NR 47 (618) 23 LISTOPADA 2008 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK TEMAT NUMERU: Koniec armii masowej str. 7

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

WSPÓLNE
SKRZYDŁA NATO
NA CELOWNIKU: Odrabiamy frontowe lekcje str. 16
WOJSKO: Dwója z WF... dla urzędników! str. 36
OBLICZA WOJNY: KOSMOS JAK DZIKI ZACHÓD str. 56
2 Polska Zbrojna nr 47/2008
 | | | | | | |
EDYTORIAL FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

Wytrych do gablot
Marek Sarjusz-Wolski
ze sztandarami chwały
N arody są jak ludzie. Wypierają ze świadomości doświadczenia
bolesne, które nie napawają dumą i nie mogą pełnić roli
twórczego impulsu dla przyszłości. Systemy polityczne, w których
przychodzi nacjom żyć, niekoniecznie za ich zgodą i aprobatą,
szukają często wytrychów do narodowych sumień. W wieku słusznie
minionym ludy europejskie dały się porwać szaleństwom wodzów,
którzy w imię urojonych motywów prowadzili je do zagłady.
Jednak Niemcy skwapliwie uwierzyli, że należy im się Lebensraum.
Dali się przekonać, że nie można tego osiągnąć bez Endlösung.
Właśnie te dwie niewinne kategorie Lebensraum i Endlösung
(przestrzeń życiowa i ostateczne rozwiązanie) były wyrokiem śmierci
dla milionów. Autorzy projektów z wrodzoną subtelnością rzadko
używali ich intytulacji w pełnym brzmieniu. Rozumiało się samo
przez się, że ostateczne rozwiązanie dotyczyło kwestii żydowskiej
(Endlösung der Judenfrage), a Lebensraum był niezbędny dla
Herrenvolk, narodu panów.
Jeszcze taktowniej usprawiedliwiali masakry bolszewicy. Pojemne
pojęcie „wyzwolenie narodowe i społeczne” dawało Armii Czerwonej
prawo do podbijania każdego kraju i mordowania każdego, z kim
„wyzwolicielom” nie było po drodze. Wytrychem zatytułowanym
„oswobożdienije raboczewo kłassa” można było z wiarą otworzyć
drzwi do każdego państwa. Może wpływ na to miały cechy narodowe?
Niemcy, do bólu konkretni i precyzyjni, aptekarsko wymierzali
uzasadnienia, a Rosjanie wytyczyli cele gestem szerokim jak Rosja.
I dziś więcej Rosjan niż Niemców powraca do tamtych czasów
z sentymentem, a bez wstydu.
A jednak z wielu wojen, które toczyła i toczy „niezwyciężona”
Armia Czerwona, z czystym sumieniem wraca się tylko do tej
jedynej, Wielikoj Otieczestwiennoj Wojny. Bo nie Moskwa była
agresorem, a rzecz szła o najwyższą stawkę – fizyczną egzystencję
narodu. Czy byłoby odwrotnie, gdyby Stalinowi udało się
przechytrzyć Hitlera? O poprzedzającej ją wojnie fińskiej wszyscy
najchętniej by zapomnieli. Dlatego tak ważny jest fetysz dat.
1 i 17 września 1939 roku to terminy nic nieznaczące w rosyjskim
kalendarzu historycznym. Podobnie jak 11 listopada 1918 roku.
Ta ostatnia data jest z kolei świętem narodowym w Polsce
i w Belgii. Przy tej okazji czasem przypomina się także rok 1831.
To także dzięki powstaniu listopadowemu powstało niepodległe
państwo – Belgia (dziś uznawane przez część jej mieszkańców
za największą pomyłkę nowoczesnej Europy). Rosja na wieść
o wybuchu belgijskiego powstania przeciwko unii z Holandią
mogła pozwolić sobie jedynie na gwałtowny protest dyplomatyczny
wobec pogwałcenia zasady legitymizmu, gwarantowanego
Świętym Przymierzem.
Ale nawet data, którą upamiętnia wspólne święto, 1918, ma różny
smak. W Polsce – radosny, w Belgii – smutny, bo wspomina się ofiary
największej w dziejach kraju hekatomby, a nie odrodzenia
państwowości. Podobnie we Francji. W każdym merostwie jest
pomnik, a w każdym ratuszu – tablica z nazwiskami poległych
w I wojnie światowej. Bo już kolejnej nie dałoby się wspominać
ustami pełnymi chwały. Chociaż, wracając do bolszewickiej
frazeologii, trudno jednoznacznie ocenić, dla kogo tamta, pierwsza
wojna może uchodzić za „sprawiedliwą”, a dla kogo „niesprawiedliwą”.
Była to wszak wojna interesów, którą milionom tłumaczono
w kategoriach dumy oraz obrazy honoru narodowego.
W Polsce niechętnie wracamy do rzezi pod Ypres i pod Verdun,
podświadomie zapewne nie chcąc kalkulować, że nasza niepodległość
wyrosła także na glebie użyźnionej kośćmi Bogu ducha winnych
Niemców, Francuzów, Belgów, Brytyjczyków i Amerykanów, a także
ich zamorskich… niewolników. Nasi walczyli w tamtej wojnie pod
sztandarami wszystkich możliwych armii. Czasem, jak podczas
oblężenia twierdzy Przemyśl, w Boże Narodzenie 1914 roku,
przekazywali sobie prezenty przez front, by po zakończeniu kolęd
znów do siebie strzelać.

W NUMERZE
TEMAT NUMERU Magdalena Kowalska-Sendek Roman ŚWIAT
Z polotem 22 Przeciszewski
Lech Kościuk Wyrzut sumienia 38 Henryk Suchar
Koniec armii masowej 7 Bogusław Politowski Tak dobrze
Komandosi 24 Robert Czulda już dawno nie było 50
Mirosław Sułek Akcja w lesie 40
Jaki koszt, jakie efekty? 9 Piotr Bernabiuk
Globalnie i przyziemnie 27 HISTORIA Robert Czulda
FORUM Koniec rewolucji 52
NASZYM OKIEM Marek Sarjusz-Wolski
Norbert Bączyk Garść wspomnień, OBLICZA WOJNY
Wspólne skrzydła NATO 12 Piotr Laskowski lance, siodła
Jastrzębie nie od parady 32 i nasze sztandary 42 Robert Czulda
NA CELOWNIKU Kosmos
WOJSKO MILITARIA jak Dziki Zachód 56
Tomasz Szulejko
Odrabiamy frontowe lekcje 16 Krzysztof Wilewski Przemysław Miller
Topaz znaleziony w sztabie 34 Skuteczny, KULISY
WOJSKO przeciwpancerny 46
Piotr Bernabiuk Tomasz
Paulina Glińska Dwója z WF… dla Paweł Henski Szulejko
Armia (nie)profesjonalna 20 urzędników! 36 Atomowy dżin 48 Polpatrol 58

nr 47/2008 Polska Zbrojna 3

AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS
TYGODNIK

Dyrektor Redakcji Wojskowej

Redaktor naczelny
www.polska-zbrojna.pl

Marek Sarjusz-Wolski, tel.: +4822 684 53 65,

Radość z niepodległości
Koncerty, pokazy i defilady – tak w całej Polsce obchodzono 90. rocznicę
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845 365,
845 685, faks: 845 503; odzyskania przez Polskę niepodległości.

W
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
Warszawie obchody rozpoczęła uroczy- znanego Żołnierza odbyła się uroczysta odpra-
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej sta msza święta w intencji ojczyzny wa wart. Obecni byli na niej zagraniczni goście,
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”: w Bazylice Świętego Krzyża. „Wolność była w tym kanclerz Niemiec Angela Merkel, pre-
Wojciech Kiss-Orski, tel.: +4822 684 02 22, i jest wpisana w dusze Polaków. Wolność to zydent Ukrainy Wiktor Juszczenko i prezy-
CA MON 840 222; wko@redakcjawojskowa.pl skarb, który należy okupić najwyższą ceną na dent Litwy Valdas Adamkus. Podczas prze-
Redaktorzy prowadzący:
ppłk Artur Goławski , tel.: +4822 684 52 30,
ziemi – ceną życia”, powiedział podczas nabo- mówienia prezydent Lech Kaczyński podkre-
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska, żeństwa biskup polowy WP gen. dyw. Tadeusz ślił, że Polacy sami wywalczyli niepodległość.
+4822 684 52 13, CA MON 845213; Płoski. W samo południe przed Grobem Nie- „Nikt nam tego nie dał. Nikt nam nie wywal-
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Publicyści: Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr
Bernabiuk, tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845
229; Anna Dąbrowska, Maciej Milejski, Łukasz
Puchalski, Aaron Welman tel.: +4822 684 52
44, CA MON 845 244; Paulina Glińska, tel.:
+4822 684 52 29, CA MON 845 229; Roman
Przeciszewski, tel.: +4822 684 52 44, CA MON
845 244; Tadeusz Wróbel, tel.: +4822 684 52
44, CA MON 845 244; Bydgoszcz: Krzysztof
Wilewski, tel. +4852 378 25 90, CA MON 415
200; Gdynia: Tomasz Gos, tel.: +4858 626 24
13, CA MON 262 413;
Kraków: Magdalena Kowalska-Sendek,
Jacek Szustakowski, tel.: +4812 455 17 80,
CA MON 131 780; Poznań: Piotr Laskowski,
CA MON 572 446, mjr Tomasz Szulejko,
tel.: +4861 857 52 40, CA MON 572 240;
Wrocław: Bogusław Politowski, tel.:+4871 765
38 53, CA MON 653 853;
Fotoreporter: Jarosław Wiśniewski,
tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229;
Współpracownicy:
Andrzej Jonas, Robert Czulda,
Marek Orzechowski, Krzysztof Głowacki,
Paweł Henski, Mariusz Jędrzejko,
Marcin Kaczmarski, Włodzimierz Kaleta,
Roman Kuźniar, Damian Markowski
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej:
ppłk Lech Mleczko
Kwartalnik „Bellona”, przeglądy rodzajów sił
zbrojnych, lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl,
tel.: +4822 684 56 85;
Dział graficzny:
MON

tel.: +4822 684 51 70, CA MON 845 170;

