NR 43 (614) 26 PAŹDZIERNIKA 2008 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK FORUM: Trudna droga do munduru str. 13

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

PODWALINY POD
ZAWODOWSTWO
AFGANISTAN: Oczekiwanie na przełom str. 52
WOJSKO: Meandry cywilno-wojskowe str. 28
IRAK: START W NOWE ŻYCIE str. 19
 Sa No Be Reg
The 8th Annual ve vem fore ister
W NUMERZE 2nd – 6th up ber 2014th
February 2009 to 08 to
£5
Queen Elizabeth II 50
Conference Centre,
London, UK

Unprecedented Speaker Line up!

Uncover global vehicle and technology requirements to ensure informed
procurement decisions are made and the right capabilities are delivered to
your soldiers in theatre. Compare your own project success with 12 leading
nations: UK, US, France, Germany, Spain, Canada, The Netherlands,
Denmark, Norway, Sweden, South Africa and Brazil. Your World Class Speaker
Panel Include
Maximum value-add content
Whether your focus is on protection, survivability, firepower, decision Gerald Howarth,
support, fleet management or generally reducing spend, Light & Medium Shadow Defence Minister,
UK
Armoured Vehicles 2009 is brimming with lessons learned, expert insights
and practical take homes to help you advance force capabilities. Lieutenant General Andrew
Leslie, Chief of Land Staff,
3 extra days of practical in-depth learning Canadian DND
There is so much to offer in terms of learning opportunities that we couldn’t Major General Tim Tyler CB,
fit it all in the main two day conference! So take home detailed insights from Director General Land
Equipment, Defence Equipment
the AFV Availability & Support Focus Day, the Heavy Amour Focus Day and & Support,UK MoD
the Survivability Site Visit to the Shrivenham Defence Academy – each day,
tailored to provide you real-life case studies, expert Brigadier Simon Levey, Assistant
Chief of Staff, Land Equipment,
advice and lessons learned on these fundamental HQ Land Forces, UK MoD
issues.
Brigadier Simon Caraffi MBE,
Quality networking activities Director Royal Armoured Corps,
British Army
Utilise the Cocktail Reception, Annual
Gala Dinner and Armoured Vehicle Brigadier General Chris
Gildenhuys, Commanding Officer,
Awards to engage with old and South African Armour Formation,
new contacts from a South African Army
range of backgrounds
including operational, Colonel Kevin Peterson, Project
strategic, tactical and NEW! Manager, MRAP Vehicle
Program, US Army
programme specific. Survivability Site
Visit to the UK Colonel J.F.A.M. van Griensven,
MoD’s Defence Branch Chief Land Forces
Academy Requirements,

Plus... Royal Netherlands Army

Colonel Crispian Beattie,

*A speaker panel of 50 leading armoured vehicle experts* Commander, Command &
Control Development Centre,
*Over 450 senior military, government, R&D and industry Land Warfare Centre, UK MoD
representatives in attendance*
Colonel Thomas J. Temple,
Director, Land Equipment
For more information or to register: Program Staff, Canadian DND
Quote Your
CALL: 0800 652 2363 or +44 (0)20 7368 9300
Priority Booking Colonel José Carlos Dos Santos,
EMAIL: enquire@defenceiq.co.uk Deputy Programme Manager,
Code: 11363PLZA VBTP-MR, Armoured Personnel
WEB: www.armoured-vehicles.co.uk Transport Vehicle, Brazilian Army
 | | | | | | |
EDYTORIAL FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

Tolko dobrowolcy,
Marek Sarjusz-Wolski szag wpieriod
D yneburg, Daugavpils, Dünaburg, Daugpilis, Borisoglebsk,
Dźwinsk, Dźwińsk. Jeżeli jedno miasto może mieć tyle nazw po
niemiecku, polsku, białorusku, ukraińsku, litewsku i rosyjsku, musi
to oznaczać, że krytycznie trudno dochować w nim wierności w chwilach
lodowatych podmuchów historii. Armie, które od wieków tędy
przechodziły, nie znały hasła „czas profesjonalistów”, które wywarło
historyczny wpływ na kierunek światowych trendów reklamowych.
Brano tylko ochotników (tolko dobrowolcy, szag wpieriod). Najczęściej
około trzeciej w nocy.
Oto dwóch Polaków, braci. Władysław urodził się w 1924 roku,
a Aleksander w 1926. Starszy w styczniu 1943 roku był już metrykalnie
gotów zasilić szeregi łotewskiej 15 Dywizji Grenadierów SS (15 Lettische
Waffen-Grenadier-Division der SS). Wzięty do niewoli w Kurlandii,
zmarł w kopalni srebra na Kołymie. Gdyby przeżył, mógłby być
zamieszany w zbrodnię wojenną na polskich jeńcach w Podgajach.
Jego koledzy 2 lutego 1945 roku spalili w stodole żywcem, skrępowanych
drutem kolczastym, 32 żołnierzy z 4. kompanii 3 Pułku Piechoty
1 Dywizji WP, szturmujących Wał Pomorski. Więcej szczęścia miał
młodszy Aleksander, choć on także mógł się znaleźć w podgajskiej
stodole jako ofiara. Wiedzę o sytuacji strategiczno-politycznej miał
ograniczoną: „Wyglądałem tych bolszewików, bo myślałem, że to
rzeczywiście jakieś kolosy, a to mizeroty były w łachmanach”. Zobaczył
ich jesienią 1944 roku, kiedy Reichskommisariat Ostland zmuszony
został do zakończenia działalności. Zanim się obejrzał, sam został
bolszewikiem. Szczęście go nadal nie opuszczało. Trafił do berlingowców.
W ten sposób matka Polka wykarmiła tą samą piersią łotewsko-
-niemieckiego faszystę i sowieckiego bolszewika. Przypomniała mi się
ta historia na cmentarzu wojennym w Lenino, gdy usłyszałem słowa
księdza prałata pułkownika Sławomira Żarskiego: „Wiemy, jak wielką
czuliście gorycz, kiedy przyszło zapomnienie i próba usunięcia waszego
czynu poza margines polskiego żołnierskiego losu”. Margines to jak
sankcja w zawieszeniu. Prawdziwą gorycz można czuć, widząc, jak
łatwo przychodzi następnym pokoleniom dokonywanie ocen i ferowanie
wyroków. Co by jednak powiedzieć, dramatem kościuszkowców było
również zbudowanie na ich krwi mitu założycielskiego PRL. A większość
z tych, którzy, w odróżnieniu od nas, znali smak chleba z nieludzkiej
ziemi, godziła się posłusznie grać rolę aktorów i statystów w spektaklu
o wiecznym braterstwie broni oraz klasowym sojuszu.
Tylko ta jedna bitwa o Festung Kolberg i Ostwall może dostarczyć
więcej zaskakujących niekonsekwencji. Francuzi z 33 Dywizji
Grenadierów SS Charlemagne walczyli o utrzymanie wyłomu, przez
który wyrywali się na zachód niemieccy uciekinierzy, podczas gdy inni
Niemcy (jeńcy zwerbowani przez Rosjan do dywizji Seydlitz) starali
się odciąć drogę rodakom. Niemcy i Francuzi walczyli zatem przeciw
sobie. Niemcy po stronie Armii Czerwonej, a Francuzi ramię w ramię
z Wehrmachtem. Jeden z francuskich esesmanów Christian de La
Maziere poddał się polskim żołnierzom. Z dzieciństwa w Warszawie
pamiętał kilka słów po polsku. Jego ojciec Clodomir de La Maziere
był bowiem członkiem francuskiej Misji Wojskowej generała Maxime’a
Weyganda (według endecji to właśnie Weygand wraz z Panem Bogiem,
a nie Piłsudski z Rozwadowskim dokonali „Cudu nad Wisłą”). Jego
podwładny Clodomir de La Maziere powtarzał synowi: „Masz dwie
ojczyzny, Francję i Polskę”.
Puenta może brzmieć następująco: „A la guerre comme ŕ la guerre”.
Na wojnie, jak to na wojnie; trzeba się dostosować nawet do przykrych
okoliczności. A na wajnie kak na wajnie.
PS Muzeum Władysława Broniewskiego mieści się w Warszawie przy
ulicy Jarosława Dąbrowskiego 51, w budynku, w którym poeta spędził
ostatnie lata życia. Mieszkam obok. Może dlatego przed tygodniem
uznałem, że warto wypromować sąsiada. Nie udało się. „Pieśń
o żołnierzach Westerplatte” oczywiście wyszła spod pióra Konstantego
Ildefonsa Gałczyńskiego. Jego muzeum znajduje się w leśniczówce
Pranie. Obu zainteresowanych przeproszę w stosownej chwili.

W NUMERZE
TEMAT NUMERU Łukasz Puchalski Maciej Milejski ŚWIAT
Powrót patentów 22 Batalion czterech nacji 38
Artur Goławski Marcin Kaczmarski
Podwaliny Stanisław Piwowar Jacek Szustakowski Konflikt, do którego nie
pod zawodowstwo 7 Karność Zapaśnik na medal 40 dojdzie? 50
ochotników 24
FORUM HISTORIA Krzysztof Głowacki
Maciej Dowgird Schyłek satrapii 51
Roman Przeciszewski Przestarzały wykaz 27 Marek Sarjusz-Wolski
Trudna droga do munduru 13 Przepustka na wschód 43 Tomasz Otłowski
Paulina Glińska Oczekiwanie na przełom 52
NA CELOWNIKU Start Józef Zieliński
w nowe życie 28 Wojskowy zabytek 44
OBLICZA WOJNY
Bogusław Politowski
Nie tylko walka i destrukcja 16 Tadeusz Wróbel MILITARIA
Piotr Bernabiuk
Francuska Syberyjski wojownik 56
WOJSKO ścieżka 34 Norbert Bączyk
Most pod ręką 46
KULISY
Magdalena Piotr Laskowski
Kowalska-Sendek Symulator pilnie Norbert Bączyk
Piotr Bernabiuk
Meandry cywilno-wojskowe 19 poszukiwany 36 MRAP po polsku 48
Wielkie manewry 58

nr 43/2008 Polska Zbrojna 3

AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS
TYGODNIK

Dyrektor Redakcji Wojskowej

Redaktor naczelny
www.polska-zbrojna.pl

Irackie doświadczenia
Marek Sarjusz-Wolski, tel.: +4822 684 53 65, „Jeśli wszystko pójdzie dobrze, ostatni członkowie PKW w siłach koalicji powrócą do kraju
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845 365, do 28 października”, poinformował 16 października szef SGWP gen. Franciszek Gągor.
845 685, faks: 845 503;

D
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
o przewozu 804 osób zaplanowano
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej cztery loty. Natomiast amunicja oraz
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”: ponad 600 sztuk sprzętu i kontenerów,
Wojciech Kiss-Orski, tel.: +4822 684 02 22, w tym osiem śmigłowców, przetranspor-
CA MON 840 222; wko@redakcjawojskowa.pl towany zostanie do połowy listopada dwo-
Redaktorzy prowadzący:
ppłk Artur Goławski , tel.: +4822 684 52 30,
ma statkami. W Polsce sprzęt będzie kie-
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska, rowanych do specjalistycznych zakładów
+4822 684 52 13, CA MON 845213; na remonty lub bezpośrednio do rodzi-
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl mych jednostek, gdzie zostanie odtworzo-
Publicyści: Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr na jego gotowość bojowa. Informacje te
Bernabiuk, tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845
podano podczas konferencji prasowej pod-
229; Anna Dąbrowska, Maciej Milejski, Łukasz
Puchalski, Aaron Welman tel.: +4822 684 52 sumowującej udział polskich sił zbrojnych
44, CA MON 845 244; Paulina Glińska, tel.: w operacji „Iracka wolność”. Mówiąc
+4822 684 52 29, CA MON 845 229; Roman o doświadczeniach z misji, dowódca
Przeciszewski, tel.: +4822 684 52 44, CA MON Wojsk Lądowych gen. broni Waldemar
845 244; Tadeusz Wróbel, tel.: +4822 684 52 Skrzypczak wyliczył, jakie spowodowa-
44, CA MON 845 244; Bydgoszcz: Krzysztof
Wilewski, tel. +4852 378 25 90, CA MON 415 ła ona zmiany w uzbrojeniu i wyposaże-
200; Gdynia: Tomasz Gos, tel.: +4858 626 24 niu. Wymienił między innymi coraz bez-
13, CA MON 262 413; pieczniejsze pojazdy, nowe noktowizory,
Kraków: Magdalena Kowalska-Sendek, bezzałogowe środki rozpoznania, popra-
Jacek Szustakowski, tel.: +4812 455 17 80, wę jakości wyposażenia indywidualnego
CA MON 131 780; Poznań: Piotr Laskowski,
CA MON 572 446, mjr Tomasz Szulejko,
żołnierza. Generał Skrzypczak podkre-
tel.: +4861 857 52 40, CA MON 572 240; ślił też, że jednym z owoców misji w Ira-
Wrocław: Bogusław Politowski, tel.:+4871 765 ku jest nowy system opieki nad rodzina-
38 53, CA MON 653 853; mi poległych i poszkodowanymi żołnie-
ALEKSANDER RAWSKI

Fotoreporter: Jarosław Wiśniewski, rzami. Operacja miała również wpływ na

tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229;
Współpracownicy:
zmiany w strukturach dowodzenia i pro-
Andrzej Jonas, Robert Czulda, gramach szkolenia, między innymi z tech-
Krzysztof Głowacki, Paweł Henski, Mariusz nik użycia śmigłowców czy procedur ewa-
Jędrzejko, Marcin Kaczmarski, Włodzimierz kuacji medycznej. (ad,wr)
Kaleta, Roman Kuźniar, Damian Markowski
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej:
ppłk Lech Mleczko
Kwartalnik „Bellona”, przeglądy rodzajów sił Prokuratorskie zażalenie Światełko
zbrojnych, lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl,
tel.: +4822 684 56 85; „PROKURATURA złożyła 15 paź- nych Afganek wynika, że wszystkie
dla Lwowa
K
Dział graficzny: dziernika zażalenie na decyzję ofiary akcji znajdowały się w budyn- onsulat Polski we
tel.: +4822 684 51 70, CA MON 845 170; Wojskowego Sądu Okręgowego ku, do którego wpadł granat moź- Lwowie wspólnie
Marcin Dmowski (kierownik), Monika Klekociuk,
Paweł Kępka, Andrzej Witkowski
w Warszawie, który zdecydował dzierzowy, a z miejsca ustawienia z Radiem Lwów organizuje
Opracowanie stylistyczne: o zwróceniu jej sprawy polskich żoł- karabinu WKM nie było możliwości akcję „Światełko pamięci
tel.: +4822 684 03 55, CA MON 840 355; nierzy oskarżonych o zabicie cywi- bezpośredniego ostrzału zabudo- dla Cmentarza
Renata Gromska (kierownik), Małgorzata Mielcarz, lów w wiosce Nangar Khel”, poin- wania. „Nie sposób podzielić oce- Łyczakowskiego”. Dzięki ze-
Katarzyna Pietraszek, Joanna Rochowicz formował rzecznik Naczelnej ny sądu, że oględziny miejsca, z któ- branym funduszom zostaną
Biuro Reklamy i Marketingu:
Prokuratury Wojskowej płk Jerzy rego prowadzono ostrzał miejsco- kupione znicze, które
Adam Niemczak (kierownik) , Anita
Kwaterowska (tłumacz) Małgorzata Artymiak. Orzeczenie rozpatrzy wości oraz zabudowań Nangar 1 listopada będą zapalone
Szustkowska, tel. +4822 684 53 87, 684 51 Izba Wojskowa Sądu Najwyższego. Khel, wykonane zostały w sposób na żołnierskich grobach
80, 684 55 03, faks: +4822 CA MON 845 387; „W ocenie prokuratury, orzeczenie nierzetelny, ogólnikowy i wyrywko- lwowskich nekropolii. Rok
reklama@redakcjawojskowa.pl WSO uznać należy za rażąco nie- wy, a dokumentacja fotograficzna temu dzięki takiej akcji uda-
Prenumerata:
słuszne, bowiem wydano je z naru- jest nieczytelna”, podkreślał też płk ło się na zapomnianych mo-
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS,
GLM. Informacja: +4822 684 04 00 szeniem przepisów kodeksu postę- Artymiak. Zaznaczył również, że ze giłach zapalić 30 tysięcy
Kolportaż i reklamacje: powania karnego”, podkreślał płk względu na konieczność zapewnie- zniczy. Chętni mogą wpła-
Bellona SA +4822 457 04 37, Artymiak. Odpierając sugestie są- nia bezpieczeństwa uczestnikom cać pieniądze na konto:
6879 041, CA MON 879 041 du dotyczące opinii biegłych z za- zalecanej przez sąd wizji połączo- „GAMITEX” s.c., 05-400
Druk: Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina kresu medycyny sądowej, iż nie roz- nej z eksperymentem – przy braku Otwock, ul. Olszyńska 2;
Numer zamknięto: 20.10.2008 r.
Zdjęcie na okładce: Maciej Milejski strzygnięto w niej, czy obrażenia po- prawnych możliwości wezwania Kredyt Bank SA 44150018
wstały w wyniku użycia moździerza, świadków i na obszarze objętym 781218700782590000;
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze czy karabinu WKM, płk Artymiak działaniami zbrojnymi – przepro- Akcja „Światełko dla
odzwierciedla stanowisko redakcji. mówił, że sprawa wydaje się oczy- wadzenie jej wydaje się praktycz- Lwowa”. (ATD)
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. wista. Z zeznań trzech pokrzywdzo- nie niewykonalne. (ann)
Zastrzega sobie prawo do skrótów.

nr 43/2008
 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY|
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE |
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |

KARTOTEKA
GEN. BRYG. MAREK
OJRZANOWSKI obej-
mie stanowisko naro-
dowego przedstawi-
ciela łącznikowego
przy Sojuszniczym
Dowództwie Transfor-
macji (ACT) w Norfolk
w USA. Posadę dyrektora De-
partamentu Transformacji
MON przejmie po nim Lech Ko-
ściuk, swego czasu dyrektor
Departamentu Polityki Obron-
nej MON.

PŁK ZBIGNIEW GRZESICZAK

MWRP

został wyznaczony 15 paździer-

PROWADZENIE wielonarodowej operacji pokojo-
wej na morzu w obliczu lokalnego kryzysu – to
ćwiczą załogi okrętów, piloci lotnictwa morskiego
oraz żołnierze jednostek brzegowych z dziesięciu
państw podczas międzynarodowych manewrów
„Northern Coasts 2008”. W ćwiczeniach na wo-
dach zachodniego Bałtyku i Cieśnin Bałtyckich
(17–31 października) uczestniczy okręt rakietowy
nika na stanowisko komendan-
ORP „Piorun” (na zdjęciu). Ze scenariusza wynika, ta Centrum Szkolenia Wojsk
że najważniejszym celem operacji jest utrzymanie Lądowych w Poznaniu. Wcze-
bezpieczeństwa na morzu, w tym głównie na
morskich szlakach komunikacyjnych, którymi do- śniej był zastępcą dowódcy
starczana jest pomoc humanitarna. Polski 17 Wielkopolskiej Brygady
okręt, wspólnie z pozostałymi jednostkami, pro- Zmechanizowanej
wadzi monitoring i kontrolę żeglugi oraz przestrze-
gania embarga w rejonie kryzysu. (ann) PŁK PIOTR IMAŃSKI, dotych-
czas służący w 17 WBZ

Do księgi za misje jako szef logistyki, przejął obo-

wiązki zastępcy dowódcy tej
brygady.

K pt. Tomasz Stachera, kpt. Michał Hołub,

st. plut. Piotr Makowski i st. szer. Jan
Mariański z 17 Wielkopolskiej Brygady Zme-
profesjonalizm i to, z jakim zaangażowaniem
wykonujecie obowiązki zarówno w kraju,
jak i za granicą jest doskonałym świadectwem
PPŁK RYSZARD
KRAWIEC został wy-
chanizowanej z Międzyrzecza zostali wpisani potencjału naszej armii”, podkreślił płk Woj- znaczony na stanowi-
do Księgi Honorowej Ministra Obrony Naro- ciechowski. sko dowódcy 3 Pułku
dowej za męstwo i odwagę podczas pełnienia Wszyscy wyróżnieni służą w 1 Batalionie Pie- Przeciwlotniczego
służby w składzie I zmiany PKW w Afgani- choty Zmotoryzowanej, którego żołnierze wy- i jednocześnie miano-
stanie. Z tej okazji 9 października dowódca konywali także zadania podczas II zmiany wany na stopień puł-
brygady płk Sławomir Wojciechowski wrę- PKW w Afganistanie oraz w II, IV i VIII zmia- kownika. (ad, ag)
czył żołnierzom pamiątkowe dyplomy. „Wasz nie PKW w Iraku. (ATD)

na przeznaczyć między innymi na
prace badawcze. Minister przy-
znał czterem naukowcom nagro-
dę za całokształt dorobku, trzem
nagrodę I stopnia, a dwóm
II stopnia – za osiągnięcia
naukowe. (ad)
UCZELNIE AUSTRIACKIE SZKOLENIE
POLSKIM POTENCJAŁEM
podczas oficjalnej wizyty (13–15
października) w Austrii. Rozmów-
cy byli również zgodni, że oba
kraje mają dobre warunki do za-
cieśnienia współpracy, zwłaszcza
jeśli chodzi o przygotowywanie
wojsk do operacji petersberskich
realizowanych pod auspicjami
Unii Europejskiej i ONZ. (ATD)
Spotkania
mocnik stoi na straży niezależno-
ści wojska od polityki, a jego naj-
ważniejszym zadaniem jest
opieka nad żołnierzami. Zazna-
czył też, że pełnomocnik jest nie-
zależny w swym działaniach,
co gwarantuje mu zapis
w konstytucji oraz fakt, że
jest wybierany bezwzględną

„D orobkiem uczelni jest nie O przygotowywaniu wojsk do

tylko dydaktyka, są nim
także programy badawcze” – po-
wiedział minister obrony Bogdan
Klich 16 października, wręczając
nagrody nauczycielom akademic-
kim uczelni wojskowych. Poinfor-
mował także, że w budżecie
MON wzrosła kwota, którą moż-
misji, w tym między innymi
szkoleniu w górach, oraz zainte-
resowaniu strony polskiej możli-
wością skorzystania z austriac-
kich ośrodków szkolenia – dysku-
tował gen. Franciszek Gągor,
szef Sztabu Generalnego WP,
z szefem Sztabu Obrony Austrii
gen. Edmundem Entacherem
JEDYNY TAKI PEŁNOMOCNIK
O funkcjonowaniu pełnomoc-
nika sił zbrojnych – instytu-
cji znanej tylko w niemieckiej
Bundeswehrze – mówił podczas
wykładu dla kadry resortu obro-
ny Reinhold Robbe, rzecznik
Bundestagu ds. sił zbrojnych
Niemiec. Podkreślał, że pełno-
większością głosów w Bundesta-
gu. Reinhold Robbe przebywał
13–14 października w Polsce
z wizytą, której celem były kon-
sultacje i wymiana doświadczeń
w zakresie demokratycznej kon-
troli nad armią oraz porównanie
standardów socjalnych kadry
zawodowej Bundeswehry i Sił
Zbrojnych RP. (ATD)

nr 43/2008 Polska Zbrojna 5

 KOMENTARZ
AAAAAAA AAAAAAAA
AAAAAAAA
Roman Kuźniar
SZEF ZAKŁADU STUDIÓW
STRATEGICZNYCH W INSTYTUCIE
STOSUNKÓW
MIĘDZYNARODOWYCH UW
Najpierw wypisy z Konstytucji RP. Rząd
„sprawuje ogólne kierownictwo w dzie-
dzinie stosunków z innymi państwami
i organizacjami międzynarodowymi”
(art. 146, pkt 4, par. 9); rząd „prowadzi
politykę wewnętrzną i zagraniczną” RP
(art. 146, pkt 1); rząd „zapewnia bezpie-
czeństwo zewnętrzne państwa”
(art. 146, pkt 4, par. 8). „Prezydent wyko-
nuje swoje zadania w zakresie i na zasa-
dach określonych w Konstytucji i usta-
wach” (art. 126, pkt 3); Prezydent
„w zakresie polityki zagranicznej
współdziała z Prezesem Rady Ministrów
i właściwym ministrem”.
W okolicach, z których pochodzę, po-
wiedziano by: proste jak budowa ce-
pa. Jak się okazuje, nie dla wszystkich. Nie
było to oczywiste dla prezydenta RP, który
w pozakonstytucyjny sposób postanowił
zaistnieć na ostatnim posiedzeniu Rady
Europejskiej w Brukseli. Nie było to także
oczywiste dla wielu polityków i komenta-
torów, dla których cała ta żenująca sytu-
acja stanowiła przede wszystkim okazję
do śmiechu i szyderstwa, jak gdyby cho-
dziło o widowisko wystawiane w teatrze
rozrywki. Wbrew pozorom nie był to spór
Nadterminowy zarobi więcej
W uzgodnieniach międzyresortowych
znajduje się obecnie nowelizacja roz-
porządzenia MON w sprawie uposażeń żoł-
nierzy niezawodowych. Możliwe, że od 1 li-
stopada szeregowy dostanie 1900 zł brutto
(obecnie 1700 zł), a starszy szeregowy
– 2000 zł brutto (obecnie 1800 zł).
Bliżej prawa
Planowane
P lanowane podwyżki uposażeń mają być
zachętą dla rezerwistów do 30 roku życia,
którzy po nowelizacji ustawy o powszech-
nym obowiązku obrony RP będą mogli
starać się o etat żołnierza
nadterminowego. (PG)
PAWEŁ KĘPKA
6 Polska Zbrojna
Elementarz
kompetencyjny. Był to spór o poszanowa-
nie Konstytucji RP. Walczący desperacko
o szacunek dla tego dokumentu premier
i jego ministrowie nie mieli zbyt wielu so-
juszników. Zapewne dobrze się stanie, że
Trybunał Konstytucyjny przetnie ten pro-
blem, choć litera konstytucji jest jedno-
znaczna. W świetle tego, co się już stało,
a co może jeszcze mieć miejsce, wydaje
się, że dobrze by było, gdyby ze znajomości
konstytucji jako swoistego elementarza
dla polityków urządzany był przymusowy
egzamin dla wszystkich, którzy chcą pełnić
wybieralne funkcje publiczne w naszym
kraju, od posłów do kandydatów na pre-
miera i prezydenta. Dość było w naszym
kraju samowoli, nierządu, braku szacunku
dla prawa i instytucji państwa. Tego rodza-
ju niefrasobliwość była jak wiadomo jedną
z przyczyn upadku Pierwszej
Rzeczypospolitej.
To jest przede wszystkim spór polityczny.
Spór o politykę zagraniczną Polski, o to,
w jaki sposób mają być bronione w stosun-
kach zewnętrznych nasze interesy narodo-
we, spór o wizję naszego miejsca
w Europie. Prezydent nie ukrywa swojego
krytycyzmu wobec działań podejmowa-
nych w tej dziedzinie przez rząd Donalda
Tuska. Twierdzi, że polityka zagraniczna
Szkolenie przed Afryką
„Żołnierze są bardzo dobrze przygotowani do wykonywania zadań, jakie
czekają ich w Afryce”, tak 17 października ocenił gen. broni Waldemar
Skrzypczak, dowódca Wojsk Lądowych, ćwiczenia sprawdzające „Iriba II”
z udziałem żołnierzy polskiego kontyngentu wojskowego
przygotowujących się do misji Unii Europejskiej w Republice Czadu.
F inalnym sprawdzianem kierował
dowódca 11 Lubuskiej Dywizji
Kawalerii Pancernej gen. dyw. Paweł
Lamla. Ćwiczono ochronę konwojów
Lamla
z pomocą humanitarną, działanie żoł-
nierzy w czasie ataku na patrol za po-
mocą improwizowanego ładunku wy-
buchowego, ewakuację medyczną,
a także procedury bezpieczeństwa sto-
sowane w czasie ataku moździerzowe-
go na bazę wojskową. „Korzystaliśmy
z doświadczeń tych, którzy obecnie
pełnią misję w Czadzie. Ponieważ ma
ona charakter humanitarny, jednym
rządu, na którego czele stał jego brat, była
znacznie lepsza. Podejmując takie działa-
nia jak ostatnio w związku ze szczytem
Rady Europejskiej, pragnie ją kontynu-
ować. Dlatego powtarza, że razem z rzą-
dem chce prowadzić politykę zagraniczną.
Jednak Polska jest krajem demokratycz-
nym. Polacy przy pierwszej nadarzającej
się okazji, a było to rok temu, odrzucili za-
graniczną politykę rządu brata Pana
Prezydenta. Prezydent ma szanować nie
tylko konstytucję – „czuwać nad jej prze-
strzeganiem” (art. 126, pkt 2) – lecz także
wolę wyborców i nie wprowadzać tylnymi
drzwiami polityki, której oni nie chcą.
Pamiętajmy o tym także na naszym po-
dwórku, na podwórku bezpieczeństwa
i obrony kraju. Rząd nie tylko zapewnia
bezpieczeństwo państwa, ale również
„sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzi-
nie obronności kraju”. Owszem, w tej dzie-
dzinie prezydent ma znaczące konstytu-
cyjne uprawnienia, ale „zwierzchnictwo
nad siłami zbrojnymi sprawuje za pośred-
nictwem Ministra Obrony Narodowej”
(art. 134, pkt 2). Pamiętajmy o tym przy
okazji wielkich reform podjętych przez
obecnego ministra obrony, które nie za-
wsze mogą liczyć na wsparcie urzędu
Prezydenta.
KRZYSZTOF GONERA
z zadań jest zabezpieczenie prawidło-
wego funkcjonowania obozów uchodź-
ców, które znajdują się w rejonie
odpowiedzialności PKW”, dodał
gen. Skrzypczak. (ATD)
nr 43/2008
 budzet
| | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO

Artur
Goławski
PODWALINY POD
ZAWODOWSTWO W nowym roku rząd chce
przeznaczyć na cele obronne
25 miliardów złotych. To wynik
zgodny z formułą parametryczną
1,95 procent przewidywanego PKB
za rok obecny. Resort obrony będzie
miał do rozdysponowania prawie
24,57 miliarda złotych. Wzrosną
zwłaszcza płace oraz finanse na
inwestycje w infrastrukturę.
Normalka, skoro tworzymy
podwaliny pod armię zawodową.
RAFAŁ DERDA

nr 43/2008 Polska Zbrojna 7

TEMAT NUMERU

Ma to być pierwszy budżet MON z wy-

raźnie określoną kwotą na zwiększenie
uzawodowienia sił zbrojnych. Wyniesie
ona 1,418 miliarda złotych i pokryje pen-
sje oraz uposażenia z należnościami dla
nowego i już służącego personelu (w tym
podwyżki wynagrodzeń z tytułu pod-
wyższenia mnożnika kwoty bazowej
uposażeń z 2,48 do 2,60); przystosowa-
nie infrastruktury i zakwaterowanie żoł-
nierzy, ochronę obiektów i utrzymanie
czystości w jednostkach oraz przygoto-
wanie dokumentacji szkoleniowej i pro-
mocję profesjonalizacji. W konstrukcji
budżetu widać wzrost wydatków na
umundurowanie (uniformy dla zawodow-
ców są asortymentowo bogatsze niż dla
poborowych) oraz znaczący spadek za-
kupu produktów spożywczych (ubywa
żołnierzy służby zasadniczej uprawnio-
nych do bezpłatnego żywienia).
Aby do września
Planiści przyjęli, że w rozrachunku
średniorocznym będziemy mieć 85 868 Przy mającym obowiązywać od stycznia mnożniku 2,60 przeciętne uposażenie żołnierza
żołnierzy zawodowych, 11 tysięcy nad- zawodowego wyniesie 3656 złotych, a po wliczeniu „trzynastki” – 3961.
terminowych i 3481 kandydatów na za-
wodowców. Służyć też będzie średnio-
rocznie 20 tysięcy szeregowych z pobo-
ru oraz 1520 rezerwistów. Ostatnie przy-
musowe wcielenie nastąpi w grudniu te-
go roku, żołnierze ci odejdą do rezerwy
we wrześniu roku przyszłego.
Ponadto resort da zatrudnienie maksy-
malnie 54 271 pracownikom. Wydatki
osobowe sięgną 7,295 miliarda złotych
– wzrosną o 926 milionów złotych w po-
równaniu z rokiem obecnym. Stanowić
one będą 29,7 procent budżetu resortu.
Jako że przybędzie emerytów i rencistów
wojskowych, a świadczenia dla nich rów-
nież są waloryzowane (wskaźnikiem
105,7 procent), wzrosną wydatki emery-
talno-rentowe z pochodnymi o 7,8 pro-
cent, do 5,45 miliarda złotych. Najwięk-
szy wzrost dotyczyć ma wypłat 12-mie-
sięcznych uposażeń należnych po zwol-
MARCIN SZUBERT

nieniu ze służby zawodowej – pochłoną

one ćwierć miliarda złotych.
Decydujące o technicznym obliczu
armii inwestycje majątkowe (z uwzględ-
nieniem programu F-16) też zwyżku-
ją. Jednak już nie tak spektakularnie
jak w poprzednich latach – wzrosną
o 221 milionów złotych, do 5,2 miliar-
da złotych. Symptomatyczne jest to, że
radykalnie zmaleją wydatki samoloto-
we. W tym roku będziemy mieć kom-
plet Jastrzębi, więc po 1 stycznia nie
trzeba będzie już odprowadzać za nie
podatku VAT; resort finansów obniża
też wydatki na obsługę finansową pro-
gramu, z 340 milionów złotych do 280
milionów. Poza tym MON przejmuje
do swego budżetu (do limitu wydatków
obronnych według formuły 1,95 pro-
cent PKB) aż 233 miliony złotych na
wdrażanie myśliwców F-16.
Zasadniczo tendencja budżetowa jest
więc następująca: rosną znacząco wydat-
ki osobowe, maleją (choć rosną nominal-
nie) majątkowe i pozostałe; w budżetowym
„torcie” na stałym poziomie utrzymują się

8 Polska Zbrojna nr 43/2008


| | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
W dziedzinie modernizacji technicznej nie powinniśmy
spodziewać się hitów na miarę przetargów z początku dekady.
Polska wykonuje zobowiązania sojusznicze uzgodnione
z Kwaterą Główną NATO
emerytury i renty. Na wszystkie zadania
militarne, łącznie z programem samoloto-
wym obsługiwanym przez MF, rząd chce
wydać 25,291 miliardów złotych. W bie-
żącym roku plan zakłada wydanie 23,727
miliardów złotych – ponad półtora miliar-
da mniej. W porównaniu z budżetem
obronnym 2005 roku poprawę widać jesz-
cze bardziej – jest on o ponad 7 miliardów
złotych większy. To między innymi wynik
wysokiego tempa rozwoju gospodarczego
kraju po wejściu do Unii Europejskiej.
Przy wypłacie
Przy mającym obowiązywać od stycz-
nia mnożniku 2,60 przeciętne uposaże-
nie żołnierza zawodowego wyniesie 3656
złotych, a po wliczeniu „trzynastki”
– 3961. Pracownicy z korpusu służby cy-
wilnej – mamy ich w resorcie około 3,5
tysiąca – zarabiać mają średnio około
2977 złotych, a pozostali 2493. Rencista
i emeryt wojskowy powinien inkasować
w przyszłym roku średnio po 2559 zło-
tych (wszystkie kwoty brutto).
W grudniu 2009 roku wojskowe biura
emerytalne powinny wypłacać świadcze-
nr 43/2008
| | |
| |
Radykalnie zmaleją
wydatki samoloto-
we. Lecz MON
przejmie do swego
budżetu (do limitu
wydatków obron-
nych według for-
muły 1,95 procent
PKB) aż 233 milio-
ny złotych na wdra-
żanie myśliwców
F-16.
JAN JORGENSEN
nia dla 162 981 klientów, to jest o prawie
2 procent więcej niż teraz. Oszacowano,
że mundur zdejmie prawdopodobnie oko-
ło czterech tysięcy żołnierzy zawodo-
wych. Jeśli tak się stanie, będzie to kolej-
ny rok drenażu koszar (mundur zdejmie
więcej osób, niż dyktowałyby to względy
demograficzne). Tak duża liczba odcho-
dzących z wojska spowoduje, że wydatki
emerytalno-rentowe MON wzrosną
o 7,8 procent w stosunku do planów tego-
rocznych (przy waloryzacji świadczeń
wskaźnikiem 105,7 procent).
Rekonwersja pochłonie tylko 4 milio-
ny złotych. Nowością będzie to, że obej-
mie także żołnierzy niezawodowych
(zwalnianych ze służby z powodu wy-
padku lub choroby związanej ze służbą)
oraz małżonków i dzieci żołnierzy zawo-
dowych, którzy polegli podczas wyko-
nywania obowiązków służbowych. W ko-
lejnym roku pomoc rekonwersyjna po-
chłonie więcej środków – ma docierać
do wszystkich zwalnianych zawodow-
ców, także tych, którzy sami wypowie-
dzieli stosunek służby (dziś pozbawio-
nych tego świadczenia).
budzet
| |
Na wspomnianą na początku kwotę
1,418 miliardów złotych przyszłorocz-
nych „wydatków profesjonalizacyjnych”
złoży się między innymi 687 milionów
złotych świadczeń i należności dla żoł-
nierzy dotychczasowych i nowych,
358 milionów złotych na przygotowanie
infrastruktury kwaterunkowej i szkole-
niowej (zakupy sprzętu kwatermistrzow-
skiego, montaż urządzeń alarmowych
i kontroli dostępu, świadczenia mieszka-
niowe i inwestycje z WAM), 237 milio-
nów złotych na ochronę obiektów woj-
skowych (na warty cywilne i SUFO, na
dyżury i służby pełnione przez żołnie-
rzy) i utrzymanie w nich czystości.
Ruch w kwaterze
Skoro przybędzie zawodowców, ude-
rzenia inwestycyjnego powinna doświad-
czyć Wojskowa Agencja Mieszkaniowa.
W tym roku na cele kwaterunkowe mo-
gła wydać 300 milionów złotych, w no-
wym roku będzie mieć już 407 milionów.
Lecz o ile w mijającym roku miała do
rozdysponowania 100 milionów złotych
dotacji na budownictwo mieszkaniowe,
o tyle po 1 stycznia zainkasuje kwotę
o 80 milionów złotych większą. Ma to
pozwolić dokończyć trwające już inwe-
stycje (872 kwatery w 18 garnizonach),
pozyskać 192 kwatery w stanie surowym
(wykańczane w 2010 roku) oraz kupić
około 150 mieszkań w garnizonach,
w których agencja nie ma gruntów pod
budownictwo.
Z pozostałej kwoty (226 milionów
złotych WAM ma w ostatnich czterech
miesiącach 2009 roku wypłacić aż 72
miliony złotych około 30 tysiącom żoł-
nierzy zawodowych w formie nowego
świadczenia mieszkaniowego, równo-
ważnego innym formom zaspokajania
żołnierskiego prawa do kwatery.
Uprawnieni zainkasują średnio po 600
złotych miesięcznie. Ma to być jedna
z dodatkowych zachęt do podejmowa-
nia służby. Równocześnie agencja re-
zerwuje prawie 39 milionów złotych na
opłacenie kosztów utrzymania miejsc
internatowych dla 7 tysięcy żołnierzy
uprawnionych do bezpłatnego zakwa-
terowania tymczasowego oraz usług
komunalnych za ponad 9 tysięcy inter-
natowiczów.
Według prognoz budżetowych odpra-
wy mieszkaniowe będą popularniejsze
niż ekwiwalenty za rezygnację z kwate-
ry. WAM szykuje się do wypłaty zwal-
nianym żołnierzom 531 odpraw za 46,5
miliona złotych (średnio po ponad 87 ty-
sięcy złotych) i chętnym 394 ekwiwalen-
tów za 33,5 miliona złotych (średnio po
85 tysięcy złotych). 
Polska Zbrojna 9
TEMAT NUMERU

KRZYSZTOF PLAŻUK, ARTUR PINKOWSKI

GŁÓWNY WYSIŁEK KONTRYBUCYJNY TRADYCYJNIE
SPOCZYWAĆ MA NA WOJSKACH LĄDOWYCH. Misje
pochłoną 765 milionów złotych i stanowić będą 3,1 pro-
cent budżetu MON. To kwota wyższa niż w tym roku
o 85 milionów złotych (12 procent), co spowodowane
będzie podwyżką stawek należności zagranicznej,
wzrostem liczebności PKW Afganistan oraz większym
zaangażowaniem w kontyngentach afgańskim i czadyj-
skim (wydatki bieżące).

