Sie sind auf Seite 1von 4

1

Textos de Descartes sobre el Cogito


De las Terceras objeciones (de Thomas Hobbes, 1641):

OBJECIN: Del hecho de que soy pensante se sigue que yo soy, porque el que piensa
no es una nada. Pero, cuando nuestro autor aade: es decir, un espritu, un alma, un
entendimiento, una razn, nos nace una duda. Porque este razonamiento no me
parece bien argumentado: Yo estoy pensando, luego, yo soy un pensamiento; o bien, Yo soy
inteligente, luego, yo soy una inteligencia. Porque del mismo modo se podra decir: Yo
soy un caminante, luego, yo soy un caminar (je suis promenant , donc je suis une
promenade).
RESPUESTA: Donde dije: es decir, un espritu, un alma, un entendimiento, una
razn, etc., de ninguna manera entend por esos nombres a las solas facultades, sino
las cosas dotadas de la facultad de pensar, lo que se suele entender por los dos
primeros, y muy frecuentemente tambin por los dos ltimos. Esto lo he explicado tan
frecuentemente y en trminos tan claros que no veo cmo se haya dado ocasin para
dudarlo. () Pero, no nos quedemos ms en las palabras y vayamos al punto mismo
en cuestin. Puede darse, dice l [Thomas Hobbes], que una cosa que piensa sea algo
corpreo, pues decir lo contrario sera presuponer lo que todava no est probado.
Lejos de ello. No he presupuesto lo contrario y no me he servido en absoluto de tal
suposicin como fundamento, sino que lo he dejado totalmente indeterminado hasta
la sexta meditacin, en la cual queda probado. Y despus dice muy bien que no
podemos concebir ningn acto sin su sujeto, como el pensamiento sin una cosa que
piensa, porque la cosa que piensa no es una nada; pero a esto aade sin ninguna
razn y contra toda buena lgica (...) que de ah se sigue que una cosa que piensa es
algo de corporal(). Y de nada sirve decir, como hace aqu el filsofo, que un
pensamiento no puede ser el sujeto de otro pensamiento. Porque, quin, sino l, ha
hecho esa ficcin? Al contrario, tratar de explicar aqu en pocas palabras lo que est
en cuestin: es cierto que el pensamiento no puede estar sin una cosa que piensa, y en
general ningn accidente o ningn acto puede estar sin una sustancia del cual sea el
acto. Pero, puesto que no conocemos la sustancia inmediatamente por ella misma, sino
slo en cuanto ella es sujeto de ciertos actos, es muy conveniente a la razn y la
misma prctica lo requiere que llamemos con distintos nombres esas sustancias que
conocemos ser los sujetos de muchos actos o accidentes enteramente distintos y que,
luego de esto, examinemos si esos diversos nombres significan cosas distintas o una
sola y misma cosa1.

1 Ren Descartes. uvres. Charpentier, Paris, 1850, pp. 193-197 (AT VIII 75-6: CSM
III 24).

3
De los Principia Philosophi (1644):

Quae simplicissima sunt et per se


nota,
definitionibus
Logicis
obscuriora reddi; et talia inter
cognitiones studio acquisitas non
esse numeranda.
Non hic explico alia multa nomina,
quibus iam usus sum, vel utar in
sequentibus, quia per se satis nota
mihi videntur. Et saepe aduerti
Philosophos in hoc errare, quod
ea, quae simplicissima erant ac per
se nota, Logicis definitionibus
explicare conarentur; ita enim ipsa
obscuriora reddebant. Atque ubi
dixi hanc propositionem: Ego
cogito, ergo sum esse omnium
primam et certissimam, quae
cuilibet
ordine
philosophanti
occurrat, non ideo negavi quin
ante ipsam scire oporteat, quid sit
cogitatio, quid existentia, quid
certitudo; item, quod fieri non
possit, ut id quod cogitet non existat,
et talia; sed quia hae sunt
simplicissimae notiones, et quae
solae nullius rei existentis notitiam
praebent, idcirco non censui esse
numerandas2.

Las cosas ms simples de todas y


conocidas por s mismas las definiciones
de los lgicos terminan hacindolas ms
oscuras; [por lo que] no hay que nombrarlas
entre los conocimientos adquiridos por
estudio.
No he explicado aqu numerosos trminos
de los que ya me he servido antes, o de los
que me servir a continuacin, porque me
parecen suficientemente patentes por s
mismos. He hecho la frecuente advertencia
de que los filsofos se equivocan al
[pretender] explicar por las definiciones de
la Lgica aquellas cosas que son las ms
simples y conocidas por s mismas; al
hacerlo, las vuelven ms oscuras. Y cuando
dije que esta proposicin Yo pienso, luego
existo es la primera de todas y la ms cierta
que se presenta ordenadamente a cualquier
filsofo, sin embargo no estaba negando que
previamente a ella era necesario saber qu es
el pensamiento, la existencia, la certeza;
igualmente, que no puede ocurrir que el que
piensa no exista, y otras [cosas] semejantes.
Pero como stas son las nociones ms
simples y que, en s mismas, no
proporcionan el conocimiento de ninguna
cosa existente3, he estimado que no deban
ser nombradas.

Que [la sustancia] conviene unvocamente a la mente y al cuerpo, y cmo se la puede


conocer. La sustancia corprea y la mente o sustancia pensante (substantia cogitans) creada
pueden ser entendidas bajo ese mismo concepto comn porque son cosas (res) que, para

2Ren Descartes. Principes de la philosophie, Vrin, Paris, 2009, part. I, art. 10, pp. 7879.
3 Se est refiriendo a las cosas materiales (cf. Marcelo de Araujo. Scepticism,
Freedom and Autonomy: A Study of the Moral Foundations of Descartes' Theory of
Knowledge. Walter de Gruyter, 2003, p. 26).

4
existir, slo requieren el concurso de Dios. Sin embargo, la sustancia, por el solo hecho de
ser una cosa que existe, no puede ser advertida por primero (primum animadverti), porque
no nos puede afectar por s misma y por el solo hecho de existir; pero fcilmente la
conocemos por alguno de sus atributos, conforme aquella comn nocin segn la cual de
la nada no puede haber ni atributos, ni propiedades, ni cualidades. As, pues, al percibir la
presencia de algn atributo, concluimos tambin la necesaria presencia de alguna cosa
existente o sustancia a la cual pueda ser atribuido4.

4 Ren Descartes. Principes de la philosophie, Vrin, Paris, 2009, part. I, art. 52, pp. 135136.

Das könnte Ihnen auch gefallen