Marcin Dmowski (kierownik), Monika Klekociuk,
Paweł Kępka, Andrzej Witkowski
Opracowanie stylistyczne: TALLIŃSKIE KONSULTACJE
tel.: +4822 684 03 55, CA MON 840 355;
Renata Gromska (kierownik), Małgorzata Mielcarz,
Katarzyna Pietraszek, Joanna Rochowicz
P ostęp, jakiego dokonała
Ukraina w procesie refor-
my sektorów bezpieczeństwa
Stanisław Jerzy Komorowski.
Podczas spotkania podkreśla-
no strategiczne znaczenie
syfikować dyskusje na temat
zagrożeń pojawiających się
w pobliżu terytorium państw
Biuro Reklamy i Marketingu:
Adam Niemczak (kierownik) , Anita i obrony, oceniali ministrowie Ukrainy dla bezpieczeństwa członkowskich. Ponadto NATO
Kwaterowska (tłumacz) Małgorzata obrony państw członkowskich i stabilizacji na obszarze euro- powinno utrzymać zdolności po-
Szustkowska, tel. +4822 684 53 87, 684 51 sojuszu 12–13 listopada atlantyckim. Ministrowie dysku- zwalające na przeciwdziałanie
80, 684 55 03, faks: +4822 CA MON 845 387; w stolicy Estonii podczas kon- towali też o znaczeniu konfliktu tradycyjnym wyzwaniom dla bez-
reklama@redakcjawojskowa.pl
sultacji wysokiego szczebla rosyjsko-gruzińskiego, zarówno pieczeństwa. Polski minister od-
Prenumerata:
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, NATO–Ukraina. W spotkaniu dla samego sojuszu, jak niósł się też do możliwości zacie-
GLM. Informacja: +4822 684 04 00 wzięli udział między innymi i współpracy NATO–Ukraina. śniania współpracy NATO–
Kolportaż i reklamacje: sekretarz generalny NATO Minister Komorowski podkre- –Ukraina nie tylko w zakresie
Bellona SA +4822 457 04 37, Jaap de Hoop Scheffer oraz ślił, że wydarzenia na zwalczania zagrożeń asymetrycz-
6879 041, CA MON 879 041 minister obrony Ukrainy Jurij Zakaukaziu potwierdziły istnie- nych, ale także w ramach bez-
Druk: Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina
Numer zamknięto: 17.11.2008 r. Jechanurow. Polskiej dele- nie w dalszym ciągu tradycyj- pieczeństwa energetycznego.
Zdjęcie na okładce: Peter Volek gacji przewodniczył podse- nych zagrożeń dla bezpieczeń- Podczas spotkania zwrócono
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze kretarz stanu w MON do stwa. W związku z tym istotne uwagę na osiągnięcia Ukrainy
odzwierciedla stanowisko redakcji. spraw polityki obronnej jest, aby na forum NATO zinten- – umacnianie cywilnej i demo-
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca.
Zastrzega sobie prawo do skrótów.

nr 47/2008
 | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY |
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA | |
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || |

Spotkania
czył II Rzeczypospolitej, która stanowiła jedno Krzyża Wojskowego starszego szeregowego
z większych państw międzywojennej Europy”, Emila Urana. Natomiast Krzyż Wojskowy
zaznaczył Lech Kaczyński. otrzymali podpułkownik Krzysztof Boczkow-
Następnie spod Grobu Nieznanego Żołnierza ski i podpułkownik Sławomir Krajewski. Pre-
do Muzeum Wojska Polskiego przeszła parada, zydent nadał też Gwiazdy Iraku i Gwiazdy
w której maszerowały pododdziały reprezenta- Afganistanu 268 żołnierzom polskich kontyn-
cyjne Wojska Polskiego, a także kawalerzyści gentów wojskowych, którzy powrócili z misji
i rekonstruktorzy. W muzeum na warszawiaków w tych krajach. JANUSZ ZEMKE, szef
czekała wystawa historycznego oraz współcze- „Kiedy zastanawiam się nad tym, na czym po-
snego sprzętu polskiej armii i strzelnica elek- legał zryw niepodległościowy, to odpowiadam sejmowej Komisji
troniczna, mogli też obejrzeć pokaz sprawno- – na tym, że udało się stworzyć polskie wojsko;
ści żołnierzy 18 Batalionu Desantowo-Sztur- siłę, która niepodległość wywalczyła i utrwaliła,
Obrony Narodowej
mowego. Na brak chętnych do obejrzenia tych bo zanim mieliśmy państwo, mieliśmy już woj- „Pytanie o to,
atrakcji muzeum nie mogło narzekać – w nie- sko”, powiedział minister Bogdan Klich, inau-
których miejscach ustawiały się kolejki. Nato- gurując wieczorem koncert w Teatrze Polskim.
czy mamy brać
miast przy rondzie de Gaulle’a żołnierze Wojsk Obchody w stolicy zakończyła uroczysta gala udział w wojnie
Lądowych zbudowali punkt kontrolny. w Teatrze Wielkim z udziałem kilkuset gości w Afganistanie,
Tradycyjnie 11 listopada pre- z Polski i z zagranicy.
zydent Lech Kaczyński wręczył Obchody 11 listopada Uroczystości z okazji Święta
w gruncie rzeczy jest
też awanse na najwyższe stopnie przyciągnęły tysiące Niepodległości odbyły się w in- pytaniem o nasze
wojskowe oraz ordery i odzna- nych polskich miastach. Z wro- członkostwo w NATO.
czenia. Na generała brygady widzów, a do wielu cławskiego rynku po uroczystym Nie ma żadnych
awansowali: pułkownik Dariusz towarzyszących apelu wyruszyła Parada Niepod-
Łukowski, dowódca 1 Brygady ległości, a potem mieszkańcy wątpliwości, że
Logistycznej, pułkownik Tade- świętu atrakcji mogli obejrzeć w operze spek- Afganistan był
usz Mikutel, dowódca 3 Bryga- takl „Kocham Cię, Polsko”. światowym centrum
dy Lotnictwa Transportowego, ustawiały się kolejki W Bydgoszczy władzę nad mia-
pułkownik Stefan Rutkowski, dowódca 1 Bry- stem przekazano marszałkowi Józefowi Piłsud- terroryzmu.
gady Lotnictwa Taktycznego, pułkownik Janusz skiemu, a żołnierze wraz z mieszkańcami Motywacja NATO
Sobolewski, dowódca 7 Brygady Obrony Wy- wzięli udział w marszu niepodległości. Pozna- jest więc oczywista
brzeża, pułkownik Leszek Surawski, dowódca niacy tradycyjnie połączyli obchody ze świę-
20 Brygady Zmechanizowanej, pułkownik Sła- tem ulicy Świętego Marcina, mogli też oglą- – tam terroryzm
womir Wojciechowski, dowódca 17 Brygady dać zbiory Muzeum Broni Pancernej w Cen- trzeba zdusić
Zmechanizowanej, a na stopień kontradmirała trum Szkolenia Wojsk Lądowych. Świętowa- międzynarodowym
– komandor Jarosław Ziemiański, zastępca do- no także za granicą, między innymi na pol-
wódcy Centrum Operacji Morskich. skich misjach. Delegacja Wojsk Lądowych od- wysiłkiem”.
Prezydent odznaczył też za wybitne zasługi wiedziła 8–10 listopada miejsca walk polskich (Gazeta Pomorska)
dla umacniania suwerenności i obronności kra- żołnierzy w Belgii i Holandii. Pod koniec wi-

3
ju Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia zyty delegacja z ambasadorem RP Bogusła-
Polski generała dywizji Andrzeja Fałkowskie- wem Winidem, stałym przedstawicielem RP
LICZBA TYGODNIA
go, a za wykazane męstwo i odwagę w działa- przy NATO i dowódcą Wojsk Lądowych gen.
niach przeciwko aktom terroryzmu podczas wy- broni Waldemarem Skrzypczakiem spotka-
konywania obowiązków służbowych poza gra- ła się w Brukseli z sekretarzem generalnym
3 kilogramy może ważyć
w tym roku paczka świą-
teczna dla żołnierzy PKW
nicami kraju – Krzyżem Kawalerskim Orderu NATO Jaapem de Hoop Schefferem. (ann) w Afganistanie i Czadzie.
Rodziny mogą wysłać żyw-
ność o długim terminie waż-
kratycznej kontroli nad siłami ności, rzeczy osobiste, zdję-
zbrojnymi, a także wprowadza- cia czy książki. Wszystko mu-
nie projektów reformatorskich si zmieścić się w pakunku
w sektorze bezpieczeństwa na 235x265x150 milimetrów.
przykład w służbach specjal- Zakazane jest natomiast wy-
nych. Niemniej jednak państwa syłanie alkoholu, lekarstw,
sojusznicze wzywały do przy- waluty oraz produktów
spieszenia procesu transforma- w opakowaniach szklanych
cji. Minister Komorowski po- i z krótkim terminem ważno-
parł starania Ukrainy o przyzna- ści, a także broni, materiałów
nie jej Planu Działań na rzecz wybuchowych czy narkoty-
Członkowska (MAP). W jego ków. Wszystkie paczki przed
opinii, przyspieszy to tempo wysyłką zostaną skontrolowa-
procesu reformowania sekto- ne – cięższe niż trzy kilogra-
rów bezpieczeństwa i obrony my lub zawierające niedo-
oraz zwiększy jego efektyw- zwolone przedmioty będą
NATO

