn hng hi
(VMRCC). Cng tc thanh tra tu -c
34
T11
2004
tin hnh ti cng bin theo cc Tha

thun khu vc v kim tra nh n-c ti
cng bin (PSC on MOU).
Cc ch ti i vi cc vi phm v an
ton hng hi v phng nga nhim bin
-c tng c-ng. Vit Nam tham gia 9
Cng -c ca T chc hng hi quc t
(khng k Cng -c v T chc hng hi
quc t) v cc lnh vc: phng nga
nhim bin t tu; tn trng ti; thng nht
cc quy tc chung lin quan n m va
gia cc tu chung; an ton sinh mng
ng-i trn bin; mn kh; tiu chun hun
luyn, cp chng ch chuyn mn v trc
ca cho thuyn vin; T chc v tinh hng
hi quc t; khai thc v T chc v tinh
hng hi quc t; ngn nga cc hnh vi
bt hp php chng li an ton hng hi;
ngn nga cc hnh vi bt hp php chng
li an ton hng hi i vi cc dn khoan
c nh thm lc a; gii hn trch nhim
dn s ca ch tu i vi thit hi do
nhim du.
Vit Nam k kt nhiu hip nh chung
gia cc n-c ASEAN lin quan n vn
ti bin v dch v hng hi nh-: Hip
nh v to thun li cho tu bin b nn
v cu ng-i trn tu b nn, Hip nh
khung ASEAN v to iu kin thun li
cho vn ti hng ho qu cnh; Hip nh
khung ASEAN v to iu kin thun li
cho vn ti lin quc gia. Vit Nam tham
gia 17 Hip nh hng hi th-ng mi vi
17 n-c khc.
Trong lnh vc thu sn
Thu sn l ngnh kinh t mi nhn trong
nn kinh t quc dn. qun l ngun ti
cng -c v lut bin
nguyn thu sn, Vit Nam khng ngng hon

thin h thng php lut, th hin ch quyn v
quyn ch quyn ca Vit Nam cng nh- ngha
v ca QGVB i vi vic thm d, khai thc,
bo tn v qun l ngun ti nguyn sinh vt
bin. (Xem hp 6)
Hp 6: Cc nh khoa hc n-c ta xc nh
-c vng bin Vit Nam c khong 2030 loi
c, trong khong 100 loi c gi tr kinh t; xc
nh v c bn tnh hnh phn b, ma v tp
trung ca khong 150 loi hi sn l i t-ng
khai thc th-ng mi chnh; 12 bi c chnh v 3
g ni; 4 ng- tr-ng khai thc hi sn trng im;
ng- tr-ng khai thc hi sn xa b, khai thc c
ng i d-ng; 20 khu vc bin cn bo v; 15
khu bo tn bin. B-c u xc nh -c tr
l-ng ngun li hi sn bin Vit Nam v kh
nng cho php khai thc.
khu sng vng n-c su hn 30 m.

Cc ngh -c xc nh l ngh l-i ko
n v i, l-i vy rt ch, l-i r, ngh
cu. T 2005 ch u t- ng cc loi tu
ngh nh c ni t 150 CV, loi tu
ngh nh c y t 400 CV. Xy dng
cc i tu dch v t-ng xng cho ngh
nh c bin khi 6.
Thm d, khai thc du kh
Cng tc thm d, khai thc (TDKT)
du kh gip Vit Nam tng tr-ng kinh
t, ng thi, khng nh ch quyn v
cc quyn ch quyn trn TL ca Vit
Nam theo Cng -c 1982.
Nm 1989 - 1990, Petrovietnam cng b
bn phn l TDKT du kh trn TL Vit
Tng sn l-ng hi sn khai thc trong

10 nm gn y tng lin tc vi tc
bnh qun khong 9%/nm. Vit Nam
tr thnh n-c ng th 19 v sn l-ng
nh bt c v th 5 v nui tm ca th
gii 5. Tuy nhin, n-c ta vn ch trng
n qun l bn vng ti nguyn thu
sn. nh h-ng pht trin ngnh thu
sn n nm 2010 tp trung theo h-ng:
Gim dn sn l-ng khai thc c gn b;
Tng sn l-ng khai thc hi sn xa b.
Trong giai on 1998 - 2000, pht trin
tu nh c xa b c cng sut t 90 CV
tr ln. Trong giai on 2000 - 2010 tp
trung vo cc ngh khai thc c ni di c-,
c ng i d-ng, c y su 50 200 m n-c, cc i t-ng c gi tr xut
Nam. Hn 30 hp ng thm d v khai thc

du kh -c k v ang hot ng ti 34 l.
N-c ta thc hin chnh sch thu ht

u t-, -a ra nhiu -u i cho cc
cng ty du kh n-c ngoi, c bit i
vi cc khu vc xa b, iu kin TDKT
kh khn. Cc hot ng hp tc TDKT
du kh ca Vit Nam -c thc hin
trn c s hai bn u c li, tn trng
ch quyn v quyn ch quyn i vi
ti nguyn TL ca Vit Nam.
N-c ta tch cc tham gia cc cuc
hp hng nm ca cc quc gia thnh
vin Cng -c lut bin (SPLOS); tham
gia vo vic bu c cc t chc mi v
bin: C quan quyn lc y i d-ng,
5 Bo co ca U ban kinh t v ngn sch ca Quc hi ti Hi ngh chuyn v Cc bin php phi hp trong
qun l Nh n-c v u t- pht trin ngnh thu sn, H Ni 1998.
6
n ch-ng trnh khai thc hi sn xa b thi k 1998-2010 ca ngnh thu sn.
T11
2004
35
Nh n-c v php lut
To n Quc t v lut bin thng
Cng -c 1982.
8/1996, bu c U ban ranh gii thm lc
Th hai, cn r sot, iu chnh cc quy

nh hin c v bin cho ph hp vi cc
quy nh ca Cng -c 1982 v xy dng
mt B lut cc vng bin Vit Nam, to
khung php l thng nht cho cc hot
ng trn bin ca Vit Nam. Cn xc nh
phm vi cc vng bin, iu chnh quy nh
-ng c s, thc y m phn phn nh
bin vi cc n-c. Quy nh vng bin ca
qun o Hong Sa v Tr-ng Sa, tin
hnh xc nh ranh gii ngoi TL mt cch
khoa hc, ng thi gian v yu cu ca
Cng -c.
a thng 3/1997. Vit Nam tham gia tr

li T chc cc n-c thm d khai thc
khong sn ngoi i d-ng vi danh
ngha bn u t- ban u.
4. Nhng xut
L mt QGVB, c b bin di, nhiu
o, nm dc Bin ng, n-c ta c mt
v th bin ng k. Cc quy nh ca Cng
-c 1982 gip n-c ta m rng cc vng
bin ca mnh, c nhiu li th trong bo v
an ninh quc gia v pht trin kinh t bin.
Chin l-c tin ra bin -c th hin trong
cc vn bn php lut ca n-c ta v cc
hot ng bin, l ng n, ph hp vi xu
th chung ca lut php quc t.
Tuy nhin, n-c ta ch-a thc s c mt
chnh sch bin cng, c mc tiu, quy
hoch v cc bin php gii quyt c th th
hin qua mt vn bn chin l-c. Mt khc,
vic ni lut ho cc quy nh ca Cng -c
1982 cng t ra rt nhiu vn cn tranh
ci: chuyn ho hay p dng thng Cng
-c; chuyn ho trong cc vn bn php
lut chuyn ngnh hay chuyn ho trong
mt vn bn chung. V vy, thc thi cng
-c, Vit Nam cn phi lm mt s vic sau:
Th nht, Vit Nam cn sm xy dng
cho mnh mt chin l-c bin tng hp, c
quy hoch cc vng bin, cc hot ng
bin, cc lc l-ng trn bin hp l c s
pht trin ton din, bn vng. ng thi,
xy dng cng c, ngh c v hp tc ngh
c, chnh sch di dn ra o, kt hp pht
trin kinh t o... c tc dng thit thc to
c s vt cht cn thit cho vic thc thi
36
T11
2004
Th ba, t chc qun l nh n-c v bin

cn -c ch trng. Tng c-ng lc l-ng
kim tra, kim sot trn bin Vit Nam, xy
dng lc l-ng tp trung thng nht v phn
cng phn nhim cho hp l l vn phi
-c xem xt.
Th t-, bo m an ton hng hi, tm
kim cu nn, phng chng nhim, bn
cnh vic xy dng i tu, lc l-ng TKCN
v c s vt cht, Vit Nam nn thit lp cc
tuyn hnh lang an ton hng hi, xy dng
hi in t, h thng gim st, p dng
cc bin php qun l quyn qua li khng
gy hi ca tu thuyn n-c ngoi (nht l
tu qun s v cc tu c th), kin ton h
thng qun l ti nguyn v mi tr-ng bin
theo h-ng qun l tng hp.
Th nm, qun l tt ti nguyn sinh
vt bin v to iu kin hp tc quc t v
ngh c, Vit Nam cn mau chng u t- v
tin hnh iu tra kho st xc nh tr l-ng
c th nh bt, kh nng nh bt, cc loi,
cc ng- tr-ng, quy hoch cc khu vc bo
cng -c v lut bin
tn, cc vng, cc ma cm nh bt, cc

khu vc nui trng thu sn. Nh n-c cn
sm c mt chnh sch pht trin v hp tc
ngh c Vnh Bc B v Bin ng ng
b, ph hp vi quy nh ca Cng -c
1982. Trin khai Lut Thu sn trn c s
chnh sch d bo tr-c v nhanh chng
hon thin cc vn bn d-i lut.
Th su, cn tip tc m rng cc hot
ng trong lnh vc du kh ra vng bin xa,
qua khng nh quyn ch quyn ca Vit
Nam trn cc vng bin tranh chp. Cc
chnh sch -u tin thu ht u t- mi cn
-c p dng tranh th vn v s ng h
ca cc nh thu n-c ngoi. Bn cnh ,
Vit Nam cn ch trng hn vn tho d,
dn sch cc cng trnh du kh ht hn s
dng. Tng c-ng qun l, phng chng cc
nhim bin t h thng -ng ng dn, cc
cng trnh thit b khc trn bin.
Th by, t chc nhng b-c i thch hp
tuyn truyn su rng Cng -c 1982 v
cc quy nh bin ca Vit Nam, c chin
l-c tham gia vo cc cng -c v cc Hi
ngh quc t v bin. Quan tm n vic m
rng quyn li m Vit Nam -c h-ng t
Cng -c 1982 ra Bin c v Vng di sn,
c chin l-c tham gia thm d khai thc
y i d-ng, tham gia vo To n quc t
v lut bin, nng cao v th Vit Nam trn
tr-ng quc t. Vit Nam cng cn c
nhng n lc trong hp tc nghin cu khoa
hc bin, kho st xy dng cc hi
phc v cho cng tc phn nh, quy hoch
v qun l bin.
ca cc c quan t- php trong n-c tr-c

yu cu i hi ngy cng cao ca cc hot
ng trn bin.
Th chn, thc hin cc iu -c quc t
v bin c ni dung ph hp vi Cng -c
1982. Vit Nam nn tham gia vo Tho
thun thay i phn XI ca Cng -c 1982
v Cng -c v cc n c xuyn bin gii
v cc n c di c- xa nm 1995, -c coi
nh- s pht trin trc tip t Cng -c
1982. Vit Nam cn tip tc tham gia cc
cng -c chuyn ngnh hng hi, thu sn,
du kh, tm kim cu nn... bo m tt
nht cc quyn li ca mnh trn bin,
thun tin cho cc hot ng bin v m
rng hp tc quc t.
M-i nm mi ch l giai on khi u
trong thc thi Cng -c 1982. Tr-c mt cn
rt nhiu vic phi lm con rng Vit Nam
bay ln t Bin ng xng ng vi nhng g
m t n-c cng nh- Cng -c 1982
mang li./.
*TS, Ban bin gii Chnh ph.

nh chnh
Bi vit Nguyn tc c i c li c phi l gii
php ca tc gi D- Ngc Bch ng trn Tp ch
Nghin cu Lp php s 8/2004 cp n
nguyn tc nu trn i vi vic cng nhn v thi
hnh phn quyt ca To n n-c ngoi ch
khng cp n quyt nh ca Trng ti n-c
ngoi. V vy, xin b nhm t v trng ti n-c
ngoi trong bi vit nu trn. Thnh tht xin li
tc gi v qu bn c.
Th tm, xy dng lc l-ng, nng cao

nng lc xt x v gii quyt cc tranh chp
T11
2004
37
Nh n-c v php lut
Xy dng Lut v th tr-ng

chng khon Vit Nam
L Th Thu Thu*
Vit Nam, th tr-ng chng khon ch-a phi l mt knh huy ng vn thc s, m
mt trong nhng nguyn nhn l cc quy nh php lut ch-a khi -c dng vn. Bi
vy, cn phi xy dng lut v th tr-ng chng khon theo nhng quy lut chung ca
nn kinh t th tr-ng v ph hp vi nhng nt c th ca n, nhm to iu kin cho
cc doanh nghip huy ng vn, to tm l an tm v sn sng u t- trong cng chng
1. Vai tr ca lut php i vi s

pht trin ca th tr-ng chng khon
cho th tr-ng chng khon hot ng

khng cng bng, dn n cc cuc khng
hong trn th tr-ng ti chnh, m in hnh
Lut php l mt cng c rt hu hiu c
l cuc khng hong ti chnh th gii
th quyt nh ti s pht trin ca th tr-ng
nhng nm 1929 1933: (ng tin mt
chng khon mi n-c. iu ny -c
gi; h thng ngn hng mt uy tn trm
chng minh bi lch s pht trin hng trm
trng). Bi v, cc t chc t qun ch quan
nm ca th tr-ng chng khon trn th
tm ti quyn li ca cc thnh vin thuc
gii.
t chc mnh m khng quan tm hoc
Giai on u hnh thnh v pht trin th
trong nhng tr-ng hp nht nh xm
tr-ng chng khon trn th gii hu nhphm n quyn v li ch hp php ca
khng c s iu chnh ca php lut cng
cc t chc, c nhn khc. Kinh nghim t
nh- cc c quan qun l nh n-c v chng
cc cuc khng hong ny khng nh:
khon v th tr-ng chng
Khng th c mt th
khon. Th tr-ng hnh
tr-ng chng khon
thnh mt cch t pht v
pht trin khi ch-a c
Khng th c mt th
-c qun l bi cc t
lut php, d l mt h
tr-ng chng khon pht
chc t qun nh- Hip hi
thng php lut n
cc nh kinh doanh chng
trin khi ch-a c lut php,
gin.
khon... Bn cnh nhng
d l mt h thng php
Chnh v l do trn,
-u im, thun li nht
lut n gin
gim thiu ri ro c
nh, hnh thc qun l
th xy ra, bo v
ny cng cha ng
quyn v li ch hp
nhng ri ro ln cho ng-i
php ca tt c cc ch th tham gia trn th
u t- v l mt trong cc nguyn nhn lm
tr-ng chng khon (c bit l ng-i u
38
T11
2004
Lut v th tr-ng chng khon
t-), cc n-c c th tr-ng chng khon

ban hnh cc vn bn php lut iu
chnh th tr-ng chng khon v thit lp c
quan qun l, gim st ca Nh n-c i vi
th tr-ng ny1.
c gi tr cao nht l Ngh nh

144/2003/N-CP ngy 28/11/2003 ca
Chnh ph v chng khon v th tr-ng
chng khon (thay th Ngh nh
48/1998/N-CP ngy 11/8/1998 ca Chnh
ph). So vi Ngh nh s 48/N-CP, Ngh
Thng th-ng, th tr-ng chng khon
mi n-c c b-c pht trin t thp n cao,
nh s 144/N-CP c phm vi iu chnh
t quy m nh v va n quy m ln. Do
t-ng i rng (lin quan n s m rng
vy, lut php cng phi thay i ph hp
phm vi qun l i vi hot ng pht
vi tin trnh pht trin ca th tr-ng chng
hnh chng khon ra cng chng; quy nh
khon. Tuy nhin, ph thuc vo c im
th tc ng k pht hnh chng khon ra
pht trin kinh t, x hi, quy m, hnh thc
cng chng thay cho c ch cp php pht
t chc ca th tr-ng chng khon cc
hnh; phn nh r iu kin nim yt v
quc gia m h thng php lut cng -c
iu kin pht hnh chng khon; ni lng
ban hnh khng ging nhau. C nhng n-c
iu kin nim yt chng khon to iu
ban hnh vn bn php
kin cho cc doanh
lut bao trm cc lnh vc
nghip Nh n-c sau
gii quyt trit
ca th tr-ng chng
khi c phn ho c th
khon (nh- Nht Bn,
nhng xung t trong cc
nim yt chng khon
Thi Lan, Hn Quc....),
vn bn v th tr-ng
ngay; quy nh b sung
nh-ng ng-c li, c nhng
chng khon hin nay, cn
i t-ng phi cng b
n-c ban hnh vn bn
thng tin l cng ty
sm ban hnh Lut v th
php lut n l iu
chng khon (bn cnh
chnh mt lnh vc nht
tr-ng chng khon
cc i t-ng l t chc
nh ca th tr-ng chng
nim yt, cng ty qun
khon (nh- M, Trung
l qu, v Trung tm
Quc...), hoc mt s n-c
giao
dch
chng
khon);
b sung thm loi
xy dng Lut chng khon hay Lut cng ty
iu chnh c vic pht hnh chng khon ra
hnh Qu u t- chng khon bng vn gp
cng chng v pht hnh ring l (nh- Anh,
ca cc thnh vin; c th ho cc hnh vi
c, n ...).
b cm trn th tr-ng chng khon).
2. Php lut v th tr-ng chng

khon v tnh hnh thc hin
Php lut v th tr-ng chng khon
Trong h thng cc vn bn php lut
iu chnh trc tip hot ng ca th tr-ng
chng khon hin nay th vn bn php lut
Vic ban hnh Ngh nh s 144/N-CP

ngy 28/11/2003 ca Chnh ph nh
du mt b-c quan trng trong qu trnh
hon thin khung php l cho hot ng
ca th tr-ng chng khon Vit Nam, l c
s php l quan trng bo m cho th
tr-ng hot ng an ton, cng bng, hiu
V d, M sau s kin ngy th 3 en ti (28/10/1929), Quc hi M ban hnh Lut chng khon nm
1933 v Lut giao dch chng khon nm 1934.
T11
2004
39
Nh n-c v php lut
qu, bo v quyn li nh u t-. Tuy

nhin, do s pht trin ca nn kinh t ni
chung v th tr-ng chng khon Vit Nam
ni ring v ph hp vi nh h-ng
chin l-c pht trin th tr-ng chng khon
n nm 2010 nh- ni trn, vic ban
hnh Ngh nh s 144/N-CP nu trn v
cc vn bn h-ng dn thi hnh cng ch-a
to -c mi tr-ng php l y , ng
b v n nh iu chnh mi hot ng
trn th tr-ng chng khon.
Theo chng ti, Vit Nam vo thi im
cui nm 2003 ch nn ban hnh Ngh nh
sa i, b sung Ngh nh s 48/N-CP
ngy 11/8/1998 ca Chnh ph v nm 2005
s ban hnh Lut v th tr-ng chng khon.
Bi l, hiu lc php l ca cc vn bn d-i
lut (Ngh nh), kh gii quyt trit nhng
mu thun, xung t vi cc vn bn php
lut khc c lin quan. Thm vo , vn
pht hnh v kinh doanh chng khon l
nhng hot ng c lin quan n rt nhiu
lnh vc ca i sng kinh t, x hi thuc
i t-ng iu chnh ca nhiu ngnh lut
khc nhau. Do , khung php lut v chng
khon v th tr-ng chng khon bao gm
nhng b phn cu thnh thuc nhiu lnh
vc php lut c c tr-ng v c ch iu
chnh khc nhau, trong c nhng quy nh
ca c php lut dn s (lin quan n vic
chuyn quyn s hu chng khon), php
lut hnh chnh, hnh s (lin quan n vic
x pht vi phm php lut v chng khon
v th tr-ng chng khon). Do vy, mt vn
bn php lut mc Ngh nh d chi tit n
u chc chn cng kh c th iu chnh
-c ht cc quan h lin quan trong lnh
vc th tr-ng chng khon.
2
Tnh hnh thc hin