Ciekawostką jest pomysł dofinansowa-

nia sztandarowych wojskowych domów
wypoczynkowych 8 milionami złotych,
co pozwoli na utrzymanie ich oferty
w programie wymiany wczasów w ra-
mach programu współpracy służb socjal-
nych w NATO. Siedemdziesiąt osiem mi-
lionów złotych przeznaczono na inwe-
stycje budowlane w szpitalach resorto-
wych, priorytetowo traktowane będą pla-
cówki zajmujące się leczeniem żołnierzy
poszkodowanych w misjach. Trzydzieści
pięć milionów złotych zawarowano
w projekcie budżetu na dotację dla sto-
łecznego Muzeum WP – na finansowa-
nie budowy nowej siedziby.
Nowoczesne oblicze
W infrastrukturze powinno być widocz-
ne znaczne ożywienie – z powodu profe-
sjonalizacji i rozbudowy zaplecza dla no-
wych rodzajów uzbrojenia (F-16, C-130,
Rosomaki). Pancerniaków w Świętoszo-
wie ucieszy nowa hala remontowa pojaz-
dów gąsienicowych i stacja diagnostycz-
na. W Wędrzynie modernizowana będzie ciekawskich mamy więc informacje, że W dziedzinie modernizacji technicznej
strzelnica KTO. Dla bazy w Krzesinach skończy się remont koszarowców w Mo- nie powinniśmy spodziewać się hitów na
przewiduje się ponad 70 milionów złotych rągu, Chełmie, Wrocławiu, Lęborku miarę przetargów z początku dekady.
na magazyn wielofunkcyjny, kompleks i Sieradzu, natomiast ze stołówek cieszyć
sportowo-kondycyjny i warsztaty. Ponad się będą w Czarnem, Morągu, Biedru- Z czym do nieprzyjaciela?
20 milionów złotych wpompowane zosta- sku, Lęborku i Elblągu. Polska wykonuje zobowiązania uzgod-
nie w bazę w Łasku – kompleks sporto- Polskie wydatki na Program Inwestycji nione z Kwaterą Główną NATO. Pakiet
wy, skład paliw, warsztaty i garaże. Baza NATO w Dziedzinie Bezpieczeństwa celów sił zbrojnych na lata 2009–2018
w Powidzu otrzyma 146 milionów zło- (NSIP) sięgną 223 milionów złotych, Bruk- obejmuje 56 zadań, w większości już roz-
tych na nowe nawierzchnie lotniskowe, sela zaś da nam kolejne 212 milionów zło- poczętych, takich jak pozyskiwanie no-
nowy hangar, strażnicę dla strażaków, bu- tych na wykonanie zamierzeń NSIP w na- woczesnej broni lekkiej, granatników
dynki sztabowe i port cargo. Gromowcy szym kraju. Główne inwestycje obejmą in- 40 milimetrów i moździerzy 60 milime-
w stolicy dostaną halę sportową. frastrukturę dla sił reagowania NATO. Bez- trów, ekwipunku optoelektronicznego,
Żołnierze oceniają perspektywy jed- pośrednio na ich realizację wydane zosta- hełmów kompozytowych i kamizelek,
nostek po stanie stołówek i koszar. Dla nie 376 milionów złotych. odzieży ochronnej FOO-1, masek prze-

10 Polska Zbrojna nr 43/2008


Skoro przybędzie zawodowców, uderzenia
inwestycyjnego powinna doświadczyć Wojskowa
Agencja Mieszkaniowa. W tym roku na cele
kwaterunkowe mogła wydać 300 milionów złotych,
w nowym roku będzie mieć już 407 milionów
ciwgazowych MP-5, transporterów Ro- nach wciąż są zakupy wiropłatów Mi-24,
somak w wersjach bojowej i medycznej, Mi-17 i SW-4. Lotnicy być może otrzy-
zestawów ppk Spike, systemów rakieto- mają hangary typu lekkiego dla statków
wych RBS-15 Mk3 na okręty i dla dywi- powietrznych oraz stanowisko do inten-
zjonu nadbrzeżnego, bezzałogowców sywnej opieki i ewakuacji medycznej dla
rozpoznawczych, sprzętu teleinforma- Bryzy. Znaczne środki pójdą na zakupy
tycznego, łączności i dowodzenia czy bu- urządzeń i sprzętu treningowego (symu-
dowa korwety Gawron. latory do szkolenia i imitatory celów).
Nowinką ma być rozpoczęcie proce- Do programów modernizacyjnych,
dury zakupu samolotu do tankowania mających zasadnicze znaczenie dla utrzy-
w powietrzu (MRTT) – ale będzie to no- mania gotowości bojowej wojska, zali-
wość odgrzewana, gdyż pierwotnie prze- czono unowocześnienie śmigłowców
targ miał być ogłoszony w 2008 roku, Mi-24, myśliwców MiG-29, stacji radio-
podobnie jak w przypadku opancerzo- lokacyjnych NUR-21, wyrzutni BM-21
nych samochodów patrolowych. W pla- (do wersji WR-40) i okrętu ORP „Czer-
nr 43/2008
cywilna kontrola
budzet
nicki”. Wdrażane do arsenału mają być
śmigłowiec wsparcia bojowego W-3 So-
kół (wersja Głuszec), most towarzyszą-
cy na podwoziu kołowym (Daglezja), po-
jazd saperski Topola-S, strzelecka amu-
nicja antyrykoszetowa i maska MP-6. Re-
montowane będą inne typy śmigłowców,
haubice Dana i przeciwlotnicze Osy, sil-
niki lotnicze i okręty. Tu też nie ma za-
skoczenia – większość tych prac już za-
kontraktowano, w przyszłym roku będą
finalizowane i finansowane. Dla Wojsk
Lądowych zarezerwowano ponad 400
milionów złotych na amunicję i materia-
ły wybuchowe – dla kontyngentów, zin-
Polska Zbrojna 11
TEMAT NUMERU
tensyfikowanego szkolenia w kraju oraz
na odtwarzanie normatywnych zapasów.
Kupowana będzie – zamówiona już
– zwłaszcza amunicja strzelecka, nowo-
czesne rakiety 122 milimetry Feniks-Z
i granaty moździerzowe 98 milimetrów,
amunicja ćwiczebna do Leopardów oraz
lotnicze środki bojowe, amunicja 30 mi-
limetrów do Rosomaków i 40 milimetrów
do granatników.
Spada, ale rośnie
Za wiodące projekty rozwojowo-wdro-
żeniowe uznane zostały radiolokacyjna
stacja rozpoznania artyleryjskiego Liwiec,
samobieżny przeciwlotniczy zestaw ra-
kietowy Poprad, moduł ogniowy haubic
155 mm Krab oraz modernizacja BWP-1
do wersji Puma, wieloprowadnicowe wy-
12 Polska Zbrojna
rzutnie rakietowe Homar, systemy Tytan
i niszczyciel min Kormoran II.
Krytycy mogą wskazywać, że udział
wydatków modernizacyjnych (z progra-
mem samolotowym) w budżecie MON
spadnie z 25,8 procent w roku 2007 do
20,9 procent w 2009. Są to procenty
względne, bo realnie kwoty na zakupy
rosną dalej; ponadto sytuacja z zeszłego
roku była sztucznie zaburzona opłatami
podatku VAT (851 milionów złotych) za
F-16, które się kończą; w nowym roku
MON planuje uiścić do 85 milionów zło-
tych tego podatku za dosyłane jeszcze do
Polski części zamienne i uzbrojenie do
Jastrzębi. Na dodatek w 2009 roku wy-
datki majątkowe MON umniejszy prze-
sunięcie 304 milionów złotych na pro-
jekty badawcze i celowe z dziedziny
obronności do kasy Ministerstwa Nauki
i Szkolnictwa Wyższego.
W przyszłym roku Wojsko Polskie bę-
dzie reprezentowane w ośmiu operacjach
zagranicznych. Mapa obecności się nie
zmieni. Kontyngenty będziemy mieć od
Afganistanu po Czad i Morze Śródziem-
ne. Tymczasową nowością będzie zada-
nie dla PKW Afganistan – utrzymanie
od kwietnia do października specjali-
stycznej obsady w międzynarodowym
porcie lotniczym w Kabulu. Dodatkowo
resort musi pamiętać o przygotowaniu
zadeklarowanych sił i środków do Sił Od-
powiedzi NATO i grup bojowych UE.
Główny wysiłek kontrybucyjny tradycyj-
nie spoczywać ma na Wojskach Lądo-
wych. Misje pochłoną 765 milionów zło-
tych i stanowić będą 3,1 procent budże-
tu MON. To kwota wyższa niż w tym ro-
ku o 85 milionów złotych (12 procent),
co spowodowane będzie podwyżką sta-
wek należności zagranicznej, wzrostem
liczebności PKW Afganistan oraz więk-
szym zaangażowaniem w kontyngentach
afgańskim i czadyjskim (wydatki bieżą-
ce). Wzrosną ponadto misyjne wydatki
objęte centralnymi planami rzeczowymi
(zakupy potrzebnego kontyngentom
sprzętu i uzbrojenia) – o 22 procent.
Resort obrony planuje stworzenie sześ-
ciu nowych ataszatów obrony przy am-
basadach RP. Dziś mamy 43 ataszaty,
a trzy kolejne chcemy sformować do koń-
ca 2008 roku. W sumie więc powinni-
śmy mieć 52 ataszaty akredytowane
w 70 państwach. Kosztować nas będą one
39 milionów złotych (z tego 24 miliony
na uposażenia i pochodne dla 90 żołnie-
rzy) i stanowić mają 0,2 procent budże-
tu MON. Poniekąd dzięki nim możemy
liczyć w przyszłym roku na większe wy-
korzystanie polskich poligonów przez
obce wojska, co przynieść ma resortowi
13,5 miliona złotych (na fundusz moder-
nizacji) w porównaniu z 2 milionami zło-
tych w roku bieżącym. Stany Zjednoczo-
ne przeznaczyły dla nas 29,2 miliona do-
larów w programach FMF (zakupy sprzę-
tu) i IMET (szkolenia).
Szacunek dla podatników
Wysiłek obronny naszego państwa
i podatników wzbudza szacunek. My,
żołnierze, jesteśmy beneficjentami roz-
woju gospodarczego Polski. Jednak na-
dal w przeliczeniu na jednego obywate-
la i jednego żołnierza wydajemy na woj-
sko mniej niż wynosi średnia dla euro-
pejskich państw NATO, odpowiednio
o połowę i jedną trzecią. Wydaje się dość
prawdopodobne, że w armii ochotników
dysproporcje te szybko zmaleją. 
artur.golawski@redakcjawojskowa.pl
nr 43/2008
 | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | |

TRUDNA DROGA MACIEJ MILEJSKI

DO MUNDURU
Kto odpowiada za pomyślny przebieg procesu uzawodawiania armii?
Bez wątpienia nie tylko terenowe organy administracji wojskowej.
ROMAN PRZECISZEWSKI

Z perspektywy wyższych sztabów
wszystko zmierza w dobrym kierunku
i zgodnie z zaplanowanym scenariu-
szem. Chociaż więc do grudnia tego
roku trwać będą jeszcze wcielenia, to
praktycznie już teraz nie ma jednostek,
w których nie ubywałoby szeregowych
z poboru. Proporcjonalnie przybywa za
to szeregowych zawodowych, traktują-
cych służbę z wyboru jako pomysł na
dorosłe życie i chcących dobrowolnie
związać się z mundurem na dłużej.
W czerwcu bieżącego roku Siły Zbroj-
ne RP oferowały im około 16 tysięcy,
a już na początku września 20 tysięcy
służbowych stanowisk. Pewne jest, że
w najbliższych tygodniach – gdy jed-
nostki wojskowe otrzymają nowe,
w pełni zawodowe etaty – i ta liczba
zdecydowanie się zwiększy.
Pytanie, kto odpowiada za pomyślny
przebieg procesu uzawodawiania ar-
mii, w tej sytuacji jest więc jak najbar-
dziej zasadne. Tym bardziej że dość
często w odpowiedzi wskazuje się je-
dynie na terenowe organy administra-
cji wojskowej. Tymczasem – jak pod-
kreśla płk Adam Franczak, zastępca
szefa sztabu Inspektoratu Wsparcia
Sił Zbrojnych – prawda wygląda zupeł-
nie inaczej. Kompetencje powoływania
szeregowych do zawodowej służby
wojskowej znacznie przecież „rozprze- 

nr 43/2008 Polska Zbrojna 13

AAAAAAANATO
FORUM AAAAAAAA
strzeniono”. Dano je również dowód-
com jednostek zajmującym etaty od
stopnia pułkownika wzwyż. Oznacza
to, że szeregowego zawodowego mo-
że powołać już dowódca pułku, przez
który co roku przechodzi od kilku-
dziesięciu do kilkuset żołnierzy z po-
boru i wśród których na pewno moż-
na było znaleźć kilku lub kilkunastu
dobrych kandydatów na zawodowców.
Kwestia tylko, czy dany dowódca ich
znajdował bądź znajduje? A jeżeli nie,
to dlaczego?
Mogło być inaczej, ale...
Niektórzy wojskowi nie kryją, że
uzawodawianie armii mogłoby mieć
u nas wymiar nieco odmienny od obec-
nego, bazujący nie na wzorcach dopie-
ro co wypracowanych, krajowych, ale
już sprawdzonych. We wcześniejszych
dyskusjach powoływano się nawet
na doświadczenia sąsiadów – państw
NATO i zastanawiano, czy nie warto
ich przejąć. Interesującymi pomysła-
mi chwalili się na przykład Czesi, któ-
KAROLINA PRYMLEWICZ
rzy ze służby z poboru zrezygnowali
już kilka lat temu. Wprowadzając ar-
mię zawodową, utworzyli dwa ośrod-
ki rekrutujące do zawodowej służby
wojskowej, w których kandydaci na
żołnierzy zawodowych „prześwietla-
ni” są nadzwyczaj skrupulatnie. Na
kilka dni zostają skoszarowani. Na-
stępnie w jednym miejscu, w stosun-
kowo krótkim czasie, bez żadnych ko-
lejek przechodzą wszystkie niezbęd-
ne badania lekarskie, sprawdzani są
fizycznie, rozmawiają z psychologa-
mi i kadrowcami, którzy – już po ogól-
nej i pozytywnej weryfikacji danego
kandydata – decydują, do jakiego ro-
dzaju wojsk lub jakiej jednostki powi-
nien on trafić. Kryteria naboru są więc
przejrzyste i jednakowe dla każdego,
choć wiążą się z natychmiastową dys-
pozycyjnością kandydata do założe-
nia munduru.
„U nas na razie prawdopodobnie by
to nie przeszło. Zdecydowana więk-
szość kandydatów na szeregowych za-
wodowych deklaruje chęć służby je-
dynie w pobliżu swego dotychczaso-
wego miejsca zamieszkania. Na przy-
kład teraz na liście chętnych do służ-
by w garnizonie Bydgoszcz jest 198
14 Polska Zbrojna
osób, a na dyspozycyjność zgadza się
jedynie 27”, informują płk Wiesław
Święchowicz, szef Oddziału Personal-
nego IW SZ, i Hubert Pudlewski,
specjalista w tymże oddziale.
U nas wybrano więc inną drogę na-
boru. Zdaniem części wojskowych
– bardziej krętą. Powoduje to zarów-
no wspomniane wyżej „rozprzestrze-
nienie” możliwości powoływania sze-
regowych zawodowych na wiele orga-
nów funkcjonujących na terenie całe-
go kraju, jak i to, co z kandydatami na
zawodowców dzieje się później.
Najistotniejsza na tej drodze w pew-
nym momencie staje się konieczność
wizyty na terenowej wojskowej komi-
sji lekarskiej i uzyskania od niej orze-
czenia o zdolności do służby. Niby nic,
ale nie nad Wisłą. Taką sprawę powin-
no się załatwić – choćby tak jak u Cze-
chów – w ciągu kilkudziesięciu go-
dzin, lecz w naszych realiach wyglą-
da to zupełnie inaczej. Już teraz nie
ulega wątpliwości, że z orzecznic-
twem lekarskim kandydatów na żoł-
Niektórzy wojskowi nie kryją, że uzawod
wymiar nieco odmienny od obecnego,
wypracowanych, krajowych, ale już spra
nierzy nie potrafimy sobie poradzić
i że TWKL niebawem staną się wąskim
gardłem procesu uzawodawiania. Dla-
czego? Ponieważ – jak wyjaśnia Jan
Chmielewski z Wojskowej Komendy
Uzupełnień w Toruniu – na orzecze-
nie tejże komisji poszczególny kandy-
dat musi czekać co najmniej... sześć–
–osiem tygodni! A gdy trwają przygo-
towania do wyjazdu na kolejną misję
poza granicami kraju i związane z tym
badania lekarskie, a także wtedy, gdy
TWKL przeprowadzają badania „mi-
sjonarzy”, którzy akurat powrócili do
Polski, ten czas wydłuża się jeszcze
bardziej. Pułkownik Święchowicz
opowiada wymowną historię: brakuje
ratowników medycznych. Są oni na
wagę złota. Gdy więc zgłosił się kan-
dydat w tej specjalności, natychmiast
rozpoczęto odpowiednie działania.
Dowódca brygady mógł podpisać
z nim kontrakt dopiero po skompleto-
waniu dokumentów i uzyskaniu wspo-
mnianego orzeczenia TWKL. Zebra-
nie dokumentów nie zajęło wiele cza-
su, jednakże na uzyskanie orzeczenia
lekarskiego trzeba było czekać nad-
spodziewanie długo. To nie wszystko.
Okazało się, że kandydat na ratowni-
ka medycznego w brygadzie dostał od
terenowej wojskowej komisji lekar-
skiej orzeczenie negatywne. Odwołał
się od niego, znowu odczekał kilka
tygodni w kolejce i dopiero wtedy
– w rezultacie aż po kilku miesiącach!
– mógł zostać żołnierzem. Dla niego
droga do munduru była drogą przez
mękę. Ktoś inny pewnie by z niej zre-
zygnował.
Administracja
na cenzurowanym
Czy to jednak znaczy, że do tereno-
wych organów administracji wojskowej
nie ma żadnych pretensji? Że nic w nich
nie powinno się zmienić? Na Niezależ-
nym Forum o Wojsku panuje zgodność:
tam musi być i będzie reorganizacja
w dużym wydaniu. Jeden z internau-
tów informuje nawet, że na przykład
w wojskowych komendach uzupełnień
zlikwidowanych zostanie 70 procent
stanowisk żołnierzy zawodowych i po-
łowa tych, które zajmują pracownicy
wojska. Niewątpliwie właśnie w tym
celu WKU są „ostro kontrolowane”
przez przedstawicieli Sztabu General-
nego i Inspektoratu Wsparcia.
„Nie siejmy paniki. Te kontrole słu-
żą zupełnie czemu innemu. Poza tym
stwierdzenia o tak dużych redukcjach
w administracji wojskowej są wyssane
z palca”, próbuje ograniczyć emocje
pułkownik Franczak. Następnie ana-
lizuje: do podstawowych, zapisanych
w ustawie zadań WKU należy między
innymi administrowanie zasobami re-
zerw oraz, jeszcze do końca grudnia
tego roku, pokojowe uzupełnianie jed-
nostek wojskowych. „Pierwszą powin-
ność WKU realizują na ocenę bardzo
dobrą. Drugą – w sytuacji, gdy tylko
około 6 procent poborowych z danego
rocznika zostaje przeznaczonych do za-
sadniczej służby wojskowej – wcale nie
gorzej. W ostatnich miesiącach komen-
dy otrzymały zaś kolejne, nieplanowa-
ne wcześniej zadania. Oczywiście,
związane z profesjonalizacją oraz pro-
mocją do zawodowej służby wojskowej.
I się zaczęło. Głównie... od ataków na
terenowe organy administracji wojsko-
wej, podobno bardzo zasobne w atrak-
cyjne etaty i niepotrafiące się odnaleźć
w nowych realiach. Płk Wojciech Fil-
nr 43/2008
 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS | |
FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE
kowski, szef Wojewódzkiego Sztabu
Wojskowego w Łodzi, zdecydowanie
sprzeciwia się takiej opinii:
„Proszę nie zapominać, że dużą re-
formę administracji wojskowej mamy
już za sobą. W jej efekcie zdecydowa-
ną większość stanowisk w WKU prze-
jęli pracownicy wojska. To nie wszyst-
ko, gdyż – chociaż wymaga się od nich
wykształcenia średniego – bardzo wie-
lu legitymuje się licencjatem lub ma-
gisterium. Są zaangażowani i przygo-
towani do nowych wyzwań. Ppłk Ma-
rek Magowski, wojskowy komendant
uzupełnień ze Świecia, uderza w jesz-
cze inną nutę:
„Czy ktoś powie, że w kampanii pro-
mocyjnej robimy zbyt mało? Zamiast
dużych pieniędzy na reklamę wojska
najczęściej dysponujemy tylko plaka-
tami, które dostajemy z Warszawy. Mi-
mo to jesteśmy wszędzie. Spotykamy
się z młodzieżą w szkołach, znacznie
częściej niż kiedyś pojawiamy się
w mediach. Pokazujemy wojsko przy
każdej sposobności. Nieraz mam jed-
dawianie armii mogłoby mieć u nas
bazujący nie na wzorcach dopiero co
awdzonych
nak wątpliwości, czy to wystarczy, czy
obecne realia nie wymagają większych
nakładów i sił w tym szturmie na cy-
wilny rynek pracy?”.
Być może do podobnego wniosku
doszli oficerowie z SGWP i IW SZ,
niedawno kontrolujący terenowe orga-
ny administracji wojskowej. To, że od
nowego roku komórki administracyjne
zajmujące się dotąd poborem i uzupeł-
nianiem jednostek być może dzięki nim
zmienią szyld i przejmą zadania zwią-
zane z naborem do zawodowej służby
wojskowej, to żadna nowina.
„Żaden z moich pracowników – czy
to wojskowy, czy to cywil – nigdy do-
tąd nie patrzył na zegarek. Czy w so-
botę, czy w niedzielę – jeżeli tylko da-
ło się gdzieś zareklamować zawodową
służbę wojskową – każdy był do dys-
pozycji”, relacjonuje płk Filkowski.
Najtrudniejsze przed nami
No dobrze – ale czy to wystarczyło?
Czy dało jakieś efekty? Zdaniem wie-
lu – w skali kraju dało, lecz nie do koń-
ca zadowalające. Dlatego w jednost-
kach 11 oraz 12 dywizji, które jako
pierwsze zostały wyznaczone do uza-
wodowienia, wciąż są wakaty na naj-
nr 43/2008
|
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || |
niższych zawodowych stanowiskach.
Z tego też powodu – jak wynika ze służ-
bowych meldunków – między innymi
w województwach lubuskim i zachod-
niopomorskim „zainteresowanie służbą
ROMAN PRZECISZEWSKI (3)
w korpusie szeregowych zawodowych
nadal jest niewystarczające i powoduje
niemożność obsadzenia wielu stanowisk
między innymi w 12 oraz 17 brygadach
zmechanizowanych”.
„Dlaczego tak jest? Gdyż nabór do
korpusu szeregowych zawodowych jest
u nas regionalny. Mało kto chce jechać Płk Adam Franczak, zastępca szefa
na przykład z Bydgoszczy do Szczeci- sztabu Inspektoratu Wsparcia Sił
na lub Międzyrzecza i tam pełnić za- Zbrojnych: Kompetencje powoływania szere-
gowych do zawodowej służby wojskowej
wodową służbę wojskową. Czeka więc
znacznie „rozprzestrzeniono”. Dano je rów-
na podobny etat w pobliżu. Ta «niedy-
nież dowódcom jednostek zajmującym etaty
spozycyjność» kandydatów na żołnie-
od stopnia pułkownika wzwyż. Oznacza to,
rzy zawodowych powodowana jest róż-
że szeregowego zawodowego może powołać
nymi względami, głównie jednak so-
już dowódca pułku, przez który co roku prze-
cjalno-finansowymi. Gdyby były one chodzi od kilkudziesięciu do kilkuset żołnie-
doskonałe, a oferta wojska najlepsza na rzy z poboru.
cywilnym rynku pracy, przed jednost-
kami stałyby kolejki”, analizuje płk
Marek Nowak, szef Oddziału Wycho-
wawczego IW SZ. Przy okazji ppłk
Krzysztof Terebus, szef Wydziału
Uzupełnień i Poboru Pomorskiego Płk Marek Nowak, szef Oddziału
Okręgu Wojskowego wskazuje na pew- Wychowawczego IW SZ:
ne zagrożenie: „Niedyspozycyjność” kandydatów na żołnierzy
„Z meldunków wynika, że wojskowe zawodowych powodowana jest różnymi wzglę-
komendy uzupełnień dysponują już dami, głównie jednak socjalno-finansowymi.
dość sporymi listami kandydatów na Gdyby były one doskonałe, a oferta wojska
najlepsza na cywilnym rynku pracy, przed jed-
szeregowych zawodowych chcących
nostkami stałyby kolejki.
pełnić służbę na danym terenie. Nie-
stety, jednostki, które ich interesują,
wciąż nie mają nowych, zawodowych
etatów. Efekt tego już jest – część kan-
dydatów zrezygnowała z kariery
w mundurze”.
Proces uzawodawiania armii trwa od
kilku lat. Najtrudniejsze jednak przed
nami. Nasi rozmówcy często akcento-
wali, że wojsko, chcąc pozyskać ko-
lejne tysiące szeregowych zawodo-
wych, musi sprostać wymaganiom, ja-
kie obowiązują na cywilnym rynku
pracy. Kampanie reklamowe, nawet Płk Wiesław Święchowicz, szef
najlepsze, nie załatwią wszystkiego. Oddziału Personalnego IW SZ:
Jeżeli warunki służbowo-płacowe nie Zdecydowana większość kandydatów na
będą konkurencyjne, gdy droga do szeregowych zawodowych deklaruje chęć
munduru nie będzie prosta, efekt ca- służby jedynie w pobliżu swego dotychczaso-
łego przedsięwzięcia łatwo można wego miejsca zamieszkania. Na przykład te-
przewidzieć.  raz na liście chętnych do służby w garnizonie
Bydgoszcz jest 198 osób, a na dyspozycyj-
roman.przeciszewski@redakcjawojskowa.pl ność zgadza się jedynie 27.
Polska Zbrojna 15
NA CELOWNIKU

Rozmowa z generałem
brygady ANDRZEJEM
REUDOWICZEM, dowódcą
10 Brygady Kawalerii
Pancernej
Jakie ma Pan koneksje
w Pałacu Prezydenckim, sko-
ro dostał Pan nominację na
generała za pierwszym podej-
ściem?
– Zapewniam, że nie mam
żadnych koneksji i nigdy o to nie
zabiegałem. Zwierzchnik sił
zbrojnych uznał, że moje do-
świadczenie i dotychczasowa
służba predysponują mnie do te-
go, aby trafić do grona generałów.
Wyznaczenie mnie na dowódcę
właśnie tej brygady także było chy-
ba nie bez znaczenia. Traktuję to
jako wyraz dużego uznania.

Jest Pan absolwentem zmechu no-

szącym czarny beret. Czy ktoś pa-
sował już Pana na pancerniaka?
– Noszę czarny beret i czarny na-
ramiennik od dwóch miesięcy, od
kiedy zostałem dowódcą „dziesią-

Nie tylko walka

i destrukcja
tej”. Postępuję zgodnie z pięknymi tra-
dycjami, jakie ma ta jednostka i cała
11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancer-
nej. Ostatnio dużo czytam i uczę się
o historii naszego związku taktyczne-
go. Poznaję chlubne tradycje wojsk
pancernych.
Co się zaś tyczy pasowania na pancer-
niaka, dowódca Wojsk Lądowych gen.
broni Waldemar Skrzypczak, doskona-
ły pancerniak, obiecał mi, że przyjedzie
i symbolicznie przyjmie mnie w poczet
żołnierzy tego rodzaju wojsk.
Gdy do jednostki przychodzi nowy
dowódca, podwładni zastanawiają
się, co zmieni, jaki styl dowodzenia
wprowadzi?
– Do ewentualnych zmian podchodzę
bardzo ostrożnie. Jestem na etapie po-
znawania ludzi nie tylko w brygadzie,
ale także w garnizonie oraz władzach
regionu. W jednostce przyglądam się
pododdziałom, pracy sztabu, sposobom
dowodzenia. Wyciągam wnioski, anali-
zuję, co spełnia moje oczekiwania, co
jest efektywne, a co nie. Mam już pew-

16 Polska Zbrojna nr 43/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
ne przemyślenia, choćby dotyczą-
ce systemu odpraw. Chcę uważniej
słuchać dowódców pododdziałów
i wyjaśniać cel naszego działania
czy moich decyzji. W naszej służ-
bie jesteśmy ograniczeni szczegó-
łowymi regulacjami prawnymi,
i to powinny być jedyne ograni-
czenia. Reszta jest sprawą logicz-
nego myślenia i szukania opty-
malnych rozwiązań. Nie przy-
szedłem tu, by dokonywać ja-
kichś rewolucji. 10 BKPanc to
doskonała i zasłużona jednost-
ka, oceniana bardzo wysoko
przez najwyższych przełożo-
nych. Do tej pory zmieniło się je-
dynie to, że o godzinie siódmej
żołnierzy na poranny bieg pro-
wadzi generał. Lubię sport, ak-
tywność i ruch. Poza tym mam
dewizę, że nic tak nie mobili-
zuje jak przykład dowódcy.
Nigdy jednak nie jest tak
dobrze, aby nie mogło być
lepiej...
– Oczywiście. Wojsko ca-
ły czas się zmienia, a wymo-
gi w stosunku do oficerów
ciągle rosną. Udział w po-
ważnych misjach poza gra-
nicami kraju sprawił, że
zmieniły się pewne doktry-
ny. Obecnie oddziały
LITOWSKI
i pododdziały nie mogą
myśleć jedynie o tym, jak
BOGUSŁAW PO
opanować, wykryć, znisz-
czyć. Dzisiaj mamy umieć
także stabilizować, po-
magać, tworzyć bez-
pieczne i przyjazne śro-
dowisko we współdziałaniu z innymi
„graczami”. Sądzę, że tak zwany Effe-
ct Based Approach jest koniecznością,
a nie tylko alternatywą. Część wojsko-
wa, bojowa, destrukcyjna jest tylko ma-
lutkim wycinkiem całych działań, do ja-
kich na misji musimy być przygotowa-
ni. Na te elementy w szkoleniu będę
zwracał dużą uwagę.
Jak ocenia Pan wyszkolenie bojowe
jednostki?
– Nie mam większych zastrzeżeń.
Przyjęty tu system szkolenia zapewnia
osiąganie bardzo dobrych wyników. Je-
dyna rzecz, którą chcę zmienić, to przy-
dział obiektów szkoleniowych, w tym
poligonów, dla batalionu zmechanizo-
wanego. Bywa, że nie może on wyko-
rzystać przyznanych limitów, gdyż za-
jęcia zaplanowano na maj czy czerwiec,
kiedy przeważnie jest susza i zakaz
nr 43/2008
| |
| | | | |
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
GENERAŁ BRYGADY ANDRZEJ REUDOWICZ: – Nie przyszedłem tu, by dokonywać
jakichś rewolucji. 10 BKPanc to doskonała i zasłużona jednostka, oceniana bardzo
wysoko przez najwyższych przełożonych.
strzelań oraz działania na poligonie. To – Dowódca narodowy już na miejscu
się musi zmienić. powinien mieć prawo zmienić komuś
przeznaczenie i zakres obowiązków.
Obecne, główne zadania dla naszego Wynika to bezpośrednio z uprawnień
wojska to udział w misjach. Dowodząc w dowodzeniu, zwanych full command.
jednostką pancerną, chyba niewielu żoł- To uprawnienie przysługuje tylko do-
nierzy może Pan na nie wysłać? Polskie wódcom narodowym. Historia zna takie
czołgi jak dotąd na misje nie jeżdżą. przypadki, a sceptycznie podchodzą-
– To mylne założenie. Żołnierze bry- cych do takiego rozwiązania odsyłam
gady pełnili już służbę w wielu misjach. do książki „Pierwsza Pancerna” Fran-
Czwartą i ósmą zmianę iracką wysta-
wiała 11 DKPanc. Nie mogło zabrak-
nąć tam żołnierzy brygady. Nie mówię
Najważniejsze
już o misjach na Bałkanach. Obecnie
nasi ludzie są w Czadzie. Na drugą jest, aby żołnierze
zmianę do tego afrykańskiego kraju
również pojadą nasi czołgiści z 1 Bata-
nabyli pewnego
lionu Czołgów. Przecież żołnierz pan- doświadczenia w strefie,
cerniak także bez pancerza musi umieć gdzie jest niebezpiecznie.
działać na polu walki. Dla mnie najważ-
niejsze jest to, aby moi żołnierze naby- Powinni nauczyć się
li pewnego doświadczenia w strefie, działania w warunkach
gdzie jest niebezpiecznie. Powinni na- rzeczywistego stresu.
uczyć się działania w warunkach rze-
czywistego stresu. Tego nie zapewnią Tego nie zapewnią
żadne ćwiczenia w kraju. żadne ćwiczenia
Spodziewam się, że mojej brygadzie
zostanie w przyszłości powierzone przy-
w kraju
gotowanie kontyngentu do Afganistanu.
Dlatego chcę, aby jak najwięcej pod-
władnych nabrało doświadczenia poza ciszka Skibińskiego. Oczywiście żaden
krajem. Osobiście jestem przeciwni- mądry dowódca nie będzie wysyłał ku-
kiem wysyłania do tak odpowiedzial- charza na patrol bojowy, gdy nie musi.
nych zadań pojedynczych żołnierzy. Jednak powinien mieć taką możliwość,
Wyjeżdżać powinny całe etatowe pluto- gdy zajdzie nagła potrzeba. Taką sytu-
ny, kompanie czy bataliony. Wtedy lu- ację mieliśmy w Karbali w grupie bojo-
dzie się rozumieją i mają do siebie bez- wej drugiej zmiany, gdy nagle nawet ku-
względne zaufanie. charze i magazynierzy musieli włączyć
się do ochrony bazy od zewnątrz.
Czy każdy wyjeżdżający powinien Uczestniczyłem w misji w Iraku i mam
być tak samo wszechstronnie przygo- w tym względzie doświadczenie. By-
towany do misyjnych działań? łem jednym z pierwszych polskich ofi-
Polska Zbrojna 17
NA CELOWNIKU
cerów zaangażowanych w 2001 roku
w wojnę w Afganistanie. Gdy się roz-
poczęła, zostałem skierowany do
sztabu amerykańskiego w Tampie na
Florydzie.
Czy postuluje Pan zamienność funk-
cji w jak największym zakresie?
– Oczywiście. Przecież w warunkach
wojny, w jakich działają w Afganista-
nie nasi żołnierze, zdarzyć się mogą róż-
ne nieprzewidziane sytuacje. Dlatego
moi czołgiści też muszą być przygoto-
wani nie tylko do walki czołgami. Tu
jednak zastrzegam, abyśmy nie uczyli
żołnierzy i dowódców dwóch różnych
procedur. Jednych do misji, a innych
na co dzień. Musimy sprawić, żeby pro-
cedury były uniwersalne. Aby na przy-
kład system ewakuacji medycznej
w kraju był taki sam jak na misjach.
Czeka Pana jeszcze jeden problem
– uzawodowienie.
– Nie wiem, czy to będzie problem.
Nie mamy żadnych kłopotów z pozy-
skaniem szeregowych zawodowych.
Może to zabrzmi dziwnie, ale większy
problem jest z młodymi oficerami, któ-
rych brakuje. Nasza brygada skutecz-
nie prowadzi akcje promocyjne, w wy-
niku czego chętnych do korpusu szere-
gowych nie brakuje. Może się to zmie-
nić, gdy dostaniemy większe limity.
Nasze możliwości naboru ludzi z oko-
licy się wyczerpały. Niebawem za-
czniemy chyba promować się w innych
częściach kraju, na przykład w okoli-
cach Rzeszowa, Kraśnika czy Łańcuta
– miejscach, gdzie jednostki przedwo-
jennej 10 Brygady stacjonowały.
Ilu macie kandydatów na liście ocze-
kujących do przyjęcia?
– Jest ich stu. Niestety, nie mają oni
potrzebnych nam kwalifikacji. Gdy tyl-
ko otrzymamy etaty na tak zwane funk-
18 Polska Zbrojna
cje proste – strzelców, przyjmiemy ich
natychmiast. W sumie musimy pozy-
skać ponad 600 szeregowych.
W kwestii uzawodowienia jest jesz-
cze wiele spraw do załatwienia przez
resort. Obecnie na przykład na etat ra-
townika medycznego kobietę możemy
przyjąć natychmiast. Jeśli jednak zgło-
si się do nas ratownik mężczyzna, ale
bez uregulowanego stosunku do służ-
W naszej służbie jesteśmy ograniczeni
szczegółowymi regulacjami prawnymi,
i to powinny być jedyne ograniczenia. Reszta
BOGUSŁAW POLITOWSKI
jest sprawą logicznego myślenia i szukania
optymalnych rozwiązań
by wojskowej, to przyjąć go nie może-
my. Straciliśmy w ten sposób wielu do-
brych kandydatów.
Ma Pan za sobą doświadczenia z pra-
cy w wielu sztabach i dowództwach,
w tym międzynarodowych. To chyba
ułatwia dowodzenie brygadą?
– Najpierw służyłem w linii, później
w sztabach i ponownie wróciłem do
jednostki operacyjnej. Tak różne do-
świadczenia bardzo pomagają. Wojsko
jest systemem – im lepiej się go zna,
tym łatwiej osiągnąć sukces. Myślę, że
dzięki temu mogę patrzeć na brygadę
trochę inaczej. Mogę próbować wpro-
wadzać do dowodzenia nowe elemen-
ty, jak choćby wspomniane patrzenie
na działania misyjne nie tylko jak na
walkę i destrukcję, lecz także budowa-
nie i zjednywanie społeczeństwa na da-
nym obszarze. To jest czasami ważniej-
sze od działań bojowych. Takiego właś-
nie spojrzenia na dowodzenie będę
oczekiwał od oficerów.
Słowem – walka nie tylko karabinem,
ale także o serca i umysły.
– Takie wymogi stawiają misje,
w których uczestniczymy. Ubolewam,
że w tych działaniach tak małą wagę
przywiązujemy do edukacji dzieci
i młodzieży. Pokazywanie głównie
młodym ludziom w zacofanych pro-
wincjach, że istnieje inny świat, bez
konfliktów i wojen, świat, gdzie ludzie
nie muszą nosić broni, może zmienić
ich nastawienie i przynieść więcej po-
żytku niż wojskowe działania operacyj-
ne. Proszę mnie dobrze zrozumieć. Nie
chodzi mi o indoktrynację, lecz o ot-
warcie oczu, że może istnieć coś takie-
go jak pokój.
Poprzedni generał – dowódca tej bry-
gady Marek Tomaszycki dowodził
w Świętoszowie chwilę, po czym wy-
jechał na misję, a z niej do Warsza-
wy. Czy z Panem będzie podobnie?
– Moi dowódcy plutonów i kompa-
nii nie chcą wyjeżdżać na misje bez
swoich żołnierzy. Podobnie jest ze
mną. Jeśli brygada otrzyma zadanie
wyjazdu, z przyjemnością pojadę
z podwładnymi. W innym przypadku
raczej nie chciałbym być odrywany od
jednostki. Chcę tu zrealizować kilka
własnych pomysłów.
Ma Pan na głowie nie tylko sprawy
stricte wojskowe. Świętoszów to gar-
nizon specyficzny – poradziecki, wy-
magający wielu inwestycji.
– Na razie wszystkie zaplanowane in-
westycje realizowane są zgodnie z pla-
nem. W jednostce budowane są hale re-
montowe. Poza koszarami dobiega koń-
ca praca przy elewacji kościoła. Nie-
długo oddany zostanie do użytku ko-
lejny blok mieszkalny, a wkrótce za-
cznie powstawać nowa hala sportowa.
Będzie także modernizowana stacja
uzdatniania wody. Wracam właśnie ze
spotkania z wójtem i przedstawiciela-
mi Agencji Mienia Wojskowego. Pla-
nujemy wybudowanie boiska piłkar-
skiego. Mamy dobry klub sportowy.
Nasi piłkarze grają w IV lidze, choć nie
mają boiska. Dlatego musimy je szyb-
ko wybudować. Chcemy, aby AMW da-
ła grunty, a wtedy władze lokalne za-
inwestują pieniądze. Mamy też prob-
lem z opieką zdrowotną. Kadra i rodzi-
ny narzekają na utrudniony w Święto-
szowie dostęp do wielu specjalistów.
Musimy jakoś to zmienić. Takie zmia-
ny wymagają jednak wielu zabiegów,
rozmów i przekonywania ludzi za to
odpowiedzialnych. Jestem jednak do-
brej myśli. 
Rozmawiał Bogusław Politowski
nr 43/2008
 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY |
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO || || |
W 2007 ROKU
do wykorzystania
w Afganistanie przezna-
czono 6 milionów złotych.
Wydano niewiele
ponad milion.
ALEKSANDER RAWSKI