ność. (ad) zwracane nadawcom. (ATU)

nr 47/2008 Polska Zbrojna 5

AAAAAAA
KOMENTARZ
TEMAT
WYDARZENIA
NUME- ZAPIS
Roman Kuźniar
SZEF ZAKŁADU STUDIÓW
STRATEGICZNYCH W INSTYTUCIE
STOSUNKÓW
MIĘDZYNARODOWYCH UW
„W kierunku armii zawodowej”
– brzmiał tytuł znakomitej pracy wybit-
nego francuskiego stratega i polityka,
Charles’a de Gaulle’a. Opublikowana
w 1934 roku przez mało wtedy znanego
pułkownika wojska francuskiego szła
pod prąd dominującego wówczas
w jego ojczyźnie przekonania o podsta-
wach siły obronnej. Armia, dowodził puł-
kownik de Gaulle, nie może być wyłączo-
na spod obejmującego wszystkie inne
dziedziny życia prawa postępu.
Z daniem późniejszego przywódcy
Wolnych Francuzów, czyli rządu na emi-
gracji, a wreszcie prezydenta Francji, istnia-
ły dwa najważniejsze powody profesjonali-
zacji armii. Pierwszym była konieczność jej
stałej modernizacji. Rewolucja technolo-
giczna, szerokie wykorzystanie samolotu,
pojazdów zmechanizowanych i opancerzo-
nych, technik łączności i rozpoznania,
wszystko to już wtedy wymagało żołnierzy
zawodowych, a nie ludzi przychodzących do
wojska na chwilę. Drugi to konieczność in-
terweniowania poza granicami kraju. Już
wtedy de Gaulle wyrażał przekonanie, że ży-
cie międzynarodowe rozwija się w sposób,
który będzie wymagać operacji, jakie dzi-
KONIEC ZAKŁADU. Zakład
Spadochroniarstwa, komór-
RP od pierwszego stycznia
2009 roku przestanie
ka szkoląca między innymi
instruktorów spadochrono-
istnieć w Wyższej Szkole
Oficerskiej Wojsk Lądowych
wych dla wojsk powietrzno- we Wrocławiu. Z okazji
desantowych Sił Zbrojnych 44-lecia istnienia zakładu
Należności za przeniesienie
Z mieniły się przepisy rozporządzenia
MON z 28 maja 2004 roku w sprawie na-
Bliżej prawa
leżności żołnierzy zawodowych za przeniesie-
nia i podróże służbowe (Dziennik Ustaw numer
190, pozycja 1165). Nowelizacja rozporządze-
nia pochodząca z 14 października bieżącego
roku weszła w życie 1 listopada. Głównym ce-
lem wprowadzonych zmian ma być przede
wszystkim uproszczenie procedur związanych
z dokonywaniem wypłat – ryczałtów na pokry-
cie kosztów dojazdu do nowego miejsca pełnie-
nia służby oraz dodatków rozłąkowych. W miej-
sce obecnego comiesięcznego naliczania wyżej
wymienionych należności pieniężnych (w zależ-
ności od liczby dni „przesłużonych” w danym
miesiącu kalendarzowym) wprowadzono jed-
nakowe kwoty tych należności dla wszystkich
uprawnionych żołnierzy zawodowych. W przy-
6 Polska Zbrojna
RU
Vers l’armée
de métier
siaj nazwalibyśmy „out of area”. Oddziały
legii cudzoziemskiej już nie wystarczały. De
Gaulle zakładał, że w ramach operacji typu
ekspedycyjnego wojsko będzie musiało re-
alizować coraz bardziej wyspecjalizowane i
precyzyjne zadania, wymagające zaawan-
sowanego technicznie sprzętu i wyspecjali-
zowanej obsługi. Takie operacje będą także
wymagały ogólnej mobilności i szybkości
działania. Tego wszystkiego nigdy nie da się
osiągnąć z żołnierzem z poboru.
Był wreszcie jeszcze jeden motyw, dla któ-
rego francuski Piłsudski chciał przejścia na
armię zawodową. Ona będzie znacząco
mniejsza. W ten sposób uniknie się heka-
tomby znanej z frontów I wojny światowej.
Wtedy nowatorska argumentacja de
Gaulle’a, dzisiaj – 74 lata później – wydaje
się bardziej oczywista. Także w Polsce, któ-
ra podjęła wielką operację zmierzającą do
pełnej profesjonalizacji swego wojska. Tak,
operację wielką i zarazem obciążoną ryzy-
kiem. Świadczy o tym towarzysząca profe-
sjonalizacji dyskusja, zarówno ta publiczna,
jak i słowa wypowiadane w rozmowach nie-
formalnych, na korytarzach instytucji MON,
niekiedy zresztą ściszonym głosem. To
wielka reforma, obejmująca wszystkie
aspekty sił zbrojnych w państwie, wywołują-
oraz zakończenia jego dzia-
łalności, 21 listopada odby-
ło się w WSO spotkanie in-
struktorów spadochrono-
wych oraz pracowników
zakładu. (ATD)
padku przeniesionych służbowo żołnierzy za-
wodowych, którzy będą dojeżdżać do nowego
miejsca pełnienia służby, ustalany będzie ry-
czałt miesięczny na pokrycie kosztów dojazdu.
Ma on wynosić 75 procent ceny imiennego bi-
letu miesięcznego na przejazd w klasie II pocią-
gu osobowego na odległość stu kilometrów, co
według obowiązującej taryfy PKP stanowi kwo-
tę 201,75 złotych (jeśli przyjmie się, że powyż-
sze uprawnienie przysługuje żołnierzom, któ-
rych czas dojazdu publicznymi środkami trans-
portu z miejsca zamieszkania do miejsca peł-
nienia służby i z powrotem przekracza dwie go-
dziny). W odniesieniu do żołnierzy służących
z dala od rodziny wprowadzono zryczałtowaną
miesięczną kwotę dodatku rozłąkowego – usta-
lonego w wysokości 18-krotności stawki diety
czyli 414 złotych. (PG)
ca różnorakie konsekwencje w ich otocze-
niu, finansowaniu, przemyśle zbrojenio-
wym, szkolnictwie i współpracy z naszymi
sojusznikami. Niektóre z tych konsekwencji
nie są jeszcze do końca rozpoznane, co nie
powinno dziwić. Sam zastanawiam się, czy
w Polsce, w której tradycją jest silna więź
wojska z narodem, ta więź nie osłabnie. Czy
żołnierze zawodowi będą nadal „naszymi
chłopcami”, czy zawodowcami jak z każdej
innej branży, kolejarskiej czy opieki zdro-
wotnej, z którymi nie łączą nas już żadne
szczególne emocje. A może to jest zwyczaj-
nie nieuchronne.
Jest wreszcie problem polityczny. Jakim na-
rzędziem w ręku polityki stanie się armia
zawodowa? Czy może nie nazbyt łatwo bę-
dzie się podejmować decyzje o jej użyciu za
granicą? Obawy są uzasadnione, bo już
w tej chwili próbuje się proces profesjonali-
zacji wojska wykorzystywać politycznie. Bez
argumentów merytorycznych i wyraźnie
w złej wierze próbuje się wkładać „kij
w szprychy” tego procesu, odkładać na póź-
niej, jak chce się opóźnić wprowadzenie eu-
ro czy reformy służby zdrowia. Boli brak od-
powiedzialności na koszt Polski. Tym, któ-
rzy tak czynią, ku nauce i przestrodze pole-
cam lekturę tytułowej pracy de Gaulle’a.
Racjonalizatorzy
w marynarce
„MODERNIZACJA systemu antenowego ra-
diostacji KF na okręcie t. 207 TRB – 633”
– to projekt racjonalizatorski zgłoszony
z 8 Flotylli Obrony Wybrzeża przez koman-
dora podporucznika Andrzeja Janika i star-
szego bosmana sztabowego Jacka
Ankiewicza, który zdobył pierwsze miejsce
w konkursie w Marynarce Wojennej.
Podczas corocznej odprawy 14 listopada
dowódca Marynarki Wojennej wiceadmirał
Andrzej Karweta nagrodził szesnastu auto-
rów sześciu najlepszych projektów zastoso-
wanych w marynarce w 2007 roku. Łącznie
w ubiegłym roku w MW wdrożono 109 pro-
jektów, których wartość szacowana jest na
około 2,5 miliona złotych. Zastosowane
w 2007 roku racjonalizacje dotyczyły mię-
dzy innymi szkolenia, działalności operacyj-
nej, usprawnienia techniki morskiej, lotnic-
twa, logistyki, systemów dowodzenia i łącz-
ności. Autorami projektów są zarówno ma-
rynarze, jak i pracownicy wojska. (ann)
nr 47/2008
 PROFESJONALIZACJA

„Siły Zbrojne RP wobec nowych wyzwań: ku armii zawodowej” to temat

konferencji zorganizowanej przez Instytut Stosunków Międzynarodowych
Uniwersytetu Warszawskiego, która odbyła się 20 listopada.