Hot ng ca th tr-ng chng khon
Vit Nam trong thi gian qua cho thy s
l-ng cc cng ty nim yt cn t (tnh n
thi im cui nm 2003 mi c 22 cng ty
nim yt)2, v a phn l nhng cng ty c
quy m vn nh. Hu nh- ch-a c doanh
nghip no d nh pht hnh tri phiu v
nim yt trn Trung tm giao dch chng
khon, dn n tnh trng hng ho trn th
tr-ng cn ngho nn. Mt s cng ty nim
yt ch-a tun th cht ch cc quy nh v
cng b thng tin nh k cng nh- bt
th-ng, in hnh l tr-ng hp Cng ty c
phn hp H Long (CANFOCO) khng
cng b kp thi v gian ln thu gi tr gia
tng ca mt s cn b cng ty, Cng ty c
phn Bnh ko Bin Ho (BIBICA) vi phm
lin tc quy nh cng b thng tin. Ngoi ra,
do vic cc doanh nghip c th pht hnh
chng khon m khng cn cng b thng
tin, khng cn kim ton bo co ti chnh v
khng chu s qun l ca bt c c quan
no nu nh- khng nim yt, cho nn trn
thc t, cc cng ty nim yt ch l cc cng
ty pht hnh ri ng k li nim yt.
S d c tnh trng trn l do mi tr-ng
php l iu chnh v th tr-ng chng khon
ch-a -c hon thin. H thng vn bn
php lut v chng khon ni chung v v
cng b thng tin, v pht hnh chng khon
nim yt cn rt khng ng b. Vic x
pht v nhng hnh vi vi phm quy nh v
cng b thng tin theo Ngh nh 22/2000/N
- CP ngy 10/7/2000 ca Chnh ph v x
pht vi phm hnh chnh trong lnh vc
chng khon v th tr-ng chng khon mi
ch dng li x pht vi phm hnh chnh.
V Th Kim Lin - Cng tc cp php v gim st cng ty nim yt trong 3 nm qua - Tp ch Chng khon - S
1/2004 - Tr. 14.
40
T11
2004
Ngay c vic chp hnh cc quy nh ny

cn lng lo, b xem nh. Trong khi , v
vn ny php lut ca cc n-c quy nh
rt cht ch: Nhng thnh vin ni b cng ty
hoc bt c ng-i no khc, nu nm -c
tin tc ni b cng ty (ch-a cng khai) u
khng -c mua hoc bn chng khon cu
cng ty m h c, ng thi khng -c tit
l thng tin ni b ny. Mc x pht trong
tr-ng hp vi phm -c quy nh n 5 nm
b pht t hoc b tm giam t 15 ngy n
d-i 6 thng, tu theo mc vi phm, ngoi
ra cn b pht tin3.
Nhn xt chung
Phm vi iu chnh ca cc vn bn php
lut v th tr-ng chng khon cn hp (k
c Ngh nh s 144/N-CP mi ban hnh),
nhiu vn cn b b ng nh- vic iu
chnh cc chng khon khng iu kin
nim yt trn th tr-ng tp trung S giao
dch chng khon (cc chng khon -c
giao dch th tr-ng phi tp trung - OTC),
cc vn v t chc, qun l, hot ng
ca th tr-ng OTC, cc quy nh v Hip
hi chng khon (nhim v, quyn hn,
thnh lp), cc ti danh trong hot ng ca
th tr-ng chng khon, phn bit gia ho
gii, x l hnh chnh, x l hnh s Cc
quy nh lin quan n chnh sch thu, ph,
l ph cho th tr-ng chng khon ch-a
thng thong, ch-a khuyn khch cc nh
u t- (c bit l cc nh u t- c t
chc) v cc t chc kinh doanh chng
khon tham gia th tr-ng chng khon4 .
Ch-a c nhng chnh sch, php lut khch
l vic thu ht vn u t- n-c ngoi thng
qua th tr-ng chng khon. Vi mt lnh

vc u t- rt quan trng v y nhy cm
nh- th tr-ng chng khon th tnh php l
ca cc vn bn trc tip iu chnh li l
cc vn bn d-i lut khng to s yn
tm v khuyn khch cc nh u t- n-c
ngoi tham gia vo th tr-ng, do e ngi v
s hn ch bo h ca Nh n-c i vi cc
hot ng u t- chng khon, hn na, lo
ngi v s thay i ca cc quy nh php
lut s lm nh h-ng ln n hot ng
u t-.
3. Xy dng Lut v th tr-ng chng

khon Vit Nam
S cn thit
Xut pht t thc tin hot ng ca th
tr-ng chng khon Vit Nam trong hn 3
nm qua, nhng hn ch ca h thng php
lut hin hnh v chng khon v th tr-ng
Quyt nh s 163/2003/Q - TTg ngy
05/8/2003 ca Th t-ng Chnh ph v vic ph
duyt chin l-c pht trin th tr-ng chng khon
Vit Nam n nm 2010, ra mc tiu: Ban
hnh ng b h thng vn bn php lut iu
chnh hot ng th tr-ng chng khon theo
h-ng bao qut, ton din v ph hp vi th
tr-ng. Xy dng Lut chng khon trnh Quc hi
thng qua vo nm 2005 (iu 1, im d, tit 1).
chng khon, i hi phi sm hon thin cc

quy nh php lut v vn ny cho ph hp
vi s pht trin ca nn kinh t Vit Nam,
ph hp theo xu h-ng hi nhp kinh t quc
t v thng l quc t. Trong , c bit l
vic xy dng v ban hnh Lut v th tr-ng
Lut chng khon Trung Quc nm 1998

Hin nay Nh n-c ch min thu thu nhp cho ng-i u t- l c nhn, nh u t- c t chc vn phi np loi
thu ny. Ph mi gii -c quy nh ti a l 0,5% i vi giao dch c phiu v 0,15% i vi giao dch Tri
phiu. Quy nh ny khng ph hp v theo kinh nghim ca cc n-c, mc ph mi gii ni chung u -c tnh
theo doanh s giao dch.
3
4
T11
2004
41
Nh n-c v php lut
chng khon nhm bo m tnh tng th,

tnh n nh trong cc quy nh lin quan n
chng khon v th tr-ng chng khon, b
sung cc quy nh cn thiu, khc phc
nhng quy nh bt cp, km hm s pht trin
ca th tr-ng chng khon.
Lut v th tr-ng chng khon7, Lut v chng

khon , Lut v giao dch chng khon8... Theo
quan im ca chng ti, Lut v th tr-ng
chng khon l tn gi ph hp hn c, bi l
n bao trm tt c cc lnh vc quan trng ca
hot ng trn th tr-ng ny: t cc quy nh v
chng khon - hng ho trn th tr-ng, n cc
quy nh v giao dch chng khon trn th
tr-ng tp trung v th tr-ng phi tp trung. Hn
na, quan im ca Nh n-c ta l ch tr-ng
xy dng mt o lut vi h thng cc vn bn
h-ng dn thi hnh lut ny, ch khng phi
nhiu o lut iu chnh trc tip cc mi
quan h pht sinh trn th
tr-ng chng khon.
Lut v th tr-ng chng khon s l vn

bn php lut c hiu lc cao nht, l c s
php l quan trng nht iu chnh hot ng
ca th tr-ng chng khon. Ngoi ra, vic
xy dng Lut v th tr-ng chng khon s
gp phn to ra mt mi tr-ng php l n
nh, to iu kin thun li cho c quan
qun l Nh n-c v chng
khon cng nh- mi t
chc, c nhn tham gia
Xy dng Lut v th
hot ng trn th tr-ng,
Nguyn tc xy dng
tr-ng chng khon cng
l c s thu ht ng-i
Nguyn tc xy dng
vi h thng cc vn bn
u t- (trong c bit
Lut v th tr-ng chng
h-ng dn thi hnh Lut
quan trng phi k n thu
khon l nhng t- t-ng
ht u t- n-c ngoi) tham
mt cch thng nht
ch o ni dung ca ton
gia vo th tr-ng chng
b cc quy phm php
khon. y s l tin thc
lut trong lut . Cc nguyn tc ny bao gi
y th tr-ng chng khon pht trin v bin n
thc s tr thnh knh huy ng vn trung v
cng th hin tp trung nht nhng quan im,
di hn hu hiu phc v cho u t- pht trin
chnh sch c bn ca Nh n-c i vi cc
kinh t, ng thi gp phn hnh thnh ng
quan h ny sinh trong lnh vc chng khon v
b cc yu t th tr-ng v hon thin th
th tr-ng chng khon. Lut v th tr-ng
tr-ng ti chnh trong nn kinh t th tr-ng
chng khon sm -c ban hnh v i vo
nh h-ng x hi ch ngha5.
cuc sng, thc s tr thnh c s php l vng
V tn gi ca Lut:
chc cho hot ng ca th tr-ng chng
khon, l ni cng c nim tin ca nh u t-,
cc n-c khc nhau, tn gi ca Lut iu
Lut ny cn -c xy dng tun th mt s
chnh cc quan h pht sinh trong lnh vc th
nguyn tc c bn sau y:
tr-ng chng khon l khc nhau: c th l Lut
v chng khon v S giao dch chng khon6,
- Nguyn tc ph hp: Lut v th tr-ng chng
5 Theo kt lun ca Th t-ng Chnh ph Phan Vn Khi ti bui lm vic vi UBCKNN ngy 4/8/2003 - Tp ch
Chng khon - S 8/2003 - Tr. 3.
6 UCRAINA nm 1992 ban hnh Lut ny.
7 Nga nm 1996 ban hnh Lut ny.
8 M nm 1933 ban hnh Lut chng khon v nm 1934 ban hnh Lut giao dch chng khon
42
T11
2004
khon phi -c xy dng ph hp vi nh h-ng

chin l-c pht trin kinh t - x hi ca Vit Nam,
ph hp vi c ch qun l nn kinh t hng ho
nhiu thnh phn theo c ch th tr-ng c s
qun l ca Nh n-c, theo nh h-ng x hi ch
ngha. Ngoi ra, Lut v th tr-ng chng khon
phi xy dng da vo Hin php, ph hp vi
iu kin, hon cnh ca Vit Nam v chnh tr,
kinh t, x hi, vn ho, gio dc v nn ch trng
n nhng c tr-ng c bn ca th tr-ng chng
khon Vit Nam.
khon l mt lnh vc lin quan n nhiu

ngnh, lnh vc khc nhau, v vy, ngoi s
iu chnh ca h thng php lut kinh t
(trong c php lut v th tr-ng chng
khon), cc t chc, c nhn tham gia th
tr-ng chng khon cn chu s tc ng,
iu chnh ca nhiu vn bn php lut
cc ngnh, lnh vc khc (B lut Dn s, B
lut Hnh s...). S thng nht trong h
thng php lut s to mi tr-ng php l
thun li cho s pht trin th tr-ng chng
khon ni ring v nn kinh t ni chung.
- Nguyn tc k tha v pht trin: Theo

chng ti, Lut v th tr-ng chng khon
nn -c xy dng trn c s s k tha c
chn lc mt s cc quy nh trong Ngh nh
s144/N-CP, ng thi sa i, b sung
mt s quy nh cho ph hp, p ng yu
cu ca thc tin hot ng v chng khon
v th tr-ng chng khon trong thi gian
va qua v xu h-ng hi nhp vi th tr-ng
chng khon th gii. Nhng quy nh trong
Lut v th tr-ng chng khon nn th hin
s khi qut, nhng vn mang tnh
nguyn tc, cn nhng vn chi tit, c th
nn quy nh vn bn h-ng dn thi hnh
Lut v th tr-ng chng khon.
- Cc nguyn tc ca php lut hp ng:

th tr-ng chng khon l mt loi th tr-ng
vn, ni thu ht s tham gia ca nhiu loi
ch th: cc doanh nghip gi vn, ng-i u
t-, cc t chc kinh doanh chng khon, cc
Trung tm giao dch chng khon (S giao
dch chng khon). Cc quan h -c thit
lp gia cc ch th trn th tr-ng hu ht l
cc quan h gia cc ch th bnh ng vi
nhau v mt a v php l. Hnh thc php l
ca cc quan h ny l hp ng, do vy cc
nguyn tc c bn ca php lut hp ng
cng cn -c p dng. l nguyn tc:
- Nguyn tc thng nht: Lut v th

tr-ng chng khon thuc h thng php
lut kinh t ni chung, v vy, vic xy dng
cc quy nh trong Lut v th tr-ng chng
khon phi m bo s thng nht, ph hp
v ng b vi cc vn bn quy phm php
lut trong h thng php lut ny (nh- Lut
Doanh nghip nm 1999, Lut Doanh
nghip Nh n-c nm 2003...)9. Ngoi ra,
lnh vc chng khon v th tr-ng chng
+ Bnh ng, t do, t nguyn by t ch

khi tham gia cc giao dch lin quan n
chng khon v th tr-ng chng khon: y
l mt trong cc nguyn tc nn tng ca
php lut hp ng, th hin kha cnh:
quan h gia cc ch th tham gia trn th
tr-ng chng khon l quan h gia cc ch
th bnh ng nhau v mt a v php l,
khng ai c quyn c-ng p h tham gia cc
giao dch chng khon v nu nh- c s p
t ch trong vic giao kt cc giao dch v
chng khon th hu qu giao dch s b
Vic pht hnh Tri phiu Chnh ph phi tun theo Lut Ngn sch Nh n-c nm 2002; hot ng ca cc
Ngn hng v cc cng ty chng khon trc thuc ngn hng chu s iu chnh ca Lut Ngn hng nh n-c
Vit Nam, Lut cc t chc tn dng nm 1997; nhng vn v giao kt, thc hin hp ng tun theo cc quy
nh ca B lut dn s nm 1995, Php lnh hp ng kinh t nm 1989
T11
2004
43
Nh n-c v php lut
coi l khng c hiu lc. y l nguyn tc

t pha doanh nghip gi vn (doanh nghip
quan trng -c v nh- chic cha kho m
pht hnh), t pha cc t chc kinh doanh
ca cho s pht trin th tr-ng chng khon,
chng khon, th hin tnh o c trong hot
bo m cho th tr-ng din ra -c tri chy,
ng kinh doanh. y l nguyn tc th hin
hiu qu, cng khai, minh bch v to tm l
tinh thn cng ng, to nn tng cho s pht
thoi mi trong hot ng kinh doanh ca cc
trin bn vng, lu di ca cc quan h trn th
ch th. Vit Nam l t n-c ang pht trin,
tr-ng chng khon.
nhu cu v vn ca cc doanh nghip u
- Nguyn tc ton din: Lut v th tr-ng
t- vo cc hot ng kinh doanh, xy dng c
chng khon phi th hin -c s bao trm
bn l rt ln. Th tr-ng chng khon vi vai
tt c cc hot ng c bn din ra trn th
tr l chic cu ni gia doanh nghip cn vn
tr-ng chng khon v cc yu t nh h-ng
v c nhn, t chc c ngun vn nhn ri, l
trc tip n hot ng ca th tr-ng chng
mt trong cc ng lc chnh thc y s
khon. Mt khc, ng thi vi vic xy dng
pht trin nn kinh t. Do vy, Lut v th
Lut v th tr-ng chng khon, phi ch trng
tr-ng chng khon cn c nhng quy nh
ti vic sa i, b sung cc vn bn php lut
ph hp, to iu kin thun li cho cc
khc cho ph hp vi s pht trin ca nn
doanh nghip huy ng vn, to tm l an
kinh t ni chung v th
ton v sn sng u ttr-ng chng khon ni
trong cng chng. Tuy
ring. c bit, vic xy
nhin, cng cn nhn
Xy dng Lut v th tr-ng
dng v b sung cc lut
mnh rng, th tr-ng
chng khon cn ph hp
v cc nh ch ti chnh
chng khon cng vn
trung gian nh- ngn
vi cc quy nh php lut v
ng theo nhng quy lut
hng, t chc tn dng phi
ti chnh, ngn hng
ring ca n v tun th
ngn hng... l c s cho
cc quy lut ca nn kinh
vic xy dng Lut v th
t th tr-ng. Do vy, bn
tr-ng chng khon.
cnh s t do, bnh ng gia cc ch th
Trong bi cnh cc ngn hng v cc nh ch
tham gia trn th tr-ng chng khon th s
ti chnh khc tham gia vo hot ng kinh
qun l, iu tit ca Nh n-c l rt cn
doanh chng khon (hin nay l gin tip
thit. Tuy vy, s can thip su ca Nh n-c
thng qua cc cng ty chng khon trc
vo th tr-ng chng khon bng cc bin
thuc) d-i cc hnh thc mi gii, t doanh,
php hnh chnh s km hm s pht trin
bo lnh pht hnh chng khon... th s n
ca th tr-ng chng khon. Lut v th tr-ng
khp gia php lut v th tr-ng chng khon
chng khon phi xy dng sao cho hn ch
ni chung (trong c Lut v th tr-ng
-c ri ro tim n, duy tr mt trt t php l
chng khon) vi cc quy nh php lut v ti
cng bng cho nh u t- v cc ch th
chnh ngn hng l c bit quan trng.
khc tham gia trn th tr-ng chng khon,
nh-ng cng ng thi khng th hin s can
Phm vi iu chnh
thip qu su ca Nh n-c vo hot ng
Trn c s tun th nhng nguyn tc nu
ca th tr-ng chng khon.
trn, Lut v th tr-ng chng khon c phm
+ Trung thc, thin ch trong quan h giao
vi iu chnh nh- sau:
dch: giao dch chng khon i hi phi -c
Lut v th tr-ng chng khon p dng
thc hin trn c s nhng thng tin trung thc
44
T11
2004
i vi cc c nhn, t chc trong n-c

cng nh- n-c ngoi tham gia hot ng
pht hnh chng khon, nim yt chng
khon, kinh doanh chng khon, tham gia
cc dch v lin quan n chng khon v
th tr-ng chng khon Vit Nam. Ngoi
ra, i vi cc t chc ca Vit Nam c
chng khon nim yt, giao dch th
tr-ng chng khon n-c ngoi cng thuc
i t-ng iu chnh ca Lut ny (nh-ng
trong mt phm vi nht nh).
Lut v th tr-ng chng khon cn quy
nh nhng ni dung sau:
- V vic pht hnh chng khon ra cng
chng (c bit l-u vic pht hnh chng
khon nim yt trn th tr-ng chng
khon n-c ngoi);
- iu chnh cc loi chng khon nim yt
v giao dch trn th tr-ng tp trung v c cc
chng khon giao dch trn th tr-ng OTC10
(l-u v vic cho php chng khon n-c
ngoi -c nim yt ti th tr-ng chng
khon Vit Nam);
- V hot ng cng b thng tin ca cc
ch th tham gia trn th tr-ng chng khon
(S giao dch chng khon, cc cng ty chng
khon, t chc nim yt, t chc pht hnh);
- V giao dch chng khon;
- V t chc v hot ng ca S giao
dch chng khon; cng ty chng khon, cc
t chc ph tr, Hip hi kinh doanh chng
khon;
- Gii quyt tranh chp pht sinh trn th

tr-ng chng khon;
- V s tham gia ca bn n-c ngoi vo
th tr-ng chng khon Vit Nam (nhng lnh
vc tham gia, t l -c php nm gi; vic
thnh lp cng ty chng khon c vn u tn-c ngoi; cc chnh sch -u i v hn ch
i vi bn n-c ngoi khi tham gia th tr-ng
chng khon Vit Nam).
to mt mi tr-ng php l tht s n
nh, thng nht, khc phc nhng im hn
ch trong php lut hin hnh v chng khon
v th tr-ng chng khon, nhm m rng
phm vi, quy m ca th tr-ng chng khon,
to nim tin cho cc t chc v c nhn thc
s yn tm khi tham gia u t- vo lnh vc
chng khon v th tr-ng chng khon, -a
th tr-ng chng khon Vit Nam tng b-c
hi nhp vi th tr-ng ti chnh khu vc v th
gii, vic xy dng v ban hnh Lut chng
khon vi phm vi iu chnh nh- trn trong
giai on hin nay l mt i hi cp thit.
Ngoi ra, vic ban hnh Lut chng khon
cng nhm mc ch tng b-c hon thin h
thng php lut ni chung v hon thin h
thng php lut v kinh t ni ring. iu ny
ph hp vi ch tr-ng xy dng mt Nh
n-c php quyn Vit Nam hin nay vi
ph-ng chm Nh n-c thc hin qun l x
hi bng php lut v thng qua php lut./.
* TS, Khoa Lut - i hc quc gia H Ni
- Cc hnh vi b cm trn th tr-ng chng khon;

10
Hin nay, s chng khon -c nim yt v giao dch trn th tr-ng giao dch tp trung Vit Nam rt t (22
loi c phiu), bi l, Vit Nam do tm l e ngi v vic phi cng khai thng tin v hu ht cc doanh nghip
ang hot ng l doanh nghip va v nh, kh p ng -c cc iu kin nim yt chng khon, cho nn vic
m rng phm vi iu chnh ca Lut chng khon (so vi Ngh nh 144) v chng khon giao dch trn th tr-ng
OTC s nng cao tnh thanh khon ca cc chng khon ch-a tiu chun nim yt trn th tr-ng giao dch tp
trung, m bo cho cc chng khon ny khi pht hnh c cht l-ng v -c qun l gim st cht ch, thng qua
bo v -c quyn v li ch hp php ca ng-i u t-.
T11
2004
45
Nh n-c v php lut
yu cu xy dng ch nh Lut str gip php l trong t tng hnh s

T Th Minh L*
Xun Ln**
Thi gian
qua, cc t
chc tr gip
php l cho
ng-i ngho
v i t-ng
chnh sch
hot ng tch
cc, gp phn
nng cao cht
l-ng tranh
tng v t
tng hnh s
ti to n v
bo m thc
hin quyn
bo cha ca
ng-i b tm
gi, b can, b
co. pht
huy hn na
vai tr ca t
chc ny trong
qu trnh ci
cch t- php,
tc gi -a ra
mt s yu
cu xy dng
ch nh lut
s- tr gip
php l trong
t tng hnh
s
46
Tranh tng trong t tng

hnh s
Tranh tng l mt hot ng
quan trng ca qu trnh t tng
tm ra s tht khch quan ca
quan im coi tranh tng l mt

hot ng t tng, l qu trnh
tranh lun, tranh ci gia cc
ch th nhm xc nh s tht
khch quan ca v n.
v n, c bit, trong t tng
Bn cht ca tranh tng th
hnh s, tranh tng l ph-ng
hin tp trung nht giai on
tin cc c quan tin hnh t
xt x cng khai ti phin to.
tng xc nh cc tnh tit khch
Bi mt bn trong quan h
quan ca v n; thc y vic
tranh tng i din cho Nh
xt x v n -c cng minh,
n-c buc ti b co thc
ng ng-i, ng ti; khng b
hin mt hnh vi phm ti.
lt ti phm, khng x oan ng-i
Bn cn li l b co, tham gia
v ti.
quan h tranh tng g ti.
C nhiu quan im khc nhau

v bn cht ca tranh tng, c
quan im cho rng tranh tng l
mt nguyn tc ca t tng hnh
s; quan im khc li cho rng,
tranh tng ch l mt hot ng
ca qu trnh t tng nhm lm
sng t tnh tit khch quan ca
v n; tranh tng c th gia cc
bn bnh ng vi nhau, nh-ng
cng c th gia cc bn khng
bnh ng. Chng ti ng vi
T11
2004
B co c th t mnh bo cha
hoc nh ng-i khc bo
cha. Trong phin to, Hi
ng xt x ch gi vai tr
ng-i trng ti cng iu
khin qu trnh tranh lun, bo
m s bnh ng v mt php
l cng nh- kh nng thc t
gia cc bn, trn c s ,
vn dng php lut ra cc
phn quyt.
Ch nh lut s-
Hu qu ca vic t bo cha
Qu trnh xt hi trong v n hnh s
quy nh t iu 180 n iu 195 ca B
lut T tng hnh s (BLTTHS) nm 2000
th hin quy trnh tranh tng n-c ta.
l qu trnh: cht vn ca Hi ng xt
x, buc ti ca i din Vin Kim st,
xem xt vt chng, hi nhn chng lm
r cc tnh tit ca v n, qu trnh ny
d-ng nh- ch n thun mang tnh ch
ng ca cc c quan buc ti, v chnh
Hi ng xt x t t ra cu hi, t cht
lut. l ch-a ni n nhiu v n,

cc chng c g ti yu, trong khi chng
c buc ti h li r rng, tr-ng hp
ny, nu nhng ng-i tin hnh t tng
khng iu tra v nh gi chng c mt
cch y , ton din, cng nh- khng
c s xt on khch quan, cng bng,
th rt d -a ra nhng kt lun sai lm.
V n oan sai ca ng Trn Ngc Tun,
p Ci Li, x M Thnh Li, huyn
Th c, thnh ph H Ch Minh l mt
v d 1 .
vn cc bn; trong khi bn g ti li khng
Yu cu xy dng ch nh lut s- tr
-c cht vn bn buc ti, nh h-ng
gip php l
n tnh khch quan trong phn quyt ca
Xut pht t trch nhim ca Nh n-c
Hi ng xt x.
Thc t hin nay, trong nhiu v n,
Thi hnh Quyt nh 734, Thng t- lin tch s
ng-i b buc ti khng c iu kin
52/1998/TTLT, ngy 14/01/1998 gia B T- php
kinh t thu lut s- bo cha, nn h

phi t bo cha cho mnh tr-c cc c
quan tin hnh t tng, trong khi, phn ln
trong s h khng hiu bit php lut hoc
hiu bit rt hn ch. Do , h khng th
bit cc c quan tin hnh t tng c vi
- Ban t chc cn b Chnh ph - B Ti chnh B Lao ng th-ng binh v x hi -c ban

hnh, trong quy nh r, mt trong nhng
nhim v ca t chc ny l: Bo cha min ph
cho ng-i ngho, i t-ng chnh sch trong cc
v vic lin quan n php lut v hnh s, t tng
hnh s...
phm th tc t tng hay khng -a ra

cc kin ngh, yu cu; v cn tin hnh
thu thp ti liu nh- th no, -a ra chng
c g thc hin quyn bo cha.
trong vic bo m thc thi quyn bo

cha cho b can, b co -c Hin
php v BLTTHS ghi nhn, v hn ch
Hn na, vic tham gia t tng vi t-
nhng oan sai do hot ng t tng gy
cch ng-i b tm gi, b can, b co
ra, Th t-ng Chnh ph ra Quyt nh
cng l mt iu bt li, mt s yu th
s 734/1997/TTg, ngy 06/09/1997 v
i vi h. V vy, hn ai ht, h tr
vic thnh lp T chc tr gip php l
thnh nhng i t-ng d b xm hi
cho ng-i ngho v i t-ng chnh sch.
nht t pha cc c quan bo v php