MEANDRY
CYWILNO-WOJSKOWE
Tajemnicą poliszynela jest to, że ustawa „Prawo zamówień publicznych” nie sprawdza się
w warunkach wojennych. Na szczęście żołnierze zajmujący się współpracą cywilno-wojskową mogą
odetchnąć z ulgą. Wszystko wskazuje na to, że w najbliższym czasie wprowadzone zostaną
nowe regulacje prawne, które unormują sytuację.
MAGDALENA KOWALSKA -SENDEK

ajmujący się współpracą
cywilno-wojskową żołnie-
rze najwięcej doświadcze-
nia zdobyli podczas kolej-
nych zmian PKW w Iraku.
Niestety, tak się złożyło, że
swych umiejętności nie mogli w pełni
wykorzystać na misjach w Afganistanie.
Zasady działania grupy wsparcia CIMIC
w tym kraju znacznie odbiegały od tych,
którymi kierowali się przez pięć lat nad
Zatoką Perską. W Iraku bowiem Polacy,
podobnie jak grupy CIMIC innych naro-
dowości, realizowali projekty finansowa-
ne przez amerykański fundusz CERP,
i to właśnie Amerykanie wyznaczali za-
sady wykorzystania i rozliczania tych
funduszy. Tymczasem w Afganistanie
polska grupa CIMIC na realizację pomo-
cy rozwojowej otrzymuje środki finanso-
we z rezerwy celowej budżetu naszego
państwa.
W tę i z powrotem
Taki rodzaj finansowania prowadzo-
nych przez CIMIC projektów narzuca
w myśl obowiązujących zapisów praw-
nych konieczność stosowania procedur
określonych przepisami zawartymi
w prawie zamówień publicznych (DzU
2007 roku nr 223).
„Wielokrotnie sygnalizowaliśmy po-
trzebę zmian. W zasadzie już od I zmia-
ny PKW ISAF mówiliśmy, że prawo za-
mówień publicznych ma się nijak do rze-
czywistości, w której się znaleźliśmy”, ko-
mentuje płk Wiesław Mitkowski, dowód-
ca Centralnej Grupy Wsparcia Współpra-
cy Cywilno-Wojskowej (CGWWCW)
w Kielcach.
„Ustawa sama w sobie jest dobra
i sprawdza się w Polsce. Problemem
w Afganistanie nie jest ustawa, lecz kwe-
stia możliwości jej przestrzegania”, doda-
je oficer. Płk Mitkowski przyznaje, że naj-
większą trudnością podczas prowadzenia
szeroko zakrojonej pracy pomocowej był
czas, który zawsze grał na ich niekorzyść.
„Bardzo uciążliwe było to, że wszystkie
dokumenty pozwalające nam prowadzić
projekty musieliśmy wysyłać do Warsza-
wy w celu zatwierdzenia i akceptacji”,
mówi płk Mitkowski. Dokumentacja mu-
si więc być dostarczona drogą lotniczą
z bazy do Kabulu, skąd leci do Warsza-
wy, gdzie proponowane projekty poddaje
się weryfikacji i zatwierdza. Następnie pa-
piery wracają do Afganistanu. Jeżeli nie
wszystkie propozycje zostaną zaakcepto-
wane, lista wraca do poprawki, a następ-

nr 43/2008 Polska Zbrojna 19

AAAAAAA CIMIC
WOJSKO AAAAAAAA
nie ponownie leci do Warszawy. To pierw-
szy krok. Po zatwierdzeniu dokumentacji
trzeba jeszcze uzbroić się w cierpliwość
na przynajmniej dwa tygodnie, by proce-
durę można było formalnie zamknąć. Na-
stępnie zostawia się jeszcze tydzień lub
dwa na ewentualne odwołania od decyzji
i w końcu można przystąpić do realizacji
projektu.
Żołnierze zajmujący się współpracą cy-
wilno-wojskową ubolewają, że ze wzglę-
dów proceduralnych niemożliwe jest prze-
syłanie dokumentów za pośrednictwem
poczty elektronicznej czy faksów. Do Pol-
ski trafiają zawsze oryginalne egzempla-
rze. Ponieważ samoloty z Kabulu do War-
szawy nie latają regularnie, dość często
podjęcie jakichkolwiek działań przez
CIMIC poprzedzone jest długotrwałym
oczekiwaniem.
ALEKSANDER RAWSKI
„Czasami od momentu powstania do-
kumentu do jego zastosowania mija dwa
albo trzy miesiące. Wpływa to znacząco
na odbiór pracy grupy CIMIC w Afgani-
stanie”, przyznaje dowódca CGWWCW.
Praca żołnierzy oceniana jest, co nie dzi-
wi, po efektach, a te, wobec skompliko-
wanych procedur, których nie da się po-
minąć, bywają w krótkiej perspektywie
czasowej słabo dostrzegalne.
Jest z kim, nie ma jak
Pierwsze dwie zmiany PKW w Afga-
nistanie nie potrafiły wykorzystać wszyst-
kich środków finansowych przeznaczo-
nych na działalność pomocową. Powo-
dów nie trzeba długo szukać. O ile moż-
na przyjąć, że pierwsza zmiana prowa-
dziła działalność ukierunkowaną raczej
na poznanie środowiska, potrzeb ludzi
i ewentualne pierwsze przymiarki do pro-
jektów, o tyle druga powinna już mieć
sprawę ułatwioną. Należałoby oczeki-
wać, że CIMIC drugiej zmiany będzie
płynnie prowadził wszystkie przedsię-
wzięcia. Niestety, było inaczej. Płk Mit-
kowski przyznaje, że choć w Afganista-
nie są ludzie chętni do pracy, z ogrom-
nym potencjałem i doświadczeniem, czę-
20 Polska Zbrojna
sto nie można było skorzystać z ich po-
mocy ze względu na skomplikowane pro-
cedury, dostosowane do realiów krajo-
wych i nieuwzględniające warunków na
misjach zagranicznych. Departament
Prawny MON informuje zresztą, że głów-
ną przyczyną trudności w efektywnym
wykonywaniu przez Polskę działań w ra-
mach pomocy zagranicznej i skutecznym
wydatkowaniu przeznaczonych na nią
środków jest właśnie konieczność postę-
powania według polskiego prawa zamó-
wień publicznych. Ustawa ta zobowiązu-
je na przykład do zamieszczania ogło-
szeń o udzieleniu zamówienia w Biule-
tynie Zamówień Publicznych, podczas
gdy w krajach objętych pomocą dostęp
do Internetu, a tym samym do biuletynu
bywa mocno utrudniony, żeby nie powie-
dzieć: czasem wręcz niemożliwy. Pro-
ŻOŁNIERZE UBOLEWAJĄ,
ŻE ZE WZGLĘDÓW
PROCEDURALNYCH
NIEMOŻLIWE JEST
PRZESYŁANIE DOKUMENTÓW
ZA POŚREDNICTWEM POCZTY
ELEKTRONICZNEJ CZY
FAKSÓW. DO POLSKI TRAFIAJĄ
ZAWSZE ORYGINALNE
EGZEMPLARZE
blemem jest także to, że lokalni wyko-
nawcy zainteresowani udziałem w postę-
powaniu przetargowym nie spełniają cza-
sem określonych w ustawie wymagań.
Bywa na przykład, że nie można uzyskać
od nich zaświadczenia o niekaralności.
Bolączką są też sprawy związane z ko-
munikacją pomiędzy zamawiającym
i wykonawcą. Zdarza się, że niespraw-
ność sieci teleinformatycznych, brak do-
stępu do Internetu czy chociażby kata-
strofalny stan dróg całkowicie uniemoż-
liwiają kontakt z podwykonawcami.
Nowe zasady
Dysproporcja pomiędzy środkami prze-
znaczonymi na finansowanie projektów
a tym, co rzeczywiście wydano, jest spo-
ra. W 2007 roku do wykorzystania
w Afganistanie przeznaczono 6 milionów
złotych, wydano tymczasem niewiele po-
nad milion. Departament prawny MON
przyznaje, że w 2007 roku z funduszu po-
mocowego Departamentu Współpracy
Rozwojowej MSZ zrealizowano nielicz-
ne projekty. W krajach objętych wojną
liczba ta ogranicza się nawet do jednego
czy dwóch. Rezultat jest taki, że polska
pomoc zagraniczna wydaje się mało efek-
tywna i jak twierdzi DP MON, nie odpo-
wiada postawionym założeniom, naraża-
jąc przez to kraj na zarzut niewykonywa-
nia podjętych zobowiązań narodowych.
Celem planowanych zmian legislacyj-
nych jest uelastycznienie sztywnych prze-
pisów zawartych w prawie zamówień pu-
blicznych i dostosowanie ich do realiów
misyjnych. W efekcie niektóre jednostki
wojskowe zajmujące się pomocą zagra-
niczną będą mogły być zwolnione od
części przepisów, które dziś obowiązują.
Projekt ten zakłada jednak wyłączenia
tylko w zakresie zamówień stanowiących
realizację projektów pomocowych finan-
sowanych z rezerwy budżetowej państwa
przeznaczonej na pomoc rozwojową.
Zmiany te dotyczyć mają jedynie zamó-
wień udzielanych przez jednostki woj-
skowe poza granicami państwa. Dzięki
temu realizowane przez nie zamówienia
dotyczące pomocy zagranicznej będą
zwolnione z obowiązku ścisłego stoso-
wania procedur ustawy.
„Zmiany w ustawie rozwiążą nam rę-
ce. Szczęśliwie zbiega się to z czasem,
kiedy Polacy obejmują w Afganistanie
nową prowincję. Dla nas to najważniej-
sze, by szybko realizować projekty. To
zdecydowanie ułatwi pracę CIMIC-u
w nowej prowincji. Liczymy na to, że
dzięki proponowanym zmianom w usta-
wie będziemy pozytywnie odbierani nie
tylko przez tamtejszą społeczność, ale
również przez swoich przełożonych”,
mówi płk Wiesław Mitkowski.
W związku z opracowywanymi zmia-
nami zakłada się wprowadzenie dodat-
kowego regulaminu udzielania zamó-
wień w PKW poza granicami państwa,
który normować ma zasady prowadzenia
działalności pomocowej. Jak podaje
MON, projekt jest jeszcze we wstępnej
fazie uzgodnień, nie można więc okre-
ślić jego ostatecznego kształtu.
Niestety, nie wiadomo jeszcze, kiedy
zmiany do ustawy wejdą w życie. 10 wrze-
śnia tego roku prezes Rady Ministrów skie-
rował projekt do marszałka sejmu. Ewen-
tualne zmiany przepisów mogą więc wejść
w życie dopiero po zakończeniu procesu
legislacyjnego, podpisaniu ustawy przez
prezydenta i ogłoszeniu jej w Dzienniku
Ustaw RP. Żołnierze CIMIC-u mają na-
dzieję, że sytuacja poprawi się już w naj-
bliższym czasie. Krążą bowiem informa-
cje o tym, że środkami finansowymi na
zasadzie wolnej ręki (tryb udzielenia za-
mówienia, w którym zamawiający udzie-
la zamówienia po negocjacjach tylko
z jednym wykonawcą) będzie można dys-
ponować już na najniższych szczeblach
dowódczych. 
magdalena.kowalska@redakcjawojskowa.pl
nr 43/2008
Patria Oyj, Kaivokatu 10 A, FI-00100 Helsinki, Finland, Tel.+358 20 4691, Fax +358 20 469 2022, info@patria.fi
| | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO

Rosomak, produkowany dzięki

współpracy fińskiej firmy Patria i
Wojskowych Zakładów Mechanicznych
SA w Siemianowicach Śląskich, zapewnia
www.patria.fi najwyższą ochronę i skuteczność działania
w misjach pokojowych dnia dzisiejszego i
przyszłości

nr 39/2008 Polska Zbrojna 21

WOJSKO PATENTY OFICERSKIE

Nominacja
generalska, patent
oficerski i dyplom
podoficerski – to
rodzaje nowych
dokumentów, które
z inicjatywy BBN do
końca roku trafią na
blachy drukarskie
Polskiej Wytwórni
Papierów
Wartościowych. Od
przyszłego roku
będą wręczane
generałom brygady,
podporucznikom
i kapralom Wojska
Polskiego.

ŁUKASZ PUCHALSKI

POWRÓT PATENTÓW
W połowie listopada po raz ostatni
zbierze się zespół do spraw patentów
oficerskich pod przewodnictwem dyrek-
tora Departamentu Systemu Obronne-
go BBN płk. Mirosława Wiklika, by
zatwierdzić tekst załącznika do prezy-
denckiego rozporządzenia w sprawie
trybu nadawania pierwszego stopnia ofi-
cerskiego, stopni oficerskich generałów
i admirałów oraz stopnia wojskowego
marszałka Polski, a także ostateczną
wersję projektów nowych patentów ofi-
cerskich, których twórcą jest prof. An-
drzej Heidrich.
Projekty patentów nawiązują do tra-
dycji patentów oficerskich z okresu
II Rzeczypospolitej i zastąpią obowią-
zujące „bumagi”, które niewiele mają
wspólnego z symbolem godności i za-
szczytu bycia oficerem WP (pisaliśmy
o tym w „PZ” 26/2008). Ma to być pa-
miątka, z dumą przekazywana z poko-
lenia na pokolenie, świadcząca o oficer-
skich tradycjach rodzinnych. Wszystkie
będą drukowane w szarej kolorystyce,
z lekko brązowym tekstem. Prof. Hei-
drich uważa, że podkolorowywanie jest
tanim efektem, a patenty muszą się od-
różniać od przyznawanych powszechnie
dyplomów, hurtowo wręczanych przy
każdej nadarzającej się okazji. Stąd sto-
nowana kolorystyka, dzięki której druk
nabierze szlachetności. Każdy z paten-
tów będzie ozdobiony godłem Rzeczy-
pospolitej umieszczonym na górze do-
kumentu i opatrzony dewizą Wojska
Polskiego: „Honor i Ojczyzna” znajdu-
jącą się na dole. Każdy będzie numero-
wany oraz opatrzony datą i miejscem
nadania, a patent oficerski i nominacja
generalska dodatkowo pieczęcią.
Ozdoby na papierze
Dyplom wręczany kapralom będzie
miał, w odróżnieniu od patentu i nomi-
nacji generalskiej, układ pionowy. Treść
okalać będzie wieniec laurowy, a także
orły symbolizujące cztery rodzaje wojsk.
O tym, kto dostanie dyplom podoficer-
ski, będzie decydował dowódca rodza-
ju wojsk.
Patent oficerski ozdobią cztery białe
orły symbolizujące kolejne epoki histo-
ryczne: Polskę Piastów, czasy Jagiello-
nów, epokę królów elekcyjnych oraz
Polskę Odrodzoną (Orzeł Biały wz.
1919). Kolejnym wyróżnikiem będzie
umieszczenie po obu stronach patentu
dwóch elementów umundurowania cha-
rakterystycznych tylko dla WP. Będą to
zbroja husarska z hełmem, szablą i pro-
porcem (bez skrzydeł, gdyż nie mieści-
ły się w kompozycji) oraz kurtka kawa-
lerii ułańskiej z czapką rogatywką.
Na patentach oficerskich – w odróż-
nieniu od pozostałych dokumentów, na
których będzie zastosowana forma skró-
towa – znajdzie się następujący tekst:
„Stwierdzam, że Pan… wykazawszy za-
lety właściwe powołaniu oficera oraz
zdolności do spełniania obowiązków na-
danego mu stopnia oficerskiego i goto-
wości poświęcenia wszystkiego ku do-
bru i chwale Ojczyzny, uzyskał stopień
podporucznika Wojska Polskiego
z dniem...”. Tę treść uznano za najle-
piej pasującą do statusu oficera. Zosta-
nie ona umieszczona w rozporządze-
niu prezydenta.
Zespół patentowy odrzucił pomysł na-
wiązujący do II RP, aby patenty oficer-

22 Polska Zbrojna nr 43/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Projekty patentów nawiązują do tradycji patentów oficerskich z okresu II Rzeczypospolitej
i zastąpią obowiązujące „bumagi”, które niewiele mają wspólnego z symbolem godności
i zaszczytu bycia oficerem WP
skie wręczać w tubie, tak jak ma to miej-
sce w przypadku nadawania tytułów
doktora honoris causa. Podporucznicy
otrzymają patent z rąk ministra obro-
ny, a w przypadku prymusów szkół
wojskowych – z rąk zwierzchnika sił
zbrojnych.
Filary armii
Projekt nominacji generalskiej zdobią
dwie kolumny jońskie umieszczone
przy bocznych krawędziach dokumen-
tu. Symbolizują one podstawę armii. Na
kolumnach znajdują się tarcze z dwoma
najwyższymi odznaczeniami wojsko-
wymi nadawanymi w naszej ojczyźnie
– Krzyżem Virtuti Militari oraz Orde-
rem Krzyża Wojskowego, a u ich pod-
staw daty ustanowienia oznaczeń, czy-
li lata 1792 i 2006. Na górze kolumn
widać strop ozdobiony wężykiem
generalskim.
Nominacja generalska będzie wręcza-
na przez prezydenta. Aby nadać jej od-
powiednią rangę, dokument będzie miał
rozmiar 50 na 35 cm, czyli trochę więk-
szy niż patent oficerski (rozmiaru A3,
czyli 420×297 mm).
„Większe dyplomy dla generałów bę-
dą początkiem nowej tradycji”, skomen-
tował pomysł odświeżenia ceremoniału
wojskowego prof. Tadeusz Jeziorow-
ski, kurator Wielkopolskiego Muzeum
nr 43/2008
| | |
| | | |
PROJEKTY PROF. ANDRZEJA HEIDRICHA (2)
Wojskowego i członek Komisji Heral- Świeżo upieczeni absolwenci szkół
dycznej przy MSWiA. wojskowych od 1 stycznia 2009 roku
Jedną z nierozwiązanych kwestii po- będą otrzymywać patenty nieodpłatnie.
zostaje nadawanie patentów oficerskich. Na specjalne życzenie zainteresowa-
nych podporuczników ich patent zosta-
Autor wzoru patentu nie odbity na pergaminie. Zapłacą za
PROFESOR ANDRZEJ to wnioskujący, tak jak w dwudziesto-
HEIDRICH (ur. w 1928 ro- leciu międzywojennym.
Nie wiadomo natomiast, czy paten-
ku) wybitny autor-grafik.
W 1954 roku ukończył ty będą nadawane wtórnie. Członkowie
Akademię Sztuk Pięknych zespołu patentowego zgodzili się, że
w Warszawie. Pracował jeżeli byłoby to możliwe, to tylko na
w wydawnictwie Czytelnik, gdzie przez wniosek i odpłatnie (po kosztach wy-
wiele lat był kierownikiem artystycznym tworzenia). Jednak pojawia się tu kil-
(jest autorem wielu okładek, między inny- ka kwestii spornych. Po pierwsze, ura-
mi do książek Ryszarda Kapuścińskiego). żone koniecznością pokrycia kosztów
Projektował znaczki pocztowe i banknoty wydania takiego dokumentu może po-
– zarówno te, które były w użytku w latach czuć się środowisko kombatanckie. Po
1974–1996, jak i te, którymi posługuje- drugie, kontrowersyjna wydaje się
my się dziś. Stworzył projekt banknotu ko- kwestia nadawania patentów oficerom
lekcjonerskiego z Janem Pawłem II wyda- rezerwy z czasów stalinowskich – nie
nego w 2006 roku przez NBP. Laureat wiadomo, kto miałby potwierdzić, że
wielu nagród, między innymi nagrody spe- danej osobie należy się taki dokument.
cjalnej Polskiego Towarzystwa Wydawców Po trzecie, należy się zastanowić nad
Książek za całokształt twórczości. Jest au- możliwością ubiegania się o wydanie
torem poprawek do obowiązującego god- patentu przez dzieci i wnuki byłych ofi-
ła heraldycznego Polski, a także insyg- cerów. Jednym z zaproponowanych
niów Orderu Krzyża Wojskowego – naj- rozwiązań jest to, by o nadanie mogli
wyższego odznaczenia wojskowego nada- wnioskować tylko oficerowie czynni
wanego w Polsce w czasie pokoju za za- i rezerwy, natomiast oficerowie w sta-
sługi w działaniach przeciw terroryzmowi nie spoczynku już nie. 
lub podczas operacji pokojowych.
lukasz.puchalski@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 23
AAAAAAA DYSCYPLINA
WOJSKO AAAAAAAA

S TA N I S Ł AW P I WOWA R

Zaktualizowany projekt
ustawy przewiduje
aż 15 rodzajów nagród,
mniej zaś sankcji
w postaci kar i środków
dyscyplinarnych – 12.

KARNOŚĆ
OCHOTNIKÓW
W wyniku uzgodnień w siłach zbroj-
nych i resorcie, a także rozstrzygnięć do-
konanych na jednym z sierpniowych po-
siedzeń kierownictwa MON, do projek-
tu ustawy o dyscyplinie wojskowej wpro-
wadziliśmy kilka istotnych zmian. Ich ce-
lem jest jak najpełniejsze dostosowanie
przepisów dyscyplinarnych do profesjo-
nalnych sił zbrojnych. Skonkretyzowa-
nie ich było możliwe dopiero po opra-
cowaniu projektu dużej nowelizacji usta-
wy o powszechnym obowiązku obrony
RP i na zaawansowanym etapie prac nad
dużą nowelizacją ustawy pragmatycz-
nej. Te dwie nowelizacje tworzą zasad-
niczy prawno-organizacyjny grunt do
pełnienia służby wojskowej na zasadzie
ochotnictwa.
W projekcie ustawy o dyscyplinie woj-
skowej oraz projektach jej aktów wyko-
nawczych uwzględniliśmy nowe rodzaje
pełnienia służby (w tym między innymi
służbę przygotowawczą do Narodowych
Sił Rezerwy). Żołnierze NSR będą mo-
gli być objęci wyróżnieniami i reagowa-
niem dyscyplinarnym. Na wniosek Szta-
bu Generalnego WP będą mogli w cza-
sie odbywania ćwiczeń uzyskać tytuł za-
służonego żołnierza Narodowych Sił Re-
zerwowych, a po przejściu do rezerwy
używać tego tytułu i nosić jego odznakę.
Za to w sytuacji rażącego naruszenia dys-
cypliny wojskowej w trakcie służby przy-
gotowawczej do NSR, a także podczas
ćwiczeń lub pełnienia służby okresowej
będzie można ich karać tak jak kandyda-
tów na żołnierzy zawodowych i żołnie-
rzy zawodowych.
Więcej wyróżnień
Ostatnie zmiany wprowadzane do pro-
jektu ustawy dyscyplinarnej – w stosun-
ku do pierwszych projektów – wzmac-
niają instrumenty o charakterze nagro-
dowym. Przewidziano aż 15 rodzajów
wyróżnień. To więcej niż liczba wyróż-
nień i form wyrażania uznania udziela-
nych na podstawie obecnie obowiązują-
cych przepisów (12). Dla porównania:
sankcji w postaci kar i środków dyscy-
plinarnych w nowej ustawie będzie rów-
nież mniej – 12.
Istotne znaczenie będzie miało utwo-
rzenie odrębnego funduszu wyróżnień
udzielanych na podstawie przepisów dys-
cyplinarnych. Teraz źródła finansowania
wyróżnień są określone w czterech róż-
nych ustawach i nie obejmują wszystkich
ich rodzajów. W nowej ustawie o dyscy-
plinie pozostanie nagroda pieniężna, ale
wyłącznie jako wyróżnienie dyscyplinar-
ne, udzielane za dokonanie bohaterskie-
go czynu albo konkretne osiągnięcia
w służbie. Mogłaby być ona również
udzielana jako wyróżnienie o charakte-
rze materialnym obok innego wyróżnie-
nia o charakterze honorowym. Wprowa-
dzane zmiany mają na celu odejście od
traktowania tej nagrody jako premii czy
zasiłku socjalnego. Nagrody uznaniowe
oraz zapomogi wciąż będą przyznawane
na mocy ustawy pragmatycznej, na do-

24 Polska Zbrojna nr 43/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY
PORADY PORADY ||
PO SŁUŻBIE |
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | |
MILITARIAMILITARIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |

wą. Tytuł ten będzie mógł nadać nie tak
jak obecnie dowódca jednostki wojsko-
wej, lecz dowódca związku taktycznego
lub wyższej struktury dowodzenia. Pro-
ponujemy, aby wzorowym dowódcą mo-
gła zostać osoba mająca za sobą dwa la-
ta dowodzenia pododdziałem, a w kon-
tyngencie dowódca szczebla pododdzia-
łu – po zakończeniu zmiany. Jako
odrębne tytuły zamierza-
my wprowadzić wzoro-
wego dowódcę okrętu
i wzorowego pilota woj-
skowego (obecnie piloci są
honorowani Ikarem).
Broń biała z symboliką
Ponadto chcemy całościowo ure-
gulować kwestie wyróżniania żoł-
nierzy białą bronią, w tym określić jej
wzory. Obecne opierają się na zdezaktu-
alizowanych przepisach sprzed 30, a na-
wet 60 lat. Nie myślimy o rezygnacji
z osiągnięć współczesnych technologii
wykonania. Zamierzamy natomiast wró-
cić do symboliki umieszczanej na białej
broni przez Wojsko Polskie w okresie nie-
podległego państwa, zwłaszcza w II Rze-
czypospolitej. Chcemy przywrócić ów-
czesny ceremoniał wręczania białej bro-
ni. Postulujemy opracowanie nowego
wzoru pałasza Marynarki Wojennej i sza-
bli. Przewidujemy również przywróce-
nie możliwości nadawania kordzika żoł- narnej, które wprowadziliśmy w ostat-
GRAFIKA:PAWEŁ KĘPKA
finansowej, uczelnianej i tym podobne.
Analogiczne przepisy obowiązują w in-
nych służbach (na przykład Policji, Stra-
ży Granicznej) i zawodach (na przykład
prokuratora, sędziego, nauczyciela).
Wątpliwości, czy można jednocześnie
być karanym z różnych ustaw za popeł-
nienie „tego samego czynu”, rozstrzy-
gnął Trybunał Konstytucyjny, wskazując
na rozdzielność i niezależność ponoszo-
nej z tego tytułu odpowiedzialności.
Możliwość ponoszenia odpowiedzialno-
ści służbowej na takich zasadach zrów-
nuje żołnierzy z przedstawicielami in-
nych w pełni uzawodowionych służb
mundurowych. Wysoki stopień zaufania
społecznego, znaczna waga podejmowa-
nych decyzji, odpowiedzialność za życie
i zdrowie podwładnych oraz uzbrojenie
i sprzęt powodują, że egzekwowanie tej
odpowiedzialności powinno odbywać się
na gruncie wojskowych przepisów dys-
cyplinarnych bez względu na aspekty
wynikające z powszechnie obowiązują-
cego prawa. To sprawą honoru żołnierza
jest, że na pierwszym miejscu stawia on
żołnierski status – zarówno w kwestii pre-
stiżu, jak i niezbędnych do jego utrzyma-
nia wysokich służbowych wymagań
w stosunku do siebie i innych.
Mniej kar dyscyplinarnych
Zmiany w projekcie ustawy dyscypli-

nierzom, bez względu na rodzaj noszo- nich tygodniach, zmierzają do dalszego

nego przez nich munduru. Podobnie jak podnoszenia skuteczności reagowania na
przed II wojną świato- naruszenia dyscypliny
wą, na mocy nowej Ostatnie zmiany związanej ze służbą woj-
ustawy o dyscyplinie wprowadzane do projektu skową, przy jednocze-
wojskowej, szablą ho- snym ograniczeniu licz-
tychczasowych zasadach i w ta- norową wyróżniany ustawy dyscyplinarnej by kar charakterystycz-
kiej jak obecnie wysokości. byłby przez prezyden- nych dla armii mającej
– w stosunku do
ta RP prymus uczelni żołnierzy z poboru.
Powrót wzorca dowódcy wojskowej. Obecnie je- pierwszych projektów Pozostawiamy możli-
Trwają prace nad określeniem pełnego dynym przełożonym wość stosowania kary
katalogu tytułów honorowych dla żołnie- uprawnionym do – wzmacniają instrumenty aresztu izolacyjnego, na
rzy. Większość nazw tych tytułów zosta- udzielenia wyróżnie- o charakterze wypadek odwieszenia
nie utrzymana, ale zmienimy warunki, ja- nia białą bronią jest mi- obowiązku odbywania
kie trzeba spełnić, aby otrzymać takie wy- nister obrony narodo- nagrodowym zasadniczej służby woj-
różnienia. Tytuły zostaną dostosowane do wej. Proponujemy, aby różnymi rodzaja- skowej. Za to rezygnujemy z kar polegają-
nowych rodzajów pełnienia służby, kor- mi białej broni mogli wyróżniać żołnie- cych na dyscyplinarnym ograniczeniu
pusów kadry, wybranych specjalności rzy również szef SGWP, dowódcy rodza- wolności („areszt koszarowy” i „zakaz
wojskowych i zajmowanych stanowisk. jów sił zbrojnych (równorzędni), a także opuszczania wyznaczonego miejsca
Obejmą szeregowych, podchorążych stu- komendant główny Żandarmerii Wojsko- przebywania”). W większym stopniu niż
dium oficerskiego, kandydatów na szere- wej, szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbroj- dotychczas wpływ na przebieg służby
gowych i podoficerów (elewi i kadeci), nych i dowódca Garnizonu Warszawa. żołnierza będzie miało zdyscyplinowa-
a także żołnierzy w służbie przygotowaw- nie związane z wykonywanymi obowiąz-
czej do Narodowych Sił Rezerwy oraz re- Zakres odpowiedzialności kami służbowymi. Formalnoprawną pod-
zerwistów NSR. Do historii przejdzie ty- Do najważniejszych rozstrzygnięć na- stawą tego wpływu staną się kary dyscy-
tuł honorowy Wzorowy Szef Pododdzia- leży utrzymanie zaproponowanych zasad plinarne – „odwołania z zajmowanego
łu. Zastąpi go Wzorowy Podoficer, co po- odpowiedzialności dyscyplinarnej. Za stanowiska służbowego” i usunięcia z da-
zwoli uhonorować tych najlepszych, bez czyny związane ze służbą wojskową bę- nego rodzaju służby wojskowej. Te dwie
względu na zajmowane przez nich stano- dzie ona ponoszona niezależnie od od- sankcje w większości przypadków będą
wisko czy posiadaną specjalność wojsko- powiedzialności karnej, korporacyjnej, poprzedzane karami o charakterze ostrze-

nr 43/2008 Polska Zbrojna 25

WOJSKO DYSCYPLINA
dyscyplinarnego w raporcie dyscyplinar-
nym, przeprowadzanym także w trybie
uproszczonym. Uzasadnia to potrzeba
uczestnictwa w raporcie obok przełożo-
nego dyscyplinarnego i obwinionego oso-
by trzeciej (odpowiednika świadka).
Wycofaliśmy się z proponowanej w pro-
jekcie ustawy możliwości rozpatrywania

TOMASZ SZULEJKO
łącznego współsprawców przewinienia.
Doszliśmy do wniosku, że może to być
przesłanką do egzekwowania zbiorowej od-
Nowe wzory broni białej powiedzialności. Ponadto, wbrew wcze-
śniejszym założeniom, w postępowaniach