Lech
Kościuk

KONIEC
ARMII
MASOWEJ
BOGUSŁAW POLITOWSKI

nr 47/2008 Polska Zbrojna 7

TEMAT
WYDARZENIA
NUMERUZAPIS
Profesjonalizacja to przedsięwzięcie
o dalekosiężnych i rozległych konsekwen-
cjach. Jeśli próbować zinterpretować jej
istotę, to właściwe jest określenie profesjo-
nalizacji jako rewolucji. Profesjonalizacja
bowiem, jako proces, którego początkiem
jest przejście od armii z poboru do sił kom-
pletowanych na zasadzie podpisywania
przez strony szeroko rozumianego kontrak-
tu na służbę, i idące za tym zmiany między
innymi w organizacji sił, szkoleniu, ukom-
pletowaniu, zakwaterowaniu, zabezpiecze-
niu logistycznym, w relacjach między ofi-
cerami młodszymi a żołnierzami (coraz
częściej z bogatym doświadczeniem z mi-
sji), w relacjach między wojskiem a społe-
czeństwem, będzie de facto rewolucją
w całokształcie funkcjonowania naszych
sił zbrojnych.
Profesjonalizacja, będąca kluczowym
elementem transformacji Wojska Polskie-
go, to odpowiedź na:
• potrzebę wzrostu zdolności bojowych na-
szego potencjału obronnego;
• potrzebę ukształtowania potencjału ade-
kwatnego do istniejących i prawdopo-
dobnych zagrożeń oraz wyzwań;
• konieczność znalezienia się wojska w no-
wych realiach społecznych, gospodar-
czych i politycznych państwa.
8 Polska Zbrojna
Eksperci nie mają wątpliwości, że nowo-
czesne, bazujące na zaawansowanym wy-
korzystywaniu wielorakich dziedzin wie-
dzy budowanie sił zbrojnych powoduje, że
współcześnie o zwiększaniu zdolności bo-
jowych wojska decyduje w coraz większym
stopniu efekt synergii. Synergii będącej na-
stępstwem równoległego oddziaływania
między innymi takich czynników jak wła-
śnie profesjonalizm żołnierzy, nowoczesna
technika wojskowa, skuteczne dowodze-
nie, efektywniej zaprojektowane struktury,
nowoczesna logistyka, wspieranie działań
wojska przez cywilne firmy komercyjne.
W konsekwencji siły zbrojne mogą coraz
skuteczniej wykonywać stawiane przed ni-
mi zadania, a profesjonalni żołnierze od-
grywają tu rolę kluczową.
W efekcie fundamentalne znaczenie dla
Polski ma zdolność NATO i UE do kształ-
towania bezpieczeństwa we własnym oto-
czeniu. Wkład SZRP w potencjał sojuszu
i Unii, a także zdolność do efektywnego
współdziałania to inwestycja nie tylko
w skuteczną obronę Polski, ale także – co
jest nie mniej ważne, a w obecnych warun-
kach wręcz konieczne – zapobieganie roz-
wijaniu się poważnych kryzysów już z da-
la od naszych granic. Polska ma strategicz-
ny interes w utrwalaniu pozycji NATO i
UE jako kluczowych aktorów na scenie
międzynarodowej.
W powiązaniu z państwem
Na przyszłość polskiej armii należy pa-
trzeć także przez pryzmat miejsca, jakie si-
ły zbrojne jako instytucja będą zajmowały
w strukturze państwa – coraz bardziej za-
sobnego, rozwijającego się cywilizacyjnie,
zbliżającego się strukturalnie do czołowych
państw Unii Europejskiej, w sumie z roku
na rok nowocześniejszego, z lepiej wyedu-
kowanym społeczeństwem, mającym coraz
większe doświadczenie w kontaktach
z resztą świata, a przede wszystkim z kra-
jami Unii. Czyli – uzyskania przez wojsko
porównywalnego poziomu nowoczesności
z innymi składowymi naszego państwa.
Co więcej, nie można zapominać, że
w coraz większym stopniu na rozwój
i funkcjonowanie wojska będzie miał
wpływ rynkowy charakter gospodarki.
Można być pewnym, że znajdzie to od-
zwierciedlenie między innymi w:
• dążeniu do maksymalnej racjonalizacji
wydatków publicznych na obronę, do-
minacji kryterium efektywności;
• sięganiu przez wojsko do nowoczesnych
rozwiązań z zakresu inżynierii finanso-
wej oraz organizacji i zarządzania;
nr 47/2008