1
Thn Tun, Ni au 24 nm sau bn n oan nghit ng, mc Php lut, Bo in t Vietnamnet, th 7, ngy
04/09/2004
T11
2004
47
Nh n-c v php lut
y l mt im rt ng ghi nhn, th
Thi gian qua, -c s ti tr ca cc t
hin s quan tm ca ng v Nh n-c
chc quc t, t chc tr gip php l chi
ta i vi ng-i ngho v nhng i t-ng
tr mc th lao cho lut s- trung bnh l t
chnh sch khng c kh nng mi lut s-
500.000-600.000 ng/1 v vic, nh-ng hiu
khi h gp rc ri v php lut; ng thi
qu lm vic ca lut s- cng ch-a cao,
th hin s quyt tm trong vic thc hin
nhiu tr-ng hp t chc yu cu vn phng
mc tiu ci cch t- php, nng cao cht
lut s- c lut s- gii lm tr gip php l
l-ng tranh tng. Tuy nhin, thc tin
nh-ng h li c lut s- tp s, bn cnh ,
hot ng tr gip cho thy, php lut v
phn ln lut s- khi -c mi bo cha ch
tr gip php l vn cn mt s hn ch,
gi bn lun c bo cha n ta n ch
bt cp:
khng trc tip tham d hoc c n nh-ng
Mt l, do php lut t tng hnh s v

Php lnh Lut s- khng quy nh cc
chuyn vin ca t chc tr gip php l
-c tham gia tranh tng, nn cc t
chc ny th-ng phi mi lut s- ti Vn
phng lut s-. iu ny gy kh khn
cho cc t chc tr gip php l v gy
phin h cho i t-ng. Bi c nhng v
n khng mi -c lut s-, hoc mi
-c lut s-, nh-ng cc lut s- th-ng
lm vic theo kiu chiu l, qua loa v
tin th lao khng nhiu.
bo cha rt s si.
khong 3201 lut s-, tp trung ch yu

cc thnh ph ln nh-: TP. H Ch Minh
trn 800, H Ni trn 600, Cn Th trn
300, cn li l cc trung tm tnh l
khc), nn lut s- tham gia tr gip th-ng
l cc lut s- tr, t kinh nghim, ch-a c
k nng bo cha. Trong khi, cc t chc
tr gip php l khng th trc tip gip
i t-ng, v vy, rt kh qun l, gim st
cht l-ng bo cha ca cc lut s- .
Tr-c nhng bt cp trn, c quan tin
Theo quy nh ca php lut hin hnh, mc
hnh t tng mt s a ph-ng cho
chi tr ca t chc tr gip php l l 70.000
php cc t chc tr gip php l -c c
ng/1 ngy lm vic, trong khi, cc v vic m

lut s- bo cha bn ngoi ( H Ni, lut stha thun vi khch hng bn ngoi th-ng
khng thp hn 4 triu ng/1 v, cc tnh khc
th-ng trn 2 triu/1 v). Vi mc chi tr ny th
khng th thu ht -c cc lut s- lm tr gip
chuyn vin, cng tc vin tr gip php l

(l cng chc Nh n-c) tham gia t tng
vi t- cch ng-i bo cha hoc l ng-i
i din cho nhng i t-ng -c h-ng
tr gip. Kt qu cho thy, nhng cn b
php l, m php lut li khng c quy nh bt
ny va lm tt nhim v bo cha, va
buc lut s- phi thc hin tr gip php l khi t
gip cho vic gii quyt v n -c nhanh
chc yu cu.
chng, ng php lut. Bi v, cc chuyn

vin, cng tc vin ny khng nhng c
Mt khc, hin nay hu ht cc a

ph-ng cn thiu lut s- ( n-c ta hin c
48
T11
2004
kin thc php lut su rng, m cn am

hiu thc t. Do , cht l-ng bo cha
Ch nh lut s-
-c bo m, nhng kin do h
lm vic theo s phn cng ca Nh
xut, yu cu cng th-ng -c cc c
n-c, v chu s kim sot cht ch
quan tin hnh t tng tn trng.
ca t chc. Hn na, cn c c ch
Mc d, hin nay ch-a c vn bn

thng nht ton quc v hot ng tr
gip php l trong t tng, nh-ng tr-c
kt qu ny, c 37 tnh k kt Ch-ng
trnh phi hp gia c quan iu tra, Vin
Kim st, To n tnh vi c quan t- php
a ph-ng v hot ng tr gip php l,
trong , cho php cc t chc tr gip
php l -c c chuyn vin, cng tc
vin thc hin bo cha (hoc i din)
cho i t-ng.
ph hp thu ht cc cng tc vin c
Song, y cng ch l gii php tm
rt nghim trng, do , nhng v vic
thi, Nh n-c cn phi nghin cu
hnh s s -c gii quyt ch yu cp
xy dng mt ch nh lut s- tr gip
ny, trong khi hin nay, cc trung tm tr
php l hon chnh; trong , ghi nhn
gip php l mi ch -c thnh lp cp
chuyn vin ca cc t chc tr gip
tnh, nn vic i li ca lut s- s kh
php l -c php tham gia tranh tng;
khn, tn km v phc tp hn, m kinh
k nng bo cha v am hiu php lut

tham gia vo t chc, to ra mt knh
ca Nh n-c cc i t-ng -c c
th la chn ng-i bo cha cho mnh.
Hai l, thc hin ch tr-ng ci cch
t- php, m rng thm quyn xt x cho
to n nhn dn cp huyn, khon 1,
iu 170 BLTTHS (2003) quy nh: Ta
n nhn dn cp huyn -c xt x s
thm c nhng v n hnh s v ti phm
ph t chc tr gip php l chi tr th

Theo cc tr gip php l (B T- php),
th t nm 1997 n ht qu II/2004, cc
lut s- thc hin tr gip (bo cha)
-c 16.864 v vic. Ring nm 2003 l
9.557 v. Khi tnh ton chi ph chi tr cho
lut s- thc hin bo cha i vi s
l-ng v vic trn thy rng, nu c lut str gip php l th s gim -c 10 ln chi
ph (v lut s- tr gip php l l cn b,
cng chc l-ng ch t 700.000 900.000
ng/thng), trong khi li c th kim tra,
lao cho lut s- ch mang tnh ng vin,

khuyn khch v b p mt phn cng
sc b ra, lm cho vic mi lut scng tr nn kh thc hin. y cng l
l do i hi cn nhanh chng xy dng
mt ch nh lut s- tr gip php l c
hiu lc cao, iu chnh tt c cc vn
pht sinh trong qu trnh tr gip, p
ng yu cu xy dng mt Nh n-c
php quyn thc s ca dn, do dn v
v dn./.
gim st -c lut s- tr gip php l theo

ch cng v; bo m -c cht l-ng
bo cha cho ng-i ngho v i t-ng
*,**Cc Tr gip php l, B T- php.
chnh sch.
T11
2004
49
Nh n-c v Php lut
Xy dng Php lnh Tr gip php l:
Quy nh v phm vi iu chnh

Nguyn Vn Tng*
Hin nay, cc t chc tr gip php l h tr php lut cho rt nhiu ng-i ngho
v i t-ng chnh sch. Cc t chc ny gp phn nng cao hiu bit php lut cng
nh- bo v quyn v li ch hp php ca nhng i t-ng trn tr-c c quan cng
quyn. Tuy nhin, pht huy hiu qu hot ng ca cc trung tm tr gip php l
cn c s quy nh c th ca php lut v phm vi iu chnh ca hot ng ny
S cn thit ban hnh php lnh tr gip
php l
Trong cng ng dn c- n-c ta, c mt b
phn khng nh l ng-i ngho. Lm th no
php lut i vo cuc sng ca ng-i
ngho h c th s dng -c php lut
nh- l mt cng c quan trng nht trong
vic gii quyt cc mi quan h gia c
nhn mnh vi nh n-c v x hi khi m
iu kin tip cn php lut, s dng
php lut r rng l tn ti rt t trong b phn
dn c- ny? Quyt nh 734/TTg ngy
06/9/1997 ca Th t-ng Chnh ph v vic
thnh lp h thng t chc php l dnh cho
ng-i ngho v i t-ng chnh sch th
hin mi quan tm, chnh sch nhn o ca
ng v Nh n-c i vi nhng ng-i vn b

coi l yu th trong x hi. iu -c th
hin qua h thng t chc php l rng khp vi
nhng kt qu ng k. (Xem hp 1)
Tuy nhin, sau mt thi gian p dng
Quyt nh 734/ TTg ca Th t-ng Chnh
ph, nhiu vn phc tp ny sinh i hi
cn phi c mt vn bn php lut nhm
iu chnh ton din v y v lnh vc
ny. D kin ban hnh Php lnh Tr gip
php l -c -a vo Ch-ng trnh xy
dng lut, php lnh ca Quc hi kho XI.
Trong phm vi bi vit, chng ti xin ng
gp nhng kin v phm vi tr gip php l
khi xy dng d tho Php lnh Tr gip
php l.
Hp 1: Qua gn 6 nm trin khai thc hin Quyt nh 734/TTg nu trn ca Th t-ng Chnh ph
v cc vn bn h-ng dn thi hnh, cng tc tr gip php l t -c nhng kt qu quan trng.
H thng t chc Tr gip php l -c hnh thnh t trung -ng n a ph-ng. Hin ti, c n-c
c 64 Trung tm Tr gip php l vi 763 Chi nhnh, T cng tc vin vi 550 chuyn vin tr gip php
l v 7.000 cng tc vin. Cc t chc tr gip php l c nhim v thc hin min ph cc hot ng:
T- vn, kin ngh, i din, bo cha v tham gia ph bin gio dc php lut cho ng-i ngho v i
t-ng chnh sch. Trong thi gian qua, c gn 400.000 v vic -c gii quyt v hng triu l-t ng-i
-c ph bin, gio dc php lut min ph.
50
T11
2004
Php lnh tr gip php l
Thc trng hot ng tr gip php l

Th nht, Hin ti, cc t chc tr gip
php l ang thc hin vic tr gip hu
nh- tt c cc v vic trn tt c cc lnh
vc php lut, tr lnh vc php lut kinh
doanh th-ng mi khi ng-i ngho v i
t-ng chnh sch c yu cu. Vic m m
qu rng lnh vc php lut -c tr gip
php l cng nh- khng phn bit -c
cc v vic no l tr gip php l, cc v
vic no ch l t- vn, ho gii n thun
dn ti tnh trng phm vi tr gip php
l khng r rng, trng dm vi chc nng
ca cc c quan khc. Cht l-ng tr gip
php l khng cao, nht l khi tr gip cc
v vic lin quan n cc lnh vc php lut
nhy cm nh- t ai, chnh sch x hi,
thi hnh n... dn ti h qu xu l to ra
khiu kin phc tp, gy phn cm i vi
cc c quan cng quyn khi phi tr li cc
v vic c tr gip php l.
Th hai, hnh thc tr gip php l -c coi
l thnh cng trong nhng nm qua v c tc
dng tch cc nht i vi vic bo v quyn
li ca ng-i ngho v i t-ng chnh sch
l t- vn, i din, bo cha trong cc v

n hnh s m cc t chc tr gip php l
thc hin vi t- cch l ng-i bo v cho
mt bn tham gia quan h hnh s. Thc t,
cc trung tm tr gip php l th-ng thc
hin vic bo v quyn li ca ng-i ngho
i vi tt c cc v n. Tuy nhin, vic tr
gip i khi gy phn ng khng tt t ng-i
dn i vi vic bo cha trong cc v n v
nhng ti xm phm an ninh quc gia, ti
c bit nghim trng nh- git ng-i v cc
ti phm vi phm thun phong m tc (cc
ti lon lun, hip dm), nht l khi cc
trung tm tr gip php l bo cha li -a
ra l do hon cnh kh khn v kinh t
coi l tnh tit gim nh.
Th ba, phm vi hot ng tr gip php l
cng ch-a r rng gy nn s lng tng v k
khai trn lan khi cc cng tc vin thanh ton
th lao tr gip php l i vi Trung tm tr gip
php l. Nhng v vic thuc trch nhim ca
T ho gii c s theo quy nh ca Php lnh
v t chc v hot ng ho gii c s v Ngh
nh 160/1999/N-CP ngy 18/10/1999 ca
Chnh ph quy nh chi tit mt s iu ca
Php lnh ny, bao gm: (Xem hp 2)
Hp 2:
a. Mu thun, xch mch gia cc thnh vin trong gia nh do khc nhau v quan nim sng, li sng,
tnh tnh khng hp hoc mu thun, xch mch gia cc c nhn trong quan h xm ging nh- s dng
li i qua nh, s dng in, n-c sinh hot, cng trnh ph, gi gic sinh hot, gy mt v sinh chung...;
b. Tranh chp v quyn, li ch pht sinh t quan h dn s nh- tranh chp pht sinh t cc quan h
v ti sn, quan h hp ng dn s, ngha v dn s, tha k, quyn s dng t;
c. Tranh chp v quyn, li ch pht sinh t quan h hn nhn gia nh nh-: thc hin quyn v ngha
v ca v chng; quyn v ngha v ca cha m v con; ly hn; yu cu cp d-ng;
d. Tranh chp pht sinh t nhng vic vi phm php lut m theo quy nh ca php lut, nhng vic
vi phm ch-a n mc b x l bng bin php hnh s hoc bin php hnh chnh nh- trm cp vt,
nh chi nhau gy mt trt t cng cng, nh nhau gy th-ng tch nh, va qut xe c gy th-ng
tch nh.
T11
2004
51
Nh n-c v Php lut
Nh- vy, ho gii -c tin hnh i
nhng loi ti m ng-i ngho mc phi
vi cc vic vi phm php lut v tranh
do hon cnh kh khn, do nhn thc...
chp nh trong cng ng dn c-. Do ,
Cn i vi nhng loi ti phm nh-
nhng v vic trn khi pht sinh, trch
xm phm an ninh quc gia, cc ti
nhim tr-c ht thuc t ho gii c s.
phm mt nhn tnh nh- git ng-i, hip
Nh-ng thc t, cc trung tm tr gip
dm khng th -c s tr gip php l
php l li hiu rng, ni dung ny thuc
ca nh n-c.
phm vi tr gip php l dn n chng
Th ba, Cn chun ho v nng cao
cho trong hot ng vi T ho gii. Mt
trnh ca cn b, cng tc vin cc
khc, nhng T vin T ho gii l cng
trung tm tr gip. Hin nay, c gn
tc vin ca Trung tm tr gip php l
500 Chi nhnh, T tr gip php l cp
khi thc hin nhng v vic trn th -c
huyn -c thnh lp nh-ng ch-a c vn
tr th lao. Nhng T vin khng phi l
bn h-ng dn thng nht. Cn b, cng
Cng tc vin cng thc hin nhng v
tc vin thc hin cng vic ny trnh
vic t-ng t th li khng -c h-ng
cng rt khc nhau, dn ti cht l-ng t-
quyn li ny.
vn khng cao, nhiu tr-ng hp thng
H-ng quy nh v phm vi hot ng

tr gip php l
qua hot ng tr gip php l, cng tc

vin t- vn sai, khng ng php lut
gy ra khiu kin phc tp c s. Vic
Th nht, m bo cht l-ng
nng cao trnh ca i ng ny s
ca cng tc tr gip php l cng nh-
gip h nhn thc -c cc tr-ng hp
tnh cht nhn vn ca hot ng ny,
cn tr gip thuc phm vi v thm
nn quy nh phm vi tr gip php l
quyn gp phn pht huy hiu qu ca
bao gm nhng v vic lin quan n
hot ng tr gip php l./.
quyn li ca ng-i ngho tr-c c

quan cng quyn cng nh- tr-c To
n. Khng nn quy nh nhng v vic
thuc trch nhim ca T ho gii c
s l v vic tr gip php l, nhvy
s trnh -c vic m m cng nhtrng lp cng vic ca bn ho gii
ca chnh t chc tr gip php l.
Th hai, Quy nh c th cc ti
danh no th ng-i ngho -c h-ng
s tr gip php l. Nn chng, l
52
T11
2004
* V Php ch - Vn phng Chnh ph
Nguyn tc php lut trong xt x
p dng nguyn tc php lut

Trong hot ng xt x
Nguyn Ho ng Anh*
Vic cho php p dng nguyn tc php lut gii quyt v n khng ch b p
-c nhng khim khuyt trong h thng php lut, m cn tm ra -c cch gii
quyt hp l cho nhng tnh hung kh khn khi xt x, bo v kp thi quyn li
hp php ca cc -ng s. thy -c vai tr , bi vit d-i y xin cp
n vic vn dng nguyn tc php lut trong hot ng xt x mt s n-c v
thc tin ca Vit Nam
Xt x l mt giai on quan trng ca
qu trnh t tng, trong giai on ny, To n
s -a ra cc phn quyt nhn danh php
lut, nhng phn quyt khng ch lm
thay i trc tip quyn v ngha v ca cc
-ng s, m cn c ngha trong vic gio
dc php lut cho cc cng dn khc.
Vic xt x nh- th no cho ng lut,
c bit l ng ph linh hot, kp thi vi
nhng tnh hung mi ny sinh trong qu
trnh xt x l mt thch thc khng nh i
vi cc thm phn.
1. Nguyn tc php lut trong hot ng
xt x cc n-c
Tt c vn ny sinh trong i sng, d
ch-a -c php lut iu chnh hay quy nh
r rng, u cn phi tm ra cch gii quyt
ph hp, bo m quyn v li ch hp php
ca cc bn lin quan, cng nh- ca Nh
n-c, bi suy cho cng, php lut cng ch l
nhng quan h tt yu nht t trong bn
cht ca s vt1. V vy, nhiu quc gia trn

th gii, d thuc h thng lut Anglosacxon
hay l lut Chu u lc a, u tha nhn s
hin din nhng nguyn tc chung ca php
lut v phn quyt ca To n trn c s vn
dng cc nguyn tc ny.
Nguyn tc php lut c th tn ti d-i
hai hnh thc: Mt l, -c ghi nhn trc tip
trong cc vn bn php lut (Hin php, lut,
vn bn php quy) hay trong cc vn bn c
gi tr chnh tr - php l cao nh-: Tuyn ngn
nhn quyn, Li ni u ca Hin php... Hai
l, cc nguyn tc ny -c thm phn
suy lun v c rt t tinh thn chung ca cc
vn bn php lut khi xt x. dng th hai,
ni nhmt hc gi n-c ngoi, th cc
nguyn tc php lut l hnh thc ca s suy
lun t-ng t mt cch hp l2, nh-ng d tn
ti dng thc no th cc nguyn tc php
lut cng u c c tnh chung, l: tnh
ng n v hp quy lut ca cuc sng. V
vy, nhiu hc gi cho rng: cc nguyn tc
Montesquieu, Tinh thn php lut, Bn dch ca Hong Thanh m, Tr-ng i hc Khoa hc x hi v nhn
vn, Khoa Lut, Nxb. Gio dc, H Ni, 1996, tr.39.
2
Michel Leroy, Contentieux administratif, 2eme edition, Bruylant, Bruxelles, 2000, tr. 389.
T11
2004
53
Nh n-c v Php lut
php lut, k c trong tr-ng hp -c hnh

thnh bi thm phn, cng khng phi do
thm phn t sng to ra, m chng qua h
ch ghi nhn li s hin din ca chng trong
i sng x hi3.
cc n-c, nguyn tc php lut th-ng
-c vn dng trong nhng tr-ng hp sau:
Th nht, b p li tnh cng nhc
ca php lut, m tnh cng nhc ny bt
ngun t quy phm php lut -c coi nhnhng quy tc x x chung nht, p dng cho
nhng mi quan h ph bin nht trong x hi.
Do , d b knh khi gp phi mt s c hay
mt tr-ng hp c bit no , nu thm phn
vn vn dng my mc cc quy phm php
lut gii quyt, th khng nhng khng to
ra -c nim tin ca cng dn vo php lut,
n-c Php tng c mt v n rt ni
ting Nhng m c-i Mont Rouge, m
thm phn cui cng phi cng nhn
quyt nh cho ng k kt hn -c thc
hin bi mt vin chc dn s (ng-i lm vic
trong u ban nh-ng khng phi l u vin ca
u ban, trong khi, theo php lut ca Php,
th tr-ng - ng-i c thm quyn cho ng k
kt hn -c u quyn cho mt ng-i khc
thc hin cng vic ny, nh-ng ng-i ny
phi l u vin ca u ban th mi coi l hp
php), xut pht t l do bo v quyn v
li ch hp php ca cc cp kt hn, nhng
ng-i vn ngay tnh trong v vic4. Trong khi
gii quyt v n, nguyn tc bo m quyn
v li ch hp php ca cng dn -c
thm phn vin dn nh- l cn c chp
nhn quyt nh cho ng k kt hn khng
ng thm quyn trn.
3
m cn nh h-ng n mc tiu cao nht ca

php lut l: bo v quyn v li ch hp php
ca cng dn.
Th hai, nguyn tc php lut cng -c
p dng khi c mt vn ny sinh trong
i sng x hi m ch-a c vn bn php
lut iu chnh, nh-ng thm phn vn phi
xt x v ra phn quyt, nh- trong mt v
kin ti Php, to n phi hu quyt nh
thu hi giy php ca c quan hnh chnh
i vi mt ki t bn bo v l do: tr-c khi
ra quyt nh, c quan ny khng tn
trng quyn -c bo cha, quyn -a ra
kin ca -ng s v nguyn nhn dn n
hnh vi vi phm5. Mc d, trn thc t khng
h c mt vn bn php lut no quy nh
v th tc ny.
Nhiu n l khc trong lnh vc hnh
chnh Php, B cng cho thy rng, nu mt
quyt nh hnh chnh -c ban hnh ra m
c quan hnh chnh khng thng bo tr-c
cho nhng ng-i c quyn li lin quan trc
tip v khng lng nghe kin ca h, th
thm phn s nh gi l quyt nh bt
hp php. y chnh ngun gc cho s ra i
ca nguyn tc i khng (le principle du
contradictoire). Ni dung ch yu ca
nguyn tc l: tr-c khi c quan hnh chnh
mun p dng bin php c-ng ch, hay ra
mt quyt nh lin quan n li ch ca mt
i t-ng no , th c quan ny phi c
ngha v bo tr-c cho h bit v lng nghe
kin ca h6.
Nguyn tc v mt c quan hnh chnh
tt cng th-ng -c thm phn vn dng
gii quyt v n, ni dung ca nguyn tc
Michel Leroy, sd, tr. 390.