P płk rez. dr Zbigniew

Matuszczyk z Domu
Żołnierza Polskiego stworzył
Wojskowej MON, przedsta-
wicielami służby munduro-
wej, specjalistami
broni. Do czasu uchwalenia
nowej ustawy o dyscyplinie
wojskowej, w granicach
dyscyplinarnych prowadzonych przez oso-
by z kierownictwa MON funkcji rzeczni-
ków dyscyplinarnych nie będą pełnić pro-
– opierając się na wypraco- z Muzeum WP oraz obecnie obowiązującej kuratorzy wojskowi.
wanej w Oddziale Wojskowego Biura Badań ustawy, chcemy ustanowić Odmiennie w stosunku do regulacji
Dyscypliny Wojskowej Historycznych – propozycję jak najszybciej nowe przepi- określonych w pragmatyce kadrowej roz-
DWiPO koncepcji, konsulta- rozwiązań prawnych odno- sy dotyczące białej broni, strzygamy kwestię sposobu likwidacji
cjach z członkami Komisji śnie do wprowadzenia w woj- odpowiednio zmieniając skutków uchylonej lub zmienionej kary
do spraw Symboliki sku nowych wzorów białej obecnie funkcjonujące. usunięcia z zawodowej służby wojskowej.
Zdecydowaliśmy, że skutki niesłusznego
gawczym, dającymi żołnierzowi szansę Zachowujemy dotychczasowe rodzaje ukarania mają być zlikwidowane w moż-
na zmianę postawy. i liczbę środków dyscyplinarnych. Zmo- liwie pełnym zakresie. Odbywałoby się to
dyfikowaliśmy za to środek w postaci po- poprzez ponowne powołanie żołnierza do
Po kieszeni zbawienia prawa do noszenia odznaki ty- służby na jego wniosek, jeśli spełniałby
W konsultacjach wewnątrzresortowych tułu honorowego. Teraz jego orzeczenie warunki fizyczne i psychiczne do pełnie-
dogłębnej analizie poddaliśmy także kom- będzie skutkowało wprowadzeniem jed- nia tej służby. Natomiast w kwestii zadość-
petencje do wymierzania kar i stosowania noczesnego dodatkowego zakazu uczest- uczynienia finansowego uważamy, że
środków dyscyplinarnych. O ile upraw- niczenia w uroczystościach wojskowych przysługujące żołnierzowi odszkodowa-
nienia do nakładania najłagodniejszych i państwowych z udziałem wojska. To po- nie powinno być wypłacone w pełnej wy-
kar (nagany i upomnienia) przez każdego winno być znacznym dyshonorem dla żoł- sokości utraconych zarobków. Obecne
przełożonego dyscyplinarnego, w tym nierza, czującego się częścią społeczno- przepisy są mniej korzystne; przewidują
przez dowódcę drużyny, nie budziły wąt- ści, w której służy. odszkodowanie jedynie w wysokości sze-
pliwości, o tyle zrodziło je uprawnienie Trzy z pięciu środków będzie mógł wy- ściomiesięcznego uposażenia.
do wymierzania kary pieniężnej. Kom- mierzać każdy przełożony dyscyplinarny,
promisem między obecnym stanem, gdzie w tym dowódca drużyny. Zwłaszcza śro- Prace legislacyjne
kompetencje te ma przełożony od szcze- dek „zobowiązania do wykonywania do- Zgodnie z kalendarzem prac legislacyj-
bla dowódcy plutonu wzwyż, a zgłoszo- datkowych zadań służbowych” jest istot- nych projekt nowej ustawy o dyscyplinie
nym wnioskiem przeniesienia tych upraw- nym instrumentem władzy dyscyplinar- wojskowej trafił do Rady Ministrów, aby
nień na szczebel dowódcy jednostki jest nej, uprawniającym do obciążenia żołnie- zostały ocenione skutki regulacji. Po do-
przyjęcie rozwiązania, że karę pieniężną rza ponadprogramowym szkoleniem, sa- konaniu takiej oceny, wraz z założeniami
będzie mógł wymierzać przełożony zaj- mokształceniem czy innymi zadaniami. uzgadnianych obecnie wewnątrz resortu
mujący stanowisko dowódcy kompanii Wątpliwości budziło to, kogo należy po- obrony projektów pięciu aktów wykonaw-
(równorzędny) i wyższy. informować o ukaraniu żołnierza. Zdecy- czych, zostanie przesłany do konsultacji
Chcemy utrzymania obowiązujących dowaliśmy, że informacje te nie powinny międzyresortowej.
przepisów dotyczących kary „odwołania wypływać poza określoną w rozkazie (de- Praca nad reformą wojskowych przepi-
z zajmowanego stanowiska służbowego”, cyzji) grupę żołnierzy, o tym samym lub sów dyscyplinarnych wciąż trwa. Jest więc
którą może orzekać dowódca jednostki (na wyższym stopniu wojskowym, oraz prze- czas na dopracowanie rozwiązań szcze-
etacie pułkownika, komandora), jak rów- łożonych. Zdajemy sobie sprawę, że przy- gółowych w przepisach wykonawczych
nież kary „usunięcia z zawodowej służby jęte rozwiązanie nie będzie łatwe do utrzy- do ustawy, które zostaną wydane po jej
wojskowej”, do której orzekania będzie mania ze względu na wywieraną presję na uchwaleniu. Stąd nadal istotne mogą być
miał prawo organ wojskowy powołujący przełożonych, aby ujawniać szczegóły roz- uwagi i propozycje, które można zgłaszać
danego żołnierza do służby. Aby uniknąć strzygnięć w głośnych medialnie postępo- do zespołu autorskiego opracowującego
wątpliwości interpretacyjnych, doprecyzo- waniach dyscyplinarnych. owe przepisy. Oto adres e-mail Oddziału
waliśmy zapis ustawy, wskazując, że cho- Dyscypliny Wojskowej Departamentu
dzi o organ wojskowy, który w chwili wy- Uproszczone procedury Wychowania i Promocji Obronności: dys-
mierzania kary byłby uprawniony do po- W konsultacjach utrzymała się więk- cyplina@wojsko-polskie.pl. 
wołania danego żołnierza do służby, jak szość zaproponowanych nowych proce-
również, że uprawnienia do wymierzenia dur postępowania dyscyplinarnego, słu- Płk Stanisław PIWOWAR jest szefem
tej kary mają także organy nadrzędne nad żących jego znacznemu uproszczeniu Oddziału Dyscypliny Wojskowej
organem uprawnionym do powołania, i odbiurokratyzowaniu. Przyjęliśmy, że w Departamencie Wychowania i Promocji
wskazanym w ustawie pragmatycznej. obowiązkowy będzie udział rzecznika Obronności MON

26 Polska Zbrojna nr 43/2008

 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | |

 Karta lądowania lotniska Kraków

 Lotnisko Krzesiny w AIP

MACIEJ DOWGIRD

Przestarzały wykaz
Jednym z czynników mających wpływ na bezpieczne wykonanie zadania
w powietrzu jest dostęp do istotnych dla załogi danych o lotniskach.
A jaka jest pod tym względem rzeczywistość?
worząc ten artykuł, miałem
mieszane uczucia, jednak je-
den z kolejnych lotów, jakie
wykonałem, upewnił mnie
w mojej decyzji. Ponieważ nie
mogłem odnaleźć w służbowych doku-
mentach wiadomości o jednym z wojsko-
wych lotnisk, musiałem zmienić swoje za-
danie i wykonać lot na inne, wojskowo-
cywilne. Jestem pilotem w jednej z linio-
wych eskadr.
Chciałbym zwrócić uwagę na pewien
znaczący element działalności lotniczej,
a mianowicie służbę informacji lotniczej.
Powinna ona zajmować się rozpowszech-
nianiem oraz aktualizowaniem wszelkich
danych dotyczących przestrzeni powietrz-
nej i infrastruktury lotniczej. W lotnictwie
cywilnym jest szczegółowo określone, kto
ma obowiązek publikacji tych informacji
(Służba Informacji Lotniczej AIS) oraz
w jakich odstępach czasu ma się ona uka-
zywać (cykl AIRAC co 28 dni). Informa-
cja ta jest jawna i powszechnie dostępna.
W lotnictwie sił zbrojnych panuje nieste-
ty, mówiąc delikatnie, lekki nieład. Pod-
stawą wiadomości o infrastrukturze lotni-
skowej, sposobach podejść do lądowania
i, co najważniejsze, o minimalnych wa-
runkach atmosferycznych dla każdego lot-
niska wojskowego jest wydany 20 lat te-
mu „Wykaz nr 88”. To wojskowy odpo-
wiednik cywilnego Zbioru Informacji
Lotniczej AIP. Wykaz ten jest uaktualnia-
ny. Poprawek nazbierało się ponad 650,
a sama lista wpisów uaktualnień zawiera
prawie 30 stron. Wiele z tych poprawek
jest nanoszonych ręcznie, ołówkiem, co
powoduje, że są one nieczytelne. Ponad-
to docierają nieterminowo, często wielo-
krotnie przefaksowywane, a przecież za-
wierają tak istotne dane jak minimalne wa-
runki podejścia do lotnisk.
Rodzi się pytanie: jak zachować się
w sytuacji pogorszenia pogody i ko-
nieczności lądowania? Nawet lotnik
o sokolim wzroku będzie miał proble-
my z odczytaniem takich informacji.
Dostęp do „Wykazu nr 88” jest ograni-
czony z wielu względów.
Po pierwsze, w eskadrach lotniczych
jest tylko jeden egzemplarz tego doku-
mentu, co automatycznie powoduje
konflikt w przypadku dwóch, trzech
wylotów jednocześnie. Mało tego, na
jednej z pierwszych stron dotyczących
ogólnych wskazówek użytkowania ist-
nieje zapis, że nie wolno go zabierać na
pokład statku powietrznego. Pilot mu-
si przygotować sobie z niego ołówkiem
notatki w „ustalonych dokumentach
osobistych zabieranych na pokład”,
a po wykonaniu zadania, dosłownie,
„zetrzeć” je. Musi też wykazać się zdol-
nościami malarskimi i przerysować so-
bie skomplikowaną kartę precyzyjnego
podejścia wraz z minimalnymi warto-
ściami warunków atmosferycznych
i bezpiecznych wysokości. Nietrudno
sobie wyobrazić, jak łatwo o pomyłkę.
Strach kogokolwiek zapytać, czy moż-
na sobie zrobić ksero z tego dokumen-
tu, choć jest on jawny.
Może nie mamy przykładu, jak powin-
no się taką informację rozpowszechniać?
Wystarczy więc spojrzeć za granicę, na
przykład na Wielką Brytanię, żeby zoba-
czyć, jak należy to robić. Tam specjalna
komórka wydaje tylko dla użytku wojsko-
wego informację lotniczą w przystępnym,
nakolannikowym formacie. Można ją za-
brać na pokład statku powietrznego i od-
czytać w czasie lotu. Jest dostępna w każ-
dym wojskowym biurze odpraw załóg
i zawiera także dane o lotniskach cywil-
nych. Nie ma potrzeby zabierania ze so-
bą opasłych tomów AIP.
Pojawiają się jednak pozytywne ozna-
ki. Otóż informacje o naszym „sztandaro-
wym” lotnisku, poznańskich Krzesinach,
są już opublikowane w cywilnym AIP,
z zastrzeżeniem „tylko dla użytku wojsko-
wego”. Wszystko jest czytelne, jasne i bar-
dzo dobrej jakości, tak jak na lotnictwo
przystało. Z niecierpliwością oczekujemy
dalszych publikacji i szerszego dostępu
do informacji lotniczej. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 43/2008 Polska Zbrojna 27

WOJSKO IRAK
dy rozpoczęliśmy misję
w Iraku, tłumacze okazali
się niezbędni. Nasze woj-
sko zatrudniło Polaków
znających język arabski,
którzy nie mając powiązań
rodzinnych w Iraku, nie byli też bezpośred-
nio zagrożeni. Niestety, szybko okazało
się, że zapotrzebowanie na tłumaczy jest
większe niż polskie możliwości. Dlatego
pomoc Irakijczyków znających nasz język
okazała się koniecznością. Niestety, współ-
praca z wojskami koalicji naraziła tłuma-
czy oraz ich rodziny na ogromne niebez-
pieczeństwo. Dziś przez wciąż działające
w Iraku grupy rebeliantów uznawani są za
zdrajców i grozi im za to śmierć.
Pomoc jest niezbędna
Polska jako kraj biorący udział w misji
w Iraku poczuła się odpowiedzialna za
przyszłość irackich współpracowników.
Już pod koniec maja prezes Rady Mini-
gentów wojskowych, ale także policyjnych
i Straży Granicznej. Obejmuje cudzoziem-
ców z Iraku, ale także z innych miejsc,
gdzie stacjonują nasze kontyngenty. W ra-
mach programu powołano Grupę Przygo-
towawczo-Weryfikacyjną, której zada-
niem było przyjęcie i sprawdzenie wnio-
sków osób ubiegających się o pomoc.
Wielu uważa, że choć nie mamy obo-
wiązku pomagać Irakijczykom, to powin-
niśmy to zrobić ze względów moralnych,
a także politycznych, bo warto utrzymy-
wać dobre kontakty z tymi, którzy już raz
nas nie zawiedli. Kolejne misje w tym re-
jonie świata nie są wykluczone – argumen-
tują zwolennicy pomocy dla Irakijczyków
– i dla bezpieczeństwa naszych żołnierzy
dobrze by było, aby rozeszła się opinia, że
Polacy nigdy nie porzucają swoich współ-
pracowników. Minister obrony narodowej
Bogdan Klich, tłumacząc zasadność pro-
gramu, mówił, że dzięki takim właśnie
współpracownikom polscy żołnierze mo-
gli w Iraku czuć się bezpieczniej. I dlate-
go nasza pomoc ma być ukłonem i podzię-
kowaniem dla irackich tłumaczy.
Przejść przez sito
Program przewiduje trzy alternatywne
formy pomocy. Pierwsza to jednorazowa
zapomoga w wysokości do 40 tysięcy do-
larów dla osoby, która choć jest zagrożo-
na, chce pozostać w Iraku i na nowo uło-
żyć sobie życie. Zapomogę w wysokości
do 40 tysięcy dolarów będą mogły dostać
także osoby, które zechcą osiedlić się
w jednym z krajów sąsiadujących regionu.
Trzecia forma pomocy umożliwia ewaku-
ację z rodziną do naszego kraju – choć wte-
dy bez wsparcia finansowego.
Nie wszyscy jednak pomoc uzyskają.
Jednym z warunków ubiegania się o nią
jest minimum sześciomiesięczna współ-
praca z polskim kontyngentem.
„Zakończyliśmy prace weryfikacyjne.
Sprawdzaliśmy wiarygodność osób, które

START W NOWE
PAULINA GLIŃSKA

Część irackich tłumaczy,

którzy pracowali dla
polskiego kontyngentu
w Iraku, opuściła swoją
ojczyznę. Polska nie poszła
śladem Hiszpanii, która
wycofując się z Iraku
w 2004 roku, nie pomogła
swoim współpracownikom.
W sierpniu nasz rząd przyjął
program pomocy dla
obcokrajowców
pracujących na rzecz
polskich kontyngentów
wojskowych.
strów wydał zarządzenie, na mocy które-
go pod kierownictwem podsekretarza sta-
nu MON do spraw polityki obronnej Sta-
nisława Komorowskiego powołano mię-
dzyresortowy zespół z zadaniem opraco-
wania specjalnego programu pomocy dla
współpracujących z nami Irakijczyków.
W jego skład weszli przedstawiciele kil-
ku ministerstw: Obrony Narodowej, Spraw
Wewnętrznych i Administracji, Pracy i Po-
lityki Społecznej, Finansów, Zdrowia,
ALEKSANDER RAWSKI

Edukacji, Nauki i Szkolnictwa Wyższe-

go. W prace zespołu włączono także
Urząd do spraw Cudzoziemców. W ich
efekcie opracowano uniwersalny program
pomocy, który dotyczy nie tylko kontyn-

28 Polska Zbrojna nr 43/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

złożyły wnioski: czy faktycznie byli na-
szymi współpracownikami, czy są zasłu-
żeni, no i czy rzeczywiście w Iraku grozi
im niebezpieczeństwo”, tłumaczy podse-
kretarz stanu MON ds. polityki obronnej.
Minister zwraca uwagę, że niezwykle
istotne było także dokładne sprawdzenie,
kim są ludzie starający się o przyjazd, by
nie okazało się, że do Polski przybędą oso-
by niepożądane, zagrażające naszemu bez-
pieczeństwu. Na początku funkcjonowa-
nia programu trudno było oszacować licz-
bę zainteresowanych.
„Część złożonych wniosków już z de-
finicji się nie kwalifikowała, część zosta-
ła odrzucona, pozostałe były nadal wery-
fikowane. Jedyne, co mogliśmy powie-
dzieć, to że zainteresowanie nie przekro-
czyło naszych wstępnych szacunków. By-
li tacy, którzy chcieli przyjechać do na-
szego kraju, ale nie brakowało też chęt-
nych do uzyskania pomocy finansowej.
Przyjazdem do Polski zainteresowani by-
li przede wszystkim ci, którzy znają nasz
język”. Dziś, choć wiadomo, ilu naszych
współpracowników skorzysta z trzech
form pomocy, MON nie podaje dokład-
nych liczb. Wszystko tłumaczone jest
względami bezpieczeństwa.
Czekając na status uchodźcy
Jak podało MON w swym komunika-
cie, w ramach realizacji „Rządowego pro-
gramu pomocy cudzoziemcom i innym
osobom współpracującym z polskimi kon-
tyngentami wojskowymi oraz kontyngen-
tami policyjnymi i Straży Granicznej, wy-
dzielonymi do realizacji zadań poza grani-
cami państwa” 13 października do Polski
oficjalnie przybyła grupa Irakijczyków
(około 25 osób, tłumacze wraz z rodzina-
mi). Zostali oni umieszczeni w specjalnie
zorganizowanym w tym celu ośrodku
przejściowym, w którym będą przebywać
do czasu zakończenia procedur związanych
z przyznaniem im prawnej ochrony na te-
rytorium RP: statusu uchodźcy, ochrony
uzupełniającej, azylu lub zgody na pobyt
tolerowany. W ośrodku otrzymają stosow-
ną opiekę ze strony Urzędu do spraw Cu-
dzoziemców. Po przyznaniu odpowiednie-
go statusu zostaną uruchomione specjalne
programy integracyjne, umożliwiające
współpracownikom polskich żołnierzy
adaptację do warunków życia w Polsce. Bę-
dą one prowadzone przez Ministerstwo
Pracy i Polityki Społecznej.
Program docelowo ma mieć charak-
ter kompleksowy i w przyszłości, jeśli
zajdzie taka potrzeba, dotyczyć także
tych, którzy pomagają nam w Afgani-
stanie czy innych miejscach, gdzie peł-
nią służbę polscy żołnierze. Pomoc dla
Irakijczyków w bieżącym roku będzie
kosztowała 5 milionów złotych. Środ-
ki zostaną wydzielone z ogólnej rezer-
wy budżetowej, a w latach kolejnych
z rezerwy celowej.
paulina.glinska@redakcjawojskowa.pl

E ŻYCIE Nie zostawiajcie nas

na śmierć
P ierwszy brat, Hassan, tłumacz, tego
dnia pojechał z Amerykanami na
spotkanie w szkole. Miał tłumaczyć roz-
mowy z nauczycielami. Pod HMMWV,
którym jechał, wybuchła mina. Zginął na
miejscu z amerykańskim oficerem
i dwoma żołnierzami. Drugi brat,
US DOD

Mustafa, starszy od Hassana, tłumacz.

Dwa miesiące później z trzema znajo-
WSPÓŁPRACUJĄCY z wojskami koalicyjnymi
mymi stał przed swoim domem
miejscowi urzędnicy iraccy w punkcie werbowa-
w Al-Kut. Był wieczór, podjechał biały pi- nia do nowo tworzonej armii irackiej
kap wypełniony członkami milicji.
Zaczęli strzelać. Znajomi Mustafy zginę- Rzecznik praw
li od razu. Kiedy zamachowcy podeszli
do niego i krzyczeli, że jest zdrajcą,
obywatelskich
jeszcze był przytomny. Dobili w obronie tłumaczy
DUŃCZYCY
NA „TAK”
Problemów
go dwoma strzałami w gło-
wę. Trzeci brat, Jaser, sie-
dzi teraz w kontenerze
O zapewnienie bezpieczeństwa irackim tłu-
maczom po wycofaniu polskiego kontyn-
gentu apelował do szefa MON w grudniu ubie-
z „zagospodarowaniem” nie mieli w bazie Echo i powta- głego roku rzecznik praw obywatelskich.
Duńczycy, jedyni członkowie koalicji, którzy rza polskie słowa: „Pozostawienie tych osób w Iraku, bez możli-
zachowali się honorowo wobec irackich „Jestem uchodźcą wości zapewnienia im bezpieczeństwa, jest
współpracowników. Władze Danii podjęły z Iraku. Przyjechałem równoznaczne z wydaniem na nich wyroku
decyzję błyskawicznie. Duńczycy, wycofując się do Polski, bo byłem śmierci”, napisał wtedy. Jak wskazywał, za-
z Iraku, zabrali do siebie wszystkich tłumaczem waszych machy na nich mogłyby zostać wykorzystane
80 tłumaczy wraz z rodzinami, w sumie żołnierzy. Za to w Ira- przez terrorystów do celów propagandowych,
200 osób. Humanitarna i zdecydowana ku chcą mnie zabić”. zastraszenia miejscowej ludności i destabili-
postawa Duńczyków zaowocowała zacji sytuacji.
tym, że cieszą się teraz opinią
ludzi honorowych KARA ZA KOLABORACJĘ
Na ulicach Bagdadu oraz laboracją może być każda na przykład w przesłucha-
innych irackich miast bardzo praca wykonywana na rzecz niach schwytanych bojowni-
często można spotkać napi- koalicji. W mniemaniu irac- ków walczących z koalicją,
sy na murach informujące, kich partyzantów tłumacze próbują zjednać dla agreso-
co grozi za kolaborację. A ko- są zdrajcami, bo uczestniczą rów ludność cywilną.

nr 43/2008 Polska Zbrojna 29

WOJSKO IRAK
Patronat Honorowy: Prezydent m.st. Warszawy, Marszałek Województwa Mazowieckiego, Ambasador Królestwa Belgii,
Ambasador Królestwa Holandii, Ambasador Wielkiego Księstwa Luksemburga

V MIĘDZYNARODOWE
TARGI PRACY
WARSZAWA 2008
29 października 2008, w godzinach 10.00 – 17.00
Goście Honorowi: Belgia, Holandia, Luksemburg

Prezentacja krajowych i zagranicznych ofert zatrudnienia.

Konsultacje na temat europejskiego rynku pracy.
Prezentacje dotyczące warunków życia i pracy
w wybranych krajach europejskich.
Prezentacja obszaru wsparcia EFS w ramach
Działania 6.1 PO KL.

Urząd m.st. Warszawy - Biuro Polityki Społecznej, Urząd Pracy m.st. Warszawy, Centralny Ośrodek Aktywizacji Zawodowej w Warszawie,
Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie, Uniwersytet Warszawski, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym,
Fundacja TUS, Zakład Doskonalenia Zawodowego w Warszawie

30 Polska Zbrojna nr 41/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY||
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE|
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA||
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |

Znamy problemy żołnierzy

Już po raz drugi w siedzibie naszej redakcji odbył się dyżur telefoniczny. Tym razem na pytania czytelników
„Polski Zbrojnej” dotyczące nowelizacji ustaw o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz o zakwaterowaniu
sił zbrojnych odpowiadał przewodniczący Konwentu Dziekanów Korpusu Oficerów WP płk Anatol Tichoniuk.
rzewodniczącemu towarzyszyli rad- ściowym. „Pytania nie były zaskakujące, praw mieszkaniowych, wypłatę tak zwa-
ca prawny konwentu płk Ryszard bo wiemy, jakimi problemami żyją żoł- nego rozłąkowego, kwestie wyznaczania
Wilma oraz dziekan Korpusu Ofi- nierze. Z wieloma podobnymi pytaniami na wyższe stanowiska służbowe. Dyżur te-
cerów MON płk Marian Babuśka. Jak spotykamy się na co dzień w swojej pra- lefoniczny zainteresował również osoby cy-
przyznał płk Tichoniuk, pytania najczę- cy”. Dzwoniący – żołnierze z całej Pol- wilne chcące wstąpić w szeregi armii. Py-
ściej dotyczyły tych spraw, które obecnie, ski, ze wszystkich korpusów osobowych tały one o wymagania, jakie trzeba spełnić,
przy trwających pracach nad nowelizacja- i rodzajów sił zbrojnych – pytali między by zostać żołnierzem, a także o przysługu-
mi ustaw, są w tak zwanym okresie przej- innymi o prywatyzację kwater, kwestię od- jące żołnierzom uprawnienia.

Poniżej zapis niektórych pytań i odpowiedzi:

§ Mieszkam w Pruszczu Gdań-

skim, mam 29 lat służby. Mo-
je mieszkanie nie jest do wyku-
pu. Co będzie ze mną i moją ro-
dziną, kiedy odejdę do rezerwy?
Lokal mieszkalny „nie do wyku-
pu” jest najpewniej przeznaczo-
ny na wyłączne zakwaterowanie
żołnierzy zawodowych, czyli sta-
nowi kwaterę. Uwzględniając
kolejne – wyższe stanowisko
służbowe jest uzależnione mię-
dzy innymi od ukończenia kursu.
Na kurs (specjalizację) wynikają-
cą z opisu docelowego stanowi-
ska służbowego kieruje organ
właściwy do wyznaczenia na to
stanowisko. Niezależnie od tego
obiecuję Panu sprawdzenie dro-
gi służbowej wniosku w Pana
sprawie.
rów (mianowania na stopień
podporucznika), jeżeli ukończyli
35 lat. Warunek ten w planowa-
nej nowelizacji ustawy pragma-
tycznej powinien być zmieniony.
O zmianę tej regulacji mocno
zabiegał Konwent Dziekanów
Korpusu Oficerów WP. Pozostałe
warunki ubiegania się o przej-
ście do korpusu oficerów to od-
bycie szkolenia i zdanie egzami-
przez nas informacji wynika, że
procedury zostały jedynie zawie-
szone do czasu ustalenia osta-
tecznego wykazu garnizonów
perspektywicznych, w których lo-
kale WAM nie będą sprzedawa-
ne. Proces ten jest na ukończe-
niu. W pozostałych garnizonach
procedura wykupu powinna być
nadal realizowana.

§
29-letnią wysługę oraz pozosta- nu na oficera. O skierowaniu na
Jestem absolwentem AWF.

wanie w służbie stałej, przysługi-
wać Panu będzie odprawa
mieszkaniowa, którą wypłaca się
w ostatnim dniu pełnienia służby
(po nowelizacji ustawy o zakwa-
terowaniu przewidywany jest
§
Jestem logistykiem z 21-let-
nią wysługą. Służę przez wie-
le lat w odległości 650 km od do-
mu. Złożyłem wniosek o zwolnie-
nie mnie z zawodowej służby woj-
skowej. Czy jest możliwość wstrzy-
szkolenie decyduje organ kadro-
wy właściwy do wyznaczenia
na pierwsze stanowisko oficer-
skie – dowódca rodzaju sił
zbrojnych.
Przed miesiącem zgłosiłem
się do WKU w Ostródzie w celu
wstąpienia do służby zawodowej.
Niestety, nie potrafiono udzielić
mi odpowiedzi na podstawowe
pytania: czy najkorzystniejsza dla

§
wzrost jej wysokości). W prakty- mnie jest droga poprzez służbę

ce zwolnienie kwatery nie nastę-
puje w ostatnim dniu pełnienia
służby, lecz w terminie ustalo-
nym z WAM lub wynikającym
z wezwania agencji.
mania wypowiedzenia? Złożyłem
już wniosek o jego wycofanie.
Złożenie wypowiedzenia stosun-
ku zawodowej służby wojskowej
niestety wiąże organy kadrowe.
Zwolnienie następuje z ostatnim
W maju złożyłem do WAM
wniosek o wykup mieszkania.
Wszczęto procedury, poniosłem
koszty jego wyceny. Agencja od-
mawia teraz kontynuacji procesu
prywatyzacji, bo podobno wszyst-
ko zostało wstrzymane. Czy to jest
Masz problem?
zasadniczą, czy też bezpośrednio
poprzez WSO?
Wydaje mi się, że problem tkwi
w tym, że nie bardzo umie Pan
sobie odpowiedzieć, w jakim kor-

§
Służę w jednej z brygad na pół-
nocy Polski. Jestem dowódcą
plutonu, podporucznikiem od
4,5 roku. Przełożeni w jednostce
chcą wyznaczyć mnie na stano-
wisko w S-3, ale nie mam odpo-
wiedniego kursu. Wniosek o skie-
rowanie na kurs wysłano już
w lipcu. Gdzie takie kursy się od-
bywają i jaką mam szansę na
udział w nich?
dniem upływu okresu wypowie-
dzenia. Decyzja w sprawie zwol-
nienia ze służby ma więc charak-
ter formalno-techniczny (potwier-
dzający). Cofnięcie wypowiedze-
nia następuje w formie pisemnej
do organu zwalniającego.
Cofnięcie takie nie wstrzymuje
zwolnienia. Tylko zgoda organu
zwalniającego (pisemna) uchyla
wypowiedzenie.
zgodne z prawem? Co mam da-
lej robić?
Mimo że podstawą do wszczęcia
procedury sprzedaży lokali WAM
są przepisy ustawy o zakwatero-
waniu sił zbrojnych, to czynności
składające się na transakcję
(oferta, przyjęcie oferty, sporzą-
dzenie umowy i tym podobne)
opierają się na przepisach
kodeksu cywilnego. Skoro
pusie osobowym chciałby Pan
pełnić zawodową służbę wojsko-
wą. Jeżeli mimo wyższego wy-
kształcenia chce Pan być szere-
gowym zawodowym, najszybciej
osiągnie Pan cel, rozpoczynając
zasadniczą służbę wojskową
jeszcze w 2008 r., aby poprzez
służbę nadterminową najpóźniej
1 stycznia 2010 r. stać się szere-
gowym zawodowym. Aby zostać
oficerem, wymagane jest ukoń-

Organem kadrowym właściwym
w sprawie wyznaczenia na sta-
nowisko służbowe oficera młod-
szego jest dowódca rodzaju sił
zbrojnych. Tak więc o wyznacze-
niu decyduje wskazany organ,
a nie zamiar przełożonego. Wola
tych osób może się rozmijać.
Jest prawdą, że wyznaczenie na
§
Mam 36 lat. Jestem chorążym
i służę w Świnoujściu. Ukoń-
czyłem studia wyższe. Chcę zo-
stać oficerem. Jakie mam moż-
liwości?
Obowiązujące przepisy ograni-
czają podoficerom możliwość
przechodzenia do korpusu ofice-
Wojskowa Agencja
Mieszkaniowa złożyła ofertę, któ-
rą Pan przyjął, to agencja jest tą
ofertą związana i ponosi odpo-
wiedzialność za szkody poniesio-
ne z tytułu odstąpienia od sprze-
daży. Na marginesie – nie ma
umowy cywilnej, której nie moż-
na rozwiązać. Z posiadanych
czenie szkolenia wojskowego
i zdanie egzaminu na oficera;
proponuję na przykład zrobić to
bezpośrednio w Wyższej Szkole
Oficerskiej Wojsk Lądowych we
Wrocławiu. Dobrze by było, aby
ponownie skontaktował się Pan
z WKU w Ostródzie.
Oprac. PG

nr 43/2008 Polska Zbrojna 31

AAAAAAA OKIEM
NASZYM AAAAAAAA

Samodz
TA D E U S Z W RÓ B E L

Polscy żołnierze przygotowują się do przejęcia odpowiedzialności

za bezpieczeństwo we wschodnioafgańskiej prowincji Ghazni.
Tam też zgrupowana została większość Polskich Sił Zadaniowych
(Task Force White Eagle).

G łównym zadaniem naszych żoł-

nierzy, rozmieszczonych w czte-
rech bazach, będzie zapewnienie bez-
pieczeństwa poruszania się na odcinku
strategicznej drogi łączącej Kabul
z Kandaharem na południu kraju. Pola-
cy będą też wspierać działania afgań-
skich sił rządowych przeciwko rebe-
liantom oraz proces odbudowy Afga-
nistanu.Przez ostatnie półtora roku pol-
skie pododdziały działały rozproszo-
ne w obozach na terenie trzech pro-
wincji – Ghazni, Paktia i Paktika.
Wchodziły w skład mieszanych
zgrupowań z siłami amerykańskimi.
Była to okazja do zawarcia bliż-
szych kontaktów z sojusznikami, jak
też poznania uzbrojenia i sprzętu
wojskowego, jakim się posługują.
Na zdjęciu: polski żołnierz z bronią
należącą do amerykańskiego żandarma.

32 Polska Zbrojna nr 43/2008

 ZAPIS ||
ZAPISFORUM ||
FORUMNANA
CELOWNIKU || | |
WOJSKOKULISY
CELOWNIKUWOJSKO | |
KULISYPORADY | |
PORADYPO PO
SŁUŻBIE | |
SŁUŻBIEHISTORIA | |
HISTORIAMILITARIA| |
MILITARIAPRASA | |
PRASAŚWIAT | |
ŚWIATTO TO
I OWO
I OWO

zielni

MARIUSZ KONARSKI

nr 43/2008 Polska Zbrojna 33

WOJSKO WOJSKA LĄDOWE
NATO
DLA WŁOSKIEJ LĄDÓWKI (zdjęcie z prawej)
profesjonalizacja oznaczała bolesną kurację
odchudzającą. Natomiast w Hiszpanii był reali-
zowany w latach 90. Plan Norte, zakładający
tylko częściowe uzawodowienie armii.
TA D E U S Z W RÓ B E L
Profesjonalizacja niemal każdych
sił zbrojnych oznaczała redukcję
ich liczebności. Największe cięcia
dotyczyły najliczniejszych wojsk
lądowych. Zmniejszenie liczby
żołnierzy oznaczało też zwykle
głęboką restrukturyzację
tego rodzaju sił.
FRANCUSKA ŚCIEŻKA
Jeśli porównać obecną liczebność
wojsk lądowych w dużych państwach eu-
ropejskich – we Francji, Hiszpanii czy
we Włoszech – z tą sprzed profesjonali-
zacji, to widać, że nastąpiła ich kilku-
dziesięcioprocentowa redukcja. Znaczą-
co zmieniła się struktura organizacyjna
wojsk. Jedną z najwidoczniejszych zmian
była ostateczna rezygnacja z dywizji na
rzecz silnych brygad. Aczkolwiek ten
proces rozpoczął się w części państw
znacznie wcześniej niż zapadły decyzje
o profesjonalizacji.
Odchudzanie
W 1996 roku, gdy prezydent Francji
Jacques Chirac ogłosił, że do 2001 ro-
ku nastąpi pełne uzawodowienie sił zbroj-
nych, tamtejsze wojska lądowe liczyły
236,6 tysiąca żołnierzy, w tym 132,3 ty-
siąca służby zasadniczej. Według ówcze-
snych zapowiedzi miały się zmniejszyć
do 138 tysięcy, czyli około 40 procent.
I zgodnie z nimi francuska lądówka li-
czyła w 2002 roku 138,6 tysiąca żołnie-
rzy w czynnej służbie. Jednak w następ-
34 Polska Zbrojna
nych latach nastąpił dalszy spadek. We-
dług oficjalnych danych ze stycznia 2008
roku francuskie wojska lądowe miały tyl-
ko 120 tysięcy żołnierzy czynnej służby
i 18,3 tysiąca rezerwy operacyjnej.
Natomiast w Hiszpanii był realizowa-
ny w latach 90. Plan Norte, zakładający
tylko częściowe uzawodowienie armii.
Przewidywał, że docelowy etat wojsk lą-
dowych powinien wynosić 115 tysięcy
żołnierzy. Jednak zanim do tego doszło,
w Madrycie zapadła decyzja o pełnej pro-
fesjonalizacji sił zbrojnych. Oznaczało to
dalsze cięcia. Przy czym w rzeczywiści
sytuację pogorszyły ogromne problemy
ze znalezieniem wystarczającej liczby
chętnych do zaciągnięcia się do wojska.
Pomimo poprawienia oferty dla kandyda-
tów i coraz szerszego otwarcia na ochot-
ników z byłych hiszpańskich posiadłości
zamorskich liczebność wojsk lądowych
spadła poniżej 80 tysięcy. A w ostatnich
latach pojawiły koncepcje, by zreduko-
wać je do 60 tysięcy.
Także dla włoskiej lądówki profesjo-
nalizacja oznaczała bolesną kurację od-
chudzającą. Przed dziesięciu laty Wło-
chy miały blisko 180-tysięczne siły lądo-
we. Teraz liczą one w granicach 112–114
tysięcy żołnierzy.
Upraszczanie struktur
Ogólną zasadą jest dążenie, aby w pro-
fesjonalnych siłach zbrojnych bataliony,
pułki czy brygady miały jak najwyższy
poziom ukompletowania etatowego, dla-
tego zostają zachowane tylko niektóre jed-
nostki skadrowane. Profesjonalizacja do-
prowadziła we Francji, Hiszpanii i Wło-
szech poniekąd do finału rozpoczęty
wcześniej proces likwidacji narodowych
dowództw korpusów. Zniknęły też prak-
tycznie dywizje, aczkolwiek zachowano
dowództwa dywizji lub ich odpowiedni-
ki. Najdłużej jedna dywizja zmechanizo-
wana przetrwała w Hiszpanii, ale jej los
został przesądzony w 2006 roku, kiedy
w materiałach dotyczących trwającej
obecnie za Pirenejami restrukturyzacji
znalazła się zapowiedź stworzenia w jej
miejsce trzybrygadowego zgrupowania sił
ciężkich. Podobne zgrupowania zadanio-
nr 43/2008
 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

FLESZ
OSTROŁĘKA, PRZYSNYSZ
Toruńska Szkoła Podoficerska Wojsk
Lądowych na zaproszenie komendanta
WKU w Ostrołęce ppłk. Krzysztofa
Gemzy 7 i 8 października uczestniczyła
w Targach Pracy i Szkolnictwa
Francuskie przemiany Wojskowego. Rzecznik prasowy