• traktowaniu krajowego przemysłu
obronnego jako jednego z wielu moż-
liwych dostawców uzbrojenia, techni-
ki i usług;
• racjonalizacji wielkości i lokalizacji in-
frastruktury.
Prymat jakości nad ilością
Formuła koszt–efekt w przypadku armii
profesjonalnej nieuchronnie będzie pro-
wadzić do prymatu jakości nad ilością. Si-
ły profesjonalne to przedsięwzięcie kosz-
towne. Jednak inwestycja w unowocze-
śnienie musi kosztować. Rzecz w tym, że
– jak w przypadku każdej inwestycji – aby
przyniosła ona korzyści, musi być dobrze
przemyślana, przygotowana i konsekwent-
nie zrealizowana w rozsądnym czasie.
W wypadku profesjonalizacji naszej ar-
mii istotnym czynnikiem jest również to,
że koszty tej inwestycji muszą być tak
skalkulowane, aby równocześnie trwał
proces unowocześniania uzbrojenia i tech-
niki wojskowej. Co jest niemałym wyzwa-
niem przy tej ilości starego uzbrojenia
i zaległości remontowych. Decyzje w tej
sprawie dodatkowo komplikuje obecna sy-
tuacja makroekonomiczna – perspektywa
zmniejszenia się tempa wzrostu naszej go-
spodarki.
Mirosław
Sułek
JAKI KOSZT,
JAKIE EFEKTY?
Powody powołania armii zawodowej są wielorakie.
Można je pogrupować na polityczne, militarne, ekonomiczne
(ekonomiczno-demograficzne) i moralno-psychologiczne.
W dyskusjach najczęściej podnosi się argu-
ment kosztów. Według zwolenników armii
zawodowej jest ona w dłuższej perspekty-
wie tańsza niż ta z poboru, według przeciw-
ników – odwrotnie. A jak jest naprawdę?
W krajach, które od wielu lat mają ar-
mię zawodową (Wielka Brytania, Stany
Zjednoczone), w prowadzonych badaniach
na temat wielu aspektów jej funkcjonowa-
nia dominowały wątki ekonomiczne. Wy-
niki nie są w pełni jednoznaczne z proste-
go powodu – wszelki rachunek efektyw-
ności operuje kosztami i efektami. Podczas
nr 47/2008
Wielkość budżetu obronnego Polski wy-
rażana ogółem lokuje nas na 11. miejscu
wśród państw sojuszniczych. Jednocześnie
nakład na jednego żołnierza (innymi sło-
wy nakład na jego warsztat pracy) w 2007
roku wynosił w Polsce 53,5 tysiąca dola-
rów, podczas gdy w innych państwach
NATO (w tym USA) było to średnio
212,3 tysiąca dolarów, zaś tylko europej-
skich – 142 tysiące. Pod tym względem
znajdujemy się więc na 21. miejscu w gro-
nie sojuszników. Dane te pokazują, że przed
nami poważny dystans do nadrobienia.
W resorcie obrony szacuje się, że szero-
ko rozumiane potrzeby modernizacyjne
wymagają wydatkowania w najbliższym
dziesięcioleciu około 160 miliardów zło-
tych. Dla uzmysłowienia sobie wielkości
tej sumy trzeba wiedzieć, że jest to mniej
więcej siedmiokrotność tegorocznego bu-
dżetu MON. Z problemem tym możemy
sobie poradzić albo poprzez zwiększenie
nakładów na obronność, albo zmniejsza-
jąc potrzeby przez redukcję sił zbrojnych.
Pierwsza z tych opcji, mówiąc oględnie,
ma małe szanse powodzenia. Druga wy-
daje się nieuchronna.
Tak więc w perspektywie profesjonali-
zacji musi zostać sformułowana odpowiedź
na pytanie o liczebność armii zawodowej.
gdy stosunkowo łatwo uchwycić koszty,
zwłaszcza finansowe (choć też niejedno-
znacznie), z szacowaniem efektów są wiel-
kie problemy (nie ma na przykład precy-
zyjnych miar oceny potencjału bojowego,
czy tym bardziej efektów w postaci zwięk-
szonego bezpieczeństwa). Większość wy-
ników wskazuje jednak na to, że armia za-
wodowa jest rozwiązaniem tańszym.
Jeśli mówimy, że armia zawodowa jest
tańsza niż armia z poboru, musimy uści-
ślić, o jakie porównanie chodzi. Czy po-
równujemy dwie armie o takiej samej li-
PROFESJONALIZACJA
W ciągu ostatnich kilkunastu lat nasza ar-
mia była redukowana już kilka razy. Pa-
dały wtedy opinie, że są to działania za-
grażające skutecznej obronie naszego kra-
ju. Prawda jednak jest taka, że właściwie
to nieustająco pełzamy w kierunku osią-
gnięcia liczebności, która jest na miarę
możliwości udźwignięcia jej przez Rzecz-
pospolitą.
Nie jest tajemnicą, że musi to być także
związane z weryfikacją oceny zagrożeń, a
w następstwie – uaktualnianiem scenariu-
szy działań w trakcie kryzysów, w tym po-
trzeb operacyjnych.
Część wydatków modernizacyjnych to
nieuchronna konsekwencja pilnych potrzeb
bezpośrednio związanych z profesjonali-
zacją. Odnosi się to między innymi do po-
trzeb armii zawodowej dotyczących zakwa-
terowania, szkolenia czy logistyki.
Ogólnie rzecz biorąc, efektywność pro-
fesjonalnych sił zbrojnych będzie mogła ro-
snąć wraz z wprowadzaniem do wojska no-
woczesnych uzbrojenia, systemów i orga-
nizacji dowodzenia.
Blisko NATO i UE
Proces profesjonalizacji należy także po-
strzegać przez pryzmat realizacji naszych
interesów narodowych, szczególnie w kwe- 
czebności, czy dwie armie o takiej samej
mocy bojowej? Można przyjąć, że przy tej
samej liczebności armia zawodowa będzie
droższa, ale przy takiej samej mocy bojo-
wej wszystko wskazuje na to, że jednak tań-
sza. O jakich kosztach mowa?
Rozkład obciążeń
Wzrost kosztów wynikający z wprowa-
dzenia armii zawodowej jest w dużej mie-
rze złudzeniem. Z prostego powodu – ar-
mia zawodowa nie tyle podnosi koszty jej
funkcjonowania, ile ujawnia te rzeczywi-
ste, które armia z poboru ukrywa! Innymi
słowy, koszt odzwierciedlony w budżecie
obrony narodowej nie odzwierciedla
wszystkich kosztów społecznych; armia za-
wodowa większość z nich wynosi na świa-
tło dzienne. Chodzi przede wszystkim
o podatek w naturze płacony przez pobo-
rowych, którzy gdyby nie przymus, nigdy
nie znaleźliby się w wojsku. A jest to koszt
ogromny, w dodatku powodujący bardzo
niesprawiedliwy rozkład obciążeń w spo-
łeczeństwie. Ze zrozumiałych względów
uderza najsilniej w rodziny wielodzietne.
Nie tak dawno temu, gdy służba wojskowa
trwała dwa lata (w Marynarce Wojennej
– trzy), rodzina, która oddała wojsku trzech
synów, płaciła podatek wynoszący sześć
lat służby (lub dziewięć). W tym czasie tra-
cili oni zarobki w cywilu, nie podnosili
swoich kwalifikacji, które służyłyby im 
Polska Zbrojna 9
AAAAAAA
TEMAT
WYDARZENIA
NUMERU
AAAAAAAA
ZAPIS
stii zewnętrznych gwarancji bezpieczeń-
stwa. Stale musi nam towarzyszyć świado-
mość, że Polska, wstępując do NATO i Unii
Europejskiej, kierowała się racją stanu.
Członkostwo w obu organizacjach, tak jak
w przypadku Sił Zbrojnych RP (o czym
mówi artykuł 26 punkt 1 Konstytucji RP),
służy ochronie niepodległości państwa
i niepodzielności jego terytorium oraz za-
pewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszal-
ności jego granic. Obie organizacje,
a przede wszystkim sojusz północnoatlan-
tycki, pełnią funkcję prewencyjną – odstra-
szania ewentualnego agresora od napaści
na Polskę – oraz zapewniają przyjście ze
skuteczną pomocą w wypadku agresji. Za-
tem fundamentalne znaczenie obu organi-
zacji dla bezpieczeństwa RP determinuje
konieczność aktywnego udziału naszych
sił zbrojnych w podtrzymywaniu i umac-
nianiu wiarygodności zdolności wojsko-
wych NATO i UE.
W takim stanie rzeczy modernizacja jest
składnikiem procesu wzmacniania kompa-
W resorcie obrony szacuje się, że potrzeby modernizacyjne wymagają wydatkowania
w najbliższym dziesięcioleciu około 160 miliardów złotych. Dla uzmysłowienia sobie wielkości
tej sumy trzeba wiedzieć, że jest to mniej więcej siedmiokrotność tegorocznego budżetu MON
w życiu cywilnym, i tak dalej. Wielu po-
borowych znajdowało sposób, aby uniknąć
służby wojskowej (oszukiwali, korumpo-
wali, okaleczali się, szli na jakiekolwiek
studia). Niezależnie od tego, ile wynosił
żołd, koszty funkcjonowania tego typu ar-
mii były ponoszone, chociaż nie znalazły
odbicia w budżecie. Żołnierz był częścio-
wo traktowany jak niewolnik.
Tu warto wtrącić, że i dziś jest wielu lu-
dzi, którzy uważają, iż niewolnik jest dar-
mowym pracownikiem. Trudno o coś bar-
dziej błędnego. Niewolnik jest bardzo dro-
gim pracownikiem. Gdyby tak nie było,
niewolnictwo trwałoby do dziś. Nie zauwa-
ża się, że niewolnik może służyć tylko do
stosunkowo prostych prac, jego wydajność
jest niska, a niezależnie od tego potrzebu-
je jakiegoś wyżywienia, odzienia, miesz-
kania oraz opieki. Dochodzą jeszcze wy-
sokie koszty nadzoru.
W pierwszej połowie XIX wieku fran-
cuski ekonomista Fryderyk Bastiat opu-
blikował cykl felietonów pod ogólnym ha-
słem „To, co widać, i to, czego nie widać”,
w których wykazywał fałszywość powierz-
chownego rozpatrywania wielu zagadnień
ekonomicznych. Dowodził, że oprócz te-
go, co daje się zauważyć gołym okiem, jest
jeszcze warstwa tego, czego nie widać. Na
przykład cła ochronne – widać, że przynio-
sły korzyści niektórym producentom, ale
nie widać strat, jakie poniosła reszta spo-
łeczeństwa w wyniku kupowania droż-
szych i/lub gorszych produktów.
10 Polska Zbrojna
tybilności i interoperacyjności naszego
wojska z siłami sojuszniczymi i państw
członkowskich Unii Europejskiej.
Armia odstraszania
Armia w pełni zawodowa nie jest armią
masową. Głównie z powodu wysokich
kosztów jej zbudowania i następnie utrzy-
mywania. Kosztów, czytaj nakładów, któ-
re zwielokrotniają jednak jej zdolności bo-
jowe, ale także z tego powodu, że wyra-
sta ona z odmiennej, nowoczesnej filozo-
fii obrony i prowadzenia operacji. Przede
wszystkim armia taka ma odstraszać wy-
sokimi zdolnościami bojowymi, czyli
możliwością zadawania poważnych strat
nawet znacznie liczniejszemu agresorowi,
czy jeszcze inaczej – dużym wysiłkiem
(kosztami, stratami), który potencjalny
przeciwnik będzie musiał włożyć w to, by
ją pokonać. Jest to siła wysoce dyspozy-
cyjna, mobilna, zdolna do szybkiej reak-
cji, przystosowana do udziału w działa-
niach koalicyjnych, a więc mogąca efek-
Podobnie rzecz ma się z armią zawodo-
wą. Widać wyższe koszty zatrudnienia żoł-
nierzy zawodowych (bo zostały ujawnio-
ne), ale nie widać tych, które poniesiono
w czasie trwania armii z poboru. Dla słu-
żących przymusowo te koszty są wyższe,
gdyż poza na przykład utratą dochodów w
cywilu dochodzą jeszcze koszty o charak-
terze psychologicznym czy moralnym. Do
tego należy również dodać liczne patolo-
gie (słynna „fala”, samowolne oddalenia,
pijaństwo, narkotyki czy samobójstwa).
Armia zawodowa jest najbardziej rynko-
wym rozwiązaniem problemów naboru do
wojska, a częściowo także jego funkcjono-
wania. Ma to swoje zalety i wady. Do tych
pierwszych można zaliczyć to, że wojsko
określa standardy i przyjmuje takich ludzi,
jakich chce; szkoli ich przez dłuższy czas;
żołnierze zawodowi są bardziej związani ze
swoją służbą; dłuższy okres służby powo-
duje, że żołnierz zawodowy jest znacznie
lepiej wyszkolony. Wady związane są
przede wszystkim z funkcjonowaniem go-
spodarki rynkowej oraz z polityką społecz-
no-gospodarczą państwa. Jako najbardziej
wystawiona na kaprysy rynku, armia zawo-
dowa musi sobie radzić z burzliwym z na-
tury otoczeniem. Na warunki poboru wpły-
wa aktualna sytuacja na rynku pracy; na
przykład wysoka stopa bezrobocia z regu-
ły zwiększa liczbę chętnych. Nie jest tak za-
wsze. Nawet wysokie bezrobocie, któremu
towarzyszy szereg zabezpieczeń społecz-
nych, łatwe uzyskiwanie zasiłków i innych
tywnie działać nawet w konfliktach o wy-
sokiej intensywności.
Armia taka to także udział w działaniach
ekspedycyjnych. Ma ona wiele cech uni-
wersalnego instrumentu realizacji różno-
rodnych celów politycznych państwa. Na-
leży mieć świadomość, że czynnik ten
w polskiej polityce wojskowej/obronnej bę-
dzie nabierał coraz większego znaczenia.
O racji bytu oraz zadaniach Sił Zbrojnych
RP nie decydują bowiem już tylko zapisy
konstytucyjne (patrz artykuł 26 Konstytu-
cji RP). Wraz z członkostwem w NATO
i UE nasze środowisko bezpieczeństwa
znacznie się powiększyło. Co więcej, na-
sza partycypacja w operacjach bojowych,
reagowania kryzysowego, stabilizacyjnych
i tym podobnych tych organizacji ma po-
ważny wpływ na pozycję zajmowaną przez
Polskę w świecie. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Lech Kościuk jest dyrektorem
Departamentu Transformacji MON
świadczeń może nie wpłynąć w istotny spo-
sób na liczbę chętnych do wstąpienia w sze-
regi wojska. Niepewność co do warunków
naboru związana jest z każdą większą re-
formą społeczną (zdrowotną, emerytalną).
Armia zawodowa jest wrażliwa również na
zmiany demograficzne (zmiany struktury
wieku ludności, przyrostu naturalnego).
Techniczny impuls
Armia zawodowa dąży do tego – co chy-
ba jest zaletą – aby żołnierze mieli coraz
więcej sprzętu i uzbrojenia. Decydują o tym
dwie główne przyczyny. Pierwsza wynika
z presji kandydatów do służby wojskowej,
którzy chcą realizować swoje ambicje, ma-
jąc do czynienia z najnowocześniejszym
sprzętem. Druga, nawet ważniejsza, spowo-
dowana jest tym, że względnie drogi (i czę-
sto psychologicznie niepewny) człowiek za-
stępowany jest przez technikę. Mówiąc ję-
zykiem ekonomicznym, stosunek kapitału
do pracy kształtuje się wyraźnie na korzyść
kapitału w porównaniu do armii z poboru,
gdzie taka presja jest słabsza. Ten „technicz-
ny impuls” przenosi się na otoczenie,
a zwłaszcza na przemysł zbrojeniowy, któ-
ry ma dodatkowy motyw do poszukiwania
nowych rozwiązań i technologii. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Profesor doktor habilitowany
Mirosław Sułek jest pracownikiem
Instytutu Stosunków Międzynarodowych
Uniwersytetu Warszawskiego
nr 47/2008
 PROFESJONALI-
| | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO

nr 47/2008 Polska Zbrojna 11

FORUM LOTNICTWO
Norbert
Bączyk
WSPÓLNE SKRZYDŁA
Powoli materializuje się idea wspólnego lotnictwa transportowego NATO. Już
w przyszłym roku mają się pojawić C-17 należące do całego sojuszu,
a obsługiwane także przez polskich lotników.
isje takie jak ta gdyż leżało to w gestii US Air Force.
w Afganistanie jasno Większe maszyny nie były zwyczajnie
pokazują, że europej- potrzebne. Przeciwnik był przecież tuż
skie państwa NATO za miedzą, a główne pole bitwy stanowił
potrzebują dziś pilnie środek Europy. Podobnie było w Ukła-
bardziej wydajnego dzie Warszawskim – do taktycznych de-
transportu powietrznego na poziomie santów wystarczały samoloty takie jak
strategicznym. Obecny, opierający się na An-26 czy An-12; cięższe maszyny po-
flocie taktycznych samolotów C-130 siadali faktycznie jedynie Rosjanie.
i C-160, to jeszcze pozostałość z czasów Również obecnie odległe loty trans-
zimnej wojny, gdy armie państw zachod- portowe z ciężkim sprzętem spoczy-
nich nie musiały same martwić się o mię- wają bądź na barkach Amerykanów,
dzykontynentalne mosty powietrzne, bądź są organizowane przy wykorzy-
12 Polska Zbrojna
staniu czarterowanych samolotów
An-124-100. Europejskie państwa so-
juszu północnoatlantyckiego (oraz Ka-
nada) szukają więc dróg zwiększenia
swych możliwości transportowych na
przykład przez takie inicjatywy jak
NATO SALIS (Strategic Airlift Inte-
rim Solution). W ramach tego progra-
mu sojusz może korzystać ze wspo-
mnianych strategicznych samolotów
transportowych konstrukcji biura An-
tonowa, należących albo do ukraiń-
skich Antonov Airlines z Antonov
nr 47/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO|
USAF (3)
NATO
ASTC, albo An-124 z rosyjskiej firmy
Wołga-Dniepr (Volga-Dnepr Group).
Opóźniony Airbus
Jak jednak wskazuje sama nazwa,
SALIS – czyli tymczasowe rozwiązanie
strategicznego transportu powietrznego,
jest przedsięwzięciem doraźnym, opar-
tym na samolotach państwa nienależące-
go jeszcze do NATO bądź w ogóle nie-
związanego z sojuszem. Docelowo kra-
je członkowskie muszą pozyskać własne
duże transportowce. W Europie oczeku-
je się więc, że część zadań przejmie flo-
ta samolotów A400M, w które wyposa-
żone mają zostać między innymi siły po-
wietrzne Niemiec, Francji, Wielkiej Bry-
tanii czy Hiszpanii. Program samolotu
nr 47/2008
| | |
Airbusa ma jednak ciągłe opóźnienia, co
powoduje wzrost kosztów. Skądinąd przy
rozwoju zupełnie nowej konstrukcji jest
to zrozumiałe, ale z drugiej strony stawia
pod znakiem zapytania sensowność ca-
łego przedsięwzięcia od strony finanso-
wej. Pojawiają się nawet pogłoski o za-
mrożeniu programu (dementowane przez
producenta, który jednak zmniejszył
tempo prac).
Problemów tego rodzaju nie mają
wspomniani już Kanadyjczycy, którzy
zdecydowali się nabyć samoloty jesz-
cze większe niż A400M, czyli jedyne
produkowane dziś seryjnie na świecie
strategiczne transportowce C-17
Globemaster III firmy Boeing. Samo-
lotem tym zainteresowało się także
NATO. We wrześniu 2006 roku kil-
kanaście państw, w tym Polska, przy-
stąpiło wstępnie do projektu NSAC
– NATO Strategic Airlift Capability
(zdolność strategicznego transportu
powietrznego NATO). W jego ramach
| | |
 C-17 GLOBEMASTER
może zabrać prawie
70 ton ładunku, co czyni
go jednym z najwięk-
szych samolotów trans-
portowych świata
 INICJATYWA NSAC
przypomina tę związaną
z samolotami E-3A
Sentry systemu AWACS,
gdzie właścicielami sa-
molotów jest wiele
państw należących do
NATO, a maszyny mają
międzynarodowe załogi
planowano pozyskać trzy samoloty
transportowe C-17A Globemaster III,
z opcją na czwarty.
Tak jak AWACS
Inicjatywa NSAC przypomina tę zwią-
zaną z samolotami E-3A Sentry systemu
AWACS, gdzie właścicielami samolotów
jest wiele państw należących do NATO,
a maszyny mają międzynarodowe zało-
gi (choć zostały zarejestrowane w Luk-
semburgu i noszą jego herb). Także trzy
C-17 miałyby być obsługiwane przez
międzynarodowy personel. W zespole
uczestniczącym w NSAC znaleźli się po-
czątkowo przedstawiciele Stanów Zjed-
noczonych, Bułgarii, Czech, Danii, Es-
tonii, Łotwy, Litwy, Węgier, Włoch, Ho-
landii, Norwegii, Rumunii, Słowacji, Sło-
wenii oraz oczywiście Polski. Dodatko-
wo chęć uczestnictwa w programie zgło-
siły też znajdujące się poza NATO Szwe-
cja oraz nieco później Finlandia. Razem
aż 17 państw. Dzięki licznym uczestni- 
Polska Zbrojna 13
FORUM LOTNICTWO

W ciągu kilku lat

zamierzamy wydać
na program NSAC
około 130 milionów
złotych.

 PODSTAWOWYM TYPEM samolotu transportowego dla polskich Sił Powietrznych jest CASA
C-295. Nie jest on jednak przystosowany do transportu strategicznego.

 W EUROPIE oczekuje się więc, że część zadań związanych ze strategicznym transportem po-
wietrznym przejmie flota samolotów A400M, w które wyposażone mają zostać między innymi siły
powietrzne Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii czy Hiszpanii.

kom możliwe jest rozłożenie znacznych
kosztów eksploatacji samolotów tak, aby
składki nie rujnowały poszczególnych
budżetów. Jeśli chodzi o nas, to w ciągu
kilku lat zamierzamy wydać na ten pro-
gram około 130 milionów złotych, przy
czym w przyszłorocznym budżecie za-
planowano środki na poziomie prawie
20 milionów.
Kryzys finansowy i ciągły wzrost
kosztów programów zbrojeniowych od-
cisnęły się już jednak i na projekcie
NSAC. Właśnie z powodu pieniędzy,
czy raczej ich braku, ze wspólnych
C-17 wycofali się ostatecznie Włosi.
Z dalszego udziału zrezygnowali rów-
nież Czesi, Memorandum of Understan-
ding (MoU) nie podpisali także Duń-
czycy, Litwini i Słowacy. Ostatecznie
więc w NSAC partycypuje dziesięć
państw NATO oraz dwa skandynawskie
zrzeszone w Partnerstwie dla Pokoju
(Partnership for Peace – PfP).
Wysokie koszty
Nikt nie neguje sensowności NSAC
– to wręcz jeden z priorytetów NATO.
Jednak otwarte pozostaje pytanie, skąd
wziąć na niego pieniądze. Cóż, po raz
kolejny okazało się, że bez pomocy naj-
potężniejszego członka sojuszu projekt
w ogóle by nie wypalił. Oczywiście na
sprzedaż takich samolotów, produktów
made in USA, naszpikowanych różną
techniką wojskową, zgodę musiał wy-
razić amerykański Kongres. Tak też się
stało, lecz o ile w 2006 roku koszt na-
bycia czterech C-17 wraz z pakietem
dodatkowym szacowano na 590 milio-
nów dolarów, to w 2008 cena tylko
trzech (a według części źródeł zaledwie
dwóch finansowanych ze wspólnych
środków) Globemaster III wraz z logi-
styką wynosiła 700 milionów dolarów!
Obok samolotów we wspomnianym pa-
kiecie mają znaleźć się między innymi
także zapasowe komplety silników
F117-PW-100, systemy samoobrony
AN/ALE-47 i ostrzegawcze AN/AAR-47,
wojskowy GPS czy opancerzone kabi-
ny załogi. Dzięki temu maszyny pole-
cą nawet w rejon bezpośrednio zagro-
żony ostrzałem. Nie muszą ich obowią-
zywać takie obostrzenia, jak choćby
przy wynajmowaniu na zasadach ko-
mercyjnych samolotów An-124.
NAMO (NATO Organization), po-
przez system Foreign Military Sales
(FMS), ma partycypować w zakupie tyl-
ko dwóch samolotów. Trzeci zaś mają
kupić dla NATO za własne pieniądze…
sami Amerykanie.
Oddziałem bezpośrednio użytkującym
C-17, a podległym NAMA (NATO Air-
lift Management Agency) – odpowie-
dzialnej za kontrolę administracyjną lo-
gistyki – oraz państwom sygnatariuszom
NSAC, będzie pierwsze skrzydło cięż-
kiego transportu powietrznego – 1st Ha-
vy Airlift Wing (HAW; pierwotne ozna-
czenie HAG – Heavy Airlift Group), któ-
rym dowodzić będzie amerykański puł-
kownik. Ma ono liczyć 155 osób ze
wszystkich służb. Jak na skrzydło, bę-
dzie to zatem jednostka niezwykle ma-
ła. Pojedyncza eskadra lotnicza w HAW
– HAS (Havy Airlift Squadron) – też za-
skakuje rozmiarami. Faktycznie jest to
bowiem klucz o sile trzech samolotów,
ale za to na każdą maszynę przewidzia-
no aż cztery załogi. Podstawowa dla
C-17 liczy trzy osoby.
Bazą macierzystą HAW stanie się wę-
gierskie lotnisko w miejscowości Papa.
Dość długo za przyszłą siedzibę nowej
placówki NATO uchodziła baza w Ram-
stein (Niemcy), ale z kilku względów
w walce o lokalizację górą okazali się
Węgrzy. Ich zdaniem, Papa jest lepiej
usytuowana niż lotnisko w Niemczech
w przypadku lotów w kierunku państw
Azji. Ostatecznie więc potężne Globe-
master III mają zostać zarejestrowane
na Węgrzech i nosić znaki rozpoznaw-
cze tego właśnie państwa, tak samo jak
E-3A Sentry, obok charakterystycznych
znaków NATO+OTAN, noszą herb
Luksemburga.
Polacy i C-17
Ważna rola strategicznego transpor-
tu powietrznego dostrzegana jest tak-