Lut Hnh chnh, Jean- Michel de Forges, bn dch ting Vit ca Nguyn Diu C, Nxb. Khoa hc - X hi, H
Ni, 1995, tr.77.
5 Jean Michel de Forges, Lut hnh chnh, Bn dch ca Nguyn Diu C, Nxb. Khoa hc X hi, H Ni,
1995, tr. 324.
6 Xem cc bn n: Lamalle, ngy 05/02/1970, s 3 939; Mugabo, ngy 07/07/1998, s 74963 ca HNN B (Xem
trn website http://.www. raadvst-consetat.be).
4
54
T11
2004
Nguyn tc php lut trong xt x
l: khi ban hnh mt quyt nh, c quan

hnh chnh phi lm vic ht sc mnh; tm
hiu, nh gi ton din nguyn nhn khch
quan -a n hnh vi vi phm, ngay c khi
vic ban hnh mt quyt nh hnh chnh
hon ton thuc v quyn t nh ot ca c
quan ny (ngha l php lut khng iu
chnh vn ny m cho php tu nghi hnh
chnh), quan to vn c th nh gi tnh
ng sai ca quyt nh, da trn tiu ch
thm nh tnh hiu qu v c trch nhim
ca c quan hnh chnh khi ban hnh quyt
nh .
- Th ba, nguyn tc php lut cn -c
vn dng trong tr-ng hp c nhiu li ch i
trng nhau trong cng mt v vic, m nhng
li ch u -c php lut bo v. Tr-ng
hp ny i hi thm phn phi tm ra mt
ph-ng n ti -u cn bng gia hai nhm
li ch .
Mt v d in hnh trong tr-ng hp ny
l: ch s hu ca mt khu vui chi gii tr
nm pha bn ny mt con -ng mun m
rng khu vc kinh doanh ca mnh sang c
pha bn kia ca con -ng. V y l khu vui
chi cho tr em, do , phng tai nn giao
thng c th xy ra cho cc em, ch s hu
xin php chnh quyn x ngn on -ng
trn v i li, ng ta nh-ng mt phn t
xa hn lm li i vng thay cho on -ng
. Chnh quyn x chp thun v quyt
nh ny cng -c s ph chun ca Nh
Vua. Tuy nhin Hi ng Nh n-c (to hnh
chnh cp cao nht ca B) hu quyt
nh trn vi l do: y thiu vng nguyn
tc cn nhc li ch ca mi ch th (le
principe de mise en balance des intrts
respectifs). Mc d, trong quyt nh th
hin tiu ch bo m quyn vui chi gii tr
v s an ton ca tr, nh-ng bn cnh vic

bo v li ch ca tr em, th cng cn phi
coi trng li ch ca cng ng7.
Ngoi ra, nguyn tc t l (le principe de
proportionnalit) cng l mt trong nhng
nguyn tc rt quan trng v c phm vi ng
dng rng ri trong php lut ca Php v
mt s quc gia chu nh h-ng ca n.
V d: trong bn n SPRL Sound and
Vision chng li Commune de Forest ca B,
mt Hi ng x ra lnh cm cc bui
trnh din ca nhm nhc rock vi l do nhm
ny tng l nguyn nhn gy ra nhiu v
rc ri khi trnh din ti n-c ngoi v cc
thnh ph ln cn.
Sau khi kim tra k cc cn c ca v kin
(qua hai ln triu tp), Hi ng Nh n-c B
i n kt lun rng: vic p dng bin
php trn ca Hi ng x l hon ton ph
hp v thm quyn cng nh- trnh t, th tc.
Song, li khng m bo s t-ng xng gia
mc nghim trng ca s vic vi bin
php p dng, mc d c kh nng s xut
hin cc v gy ri khi nhm nhc ny trnh
din ti a ph-ng, nh-ng lnh cm ca Hi
ng x khng phi l gii php ti -u, bi h
vn c th s dng cc bin php khc
thay th nh-: tng c-ng lc l-ng cnh st...,
ch khi khng cn cch gii quyt no khc
th lnh cm mi -c p dng nh- l gii
php cui cng8. Do , lnh cm trn b
hu b.
Nh- vy, n l-t mnh, nguyn tc php
lut -c s dng nh- th-c o cho nhng
gi tr m php lut khng th cn ong, o
m mt cch chnh xc hay ton din -c,
-a ra mt chn l: php lut phi l i
7
8
Xem Bn n Wispelaere, HNN B, s 21 004, ngy 05/03/1981.

Xem Bn n SPRL Sound and Vision contre la commune de Forest, HNN B, s 38018 v 38 108, ngy
31/10/1991 v 14/11/1991.
T11
2004
55
Nh n-c v Php lut
l-ng va bo v li ch cng, nh-ng ng

thi khng lm tn hi n li ch ca cc
c th trong x hi. Nguyn tc php lut
lc ny d-ng nh- cao hn nhng quy
phm c th.
Tuy nhin c th s dng nguyn tc
php lut mt cch hiu qu v sng to, i
hi thm phn phi thc s c lp, c bn
lnh, c tinh thn trch nhim v s xt on
vng vng.
Vic cho php s dng nguyn tc php
lut s to ra s linh hot, mm do trong
p dng php lut. Bi khng phi lc no
php lut cng d liu -c y cc tnh
hung xy ra trong thc t, hoc nu c y
, cng khng phi hon ton chun
xc v r rng.
2. S vn dng nguyn tc php lut
trong xt x n-c ta
n-c ta, khi ni n cc nguyn tc php
lut, c th hiu, l nhng nguyn tc -c
c rt t thc tin khch quan, phn nh bn
cht ch chnh tr - x hi, -c ghi nhn
trong Hin php, lut nh-: nguyn tc php
ch, nguyn tc dn ch, nguyn tc bnh
ng, nhn o... Cn cc nguyn tc php
lut -c hnh thnh t s suy lun ch quan
ca thm phn ch-a bao gi tn ti. Bi t
tr-c n nay, chng ta khng coi tin l php
l ngun c bn ca php lut, m ngun ch
yu l cc vn bn do c quan nh n-c c
thm quyn ban hnh, tp qun php cng
ch c phm vi p dng rt hp (mi ch p
dng trong lnh vc dn s). Do , trong xt
x, thm phn d-ng nh- ch c th da vo
cc quy phm thnh vn. Vy, cc tr-ng hp
ch-a c lut iu chnh hoc c nh-ng cc
quy phm lc hu, li thi m ch-a kp sa
i, th thm phn phi gii quyt nh- th
no, cn c vo u?
56
T11
2004
Thc tin xt x n-c ta thi gian qua

cho thy, khi mt vn m ch-a -c cc
vn bn php lut quy nh c th, r rng,
Hi ng thm phn s xem xt, nghin cu
ban hnh Ngh quyt h-ng dn, hay To
n nhn dn ti cao s phi hp vi Vin
kim st nhn dn ti cao ban hnh
Thng t- lin ngnh h-ng dn p dng. Tuy
nhin, nhng vn bn ny ch h-ng dn p
dng i vi nhng vn -c lut quy
nh nh-ng ch-a c th, cn i vi nhng
quan h x hi mi pht sinh ch-a -c php
lut iu chnh, m cc -ng s c yu cu
To n gii quyt, hoc nhng vn ny
sinh ngay trong qu trnh gii quyt v n
nh-: vic gii quyt ly hn m mt bn ang
n-c ngoi nn khng th tham gia t tng
-c, hay trong Php lut t tng dn s
khng quy nh tr-ng hp hon phin to,
nh-ng trong qu trnh thm vn ti phin to
m To n thy cn phi xem xt thm chng
c mi c th ra quyt nh -c, th cc
to rt lng tng, th-ng l tr li n khi
kin, hoc ch i s gii p, h-ng dn
bng cng vn mang tnh ni b t pha To
n nhn dn ti cao. Nh- vy, chng ta
tha nhn vai tr ca To n trong vic gii
thch php lut, cng nh- p dng tin l
php nh- l mt ngun lut gii quyt mt
s tranh chp. Trong khi li ch-a cho php
Thm phn -c vn dng nhng nguyn tc
chung ca php lut gii quyt v n, lm
mt i tnh ch ng, sng to ca h trong
qu trnh xt x, v lm cho quyn v li ch
hp php ca cc ch th khng -c bo v
kp thi, nh h-ng n nim tin ca cng
dn vo php lut./.
*ThS, Khoa Lut - i hc quc gia

H Ni
Ho gii c s
T ha gii trong truyn thng dn tc

n ha gii c s ngy nay
Trn Th Quc Khnh*
Ho gii c s l hot ng tch cc, y tnh nhn vn, th hin o l truyn thng,
bn sc dn tc ca ng-i Vit Nam. Ho gii c s gp phn on kt ni b nhn
dn, xy dng np sng vn ho, gi gn s n nh trt t, an ton x hi a ph-ng;
phng nga tranh chp khiu kin, phng chng vi phm php lut ngay t t dn ph,
cm dn c- ph-ng, x, th trn. Bi vit sau y tp trung vo vn ha gii c
s i vi on kt ni b nhn dn v pht huy truyn thng dn tc
T ho gii trong truyn thng dn tc
Vic gii quyt cc tranh chp trong cng

ng dn c- c trong lch s pht trin
ca x hi loi ng-i. Tc phm Ngun gc
gia nh, ch t- hu v nh n-c ca
Mc-nghen ch r: Vi tt c ci tnh
ngy th v gin d ca n, ch th tc
qu l mt t chc tt p bit bao. Khng
c qun i, hin binh v cnh st, khng c
qu tc, vua cha, tng c, tr-ng quan v
quan to, khng c nh t, khng c nhng
v x n th m mi vic u tri chy c.
Mi s xch mch v mi s tranh chp u
-c gii quyt mt cch tp th bi nhng
ng-i c lin quan tc l th tc hoc b lc,
hoc gia cc th tc vi nhau... Mi vic u
do nhng ng-i hu quan t gii quyt ly v
trong a s cc tr-ng hp th mt tp qun
lu i gii quyt tr-c tt c mi vic ri.
Lch s Vit Nam chng minh rng, ngay
t thu khai thin lp a, t tin ta sm thc
v cng ng v ch quyn t n-c, thc hin
ha gii, ha mc, hp nht hai khi cng
ng ln l Lc Vit v u Vit thnh Nh n-c
u Lc ng u l Thc phn An D-ng V-ng
1
(th k III tr-c Cng nguyn), to nn sc mnh

chng qun xm l-c ph-ng Bc v lin tip
chin thng qun Tn, qun Triu. n thi Trn,
T-ng qun H-ng o i V-ng Trn Quc
Tun to nn sc mnh nhn dn v thc
hin ha gii, ha mc xa mi him khch
cha truyn cng vua Trn m-u toan vic ln,
thng lnh qun i, chin thng gic Nguyn
Mng, em li thi bnh cho t n-c.
Trong thi nh L, t lng yu n-c,
th-ng dn, vua L Thnh Tng thi hnh
chnh sch ci cch kinh t, hnh chnh, vn
ho, gio dc v t- t-ng php l vi nhng
ni dung dn sinh, dn ch, t lc t c-ng
xy dng t n-c giu mnh -a x hi
i Vit vo giai on thi bnh, thnh tr.
Lut php thi L l ci mu mc tr
n-c, ci khun php buc dn th hin
r rt trong Quc triu Hnh lut (B lut
Hng c). Nhiu iu lut -c p dng
gp phn gi gn tn ti trt t trong x hi,
cng c on kt, nghim tr k xi gic kin
tng k xi gic ng-i kin tng, cng l
lm h n vu co cho ng-i, th x ti nh
hn ng-i phm ti mt bc. Vin ngc li
ng Ghen tuyn tp, NXB ST-1971-T.2, tr 304-305.
T11
2004
57
Nh n-c v Php lut
m xui gic ng-i i kin hay lm n thay,

th x ti nng hn mt bc (iu 513).
n thi L D Tng (1715), th l v
x kin c ghi: Tri huyn l vin quan gn
gi vi dn khi thy hai bn nguyn b mi
bt u kin nhau th nn xem xt tt c ri
em l l s vic biu d cho h nghe ra,
khuyn i bo li cm ha h, ha gii
c i bn. Vic ho gii c s -c
thc hin trn c s tn trng v tun th
cc h-ng -c mt hnh thc php lut
ca lng x t tr.
Theo lut gia Ng Vn Thu, h-ng -c
cn gi l h-ng biu, h-ng l l vn bn
quy phm p dng tng lng, x. H-ng -c
quy nh vic ho gii lng x l bt buc,
do mt hi ng gm nhng ng-i trong
h-ng hi Hi ng tc biu hoc Hi ng
ho gii (gm 3 ng-i, mt hi vin l ch
to, -c bu trong 3 nm cng vi nhim k
ca h-ng hi)
Vic ho gii trong nhn dn -c thc hin
thng qua hnh thc gio dc, thuyt phc, ly
nh chnh ng v tnh thn i ho gii cho hai
bn. i vi mt s vic v trt t tr an, mu
thun c nhn th tun phin c th rn bo.
Hai bn khng tho thun -c vi nhau, th
lm thnh bin bn trnh quan x l.
H-ng -c ca lng La Trinh (Hoi c H
ng) -c lp nm Thnh Thi th 8 (1896) ghi r:
Hai bn l-ng gio x La Trinh ti nh c ng
mi ng-i: h-ng l, h-ng tr-ng, gip tr-ng, k
mc, h-ng lo, x binh, x nhiu thng nht lm t
khon vic, trong c mt iu quy nh chung
cho c hai bn l-ng gio.
H-ng -c nhiu lng x quy nh cho

dn -c m bo quyn khi kin ln
quan s ti, nu khng ng vi ho gii
ca lng x, nh-ng vn c bin php phng
2
3
nga t- t-ng snh kin: nu quan x khc

vi iu Hi ng ho gii tr-c y
khuyn ri th thi, nu ng nh- Hi ng
ho gii th ng-i i kin cn phi chu thm
mt khon tin pht. c bit, h-ng -c
cn th hin tinh thn on kt trong cc
lng c ng bo theo o thin cha sng
xen k.
n ho gii c s ngy nay
Ch-a y ba thng sau, ngy Nh n-c
Vit Nam Dn ch Cng ha ra i
(2/9/1945), trong bi cnh t n-c cn nhiu
kh khn, phc tp, Ch tch H Ch Minh ban
hnh Sc lnh s 63/SL ngy 22/11/1945 quy
nh v t chc Hi ng nhn dn v U ban
hnh chnh cc cp. Sc lnh quy nh: V tphp, Ban Th-ng v (Ch tch, Ph Ch tch
v Th- k) c quyn ha gii v tt c cc
vic2. Bc H k tha truyn thng qu
bu ca dn tc, cao vic t chc, gio
dc cn b nhn dn pht huy tinh thn t-ng
thn t-ng i, lm tt cng tc dn vn,
thuyt phc qun chng.
Trong khng chin chng thc dn Php,
Ch tch H Ch Minh ban hnh Sc lnh s
254/SL ngy 19/11/1948 v chnh quyn
nhn dn trong thi k khng chin. Ban
Th-ng v U ban khng chin hnh chnh
x hp thnh Ban T- php x c nhim v:
Ha gii v tt c cc cng vic thuc dn
lut v lut th-ng mi trong phm vi x3.
Thc hin quy nh ny, nhiu v vic
tranh chp, xch mch trong nhn dn lc
-c chnh quyn t cp x quan tm
kp thi pht hin, x l n tha, gp phn
tng c-ng khi i on kt ton dn,
phc v cuc khng chin chng thc dn
Php. Cng tc ha gii gp phn quan
trng vo vic on kt, tp hp -c nhn
dn. Ch tch H Ch Minh th-ng nhc
nh cn b, ng vin on kt, tp hp
H Ch Minh vi Quc hi v HND, NXB CTQG, HN-2001.

H Ch Minh vi Quc hi v HND, Sd
58
T11
2004
Ho gii c s
nhn dn, thu ht qun chng vo s

nghip chung. Khi trong cng ng c
nhng va chm, xch mch, tranh chp nh,
Ng-i i hi cn b t- php khng ch
phn x, gii quyt theo quy nh chung
m phi cao vic gio dc, thuyt phc
cc bn gi gn s on kt, b qua tranh
chp, dn xp n tha. Ng-i nhc: Cc
c, cc ch xt x ng l tt, nh-ng nu
khng phi xt x th cng tt hn4.
C ln, Ng-i hi cc ng ch cn b ang
chun b lm sch Ng-i tt vic tt: Cc ch c
bit nhn dn ta sng vi nhau nh- th no
khng? Mt ng ch tr li: Th-a Bc, nhn dn
ta c cu ti la tt n c nhau. Bc ni: ng
nhvy. Nhn dn ta t lu sng vi nhau c
tnh c ngha nh- th. T khi c ng ta lnh o
v gio dc, tnh ngha y cng cao p, tr thnh
tnh ngha ng bo, ng ch, tnh ngha nm chu
bn bin mt nh.
Thm nhun t- t-ng i on kt ca H

Ch Minh, ng, Nh n-c ta ra -ng li,
ch tr-ng, chnh sch php lut nhm duy tr,
thc y cng tc ha gii c s, tng c-ng
sc mnh khi i on kt ton dn tc, tng
b-c -a s nghip cch mng n thng li.
T s phn tch trn y, c th thy: ha gii
nhm gii quyt tranh chp, mu thun trong ni
b nhn dn c mi quan h bin chng, hu c
vi vn cng c, tng c-ng mi on kt
gn b trong cng ng dn c-. Ha gii tt l
tin dn n on kt tt. Ng-c li, on kt
tt s l c s tin hnh ha gii tt.
Ha gii l bin php, con -ng tt nht
lm cho cc tranh chp, mu thun, xch
mch - ni nh- dn gian - ang t to ha
nh, ang t nh ha khng cn, khng
ci sy ny ci ung, gp phn lm cho mi
quan h gn b, on kt trong nhn dn
a ph-ng, c s -c cng c. Mi quan h
gia nh, h tc, hng xm khng b st m,
4 v nu t cc bn tranh chp u c
thc hn gn, tha thun -c vi nhau

hoc c ng-i trung gian, ho gii v vic,
khng phi -a nhau ra Ta n hay c
quan cng quyn phn x.
Thc tin nhiu a ph-ng trong 5 nm (19992004) thi hnh Php lnh t chc v hot ng ha
gii c s, hng vn v vic tranh chp mu thun
trong ni b nhn dn -c cc T ha gii c s
tin hnh ha gii m thm, n tha, khng phi n
cc c quan nh n-c x l. V d: Tnh Bc Ninh ha
gii thnh 9.381/12.264 v (77%); Tnh Vnh Phc
ha gii thnh 21.626/25.848 v (83,6%); Tnh Cn
Th ha gii thnh 19.386/27.400 v; H Ni ha gii
thnh 70% v vic tranh chp, mu thun (trong 3
nm 1999-2002, ha gii trn 18.000 v vic)
Nhiu v vic gay gt, im nng nh cp y, chnh
quyn a ph-ng bit pht huy vai tr ha gii, thuyt
phc, vn ng qun chng m cc tranh chp, mu
thun -c ha gii, s n nh trt t an ton x hi
-c tr li.
Quan h ng x mt cu nhn, chn cu

lnh, lt sng xung nia, mu chy rut
mm, mt con nga au c tu b c v.v
-c nhn rng trong cng ng thng qua
cng tc ha gii c s s lm cho x hi Vit
Nam hm nay gi gn -c bn sc vn ha
truyn thng ca ng cha ngn i l-u truyn
li. iu khc hn vi li ng x thc dng,
sng phng hoc v tm m ni che tai,
chy nh hng xm, bnh chn nh- vi Ho
gii duy tr v khi dy tnh ng-i, tnh cha con,
m con, tnh v chng, anh em, h tc, cng
ng d b lung lay, sa st tr-c tc ng ca
mt tri c ch th tr-ng. C th ni, ha gii
c s thc s c vai tr to ln trong vic on
kt ni b nhn dn, pht huy truyn thng dn
tc c t lu i./.
*BQH, Ph gim c S T- php H Ni
Cng tc t- php x, ph-ng, th trn, NXB Php l, H.1985
T11
2004
59
Chnh sch
vn c quyn vit nam