EMA
Rok 1996 2008 2014

ZBIGNIEW PŁACZKIEWICZ
korpus 2 – –
dywizja pancerna 4 – –
dywizja spadochronowa 1 – –
dywizja aeromobilna 1 – –
dywizja piechoty górskiej 1 – –
lekka dywizja pancerna 2 – –
dowództwo sił – 4 2 st. chor. Zbigniew Płaczkiewicz i starszy
brygada pancerna – 2 2 instruktor st. sierż. sztab. Zbigniew
brygada zmechanizowana – 2 – Bielecki prezentowali dorobek szkoły
oraz informowali zainteresowanych
lekka brygada pancerna – 2 4
o zasadach rekrutacji na rok szkolny
brygada spadochronowa – 1 1
2009/2010.
brygada piechoty górskiej – 1 1
brygada rozpoznawcza 1 1 1 PLESZEW. 11 października miesz-
brygada artylerii 2 1 –
ROMAN PRZECISZEWSKI

kańcy Pleszewa świętowali 725. roczni-

brygada saperów 1 1 – cę lokacji miasta oraz nadanie imienia
brygada aeromobilna 1 1 – 70 Pułku Piechoty Zespołowi Szkół
brygada logistyczna 2 2 1 Publicznych nr 1. W uroczystościach
brygada łączności 1 1 1 wzięli udział również sulechowscy arty-
brygada sił specjalnych – 1 1 lerzyści – wojskową asystę honorową
tworzyły poczet sztandarowy pułku oraz
we powstały wiele lat wcześniej we Wło- Zredukowano też liczbę brygad wsparcia, kompania honorowa dowodzona przez
szech. Niemniej jednak procesy restruk- na przykład z dwóch brygad artylerii po- kpt. Marcina Walczewskiego.
turyzacyjne na półwyspach Apenińskim została tylko jedna taka jednostka. We-
i Iberyjskim związane z profesjonalizacją dług tegorocznych zapowiedzi do 2014 WARSZAWA. Uroczyste obchody
nie były szokujące, gdyż stanowiły kon- roku likwidacja czeka ponad 50 jedno- 65. rocznicy bitwy pod Lenino odbyły się
tynuację pewnego pasma zmian rozpo- stek, w tym część dowództw sił, brygad 10 października. W zorganizowanej po
czętych wcześniej, choć nie obyło się bez oraz 20 pułków i batalionów. nabożeństwie w Katedrze Wojska
zredukowania liczby brygad, pułków i ba- W każdym z trzech państw zmiany Polskiego zbiórce przy pomniku
talionów. Dążono przy tym, aby ciąć związane z profesjonalizacją wojsk lądo- Kościuszkowców wzięli udział między in-
struktury tyłowe i jednostki niebojowe. wych, jak i pozostałych rodzajów sił nymi wiceprzewodniczący sejmowej
Natomiast rewolucja ściśle związana zbrojnych, miały własną specyfikę, za- Komisji Obrony Narodowej Aleksander
z uzawodowieniem miała miejsce we Fran- leżną od punktu, w jakim je zaczynano. Szczygło, podsekretarz stanu do spraw
cji. W momencie zmian jej siły lądowe Niemniej jednak ich cechami wspólnymi uzbrojenia i modernizacji Zenon
składały się z dziewięciu dywizji i ośmiu pozostają znaczące redukcje liczebności Kosiniak-Kamysz, dowódca 1
brygad oraz pododdziałów we wspólnej i odchudzanie struktur. Dotknęło to naj- Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej
brygadzie z Niemcami i w garnizonach za- wyższe szczeble dowodzenia, ponieważ gen. dyw. Tadeusz Buk i przedstawiciele
morskich. Poza jedną dywizją, która tak uznano, że istnienie dowództw jest sen- władz samorządowych.
jak Brygada Francusko-Niemiecka podle- sowne, jeśli mają czym dowodzić. Likwi-
gała Eurokorpusowi, oraz brygadą rozpo- dacja jednostek wiązała się z zamykaniem ŻAGAŃ. W 34 Brygadzie Kawalerii
znania, pozostałe jednostki podzielone by- wielu garnizonów, co często boleśnie od- Pancernej odbyło się 9 października
ły między dwa korpusy – 3 Armijny i Sił czuwały lokalne społeczności. Zmniejsze- szkolenie dla żołnierzy i pracowników
Szybkiego Reagowania. Miejsce sztabów nie liczebności wynikało między innymi wojska oraz osób odpowiedzialnych za
tych dywizji i korpusów zajęły dowódz- z wyższych kosztów utrzymania profesjo- ochronę koszar. Uczestniczyli w nim
twa sił, którym można podporządkować nalnego żołnierza. Jednak nie był to jedy- między innymi policyjni negocjatorzy
od dwóch do pięciu brygad. Wielką zmia- ny powód. Wiele państw rezygnujących z Gorzowa, członkowie grupy ratownic-
ną było przeformowanie dywizji w bry- z obowiązkowej służby wojskowej szyb- twa chemicznego z Tarnowskich Gór,
gady. W większości przypadków uczynio- ko przekonało się, że liczba chętnych, by żołnierze z kompanii chemicznej
no to poprzez redukcję ich pułków. W su- pełnić ją ochotniczo, jest ograniczona, z Żagania, antyterroryści z Żandarmerii
mie zniknęło kilkadziesiąt jednostek tego a na przykład francuskie wojska lądowe Wojskowej, policjanci i przedstawiciele
szczebla. Niemniej jednak Francuzi po- określają swe roczne potrzeby rekrutacyj- Straży Granicznej z Ośrodka Tresury
stawili na duże brygady, mające od około ne na 13 tysięcy osób.  Psów Służbowych z Lubania Śląskiego.
sześciu do ponad ośmiu tysięcy żołnierzy. tadeusz.wrobel@redakcjawojskowa.pl Oprac. PG

nr 43/2008 Polska Zbrojna 35

WOJSKO LOTNICTWO
SYMULATOR PILNIE
POSZUKIWANY
JAN JORGENSEN
Chociaż w Powidzu nie ma już eskadry Su-22, pozostały dwa symulatory lotu.
Może warto by było przenieść je do na przykład do Świdwina?
o niedawna w Powidzu sta-
cjonowały dwie eskadry sa-
molotów Su-22: 6. i 7. Per-
sonel lotniczy dysponował
w bazie dwoma urządzenia-
mi do treningu. Mniejszym,
do szkolenia pilotów (w kształcie kabiny
samolotu), i kompleksowym symulatorem
lotu zamontowanym na podnośnikach hy-
draulicznych do imitacji ruchu. Obydwie
eskadry powidzkie znajdowały się więc
w lepszej sytuacji od innych, ponieważ
miały symulator na miejscu. Inne jednost-
ki musiały dojeżdżać. Z urządzeń korzy-
stali bowiem także piloci z 40 Eskadry
Lotnictwa Taktycznego (elt) ze Świdwi-
na i 8 elt z Mirosławca. Utrzymywanie
obydwu symulatorów w 33 Bazie Lotni-
czej w Powidzu, w której stacjonują obec-
nie samoloty transportowe, traci rację by-
tu. Nie ma bowiem sensu łożenie pienię-
dzy na urządzenie, którego się na miejscu
nie eksploatuje. Piloci jeżdżą więc do Po-
widza – ze Świdwina w dwie strony bli-
sko 500 kilometrów, z Mirosławca 340.
„Eskadra korzysta średnio raz, dwa ra-
zy w miesiącu z symulatora w Powidzu.
Jeździmy tam od lat. Teraz, gdy w Świ-
dwinie stacjonują już dwie eskadry, do-
brze byłoby mieć całe zaplecze szkolenio-
we u siebie”, mówi ppłk pil. Ireneusz Ły-
czek, dowódca 40 elt w Świdwinie.
Każda z eskadr lotnictwa taktycznego la-
tających na samolotach Su-22 ma roczny
36 Polska Zbrojna
PIOTR LASKOWSKI
plan nalotu opracowany przez szefa szko-
lenia SP, który musi wykonać, oraz harmo-
nogram korzystania z symulatora dla każ-
dego pilota w eskadrze. Dowództwo bry-
gady określa, ile w ciągu miesiąca każdy
pilot powinien „wylatać” na ziemi. Takie
szkolenie na sucho odbywa się na przykład
podczas dni bez lotów i dni techniki w es-
kadrze. Piloci wyjeżdżają wtedy do Powi-
dza i korzystają tam z trenażerów. Jeśli
z kolei do szkolenia lotniczego wchodzi no-
wy element, nieprzewidziany w harmono-
gramie, to również wysyła się tam młodych
pilotów z instruktorem, żeby sprawdzili
swoje umiejętności, zanim zasiądą za ste-
rami prawdziwych odrzutowców.
Poszkodowani na Su-22
Dlaczego piloci samolotów Su-22 mają
mieć gorzej na przykład od pilotów F-16?
W Krzesinach stoją bowiem dwa symula-
tory dla dwóch eskadr: „wypasiony”, peł-
ny bojowy, oraz mniejszy – misji. W ot-
wartej niedawno bazie w Łasku jedna es-
kadra ma jeden symulator misji. Dlaczego
piloci trzech eskadr Su-22: 7, 8, i 40 mają
ciągle jeździć do Powidza? Ppłk pil. Ma-
ciej Trelka, od niedawna szef szkolenia
1 Brygady Lotnictwa Taktycznego w Świ-
dwinie, informuje, że jeszcze przed prze-
bazowaniem 7 Eskadry z Powidza, istnia-
ły już podobno plany przeniesienia mniej-
szego urządzenia treningowego do szkole-
nia pilotów do Świdwina.
Trenażer pozwala na dokładne poznanie
kabiny samolotu, zobrazowanie przebiegu
lotu na dużym ekranie przednim i oprócz
hydrauliki służącej do poruszania kabiną ma
w zasadzie wszystko. Można w nim więc
przeprowadzać także treningi szczególnych
przypadków lotniczych w powietrzu.
„Taki trening jest niezwykle potrzeb-
ny do nabierania nawyków. Chodzi o to,
żeby na przykład zamiast z działka nie
strzelić z karabinu, jak to się zdarza
młodszym pilotom podczas szkolenia”,
mówi ppłk pil. Dariusz Mikołajczyk,
szef szkolenia 2 Brygady Lotnictwa Tak-
tycznego, której do niedawna podlegała
7 Eskadra w Powidzu. Podaje też, że
średnio młodzi piloci muszą spędzić za
sterami symulatora około 25 godzin,
a piloci w szkoleniu ciągłym – 15.
Można mądrzej
Jeśli samolot Su-22 będzie użytkowa-
ny przez Siły Powietrzne aż do 2016 lub
2018 roku, zamiast do planowanego 2012,
a takie opinie już się pojawiają, to może
należałoby przenieść do Świdwina także
duży symulator z hydraulicznym syste-
mem ruchu. To jednak poważna inwesty-
cja. Chociaż wybudowanie budynku,
w którym mógłby się zmieścić, nie stano-
wi już problemu. Gorzej z wysokociśnie-
niowymi systemami hydraulicznymi wbu-
dowanymi pod posadzką. Na razie jednak,
dopóki nie zapadną decyzje o przedłuże-
nr 43/2008
 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

FLESZ
BYDGOSZCZ. 7 października
w 22 Ośrodku Dowodzenia i Napro-
wadzania gościli dziekan Korpusu
Sił Powietrznych płk Janusz Chwiej-
czak oraz dziekan Korpusu Oficerów
NA CZYM Śląskiego Okręgu Wojskowego ppłk
SZKOLĄ SIĘ Wojciech Fałkowski. Podczas spot-
kania płk Chwiejczak przedstawił
PILOCI główne kierunki działania Konwentu
Dziekanów oraz omówił proces pro-
W POWIDZU? fesjonalizacji sił zbrojnych, a ppłk
KOMPLEKSOWY SYMULA- Umożliwia między innymi: za- przez Su-22M4, atakowanie Fałkowski przybliżył zasady pracy
konwentu oraz przypomniał jego ro-
TOR LOTU SAMOLOTU poznanie z kabiną samolotu, celów powietrznych za pomo-
lę i zadania.
UDERZENIOWEGO Su- szkolenie w zakresie pilotażu, cą uzbrojenia kierowanego
22M4 ma zamontowany wykonywanie lotów z widocz- i działek pokładowych, ćwicze-
układ ruchu o sześciu stop- nością i bez widoczności ziemi nie procedur użycia systemów
niach swobody. Wyposażony oraz lotów z wykorzystaniem samoobrony (systemy ostrze-
jest w wierną replikę kabiny układów radionawigacyjnych, gania o opromieniowaniu, wy-
pilota, elektryczny system imi- prowadzenie misji uderzenio- rzutnie flar termicznych
tacji obciążeń na urządze- wych na cele naziemne w wa- i pułapek radiolokacyjnych),
niach sterowania i trójkanało- runkach aktywnej obrony szkolenie w zakresie procedur
wy układ zobrazowania sytua- przeciwlotniczej za pomocą postępowania sytuacjach
cji zewnętrznej o bardzo sze- uzbrojenia kierowanego i nie- awaryjnych i katapultowania
rokim polu widzenia. kierowanego przenoszonego z samolotu. ŚWIDWIN. 1 Brygada Lotnictwa
Taktycznego obchodziła 10. roczni-
cę powstania. W trakcie uroczystości
niu czasu użytkowania samolotów Su-22, Tymczasem Marcin Hutny, specjali- odsłonięto tablicę pamiątkową po-
budowanie nowego budynku trenażera sta do spraw marketingu ETC-PZL Aero- święconą poległym lotnikom, ufundo-
waną przez społeczeństwo Świdwina.
w Świdwinie i przenoszenie infrastruktu- space Industries sp. z o.o., czyli producen-
Na uroczystość przybyło wielu gości,
ry hydraulicznej nie wchodzi w grę. ta i serwisanta powidzkich symulatorów, dowódcę Sił Powietrznych reprezen-
„To mało efektywne przedsięwzięcie, twierdzi, że przeniesienie małego urzą- tował gen. bryg. pil. Ryszard Hać. Po
jeśli chodzi o wykorzystanie środków. dzenia to niewielki koszt, rzędu 20 tysię- mszy świętej odprawionej w kościele
Dlatego o dużej kabinie na razie nie my- cy złotych. Do przewozu wystarczy nie- garnizonowym przy placu Lotników
ślimy ze względu na koszty”, mówi ppłk wielki samochód transportowy. Firma odbyła się uroczysta zbiórka, pod-
Trelka. czeka tylko na sygnał od sił powietrznych. czas której odsłonięto tablicę. Ob-
Poza tym zwraca uwagę na ważny fakt. chody święta brygady uświetnił kon-
Duży symulator w Powidzu zawieszony cert Edyty Geppert.
na systemach hydraulicznych nie spełnia
dziś wymogów. Mimo że powstał niedaw- WARSZAWA. Wystawę pamią-
no, bo w 1999 roku, jest przykładem nie- tek i zdjęć gen. bryg. pil. Witolda Ur-
banowicza – asa polskiego lotni-
rozwijanej już myśli technicznej.
ctwa i dowódcy osławionego myśliw-
PIOTR LASKOWSKI I (2)

„Teraz nie buduje się na świecie takich skiego Dywizjonu 303, której towa-
ciężkich, ruchomych platform, które nie sy- rzyszy promocja książki Wojciecha
mulują przeciążeń”, dodaje Hutny. Jeśli Krajewskiego „Generał brygady pilot
więc do szkolenia nie jest niezbędne używa- Witold A. Urbanowicz – legenda pol-
nie podnośników hydraulicznych, to można skich skrzydeł” otwarto 6 paździer-
URZĄDZENIE TRENINGOWE DO SZKOLE-
do Świdwina przenieść samą kabinę. Siły
NIA PILOTÓW SAMOLOTU Su-22M4 wy-
Powietrzne mogłyby więc pomyśleć o prze-
posażone jest w wierną replikę kabiny pilo-
niesieniu za jednym razem także dużego sy-
ta (bez imitacji limuzynki i fotela katapulto-
mulatora, ale bez hydrauliki, która teraz nie
MACIEJ MILEJSKI

wego), elektryczny system imitacji obcią-

działa i wymaga wizyty ludzi z serwisu. Na
żeń na urządzeniach sterowania i jednoka-
obydwu urządzeniach można przecież i tak
nałowy układ prezentacji sytuacji zewnętrz-
symulować warunki lotu.
nej. Przeznaczone jest do szkolenia pilotów
„Nigdy nie zdarzyło mi się korzystać
w zakresie: zapoznania z kabiną samolotu,
z hydrauliki dużej kabiny”, mówi ppłk Mi- nika w Muzeum Wojska Polskiego.
nauki pilotażu, lotów z widocznością i bez
kołajczyk, który niejednokrotnie szkolił Prezentowane po gen. Urbanowiczu
widoczności ziemi, lotów z wykorzystaniem
się na symulatorze w Powidzu. Baza ma pamiątki są darami przekazanymi
systemów radionawigacyjnych i systemu
swój sposób na kabinę. muzeum w marcu tego roku przez
nawigacyjno-celowniczego oraz użycia nie-
„Nie włączają jej z oszczędności, ze syna generała oraz pochodzą ze
kierowanych pokładowych systemów
względu na duży pobór prądu – rzędu kil- zbiorów Muzeum Okręgowego w Su-
kudziesięciu kilowatów”, dodaje Hutny. wałkach. Wystawę będzie można
uzbrojenia (działka, bomby, niekierowane oglądać do końca listopada.
pociski rakietowe).
Po co więc podtrzymywać fikcję? 
piotr.laskowski@redakcjawojskowa.pl Oprac. PG

nr 43/2008 Polska Zbrojna 37

WOJSKO ŻANDARMERIA WOJSKOWA
Każda armia potrzebuje organów prawa i porządku, których funkcje pełnią
żandarmi lub policjanci wojskowi. Muszą to być formacje zdecydowane, dobrze
wyszkolone i wyposażone, wzbudzające respekt.
BATALION
CZTERECH NACJI
Podczas szczytu sojuszu w Pradze
w 2002 roku zatwierdzono porozumienie
na rzecz zdolności obronnych, którego ce-
lem jest umacnianie zdolności w wielu ob-
szarach funkcjonowania alianckich sił
zbrojnych, w tym także policji wojsko-
wych. Chorwacja, Czechy, Polska i Słowa-
cja postanowiły pójść za ciosem i sformo-
wać Wielonarodowy Batalion Policji Woj-
skowej (NATO Multinational Military
Police Battalion–NATO MNMPBAT).
W przededniu święta ŻW, 12 czerwca 2007
roku, w Warszawie zawarto porozumienie
powołujące tę jednostkę do istnienia.
Batalion ma budowę modułową. Podsta-
wowym pododdziałem jest pluton, który
może samodzielnie działać w wydzielo-
nym sektorze jako wsparcie dla innych jed-
nostek. Batalion tworzą: wielonarodowe
dowództwo, kompania manewrowa ŻW,
trzy plutony policji wojskowej – chorwac-
ki, czeski i słowacki, wielonarodowa sek-
cja dochodzeniowo-śledcza i polski ele-
ment wsparcia. W sumie około 60 pojaz-
dów i 270 ludzi – z których najliczniejszy
komponent stanowi Oddział Specjalny
38 Polska Zbrojna
MACIEJ MILEJSKI
Żandarmerii Wojskowej z Gliwic. Do za-
dań jednostki należą, oprócz kontroli ru-
lat. Kiedy 27 września do obozowiska nr 2
na poligonie w Wędrzynie przybyły pierw-
chu drogowego i zapewnienia przestrzega- sze grupy ćwiczących, nikt nie wiedział, jak
nia prawa, zabezpieczanie rejonów działań, wypadnie sprawdzian. Ludzie ze sztabu
ochrona ważnych osobistości oraz udział znali się ze szkolenia w 2007 roku. Reszta
w działaniach związanych z zatrzymany- żołnierzy – nie. Łączyło ich tylko to, że by-
mi i jeńcami wojennymi. li ochotnikami i służyli w oddziałach żan-
darmskich. „Z psychologicznego punktu
Znani i nieznani widzenia lepiej pracuje się ze znanymi ludź-
Dowódca batalionu wyznaczany jest mi i w znanym otoczeniu. Ale nowe sytu-
spośród oficerów jednostki. Funkcję tę peł- acje pchają świat do przodu. Mimo różnic
ni od dwóch lat ppłk Raj- Manewry służyły kulturowych czy języko-
mund Ćwiok z gliwickiego wych musimy sobie zaufać”,
oddziału żandarmerii, za- sprawdzeniu, mówił płk Vlado Kovačević
stępcą jest mjr L`udovit (Chorwat). Obawy okazały
Bálint ze Słowacji, a szefem czy żandarmi wielu się bezpodstawne. Po pierw-
sztabu ppłk Tihomir Zebec, nacji potrafią szym dniu żołnierze współ-
Chorwat. Większość żołnie- pracowali bez problemów.
rzy służących w batalionie współpracować przy Pomysłodawcą i organi-
uczestniczyła w misjach po- każdym zadaniu zatorem ćwiczenia był płk
za granicami kraju. Zbigniew Powęska, szef
Ćwiczenia „Black Bear ’08” były przy- sztabu-zastępca komendanta głównego
gotowywane od lutego bieżącego roku. Ze ŻW. Scenariusz zakładał działanie batalio-
względu na debiut nie szczędzono wysiłku, nu w misji stabilizacyjnej w państwie Al-
by przebiegł poprawnie. Od formalnych na- faland, o podobnych uwarunkowaniach jak
rodzin idei batalionu minęło przecież sześć Afganistan. Wielonarodowy batalion, dzia-
nr 43/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
MACIEJ MILEJSKI
łający na rzecz korpusu międzynarodowych
sił stabilizacyjnych, został czasowo podpo-
rządkowany dowódcy 2 Dywizji Brytyj-
skiej, aby wesprzeć jej oddziały w akcjach
antyterrorystycznych i stablizujących sytu-
ację ludności. Żołnierze otrzymywali zada-
nia dotyczące koordynacji działań, zwalcza-
nia aktów przemocy i aktywności terrory-
stów. Ćwiczono obronę bazy w rejonie mi-
sji, działania na punktach kontrolnych,
w terenie zurbanizowanym, podczas zamie-
szek, walkę w zasadzce oraz pościg z uży-
ciem sił szybkiego reagowania.
Konwój pod ogniem
To miał być rutynowy patrol. Grupa po-
jazdów z chorwackimi żołnierzami minęła
szlaban i skierowała się na zachód. Każdy
z członków załogi obserwował przydzielo-
ny obszar. Wkrótce kolumna została ostrze-
lana z moździerzy, a następnie z broni ma-
łokalibrowej. Chwilę po tym w eter popły-
nął meldunek: „Contact, contact. We have
visual, requesting support!”. Czas działał
na niekorzyść patrolu. Wymianę ognia prze-
rwał warkot silników śmigłowcowych. Na
łące nieopodal Chorwatów usiadł Mi-8
i wysypali się z niego polscy żołnierze, od-
pierając przeciwnika. Ewakuowali rannych,
osłaniani ogniem rakietowym z drugiego
śmigłowca. W tym czasie sztab dostał in-
formację, że w jednym z budynków w mie-
nr 43/2008
| | |
| |
ście przebywają terroryści. Dowódca wy-
dał rozkaz opanowania obiektu. Na dachach
sąsiednich budynków pozycje zajęli snaj-
perzy, do akcji znów włączył się śmigło-
wiec. Kiedy maszyna zbliżała się do bu-
dynku, podjechali tam żołnierze oddziałów
specjalnych. Podbiegli do budynku, przy-
gotowując sprzęt oblężeniowy, drabiny i ła-
dunki wybuchowe. „Potwierdzam obec-
ność wroga”, rozległ się cichy głos w radiu.
Ze śmigłowca na płaski dach zeszli człon-
kowie oddziału specjalnego i zrobili „tykę”
(ładunek oślepiający na długim kiju). Ter-
roryści czekali na atak. Padło hasło: „Jedyn-
ka, zielone światło” i przez okna wrzucono
granaty oślepiająco-ogłuszające. Przez luk
w zadaszeniu, okna i drzwi na dole weszli
żołnierze. Ostra wymiana ognia zmusiła
część wrogów do ucieczki.
Scenariusz jak z koszmaru żołnierza,
w którym musi on toczyć walkę z ukrytym
pośród wąskich uliczek i budynków wro-
giem. Dobrze, że to ćwiczenia.
Wszystko na wideo
W 2010 roku batalion stanie do certyfi-
kacji. Dwa lata, jak zapowiedział ppłk
Ćwiok, wykorzystane zostaną na intensyw-
ne treningi i ćwiczenia, najpierw w Cze-
chach, a następnie w Chorwacji. Zgroma-
dzony podczas manewrów materiał filmo-
wy pomoże wychwycić błędy. Mimo że
wszyscy uczestnicy wysoko ocenili manew-
ry, różnorodność zadań i skalę, uznali, że
były one za krótkie. Zanim się rozkręcili,
musieli się pakować do wyjazdu.
„Udało się zlikwidować chęć międzyna-
rodowej rywalizacji i zwiększyć skutecz-
ność koordynowanych działań, a to bardzo
dużo” – ocenił płk Duśan Colesa, przed-
stawiciel Czech w grupie kontrolno-koor-
dynacyjnej. Dowódca batalionu nie krył
zadowolenia z przebiegu Czarnego Niedź-
wiedzia. Jeżeli żołnierze będą podchodzić
do służby w jednostce z takim samym en-
tuzjazmem jak podczas ćwiczeń w Wę-
drzynie, to w 2010 roku korpus w Szcze-
cinie zyska nową jednostkę.
Batalion tworzą żandarmi z czterech
państw. Projektowi bacznie przyglądają się
(jako obserwatorzy) Ukraińcy, zaproszeni
do udziału w przedsięwzięciu. Do forma-
cji miała dołączyć Bułgaria, ale się wyco-
fała. Jednostki jej żandarmerii mają inne
funkcje i strukturę.
„Współdziałanie żołnierzy różnych na-
rodowości buduje braterską więź i daje
możliwość korzystania z doświadczeń so-
juszników”, akcentował wizytujący ćwi-
czenia komendant główny ŻW gen. bryg.
Marek Witczak. Być może w dalszej
przyszłości batalion przeistoczy się w bry-
gadę policji wojskowej NATO.  Trałowców kmdr por. Jerzy Kłaput.
maciej.milejski@redakcjawojskowa.pl
| |
FLESZ
GDYNIA-BABIE DOŁY. 10 paź-
dziernika, na lotnisku 43 Bazy Lotniczej
Marynarki Wojennej zakończył się etap
prac związanych z montażem i rozpo-
czął oblot systemu radionawigacyjnego
TACAN. Wykonuje go załoga specjalnie
wyposażonego do tego typu zadań
samolotu-laboratorium M-28 Bryza
z 13 Eskadry Lotnictwa Transportowego
w Krakowie. TACAN to drugi, nowy sys-
tem nawigacyjny po wprowadzonym do
eksploatacji w zeszłym roku na lotni-
skach Gdyńskiej Brygady Lotnictwa
Marynarki Wojennej systemie lądowa-
nia według przyrządów ILS.
ŚWINOUJŚCIE. Dowódca Bazy
Morskiej Warnemünde kmdr por.
Andreas Rohbrecht gościł w 8 Flotylli
Obrony Wybrzeża. W imieniu dowódcy
8 FOW
8 FOW gościa przyjął kmdr Andrzej
Kowalski, zastępca dowódcy flotylli.
Podczas spotkania podsumowano
dotychczasową współpracę i omówiono
plany na następne lata. Wizyta połączo-
na była z pobytem holownika „Wustrow”
w Porcie Wojennym. Niemieccy maryna-
rze we współpracy z Grupą Płetwonurków
Minerów 12 Wolińskiego Dywizjonu
Trałowców ćwiczyli na morzu i w porcie.
ŚWINOUJŚCIE. Dwudziestą roczni-
cę pierwszego podniesienia bandery na
ORP „Sarbsko” obchodzono w Porcie
Wojennym 10 października. Z tej okazji
na okręcie odbyła się uroczysta zbiórka
załogi, na której podniesiono wielką ga-
lę banderową. Podczas uroczystości do-
wódca ORP „Sarbsko” kpt. mar. Piotr
JACEK KWIATKOWSKI
Gryszkiewicz odczytał rozkaz okoliczno-
ściowy oraz przywitał zaproszonych go-
ści, wśród których byli między innymi:
matka chrzestna okrętu Marianna
Malinowska, dowódca 12 Dywizjonu
Oprac. PG
Polska Zbrojna 39
WOJSKO LUDZIE
ZAPAŚNIK
NA MEDAL JAC E K S Z U S TA KOW S K I
Najlepszym zawodnikiem 26 Wojskowych Mistrzostw Świata
w Zapasach, które odbyły się w Splicie, uznano sierż. Artura Michalkiewicza.
Wyróżnienie jest tym cenniejsze, że o to miano ubiegali się zapaśnicy
obu stylów: klasycznego i wolnego.
achowców obserwujących
zmagania zapaśników w Chor-
wacji najbardziej urzekła tech-
nika zaprezentowana przez
Michalkiewicza. Podoficer
z Wojskowego Zespołu Spor-
towego we Wrocławiu i WKS Śląsk wy-
walczył w Splicie złoto w kategorii 84 ki-
logramy. W drodze do tytułu kolejno po-
konał: Turka Fatiha Kacaera, Ukraińca
Bolata Abdulajewa, Chorwata Nenada
Zugaja oraz w finale Białorusina Andrie-
ja Baranowskiego.
Przed 20 laty polscy zapaśnicy wywal-
czyli na Igrzyskach Olimpijskich w Seulu
trzy medale. Dwa z nich przywieźli do kra-
ju żołnierze: złoty – Andrzej Wroński
z CWKS Legia i brązowy – Józef Tracz
z WKS Śląsk. Medal Tracza był pierw-
szym w historii sekcji zapasów wrocław-
skiego klubu. I nie ostatnim. Kolejne dwa
również wywalczył Tracz: srebrny w Bar-
celonie w 1992 roku i brązowy w Atlancie
w 1996 roku. Trenerem Tracza był mjr Je-
rzy Adamek. W 1996 roku nowym pod-
opiecznym tego znakomitego szkoleniow-
ca, który już od 50 lat jest związany z zapa-
sami, został szer. Artur Michalkiewicz.
Zanim świeżo upieczony mistrz Polski
juniorów i wicemistrz w kategorii mło-
dzieżowej trafił pod skrzydła Adamka, je-
go szkoleniem zajmowali się trenerzy: Jan
Strojny (w latach 1988–1992) i Mariusz
Kruszyc (1993–1995). Artur przygodę
z zapasami rozpoczął kilka dni po zdo-
byciu przez Józefa Tracza brązu w Seu-
lu. Był wtedy uczniem piątej klasy Szko-
ły Podstawowej nr 32 na wrocławskim
osiedlu Muchobór Mały. Jego nauczy-
ciel wf. pewnego październikowego dnia
40 Polska Zbrojna
zaprowadził go wraz z dużą grupą
uczniów do szkółki zapaśniczej przy SP
nr 113 we Wrocławiu. Tam Artur rozpo-
czął przygodę z zapasami pod okiem tre-
nera Strojnego.
Pod skrzydłami Adamka
W pierwszych dwóch sezonach pracy
z trenerem Jerzym Adamkiem Artur Mi-
chalkiewicz zdobył dwa złote medale mi-
strzostw Polski juniorów oraz brązowy
i złoty w młodzieżowych mistrzostwach
Polski. W 1997 roku, jeszcze jako junior,
odniósł pierwsze sukcesy w kategorii se-
niorów. Wygrał rywalizację o Puchar Pol-
ski oraz o tytuł międzynarodowego mistrza
kraju. Swój talent potwierdził, zdobywając
ARCHIWUM A. MICHAŁKIEWICZA
srebrne medale na mistrzostwach świata
i Europy juniorów.
W 1998 roku, po niespełna dziewięciu
latach treningów, po raz pierwszy stanął na
najwyższym stopniu podium mistrzostw
Polski seniorów. Rok później debiutował
w seniorskich mistrzostwach świata i Eu-
ropy, a także na światowych igrzyskach
wojskowych. W tych pierwszych zajął
12. miejsce, w mistrzostwach Europy ósme,
a na wojskowej olimpiadzie wywalczył brą-
W 2004 roku Artur Michalkiewicz
po raz pierwszy wystartował
w mistrzostwach świata w sumo i wy-
zowy medal. W 2000 roku zakwalifikował walczył brązowy medal. Sukces w tej
się do reprezentacji olimpijskiej na igrzyska dyscyplinie sportu nie odciągnął go
olimpijskie w Sydney. Miał wtedy jednak od zapasów. Postanowił skon-
23 lata. W tym wieku Wroński zdobył swo- centrować się na swoim ulubionym
je pierwsze złoto w Seulu. Arturowi nie by- sporcie, co zaprocentowało złotym
ło dane pójść w ślady starszego kolegi medalem na ME w Moskwie. „Myślę
z wojska. Na igrzyskach w Australii mu- także o sumo. Spróbuję jeszcze swo-
siał się zadowolić dziewiątą lokatą. W za- ich sił w tej dyscyplinie. Odpowiada
pasach, tak jak i w innych dyscyplinach mi ten sport, gdyż mam duże predys-
sportu, oprócz umiejętności trzeba mieć pozycje do krótkich walk”, twierdzi
jeszcze trochę szczęścia, zwłaszcza w lo- sierż. Michalkiewicz.
sowaniu grup eliminacyjnych. U Michal-
nr 43/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY |
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA
MILITARIAMILITARIA||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |

kiewicza różnie z tym bywało. Jednak nie paśników od 31 lat szkoli kolejnych za- FLESZ
należy do tych, którzy swoje niepowodze- wodników w WKS Śląsk. Tyle lat ma wła- FLESZ
nia tłumaczą brakiem szczęścia w loso- śnie sekcja zapasów w wojskowym klu- BYDGOSZCZ. Ocena skażeń pro-
waniu. „Naturalnie, że w sporcie, tak jak bie. Również tyle lat ma sierż. Michal- mieniotwórczych, chemicznych i biolo-
w życiu, jest potrzebne szczęście. Ale kiewicz, który w swojej karierze zapaśni- gicznych po uderzeniach broni maso-
najpierw trzeba ciężko trenować. Wtedy czej nie powiedział jeszcze ostatniego wego rażenia i zdarzeniach typu
szczęście mają lepsi”, twierdzi mistrz słowa. ROTA w strefie tylnej – to jedno
ze Splitu. „Zawsze staram się dać z siebie wszyst- z założeń przeprowadzonych
ko na treningu i w walce oraz uparcie dą-
Zwycięstwa i porażki żę do celu w sporcie i w życiu prywat-
14 sierpnia 2008 roku sierż. nym”, mówi mistrz świata ze Splitu. „Na
Michalkiewicz wystartował razie muszę odpocząć po tym bardzo na-
w walce po czwarty medal olim- piętym i wyczerpującym sezonie. Zgru-
pijski w historii zapasów wro- powania, zawody, znowu zgrupowania
cławskiego WKS. W pierwszej i tak w kółko. Muszę wyciągnąć wnioski
rundzie na jego drodze stanął wice- z tego olimpijskiego sezonu i nastawić się
mistrz świata z 2007 roku Amerykanin pozytywnie na kolejne”, dodaje. Michal-
Brad Vering
Vering. Artur wiedział, że to zawod- kiewicz już myśli o przygotowaniach do w Inspektoracie Wsparcia Sił Zbrojnych
nik waleczny i wszechstronny. Polak bar- V Światowych Igrzysk Wojskowych ćwiczeń zgrywających system wykrywa-
dzo chciał dobrze rozpocząć turniej. Przed w Rio de Janeiro. Na razie jednak nie wia- nia skażeń pod kryptonimem
igrzyskami w znakomitym stylu wygrał domo, czy w programie wojskowej olim- „Elektron ‘08”. Ćwiczenia odbyły
Memoriał W. Pytlasińskiego w Warszawie, piady znajdą się zapasy. się 30 września–1 października
pokonując w pierwszej walce pewnia- i wzięli w nich udział przedstawiciele
ka do medalu w Pekinie Węgra Co po czterdziestce? Pomorskiego i Śląskiego Okręgu
Zoltana Fodora
Fodora.. Niestety, Prezes sekcji zapaśniczej Wojskowego oraz 11 wojewódzkich
w pojedynku z Ameryka- WETERANI WKS Grunwald Poznań sztabów wojskowych.
ninem Artur spóźnił się W NATARCIU chor. rez. Władysław
z jedną akcją, i było po W ostatni weekend września Stecyk w 1996 roku BYDGOSZCZ. W koszarach
zawodach. Na doda- w Permie (Rosja) odbyły się wywołał wielką sen- 1 Pomorskiej Brygady Logistycznej
tek Vering przegrał Mistrzostwa Świata Weteranów sację, kiedy zapo- 3 października odbyła się uroczystość
swoją kolejną walkę w Zapasach. Dwóch Polaków zdobyło wiedział, że zamie- pożegnania żołnierzy wyjeżdżających
i Polak mógł już złote medale: Mirosław rza wystąpić na do Afganistanu w składzie IV zmiany
oglądać rywalizację Wieczorkiewicz (JCSW Jelenia Góra) igrzyskach olimpij- Polskiego Kontyngentu Wojskowego.
o medale z trybun. i Władysław Stecyk (WKS skich w Atlancie. 1 BLog sformowała dwa oddzielne
O złoto walczył pokona- Grunwald Poznań) Srebrny medalista IO komponenty: Narodowy Element
ny przez niego w Warsza- w Moskwie (1980 rok) Wsparcia (NSE) z dowódcą ppłk.
wie Węgier Fodor z Wło- i wicemistrz świata z 1970 ro- Piotrem Wagnerem oraz kompanię lo-
chem Andreą Minguzzim.
Minguzzim Włoch ku miał wtedy 45 lat. W 1984 ro- gistyczną, którą będzie dowodził por.
z kolei przegrał z Arturem na ME w Mo- ku oficjalnie zakończył sportową karierę. Tomasz Klimczak. W sumie do
skwie w 2006 roku. Na podium w Peki- Nic więc dziwnego, że żaden z działaczy Afganistanu wyleciało 118 żołnierzy.
nie stanął również Turek Nazmi Avluca, jego deklaracji nie potraktował poważnie.
którego Michalkiewicz pokonał na mo- Aby im udowodnić, że nie mieli racji DRAWSKO POMORSKIE.
skiewskich ME, podobnie zresztą jak w 1997 roku wystartował w mistrzostwach Żołnierze z 1 Pomorskiej Brygady
utytułowanych zawodników: Denisa Fo- Polski i dotarł w nich aż do finału, poko- Logistycznej przygotowali pokaz
rowa i Aleksieja Miszina
Miszina, którzy na nując rywali, którzy w większości mogli specjalny podczas ćwiczeń
igrzyskach w Chinach zaszli dalej od Po- być jego synami. „Anakonda ‘08”. Zaprezentowali ele-
laka. Jedna spóźniona akcja i zamiast ra- Artur Michalkiewicz na razie nie my- menty ewakuacji technicznej przy uży-
dości sportowy dramat. Ale sport jest śli o tym, co będzie robił po czterdziest- ciu sprzętu wielozadaniowego
właśnie taki. ce, ale cieszyłby się, gdyby w tym wie- MULTICIFT, pokazali także polowy
Polak cieszył się ze zwycięstwa nad wie- ku był w tak doskonałej formie, jak Wła- punkt tankowania, polowy skład amu-
loma mistrzami w Moskwie, a w Pekinie dysław Stecyk. Nie ukrywa jednak, że nicji oraz zaplecze socjalno-bytowe.
z sukcesów radowali się ci, których Artur swoją przyszłość wiąże z ukochanym Zaangażowano w to 250 żołnierzy
wcześniej niejednokrotnie pokonał. Na WKS Śląsk. i 80 jednostek sprzętowych.
osłodę po smutnym powrocie z Pekinu po- „Jestem wrocławianinem. Od początku
został Michalkiewiczowi złoty medal wy- związałem się z wrocławskimi zapasami OPOLE. Doskonalenie umiejętności
walczony w kilkanaście dni po igrzyskach i na dodatek mam tyle lat co sekcja zapa- w zakresie planowania, organizacji i wy-
na wojskowych mistrzostwach świata śnicza WKS Śląsk, założona przez mjr. konawstwa zadań logistycznych było
w Splicie. Polak znów, tak jak w Moskwie, Jerzego Adamka. Teraz jestem zawod- głównym celem szkolenia szefów logi-
stanął na najwyższym stopniu podium i za- nikiem, ale kto wie, jeśli otrzymam styki jednostek wojskowych Śląskiego
grano mu Mazurka Dąbrowskiego. Znów w przyszłości szansę trenowania tutaj mło- Okręgu Wojskowego, które odbyło się
poczuł smak zwycięstwa i ulgę z przeła- dych zapaśników, to na pewno z niej sko- w dniach 30 września–2 października.
mania złej passy. rzystam”, twierdzi Michalkiewicz.  Szkolenie zorganizowała 10 Opolska
Jerzy Adamek, trener Tracza, Michal- Brygada Logistyczna.
kiewicza i wielu innych wyśmienitych za- jacek.szustakowski@redakcjawojskowa.pl Oprac. PG

nr 43/2008 Polska Zbrojna 41

 POŻEGNANIA
AAAAAAA AAAAAAAA
Z wielkim żalem przyjąłem wiadomość o śmierci

gen. Zygmunta ODROWĄŻA-ZAWADZKIEGO

ostatniego oficera Wojska Polskiego wypromowanego

w przedwojennej Polsce, w sierpniu 1939 roku, który uczestniczył
w kilkunastu ważnych bitwach II wojny światowej.