14 Polska Zbrojna nr 47/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
że w Wojsku Polskim, stąd między in-
nymi nasz udział już od kilku lat
w przedsięwzięciach takich jak SALIS
i NSAC. Z polskiej strony utworzono
grupę negocjacyjną, której zadaniem
było ustalenie optymalnych warunków
współpracy w ramach programu. Na jej
czele stanął pułkownik Wiesław Prze-
sór z Szefostwa Transportu i Ruchu
Wojsk, wspierany głównie przez spe-
cjalistów z Sił Powietrznych. Według
obecnych ustaleń można powiedzieć,
że udział strony polskiej będzie się
kształtował na poziomie około 4 pro-
cent całego programu NSAC, czyli na
nasze potrzeby w skali roku będziemy
mogli wykorzystać 150 godzin lotu
C-17. Na stałe wyślemy do bazy w Pa-
pie personel złożony z sześciu ludzi,
żołnierzy i pracowników wojska.
Połowa z nich to personel naziemny.
Polak ma zostać zastępcą wydziału do-
wodzenia i łączności C2 HAW. Będzie
to oficer w stopniu majora. Ponadto na
Węgry wyjadą dwie dodatkowe osoby
personelu sztabowego C2 – starszy
sierżant sztabowy oraz pracownik woj-
ska. Polska obsada personelu lotnicze-
go również liczy trzy osoby. Najbar-
dziej prestiżowe stanowisko obejmie
dowódca załogi w stopniu kapitana,
który docelowo ma nabyć uprawnienia
instruktorskie na C-17. Drugi polski
pilot na samolocie Globemaster III ma
nr 47/2008
| | |
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI, EADS
mieć stopień porucznika, a kompletną
załogę uzupełni jeszcze specjalista za-
ładunku (tak zwany loadmaster) w stop-
niu chorążego. Wszyscy żołnierze, co
zrozumiałe – ze względu na wymaga-
ne od nich doświadczenie na podob-
nych stanowiskach czy znajomości ję-
zykowe, rekrutują się z krakowskiej
13 Eskadry Lotnictwa Transportowe-
go. Personel wyjedzie za granicę na
trzy (sekcja naziemna) lub nawet czte-
ry lata (lotnicy). Obecnie trwają jesz-
cze prace nad ustaleniem szczegóło-
wych etatów zagranicznych.
Jak zauważa członek zespołu negocja-
cyjnego pułkownik Piotr Tusza (Siły Po-
wietrzne), stanowiska do obsadzenia
w międzynarodowej eskadrze wzbudzi-
ły duże zainteresowanie wśród lotników,
przez co o każde miejsce ubiegało się po
kilka osób.
„Wynegocjowaliśmy dobre warunki
uczestnictwa”, komentuje pułkownik
Tusza. „Uwzględniając nasz stosunko-
wo skromny finansowo udział w progra-
mie, udało się nam uzyskać bardzo ko-
rzystne stanowiska, w tym te lotnicze.
W praktyce mamy kompletną załogę
i ciekawe oraz odpowiedzialne stanowi-
ska w personelu sztabowym. W dalszej
perspektywie pozwoli to nabrać naszym
żołnierzom ważnego doświadczenia,
a to będzie procentowało w przyszłości”,
zauważa pułkownik Tusza.
| | | |
„Ze względu na inicjatywę, jaką stro-
na polska wykazała w czasie prac nad
projektem, nasi żołnierze zostaną skie-
rowani do obsady stanowisk skrzydła
w pierwszej kolejności”, mówi pułkow-
nik Tusza. Już w czasie formowania
HAW na Węgry mają wyjechać osoby
personelu naziemnego; być może sta-
nie się to wiosną 2009 roku. Na począt-
ku przyszłego roku także grupa lotni-
cza ma udać się na szkolenie podsta-
wowe do USA, a następnie zostanie
skierowana na Węgry.
Długa droga do celu
Pierwszego C-17 oczekuje się optymi-
stycznie w kwietniu lub maju 2009 roku,
i będzie to maszyna z puli amerykańskiej,
przynajmniej na początku obsługiwana
właśnie przez doświadczonych już Ame-
rykanów (latają na C-17 od 15 lat). Ko-
lejne dwa samoloty mają przylecieć od-
powiednio w lipcu i we wrześniu. Pełną
zdolność operacyjną HAW ma osiągnąć
w 2011 roku, i od tego momentu będzie
można wykorzystywać w pełni przewi-
dziany nalot, choć z drugiej strony do-
stępne będą zapewne na stałe nie więcej
niż dwa samoloty (Globemastery mają
średnią sprawność techniczną na pozio-
mie 85 procent).
Nie ulega wątpliwości, że realizacja
programu NSAC wzmocni NATO,
w tym jego zdolności powietrznego
transportu strategicznego. Z drugiej
jednak strony, nie sposób pozbyć się
wrażenia, że program ten jest także
symbolicznym przejawem słabości
mniejszych państw sojuszu, czy też
może raczej przykładem na to, że nie
przywiązują one do zagadnień strate-
gicznego transportu powietrznego zbyt
dużej wagi. Przecież nie sposób jest
twierdzić, że państwa takie jak Holan-
dia czy Szwecja są militarnymi słabe-
uszami, także i nasz potencjał do naj-
mniejszych w NATO nie należy.
A jednak wszyscy, którzy realnie za-
angażowali się w ciężkie lotnictwo
transportowe, wybrali inną drogę. Niem-
cy, Wielka Brytania, Francja czy Hisz-
pania zaangażowały się w A400M (czy
lub kiedy w końcu ten samolot dostaną,
to już inna sprawa). Brytyjczycy sami
eksploatują ponadto sześć C-17, zaś Au-
stralia i Kanada – po cztery. Tymczasem
odmienne priorytety przy ograniczo-
nych finansach sprawiają, że członko-
wie NSAC kolektywnie nie są w stanie
wyasygnować takich środków, aby ku-
pić minimalne wymagane ilości samo-
lotów dla eskadry, czyli cztery–sześć sa-
molotów C-17. 
norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 15
NA CELOWNIKU
Przez misję iracką przewinęło się
15 tysięcy żołnierzy, następni służą
w Afganistanie i Czadzie. Przyzna
Pan, że ostatnich pięć lat misji bar-
dziej odmieniło Wojska Lądowe niż
jakakolwiek wcześniejsza reforma
z urzędu.
– Wojska Lądowe są dziś zupełnie
inne niż pięć lat temu. Z poligonowo-
-defiladowych – jak mówi nasz do-
wódca – stały się frontowymi. Prze-
obrażenia dotyczą wszystkich obsza-
rów. Zmieniła się mentalność dowód-
ców na każdym szczeblu. Posługu-
jemy się swobodnie językiem angiel-
skim oraz procedurami zapewniają-
cymi interoperacyjne współdziała-
nie z sojusznikami. Inna jest logi-
styka, następuje wymiana sprzętu
i uzbrojenia. Nowatorsko patrzymy
na kwestie szkolenia żołnierzy.

Zostanie teraz przeprowadzo-

nych wiele konferencji, narad
i sympozjów podsumowujących
iracką misję. Czemu mają one
służyć?
– Dla nas, żołnierzy, Irak był
niepowtarzalną lekcją. Nie może-
my jej zmarnować. Zadaniem

Odrabiamy
frontowe lekcje
Rozmowa z generałem dywizji doktorem RYSZARDEM SOROKOSZEM,
szefem szkolenia Wojsk Lądowych
szkoleniowców jest przełożenie wnio-
sków z tej operacji na proces szkolenia
wojsk. Doskonale rozumiemy, że zawo-
dowa armia potrzebuje profesjonalistów.
Nie da się być profesjonalistą na dwóch
czy trzech etatach. Nie można znać się
na wszystkim. Dlatego potrzebne są ta-
kie konferencje – by w sposób naukowy,
usystematyzowany podsumować nasze
doświadczenia i wiedzę.
Docierają do nas informacje, że zmie-
ni się system przygotowania kolejnych
zmian PKW. Dlaczego?
– Faktycznie, w pionie szkolenia inten-
sywnie pracujemy nad koncepcją
12-miesięcznego cyklu przygotowania
zmiany do misji. Mocno zaangażowałem
się w ten projekt, bo doświadczyłem na
własnej skórze wszystkiego, co wiązało
się z sześciomiesięcznym cyklem przygo-
towań. To było ,,mordowanie” wszystkich
żołnierzy i osób funkcyjnych zaangażo-
wanych w przygotowanie do wyjazdu.
Jest Pan przekonany, że 12-miesięcz-
ny cykl szkolenia okaże się lepszy od
półrocznego?
– Sądzę, że wydłużenie cyklu szkole-
nia pozwoli lepiej i „mniej boleśnie”
przygotować każdy kontyngent do misji
w dowolnym rejonie świata. Pierwszych
sześć miesięcy przeznaczymy na organi-
zację zmiany. Od rozkazu organizacyj-
nego, przez nabór – poczynając od do-
wódcy – będziemy formować kontyn-
gent. W tym czasie odbędą się badania
lekarskie, szkolenie w centrach i ośrod-
kach przygotowujących specjalistów. Tę
fazę zamknie apel ewidencyjny oraz mel-
dunek o gotowości do szkolenia zmiany
kontyngentu. Drugie pół roku przezna-
czymy na szkolenie i zgrywanie bojowe
pododdziałów. Trzy tygodnie przed wy-
jazdem zmiana musi być gotowa do wy-
konywania zadań. Taka metodyka powin-
na umożliwić spokojne przygotowanie
żołnierzy i wyeliminować improwizację.