o Ngc Bu*
Nn kinh t th tr-ng n-c ta mi pht trin, do , trong nhn thc cng nhthc tin, mt s hin t-ng ca nn kinh t th tr-ng cn -c hiu khc nhau
v thm ch ch-a ph hp vi thng l quc t, trong c khi nim c quyn.
gp phn nhn thc ng vn , bi vit nu ln nhng nt c bn xung
quanh khi nim c quyn, thc trng c quyn v nu ra mt s gii php x
l vn c quyn trong tnh hnh hin nay n-c ta.
Khi nim c quyn

c quyn v cnh tranh l hai hin
t-ng c lin quan cht ch vi nhau. Khi c
ch tr-ng thc y cnh tranh pht trin
th tr-ng, to iu kin cho cc doanh
nghip u t- i mi cng ngh sn xut,
h gi thnh sn phm v em li li ch
cho ng-i tiu dng th c quyn cn phi
-c loi b. Tuy nhin, trong thc t ca
tt c cc quc gia, c quyn vn tn ti
trong mt s ngnh v mt mc nht
nh, n l yu t m bo cho cnh tranh
pht trin v duy tr -c hiu qu kinh t
ca ton x hi. Vy, c quyn l g v
php lut cnh tranh ca Vit Nam hin nay
nn iu chnh vn ny nh- th no?
c quyn kinh t -c hiu l hin
t-ng ch c mt s t ng-i c chim th
tr-ng khin khng c s t do cnh
tranh v pha cung1. Trong kinh t hc, hin
1
t-ng ny -c gi l c quyn tuyt i

v l biu hin ca cnh tranh khng hon
ho. l hnh thc cnh tranh m gi c
ca hng ho trn th tr-ng b chi phi bi
mt hoc mt s nh kinh doanh nht nh.
Thng th-ng, mt th tr-ng c quyn
-c biu hin qua 3 yu t nh- sau:
Th nht, ton b th tr-ng -c
nm gi bi mt hoc mt s ng-i bn
nht nh.
Th hai, sn phm ca nh sn xut
-c bn trn th tr-ng l duy nht m
khng c sn phm thay th gn tn ti. Ni
cch khc, l vic khng tn ti th
tr-ng sn phm lin quan2.
Th ba, tn ti nhng ro cn ngn
cn vic cc doanh nghip khc kinh
doanh trn th tr-ng lin quan. Ro cn
-c coi l c tr-ng quan trng nht ca
Nguyn Nh- (Ch bin), i t in ting Vit, NXB Vn ho thng tin, 1998, tr. 656
V l thuyt cng nh- theo quy nh ca php lut, th tr-ng sn phm lin quan -c hiu l th tr-ng bao
gm nhng hng ho, dch v c th thay th cho nhau v c tnh, mc ch s dng v gi c.
2
60
T11
2004
vn c quyn vit nam
mt th tr-ng c quyn bi l, nu khng

c ro cn, cc doanh nghip khc s lp
tc tham gia vo th tr-ng kinh doanh khi
nh c quyn thc hin chnh sch tng
gi bn hoc gim cht l-ng v s l-ng
sn phm. Chnh v vy, cc nh kinh doanh
khi mun tr thnh c quyn u cn phi
c mt ro cn v nh vo cn tr
cc i th khc.
Ro cn th tr-ng -c th hin d-i
nhiu hnh thc khc nhau, trong c cc
hnh thc ph bin nh- sau;
- Cc quy nh ca php lut v hn ch
cnh tranh. y l loi ro cn rt th-ng
gp, n to ra s c quyn hp php cho
cc doanh nghip. Vn cn xem xt
y l tnh hp l ca cc ro cn th tr-ng
do php lut to ra.
Trong nhng hon cnh nht nh,
Chnh ph hu ht cc quc gia u cn
thit phi s dng ro cn do php lut
to ra m bo pht trin kinh t, bo
v ng-i tiu dng hoc bo h sn xut
trong n-c. Trong nhng tr-ng hp ,
s tn ti ca cc ro cn th tr-ng l hp
l. Chng hn, vic nh n-c ch cho php
mt hoc mt s doanh nghip -c hot
ng trong cc lnh vc m nh n-c cn
gi c quyn nh- cc ngnh thuc an
ninh, quc phng hay nhng ngnh dch
v cng ch hoc nhng ngnh c tc
ng mnh v nh h-ng n i sng
ca ton b x hi nh-: cp, thot n-c,
nm gi mng l-i truyn ti in quc
gia, mng l-i -ng st tu ho... Trong
nhng tr-ng hp ny, php lut cn thit
phi to ra cc ro cn th tr-ng.
Chng hn nh- Australia, bo m an

ton cho x hi, chnh ph mt s tiu bang ch
cho php vn chuyn than , g, xi mng, xng
du bng -ng st. Hay nh- n-c ta ch mt
s doanh nghip nh n-c nht nh mi -c
tham gia vo vic sn xut v kh, n d-c v
vt liu n... Ngoi ra trong cc tr-ng hp
bo h quyn s hu tr tu cho cc ch th sng
to, Nh n-c s cp bng pht minh sng ch
(patent) cho cc ch th . Bng pht minh sng
ch ny s to ra s c quyn tm thi cho mt
ch th nht nh ph hp vi thi gian pht minh
-c bo h. Cc quy nh ca php lut v
hn ch cnh tranh cn tn ti trong nhng
tr-ng hp bo h sn xut trong n-c, chng
hn nh- vic quy nh nh thu cao i vi mt
s mt hng nhp khu nht nh. Mt s n-c
nh- M v cc n-c ph-ng Ty c cc quy nh
v bo h hay tr gi hng nng sn. Chnh ph
Australia th trao quyn c quyn cho cc nh
xut khu mt s mt hng nht nh nh- -ng,
la m, bi h cho rng c quyn s gip
Australia c th cnh tranh trn th tr-ng th
gii (The Independent Committee of Inquiry of
Australia, National Competition Policy Review,
Australian Government Publishing Service, Canberra,
1993, P.195)
.
Nhn chung bt c quc gia no cng

tha nhn s tn ti ca ro cn th
tr-ng do php lut to ra, bi l y l
mt trong cc iu kin m bo li
ch x hi v li ch quc gia.
Tuy th, cng c nhng ro cn m s
tn ti ca n l bt hp l v cn phi
-c loi b. n-c ta c nhng ro
cn bt hp l nhvy tn ti. Bn cnh
, nhng quy nh ca Chnh ph v vic
u thu hay ch nh quota trong mt s
T11
2004
61
Chnh sch
Chng hn nh- vic quy nh cc doanh
nghip ng trn a bn tnh ch -c mua xi
mng do tnh nh sn xut, hay vic s gio dc
ca mt a ph-ng yu cu cc tr-ng hc ca
a ph-ng ch -c mua bt bi ca mt
doanh nghip nht nh (Xem: T trnh v D n
Lut cnh tranh ca Chnh ph trnh U ban th-ng
v Quc hi, trang 3).
Mt v d khc lin quan n ro cn ca
php lut bt hp l l vic tr-c khi c Ngh
quyt
s
43/2002/PL-UBTVQH10
ngy
25/5/2002 ca U ban th-ng v Quc hi v b-u
chnh vin thng, php lut quy nh ch cc
doanh nghip nh n-c mi -c hot ng
trong lnh vc ny. iu c ngha l php lut
-a ra mt quy nh cn tr tt c cc
thnh phn kinh t khc ngoi kinh t nh n-c
tham gia kinh doanh trn th tr-ng b-u chnh
vin thng.
tr-ng hp cng l biu hin ca cc ro

cn do php lut to ra trong nn kinh t
th tr-ng.
- Ct gim gi bn hng ho. Nh vo sc
mnh ti chnh v kinh nghim kinh doanh
trn th tr-ng, doanh nghip gim gi ti
mc lm cho cc doanh nghip mi tham gia
th tr-ng cng nh- cc doanh nghip khc
l i th ang kinh doanh trn th tr-ng
khng sc cnh tranh v phi rt lui khi
th tr-ng . Kt qu l doanh nghip s
ginh phn thng trong cuc ua v gi.
- c quyn t nhin (Natural Monopoly).
Hin nay, khi nim ny ch-a -c hiu mt
cch chnh xc trong mt s sch bo
n-c ta. Nhiu ng-i cho rng, hin t-ng
mt doanh nghip kinh trn th tr-ng, bng
nhiu bin php v chin l-c khc nhau,
doanh nghip ginh phn thng trong
62
T11
2004
cuc ua cnh tranh v tr thnh c quyn

-c gi l c quyn t nhin. Hiu nhvy
l khng chnh xc ng v mt kinh t hc
cng nh- theo quy nh thng th-ng ca
php lut cc n-c trn th gii. Tr-ng hp
ny -c gi l c quyn l kt qu ca
qu trnh kinh doanh ch khng phi c
quyn t nhin. c quyn t nhin phi
-c hiu l hin t-ng xy ra trn th tr-ng
khi ton b sn phm ca th tr-ng nu
-c cung cp bi mt doanh nghip th s
mc gi thp hn so vi vic c hai hay
nhiu doanh nghip cng cung cp sn
phm . iu ny l do tnh cht ca sn
phm hng ho hoc dch v -c cung cp
quyt nh. Ni cch khc, c quyn t
nhin l m hnh ti -u trong mt s lnh vc
khi m ch cn mt nh sn xut l kh
nng cung cp sn phm cho th tr-ng vi
hiu qu kinh t cao nht. V th, nu cho
php cc nh cung cp khc tham gia vo
th tr-ng s dn ti s cnh tranh lng
Tr-ng hp ca cng ty Coca Cola l mt v
d. Sau khi tham gia vo th tr-ng n-c ung c
ga ca Vit Nam, Coca Cola gim gi bn ca
n bng cch tng dung tch chai t 207ml ln 300
ml trong khi gi ca n vn -c gi khng i.
Hn th na, Coca Cola thc hin khuyn mi
bng cch tng thm mt thng khi mua 3 thng
Coca Cola. Trong thc t, Coca Cola gim ti
25% gi bn. Coca Cola c th lm iu ny bi
v so vi cc cng ty ca Vit Nam nh- Meko Food
Co hay Tribico, n c sc mnh ti chnh v-t tri.
Kt qu l tt c cc cng ty n-c ung c ga ca
Vit Nam phi ng ca v Coca Cola tr
thnh c quyn trn th tr-ng Vit Nam.
Sau khi c -c v tr c quyn, Coca Cola
tng gi t 36.000 ng ln 46.000 ng mt
thng nh-ng khch hng vn phi chp nhn.
vn c quyn vit nam
ph3. V d nh- trong ngnh sn xut v kinh

doanh in, vic c nhiu nh sn xut in
cnh tranh trn th tr-ng s lm gim gi
bn in v nng cao cht l-ng in -c
cung cp. Tuy th, trong mt quc gia th
khng nht thit mi nh sn xut in phi
xy dng mt h thng dy truyn ti ring
bit. l iu khng th lm -c i vi
tt c cc doanh nghip v n i hi chi ph
rt ln cng nh- gy ra s lng ph khng
cn thit. Chnh v vy, cc doanh nghip
sn xut in ch cn s dng mt h thng
-ng truyn ti l . iu c ngha l
doanh nghip nm gi h thng truyn ti
in s tr thnh nh c quyn v hin
t-ng gi l c quyn t nhin. Nhng v
d khc v c quyn t nhin c th tm
thy trong cc ngnh nh- vn ti -ng st,
-ng hng khng hay vin thng. Trong
cc tr-ng hp ny c quyn t nhin tn
ti ch ch cn mt nh cung cp -ng
ray, mt nh cung cp nh ga sn bay v
t-ng t nhvy ch cn mt doanh nghip
cung cp -ng trc vin thng l . Cc
yu t m c quyn t nhin tn ti
-c gi l cc ph-ng tin thit yu.
Ng-i ta gi y l c quyn t nhin bi v
c mt l do t nhin cho c quyn tn ti,
l bn thn sn phm i hi doanh
nghip phi c mt mc kinh t nht nh
mi c th cung cp -c sn phm
hiu qa cao nht. V do vy, c quyn t
nhin l ro cn -c hnh thnh t nhin
trong th tr-ng. Vic xc nh r ranh gii
ca c quyn t nhin l iu rt quan
trng trong vic xc nh c quyn ca mt
3
The Independent Committee of Inquiry of Australia,

Government Publishing Service, Canberra, 1993, p.192
s ngnh nht nh. n-c ta, vic ch-a

phn nh r rng dn n c quyn ca
cc ngnh nh- vin thng, in lc, -ng
st, hng khng... Vn ny s -c phn
tch k phn tip theo.
Ngoi cc ro cn ph bin nh- trn,
trong thc t cn tn ti nhiu loi ro cn
khc nh-: qung co v tip th sn phm
xy dng nhn hiu hng ho khin cho cc
doanh nghip mi tham gia th tr-ng khng
th -a sn phm ca mnh ti khch hng;
hay mt loi ro cn khc l vic doanh
nghip nm gi c quyn l nguyn liu
u vo ca mt ngnh sn xut v.v... Nhvy, khng phi mi ro cn u l xu v
cn phi loi b, bi v c nhng ro cn l
do n lc kinh doanh ca doanh nghip (nhy mnh qung co, tip th, y mnh u
t- nghin cu h gi thnh sn phm v
-a ra sn phm mi) to nn. Chnh v th,
trong nhng tr-ng hp ny, php lut
khng th cm vic doanh nghip tr thnh
c quyn -c m ch -a ra cc quy nh
doanh nghip khng th lm dng v
tr thng lnh th tr-ng v v tr c quyn
ca mnh gy hn ch cnh tranh v lm
tn hi n li ch ng-i tiu dng.
c quyn Vit Nam hin nay
Hin nay, nn kinh t Vit Nam ang
trong giai on chuyn i t nn kinh t k
hoch tp trung sang nn kinh t th tr-ng.
Mt s yu t bt hp l ca m hnh kinh t
tr-c y vn cn tn ti v i hi cn phi
c nhng gii php c th gii quyt
trong thi gian ti. Mt trong nhng vn
National Competition Policy Review,
Australian
T11
2004
63
Chnh sch
cn gii quyt l tnh trng c quyn ca

cc doanh nghip nh n-c. S tn ti qu
nhiu doanh nghip nh n-c (rt nhiu
trong s kinh doanh khng hiu qu) v
vic c quyn ca doanh nghip nh n-c
trong nhiu lnh vc l mt trong nhng l do
-c cc lut s- M s dng khng nh
Vit Nam khng c nn kinh t th tr-ng
trong v kin c da trn ca Vit Nam4.
hi nhp kinh t th gii cng nh- m bo
cc iu kin gia nhp WTO trong thi gian
ti v trnh thua thit trong th-ng mi quc
t, vn ny cn phi -c hon thin
quy nh mt mc hp l cho s c
quyn ca cc doanh nghip nh n-c, va
ph hp vi thng l quc t, va m bo
thc y sn xut trong n-c pht trin.
Thc t Vit Nam hin nay c hai loi
hnh c quyn sau:
Loi th nht l kt qu cnh tranh trong
nn kinh t th tr-ng. Tr-ng hp cng ty
Coca Cola nh- phn tch trn -c coi
l v d v hnh thc c quyn l kt qu
ca cnh tranh trn th tr-ng n-c ung c
ga ca Vit Nam. Tuy th, nh- cp
trn, nn kinh t th tr-ng Vit Nam vn
ang giai on u ca s pht trin, v
vy, cho n nay ch c mt vi tr-ng hp
lin quan n c quyn l kt qu ca cnh
tranh trong nn kinh t th tr-ng. Chc chn
trong t-ng lai, loi hnh c quyn ny s
ph bin hn. Tuy nhin, y l hin t-ng
bnh th-ng ca bt k nn kinh t cnh
tranh no. Theo kinh nghim ca cc n-c
c nn kinh t th tr-ng pht trin, vn
ny s -c gii quyt bng nhng quy nh
4
5
Xem http://www.vninvest.com/news.php?vijsid=4964
-c Quc hi thng qua ngy 9 thng 11 nm 2004
64
T11
2004
v chng c quyn trong lut cnh tranh

nh- cc quy nh v cm on t thn (per
se prohibition), quy nh v tho thun gi c
gia cc i th cnh tranh, ty chay hng
ho, lm dng sc mnh th tr-ng, tp trung
kinh t v.v... Lut cnh tranh ca Vit Nam5
cng bao gm cc quy nh ny. l
nhng quy nh ti ch-ng 2 v cc vn
tho thun hn ch cnh tranh, lm dng v
tr thng lnh th tr-ng v v tr c quyn,
tp trung kinh t. Nu so vi cc n-c c nn
kinh t th tr-ng pht trin th nhng quy
nh trong Lut cnh tranh ca Vit Nam v
kim sot c quyn ch-a th ni l y .
Tuy th, trong iu kin nn kinh t n-c ta
hin nay, vic quy nh nhvy l t-ng i
r rng v thng nht. Trong t-ng lai, khi
tnh cnh tranh ca th tr-ng t mc
cao hn vi nhiu hnh vi cnh tranh khc
pht sinh, s b sung cc quy nh mi v
kim sot c quyn s l cn thit.
Loi th hai l loi hnh c quyn -c
coi l ph bin nht Vit Nam hin nay l
c quyn l kt qu ca c ch hnh chnh
tr-c y v mt s quy nh ca php lut
cng nh- cc chnh sch kinh t hin hnh.
Trong nn kinh t k hoch ho tp trung
cao tr-c y, chng ta ch tha nhn hnh
thc s hu nh n-c v s hu tp th, s
hu t- nhn khng tn ti trong thi gian .
Ch cng hu ny to ra s c quyn
nh n-c trong tt c cc ngnh kinh t. Nh
n-c thnh lp cc x nghip quc doanh
sn xut v cung ng sn phm cho ng-i
tiu dng. C ch qun l kinh t bng cc
mnh lnh hnh chnh hnh thnh nn cc
vn c quyn vit nam

Tng cng ty b-u chnh vin thng Vit Nam
(VNPT) l mt v d. VNPT -c thnh lp theo
quyt nh s 249/TTg ngy 24/4/1995 ca Th
t-ng Chnh ph. Theo quyt nh ny, Chnh
ph cp 2.500 t ng tin vn v tr s lm vic
cho VNPT. Tr-c nm 2002, ch cc doanh
nghip nh n-c mi -c hot ng trong lnh
vc b-u chnh vin thng. Tuy th, ngy
25/5/2002, U ban th-ng v Quc hi ban
hnh Php lnh s 43/2002/PL-UBTVQH10 v
b-u chnh vin thng. Khon 1 iu 38 ca php
lnh ny quy nh: Nh n-c cho php tt c cc
thnh phn kinh t -c cung cp cc dch v
vin thng. Vi quy nh ny, mt lot cc doanh
nghip ra i nh- FPT, VIETEL, Saigon Postel
v S-Phone... Tuy th, Php lnh ny quy nh
rng ch cc doanh nghip nh n-c mi -c
tin hnh hot ng kinh doanh trong cc lnh
vc c s h tng vin thng. V theo , VNPT
-c trao quyn nm gi h thng -ng trc
vin thng quc gia v cc c s h tng trong
lnh vc ny. K t , VNPT tr thnh nh cung
cp c dch v vin thng ln c s h tng vin
thng. Trong thc t, VNPT chim ti 90% th
phn Vit Nam ng v mt dch v vin thng.
cp cho ng-i s dng cao hn 30% so vi

cc n-c ASEAN6. Tnh trng ny cng
t-ng t nh- Tng cng ty in lc Vit
Nam (EVN). n-c ta c mt s doanh
nghip sn xut in nh-ng ch EVN -c
nm gi h thng truyn ti in. Trong th
tr-ng in lc, vic sn xut in c lin
quan mt thit n vic truyn ti in. iu
ny lm cho cc doanh nghip sn xut in
phi ph thuc vo EVN - mt i th cnh
tranh trn cng th tr-ng. Chnh v vy, c
quyn ca EVN i vi vic kinh doanh in
l iu khng th trnh khi.
doanh nghip nh n-c c quyn m mt

s vn cn tn ti cho n ngy nay.
Ni tm li, vic php lut quy nh nh

n-c nm c quyn i vi cc ph-ng
tin thit yu nh- -ng trc vin thng
quc gia, h thng dy ti in hay cc nh
ga sn bay, h thng -ng st nh-ng
khng c s tch bit r rng cc yu t
thuc v cnh tranh tim nng v cc yu t
thuc v c quyn t nhin lm cho c
quyn nh n-c bin thnh c quyn
doanh nghip. Qua cho thy rng: nhng
quy nh ny l khng ph hp vi cc quy
lut ca nn kinh t th tr-ng v cn phi
-c thay i trong thi gian ti.
Hn na, hin nay cn c xu h-ng c

quyn nh n-c bin thnh c quyn doanh
nghip. Vic nm gi -ng trc vin thng
quc gia s to li th cho VNPT ngn cn
cc cng ty khc tham gia vo th tr-ng vin
thng, bi l nu cc cng ty khc mun
cung cp dch v vin thng h buc phi s
dng -ng trc vin thng quc gia do
VNPT qun l. Vi li th v th phn sn c
t tr-c cng vi cc quy nh ca php lut,
VNPT tnh gi dch v vin thng cung
Khng nhng th, mt s chnh sch kinh

t thi gian qua cng l nguyn nhn to ra
c quyn trong nn kinh t n-c ta. in
hnh l chnh sch thnh lp cc tng cng
ty to ra s c quyn ca mt vi doanh
nghip nh n-c trong cc lnh vc nh- xy
dng, xi mng, lp my... thnh lp cc
tng cng ty ny, mt lot cc cng ty nh
c cng tnh cht ngnh ngh -c sp
nhp theo quyt nh ca Chnh ph. Hn
na, nh n-c cng u t- mt l-ng vn
Xem http://www.mof.gov.vn
T11
2004
65
Chnh sch
ln vo cc tng cng ty. Kt qu l cc cng