Gen. ODROWĄŻ-ZAWADZKI

zmarł w Gdańsku w wieku 97 lat.

Bogdan Klich, minister obrony narodowej

Z głębokim żalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci

Odszedł generał
W piątek na cmentarzu w Gdańsku-Oli-
wie pożegnaliśmy gen. bryg. Zyg-
munta Odrowąża-Zawadzkiego, ostatnie-
gen. bryg. w st. spocz. Zygmunta ODROWĄŻA-ZAWADZKIEGO

najmłodszego oficera dyplomowanego armii wrześniowej 1939 roku,

go oficera Wojska Polskiego wypromowa-
nego w II Rzeczypospolitej. Generał Odro-
uczestnika bitew nad Bzurą, o Tobruk i pod Monte Cassino,
wąż-Zawadzki odbierał patent oficerski odznaczonego Krzyżem Virtuti Militari oraz wieloma innymi
15 sierpnia 1939 roku z rąk generała Ta- odznaczeniami. Z wyrazami współczucia dla
deusza Kutrzeby, bohatera wojny z bolsze-
wikami, jako najmłodszy wiekiem porucz- NAJBLIŻSZYCH
nik Wyższej Szkoły Wojennej. Pełnił funk-
cję oficera sztabowego od bitwy nad Bzu- kadra zawodowa i pracownicy wojska
rą, przez Monte Cassino, aż po zdobycie
Bolonii – łącznie brał udział w 29 bitwach.
Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Gdańsku.
Do Polski wrócił w 1947 roku, ale nie
chciał służyć w wojsku ludowym i do eme- Wyrazy szczerego współczucia i głębokiego żalu
rytury pracował jako księgowy.
W ubiegłym roku ukazała się jego auto-
biografia pt. „Bóg, Honor, Ojczyzna”. Panu kmdr. ppor. Maciejowi BUDZIŃSKIEMU
W swoich wspomnieniach pisał o jednym
z patroli: „Noc była piękna, gwiaździsta, z powodu śmierci
ale hałaśliwa. Wciąż ktoś strzelał i coś wy-
buchało. Gdy nagle robiło się cicho, mia- OJCA
łem wrażenie, że dzwoni mi w uszach. Naj- składają:
dziwniejsze było to, że z drzew oliwkowych,
szef, kadra i pracownicy wojska
których pociski pozbawiły całkowicie liści,
dobiegał nas... śpiew słowików! Pomyśla- Oddziału Zabezpieczenia Marynarki Wojennej.
łem sobie wtedy, że jednak miłość jest sil-
niejsza od śmierci!”. Pan generał 27 listo-
Panu kmdr. ppor. Maciejowi BUDZIŃSKIEMU
pada świętowałby 98. urodziny. Szkoda,
że nie ma go już z nami.
Cześć Jego pamięci! kapelmistrzowi Orkiestry Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej
wyrazy głębokiego współczucia z powodu śmierci

OJCA
Panu
składają
płk. Jerzemu
kadra i pracownicy Dowództwa Marynarki Wojennej RP.
LASKOWSKIEMU

wyrazy żalu i głębokiego Panu sierż. sztab. Leszkowi NOWAKOWI

współczucia z powodu śmierci oraz Jego RODZINIE

OJCA wyrazy współczucia i szczere kondolencje z powodu śmierci

składają
dyrektor oraz kadra SYNA, ŁUKASZA
i pracownicy wojska składają:
Sekretariatu Ministra dowódca, kadra, żołnierze oraz pracownicy wojska
Obrony Narodowej. 31 Batalionu Radiotechnicznego.

42 Polska Zbrojna nr 43/2008

 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE
Przepustka na wschód
STUDIO IWONA/ISW
12 października 1943 roku 1 Dywizja Piechoty licząca 12,4 tysiąca żołnierzy, pod dowództwem
gen. Zygmunta Berlinga, przekroczyła rzekę Miereję. Tak rozpoczęła się bitwa pod Lenino.
ołnierze polscy związali
znaczną część sił nieprzyja-
ciela, zadając mu dotkliwe
straty. Przełamali pierwszą
linię niemieckiej obrony.
Wysiłek kościuszkowców
nie został jednak wykorzystany. 14 paź-
dziernika wskutek utraty zdolności bojo-
wej polskie jednostki zostały wycofane.
Front w tym miejscu zatrzymał się na dzie-
więć miesięcy.
To nie mógł być sukces
Większe znaczenie miał aspekt politycz-
ny bitwy. Pierwsza walka kościuszkowców
zyskała rozgłos, co zostało wykorzystane
przez Stalina w rozmowach w Teheranie
(listopad 1943 roku). Miał argument
wzmacniający pozycję Związku Patriotów
Polskich, konkurującego z polskim rządem
w Londynie. Mógł przedstawić Ameryka-
nom i Brytyjczykom ZPP jako polską re-
prezentację polityczną, dysponującą liczą-
cą się siłą wojskową.
Piechota polska bez wsparcia czołgów
nie mogła odnieść sukcesu. Nie było współ-
działania pułków pierwszorzutowych. Do
strat przyczyniła się także brawura. Były lu-
ki w systemie zaopatrywania oraz działa-
niach służby medycznej, zabrakło współ-
pracy sztabów pułków i dobrej łączności.
nr 43/2008
||
|| | |
HISTORIAHISTORIA
PO SŁUŻBIE MILITARIAMILITARIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
MAREK SARJUSZ-WOLSKI
Winę za utratę czwartej części stanu dywi-
zji ponosi również dowódca 33 Armii ge-
nerał Gordow. Wymusił on na Berlingu
niepotrzebne rozpoznanie walką, które zde-
maskowało kierunek uderzenia dywizji. Fa-
talnie wykonał przygotowanie artyleryjskie.
Decyzja o jego skróceniu i ograniczeniu za-
ważyła na przebiegu bitwy. Do niedawna
pomijano milczeniem fakt, że na kilka dni
przed bitwą przeszło na stronę niemiecką
25 żołnierzy 1 DP. Poinformowali oni
Niemców o planowanym natarciu.
„Chrzest bojowy 1 Dywizji Piechoty
przeszedł do historii jako pierwsza bitwa
wojsk polskich sformowanych w Rosji So-
wieckiej walczących u boku Armii Czer-
wonej z III Rzeszą. Przez wiele dziesięcio-
leci prawda o szczegółach przebiegu tej ba-
talii była skrywana. Dzisiaj, w wolnej i su-
werennej Rzeczypospolitej, mówimy o niej
otwarcie. Z wielką czcią mówimy o duchu
bojowym i determinacji kościuszkowców,
o męstwie i ofiarności, dzięki którym okry-
li się chwałą. Bitwa pod Lenino jest w pa-
mięci naszego narodu jednym z przykła-
dów wielkiego bohaterstwa polskiego żoł-
nierza”, napisał w liście do uczestników
obchodów 65. rocznicy bitwy (odczytanym
na cmentarzu wojennym w Lenino przez
płk. Jerzego Słowika) prezydent RP Lech
Kaczyński.
| |
|| || |
Systemy, które
starły się na polach pod
Lenino, za nic miały człowieka
i jego doczesne szczątki. Trzeba
było naszych czasów, by polegli
doczekali się cmentarza
wojennego z prawdziwego
zdarzenia. Dziś
to cząstka Polski
Obchody rocznicowe zorganizował
Urząd do spraw Kombatantów i Osób Re-
presjonowanych z pomocą Sztabu Gene-
ralnego WP. Janusz Krupski, szef urzędu,
otworzył uroczystość słowami: „Ci żołnie-
rze wyznawali wspólny system wartości.
Nie znali gry prowadzonej przez Związek
Patriotów Polskich. Przeszli na tych polach
krwawy chrzest bojowy, bo taka była de-
cyzja polityczna. Stalinowi było to po-
trzebne.
A jednak, nie mając dostatecznego wy-
szkolenia i wsparcia, zadali wrogowi cięż-
kie straty oraz zrealizowali część planu
taktycznego”.
Mszę świętą odprawił ks. prałat
płk Sławomir Żarski, wikariusz general-
ny Ordynariatu Polowego WP, wraz
z ks. płk. Aleksym Andrejukiem, dzie-
kanem Sił Powietrznych (Prawosławny
Ordynariat WP) oraz ks. bp. gen. bryg. Ry-
szardem Borskim, ewangelickim bisku-
pem wojskowym.
Ostatni cmentarz
„Wiemy, jak wielką czuliście gorycz, kie-
dy przyszło zapomnienie i próba usunięcia
waszego czynu poza margines polskiego
żołnierskiego losu”, mówił do kilkunastu
weteranów ks. prałat płk Sławomir Żar-
ski. „Owszem, starano się, by 1 Dywizja 
Polska Zbrojna 43
HISTORIA TRADYCJE
Piechoty stała się klasowym wojskiem, któ-
re na bagnetach zaprowadzi w Polsce no-
wy porządek. Ale przecież na polu bitwy
towarzyszył im krzyż. Może była to swo-
ista gra pozorów politycznych dysponen-
tów, mająca uśpić czujność zaciągających
się Polaków. Ale przecież ten krzyż był,
niósł go kapelan. Ten krzyż skupiał tęsk-
noty i oczekiwania żołnierza polskiego. Ich
jedyną przewiną i grzechem było to, że uro-
dzili się obywatelami Rzeczypospolitej. To
była ich przepustka na wschód, wydepta-
nym odwiecznym szlakiem. To było szcze-
gólnie okrutne doświadczenie, kiedy zmu-
szono ich do opuszczenia rodzinnych
gniazd. Systemy, które starły się także na
polach pod Lenino, za nic miały człowie-
ka i jego doczesne szczątki. Faszyzm i ko-
munizm dawały temu wielokrotnie dowo-
dy; nie tylko w dołach Charkowa czy kre-
matoriach Treblinki. Trzeba było naszych
czasów, by polegli doczekali się cmenta-
rza wojennego z prawdziwego zdarzenia.
Powstał dopiero przed dziesięciu laty. Dziś
to cząstka Polski. Ostatni cmentarz wielo-
narodowej Rzeczypospolitej”.
Uroczystości odbyły się także w centrum
Lenino, pod pomnikiem poległych żołnie-
rzy Armii Czerwonej oraz przed bitewnym
mauzoleum. Po raz pierwszy w uroczysto-
ściach uczestniczył szef sztabu białoruskiej
armii generał Siergiej Gurułow, który to-
warzyszył generałowi Franciszkowi
Gągorowi, szefowi Sztabu Generalnego
WP. Członkami polskiej delegacji byli tak-
że między innymi: Andrzej Kremer, wi-
ceminister spraw zagranicznych, Henryk
Górski, wiceprzewodniczący senackiej
Komisji Obrony Narodowej, gen. dyw. Ta-
deusz Buk, dowódca 1 Warszawskiej Dy-
wizji Zmechanizowanej, oraz gen. bryg.
Kazimierz Gilarski, dowódca Garnizonu
Warszawa.
Przez cały czas przewodnikiem polskiej
delegacji był Anatolij Głaz, wiceguberna-
tor obwodu mohylewskiego. Opowiadał o
nowych inwestycjach (droga szybkiego ru-
chu do Mińska, stadion, zoo, przejścia pod-
ziemne…) i sam odpowiadał na niezada-
ne pytania: „Niektórzy nasi goście dziwią
się, dlaczego Białorusini popierają władzę
prezydenta Łukaszenki. Odpowiadam: bo
ta władza dotrzymuje słowa. Jeżeli obiecu-
jemy, że wybudujemy drogę, to ona będzie
w terminie. Kierujemy się zasadą, by zwy-
ciężało dobro. Pragniemy, by nasza grani-
ca znów stała się otwarta. Bo my nie tylko
sąsiedzi. My serdeczni przyjaciele!”.
Odpowiedział mu wiceminister An-
drzej Kremer: „Życzę narodowi białoru-
skiemu, by mógł żyć w wolnym i demo-
kratycznym kraju. Pragnę, by nasze naro-
dy żyły w przyjaźni”.  gnacyjną wieżą zegarową umieszczoną
msw@redakcjawojskowa.pl
44 Polska Zbrojna
Wojskowy zabytek
JÓZEF ZIELIŃSKI
Budynek przy Alejach Jerozolimskich 97 ma swoją historię.
Do rejestru zabytków został wpisany 8 listopada 2007 roku.
dąc pospiesznie do pracy, zaprząt-
nięci codziennymi sprawami, zwy-
kle nie zwracamy uwagi na mijane
budowle, na piękną architekturę
miasta. Niewiele wiemy również
o miejscu, w którym toczy się na-
sze zawodowe, w tym przypadku redak-
cyjne życie. A przecież budynek przy
Alejach Jerozolimskich 97 ma swoją hi-
storię. Do rejestru zabytków został wpi-
sany 8 listopada 2007 roku.
Gmach Wojskowego Instytutu Geogra-
ficznego, o którym piszę, został wznie-
siony w latach 1933–1934 według pro-
jektu Antoniego Dygata, architekta wy-
kształconego w Paryżu. Jego projekty
(między innymi Muzeum Narodowe
i Państwowa Wytwórnia Papierów War-
tościowych) charakteryzują się połącze-
niem form typowych dla funkcjonalizmu
i konstruktywizmu z klasycyzmem. Ce-
chuje je reprezentacyjny monumentalizm
i przejrzysta forma, a także silnie akcen-
towane pionowe podziały zamknięte wy-
datnym gzymsem koronującym.
Nasz budynek położony jest na prze-
lotowej działce usytuowanej pomiędzy
ulicą Nowogrodzką a Alejami Jerozolim-
skimi. Wzniesiony został na planie lite-
ry E w układzie dwupodwórzowym.
Piękna pięcio- oraz sześciokondygnacyj-
na rozczłonkowana bryła budynku ma
żelbetową konstrukcję szkieletową. Zo-
stała dodatkowo ozdobiona ośmiokondy-
w północno-wschodnim narożniku.
EWA KORSAK
Wartość zabytkową gmachu zwiększa
piękna dekoracja hallu. Jest nią monu-
mentalny fresk autorstwa Bolesława
Cybisa i Jana Zamoyskiego „Bolesław
Chrobry bije pale graniczne nad Salą”.
Wystrój tego wnętrza uzupełnia rzeźbio-
ny fresk Edwarda Manteuffla, przed-
stawiający mapę Polski, której kształt po
II wojnie światowej został dostosowany
do nowych granic, powojennych.
Na frontonie gmachu znajdują się dwie
tablice pamiątkowe. Jedną z nich umiesz-
czono tu w hołdzie oficerom, podofice-
rom i pracownikom Wojskowego Insty-
tutu Geograficznego poległym i pomor-
dowanym w latach II wojny światowej,
druga upamiętnia oficerów, podchorą-
żych i pracowników Służby Geograficz-
nej i Topograficznej WP.
Budynek nieprzerwanie należy do in-
stytucji wojskowych. Obecnie jest sie-
dzibą między innymi Oddziału Sztabu
Generalnego Wojska Polskiego i Sto-
łecznego Zarządu Infrastruktury. Mie-
ści się w nim także, od lipca 1993 roku,
Redakcja Myśli Wojskowej i Biuletynu
Informacyjnego Sztabu Generalnego
Wojska Polskiego, a obecnie Redakcji
Wojskowej. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Dziękuję stołecznemu konserwatorowi
zabytków oraz szefowi
Stołecznego Zarządu Infrastruktury
za udostępnienie materiałów.
nr 43/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE|| | |
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO | | || || |
HELSINKI NA ADRIATYKU
CHORWACJA. Finowie przekazali okrętów była powiązana
Chorwacji dwa małe okręty ra- z kontraktem
kietowe typu Helsinki. Jednostki na dostawę
po blisko 20 latach służby zosta- 84 kołowych
ły wycofane z fińskiej marynarki transporterów opan-
wojennej. Kontrakt na zakup cerzonych AMV 8x8.

okrętów FNS „Oulu” i FNS
„Kotka” podpisany został 17 lip-
ca w Zagrzebiu. Firma Patria,
która była sprzedawcą, przeszko-
li chorwacki personel.
Kontraktowi towarzyszy offset,
który w Chorwacji wymagany
jest przy zakupach wartości po-
wyżej dwóch milionów euro. Przy
uwzględnieniu kosztów transpor-
tu i części zamiennych wartość
zakupu oscyluje w granicach
10 milionów euro. Sprzedaż
KEVIN SCOTT
Pod nową banderą okręty będą
nosiły imiona „Dubrovnik”
i „Vukovar”. Głównym uzbroje-
niem 300-tonowego okrętu ty-
pu Helsinki jest osiem poci-
sków przeciwokrętowych RBS
15. Ma on równiez armatę mor-
ską Bofors Mk 1 kalibru 57 mi-
limetrów/70, dwa podwójne ze-
stawy przeciwlotnicze Sako ka-
libru 23 mimlimetry/87 (zmo-
dyfikowany ZU-23-2) i parę
zrzutni bomb głębinowych. (w)
Drugi kandydat
SZWAJCARIA. W bazie lotniczej Emmen 9 października wylą-
dowały dwa francuskie samoloty wielozadaniowe Rafale. Przez
prawie miesiąc maszyny przejdą w Szwajcarii serię testów
w powietrzu i na ziemi. W planach jest około 30 lotów, w tym
nocne, i pojedynki powietrzne. Działania te są elementem pro-
cedury, w której wyniku wyłoniony zostanie następca myśliw-
ców F-5 Tiger II. Wybór ma być ogłoszony w lipcu przyszłego
roku. Szwajcarzy chcą kupić około nowych 30 maszyn. Rafale
jest drugim typem samolotu testowanym przez ich lotnictwo
wojskowe. Jako pierwszy latem sprawdzany był szwedzki
Gripen, zaś 6 listopada oczekiwane jest przybycie trzeciego i za-
razem ostatniego z kandydatów – Eurofightera. (wrt)

PIERWSZY SAPERSKI
NIEMCY. Firma Krauss-Maffei
Wegmann przekazała w końcu
września niemieckim wojskom
lądowym pierwszy z 24 zamó-
US DOD

Następne cienie wionych lekkich pojazdów pan-

cernych Fennek w wersji wozu

USA. W tym miesiącu firma
Textron podpisała kontrakt war-
tości 242,1 miliona dolarów na
17 zestawów taktycznych bez-
pilotowych aparatów latających
(TUAS) Shadow dla amerykań-
skich sił zbrojnych. Cztery z nich
trafią do piechoty morskiej,
a pozostałe 13 do wojsk lądo-
wych. Ich dostawy rozpoczną się
w grudniu przyszłego roku i za-
kończą do listopada 2010 roku.
Dotychczas firma dostała ogó-
łem zamówienia na 113 zesta-
wów TUAS, z których 71 już do-
starczono. Zamówione w paź-
dzierniku bezzałogowce będą
wyposażone m.in. w laserowy
wskaźnik i nowe bezpieczne,
cyfrowe łącze danych (Tactical
Common Data Link). Zwykle
zestaw składa się z trzech bez-
załogowców oraz sprzętu
naziemnego. (wr)
rozpoznania inżynieryjnego.
Pojazd chronić będzie trzyoso-
bową załogę przed ogniem
z broni strzeleckiej, minami
i skażeniami. Wcześniej do
Bundeswehry trafiły rozpo-
znawcze Fenneki, których po-
czątkowo zamówiono 178,
a w listopadzie 2007 roku roz-
szerzono zlecenie o następne
dziesięć. W tej wersji uzbrojone
są w karabin maszynowy kali-
bru 7,62 lub 12,7 milimetra.
KMW
Alternatywą dla nich jest gra-
natnik automatyczny kalibru
40 milimetry. Fenneki przeszły
chrzest bojowy w Afganistanie.
Armia niemiecka dostanie też
cztery pojazdy dla obserwato-
rów artyleryjskich. Aż 406
Fenneków zakupiła Holandia,
w tym 202 rozpoznawcze
i 130 z wyrzutniami przeciw-
pancernych pocisków
kierowanych. (wt)

KROK BLIŻEJ
NIEMCY. W sierpniu i we wrześniu na korwetach
„Braunschweig” i „Magdeburg”, typu K 130 prze-
prowadzono serię udanych testów bezzałogowe-
go śmigłowca CAMCOPTER S-100. Miało miejsce
ponad 130 startów i lądowań – część z nich
w trudnych warunkach atmosferycznych, przy
wietrze wiejącym z prędkością około 40 węzłów
i przy przechyłach pokładu do ośmiu stopni.
Sukces testów przybliża możliwość wejścia ma-
szyn do służby w Bundesmarine.
Bezzałogowiec S-100 jest już używany w kilku
krajach od 2006 roku. Przeszedł z powodzeniem
próby w hiszpańskiej marynarce wojennej.
SCHIEBEL GROUP

Maszyna o masie startowej 200 kg może zabrać

do 50 kg ładunku i wznosić się w powietrzu przez
sześć godzin. Jej zasięg lotu wynosi 180 km. (ww)

nr 43/2008 Polska Zbrojna 45

AAAAAAA TRANSPORT
MILITARIA AAAAAAAA

MOST POD RĘKĄ NORBERT BĄCZYK

Na tegorocznym Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego było to bodaj

największe z prezentowanych urządzeń. Mowa o moście towarzyszącym na podwoziu
samochodowym MS-20 Daglezja. To dzieło Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Urządzeń
Mechanicznych OBRUM, który w tym roku obchodzi 40-lecie istnienia.
amobieżne mosty towa- wych, które są użyteczne na polu walki, gnik siodłowy Jelcz C662D.43-M Da-
rzyszące odgrywają waż- jednak nieprzystosowane na przykład do glezja (jak widać firma Jelcz potwier-
ną rolę w wojskach pan- dalekich przejazdów w ramach akcji hu- dza dominującą pozycję jako główny do-
cernych i zmechanizowa- manitarnych czy klęsk żywiołowych, ale stawca ciężkich ciężarówek dla naszej
nych. Umożliwiają poko- też mostów na podwoziach kołowych. armii, uczestniczy też aktywnie w kon-
nanie z marszu natural- I właśnie taki most został zaprezentowa- struowaniu specjalnych odmian, takich
nych i sztucznych przeszkód terenowych, ny w tym roku publiczności kieleckich właśnie jak Daglezja). Zamontowano
takich jak rzeki, rozpadliny, leje lub ro- targów zbrojeniowych. Jest to MS-20 w nim silnik o mocy 316 kilowatów fir-
wy przeciwczołgowe przez wozy bojo- (most samochodowy 20-metrowy) Da- my Iveco, napędzający wszystkie trzy
we czy też całe pododdziały zmechani- glezja, dzieło Ośrodka Badawczo-Roz- osie ciężarówki. W kabinie jelcza znaj-
zowane. Dlatego też w polskich arsena- wojowego Urządzeń Mechanicznych dują się dodatkowe układy sterowania
łach nie brakuje wyspecjalizowanych OBRUM, którego inżynierów wspierali napędem hydraulicznym naczepy, zaś
pojazdów tego typu, takich jak chociaż- także naukowcy z innych polskich ośrod- za nią główna pompa hydrauliczna sys-
by 35-tonowy most czołgowy BLG 67. ków badawczych. temu wraz z urządzeniami wspomaga-
Został on zbudowany na bazie czołgu jącymi (awaryjna pompa zasilająca,
T-55. Przenosi i rozkłada przęsło o dłu- Mechaniczna ręka zbiornik oleju hydraulicznego, chłodni-
gości 20 metrów i szerokości ponad Pojazd dzięki swym rozmiarom i spo- ca, blok hydrauliczny wyciągarki). Dru-
trzech metrów. sobowi działania robi imponujące wra- gim elementem zestawu jest NSM – na-
Również obecnie nasza armia jest za- żenie. Masa całkowita zestawu wynosi czepa specjalna mostowa z układaczem.
interesowana kolejnymi generacjami sa- aż 48 ton, zaś długość przęsła to 23 me- Jak już wspomniano, trzyosiowa nacze-
mobieżnych mostów towarzyszących, nie try. Zestaw składa się z trzech zasadni- pa ma hydrauliczny napęd kół, wspoma-
tylko tych na podwoziach gąsienico- czych elementów. Pierwszym jest cią- gający przy bardzo małych prędko-

46 Polska Zbrojna nr 43/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE || || | | ||
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || |

DARJUSZ KUDLEWSKI (3)

ściach przemieszczanie się zestawu pomina trochę cywilny ciągnik siodłowy mieć obie kategorie pojazdów – kołowe
\w trudnych warunkach drogowych. z transportową naczepą. To porównanie i gąsienicowe. Do podobnych wniosków
Zawieszenie mostów naczepy to spręży- oddaje też ideę projektantów mostu, po- doszli też inżynierowie OBRUM, po-
ny śrubowe. Na końcu NSM zamonto- nieważ dzięki zastosowaniu podwozia ko- nieważ projektują obecnie MG-20
wano układacz dwuczłonowy łowego oraz ograniczeniu szero- – most gąsienicowy 20-metrowy – Da-
odpowiedzialny za me- kości mostu w czasie prze- glezję G, najpewniej na podwoziu czoł-
chaniczne rozkładanie Dzięki zastosowaniu wozu do trzech metrów gu T-72.
i składanie przęseł podwozia kołowego oraz może być on względnie Daglezja G będzie już cięższym po-
mostu, złożony z ograniczeniu szerokości mostu swobodnie transporto- jazdem, być może nawet podwozie czoł-
dźwigni i ramienia w czasie przewozu do trzech wany po drogach gu zostanie wydłużone, ale samo przę-
głównego, ramienia metrów może być on względnie publicznych. Inaczej sło mostu się nie zmieni. Ważyć ma
chwytnego oraz sto- swobodnie transportowany po więc niż wspomnia- 15 ton. W tym wypadku pojazd zyska
py. Układacz napę- drogach publicznych nym BLG 67, MS-20 na użyteczności, o ile bowiem w Dagle-
dzają siłowniki hy- można w miarę szybko zji most znajduje się na naczepie i jego
drauliczne. Trzecim ele- pojechać w miejsce, gdzie rozłożenie we wskazanym miejscu wy-
mentem zestawu jest samo jest właśnie potrzebny. To du- maga odpowiedniego manewrowania
przęsło mostowe, złożone że ułatwienie dla żołnierzy z oddziałów zestawem, o tyle na podwoziu czołgo-
z dwóch dźwigarów głównych oraz tak pontonowo-mostowych. wym pojazd ten będzie ustawiał się
zwanego wypełnienia, a zatem środko- przodem do przeszkody. I oczywiście
wej części kładki, o znacznie mniejszej Nie tylko dla wojska powinien móc łatwiej przejechać śladem
wytrzymałości niż dźwigary, ale umoż- Daglezja nadaje się zatem do akcji nie czołgów i BWP przez teren zryty wcze-
liwiającego przejazd lekkich pojazdów. tylko o charakterze militarnym, ale też śniej ich gąsienicami.
Układanie wypełnienia odbywa się au- może służyć w czasie klęsk żywiołowych Jeszcze innym projektem OBRUM
tomatycznie. Przęsło może być rozłożo- czy innych akcji wojska wspierającego jest Daglezja S. To projekt mobilnego
ne, jeśli przeciwległy brzeg przeszkody formacje cywilne. Oczywiście z drugiej mostu składanego MLC 70/110, a za-
znajduje się nie wyżej lub nie niżej niż strony MS-20 nie ma porównywalnej do tem o parametrach wagi takich jak
dwa metry od tego, na którym zaparko- podwozia gąsienicowego dzielności w MS-20, tyle że tutaj ma on mieć dłu-
wana jest naczepa. Odległość do prze- w terenie i trudniej nim manewrować. gość co najmniej 40 metrów, zaś szero-
ciwległego brzegu może wynosić do W szybkim marszu nie może on towa- kość przęsła wynosić 4,5 metra. Wyma-
20 metrów, szerokość mostu po rozło- rzyszyć czołgom i bojowym wozom pie- gać to będzie użycia obok samochodu
żeniu to cztery metry. Nośność mostu choty w polu, często też pododdziały z naczepą-układaczem także pojazdów
wynosi formalnie 70 MLC (63,5 tony) zmechanizowane w trakcie natarcia mo- transportujących kolejne elementy mo-
dla pojazdów gąsienicowych i 110 MLC gą dojść do przeszkód terenowych stu. Ponadto i sam most zostanie zapew-
(99,7 tony) dla zestawów kołowych. w miejscach, gdzie ciężarówka z nacze- ne dodatkowo wzmocniony. 
W pozycji złożonej most towarzyszą- pą zwyczajnie nie będzie wstanie do-
cy na podwoziu samochodowym przy- trzeć. Jak widać, coś za coś, i najlepiej norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl

nr 43/2008 Polska Zbrojna 47

AAAAAAA WOZY
MILITARIA AAAAAAAA
PATROLOWE

MRAP PO POLSKU
NORBERT BĄCZYK

We wrześniu Ministerstwo Obrony Narodowej porozumiało się ze stroną amerykańską

w sprawie wypożyczenia nam pojazdów typu MRAP. Sprzęt trafi do polskiego kontyngentu
w Afganistanie. Mają to być wozy Cougar H 4x4 firmy Force Protection.
nformacja o zamiarze przekazania
nam na mniej więcej rok 40 pojaz-
dów typu MRAP (Mine Resistant
Ambush Protected) została oficjal-
nie ogłoszona 20 września, ale całą
sprawę sygnalizowano wielokrotnie
już znacznie wcześniej. Wówczas
nieznany pozostawał jednak model
MRAP, jaki mają nam udostępnić Amery-
kanie; publicznie mówiło się o RG-31. Jed-
nakże ostatecznie nasi sojusznicy zdecy-
dowali się na inną konstrukcję, czyli Co-
ugara H 4x4 firmy Force Protection.
Pogoń za misją
Wydaje się, że po pięciu latach party-
zanckiej wojny konflikt iracki wreszcie się
wypala. Można oczywiście dyskutować,
czy obecne uspokojenie sytuacji nad Ty-
grysem i Eufratem ma trwałe podłoże, czy
też nie, lub czy sukces osiągnięto bardziej
dzięki akcjom militarnym, czy zręcznej dy-
plomacji i asymilacji do struktur państwo-
wych części dawnego podziemia. Niemniej
sam fakt poprawy ogólnej sytuacji jest nie-
podważalny. Tak czy inaczej, dla naszej ar-
mii iracka przygoda właśnie dobiegła koń-
ca, zaś od listopada polska obecność bę-
dzie jedynie symboliczna – w program
szkoleniowy miejscowych wojsk zaanga-
żujemy do 20 żołnierzy.
Koniec operacji irackiej oznacza skupie-
nie jeszcze większej uwagi na misji
w Afganistanie, gdzie odpowiadamy za
jedną z prowincji. Systematycznie wzmac-
niamy tam nasz PKW, czego najlepszym
przykładem jest sprowadzenie wreszcie
śmigłowców Mi-17 i Mi-8 czy nawet ar-
matohaubic Dana kalibru 152 milimetry,
które mają móc odpowiedzieć ogniem na
wypadek ostrzału polskich baz. Być może
w przyszłym roku trafi tam nawet Loara.
Do Afganistanu trafiają też kolejne egzem-
plarze Rosomaków, które mają służyć na-
szym żołnierzom w patrolach i konwojach.
Ich uzupełnieniem są wypożyczone od
Amerykanów samochody HMMWV. Jed-
nak po ostatnich atakach na polskie
pojazdy zaufanie do tej ostatniej
konstrukcji znacznie spadło. Teo-
retycznie HMMWV powinny
zostać zastąpione zbliżonymi
do nich koncepcyjnie, ale lepiej
chronionymi samochodami
LOSP. Lekkie opancerzone samochody
patrolowe, o wadze 8–10 ton i zbliżonych
do HMMWV rozmiarach, nie znalazły

