Waar ligt de ethische grens van diergebruik in de kunst?

Melvin Post, 4Ha

Een lichaam dood opgehangen aan de muur.
Bloed lijkt te vloeien uit de open geritste buik.
Het bloed stroom uit de dik als knopen lijkende
zwellingen alsof het wol is. Kleine smekende
kraalogen staren je aan. Maar waar is het goed
voor? Hij is toch al dood.
Was het een mens geweest dan was de politie komen
opdraven om de moord op te komen lossen. Na het
oplossen van de moord zouden wij met zijn allen
spreken van een wrede moordenaar, die gek in zijn
hoofd is en lang, heel lang weg mag worden gestopt in
een gevangenis. Zijn motief voor de moord zou nooit
kunnen overschaduwen wat hij heeft gedaan.
Als wij nu alleen maar in dit verhaal vervangen
dat dit geen lichaam is van een mens, maar van een dier. Dan vinden wij het
allemaal wel aanvaardbaar. Het wordt zelfs opgehangen in een museum, om
mensen aan het denken te zetten. Maar ooit was het wel een dier. Ook die
verdienen erkenning in de steeds milieu -onvriendelijkere samenleving. Daarom
vind ik dat je niet zo maar van alles met (dode) dieren mag doen om daar
kunst van te maken.

Mens vs. Dier

Angela Singer is een Engelse kunstenaar die in Nieuw-Zeeland woont. Zij maakt
zoals hier boven beschreven kunstwerken om er aandacht mee te vragen voor
het verslechteren van het milieu. Hiervoor gebruikt zij alleen wel echte dieren die
ooit hebben geleefd. Wat heel gek klinkt, want als ik aandacht wil vragen voor
het geweld in de Nederlandse treinen tegen conducteurs kan ik geen dood
gestoken, geschoten of getrapte conducteur ophangen in een museum om zo
ook aandacht te trekken voor het probleem.
Wat ik met dit voorbeeld wil laten zien is dat het leven van een mens zo veel
meer waard is dan dat van een dier. Kan er niet een wet ingesteld worden dat je
een onschuldig dier niet van zijn leven mag beroofven om daar kunst van te
maken?

Indruk werkt uit

Om steeds het geweld te laten zien in je kunst om daarmee aandacht te vragen

werkt juist averecht. Bij het steeds zien van een beeld van een dood dier ga je
het relatieveren en na een tijdje zie je de gruweldaad niet meer maar alleen
maar het kunstobject. Dit houdt dus in dat je in de loop van tijd de waarden
versoepeld die mensen bij de norm hebben. Dit leidt er dus toe dat je kunst
steeds minder effect heeft en je uit eindelijk voor niets het dier om het leven heb
geholpen.

Wetgeving en commissies

Er bestaat een Ethische Codecommissie voor Musea, maar deze geeft niet vaak
thuis als het gaat om schokkerende kunstwerken. Deze commissie heeft als taak
het museumpubliek te beschermen tegen onethisch en strafbaar gedrag. Aan
de andere kant moeten musea de authenticiteit van kunstenaars en kunstwerken
respecteren en waarborgen. Deze commissie schuift vaak deze schokkerende
kunstwerken af op de authenticiteit van hun kunstenaar en dat ze die moeten
respecteren na overleg met musea. Ook houden ze zich vaak afhoudend en
verwijzende andere commissie en instanties door naar de rechter om er een
uitspraak over te doen.
Ook vanuit de politiek gezien zijn er weinig belemmeringen om dierenleed te
tonen in musea. Er bestaan namelijk geen wetten die het doden van hobby
dieren strafbaar maakt, zegt bijzonder hoogleraar dierengeneeskunde Peter
Koolmees. Hier heeft de Partij voor de Dieren in de kamer al wel eens wat vragen
over gesteld aan minister van landbouw naar aanleiding van het handelen van
de kunstenaar Katinaka Somonse, beter bekend als Tinkebel. Helaas mocht dit
niet echt baten want de minister vond dat dit soort zaken vooral aan de markt
over moesten worden gelaten. Zelf wou zij er geen ethische beoordeling over
geven.

Je zou dus kunnen zeggen dat er geen ethische, of liever gezegd helemaal
geen grenzen zijn in het gebruik van dieren in kunstwerken. De politiek
trekt haar handen er van af, de daarvoor opgerichte commissie doet er
ook niet veel aan. Na het kijken wat het nut van het gebruik van dieren in
kunst is kunnen wij ook niet concluderen dat dit, naast afschuw veel met
zich mee brengt. Kortom mensen zijn dus toch nog te veel op zichzelf
gericht om zich zorgen te maken om het dierenleed en zijn deze mensen
dat wel, zoals Angela Singer vragen zij op een hypocriete manier
aandacht.