ty c mt sc mnh th tr-ng ng k trong
ngnh ngh m n kinh doanh v nhanh
chng c v tr thng lnh th tr-ng trong lnh
vc , khng mt doanh nghip no c th
cnh tranh vi cc tng cng ty nh n-c.
Hin nay, Chnh ph ch tr-ng thnh lp
mt s tp on kinh t nht nh. Vic xy
dng cc tp on kinh t l quan trng bi
v xt v mc tp trung vn v cng ngh,
hu ht cc doanh nghip ca Vit Nam u
rt nh b so vi cc cng ty n-c ngoi, c
bit l cc tp on a quc gia. Trong qu
trnh hi nhp kinh t quc t, hp tc i
cng vi cnh tranh l iu khng th trnh
khi. c th tham gia v cnh tranh trn
th tr-ng ton cu, Vit Nam rt cn thit
phi thnh lp cc tp on kinh t mnh
trong nhng lnh vc nht nh. Theo Vin
nghin cu qun l kinh t trung -ng
(CIEM), tr-c ht, s c 4 tp on kinh t
-c thnh lp trong cc lnh vc in, ga v
kh t, vin thng v xy dng. Theo chnh
sch ny, cc tp on kinh t -c thnh
lp da trn vic sp nhp cc cng ty nh
thnh cng ty ln hn. V mt l thuyt cng
nhthc t ca lut cnh tranh, vic sp
nhp ch b cm trong tr-ng hp lm gim
ng k cnh tranh hoc i ng-c li vi li
ch cng cng, lin quan n cc vn nhli ch khch hng, gii quyt vic lm v
tng tr-ng xut khu. Ng-c li, nu vic
sp nhp m c nhiu kh nng mang li
hiu qu kinh t v-t qua s hn ch cnh
tranh, n s khng b cm. Trong tr-ng hp
cc tp on kinh t ca Vit Nam, vic
trnh xung t gia c quyn l kt qu ca
sp nhp v li ch cng cng l rt cn thit.
Khi cc tp on kinh t -c thnh lp bi
66
T11
2004
Chnh ph th s rt d dng cho cc doanh

nghip ny c -c v tr thng lnh th tr-ng
v sc mnh th tr-ng ng k so vi cc
doanh nghip khc. Chnh v th, nu khng
c nhng quy nh c th chnh sch ny c
th to ra v tr c quyn cho cc tp on
kinh t.
Thm vo , do hnh thc s hu m
mt s chnh sch ca nh n-c cng c -u
i hn cho cc doanh nghip nh n-c. V
vy, doanh nghip nh n-c -c h-ng
mt s li th khi tin hnh hot ng kinh
doanh trn th tr-ng so vi cc thnh phn
kinh t khc. C th l, trong mt s tr-ng
hp nht nh, nh n-c trc tip hoc gin
tip bo m cho cc khon n ca doanh
nghip, -u i v quyn s dng t, min
thu trong mt s tr-ng hp, -c ch nh
ngn hng cho vay vn hoc -c vay vn
vi li sut -u i. V th, c th ni rng:
mt chng mc nht nh, chnh sch kinh t
tr thnh ro cn to ra c quyn trong
nn kinh t th tr-ng Vit Nam.
Mt s gii php
T s phn tch thc trng c quyn
trn, c th thy cc ro cn th tr-ng Vit
Nam hin nay ri vo 3 tr-ng hp nh- sau:
Th nht, bng mt s hnh vi kinh
doanh nht nh, cc doanh nghip trn th
tr-ng loi b -c cc i th khc v
tr thnh c quyn trn th tr-ng .
Th hai, s tn ti mt s quy nh ca
php lut v cc chnh sch kinh t to ra
c quyn cho cc doanh nghip nh n-c.
Th ba, php lut ch-a c s phn nh
r vic s dng cc ph-ng tin thit yu
vn c quyn vit nam
lin quan n c quyn t nhin, v th

bin c quyn nh n-c thnh c quyn
doanh nghip.
Loi ro cn th nht l hnh thc tn ti
ph bin tt c cc quc gia v s khng
phi l ngoi l i vi Vit Nam trong t-ng
lai. Lut Cnh tranh -a ra mt s quy
nh t-ng i ph hp vi hon cnh kinh t
n-c ta hin nay iu chnh quan h ny.
Vn t ra y l cn phi c cc quy
nh x l s tn ti ca cc loi ro cn
th hai v th ba.
i vi loi hnh th hai, cn thy rng:
trong nhng hon cnh nht nh, s tn ti
ca ro cn th tr-ng do php lut to ra l
cn thit. iu ny -c chng minh ch,
hu ht cc quc gia u tha nhn s tn
ti ca c quyn nh n-c trong cc lnh
vc lin quan n li ch cng cng hoc an
ninh quc phng. V d nh- Chnh ph
Australia tha nhn rng ri s c quyn
nh n-c trong cc lnh vc cp n-c, in
lc, -ng st, -ng b, b-u chnh, vin
thng. Vic tha nhn c quyn nh n-c
trong cc lnh vc ny -c gii thch da
trn c s l cc hot ng ni trn l hnh
thc c quyn t nhin9. Vit Nam hin
nay, Ngh quyt ca ng khng nh:
Nh n-c nm c quyn trong cc lnh vc
dch v cng ch, trong nhng ngnh cng
nghip then cht c lin quan mt thit ti
i sng kinh t - x hi hoc an ninh, quc
phng nhin lc, vin thng, cng bin,
thuc l, cp thot n-c, sn xut v kh,
thuc n... Thi gian ti, Chnh ph nn c
th ho nhng quy nh ny bng cch -a
ra danh mc cc lnh vc c quyn nh

n-c bo m tnh r rng ca php
lut v trnh -c vic bin c quyn nh
n-c thnh c quyn doanh nghip. ng
thi, Chnh ph cng nn thng tin k
hoch c th i vi vic xo b c quyn
trong nhng ngnh ngh nht nh. Thc t
cho thy rng, nhng lnh vc thuc v c
quyn nh n-c khng phi ging nhau cho
mi quc gia v cng khng tn ti n nh
cho mi thi k, n ph thuc vo hon
cnh ca mi n-c. Tuy th, php lut nn
quy nh theo h-ng nh n-c s nm gi
c quyn trong cc lnh vc lin quan n
c quyn t nhin v cc lnh vc lin
quan n an ninh quc phng.
Ngoi ra, cc c quan nh n-c c thm
quyn, c bit l c quan qun l nh
n-c v cnh tranh (s -c thnh lp theo
quy nh ca Lut Cnh tranh) cn r sot
li cc vn bn php lut tm ra nhng
quy nh v hn ch cnh tranh bt hp l,
qua , xut c quan ban hnh vn bn
sa i hoc hu b cho ph hp vi
iu kin kinh t th tr-ng n-c ta.
Chnh sch v vic thnh lp cc tp
on kinh t cng l vn cn xem xt.
Cc tp on kinh t khi -c thnh lp s
c sc mnh rt ln v c th cnh tranh
-c vi cc doanh nghip n-c ngoi. V
vy, cng vi vic thnh lp cc tp on
kinh t, nn c cc quy nh khuyn
khch hn na cc cng ty n-c ngoi bao
gm c cc tp on kinh t a quc gia
tham gia hot ng kinh doanh trn th
tr-ng lin quan Vit Nam. iu va
The Independent Committee of Inquiry of Australia, National Competition Policy Review, Australian Government
Publishing Service, Canberra, 1993, p.192
T11
2004
67
Chnh sch
bo m -c tnh cnh tranh ca nn kinh

t ng thi to mi tr-ng cho cc tp
on kinh t n-c ta pht trin.
i vi loi hnh th ba l tr-ng hp m
cc yu t c quyn t nhin gn lin vi
cc hot ng cnh tranh tim nng (nhsn xut in, dch v vn chuyn hnh
khch -ng st hoc dch v vin thng).
Nn c quy nh tch cc yu t c quyn
t nhin ra khi cc hot ng cnh tranh
tim nng . V d nh- dch v cung cp c
s h tng vin thng, hot ng truyn ti
in, dch v cung cp nh ga sn bay ln
l-t phi -c tch khi dch v vin thng,
sn xut in, v dch v vn ti hng khng.
Chnh ph nn thnh lp cc doanh nghip
nh n-c ring r qun l cc yu t c
quyn t nhin . Cng vi vic lm ny,
Chnh ph nn ban hnh cc quy nh v
vic s dng ph-ng tin thit yu lin
quan n c quyn t nhin. Tr-c ht, cc
doanh nghip c quyn t nhin nm gi
cc ph-ng tin thit yu nn giao cho cc
B chuyn ngnh qun l. V d nh- B Giao
thng vn ti s kim sot hot ng ca
cc doanh nghip qun l nh ga sn bay,
B Cng nghip s qun l cc doanh
nghip nm gi h thng truyn ti in...
Thm vo , cng cn thy rng, khng
nht thit trong mi tr-ng hp cc doanh
nghip qun l ph-ng tin thit yu lin
quan n c quyn t nhin u phi p
ng yu cu vic s dng cc c s . V
vy, cn c cc quy nh v lnh vc ny. C
th l, nn quy nh theo h-ng cc doanh
nghip khng phi chu trch nhim cung
cp ph-ng tin thit yu cho cc doanh
nghip khc tr khi c nhu cu cn thit
68
T11
2004
y mnh s cnh tranh c hiu qu cho

nn kinh t. V d nh-, khi nh ga sn bay
lm vic ht cng sut, cc doanh nghip
c quyn t nhin khng c trch nhim
cung cp cc ph-ng tin thit yu ngay c
khi c yu cu ca mt nh cung cp dch v
vn ti hng khng.
Hn th na, nn c cc quy nh lin
quan n vic xc nh gi c khi s dng
cc ph-ng tin thit yu. Trong thc t,
cc doanh nghip nm gi cc ph-ng tin
thit yu c xu h-ng tnh gi c quyn
cho cc yu t . V vy, trnh gi c
c quyn, B ch qun nn n nh gi cho
vic s dng cc dch v thit yu ny. Vic
xc nh gi c s dng ph-ng tin thit
yu khng phi l cng vic d dng. Theo
kinh nghim ca mt s n-c, gi s dng
cc ph-ng tin thit yu ph thuc vo
mt s yu t nh- mc , kh nng cung
cp cc ph-ng tin thit yu, vic s dng
theo k hoch trong t-ng lai ca cc doanh
nghip, mc thu hi vn chi ph xy dng
cc ph-ng tin thit yu . ng thi,
cng nn tnh n tc ng ca gi c
thc y sn xut v bo d-ng cc ph-ng
tin thit yu cng nh- tc ng quan trng
ca vic khuyn khch i mi cng ngh./.
* ThS, Khoa Nh n-c v Php lut, Hc

vin Chnh tr Quc gia H Ch Minh
M hnh Ti phn hin php

Cng ha Lin bang c
Nguyn Nh- Pht*
Bi vit gii thiu v t chc v nhim v ca To n hin php Lin bang c, mt

trong nhng n-c sm thit lp -c m hnh ti phn hin php, ng thi gi m
nhng suy ngh v nhu cu thit lp c quan ti phn hin php Vit Nam theo yu cu
xy dng Nh n-c php quyn hin nay
1. Vi nt v lch s
Ti phn hin php ni chung l mt
trong nhng thit ch xut hin trong qu
trnh phn thn s thng tr ca Nh n-c.
T- t-ng v ti phn hin php bt ngun
t lch s pht trin ca Chu u v Bc
M. Nhng yu t hnh hi ca ti phn
hin php manh nha xut hin khi c
quan ta n phi i mt vi nhng vn
ca hin php lin quan n trt t php l
c bn ca cng ng1.
Trn lnh th ca n-c c ngy nay,
d-i thi trung c thuc ch La M,
ng-i ta chng kin vo nm 1235 vic
thit lp trong h thng ta n v-ng triu
v -c ghi nhn trong hin php ca t
n-c t do vng Mainz (nay thuc c)
mt ta n ti cao v-ng triu
(Koenigliches Hofgericht) vi thm quyn
gii quyt cc n kin lin quan n cc
quyn v ti sn ca v-ng triu, lin quan

n tranh chp gia cc thnh vin ca
v-ng triu hoc cc v vic v thoi
quyn ca cc ta n a ph-ng. Ta n
ny -c i tn thnh ta n bi thm
ch (Reichskammergericht) v cn xt x
c nhng v vic t cc bn n ca ta n
a ph-ng lin quan c cc thn dn
ngoi lai. Trong cch nhn ca cc nh
khoa hc c, vic ny c bn cht t-ng
t nh- th tc gii quyt khiu ni hin
php ti Ta n hin php ngy nay. Bn
cnh , cng vi thi gian, ng-i ta cn
thit lp mt Hi ng ch
(Reichshofrat) vi bn cht pha trn ca c
quan t- php v hnh php m trong nhiu
tr-ng hp, nguyn n c th la chn c
quan ny hoc Ta bi thm. Cng d-i
ch cai tr ca La M, t th k 14,
ng-i ta bit n nhng ta n trng ti
-c la chn (Ad-Hoc) gii quyt
D.C.Umbach/Th.Clement, Bundesverfassungsgesetz - Mitarbeiterkommentar und Handbuch, C.F.Mueller, 1992,

S. 4.
T11
2004
69
Tham Kho n-c ngoi
nhng tranh chp gia cc chnh ng v

sau ny hnh thnh nn ta n trng ti quy
ch, gii quyt tranh chp gia cc hu
v-ng (1338).
Khi ch La M sp trn t c
(1806) cng l khi chm dt h thng ta
n La M ca dn tc c. Lc , Lin
hip c khng -a dng nhng thit ch
ta n t-ng t nh- ca La M. Thay vo
v tr ca cc t chc ti phn c bit
d-i thi La M, ng-i c cao tr
ca Quc hi Lin bang 2 vi tnh cch l
thit ch ti cao triu tp mt ta n
nhm gii quyt nhng tranh chp gia
cc thnh vin ca Lin bang. Trong mt
s tr-ng hp c th, Quc hi Lin bang
s gi vai tr nhmt to n trng ti
trong cc tranh chp gia cc tiu bang.
Tuy nhin, th k 19 vn l thi k
khng r rng v mt thit ch (c quan)
ti phn hin php ca Lin bang. Lin
minh bc c vo nm 1867 v ti ch
c vo nm 1871, Quc hi lin bang
phi u hng tr-c t- t-ng thit lp
mt ta n ca Lin bang gii quyt
cc tranh chp hin php.
Phi n thi Cng ha Weimar, nhng
t- t-ng v xu h-ng thit lp mt nn ti
phn hin php mi thng th. Vo nm
1925, Ta n ch c quyt nh
cm cc thm phn p dng cc vn bn
lut vi hin v m -ng cho vic kim tra
tnh ph hp ca php lut tiu bang vi
php lut lin bang. Trn tinh thn ,
vn hp hin ca cc vn bn php
lut chnh thc -c kim tra bng con

-ng ta n. Tuy nhin, nn Cng ha
Weimar vn ch-a l-ng tr-c -c yu
cu ca ti phn hin php l phi gii
quyt cc tranh chp gia cc thit ch
ca Lin bang v gii quyt khiu ni hin
php ca cng dn (mt trong hai chc
nng c bn ca Ta n hin php hin
nay, bn cnh chc nng kim tra tnh
hp hin ca cc o lut).
Trong khi , trong nn cng ha
Weimar, cc tiu bang, nn ti phn hin
php li pht trin kh mnh. Ti nhiu
tiu bang, ti phn hin php -c trao
c nhim v gii quyt cc tranh chp gia
chnh ph v c quan dn c (quc hi tiu
bang) cng nh- cc khiu ni hin php.
N-c c khi x-ng v bi trn trong
hai cuc i chin th gii. Trong sut
thi k ny, vn ti phn hin php
khng tr nn thi s v hiu lc ca h
thng ti phn hin php cng v th m
d-ng nh- b lng qun hoc thm ch b
v hiu. Vn ti phn hin php c
ch c th -c hm nng khi n-c c
bi trn xy dng hin php (Lut c
bn) mi ca mnh.
Trong qu trnh son tho hin php
mi, cc chnh khch v gii khoa hc ca
CHLB c c dp nghin cu v tng
kt nhng kinh nghim tin b ca qu kh
trong vic thit lp mt nn ti phn hin
php c lp. Trn c s , cng vi ni
kinh hong, v tht vng v thi k c
quc x m mt trong nhng nguyn nhn
2 Khi nim Quc hi ch ny khng ng ngha vi c quan lp php ti cao ca Lin bang m trn thc t n
-c ton quc bu ra thc hin mt nhim v c th, nht thi (NNPht).
70
T11
2004
ca n l ch v lut, ng-i c
quyt tm xy dng mt trt t php
quyn hin i m mt trong nhng yu t
ca n l mt nn ti phn hin php c
lp, c sc mnh, trong c mc tiu
l ngn chn nguy c phc hi ch c.
Cui cng, ngy 23/5/1949, Hin php
ca CHLB c cng b v ti iu 94
Ta n hin php -c hin nh. Cn
c vo Khon 2, iu 94 Hin php ngy
16/4/1951 Lut v Ta n hin php -c
cng b3 v ti iu 1 ca Lut, Ta n
hin php CHLB c -c xc nh l ta
n t ch v c lp vi tt c cc c quan
hin php khc.
Theo m hnh ca c, vai tr v v tr

ca Ta n hin php Lin bang -c xem
xt d-i hai ph-ng din:
Nh- vy, khc vi m hnh Hp chng

quc Hoa k, CHLB c thit lp mt h
thng ti phn hin php c thit ch
ring, vi chc nng v nhim v kh r
rng c th v c v tr php l v chnh tr
rt cao. n nay, m hnh ny gy -c
nh h-ng n h thng ti phn nhiu
n-c Chu u v Chu n h - Thi lan,
Campuchia, mt s n-c thuc Lin bang
X Vit c
Ta n hin php Lin bang khng

tr thnh ti ng ca mi loi tranh
chp trong x hi v ng thi vn m
bo tnh c lp trong xt x ca tt c
cc c quan ta n, m hnh Ta n hin
php Lin bang c thit k nhng b
lc theo nguyn tc b tr th yu
(Subsidaeriaet), theo , Ta n Hin
php, sau khi c th tc c bit v th l,
Ta n ch gii quyt nhng vic: (i) c
lin quan trc tip n Hin php, n
quyn c bn ca cng dn; (ii) c ngha
chnh tr php l quan trng; v, (iii) sau
khi tn dng ht cc kh nng v c hi ti
cc ta n Lin bang m trt t php l
vn ch-a -c m bo. Vic gii quyt
loi v vic ny -c tin ch yu trong
trnh t v th tc gii quyt khiu ni
hin php.
L mt quc gia lin bang, cc tiu

bang ca CHLB c cng thit lp cc
Ta n hin php ca cc Tiu bang vi
m hnh t-ng t nh- ca nh n-c
Lin bang.
2. V tr ca Ta n hin php Lin bang
trong b my Nh n-c
L mt c quan ta n
Ta n hin php Lin bang l c quan
ta n cao nht trong h thng ta n Lin
bang v -c coi l Ta n ca cc loi
ta n. iu ny cng khng c ngha l
Ta n hin php l ni din ra trnh t
gim c thm hay gim st, xt x li cc
bn n ca cc ta n t- php hay ta n
chuyn trch4. Ta n hin php Lin
bang tn ti c lp (v t chc v thm
quyn) vi tt c cc ta n khc.
3
4
Lut ny c hiu lc t ngy 17.4.1951 v n nay tri qua 6 ln sa i.

CHLB c c mt h thng t chc ta n kh phc tp. L mt quc gia lin bang, n-c c c h thng ta
n cc Tiu bang, tn ti kh c lp vi h thng ta n Lin bang. Trong h thng ta n Lin bang, bn cnh
ta n th-ng (ta n t- php - xt x cc tranh chp dn s, kinh t, th-ng mi v hnh s) cn c h thng cc
c quan ta n chuyn trch: ta n hnh chnh, ta n lao ng, ta n x hi, ta n cng v v ta n sng
ch.
T11
2004
71
Tham Kho n-c ngoi
L mt thit ch hin nh c lp
Khc vi nhiu n-c khc, v d nh-
Hoa K, Ta n hin php CHLB c l mt
c quan c lp -c hin php thit lp, tn
ti bn cnh cc c quan ti cao ca Nh
n-c nh- Quc hi, Chnh ph v Ta n ti
cao Lin bang, mc d trnh t v th tc
thit lp c quan ny kh c th so vi cc
c quan khc trong b my nh n-c. Theo
ch phn quyn c, th Ta n hin
php Lin bang khng phi l c quan ca
Quc hi, khng chu s gim st ca Quc
hi, Chnh ph hay Ta n ti cao Lin bang.
Ng-c li, cn thy rng, trong qu trnh thc
hin chc nng ca mnh, Ta n Hin php
cn kim tra tnh hp hin ca cc vn bn
php lut ca Quc hi v c th tuyn b
tnh vi hin v chm dt hiu lc thi hnh cc
lut ca Quc hi. Tuyn b ny s -c
thc thi v, theo php lut, mi quyt nh
hay tuyn b ca Ta n hin php Lin
bang c gi tr nhmt o lut. Vic thc
hin nhim v ny -c tin hnh trong loi
trnh t v th tc ti Ton n Hin php
-c gi l kim tra quy phm tru t-ng.
L mt c quan c lp, Ta n hin

php Lin bang c h thng nhn s v
mt ngn sch c lp. Ngn sch ca Ta
n hin php Lin bang do chnh c quan
ny thit lp v khi -c thng qua trong
ton b ngn sch Lin bang (d-i dng
mt o lut). Khi , ngn sch ca Ta
n Hin php Lin bang tr nn c lp v
do chnh c quan ny qun l.
iu 94 Hin php CHLB c quy nh:
1. Ta n Hin php Lin bang -c c cu
bi cc thm phn Lin bang v cc thnh vin
khc. Mt na s thnh vin5 do Quc hi bu,
na cn li do Hi ng Lin bang bu. Cc
thnh vin ca Ta n hin php Lin bang
khng -c kim nhim ti Quc hi Lin bang,
Hi ng Lin bang, Chnh ph Lin bang hay
ti cc c quan t-ng t ca mt tiu bang
iu 2, Lut t chc Ta n hin php Lin
bang quy nh:
1. Ta n hin php Lin bang c c cu
gm hai Ta,
2. Trong mi Ta -c bu tm thm phn,
3. Ba trong s thm phn ca mi ta -c
bu t s thm phn ca cc Ta n ti cao ca
Bn cnh , tuy l mt trong cc thit

ch hin php, song php lut li cho php
Ta n hin php Lin bang dn xp, gii
quyt cc tranh chp v thm quyn gia
Chnh ph v Quc hi Lin bang, gia chnh
quyn v php lut Lin bang vi chnh
quyn v php lut ca cc tiu bang, gia
cc ng phi chnh tr v nhng n kin
chng li Tng thng, cc b tr-ng hay
thm phn v v nhng bin php khc
nhm bo v trt t hin php
Lin bang. Ch nn bu cho nhng thm phn

c t nht ba nm cng tc ti mt c quan
ta n ti cao ca Lin bang.
3. T chc v nhim v ca Ta n hin