48 Polska Zbrojna nr 43/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY ||
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | | ||
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
się jednak jak dotychczas w naszych arse-
nałach. Stąd szybka decyzja o wypożycze-
niu od Amerykanów wozów MRAP
Cougar H I kategorii, a zatem nie najcięższych
przewozi sześciu żołnierzy. odmian „schronów na kołach”, ale
Do jego napędu służy wozów o masie kilkunastu ton,
sześciocylindrowy silnik wysokoprężny mieszczących kilku żołnierzy.
Caterpillar C7 o pojemności 7,2 litra MRAP I kategorii są pojazdami
i mocy 246 kilowatów (330 koni pośrednimi pomiędzy HMMWV
mechanicznych) przy 2200 obrotach a ciężkimi MRAP II kategorii
na minutę, połączony o rozmiarach i masie porównywal-
z automatyczną skrzynią
nych już z bojowymi transportera-
biegów Allison o sześciu
mi w rodzaju Rosomaka.
przełożeniach
Kot bojowy
Cougar (puma) nie jest konstrukcją no-
wą – pojazdy takie służą w linii od kilku
lat. Ich największym użytkownikiem jest
oczywiście armia amerykańska – US Ar-
my i USMC, ale spotkać można je też
w armii brytyjskiej (odmiana 4x4 Ridg-
back i Cougar HE 6x6 Mastiff) czy nawet
w nowej armii irackiej (Badger ILAV).
Spośród dwóch podstawowych odmian,
czyli dwuosiowej H i trzyosiowej HE, Po-
lacy mają dostać tę pierwszą. Cougar H
4x4 został zbudowany przez firmę Force
Protection Industries z siedzibą w Karoli-
nie Południowej według tradycyjnych re-
guł dotyczących konstrukcji tego rodzaju.
A zatem, pojazd dzieli się na dwa zasad-
nicze segmenty: nadwozie – schron oraz
układy napędowy, przeniesienia napędu
i jezdny. Podłogę nadwozia wyprofilowa-
no w kształcie litery V, dzięki czemu fala
wybuchu ładunku zdetonowanego pod po-
jazdem rozchodzi się na boki, a nie uderza
US DOD (2)
nr 43/2008
| |
|| || |
z równą siłą w całą jej powierzchnię. Ewen-
tualna eksplozja uszkodzi lub zniszczy
przede wszystkim elementy układu jezd-
nego, ale nie powinna zagrozić życiu prze-
bywających wewnątrz pojazdu żołnierzy.
Wiele elementów, takich jak błotniki, po-
jemniki, koła zapasowe czy kosze na wy-
posażenie, zostało doczepionych do boków
nadwozia, przez co Cougar wydaje się dość
szeroki. W rzeczywistości jednak nadwo-
zie – schron jest stosunkowo wąskie i we
wnętrzu panuje pewna ciasnota. Do po-
jazdu można dostać się albo przez drzwi
boczne kierowcy lub pasażera, albo – co
jest typowe dla konstrukcji MRAP – przez
właz tylny. Można wykorzystać w tym ce-
lu także właz dachowy i otwór na wieżycz-
kę lub obrotnicę.
Cougara H przystosowano do przewozu
sześciu żołnierzy. Do jego napędu służy
sześciocylindrowy silnik wysokoprężny
Caterpillar C7 o pojemności 7,2 litra i mo-
cy 246 kilowatów (330 koni mechanicz-
nych) przy 2200 obrotach na minutę, połą-
czony z automatyczną skrzynią biegów Al-
lison o sześciu przełożeniach. Wóz dzięki
opancerzeniu zapewnia ochronę przed
ostrzałem pociskami karabinowymi kali-
bru 7,62 milimetra, zaś załoga powinna
wyjść bez większego szwanku z eksplozji
ładunku wybuchowego do siedmiu kilo-
gramów TNT pod kadłubem lub do 14 ki-
logramów TNT pod jednym z kół. Wóz
może ważyć maksymalnie 17 ton, masa
pustego to 14,5 tony. Cougar ma następu-
jące rozmiary: długość – 5,9 metra, szero-
kość – 2,7 metra, wysokość bez wieżyczki
lub obrotnicy – 2,6 metra.
Nie ulega wątpliwości, że opancerzone
ciężarówki Cougar H mogą stanowić
wzmocnienie wyposażenia polskiego kon-
tyngentu w Afganistanie. Są to bowiem po-
jazdy znacznie lepiej chroniące żołnierzy
przed minami czy IED niż użytkowane do-
tąd HMMWV. Z drugiej strony, są również
znacznie większe i cięższe, a zatem nie tak
uniwersalne jak wspomniane samochody.
Podobnie jak HMMWV nie są to też po-
jazdy bojowe. Tutaj nasz PKW ma jednak
do dyspozycji doskonałe Rosomaki. Ich
uzupełnieniem powinny być zapewne
znacznie lżejsze patrolowce, konstrukcyj-
nie zbliżone bardziej do HMMWV niż
MRAP. Cóż, należy tylko żałować, że nie-
powodzenie z LOSP sprawiło, iż takich
pojazdów nie mamy, i ostatecznie trzeba
było prosić naszych sojuszników o wozy
MRAP I. Teraz będziemy mieli niepowta-
rzalną okazję bezpośrednio zapoznać się
z tymi sławnymi konstrukcjami i wyrobić
sobie o nich opinię opartą nie na relacjach
innych, ale własnych doświadczeniach. 
norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 49
ŚWIAT NA WSCHODZIE BEZ ZMIAN?
no nowych kontraktów, a strona rosyjska
ma trudności z realizacją już zawartych
porozumień. Ponadto Moskwa (pod pre-
tekstem sporu o warunki finansowe) wy-
raźnie opóźnia budowę rurociągu do Chin,
który mógłby znacząco zwiększyć sprze-
daż surowców energetycznych. Intensyfi-
kuje przy tym kontakty z krajami Azji
Wschodniej (obie Koree, Wietnam, Indo-
nezja), próbując ustawić się w pozycji
azjatyckiej „trzeciej siły”, która pozwoli-
łaby tym państwom uniknąć wyboru mię-
dzy USA i ChRL.
Chińskie poparcie
Rosyjskie pole manewru względem

KONFLIKT,

BAKGIWAN
Chin ulega stopniowemu zawężeniu.
Słabnięcie Waszyngtonu powoduje, że
nie zdecyduje się on raczej na otwartą

DO KTÓREGO NIE DOJDZIE? MARCIN KACZMARSKI

konfrontację. Kryzys finansowy i wojna
w Gruzji doprowadziły do wzrostu po-
zycji Chin, zarówno w skali światowej,
jak i w Azji Centralnej. Najlepiej świad-
czy o tym spotkanie na szczycie SzOW,
14 października ostatecznie zakończył się 40-letni spór graniczny które miało miejsce po uznaniu przez Ro-
między Rosją a Chinami. Moskwa przekazała Pekinowi wyspę sję niepodległości Abchazji i Osetii Po-
Tarabarow na Amurze oraz część wyspy Bolszoj Ussurijskij, łudniowej. Deklarując poparcie dla po-
wypełniając tym samym porozumienie z 2004 roku. Czy jest to szanowania zasady integralności teryto-
rialnej, Chiny wyraziły gotowość stania
kolejny z sygnałów pokazujących stopniową zmianę równowagi się takim gwarantem dla Kazachstanu,
w duecie rosyjsko-chińskim na korzyść Pekinu? Uzbekistanu czy Kirgizji. Państwa Azji
Centralnej, chcąc ograniczyć za-
ormalne porozumienie w spra- z Japonią (mimo że jesz- leżność od Rosji, nie mają in-
wie końcowego uregulowania cze kilka lat temu suge- Kreml wydaje się
nej opcji poza chińską,
liczącej 4300 km granicy za- rowano gotowość do nie zauważać wzrostu potęgi zwłaszcza wobec słabej
warte zostało jeszcze w 2004 kompromisu z Tokio i pozycji międzynarodowej ChRL, reakcji Zachodu na
roku podczas wizyty Władi- w sprawie sporu te- którą globalny kryzys finansowy konflikt w Gruzji. Za-
mira Putina w Pekinie. Był rytorialnego), które może jedynie dodatkowo wzmocnić. soby energetyczne re-
to pierwszy przypadek od czasu upadku mogłoby zrówno- Niektórzy autorzy porównują obecne gionu skłaniają z ko-
ZSRR, kiedy Moskwa uznała roszczenia ważyć wpływy podejście rosyjskie do strategii Stalina, lei Pekin do coraz
terytorialne innego państwa (do dzisiaj chińskie w regio- który za wszelką cenę nie chciał większej aktywności.
pozostaje nierozwiązana między innymi nie. Rosja zacieśnia zauważyć agresywnych Relatywna zmiana
sprawa Wysp Kurylskich, których zwro- współpracę wojskową zamiarów III Rzeszy układu między Rosją
tu domaga się Japonia). Nic zatem dziw- z Chinami (manewry i Chinami na korzyść tych
nego, że realizacja porozumienia po raz „Misja pokojowa 2007”) ostatnich jest niezaprzeczal-
kolejny wywołała falę spekulacji, czy oraz aktywnie angażuje się nym faktem. Nie należy się te-
konflikt rosyjsko-chiński jest nieuniknio- w działalność Szanghajskiej Organiza- mu dziwić – podstawy chińskiego wzro-
ny. I jak dalece Kreml, prowadząc w ostat- cji Współpracy (grupującej Rosję, Chiny stu gospodarczego (a co za tym idzie, po-
nich latach silnie antyzachodnią politykę, i proradzieckie kraje Azji Centralnej), któ- litycznego i wojskowego) są mocniejsze
lekceważy dużo poważniejsze zagrożenie ra faktycznie jest dzieleniem się przez Mo- niż w przypadku Rosji. Nie oznacza to
ze strony ChRL. Znaczna część anality- skwę wpływami w tym regionie z Peki- jednak, że oba kraje tylko i wyłącznie
ków, zarówno rosyjskich (zwłaszcza nie- nem. Kreml wydaje się nie zauważać dlatego są skazane w przyszłości na kon-
chętnych obecnym gospodarzom Krem- wzrostu potęgi i pozycji międzynarodo- flikt. Jeszcze przez lata dominacja (cho-
la), jak i zachodnich, podkreśla, że Rosja wej ChRL, którą globalny kryzys finan- ciaż słabnąca) Stanów Zjednoczonych
sama wzmacnia potencjalnego przeciw- sowy może jedynie dodatkowo wzmoc- będzie dostarczać im spoiwa do wspól-
nika, sprzedając mu uzbrojenie, dostar- nić. Niektórzy autorzy porównują obecne nych interesów i wspólnego postrzega-
czając surowce i tym podobne. podejście rosyjskie do strategii Stalina, nia rzeczywistości międzynarodowej.
który za wszelką cenę nie chciał zauwa- W miejsce konfliktu przyjdzie raczej ob-
Nie zauważają, czy są ostrożni? żyć agresywnych zamiarów III Rzeszy. serwować pokojową zamianę dominacji
Z jednej strony rosyjska elita rządząca Z drugiej strony są czynniki, które w Eurazji, jak miało to miejsce pomię-
zdaje się zupełnie ignorować wszelkie wskazują na ostrożność władz rosyjskich dzy Stanami Zjednoczonymi i Wielką
ostrzeżenia ze strony ekspertów i rosyj- w podejściu do Chin. Doszło do praktycz- Brytanią. 
skich, i zachodnich. Moskwa nawet nie nego zahamowania rosyjsko-chińskiego
próbuje szukać politycznego zbliżenia handlu bronią. Od dwóch lat nie podpisa- polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

50 Polska Zbrojna nr 43/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Schyłek
satrapii
KRZYSZTOF GŁOWACKI
We wrześniu Kim Dzong Il
nie był obecny na paradzie
wojskowej w Phenianie z okazji
60. rocznicy powstania Korei
Północnej. Wzbudziło to
spekulacje na temat przyszłości
komunistycznego reżimu.
Aby zdementować pogłoski, północ-
nokoreańska telewizja pokazała zdjęcia
z inspekcji, której miał dokonać Kim
w kobiecym oddziale artyleryjskim. By-
ły to pierwsze zdjęcia przywódcy komu-
nistycznej Korei, które zostały pokazane
od ponad dwóch miesięcy. Tłumaczenie
Phenianu nie trafiło jednak na podatny
grunt, zwłaszcza że do tej pory Kim nie
opuścił żadnego z dziesięciu poprzed-
nich jubileuszy powstania państwa.
Spekulacje
Nieobecność Kim Dzong Ila pobudzi-
ła wyobraźnię wywiadów. Według CIA,
66-letni satrapa w sierpniu stracił przy-
tomność. Amerykańska agencja, cytując
anonimowego analityka, podała, że „Dro-
gi Przywódca” doznał wylewu, wywiad
koreański poprawił stan Kima na zawał,
a rosyjski orzekł, że dyktator Korei Pół-
nocnej ma problemy z nerkami. Jeden
z japońskich badaczy reżimu północno-
koreańskiego twierdzi nawet, że Kim
Dzong Il od dawna nie żyje. Według eks-
perta, dyktator zmarł na cukrzycę jesie-
nią 2003 roku, a od tego czasu jego rolę
pełni sobowtór.
Toshimitsu Shigemura, naukowiec
z prestiżowego Waseda University i au-
tor bestsellerowej w Japonii książki
„Prawdziwy charakter Kim Dzong Ila”,
ma na poparcie swej tezy kilka dowodów.
Na podstawie analizy nagrania przeko-
nuje, że głos z przemówienia wygłoszo-
nego po spotkaniu z japońskim premie-
rem Junichiro Koizumim w 2004 roku
zupełnie nie przypomina oryginalnego
Kima. Co więcej, wiosną 2006 roku
amerykańskim satelitom szpiegowskim
udało się sfotografować północnokore-
ańskiego przywódcę i okazało się, że jest
on o 2,5 centymetra wyższy. Abstrahu-
jąc od tego, czy Kim Dzong Il żyje, czy
nr 43/2008
| | | |
| | |
zwołał nadzwyczajne posiedzenie rządu
w sprawie sytuacji w Korei Północnej.
„Musimy dokładnie przygotować się na
każdą ewentualność, tak byśmy mogli
niezwłocznie zareagować na wszelkie sy-
tuacje na Północy”, zakomunikował Li
Miung Bak.
Władze w Seulu mimo wszystko liczą
jednak na spokojną sukcesję w ramach
starego systemu. Szybkie zjednoczenie
obu krajów nie wchodzi jednak w grę.
Specjaliści twierdzą, że gdyby czwarta
gospodarka Azji wzięła na utrzymanie
kraj 30-krotnie biedniejszy, cofnęłaby się
w rozwoju o 50 lat. Najlepszym wyj-
ściem byłoby wprowadzenie na znacznej
ABSTRAHUJĄC od tego, czy Kim Dzong Il żyje, części Północy południowokoreańskie-
czy nie, jedno jest pewne – walka o schedę po go protektoratu pod oficjalnymi auspi-
„Ukochanym Wodzu” trwa od dawna.
cjami społeczności międzynarodowej,
w którego ramach obie Koree zachowa-
nie, jedno jest pewne – walka o schedę łyby na dłuższy czas funkcjonalną odręb-
po „Ukochanym Wodzu” trwa od daw- ność. Dzięki temu miałyby czas, by przy-
na. Już dwa razy ktoś próbował zabić naj- gotować się do utworzenia wspólnego
starszego syna przywódcy Korei Północ- państwa koreańskiego i uniknąć związa-
nej. Anonimowy oficer wywiadu ujaw- nego z tym chaosu.
nił w mediach, że do pierwszej próby za- Azjatyccy eksperci zakładają, że pro-
machu na Kim Dzong Nama doszło ces stopniowego jednoczenia obu Korei
w Chinach w połowie ubiegłego roku. potrwa 40–50 lat. Jeśli zakończy się suk-
Do drugiej – w Austrii w listopadzie. cesem, u granicy Chin powstanie nowa
Mimo że 33-letni Kim Dzong Nam potęga gospodarcza, mogąca zagrozić
nie pochodzi z prawego łoża i utracił ła- Pekinowi, bo koszty wytwarzania na Pół-
ski ojca przez „nieodpowiednie zacho- nocy z wykorzystaniem technologii z Po-
wanie”, wielu analityków wymienia go łudnia będą dużo niższe niż u wielkiego
jako następcę dyktatora. Jego atutem jest sąsiada. Czy Chiny okażą zainteresowa-
to, że przez kilka lat pełnił funkcje kie- nie powstaniem nowej potęgi gospodar-
rownicze w służbach specjalnych i cie- czej u swoich bram? Czy będą sprzyjać
szy się ich zaufaniem. reformom w Korei? Odpowiedź na te py-
To mocna karta przetargowa, zwłasz- tania przyjdzie zapewne z czasem. Dziś
cza że jako następcy wymieniani są tak- jedno jest pewne. Nawet jeśli Pekin boi
że synowie trzeciej żony dyktatora, tan- się koreańskiej potęgi, jeszcze bardziej
cerki Ko Yong Hee. Eksperci zakładają, obawia się nagłego roz-
Chodzi o wykształcone- padu reżimu z bronią ato-
go w szwajcarskiej szko- że proces stopniowego mową, chaosu i milio-
le 23-letniego Kim nów uchodźców z KRLD
Dzong Czola i młodsze- jednoczenia obu Korei na własnym terytorium.
go od niego o dwa lata potrwa 40–50 lat. Jeśli Zjednoczona Korea
Kim Dzong Una, który nie jest także na rękę To-
ponoć jest ulubieńcem zakończy się sukcesem, kio. Gdyby udało się za-
ojca. W 2003 roku – czy- u granicy Chin pewnić półwyspowi sta-
li jeszcze za życia Ko bilizację po upadku re-
Yong Hee – propaganda powstanie nowa potęga żimu Kima, zjednoczo-
północnokoreańska roz- ne państwo koreańskie
poczęła jej „beatyfika- gospodarcza miałoby od razu bez-
cję”. Podobnym kultem otoczono w la- względnego wroga w Japonii. Każdy po-
tach 80. matkę szykowanego na nowego lityk koreański mógłby wzmocnić swo-
przywódcę Kim Dzong Ila. ją pozycję, wygłaszając w parlamencie
antyjapońskie tyrady. Japończycy wie-
Czujni sąsiedzi dzą o tym, i ta świadomość sprzyja re-
Sytuacja w Phenianie jest przedmio- militaryzacji ich kraju (zwłaszcza mary-
tem uwagi na Południu, gdzie oczekuje narka japońska ostatnimi czasy lubi eks-
się, że „oficjalne” odejście Kim Dzong ponować swoje nowe łodzie podwodne
Ila będzie zwiastować poważne zmiany na ropę i niszczyciele Aegis). 
w północnokoreańskim establishmencie.
Ostatnio prezydent Korei Południowej polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 51
ŚWIAT
AAAAAAA
ŚWIAT KENIA
AFGANISTAN
AAAAAAAA
OCZEKIWANIE
NA PRZEŁOM
Sekretarz obrony USA Robert Gates zaskoczył wszystkich, oświadczając publicznie podczas konferencji
NATO w Budapeszcie 9 października tego roku, że administracja amerykańska będzie gotowa poprzeć
ewentualne rozmowy rządu w Kabulu z talibami w celu zakończenia wojny w Afganistanie.
Słowa amerykańskiego polityka, który
głośno powiedział to, o czym nieoficjalnie
szeptano od kilku miesięcy, natychmiast
podchwyciły zachodnie media i ośrodki
analityczne. Część obserwatorów już za-
częła wieścić rychły koniec tej niepopular-
nej i niezrozumiałej wojny toczonej przez
Zachód gdzieś na peryferiach cywilizowa-
nego świata. Oświadczenie sekretarza
obrony USA wpisuje się w ogólny klimat,
jaki panuje ostatnio na Zachodzie w kon-
tekście wojny afgańskiej. Klimat, w któ-
rym brytyjski generał publicznie oświad-
cza, że „wojna w Afganistanie jest nie do
wygrania”, państwa NATO jak mogą uni-
kają zwiększenia swego wysiłku militar-
nego, a wysocy rangą politycy wielu kra-
jów sojuszniczych nie kryją woli szybkie-
go doprowadzenia tego konfliktu do koń-
ca za wszelką cenę. Także za cenę faktycz-
nej politycznej klęski sojuszu północno-
atlantyckiego i przekreślenia siedmiolet-
niego zaangażowania w Afganistanie, oku-
52 Polska Zbrojna
TOMASZ OTŁOWSKI
pionego krwią i życiem setek natowskich
żołnierzy.
Zniechęcenie i pesymizm większej czę-
ści zachodniej opinii publicznej wynika
z niezwykle trudnej sytuacji strategicznej
w Afganistanie. Siły koalicji międzynaro-
dowej – działające w ramach natowskiej
misji ISAF oraz amerykańskiej „Enduring
Freedom” – od ponad półtora roku znajdu-
ją się w defensywie. Splot niekorzystnych
dla Zachodu czynników zaistniałych w la-
tach 2006–2007 (zarówno w samym Afga-
nistanie, jak i wokół niego) sprawił, że ta-
libowie oraz radykalni islamiści z między-
narodowego ruchu skupionego wokół rdze-
nia dawnej Al-Kaidy Usamy Ibn Ladina
odzyskali inicjatywę strategiczną. Wzrosły
tempo i skuteczność ich działań operacyj-
nych, rosnąć zaczęły też straty sił koalicji
i presja ze strony społeczeństw państw
NATO najbardziej zaangażowanych w mi-
sję ISAF, aby wycofać się z kampanii afgań-
skiej. Na nic zdają się przy tym argumen-
ty racjonalnie myślących ekspertów czy pu-
blicystów, że choć faktycznie straty sił mię-
dzynarodowych w Afganistanie rosną,
to jednak ich poziom w skali roku jest wciąż
niższy niż średnia miesięczna liczba śmier-
telnych ofiar wypadków drogowych
w większości państw Unii Europejskiej.
Sedno tkwi w polityce
Jedną z ważniejszych przyczyn kłopo-
tów NATO w Afganistanie okazała się tak-
że polityka części krajów sojuszniczych,
które albo nie chcą w ogóle uczestniczyć
w operacji ISAF, albo też narzuciły swym
kontyngentom drastycznie ograniczone za-
sady działania (tzw. Rules of Engagement,
RoE) w afgańskich warunkach bojowych.
Co gorsza, zwiększenie aktywności i sku-
teczności talibów przekłada się na spadek
efektywności pomocy dla Afganistanu i je-
go ludności podejmowanej przez społecz-
ność międzynarodową. To zaś z kolei po-
garsza – i tak już fatalne – warunki życio-
nr 43/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE||
PO SŁUŻBIE ||
Czas gra na korzyść Talibanu: im później dojdzie do
rozmów pokojowych, tym silniejsza będzie pozycja
negocjacyjna jego członków
NATO
we Afgańczyków, umacniając nastroje an-
tyzachodnie i antyrządowe oraz kreując ta-
libów jako jedyną sprawną i skuteczną si-
łę w wielu regionach ich kraju.
Największy klasyk sztuki wojennej i teo-
retyk nowożytnej strategii Carl von Clau-
sewitz sformułował dwieście lat temu swą
najsłynniejszą tezę, że wojna jest kontynu-
acją polityki, prowadzoną jedynie za pomo-
cą innych metod. Historia uczy również, że
każda wojna – nawet najdłuższa i najkrwaw-
sza – musi w rezultacie doprowadzić do roz-
wiązań politycznych. Problem polega jed-
nak na tym, aby owe akty polityczne nie
przekreśliły celów, dla jakich dana wojna
została podjęta, ani też jej osiągnięć, zwłasz-
cza jeśli miała ona charakter kampanii sta-
bilizacyjnej lub pokojowej i prowadzona by-
ła ze szlachetnych pobudek.
Zły klimat do rozmów
Z tych względów obecny stan rzeczy
w Afganistanie jest najgorszym momen-
tem z możliwych nawet na rozważania
o podejmowaniu z talibami negocjacji, nie
mówiąc już o poczynieniu w tym kierun-
ku jakichś konkretnych kroków. Ze strate-
nr 43/2008
HISTORIAHISTORIA | |
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA ||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
gicznego punktu widzenia, a także przez
wzgląd na konieczność zachowania przez
Zachód większości geopolitycznych korzy-
ści uzyskanych w toku dotychczasowej
wojny, jakiekolwiek rokowania z talibami
na temat politycznego uregulowania kon-
fliktu afgańskiego powinny być podjęte
z pozycji silniejszego. Aby tak się stało, si-
ły międzynarodowe musiałyby doprowa-
dzić do takiej sytuacji operacyjnej „w po-
lu”, w której talibowie nie mieliby żadnej
alternatywy dla podjęcia negocjacji z wła-
dzami w Kabulu i społecznością między-
narodową. Dziś widać wyraźnie, że stan
taki jest bardzo odległy, a talibowie, zna-
jąc swą sytuację militarną, nie tylko nie
czują się przymuszeni do zasiadania do sto-
łu rokowań, ale wręcz przeciwnie – to oni
dyktują dziś siłom międzynarodowym tem-
po i zakres działań wojennych. Co więcej,
czas gra na korzyść Talibanu: im później
dojdzie do ewentualnych negocjacji poko-
jowych, tym silniejsza będzie pozycja ne-
gocjacyjna jego członków.
Wykorzystać zimę
Scenariusz ten się nie spełni, jeśli zajdą
okoliczności w radykalny sposób zmienia-
jące sytuację operacyjną i strategiczną sił
międzynarodowych w Afganistanie. Więk-
szość dowódców frontowych NATO oraz
ekspertów jest zgodna: wystarczyłoby
w ciągu nadchodzącej zimy – gdy tempo
działań zbrojnych w Afganistanie spada ze
względu na trudne warunki klimatyczne
– wzmocnić siły ISAF o jedną pełną bry-
gadową grupę bojową (niezwiązaną re-
strykcyjnymi RoE), aby na wiosnę rozpo-
cząć nowy „sezon” wojny z talibami w zu-
pełnie innych uwarunkowaniach militar-
nych. Do pełnego sukcesu – rozumianego
jako przejście sił międzynarodowych z per-
manentnego stanu defensywy do szeroko
zakrojonych działań ofensywnych (także,
gdyby zaszła taka potrzeba, na pogranicz-
nych terenach Pakistanu) – konieczne by-
łoby wzmocnienie ISAF o trzy rozwinięte
brygady wyposażone w silny komponent
powietrzny (śmigłowce uderzeniowe) i no-
woczesne środki rozpoznania pola walki.
Niestety, dziś wszystko wskazuje na to, że
nie ma szans na tak poważne zwiększenie
zaangażowania sojuszu północnoatlantyc-
kiego w Afganistanie.
Podejmowanie negocjacji politycznych
z talibami już dziś, gdy są najsilniejsi i naj-
sprawniejsi od 2001 roku, kiedy utracili
||
|| || |
władzę, oznaczałoby polityczną klęskę za-
angażowania NATO w Afganistanie
i prawdziwy policzek dla USA. Byłby to
także koniec rządów prezydenta Hamida
Karzaja i jego prozachodniego rządu
w Kabulu – talibowie z pewnością zażąda-
liby jego dymisji jako warunku dalszych
poważnych rozmów.
Co mogłoby oznaczać dopuszczenie Ta-
libanu do władzy w Afganistanie w obec-
nych uwarunkowaniach strategicznych?
Z biegiem czasu, niezależnie od wynego-
cjowanych z Zachodem porozumień, tali-
bowie zapewne poczuliby się na tyle silni,
by podjąć próbę przejęcia pełni władzy
w Kabulu. Nie mieliby z tym zapewne trud-
ności, gdyż obecność sił międzynarodo-
wych byłaby już wówczas mocno okrojo-
na, a pozycja polityczna radykałów umoc-
niona niewątpliwym sukcesem w postaci
zmuszenia Zachodu do układów pokojo-
wych. W rezultacie, w krótkim czasie mie-
libyśmy najpewniej w Afganistanie ponow-
nie do czynienia z ekstremalnym religij-
nym sunnickim reżimem, wspierającym
międzynarodowy ruch terrorystyczny.
Zakładając nawet, że siły i środki zaan-
gażowane w Afganistanie nie zostaną
zwiększone w najbliższym czasie, można
jednak pokusić się o znalezienie alternaty-
wy dla podjęcia negocjacji z talibami
w obecnej niekorzystnej sytuacji strategicz-
nej. Niezbędna jest jednak w tym celu za-
sadnicza zmiana strategii stosowanej przez
Zachód. Kierunek dla tych zmian wytycza-
ją doświadczenia z Iraku, gdzie od niemal
dwóch lat Amerykanie wspierają samorzut-
nie utworzone struktury paramilitarne
(głównie sunnickie), organizowane na ba-
zie więzi plemiennych i klanowych. Zada-
niem tych milicji jest ochrona i obrona lo-
kalnych społeczności przed atakami terro-
rystów z Al-Kaidy, radykalnych islamistów
szyickich i pospolitych kryminalistów. Gru-
py te jak dotąd skutecznie spełniają swe za-
dania, co przyczyniło się do znaczącego po-
lepszenia warunków bezpieczeństwa w Ira-
ku. Także w Afganistanie należałoby pod-
jąć tego typu próby, tym bardziej że istnie-
ją ku temu dogodne warunki w postaci tra-
dycyjnych struktur systemu plemiennego
i klanowo-rodowego.
Należy tylko mieć nadzieję, że ta nowa
strategia – jeśli zostanie zastosowana na
dużą skalę – przyniesie konkretne korzyści
również w Afganistanie. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 53
ZAPIS WYDARZENIA
Walki
na pograniczu
PAKISTAN. Podczas pobytu w Pa-
kistanie zastępca sekretarza sta-
nu USA Richard Boucher odwie-
dził 19 października leżące w po-
bliżu granicy z Afganistanem mia-
sto Peszawar. Amerykański dyplo-
mata został przyjęty przez guber-
natora Północno-Zachodniej Pro-
wincji Pogranicznej Amira Haide-
ra Khana Hotiego. Podczas spot-
kania Boucher miał usłyszeć, iż
władze prowincji chcą rozwiązania
„lokalnych problemów politycz-
nych drogą pokojowego dialogu”,
jednakże wykluczają jakikolwiek
kompromis w sprawie kontroli rzą-
du na tych terenach.
US DOD
W końcu minionego tygodnia z po-
granicza z Afganistanem napływa-
ły informacje o walkach, w których
miały zginąć dziesiątki talibów. Ar-
mia pakistańska podała 20 paź-
dziernika, że zabiła co najmniej
35 bojowników. Poprzedniego
dnia informowała o śmierci 30 re-
beliantów. Około 20 z nich zginęło
w czasie nalotu w Dolinie Swat na
północnym zachodzie Pakistanu,
gdy bomby trafiły w skrytkę z amu-
nicją. Siedmiu innych ekstremi-
stów miało zginąć w pobliskim re-
gionie Bajur, zaś pozostałych
trzech zabito podczas próby ataku
na posterunek rządowych sił bez-
pieczeństwa. Wcześniej, 17 paź-
dziernika, pakistańskie źródła woj-
skowe informowały o zniszczeniu
dwóch obozów szkoleniowych
w Dolinie Swat i zabiciu 60 islami-
stów oraz ranieniu wielu innych.
Egzekucja
AFGANISTAN. Władze podały
19 października, że talibowie zabi-
li kilkadziesiąt osób po tym, jak
zatrzymali przewożący je autobus.
Informację ujawniono z kilkudnio-
wą zwłoką. Do ataku doszło
16 października w pobliżu wioski
Maiwand, koło miasta Kanda-
har. Szef policji prowincji Kan-
dahar Matiullah Qateh powie-
dział, że rebelianci wzięli około
50 ludzi jako zakładników, 24
z nich zabili, a pozostałych uwol-
nili. Rzecznik ministra obrony Af-
ganistanu gen. Mohammad Za-
hir Azimi poinformował, że na-
pastnicy zamordowali 31 ludzi,
zaś talibowie podali, że 27. (t)
54 Polska Zbrojna
Po pierwsze cywile
W NATO zaczyna przeważać przekonanie, że zdobycie serc i umysłów cywilnej
ludności Afganistanu jest ważniejsze dla ostatecznego sukcesu misji niż drobne
zwycięstwa w starciach z rebeliantami.
AFGANISTAN. Podczas spotkania
w Budapeszcie ministrowie obro-
ny państw NATO postanowili, że
ich wojska w Afganistanie będą re-
zygnowały z nalotów, jeśli mogły-
by one zagrażać życiu cywilów.
„Wszyscy byli zgodni, że ofiary
cywilne psują opinię zarówno rzą-
du Afganistanu, jak i sił między-
narodowych”, powiedział afgań-
ski minister obrony Abdul Ra-
him Wardak na konferencji pra-
w skrócie
Dłuższy
mandat
NIEMCY. Niemiecki Bundes-
tag przedłużył 16 października
o 14 miesięcy mandat sił Bun-
deswehry stacjonujących w Af-
ganistanie. Za kontynuacją
udziału niemieckich żołnierzy
w misji Międzynarodowych Sił
Wsparcia Bezpieczeństwa
(ISAF) opowiedziało się 442
posłów niższej izby parlamentu
Niemiec, przeciw było 96, a 32
wstrzymało się od głosu.
„Natychmiastowe wycofanie
się z Afganistanu byłoby zła-
maniem danego słowa i uciecz-
ką przed wspólną, międzynaro-
dową odpowiedzialnością”,
ocenił parlamentarny sekretarz
stanu w ministerstwie obrony
sowej w Kabulu po powrocie ze
stolicy Węgier. Istnienie takiego
zalecenia potwierdził rzecznik do-
wodzonych przez NATO Między-
narodowych Sił Wsparcia Bezpie-
czeństwa (ISAF) w Afganistanie
gen. bryg. Richard Blanchette.
Podkreślił on, że w sytuacjach,
kiedy zagrożeni są cywile, żołnie-
rze mają rozkaz wycofać się, za-
miast wzywać wsparcie z powie-
trza. Wprawdzie zapewniłoby ono
Walter Kolbow. Parlament
równocześnie zwiększył pułap
kontyngentu z 3500 do 4500
żołnierzy. Oszacowano, że
koszty afgańskiej misji Bun-
deswehry sięgną 688 milionów
euro. W tym roku jest to 487
milionów euro. Wzrost wydat-
ków jest skutkiem zwiększenia
kontyngentu i dłuższego niż
rok mandatu.
Odmienne
dane
ROSJA. „Źródło milicyjne
w regionie Sunża poinformo-
wało, że około 50 żołnierzy zo-
stało zabitych w ataku rebe-
liantów”, podał opozycyjny
portal Ingushetia.org, cytowa-
ny przez agencję AFP. Do ata-
ku miało dojść 18 październi-
ka. Według agencji Reutera re-
belianci ostrzelali z granatni-
US DOD
doraźne zwycięstwo, ale na dłuż-
szą metę przyniosło więcej korzy-
ści talibom.
Zapowiedź ta zbiegła się z infor-
macją o kolejnych krwawych ofia-
rach wśród afgańskich cywilów.
Aż 18 osób, w tym kobiety i dzie-
ci, miało zginąć podczas nalotu
na wioskę w dystrykcie Nad Ali
w południowej prowincji Hel-
mand, w której działają wojska
brytyjskie.
ków przeciwpancernych i broni
automatycznej konwój rosyj-
skich sił bezpieczeństwa składa-
jący się z trzech transporterów
opancerzonych i dwóch ciężaró-
wek. AFP nie udało się potwier-
dzić doniesień o wielkich stra-
tach u inguskiej milicji. Rosyj-
skie ministerstwo spraw we-
wnętrznych twierdzi, że w star-
ciu zginęło tylko dwóch żołnie-
rzy, a pięciu zostało rannych.
Kim u steru
KOREA PÓŁNOCNA. Mini-
ster obrony Republiki Korei Li
Sang Hi wyraził 17 październi-
ka przypuszczenie, że lider ko-
munistycznej Korei Północnej
Kim Dzong Il nadal sprawuje
władzę. Stwierdził on podczas
wizyty w Waszyngtonie, że
choć dyktatora „nie widziano
na forum publicznym od pew-
nr 43/2008
 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Skazani
RUMUNIA. Sąd Najwyższy utrzy-
mał w mocy wyroki 15 lat więzie-
nia dla dwóch komunistycznych
generałów: byłego wiceministra
obrony Victora Atanasie Stăncu-
lescu i byłego szefa wojskowego
departamentu broni chemicznej
Mihaia Chiţaca. Obu skazano
w 1999 roku za próbę zdławienia
rewolucji, która obaliła dyktatora
Nicolae Ceauşescu. Rozkazał on
w grudniu 1989 roku obu genera-
łom, by w Timiszoarze aresztowa-
li demonstrantów i strzelali do
nich. Doszło wówczas do starć pro-
testującej ludności z wojskiem i po-
licją, w czasie których 72 ludzi zgi-
nęło, a 253 zostało rannych. Gene-
rałowie bronili się, że byli jedynie
wykonawcami rozkazów. (t)
LICZBA TYGODNIA
1,3 biliona rubli wyda
w przyszłym roku Ro-
sja na cele militarne. Prezydent
Dmitrij Miedwiediew wskazał
1,3
na konieczność przebudowy
„komponentu morskiego”, czyli
marynarki wojennej. „To jeden
z najbardziej niedoinwestowa-
nych sektorów”, stwierdził pre-
zydent. W ubiegłym tygodniu
Miedwiediew rozmawiał z wice-
premierem Siergiejem Iwano-
wem, który odpowiada za kom-
pleks wojskowo-przemysłowy,
o jego ochronie przed kryzysem
finansowym.
nego czasu, służby wywiadow-
cze Korei Południowej i Ame-
ryki oceniają, że nadal kontro-
luje on swą administrację”. Li
Sang Hi zastrzegł, że sytuacja
w Korei Północnej jest „nie-
możliwa do przewidzenia”.
Długotrwała nieobecność Kim
Dzong Ila wywołała spekula-
cje, że jest on śmiertelnie cho-
ry, a być może nawet nie żyje.
Co prawda niedawno Phenian
udostępnił jego zdjęcia z wizy-
ty w kobiecej jednostce woj-
skowej, jednak nie rozwiały
one wątpliwości, gdyż podob-
ne zdjęcia publikowano już na
początku lata.
Porozumienie
IRAK. Po miesiącach negocja-
cji Bagdad i Waszyngton
osiągnęły porozumienie, na
mocy którego amerykańscy
nr 43/2008
| | | |
Na dwóch
frontach
TAJLANDIA. Dowódca wojsk
lądowych gen. Anupong Paochin-
da stwierdził 16 października, że
premier tego kraju powinien ustą-
pić w związku z krwawymi star-
ciami między demonstrantami
a policją na początku miesiąca.
Przy czym zastrzegł, że armia nie
zamierza przeprowadzać zamachu
stanu. „To jest apel do rządu, a nie
wywieranie presji”, zapewnił ge-
nerał, który pojawił się w progra-
mie telewizyjnym razem z dowód-
cami marynarki wojennej, sił po-
wietrznych oraz komendantem
krajowym policji.
Poza problemami wewnętrznymi
Tajlandia ma też problemy gra-
niczne z Kambodżą. W tym ro-
ku zaognił się stary spór
o XI-wieczną świątynię Preah
Vihear. 15 października doszło
w jej okolicach do wymiany og-
nia między patrolami wojskowy-
mi. W starciu zginęło co najmniej
dwóch kambodżańskich żołnie-
rzy. Byli też ranni po obu stro-
nach, a 12 żołnierzy tajlandzkich
prawdopodobnie dostało się do
niewoli. Po incydencie Tajlandia
i Kambodża porozumiały się
w sprawie organizacji wspólnych
patroli wojskowych na spornym
odcinku granicy w rejonie świą-
tyni. Uzgodniono to podczas
spotkania dowódców pogranicz-
nych okręgów wojskowych obu
państw. (w)
żołnierze będą mogli pozostać
w Iraku do końca 2011 roku.
Wypracowano też kompromis
w kwestii sądzenia wojsko-
wych USA w irackich sądach
za przestępstwa popełnione
w czasie służby w tym kraju.
Według źródeł w Waszyngto-
nie amerykańskie wojska wy-
cofają się z miast irackich do
końca czerwca przyszłego ro-
ku, a z całego kraju do
31 grudnia 2011 roku. Jednak
jest zastrzeżenie, iż zostaną
dłużej, jeśli rząd Iraku wyrazi
takie życzenie. Projekt porozu-
mienia, tzw. paktu bezpieczeń-
stwa, przekazano przywódcom
obu państw. Jak powiedział
rzecznik irackiego rządu Ali
al-Dabbagh, ma je teraz raty-
fikować parlament Iraku. Nie
będzie ona łatwa, gdyż część
szyickich ugrupowań chce
zmian w porozumieniu, a inne
jego odrzucenia. (t)
|
| |
Uspokajające deklaracje
NATO
ROSJA. Wicepremier Siergiej
Iwanow zapewnił 19 październi-
ka, że Rosja nie planuje ataków
nuklearnych przeciwko Polsce
i Czechom w odpowiedzi na roz-
mieszczenie na ich terytorium
elementów tarczy antyrakietowej
USA. „Rosja obowiązkowo zare-
aguje, dlatego że nie zareagować
nie może. Nie oznacza to natu-
ralnie, że planujemy ataki jądro-
we przeciwko Czechom i Polsce.
Przerwany front
Władze Sri Lanki poinformowały o dużych sukcesach
w walkach z tamilskimi rebeliantami na północy kraju
SRI LANKA. Armia rządowa
ogłosiła 20 października, że
udało się przełamać główną li-
nię obrony separatystów
z ugrupowania Tygrysy – Wy-
zwoliciele Tamilskiego Ilamu.
Chroniła ona administracyjną
kwaterę główną rebeliantów
w Kilinochchi. Lankijscy ofi-
cjele podali, że przeciwnik po-
niósł ciężkie straty, ale nie
ujawnili bliższych szczegółów.
Pojawiły się natomiast zarzu-
ty, że tamilskie tygrysy użyły
podczas walk gazów bojo-
wych. Separatyści nie skomen-
towali tych informacji.
| |
To całkowita bzdura”, oświad-
czył w wywiadzie dla BBC,
przytoczonym przez agencję
RIA-Nowosti. Zapytany, czy mo-
że sobie wyobrazić bazowanie
Floty Czarnomorskiej w innym
miejscu niż Sewastopol, Iwanow
odpowiedział twierdząco:
„Tak, mogę to sobie wyobrazić
po 2017 roku. Dlaczego nie, je-
śli rząd, który będzie wtedy spra-
wował władzę na Ukrainie, nie
przedłuży dzierżawy?”.
Podkreślił jednak, że Moskwa
będzie zabiegała o jej przedłu-
żenie. Wicepremier zdystanso-
wał się też do rosyjskich poli-
tyków kwestionujących przyna-
leżność Sewastopola i całego
Krymu do Ukrainy. „Nie jeste-
śmy agresywni. Uznaliśmy in-
tegralność terytorialną wszyst-
kich byłych republik radzie-
ckich. Stało się to jeszcze
w 1991 roku. Rosja nie ma rosz-
czeń terytorialnych wobec żad-
nego z poradzieckich państw”,
podkreślił. (tw)
LANKA DAILY NEWS
Prezydent Sri Lanki Mahinda
Rajapaksa zapewnił premie-
ra Indii Manmohana Singha,
że żołnierze zostali poinstruo-
wani, by unikali ofiar wśród
ludności cywilnej. Działania
wojsk lankijskich wywołały
prostesty wśród indyjskich
Tamilów, których kilkadzie-
siąt milionów zamieszkuje
południe kraju. Rząd Indii
oświadczył niedawno, że sa-
mo zwycięstwo militarne nie
zakończy krwawego konflik-
tu etnicznego na Sri Lance
i potrzebne są rozwiązania
polityczne. (t)
Polska Zbrojna 55
Reginia-Zacharski Wibig Jakubiec
„Oblicza wojny” to cykl, w którym
pragniemy pokazać naszym
Czytelnikom, jak na wojsko, konflikty
i kwestie bezpieczeństwa patrzą
ludzie kultury, nauki i mediów.

Romuald Koperski

Od kilkunastu lat pokonujesz w ryzy-

kownych, wielomiesięcznych wypra-
wach najodleglejsze, najmniej ludne
i najzimniejsze zakątki Syberii, spraw-
dzasz się raz po raz w iście ekstremal-
nej szkole przetrwania, wracasz do kra-
ju jedynie po to, by napisać kolejną
książkę i wystrzelić z następnym pomy-
słem. Nie sądzisz, że z twoim hartem
ducha i temperamentem, byłbyś świet-
nym komandosem?
– Zasadnicza służba wojskowa, którą peł-
niłem w latach 1972–1974, to w moim
przypadku bardzo niezręczny temat. Słu-
żyłem w wielu jednostkach, w tym dwu-
krotnie w garnizonie Orzysz, gdzie do-

SYBERYJSKI
głębnie odczułem trudy szkolenia bojo-
wego, gdyż tam była wojskowa jednostka
dyscyplinarna.

Rzeczywiście, z tym komandosem prze-

sadziłem, aczkolwiek może nie do koń-

WOJOWNIK
ca, bo to również ludzie z dużą fantazją
i poczuciem niezależności.
– Nie zabrzmi to nazbyt skromnie, mo-
że jednak lepiej byłoby zaprosić komando-
sów na jedną z tych wypraw, w których
szczęśliwe zakończenie nie jest gwaranto-
wane do końca.

Nie zabrzmiało to skromnie, niemniej
po szczęśliwym powrocie z „Ekspedycji
Stulecia 2008”, wieńczącej kilkunasto-
letnią eksplorację najmniej dostępnych
zakątków Syberii, możesz sobie pozwo-
lić nawet na pychę.
– Po powrocie być może tak, ale nie
tam, na Syberii, która uczy wielkiej poko-
ry, szacunku dla surowej natury, prostego
życia, bez gadżetów, w oderwaniu od cy-
wilizacji, troski o bliźniego, prawdziwej
przyjaźni.
Jacy ludzie tam mieszkają?
– Wspaniali! Są prości, otwarci, gościn-
ni, zawsze gotowi przyjść z pomocą w kry-
tycznej sytuacji. Na Syberii o pomoc nie
trzeba prosić, ponieważ życzliwość to ce-
cha głęboko zakorzeniona w naturze jej
mieszkańców, stanowiąca warunek prze-
trwania w środowisku, gdzie temperatury
spadają poniżej 60 stopni Celsjusza, a osie-
dla ludzkie często dzielą od siebie setki
kilometrów.
Na całym globie ocieplenie, a tam niewy-
obrażalna, trwająca większą część roku
zima. Domyślam się, z jakim utęsknie-
niem czeka się wiosny.
– Zima nie jest tam stanem nadzwyczaj-
nym, wręcz przeciwnie, właśnie wówczas
rozkwita na dalekiej Syberii życie, rozpo-
czyna się sezon polowań, gromadzenia
mięsa i futer, rusza transport...
Jak w śniegu i lodzie wytyczaliście
trasę?
– Jechaliśmy zarówno bezdrożami, na
azymut, jak i drogą budowaną za czasów
stalinowskiego obłędu przez zesłańców,
okupioną tysiącami ofiar ludzkich, podró-
żowaliśmy też najszerszymi autostradami
świata, skutymi lodem syberyjskimi
rzekami.
Sądzisz, że książka, którą przygotowu-
jesz, stanie się również wojskowym pod-
ręcznikiem przetrwania?
– Wiele doświadczeń z naszej wyprawy
stanowiłoby unikatowy materiał do szko-
lenia wojska, począwszy od nawigacji
i sztuki pokonywania terenu, po dawanie
sobie rady w skrajnie niskich temperatu-
rach z techniką i ze sobą samym.
Na pierwszą wyprawę przed kilkunastu
laty wyruszyłeś landrowerem, którego
znalazłeś na szrocie i odremontowałeś.
Przejechałeś nim z Zurychu do Stanów
Zjednoczonych, przez Syberię oczywi-
ście. Tegoroczna ekspedycja była już zu-
pełnie inna...
– Rzeczywiście, wszystko było w niej
inne. Przede wszystkim jechaliśmy doko-
nać wyczynu, jaki nikomu przed nami się
nie udał: dotrzeć na krańce Czukotki, do-
kąd od strony lądu nie dotarł wcześniej ża-

56 Polska Zbrojna nr 43/2008


się pod uwagę jeszcze odkupiony z Bun-
deswehry MAN KAT 1.
– Blisko trzydziestoletnia, fantastyczna
ciężarówka wojskowa. Sądzę, że ani produ-
cenci, ani użytkownicy nie mieli dotąd oka-
zji do tak ekstremalnego testu jak nasz.
Czy budziliście sensację na szlaku?
– Tak, marką i malowaniem auta, przede
wszystkim jednak tym, że jedziemy jed-
nym pojazdem. Tego się w tamtych stro-
nach nie praktykuje.
Gdyby więc przydarzyła się awaria, jak
mogliście się ratować?
– Do naszego pojazdu nie było na trasie
części zamiennych. Zresztą, gdyby silnik
przestał pracować w tak niskich tempera-
turach, bez pomocy z zewnątrz nie mieli-
śmy specjalnie szansy przetrwania.
Na przykład, gdyby silnika nie dało się
uruchomić?
– Co za naiwność?! Silnika w takich wa-
O (2)
runkach nie wolno ani na chwilę zatrzy-
ALDA KOPERSKIEG
mać. Pracował nieustannie przez ponad
dwa miesiące.
Nie mieliście więc żadnych awarii?
ARCHIWUM ROMU
– Przeprowadzaliśmy na przykład niewy-
obrażalnie skomplikowaną operację wy-
miany dętek. Na wentylu robiła się lodowa
kula, która w pewnym momencie urywała
wentyl. Najpierw trzeba było podlewaro-
wać most, a więc podgrzać podnośnik, czte-
den pojazd mechaniczny. Wyruszyliśmy na ry minuty pomachać dźwignią, nim olej
szlak w stulecie „Wielkiego Wyścigu” na w nim przymarznie, i podłożyć kłody. I do
trasie Nowy Jork–Paryż przez Syberię. kabiny, podgrzać podnośnik... A potem
podgrzać koło, bo inaczej przy pierwszym
Jechał więc inny Romuald Koperski, ruchu klucza pęknie łeb śruby. Wielka ro-
już nie naiwny, otwarty na przygodę bota na parę godzin, a kilkadziesiąt kilome-
awanturnik, ale doświadczony smakosz trów dalej to samo z kolejnym kołem.
i znawca Syberii...
– Znawca Syberii? Życia nie starczy, że- Tam trzeba mieć również szczęście.
by zostać jej znawcą. Niemniej, podróżo- – Spotykałem na zimowym szlaku lu-
wałem w towarzystwie Mariana Pilorza dzi, którym szczęście nie dopisało.
i Viktora Makarovskiego, dwóch twar-
dych, zaprawionych w boju wędrowców, Sybiracy to ponoć dżentelmeni?
znawców i praktyków sztuki przetrwania. – Myślisz o pieniądzach? Tak, oczywi-
ście. Za udzielenie pomocy pieniędzy się
Czy w swoim, tak doborowym towarzy- nie bierze, bo jest ona ze swej natury bez-
stwie czuliście się bezpiecznie? interesowna. Po co pieniądze, skoro do naj-
– Zdawaliśmy sobie sprawę z grożących bliższego sklepu jest pół tysiąca kilome-
nam niebezpieczeństw. trów? W cenie jest „woda mineralna”.
A co wam groziło? A jak ktoś jest abstynentem?
– Na przykład awaria ciężarówki na bez- – I do tego wegetarianinem? Więc lepiej,
drożach, w odległości pół tysiąca kilome- żeby się w tę stronę świata nie pchał. Nikt
trów od najbliższej siedziby ludzkiej, przy go tam nie zrozumie.
temperaturze oscylującej między 40 a 60
stopniami poniżej zera. Opowiedz jeszcze, jak chciałeś uratować
życie dziecku Czukczów.
Można powiedzieć, że była to wyprawa – W straszliwym mrozie siedziało pół-
polsko-rosyjsko-niemiecka, jeśli weźmie nagie, więc byłem pewien, że zachoruje
nr 43/2008
OBLICZA WOJNY
albo zamarznie. Powiedziałem to jego oj-
cu, a ten odrzekł: Dziecko jest chore, i dla-
tego jest odkryte.
Był szaleńcem?
– A u nas nie stosuje się krioterapii?
Czukcze są czułymi, kochającymi rodzi-
cami.
Jak się należy ubrać, by przetrwać w tak
skrajnych warunkach?
– Najlepiej zgodnie z naturą, czyli w fu-
tra tamtejszych zwierząt, tak jak to robią
Jakuci czy Czukcze. Kreacje nie zmienia-
ją się tam od paru tysięcy lat.
Na Syberii o pomoc
nie trzeba prosić, ponieważ
życzliwość to cecha głęboko
zakorzeniona w naturze jej
mieszkańców, stanowiąca
warunek przetrwania
w środowisku, gdzie
temperatury spadają poniżej
60 stopni Celsjusza
Panie z pewnością boleśnie odczuwają
taką monotonię w modzie.
– W miastach syberyjskich kobiety no-
szą futra, warte u nas majątek. Na nogach
zaś walonki. Wyglądają w tym ślicznie, jak
z ilustracji do starej, rosyjskiej bajki.
Z Syberią wiążą się nieodłącznie losy Po-
laków, często bardzo dramatyczne.
– Opowiadam w Polsce o podróży szla-
kiem gułagów, o Wierszynie, wsi polskiej
nieopodal Bajkału, z której mieszkańcami
przyjaźnię się od lat. I o tym, jak znalazłem
grób wielkiego badacza Syberii Jana Czer-
skiego, na którym umieściłem tablicę ufun-
dowaną przez Senat Rzeczypospolitej.
Nie masz dość tej zimnej i nieprzyjaznej
krainy?
– Jeżdżę tam, gdy mam dość naszej pu-
stej, konsumpcyjnej, wypełnionej gadżeta-
mi cywilizacji. A to zdarza mi się coraz
częściej. 
Rozmawiał Piotr Bernabiuk
Romuald Koperski
Jest muzykiem pianistą, pilotem sa-
molotów, przede wszystkim zaś po-
dróżnikiem, współczesnym „odkryw-
cą” najodleglejszych zakątków Syberii,
organizatorem ekstremalnych wypraw
i turystycznych eskapad do tej krainy.
Polska Zbrojna 57
KULISY SURVIVAL
WIELKIE MANEWRY
Pod patronatem „Polski Zbrojnej” odbyły się XXVII Manewry Techniczno-Obronne „Nowy Młyn 2008”,
organizowane przez 62 Harcerski Klub Pol-Survival w Łomży.
lisko stu uczniów, studen-
tów, księży, strażaków,
harcerzy, członków Poko-
jowego Patrolu Jurka
Owsiaka i związku strze-
leckiego „Strzelec” oraz
zupełnych luzaków bez żadnej przyna-
leżności z całej Polski przyjechało do
Łomży, by uczestniczyć w XXVII Ma-
newrach Techniczno-Obronnych „Nowy
Młyn 2008”. W trwających dzień, noc
i dzień zawodach drużyny pokonały dzie-
siątki kilometrów, rywalizując w kilku-
dziesięciu konkurencjach, począwszy od
strzelectwa, poprzez topografię, działa-
nia zwiadowcze, łączność polową, po
cały ciąg stojących na niezwykle wyso-
kim poziomie konkurencji z ratownictwa
medycznego i katastroficznego. Wy-
58 Polska Zbrojna
PIOTR BERNABIUK
znacznikami rozpiętości zadań były
z jednej strony nawiązywanie łączności
poprzez archaiczny telefon polowy,
z drugiej gra w golfa.
Dojrzała gra
Jeszcze całkiem niedawno w manew-
rach startowali głównie harcerze z oko-
lic, stąd każdy zespół musiał mieć peł-
noletniego opiekuna. Dziś, co widać go-
łym okiem, gra dojrzała i wydoroślała
wraz z organizatorami i uczestnikami.
Druhowie prowadzący program nie stra-
cili przez lata zapału, a doszli do dyplo-
mów magistrów wychowania fizyczne-
go i pedagogiki, zdobyli uprawnienia
instruktorów survivalu i patenty ratow-
ników medycznych. Stąd, wraz z dorob-
kiem, zaczęły również wzrastać ich am-
bicje. Jednakże rozkręcenie przedsię-
wzięcia do rozmiarów ponadregional-
nych, praktycznie bez środków, jest
trudne. Uczestnicy przyjadą tu dla do-
brej zabawy, emocji rywalizacji czy har-
cerskiego klimatu, jednak trzydziesto-
złotowa opłata za udział, to po waka-
cjach maksymalna kwota. A za to trze-
ba pokryć wydatki związane z logisty-
ką, w tym kosztownym transportem, za-
pewnieniem noclegów w namiotach
i gorącego posiłku...
Organizacja przedsięwzięcia polega
więc przede wszystkim na wielomie-
sięcznym kwestowaniu, chodzeniu od
sponsora do sponsora i przekonywaniu,
że weźmie udział w zbożnym celu, że ja-
kiś tam ślad po nim w pamięci harcerzy
zostanie. Stąd bardzo skrupulatnie pilnu-
nr 43/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
N ajbardziej zabolało harcerzy to, iż wojsko-
wy urzędnik występujący w imieniu swe-
go przełożonego, pisząc o „przedsięwzięciach
popularyzujących kulturę, turystykę i zdrowy
styl życia wśród społeczeństwa”, zupełnie nie
zgłębił problemu, nie doszedł do tego, że har-
cerze z Łomży od ponad ćwierćwiecza popula-
ryzują właśnie siły zbrojne, że dziś stanowią
w swoim regionie przyczółek wojskowej profe-
sjonalizacji, rozwijają w młodych ludziach pa-
sje militarne i postawy patriotyczne.
ją, by sfotografować uczestników na tle
promocyjnych banerów. W zamian do-
stają plecaki i kurtki polarowe na nagro-
dy, wojskowe suche racje i kiełbasę na
wyżywienie uczestników... W tym roku
przez trzech producentów zostali hojnie
obdarzeni kiełbasą, której starczyło na
ognisko i do bigosu, zaś oddany idei ma-
newrów piekarz sprezentował 30 bo-
chenków chleba i 150 bułek.
Kasy nie ma
Łomżyniacy, widząc, jak do gry gar-
ną się ludzie, chcieli iść dalej, znacznie
dalej. Z wielomiesięcznym wyprzedze-
niem rozpoczęli więc przygotowania do
kolejnej edycji, a jako strategiczny cel
ataku wyznaczyli wojsko. Manewry od
samego początku miały charakter militar-
ny, czyli, jak to się dziś mówi, proobronny,
jednak wytworzenie odpowiedniego
klimatu za pomocą gruchota UAZ-a,
zabytkowych masek pgaz, archaicz-
nych telefonów oraz uzbrojenia sprowa-
dzającego się do wiatrówek, łuków, dmu-
chawek i markerów paintball jest niezwy-
kle trudne.
Akurat tuż przed startem gry kończy-
ła się trzyletnia kara nałożona na ZHP,
polegająca na odcięciu organizacji od
wojskowego wsparcia finansowego. Do
dziś nie wiedzą, dlaczego jakieś sprawy
na górze dotyczyły również 62 Harcer-
skiego Klubu Pol-Survival w Łomży,
ale cierpliwie odczekali. Zgromadzili
opasłą teczkę wymaganej dokumenta-
cji i wysłali list do wojskowego Święte-
go Mikołaja z prośbą o przyznanie zu-
nr 43/2008
| | |
| | ARMIE
W TRWAJĄCYCH dzień, noc i dzień zawodach drużyny rywalizowały w kilkudziesięciu konkuren-
cjach, począwszy od strzelectwa do ratownictwa medycznego.
pełnie abstrakcyjnej dla nich kwoty pięt-
nastu tysięcy złotych. Z rozpędu zwró-
cili się również o patronaty do ministra
obrony narodowej i do redakcji „Polski
Zbrojnej”.
Na szczęście przygotowywali grę, nie
licząc na mannę z nieba. Z koresponden-
cji wojskowego Departamentu Wycho-
wania i Promocji z Chorągwią Białostoc-
ką ZHP dowiedzieli się, iż: „z powodu
ograniczonych środków finansowych,
przy dużej ilości podmiotów wnioskują-
NAJWIĘKSZYM
PRZECIWNIKIEM WOJSKA
WKŁADAJĄCEGO TAK WIELE
ŚRODKÓW I WYSIŁKU
W POZYSKIWANIE
KANDYDATÓW DO SŁUŻBY
ZAWODOWEJ JEST PARALIŻ
PRZEPISÓW I FORMALIZM
cych o realizację zadań publicznych
w zakresie obronności, nie została przy-
znana dotacja”. Godnie przyjęli porażkę.
Wkrótce też nadeszła dobra wiadomość,
że ich działalność, wprawdzie jako cho-
rągwi a nie survivalowej drużyny, spoty-
ka się z uznaniem wojska, zaś patronat
nad manewrami przejmuje dowódca
Wojsk Lądowych, które, jak poinformo-
wano, zawsze starają się uczestniczyć
w przedsięwzięciach popularyzujących
kulturę, turystykę i zdrowy styl życia
wśród społeczeństwa... Zamierzenie jed-
nak nie zostało ujęte w „Planie przedsię-
| | ŚWIATA
PIOTR BERNABIUK (3)
wzięć na rzecz obronności państwa, po-
dejmowanych przez organizacje pozarzą-
dowe we współpracy z resortem obrony
narodowej”. Wynikało z tego tyle, że do
bezpośredniego współdziałania z harce-
rzami zobowiązano dowódcę łomżyń-
skiej jednostki, który dotąd, bez błogo-
sławieństwa przełożonych rokrocznie
fundował nagrodę w manewrach i czę-
sto bardzo hojnie wspomagał harcerzy.
Tym razem jednak na uwięzi przytrzy-
mały go przepisy, które zostały zacyto-
wane w dokumencie: „Wojsko może
udzielić pomocy organizacji pozarządo-
wej, posiadającej podpisane porozumie-
nie o współpracy z ministrem obrony
narodowej, jedynie na podstawie umo-
wy cywilnoprawnej, z pokryciem kosz-
tów związanych z udostępnieniem mie-
nia wojskowego, wydatków niezbęd-
nych do jego funkcjonowania i pokry-
cia wszelkich strat zawinionych”.
Wojskowe akcenty
Czego oczekiwali od wojska harcerze?
Niewiele – prezentacji sprzętu wojsko-
wego, pucharu za kilkadziesiąt złotych,
autokaru do przewiezienia ludzi, ugoto-
wania bigosu z dostarczonych przez
nich produktów i pożyczenia akumula-
torów do telefonów polowych. Za auto-
bus podziękowali, bo okazał się droż-
szy niż wynajęty w mieście, akumula-
tory nie pasowały do archaicznych tele-
fonów polowych, za to bigos smakował
wyśmienicie.
Na uroczystym apelu wieńczącym im-
prezę siły zbrojne prezentowała prze-
sympatyczna ekipa starszych państwa 
Polska Zbrojna 59
AAAAAAA
KULISY SURVIVAL
AAAAAAAA
PIOTR BERNABIUK (2)
„Nowy Młyn 2008”
Zwycięzcy w poszczególnych grach
Strzelanie sportowe – 45 Poznańska
Drużyna Harcerzy „Bór”, Poznań
Gra Sprawnościowa „Forty” – Obronna
Jedenastka 2, Białystok
Nocne Biegi na Orientację „Toperz”
– Orle Gniazdo II, Białystok, oraz 137
Białostocka Drużyna Harcerzy „Fiat”
Wielogodzinna Gra Terenowa
– Pierwsza Linia, Białystok
Wielobój Ratowniczo-Medyczny
– Pokojowy Patrol
Zwycięzcy w klasyfikacji generalnej
1. Pierwsza Linia, Białystok (na zdjęciu)
– Puchar Starosty Łomżyńskiego
2. Obronna Jedenastka 2, Białystok
– Puchar Komendanta Miejskiego
Policji w Łomży
3. 27 Spadochronowa Łódzka Drużyna
Harcerska „Czerwone Diabły”
– Puchar Komendanta Białostockiej
Chorągwi ZHP
60 Polska Zbrojna
z miejscowej Wojskowej Komendy Uzu-
pełnień. Rozwinęli kramik, wyłożyli
materiały promocyjne, w tym pisemko
„Za mundurem”, w którym akademie
wojskowe i szkoły oficerskie reklamowa-
ne są zdjęciami budynków i bram wej-
ściowych. Pracownicy WKU, sympa-
tyczni i życzliwi, wiedzieli mniej wię-
cej, gdzie w regionie będą w nieodle-
głej przyszłości wolne etaty w jednost-
kach, ale przy sobie takiej listy nie mie-
li. Padła więc rozpowszechniana wśród
młodzieży plotka, że przyjadą brać do
wojska i będą od ręki pakować chętnych
na ciężarówki, a następnie zawozić do
koszar.
W sumie obecność wojska została za-
akcentowana, bo na otwarciu imprezy
obecny był dowódca łomżyńskiej jed-
nostki, na zakończeniu ekipa miejsco-
wej WKU, w trakcie zaś występował te-
am instruktorki znany jako „trzech Ir-
ków”. Irek wprawdzie był w nim tylko
jeden, ale wraz z Bartkiem i Erykiem
godnie reprezentował Siły Powietrzne.
Chłopaki jeszcze jako uczniowie liceum
lotniczego w Dęblinie odnosiły w grze
znaczące sukcesy. Potem zwyciężali oni
już jako podchorążowie Wyższej Szko-
ły Oficerskiej Sił Powietrznych. Dziś
mają po kilka setek godzin nalotu na od-
rzutowcach, wkrótce kończą studia...
Skromni, podczas manewrów specjal-
nie się z tym nie afiszowali, ale szepta-
no po kątach, że być może już wkrótce
będą pilotowali samoloty bojowe F-16.
Imponowali tym młodzieży, podobnie
jak Bartek z zespołu Pierwsza Linia,
który w tym roku ukończył Selekcję, czy
też jak „Mongoł”, sam szef gry, który
po sukcesie w pierwszej Selekcji Żoł-
nierza Polskiego, został zwerbowany do
25 Brygady Kawalerii Powietrznej,
gdzie służył jako dowódca drużyny
szturmowej w 7 Dywizjonie.
Organizatorzy nie mają żalu do niko-
go, nadal wierzą w ludzką życzliwość,
mają też świadomość, że sztywne prze-
pisy mogą powalić na kolana nawet mo-
carzy. Nie chcą też stamtąd, z Łomży, za-
dzierać z całym światem, bo życie na pro-
wincji szybko uczy pokory.
Podczas zwijania sprzętu, gdy zmęcze-
nie daje się we znaki, a z ludzi schodzi
zapał twórczy, mówią sobie zazwyczaj:
nigdy więcej! I siedząc na stosie spako-
wanych bambetli, wyliczają sto powo-
dów, dla których powinny to być ostat-
nie manewry. I liczą swoje koszty osobi-
ste – czas, pojazdy, telefony, sprzęt, bo
niemalże całe wyposażenie jest prywat-
ne, a jeśli należy do drużyny, to też jak
prywatne, bo zdobyte własnym sump-
tem. Dzień później czytają na stronie in-
ternetowej ciepłe słowa, podziękowania
od uczestników i bardzo szybko rozpo-
czynają przygotowania do kolejnej edy- 
cji, bo czas płynie szybko.
nr 43/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO |
KAMYCZKI
Żony cezarów…
Prof. dr hab.
Mariusz Jędrzejko
SOCJOLOG I PEDAGOG SPOŁECZNY
Z zewnętrznej perspektywy przy-
znać trzeba, że w sztabach i insty-
tucjach wykonano ogromną pracę,
aby tych ludzi do misji przygotować.
Jednak jeszcze istotniejsza jest dba-
łość o tych, którzy z tych misji wrócili.
W 1994 roku wraz grupą oficerów
SGWP uczestniczyłem w szkoleniu
w sztabie sił lądowych Francji poświę-
conym stresowi na współczesnym
polu walki. Byliśmy zaskoczeni roz-
machem wsparcia psychologicznego,
jakie przed misją, w czasie jej trwania
i po jej zakończeniu swoim żołnie-
rzom oferowali Francuzi. Jak się
wydaje dzisiaj, współczesne WP ma
w tym zakresie niemały dorobek,
a koncepcje i rozwiązania inicjowane
w MON i SGWP świadczą o daleko-
siężności myślenia. Nie przypadkiem
Amerykanie tak wysoko ocenili doro-
bek Kliniki Stresu Bojowego prof. Sta-
nisława Ilnickiego.
Nie ukrywajmy, że problem misji nie
sprowadza się tylko do profesjonalne-
go dowodzenia, uzbrojenia, współdzia-
łania czy logistycznego wsparcia. Nie
jest żadną tajemnicą, że znaczna
część uczestników operacji w Iraku
i Afganistanie wymaga silnego psy-
chologicznego wsparcia. Problem nie
jest tylko „polski”, bowiem nie jeste-
śmy w tym dziele odosobnieni. W ar-
mii amerykańskiej pod stałą opieką
(często wieloletnią) psychologów
pozostaje około 6 procent uczestni-
ków misji bojowych, a w siłach zbroj-
nych Francji – blisko 8 procent. Zatem
możemy mówić o szerszym kontek-
ście i uwarunkowaniach.
Warto jednak dostrzec inną kwestię,
z którą od jakiegoś czasu spotykamy
się we współpracującej z nami porad-
ni rodzinnej i uzależnień. Nie wiem,
czy takie samo zjawisko daje się
zaobserwować w innych częściach
nr 43/2008
| | | |
Według prezentowanych w mediach szacunków ponad 15 tysięcy obecnych
polskich żołnierzy brało udział w misjach pokojowych i operacjach wojskowych.
To znaczący potencjał, sięgający ponad dziesięciu procent całej armii.
Polski, ale doświadczenia z Mazow-
sza upoważniają do formułowania
szerszych wniosków. Otóż współpra-
cujący z nami psychologowie sygnali-
zują wyraźne zwiększenie liczby
kobiet – żon żołnierzy zgłaszających
się po pomoc i wsparcie psycholo-
giczne. Prośby te można ująć w dwie
wyraźne grupy, stanowiące ponad
60 procent wszystkich odnotowa-
nych i analizowanych zgłoszeń.
Pierwsza dotyczy kobiet, które na
skutek stresu, trudności z funkcjono-
waniem podczas bardzo długiej rozłą-
ki sięgają po leki uspokajające,
nasenne i alkohol. Nie jest dla znaw-
ców problematyki uzależnień tajem-
nicą, że to jedno z najsilniejszych
połączeń pod względem uzależnie-
niowym. Takie przypadki są też bar-
dzo trudne w leczeniu. Z analizy
wypowiedzi żon żołnierzy można
wywnioskować, że ma to miejsce
szczególnie wtedy, gdy wyjazdy prze-
biegają według następującego sche-
matu: pół roku/rok misji – pół roku
w kraju – pół roku misji… W wypowie-
dziach kobiety na pierwsze miejsce
wysuwają przede wszystkim strach
o losy męża oraz… postępującą dez-
integrację więzi małżeńskich (vide
badanie K. Markowskiej dotyczące
zdrad w rodzinach wojskowych).
Krótko mówiąc, kobiety stawiają tezę
o przedkładaniu wojska nad rodzinę,
i tu cytat: „wojsko i wojenka są dla
Krzysztofa wszystkim”.
Problem, który tu podnoszę, nie jest
nowy, jednak warto się zastanowić,
czy nie będzie on powodował kolej-
nych. Dlaczego tak uważam? Otóż
drugą grupę problemów najczęściej
wskazywanych przez żony kadry sta-
nowi rozpad lub wyraźne osłabienie
więzi małżeńskich. Nie mówi się
o tym w dyskusjach publicznych, ale
| |
daje się zauważyć znaczny wzrost
liczby rozwodów wśród kadry (jest to
oczywiście związane z ogólnopolskim
zjawiskiem – ponad 10 procent pol-
skich małżeństw zawartych w ostat-
nich pięciu latach rozpadło się!).
Ponieważ nie dysponuję dostateczny-
mi dowodami naukowymi, nie potra-
fię powiedzieć, czy to zjawisko w woj-
sku ma już wymiar problemu społecz-
nego. Co jednak wynika z wypowiedzi
żon? Po pierwsze, że mężowie „prą”
do udziału w misjach w sposób bez-
warunkowy. Ich motywy mają dwoja-
ki charakter – doskonalenie rzemio-
sła i pieniądze. Często nie są to osobi-
ste wybory, lecz wynikające z decyzji
przełożonych. To normalne, żołnierze
są od wykonywania rozkazów. Czy
jednak ten pęd do misji uwzględnia
w należytym stopniu potrzeby rodzi-
ny? Znam co najmniej kilkunastu żoł-
nierzy zawodowych, w tym wyższych
rangą, którzy w ostatnich 15 latach
znaczącą część swojego życia spędzi-
li z dala od rodzin, w tym poza grani-
cami kraju. W dużej części tworzą
dzisiaj rodziny formalne, bardziej
związane stanem posiadania niż wię-
ziami emocjonalnymi. Myślę, że
część z nich niedługo się rozpadnie.
O tym, że zjawiskiem powinny zainte-
resować się służby psychologiczne
i duszpasterstwo WP, mogą świad-
czyć także problemy, z jakimi boryka
się część „żon cezarów”. Związane są
one z dziećmi, które pozbawione
opieki i trwałego kontaktu z ojcem
wymykają się spod kontroli rodziców.
Dla części z nich substytutem taty
staje się na przykład nowy laptop.
Tezę tę potwierdzają także nauczy-
ciele, wskazując na niższe wyniki
w nauce tych dzieci oraz zauważając
u nich symptomy nieprzystosowania
społecznego.
Polska Zbrojna 61
FELIETON

Bruksela
Premier Donald Tusk powiedział, że podczas szczytu Unii Andrzej Jonas
Europejskiej w Brukseli Polska odzyskała sterowność.
REDAKTOR NACZELNY

O pinia ta związana jest z tak

zwanym pakietem energe-
tyczno-klimatycznym, w myśl któ-
deputowanych, przede wszystkim
prof. Jerzego Buzka, oraz skutecz-
nych działań polskiej delegacji
„THE WARSAW VOICE”

cjach i celach Polski zaczęto mó-

rego państwa Wspólnoty mają ob-
niżyć w określonym czasie
o uzgodniony procent emisję dwu-
tlenku węgla do atmosfery. To
część uzgodnienia najważniejsza
i najbardziej kosztowna dla Polski.
Praktycznie niewykonalna, gdyż
groziłaby prawdziwą ruiną i gospo-
darce, i obywatelom. Niesterow-
ność polegała na tym, że chociaż
ostateczna decyzja nie była podję-
ta, to jednak miała zapaść na re-
latywnie niskim, bo ministerial-
nym szczeblu, a co za tym idzie
– większością głosów. Polska taką
większością nie dysponuje.
Odzyskanie sterowności polega
na tym, że w wyniku wielomie-
sięcznych starań polskiego rządu
i wspierających go naszych euro-
w Brukseli postanowiono, iż decy-
zja w sprawie pakietu zostanie
podjęta podczas grudniowego
szczytu Unii. A zatem przez Radę
Europejską, to znaczy jednomyśl-
nie. Odzyskanie sterowności ozna-
cza uzyskanie przez Polskę wpły-
wu na to, czy pakiet zostanie przy-
jęty. Innymi słowy – jeśli będzie
dla nas równie niekorzystny, jak
wynika to z obecnych jego usta-
leń, to Polska może skorzystać
z prawa weta, co zresztą premier
zapowiedział jako ostateczność.
Jednak wyniki szczytu w Brukseli
nazwałbym raczej odzyskaniem
przyczepności. W okresie rządów
Prawa i Sprawiedliwości można
było odnieść wrażenie, że w Unii
Europejskiej Polska wpada w co-
wić w kontekście współdziałania
z Unią i zbieżności interesów,
a nie jak o zestawie konfliktów
i rozbieżności. Potem przyszedł
raz bardziej niebezpieczny poślizg. czas na dwie skuteczne inicjaty-
Tory polityki Brukseli i Warszawy wy: wspólną ze Szwecją, nazwa-
stawały się coraz bardziej rozbież- ną Partnerstwem Wschodnim,
ne, wydawało się także, iż Polska i w sprawie zwołania „gruzińskie-
i Unia posługują się innym sposo- go” szczytu Unii. Były to już wy-
bem myślenia i innym językiem. raźne świadectwa odzyskiwania
Poślizg, jak wiadomo, jeśli nie jest przyczepności. Wizyta ministra
kontrolowany, najczęściej prowa- Radosława Sikorskiego na Biało-
dzi do katastrofy. Ten, mimo że rusi stała się tego kolejnym do-
najwyraźniej zamierzony, kontrolo- wodem. Szczyt w Brukseli poka-
wany jednak nie był. zał, że Polska nie tylko odzyskała
Rząd Donalda Tuska zaczął od przyczepność, ale i uzyskała
zmiany języka. I w stosunkach wpływ na kierunki działania
z państwami Unii, i w odniesieniu Wspólnoty. Świadczą o tym wła-
do sąsiadów Wspólnoty. Nastąpi- śnie losy pakietu klimatyczno-
ła też zmiana akcentu – o ra- -energetycznego.

PRZEGLĄD MORSKI nr 10/2008

 POLITYKA I GOSPODARKA MORSKA

Doktryna morska
Federacji Rosyjskiej
do roku 2020 (cz. II)
HENRYK SOŁKIEWICZ
Zgodnie z doktryną siły morskie Rosji w czasie pokoju w ramach
strategicznego powstrzymywania będą wykonywały zadania
w ważnych pod względem operacyjnym rejonach.

 TECHNIKA I UZBROJENIE

Nowy trend w budownictwie okrętowym

kmdr por. KRZYSZTOF JUREK
W ostatnich latach obszar operacyjny marynarki wojennej został przeniesiony z wód otwartych
i głębokowodnych na przybrzeżne. Konsekwencje tego widać w konstrukcjach projektowanych
okrętów.

 TECHNIKA I UZBROJENIE

Miniaturowe okręty podwodne przyszłości

kpt. mar. TOMASZ WITKIEWICZ
Okręty podwodne umożliwiły przeniesienie walki na morzu w głębiny morskie.

62 Polska Zbrojna nr 43/2008

 | | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO

Spojrzenie
Specjalistów,
Pogląd
Praktyków

ate gia Arm

Str ia
ć
Obronnoś

Tec
Be hn
ik a
a
yk

p z

kt iec
zeń a
stwo T

BELLONA
nr 43/2008 Polska Zbrojna 63