php Lin bang
T chc
Vi cc quy nh trn y cho thy, Thm
phn ca Ta n hin php Lin bang khng
ch bao gm nhng ng-i l thm phn
5 -c hiu l thm phn Lin bang v cc thnh vin khc. Khi h -c bu th tr thnh thm phn Ta n hin
php Lin bang.
72
T11
2004
chuyn nghip. iu ny l gii mt vn

c th thuc nhim v ca Ta n Hin
php l: Ta n Hin php lin bang khng
ch gii quyt nhng v vic mang tnh php
l thun ty m cn gii quyt nhiu vn
lin quan n i sng chnh tr, x hi ca
t n-c.
Mc d vy, theo quy nh ca php
lut, tr thnh thm phn ca Ta n
hin php Lin bang khng th l nhng
ng-i ch c hiu bit v chnh tr, x hi.
Cng ging nh- cc thm phn chuyn
nghip (cng tc ti cc ta n ca Lin
bang v tiu bang), thm phn ta n hin
php Lin bang phi c trnh thm
phn6. Bn cnh , nhng ng-i -c
bu phi c tui ti thiu l 40 v ti a
l 68, vi nhim k l 12 nm v khng ti
nhim. H khng -c ng thi kim
nhim thm vic ging dy i hc lut7.
Vi vic b nhim tr thnh thm phn Ta
n hin php Lin bang, mi quan h lao
ng ca h trong cc c quan khc u
chm dt.
Khc vi cc thm phn cc Ta n
thng th-ng, thm phn Ta n Lin bang
c mt s quy ch c th. Tr-c ht, h
khc vi cc thm phn thng th-ng
ch h l khng ch l cc cn b ca c
quan Ta n m h l thnh vin ca mt
c quan hin php. C l ng-i c mun
th hin vai tr ca cc thm phn Ta n
hin php Lin bang nhnhng chnh
khch (ngh s, b tr-ng). Qu thc l nhvy v theo quy nh, cc thm phn Ta
n hin php khng chu bt k mt s
gim st hnh chnh (cng v) no. Trong
khi , cc thm phn Ta n ti cao vn
c th b k lut theo quyt nh ca ta n
cng v (ta n k lut)8.
Lut t chc Ta n hin php Lin
bang quy nh r l Ta n ny c c cu
gm hai Ta. Tuy nhin, khc vi cc ta
trong cc c quan ta n thng th-ng m
cc ta ch l nhng b phn chuyn
mn m c th l nhng hi ng xt x,
khng c t- cch v thit ch th hai Ta
ca Ta n hin php Lin bang li c vai
tr c th v ph-ng din c th. Theo
, mi Ta u -c gi l Ta n hin
php Lin bang, c vai tr v v tr bnh
ng vi nhau v v th thc cht Ta n
hin php Lin bang l mt cp ta n
song sinh9. Nh- vy, mi Ta u c thm
phn ring ca mnh v v nguyn tc l
khng -c php iu ng, lun chuyn.
Vic mt thm phn ca To ny tham gia
Ring i vi ngh lut, n-c c c h thng o to c bit. c -c trnh thm phn l mt ng-i
phi tt nghip i hc lut (thi quc gia ln th nht). Tip theo phi tt nghip ch-ng trnh o to ngh lut
(thi quc gia ln th hai). Lc ny -c coi l c trnh thm phn v lc mi c iu kin tr thnh
thm phn, cng t vin, lut s-, cng chng vin, chuyn vin php l trong h thng c quan nh n-c. Gio slut mc nhin l c trnh thm phn.
7 Nguyn vn Khon 4, iu 3 ca Lut t chc Ta n hin php l: Mt hot ng ngh nghip khc nh- l
ging vin lut ti mt tr-ng i hc c l khng ph hp vi hot ng thm phn. Hot ng vi tnh cch
l thm phn ti Ta n hin php Lin bang -c coi trng hn l vi tnh cch l ging vin i hc.
8 c nhng tranh chp, bin php k lut phi sinh t quan h cng v s -c gii quyt cui cng ti ti
phn k lut. Trch nhim cng v v th ch p dng cho cng chc v ng-i s dng lao ng cng v. i vi
cc chnh khch (b tr-ng), khng p dng ch trch nhim ny v h khng phi l cng chc. H ch c th
c ch trch nhim hin php m thi, nn c, vic Th t-ng Chnh ph quyt nh k lut b tr-ng l
iu xa l.
9 Xem: Quyt nh ca Ta n hin php s 7, 17 [18]; D.C.Umbach/Th.Clement, Sd. tr.225 -226.
6
T11
2004
73
Tham Kho n-c ngoi
vo hot ng ca Ta kia ch -c php

nu trong tr-ng hp khn cp, m Ta
khng c nng lc biu quyt hoc trong
tr-ng hp gii quyt n kin ca Tng
thng Lin bang hay ca thm phn.
Trong t chc v nhim v ca Ta n
hin php Lin bang, Ch tch (Chnh n)
Ta n hin php Lin bang gi vai tr
quan trng. y l mt nhn vt quan trng
trong hng ng lnh o nh n-c nn sau
nhiu tranh lun, nh lm lut c quyt
nh, Chnh n v Ph chnh n Ta n
phi do Quc hi v Hi ng Lin bang
bu ra theo nguyn tc lun phin
(alternierend). iu c ngha l, khi
Quc hi bu Chnh n th Hi ng Lin
bang bu Ph chnh n; ng-c li, n
nhim k sau, khi Hi ng Lin bang bu
Chnh n th Quc hi bu Ph chnh n.
Chnh n v Ph chnh n10 phi -c
bu ra t s thnh vin ca on ch tch
Ta n Hin php Lin bang. V s c lp
v bnh ng ca mi Ta m chng u
phi -c i din trong ban lnh o ca
Ta n nn php lut yu cu Chnh n v
Ph chnh n phi thuc hai Ta khc
nhau v thc t l hai Chnh ta.
Nh- trnh by trn y, cc thm
phn Ta n hin php khc vi thm phn
quan, Chnh n ch c mt cht quyn

trong qun l hnh chnh i vi cc thm
phn, v d nh- cho i cng tc. Ngay c
vic cho thm php ngh h-u hay min
nhim cng thuc quyn ca Tng thng.
Nhim v
Php lut ca CHLB c phn nh r
nhng loi v vic (tranh chp) -c gii
quyt mi Ta. Theo , nhng v vic
lin quan n mi quan h gia Nh n-c
v cng dn -c trao cho Ta th
nht11. Trong khi cc v vic lin quan
n mi quan h gia cc b phn v
nhnh quyn lc khc nhau trong ni b
Nh n-c th -c trao cho Ta th hai.
Ta Th nht xem xt v tnh khng
ph hp vi cc quyn c bn (-c ghi
nhn trong Hin php) ca mt quy nh
php lut cng nh- gii quyt nhng khiu
ni hin php. l cc tr-ng hp:
- Tranh chp hoc nghi ng v s ph
hp vi Hin php Lin bang ca php lut
Lin bang hay tiu bang, hay vi php lut
Lin bang ca php lut tiu bang, theo
ngh ca Chnh ph Lin bang, ca mt
chnh ph tiu bang hoc ca 1/3 s i
biu Quc hi;
thng th-ng l h khng c cp trn
- V s ph hp ca mt o ca Lin
trong c quan. Nh- vy, hai ng-i ng u
bang hay ca tiu bang vi hin php Lin
hai Ta ny, k c B tr-ng B t- php,
bang, ca mt o lut hay php lut khc
u khng c quyn ch th, k lut cc
ca mt tiu bang vi Lut ca Lin bang
thm phn. -c coi l ng-i ng u c
theo ngh ca mt ta n.
10
11
i din cho Chnh n trong mi hot ng i ni v i ngoi v lc -c coi l Chnh n.

Nguyn vn trong Lut cc Ta -c t tn nhvy.
74
T11
2004
Ta th hai tp trung gii quyt nhng

vn tranh chp theo lut cng, pht
sinh t mi quan h gia cc nhnh quyn
lc (Quc hi - Chnh ph), gia cc cp
quyn lc (Lin bang - tiu bang) v cc
tranh chp 12 khc theo lut cng. l:
- V vic thc hin quyn c bn ca
cng dn;
- V vic cm hot ng ca mt ng
chnh tr;
- Khiu ni chng mt quyt nh ca
Quc hi v t- cch i biu;
- Khiu kin ca Quc hi hay Hi ng
Lin bang chng li Tng thng Lin bang;
- Tr-ng hp gii thch hin php ca c
quan ti cao Lin bang khi c tranh chp v
phm vi quyn v ngha v c bn;
- Tranh chp v quyn v ngha v ca
Lin bang v cc tiu bang, c bit lin
quan n vic thc thi php lut Lin bang
ca cc tiu bang hay lin quan n hot
ng gim st (ca) Lin bang;
- Cc tranh chp khc theo lut cng
gia Lin bang v cc tiu bang, hoc gia
cc tiu bang vi nhau cng nh- trong ni
b mt tiu bang, khi chng khng th
-c gii quyt bng ta n thng th-ng;
- Tr-ng hp c nghi ng v kh nng

tr thnh php lut Lin bang ca php lut
quc t, theo ngh ca mt ta n;
- Tr-ng hp mt ta n hin php tiu
bang mun gii thch hin php lin bang
khc vi quyt nh ca Ta n hin php
Lin bang hay ca mt ta n hin php
tiu bang khc, theo ngh ca chnh ta
n hin php tiu bang ny;
- Tr-ng hp c kin khc nhau v vn
tip tc c hiu lc ca php lut Lin
bang
V. My suy ngh v bo hin Vit Nam
Khc vi CHLB c, Vit Nam khng
phi l mt nh n-c lin bang. Vit Nam
cng khng t chc b my nh n-c theo
ch l-ng vin; Vit Nam cng khng
tha nhn s a nguyn chnh tr... c
bit, trt t nh n-c php quyn Vit
Nam cng khng th c din mo v mc
pht trin nh- CHLB c; thc
php lut v thi quen t bo v mnh tr-c
cng quyn ca ng-i c cng c phn
mnh m hn ca ng-i Vit v, n-c c
l mt trong nhng chic ni ca x hi
cng dn v nh n-c php quyn.
Tuy nhin, khng th ph nhn mt hin
t-ng chung gia Vit Nam v CHLB c
l, trong qu trnh bo v cc quyn c bn
12 Khi nim Tranh chp y c cch hiu kh c bit. iu kin u tin c th khng nh c tranh chp
l v vic phi lin quan trc tip n cc quyn c bn hay quyn t-ng t nh- quyn c bn, -c ghi nhn
trong Hin php. V ni dung, chng khng phi l tranh chp theo quy nh ca php lut m th-ng l, khi
gii quyt mt v vic ti ta n m ny sinh vn theo :
- Php lut -c p dng ti ta n cho v vic l c kh nng khng ph hp vi Hin php hoc,
- Khng c php lut th ch ha hay m bo cho quyn c bn ca cng dn. Trong tr-ng hp ny, cc quy
nh ca Hin php c hiu lc trc tip.
T-ng t nhvy l cch khng nh tranh chp trong lnh vc lut cng. Nhng tranh chp ny khng pht sinh
trc tip t php lut thc nh m chng -c xem xt t ph-ng din ca s ph hp ca php lut thc nh vi
Hin php rt ra -c t vic gii quyt mt v vic c th.
T11
2004
75
Tham Kho n-c ngoi
ca cng dn, -c ghi nhn trong Hin

php, vn lun c tnh trng l:
- Vic s dng ht cc kh nng ca cc
h thng ti phn13 m cc quyn c bn
ca cng dn vn ch-a thc s -c m
bo,
- Khi p dng php lut trong qu trnh
gii quyt cc khiu ni v khiu kin ca
cng dn vn xut hin kh nng khng ph
hp vi Hin php ca mt quy nh php
lut hoc ca c mt vn bn php lut hay
vn bn hnh chnh.
Thm vo , do s c lp (k c l t-ng
i) ca c quan lp php, khng th khng
tnh n kh nng v s thiu ng b gia
o lut v Hin php. V vy, xem xt v tnh
hp hin ca cc o lut lun l vn cn
phi quan tm v gii quyt th-ng xuyn.
Nh- vy, vn bo hin lun l vn
chung khng ch mt quc gia no m ca
mi quc gia trong thi i dn ch.
Trong c ch quyn lc ca n-c ta, mt
lot cc thit ch v m hnh t chc -c
thit lp v i vo hot ng v t nhiu cng
c mc tiu bo v trt t Hin php. l
h thng gim st v s gim st ti cao ca
Quc hi; h thng thm tra, thm nh cc
vn bn quy phm php lut; h thng v
m hnh gii quyt khiu ni, t co ca cng
dn. Cui cng l p dng nguyn tc v s
lnh o ca ng trong cc hot ng lp
php, hnh php v t- php.
Tuy nhin, theo ti, nhng c ch v m

hnh trn y ch-a bo m cho mt c
ch v h thng bo hin c hiu qu
n-c ta, c bit trong iu kin xy dng
v pht trin Nh n-c php quyn v x
hi cng dn.
Tt c cc m hnh v hot ng gim
st v gii quyt khiu ni, tuy c tc dng
rt tt trong i sng x hi n-c ta nh-ng
vn ch-a em li kh nng cn thit v
mnh bo v trt t Hin php.
*
*
Cu chuyn Ta n hin php CHLB

c trn y c th s khng ng Vit
Nam noi theo v Ta n hin php, vi cch
t chc a dng ang tn ti trn th gii,
cng ch l mt trong nhng ph-ng sch
bo v hin php. Ni khc i, vic t
chc mt ta n hin php ch l mt
ph-ng thc c th ha tinh thn bo hin.
V vy, d vn t chc Ta n hin php
Vit Nam c th cn ch-a -c quyt
nh14, song vic tng c-ng bo hin r
rng l mt nhu cu thc s trong qu trnh
xy dng Nh n-c php quyn n-c ta
hin nay./.
* PGS, TS, Vin nghin cu Nh n-c v

Php lut
Chng ti nhn mnh thm l, theo trt t Hin php ca Vit Nam, ta n khng c chc nng gii thch lut.
Chc nng ny -c giao cho y ban th-ng v Quc hi v vic thc hin chc nng ny vn ch-a th-ng xuyn
trong khi n l ti ta ch-a -c chnh thc cng nhn nhmt ngun lut b tr.
14 Bo Nhn dn, ngy 19/10/2004. Tr.7
13
76
T11
2004
Cng tc Nng cao thc php lut
Ninh Bnh Vi cng tc Nng cao thc sng v lm

vic theo php lut ca cn b v nhn dn
L Ch Vnh*
php lut i vo cuc sng, pht huy hiu lc thc t, bn cnh cc yu cu v

cht l-ng v tnh kh thi ca cc vn bn php lut th vic tuyn truyn, ph bin, gio
dc php lut c vai tr quan trng trong vic nng cao thc php lut ca cn b v
nhn dn. Vi kinh nghim thc tin, tc gi -a ra nhng thng tin b ch v cng tc
ny a ph-ng
Thc trng
Ninh Bnh, v ang din ra tnh
trng nhiu ng-i dn do khng hiu, bit
php lut nn v tnh vi phm php lut,
thm ch s v tnh y li l hnh vi phm
ti. Ng-c li, nhiu ng-i trong c c
cn b, cng chc hiu bit v nm vng
php lut nh-ng c tnh vi phm php lut
v cc ng c trc li. Nh- vy, thc
php lut y bao gm s hiu bit php
lut v thc chp hnh php lut. Cng
tc tuyn truyn, ph bin, gio dc php
lut phi -c quan tm, tin hnh mt
cch song song, ng thi vo hai kha
cnh ny gip ng-i dn v cn b hiu
bit php lut v ng x theo php lut.
ca Th t-ng Chnh ph V tng c-ng

cng tc ph bin gio dc php lut trong
giai on hin nay v trin khai k hoch
cng tc ph bin, gio dc php lut ca
Chnh ph giai on 1998-2002, ngy
19/6/1998 UBND tnh Ninh Bnh ra Quyt
nh thnh lp Hi ng phi hp cng tc
ph bin gio dc php lut ca tnh. Hi
ng gm 19 thnh vin l lnh o cc
s, ban, ngnh ca tnh do mt ng ch
Ph Ch tch UBND tnh l Ch tch Hi
ng. 8/8 huyn, th trong tnh cng thnh
lp Hi ng phi hp cng tc ph bin,
gio dc php lut do ng ch Ch tch
hoc Ph Ch tch UBND huyn, th lm
Ch tch hi ng vi 106 thnh vin thuc
cc ngnh ca huyn, th x. Cc n v
Cng tc tuyn truyn, ph bin, gio
nh- Yn Khnh, Gia Vin, Hoa L-, th x
dc php lut tnh Ninh Bnh trong nhng
Ninh Bnh, th x Tam ip cn t chc
nm qua t -c nhiu kt qu ng
-c Hi ng cp x. Hi ng ny
khch l. Thc hin Ch th 02/CT-TTg v
th-ng xuyn -c kin ton v t chc
Quyt nh s 03/Q-TTg ngy 07/01/1998
hot ng phi hp ph bin, gio dc
T11
2004
77
Trang a ph-ng
php lut mt cch u n, lin tc v c
v v chm sc, gio dc tr em; Hi Ph
hiu qu.
n v ngnh t- php trin khai Lut Hn
Ph bin, gio dc php lut theo ngnh
nhn v gia nh; Hi ng lin minh hp

tc x trin khai Lut Hp tc x, Lut
chuyn mn v c s phi hp
Doanh nghip v Lut K ton, thng k

Theo s phn cng trch nhim trong Hi
ng phi hp, cc vn bn quy phm php
lut chuyn ngnh thuc ngnh no th
Phi hp cc c quan, on th ph
bin, gio dc php lut theo i t-ng
ngnh c trch nhim ch tr phi hp vi
Cng tc phi hp ph bin gio dc
hi ng xy dng k hoch v t chc trin
php lut trong cn b, cng chc, hi vin,
khai trong cn b, cng chc trong ngnh v
on vin, trong cc gii v nhn dn cng
ph bin trong nhn dn.
-c cc ngnh, cc cp quan tm.
Nhng vn bn php lut khng thuc
Ngnh cng an phi hp vi ngnh gio
chuyn ngnh nh-: php lut dn s, php
dc v on thanh nin gio dc php lut
lut hn nhn - gia nh, php lut hnh s,
cho hc sinh, sinh vin v thanh nin;
php lut t tng dn s, php lut t tng
ngnh t- php phi hp vi ngnh gio dc
hnh s, x pht vi phm hnh chnh th
bi d-ng gio vin dy mn php lut v
ngnh t- php vi t- cch l c quan th-ng
gio dc cng dn trong cc nh tr-ng;
trc ca Hi ng phi hp trc tip xy
ngnh giao thng vn ti phi hp vi Ban
dng k hoch v t chc trin khai.
An ton giao thng v cc ngnh, cc cp
Trong nhng nm qua, cc ngnh, cc

cp tnh Ninh Bnh ch ng theo chc
nng, nhim v ca mnh phi hp vi thnh
vin ca Hi ng trin khai cc vn bn
quy phm php lut chuyn ngnh su rng
hu quan tuyn truyn Lut giao thng;

ngnh t- php phi hp vi Hi lin hip
Ph n thc hin ch-ng trnh ph bin,
gio dc php lut v tr gip php l cho
ph n; ngnh t- php phi hp vi Hi Cu
chin binh trong vic bi d-ng kin thc
n cc tng lp nhn dn nh-:
php lut cho Bo co vin php lut ca

Ngnh giao thng vn ti v cng an
Hi Cu chin binh; phi hp 3 ngnh cng
trin khai cc vn bn quy phm php lut
an, kim st, to n trong u tranh phng
v an ton giao thng; ngnh cng an trin
chng ti phm; phi hp 4 ngnh Hi nng
khai Lut Phng chng ma tu; ngnh to
dn, thanh tra, a chnh, t- php trong vic
n, kim st, t- php trin khai B lut Dn
tuyn truyn php lut, gii quyt khiu ni,
s, B lut Hnh s v cc lut v t tng
t co v tr gip php l cho hi vin hi
dn s, hnh s; ngnh vn ho trin khai
nng dn
Lut Di sn vn ho v Php lnh T h vin; ngnh dn s v k hoch ho gia

nh trin khai Php lnh Dn s, Lut Bo
78
T11
2004
Thng qua hot ng phi hp ca cc

ngnh, hng nm, i pht thanh v truyn
Cng tc Nng cao thc php lut
hnh tnh xy dng t 120150 chuyn mc c
n, cng tc gii quyt khiu ni, t co,
ni dung tuyn truyn php lut, Bo Ninh
cng tc x pht vi phm hnh chnh ca
Bnh c trang tm hiu php lut. Nhiu ngnh
c quan nh n-c c thm quyn.
duy tr u n bn tin ni b c gn ni dung

tuyn truyn php lut nh-: Thng bo ni b
ca Ban Tuyn gio tnh u, Bn tin T- php
Ninh Bnh ca S T- php, bn tin Mt trn,
bn tin Ph n
Hnh thc tuyn truyn
Vi trch nhim ca cc ngnh, cc cp
v s sng to ca cc n v c s, cc
hnh thc tuyn truyn, ph bin, gio dc
php lut ang pht huy hiu qu tnh
Ninh Bnh l:
Hot ng ph bin, gio dc php lut,

xy dng thc sng v lm vic theo php
lut cho cn b v nhn dn tnh Ninh Bnh
p
ng
tng
b-c
Quyt
nh
13/2003/Q-TTg ngy 17/01/2003 ca Th

t-ng Chnh ph v Ch-ng trnh ph bin
gio dc php lut t nm 2003 n nm
2007 v Ch th s 32-CT/TW ngy
09/12/2003 ca Ban B th- TW ng Cng
sn Vit Nam v tng c-ng s lnh o
ca ng trong cng tc ph bin, gio dc
php lut, nng cao thc chp hnh php
Hnh thc bo co vin, tuyn truyn
lut ca cn b, nhn dn vi t- t-ng ph
vin php lut: Ton tnh c 32 bo co vin
bin, gio dc php lut l mt b phn ca
php lut ca tnh, 146 bo co vin php
cng tc gio dc chnh tr, t- t-ng, l
lut huyn, th v 450 tuyn truyn vin cp
nhim v ca ton b h thng chnh tr
x; hnh thc trin khai, ph bin php lut
d-i s lnh o ca ng.
theo k hoch ca cc ngnh, cc cp;

hnh thc tuyn truyn ca cc ph-ng tin
thng tin i chng, nht l pht huy vai tr
ca i truyn thanh c s; tuyn truyn
qua knh gio dc php lut v gio dc
cng dn trong nh tr-ng; tuyn truyn
bng trc quan: pan, p phch, khu hiu,
tranh nh, t gp; tuyn truyn qua vn
ho, ngh thut, cu lc b, cc cuc thi
tm hiu php lut; tuyn truyn qua hot
ng ca t sch php lut, im b-u in
vn ho x, h thng cc th- vin; tuyn
truyn qua hot ng t- vn php lut, ho
gii, tr gip php l; tuyn truyn php lut
thng qua hot ng thc thi php lut,
nht l hot ng xt x l-u ng ca To
Tuy nhin, cng tc tuyn truyn, ph

bin, gio dc php lut tnh Ninh Bnh
cn nhiu hn ch. Nhiu vn bn php lut
ch-a -c t chc trin khai trong cn b,
cng chc, nhn dn. Mt s cn b, cng
chc ch-a thng hiu php lut, thc chp
hnh php lut trong mt b phn nhn dn
cn km. Tnh trng vi phm php lut v ti
phm din bin phc tp v gia tng, cn
tr n s pht trin v thc hin cc mc
tiu kinh t x hi ca tnh.
Nguyn nhn
- Nhn thc ca mt b phn cn b,
ng vin, cng chc, ca cc c quan, ban
ngnh ch-a -c y v v tr, vai tr ca
T11
2004
79
Trang a ph-ng
cng tc ph bin, gio dc php lut trong
- Cc ngnh, cc cp cn tip tc t chc
cng tc gio dc chnh tr, t- t-ng ca
nghin cu qun trit su sc Ch th 32/CT-
ng v Nh n-c ta. Nhiu c quan, ban
TW ca Ban B th- Trung -ng, phi xc
ngnh khng coi cng tc ph bin gio dc
nh r cng tc ph bin, gio dc php
php lut thuc trch nhim ca mnh, ch-a
lut l mt b phn ca cng tc gio dc
quan tm n cng tc ny.
chnh tr t- t-ng, l nhim v ca ton b
- i ng cn b lm cng tc ph bin
gio dc php lut mng, s l-ng bo co
vin, tuyn truyn vin php lut (kim
nhim) ch-a -c th-ng xuyn cp nht
kin thc php lut mi, ti liu phc v
nhim v i ng gio vin dy mn php
h thng chnh tr t d-i s lnh o ca

ng, t tp trung thc hin tt cng tc
ny gp phn to ra s chuyn bin cn bn
v thc tn trng php lut v nghim
chnh chp hnh php lut ca cn b v
nhn dn.
lut v gio dc cng dn trong cc nh
- Cng tc ph bin gio dc php lut l
tr-ng cn thiu v yu, nhiu ng-i khng
trch nhim ca mi ngnh, mi cp v ton
c trnh chuyn mn lut, nhiu gio vin
x hi. Phi khng nh cng tc ny l
dy gio dc cng dn nh-ng khng c
phc tp, lu di c bin php gio dc
chuyn mn.
php lut theo ph-ng chm m-a dm
- Nhn thc v thc php lut ca ng-i

dn cn hn ch, li nh h-ng nng n bi
gio l phong kin v t- t-ng bao cp li
vo nh n-c.
thm lu, -c tin hnh mt cch kin tr,

th-ng xuyn, lin tc.
- u t- kinh ph tho ng cho cng tc
ny theo h-ng tp trung vo u mi hi
- Do c im ca qu trnh chuyn i
c ch t k hoch ho tp trung sang th
tr-ng nh h-ng XHCN, h thng php
lut ca Nh n-c ta -c sa i, b sung
lin tc lm cho s thch ng v kh nng
tip cn php lut ca cn b v nhn dn
ng ph bin gio dc php lut cc cp.

m bo th-ng xuyn cung cp ti liu,
sch php lut v bi d-ng kin thc php
lut cho bo co vin, tuyn truyn vin
php lut v i ng gio vin dy php lut
v gio dc cng dn trong cc nh
tr-ng./.
c hn.
- Kinh ph cho hot ng tuyn truyn
*Ph gim c S T- php Ninh Bnh
php lut hn ch.

Kin ngh
thc hin tt cng tc ph bin,
gio dc php lut cho cn b, cng chc
v nhn dn trong thi gian ti, chng ti
ngh:
80
T11
2004
Cng tc Qun l di tch lch s, vn ho
chnh quyn cp x vi cng tc qun L

di tch lch s, vn ha
Trn Th Thu H *
Di tch lch s, vn ho bao gi cng gn lin vi mt a ph-ng c th, chu s chi
phi ca cc yu t a chnh tr, a kinh t, a vn ha... nht nh, khng tch ri i
sng sinh hot ca cng ng dn c- ni . V vy, vic bo v v pht huy gi tr ca
cc di tch, qun l nh n-c v di tch phi -c ch trng ngay t chnh quyn c s
(cp x, ph-ng). Bi vit d-i y phn tch mt s nguyn nhn nhng bt cp v
cng tc qun l di tch lch s, vn ho chnh quyn cp x hin nay, ng thi -a
ra mt s gii php khc phc
Di tch gn vi a ph-ng
Bo v, pht huy gi tr cc di tch lch s,
vn ha l trch nhim chung ca cc c
quan nh n-c, cc t chc kinh t, t chc
x hi, cc cng ng dn c- v mi cng
dn. Nh-ng xt trn kha cnh qun l nh
n-c, y l trch nhim ch yu ca ngnh
vn ha thng tin cng chnh quyn cc cp,
trong trc tip nht l chnh quyn cp x.
D l di tch xp hng quc gia, cp tnh, hay
di tch ang trong qu trnh kim k xp
hng; di tch tr thnh di sn vn ha th
gii, di tch trong lng t hay d-i mt
n-c... bao gi cng gn lin vi mt a
ph-ng nht nh, chu s chi phi ca cc
yu t a chnh tr, a kinh t, a vn ha...
nht nh, khng tch ri i sng sinh hot
ca cng ng dn c- ni . V vy, vic
bo v v pht huy gi tr ca cc di tch,
qun l nh n-c v di tch phi -c ch
trng ngay t khu c s (cp x).
Trch nhim qun l di tch ca chnh

quyn cp x
Khi tin hnh phn cp qun l, xc nh
nhim v, quyn hn ca cc cp trong b
my hnh chnh nh n-c, thm quyn v
trch nhim ca U ban nhn dn (UBND) x
vi t- cch l c quan chp hnh ca Hi
ng nhn dn x, thc hin qun l nh
n-c v di tch trong phm vi a ph-ng
mnh nhng ni dung c th l: T chc bo
v, bo qun cp thit di tch; tip nhn
nhng khai bo v di tch chuyn ln c
quan cp trn; kin ngh vic xp hng di tch;
phng nga v ngn chn kp thi mi hnh
vi lm nh h-ng ti s an ton ca di tch;
ngn chn v x l cc hot ng m tn d
oan theo thm quyn1.
Thm quyn v trch nhim ca chnh
quyn cp x ch yu gn lin vi hot ng
bo v, bo qun nhm m bo s an ton,
s tn ti lu di, n nh ca di tch. Nu nh cp tnh v cp Trung -ng, cc hot ng
iu 51 - Ngh nh s 92/2002/N-CP ngy 11-11-2002 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh mt s iu
ca Lut Di sn vn ha.
T11
2004
81
Trang a Ph-ng
qun l nh n-c v di sn vn ha ni
chung v di tch ni ring th-ng tm v
m, bao qut vi cc ch-ng trnh mc tiu,
cc quy hoch, k hoch tng th mang tnh
chin l-c... th nhim v, quyn hn ca
UBND cp x phi c th, chi tit. S phn
cp qun l phi ph hp vi v tr, vai tr
ca chnh quyn s ti - quan h trc tip
nht, gn gi nht i vi di tch, va ngang
tm kh nng v thc lc ca chnh quyn
cp x. Tuy nhin, trong nhng tr-ng hp
i hi s can thip kp thi, khn tr-ng,
nhng phn ng ngay lp tc v ngay ti
ch ca Nh n-c th vai tr t chc bo v,
bo qun cp thit di tch; phng nga, ngn
chn cc hnh vi vi phm lm sai lch, bin
dng, hy hoi hoc ph v cnh quan mi
tr-ng xung quanh di tch... ca chnh quyn
cp x tr nn v cng quan trng.
Trn thc t, mt s a ph-ng kt
hp c hiu qu kh nng t qun ca cng
ng dn c-, vi hot ng ca chnh quyn
thng qua m hnh Ban qun l di tch. i
vi nhng Ban qun l di tch do UBND x
trc tip iu hnh, Ch tch hay ph Ch
tch UBND x lm Tr-ng ban, cng an
thn, i din cc t chc on th... l
thnh vin. Nhiu x tch cc tuyn
truyn, vn ng nhn dn tham gia bo
qun, tu b, phc hi di tch theo h-ng x
hi ha. Nn nhim mi tr-ng v cc
hot ng ng ct, bi ton, bun thn bn
thnh, m tn d oan vn ph bin nhiu
di tch trong cc ma l hi dn -c
gim thiu. Trn c s nhng chuyn bin
tch cc v mt nhn thc, chnh quyn
nhiu x nhiu a ph-ng ch ng
kin ngh lp h s khoa hc, xp hng di
tch nhm to c s php l chc chn
bo v, khai thc di tch, phc v s pht
trin kinh t a ph-ng...
2 Hng
82
Nhng bt cp trong cng tc qun l di

tch hin nay
Trong iu kin hin nay, cp x th-ng
khng c iu kin v cc ngun lc
thc hin s qun l ton din v hiu qu i
vi di tch. Sau mt thi gian m nhn quyn
qun l ton din cc di tch, thc t cho thy,
cp x ch c th qun l -c tng mt theo
a bn nh- t chc nhn s trng coi, bo v,
chng vi phm, qun l qu cng c, t chc
l hi. Nhng hot ng phc tp vi nhng
yu cu kht khe nh- lp h s khoa hc, xp
hng di tch, thm nh ph duyt d n bo
v v pht huy gi tr di tch... u nm ngoi
kh nng ca chnh quyn cp x. V vy
c mt s di tch nm trn a bn x, ph-ng
phi trao li cho chnh quyn cp trn nhmt s di tch H Ni l G ng a, Pho
i Lng, Quan Ch-ng, Cha Lng, cm
di tch ng Thin...
Chnh quyn s ti ch-a th hin ng vai
tr, nhim v ca mnh trong vic bo v v
pht huy gi tr ca di tch ti a bn. Nhiu
x, chnh quyn ch-a ch ng phng nga,
kp thi ngn chn v kin quyt x l theo
ng thm quyn cc hnh vi vi phm php
lut di sn vn ha, xm hi di tch. Nn trm
cp c vt cc di tch, o bi tri php cc
di ch kho c hc, ln chim t ai, xm
phm khu vc khoanh vng bo v, xy
dng tri php, ty tin bin khng gian
thing thnh nh , tr s c quan, ni hp
ch..., gia tng, thm ch nghim trng. C
ni, k trm cp dng c xe t ch i gia
thanh thin bch nht mt pho t-ng c nng
trn 1 tn, cao chng 4m m chnh quyn a
ph-ng khng h hay bit. Ti di tch quc gia
cha Ty Ph-ng (Thch Tht - H Ty), hn
1 nm qua, hng chc h dn bt chp vic
b lp bin bn ln ny l-t khc vn tip tc
x t i, bt ta - luy quanh khu vc cha ta
lc lm nh v m cc dch v kinh doanh,
Phc, Cha Ty Ph-ng li ku cu, Bo Vn ha ch nht s 969, ngy 27-2-2004.
T11
2004
Cng tc Qun l di tch lch s, vn ho
gy nh h-ng nghim trng n cnh quan

mi tr-ng ca di tch. Thm ch, i vi
tr-ng hp u tin cng khai x t cha lm
nh, lp qun, nu g-ng xu cho cc h
dn, chnh quyn li phi hp vi Ban qun l
di tch h tr cho gia nh ny 300.000
trng li cy ci trong v-n do h va cht
ph2... Mt b phn ng k di tch, gm c
di tch lch s, kin trc ngh thut, a im
kho c v cc danh lam thng cnh u
ang ng lot ku cu, lm bun lng
nhng ng-i tm huyt vi kho tng di sn
vn ha dn tc.
Nguyn nhn
Nhng tn ti trong cng tc qun l, bo
v di tch nu trn c nhiu nguyn nhn
khc nhau, xin nu mt s nguyn nhn c
bn sau:
Mt l, b my chnh quyn cp x ch-a
mnh v ang phi tip tc cng c theo
tinh thn Ngh quyt Trung -ng V kha IX
ca ng v i mi v nng cao cht l-ng
h thng chnh tr c s x, ph-ng, th
trn. n nay, cn b lm cng tc vn ha
- thng tin ph-ng, x tuy -c b sung
vi 01 cn b chuyn trch v 02 cn b
khng chuyn trch nh-ng lc l-ng ny vn
mng v ch-a p ng -c yu cu c v
trnh . Cc cn b ny u do chnh quyn
a ph-ng ch nh, khng -c quy hoch
o to nn ch-a nhn thc y v cc
gi tr di sn vn ha ni chung, di tch ni
ring, ng thi, ch-a c kinh nghim qun
l. nng thn, h li phi th-ng xuyn i
mt vi cc hnh vi vi phm php lut di sn
vn ha ca nhng ng-i quen bit, thn
thit, thm ch rut tht..., v th kh trnh khi
t- t-ng c n, xu xoa, trng tnh nh l, nh
h-ng khng nh n hiu lc qun l ca
chnh quyn cp x. l ch-a k mt s
ng-i cn t ra thiu g-ng mu trong vic
nghim chnh chp hnh php lut di sn vn
ha. Ngay ti lng c -ng Lm (H Ty) -
ni ang -c B Vn ha - Thng tin Vit

Nam v Chnh ph Nht Bn cng tc lp d
n quy hoch bo tn vi tng kinh ph u
t- 300 t ng th chnh mt quan chc x li
i u trong phong tro ph nh c, xy nh
mi bng.
Hai l, ngoi yu t con ng-i, chnh
quyn cp x cn gp nhiu kh khn v
ngun kinh ph v ph-ng tin bo v, bo
qun di tch mt cch hiu qu.
Ba l, thm quyn ca UBND cp x
trong lnh vc bo v v pht huy di tch theo
phn cp qun l ch mc va phi nu
khng ni l thp. Chng hn, Ch tch
UBND cp x ch c quyn pht tin i vi
vi phm hnh chnh ni chung, vi phm php
lut di sn vn ha ni ring n mc
500.000; tch thu tang vt, ph-ng tin -c
s dng vi phm hnh chnh c gi tr n
500.000... iu ny gy ra nhng hn ch
nht nh cho chnh quyn s ti khi mun
phng nga, ngn chn v x l mt cch
kin quyt, dt im cc hnh vi lm ph-ng
hi ti di tch.
Bn l, chnh quyn c s d bung lng
qun l trong lnh vc di sn vn ha. Nhiu
Hi ng nhn dn v UBND ph-ng, x
thiu tnh ch ng trong vic trch mt phn
ngn sch a ph-ng chi cho cng tc bo
v, pht huy gi tr ca di tch trn a bn,
m b ng trng ch ngun kinh ph hn ch
t trn rt xung; khng tch cc tm ra cc
bin php hu hiu phng nga, ngn
chn kp thi cc hnh vi xm hi lm nh
h-ng ti s an ton ca di tch... m th-ng
da vo cp trn v ngnh vn ha thng tin,
ph mc cho cc Ban qun l di tch. cc
di tch kin trc tn gio - tn ng-ng cn c
tnh trng khon trng cho Ban t t, trong
khi a s cc nh s- tr tr, cc th t, th
nhang... - nhng ng-i trng coi trc tip di
tch li tui cao, sc yu, va khng c chnh
sch i ng tha ng, va khng -c h
T11
2004
83
Trang a Ph-ng
tr bi nhng ph-ng tin v lc l-ng cn

thit bo v di tch. Ngoi ra, mt vi ni,
nh s- t coi mnh c quyn ti cao i vi
di tch nn lm nhng vic tri vi quy nh,
gy kh khn cho chnh quyn. C tnh trng
n y trch nhim gia cc bn lin quan
khi mt mt, h- hng, thit hi xy ra i vi
di tch. C vt trong cc ngi cha c dn dp
b mt, mt s chnh quyn cp x li cho
cha, cho rng l vic ca cha, cha c
t-ng th cha phi lo, cha -c ng-i ta
cng c th phi c trch nhim bo v
t-ng3. Ng-c li, pha nh cha -ng nhin
l khng ni ra nh-ng h ngh l vic ca
i ch khng phi vic ca o. Ch l
pht hin -c k gian, nh cha ly dao
ui chm sao?4.
- Th-ng xuyn t chc tp hun, tuyn

truyn ph bin, h-ng dn, gii thch -ng
li ch tr-ng, chnh sch ca ng, php lut
ca Nh n-c nhm bi d-ng, nng cao
nhn thc cho nhn dn v lc l-ng cn b
vn ha c s v v tr, vai tr ca di sn vn
ha ni chung, di tch ni ring trong s pht
trin bn vng h tch cc, t gic bo v
v pht huy chng.
Gii php khc phc
- Tng u t- t ngn sch nh n-c cho

cc hot ng bo v, pht huy gi tr di tch
c s, gp phn tho g kh khn v mt ti
chnh v ph-ng tin k thut cho chnh quyn
cp x.
cng tc qun l di tch cp x t

-c hiu qu cao trong thi gian ti, cn
phi c nhiu gii php ng b, ton din,
tp trung vo mt s cng vic sau:
- Hon thin php lut v nhim v, quyn
hn ca chnh quyn cp x trong lnh vc di
sn vn ha. Quy nh r trch nhim c th
ca UBND cp x.
- i mi hot ng ca Hi ng nhn dn
cp x, tng c-ng vai tr ca c quan quyn
lc Nh n-c a ph-ng trong vic quyt
nh cc ch tr-ng, bin php quan trng
bo v, pht huy gi tr di tch v gim st cht
ch vic chp hnh php lut di sn vn ha
trn a bn ph-ng, x.
- Nng cao trnh ca i ng cn b qun l
vn ha c s thng qua nhiu hnh thc o
to, bi d-ng khc nhau. m bo cn b vn
ha cp x t nht phi hc ht ph thng trung
hc, c bng trung hc chuyn ngnh, cao ng
hoc i hc.
- Tng c-ng s ch o, kim tra, thanh

tra, gim st ca cp trn i vi cng tc
qun l di tch cp x. Duy tr mt cch
th-ng xuyn v c hiu qu mi quan h phi
hp gia chnh quyn s ti vi cc cp, cc
ngnh c lin quan, c bit l cc c quan
qun l chuyn ngnh v di sn vn ha.
- C chnh sch i ng tha ng

nhng ng-i trc tip trng coi di tch chuyn
tm vo cng vic. ng thi trn c s c
nhng quy nh c th rng buc trch nhim
ca h i vi s an ton, n nh ca di tch.
- Thc hin x hi ha su rng trong lnh
vc bo v, pht huy di tch. Huy ng s tham
gia ng o ca nhn dn a ph-ng vo
khu qun l di tch trn a bn (thng qua
hnh thc t qun). Tranh th cc khon ti tr
v ng gp ca nhn dn, to iu kin
thun li cho qu trnh qun l cng nh- chng
xung cp, tu b, tn to di tch./.
* Tr-ng Chnh tr tnh Ngh An
L Giang, Bo ng v tnh trng n cp c vt cc cha, Tp ch Ton cnh - s kin - d- lun, s 161, thng
12/2003.
4 L Giang, Bo ng v tnh trng n cp c vt cc cha, Tp ch Ton cnh - s kin - d- lun, s 161, thng
12/2003.
84
T11
2004
Gi: 10.000

So 11 Nam 2004

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Originaltitel

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

So 11 Nam 2004

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

Tp ch ra hng thng - s 11 (46) thng 11 nm 2004

Giy php xut bn

S 117/GP ngy 30/3/2001

Tham kho n-c ngoi

Nghin cu Lp php s 11(11/2004)

State and Law

P. 38. Law on Stock Exchange in Vietnam, by Le Thi Thu Thuy.

P. 50. The scope of Ordinance on legal assistance, by Nguyen Van Tung.

P. 60. Monopoly in Vietnam, by Dao Ngoc Bau.

P. 69. Model of Constitutional Protection in Germany by Nguyen Nhu Phat.

Ch-ng trnh xy dng lut, php lnh

Tnh hnh thc hin ch-ng trnh xy dng

Tnh hnh thc hin ch-ng trnh

cho cc nh lm lut. Nhiu d n

xy dng lut, php lnh nm 2004

lut ra i nh-ng vn khng th i

C th khng nh, vic i mi

vo thc tin cuc sng do thiu

qua lut trong mt k hp v hn ch

Ti hi ngh i biu chuyn

trch ln th 4 din ra vo thng 8

trn hi tr-ng) gp phn tch cc

va qua, Ch tch Quc hi

trong kt qu kh quan nu trn.

Nguyn Vn An tng kt, trong

Tuy nhin, nh gi mt cch

h-ng dn cng vi cc lut th

Ni dung v gii php

d n php lnh, 1 d n ngh

thc hin ch-ng trnh

trnh xy dng lut, php lnh

quyt ca U ban th-ng v

xy dng lut, php lnh

Quc hi; 24 d n thuc

nhu cu cuc sng, xem cuc

ch-ng trnh chun b, trong

C nn -u tin thng qua

sng ang cn g, quan h x

tr-c mt s l-ng cc d lut

mang tnh cp thit, cp bch

nht xy dng cc lut,

php lnh cho ph hp, trnh

trong T trnh Quc hi s

vi cc lut ch-a thc s cn

tnh trng lut cn khng c,

278/ UBTVQH11 ngy 26

thit cho x hi? c nhiu

trnh xy dng lut, php lnh

chn nhng d lut no mang

tnh cp bch cao, thc s c

lut, php lnh, ngh quyt.

ch ngay khi ban hnh. Nu

nhn t loi kin ny, c th

ch-ng trnh chnh thc, gm

29 d n lut (thng qua 20

chng ta khng cn thit phi

d n, cho kin 9 d n), 15

ban th-ng v Quc hi. D-i

Ch-ng trnh xy dng lut, php lnh

Hi ng Nh n-c kho VIII

Lut Hot ng gim st ca Quc hi -c thng qua ti K hp th 3, Quc hi

nng cao hiu qu cng

tc. Cng vi vic tp trung