16 Polska Zbrojna nr 47/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Czy zmieni się sposób certyfikowania
kontyngentów? Obecny nie jest dobrze
oceniany przez kadrę.
– Dotychczasowy system oceny kon-
tyngentu nie spełnia naszych oczekiwań.
Próba sprawdzenia szkolącej się zmiany
w ciągu trzech dni jest zbyt powierz-
chowna. Nie pozwala na rzetelną, obiek-
tywną ocenę poziomu przygotowania.
Dowódca Wojsk Lądowych otrzymał do
akceptacji nowy system. Zakłada on mo-
nitorowanie postępów od początku dru-
giego półrocza cyklu przygotowawcze-
go. Komisja certyfikująca złożona z re-
prezentantów Dowództwa Operacyjne-
go Sił Zbrojnych oraz Dowództwa Wojsk
Lądowych będzie od początku towarzy-
szyć przygotowującym się do wyjazdu
pododdziałom w najważniejszych przed-
sięwzięciach. Chcemy też spowodować,
aby zaczął działać prosty, naturalny sy-
stem meldunkowy, wynikający z kompe-
tencyjnego zakresu obowiązków.
nr 47/2008
| | |
Po pięciu latach mi-
sji w Iraku i dwóch
latach doświadczeń
afgańskich wypraco-
wujemy skuteczne
metody przygotowy-
wania kontyngentów.
Aż chce się krzyknąć:
wreszcie!
– Nikt chyba nie ma
wątpliwości, że zakoń-
czona misja iracka i ta
trwająca w Afganistanie
mają charakter wojny
partyzanckiej. Jej zasady
ustalają terroryści oraz
szeroko pojęte czynniki
środowiskowe na obszarze
konfliktu. Dlatego w przy-
gotowaniu każdego kon-
tyngentu najważniejszą ro-
lę odgrywa doświadczenie
wyniesione z misji przez
kolejne zmiany kontyngen-
tów wojskowych. W szkole-
nie angażujemy dowódców,
którzy poczuli ,,smak i za-
pach piachu” oraz poznali
taktykę przeciwnika. To na
podstawie ich doświadczeń
oraz relacji przygotowujemy
programy szkolenia, weryfi-
kujemy instrukcje i normy
LEWICZ
szkoleniowe.
KAROLINA PRYM
W jaki konkretnie sposób?
– Modyfikujemy place ćwi-
czeń oraz ośrodki szkolenia
poligonowego. Opracowuje-
my wymagania dla indywidu-
alnego wyposażenia żołnierzy,
jak również wymagania techniczne dla
uzbrojenia i sprzętu bojowego, który
ma ich skutecznie chronić. Tym zagad-
nieniom nasz dowódca nadaje najwyż-
szy priorytet.
Ostatnie lata to masa doświadczeń
i wiedzy na temat działania żołnierzy
w odmiennych środowiskach. Kto zbie-
ra i analizuje te dane?
– Wiedza jest gromadzona we wszyst-
kich komórkach organizacyjnych re-
sortu obrony. Musi być właściwie sys-
tematyzowana, analizowana i wykorzy-
stywana w szkoleniu wojsk. W Do-
wództwie Wojsk Lądowych powołali-
śmy w grudniu 2007 roku Zespół Zbie-
rania i Upowszechniania Doświadczeń.
Gromadzi on doświadczenia z misji
oraz ćwiczeń narodowych i sojuszni-
czych. Analizuje informacje i przeka-
zuje wnioski oraz spostrzeżenia bezpo-
średnio do szkolących się wojsk. Od-
| | | |
rabiamy lekcje, powszechna staje się
zasada: lessons learned.
Czy można już dowieść, że przekła-
da się to na szkolenie pododdziałów
i komponentów naszych kontyngen-
tów wojskowych?
– Ze zdobytych doświadczeń wynika
jednoznacznie, że nasza uwaga w szko-
leniu powinna skupić się na grupach bo-
jowych. Umiejętność współdziałania,
wsparcia oraz zabezpieczenia w różnego
rodzaju działaniach jest kluczem do suk-
Ze zdobytych doświad-
czeń wynika jednoznacz-
nie, że nasza uwaga
w szkoleniu powinna sku-
pić się na grupach bojo-
wych. Umiejętność współ-
działania, wsparcia oraz
zabezpieczenia w różnego
rodzaju działaniach jest
kluczem do sukcesu
cesu. Już w 2008 roku podjęliśmy efek-
tywne próby zgrywania modułów bojo-
wych w jednym miejscu i w tym samym
czasie. Zmienia to sposób myślenia do-
wódców oraz ich spojrzenie na kwestię
podejmowania decyzji w toku działań.
Teraz muszą oni spoglądać szerzej na
swoje zadania, umieć wykorzystać wspar-
cie artylerii oraz śmigłowców. Misyjne
doświadczenia i wnioski przekładają się
bezpośrednio na zmieniające się normy
szkoleniowe oraz programy strzelań.
Jednak bardziej niż Irakiem i Afgani-
stanem Wojska Lądowe żyją dziś pro-
cesem uzawodawiania.
– Ta kwestia zajmie całe siły zbrojne
na kilka, a nawet kilkanaście lat. Kluczo-
wą sprawą jest dostosowanie szkolenia
wojsk do nowych potrzeb. Sztab Gene-
ralny WP stworzył model i wydał dyrek-
tywę szkoleniową. My zajmujemy się
programami szkolenia. Etap wypracowy-
wania decyzji mamy za sobą. Wkracza-
my w fazę realizacji.
Co już udało się zrobić?
– Zaczęliśmy od pracy biurowej – sze-
regu mało spektakularnych, ale ważnych
działań. Opracowanie programów szko-
lenia, regulaminów, w tym Regulaminu
Działań Wojsk Lądowych, oraz norm
szkoleniowych wymaga ciężkiej pracy
Polska Zbrojna 17
NA CELOWNIKU
zespołu specjalistów, którzy muszą prze-
myśleć wszystkie kwestie założeń szko-
leniowych. Teraz przystępujemy do
szkolenia pilotażowego kandydatów na
szeregowych zawodowych. Już w listo-
padzie stu żołnierzy – w ramach pobo-
ru do służby zasadniczej – zacznie szko-
lenie w poznańskim Centrum Szkolenia
Wojsk Lądowych. Weryfikacja wypra-
cowanych przez nas założeń teoretycz-
nych pozwoli wyciągnąć wnioski i od-
powiedzieć na pytanie: jak osiągnąć naj-
lepszy efekt szkoleniowy? Przede
wszystkim potrzebujemy informacji
o błędach, które popełniliśmy, opraco-
wując podstawy szkolenia. Niewątpli-
wie pojawią się problemy, których dziś
ategia Arm nie potrafimy sobie wyobrazić.
St r ia
Jacy żołnierze będą uczestniczyć w po-
znańskim eksperymencie?
ć
Obronnoś
Tec
– Ochotnicy, którzy zgłosili chęć
wstąpienia do służby zawodowej w kor-
hn
pusie szeregowych. Tworzymy im wa-
ik a B
runki szkoleniowe i socjalne, dzięki któ-
rym odczują, że warto wiązać się z woj-
skiem na dłużej. Nie czeka ich typowa
a
służba zasadnicza, która kończy się po
yk
zp
t iec
zeń ak dziewięciu miesiącach wyjściem do cy-
stwo T wila na zasadach określonych często
przez nieformalną obrzędowość. Dosta-
ną propozycję pełnienia zawodowej
służby w najlepszych jednostkach WL.
lenia Załóg Czołgów Leopard 2A4 oraz
powstające we Wrocławiu Centrum
Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Che-
micznych, Ośrodek Szkolenia Aeromo-
bilno-Spadochronowego w Leźnicy
Wielkiej i kurs strzelców wyborowych
w 17 Brygadzie Zmechanizowanej.
Kim będzie szeregowy – absolwent po
dziewięciu miesiącach szkolenia?
– Staramy się zorganizować szkole-
nie pilotażowe tak, by zebrać wnioski
do trzymiesięcznego szkolenia podsta-
wowego oraz trwającego do sześciu
miesięcy szkolenia specjalistycznego
na potrzeby profesjonalnej armii. Ocze-
kujemy, że ośrodki szkoleniowe będą
wypuszczać świetnie wyszkolonych
i karnych żołnierzy, gotowych do wy-
konywania zadań w kraju i podczas mi-
sji. Tu powinni oni stawać się żołnie-
rzami ,,kompletnymi”, zaś w jednost-
kach będą się doskonalić i zgrywać
w zespołach oraz pododdziałach.
Czego jeszcze brakuje naszym żoł-
nierzom?
– Sądzę, że ciągle za mało uwagi przy-
wiązujemy do zasad bojowego zachowa-
nia się na polu walki. Zbyt często posta-
wy żołnierzy charakteryzuje niczym nie-
uzasadniona nonszalancja. Weryfikują ją,
niestety, dopiero warunki misji. Dlatego



Dowódca WL przesłał już do szefa
SGWP listę spraw wymagających ure-
gulowania. Myślimy o aspektach finan-
sowych, logistyce i szkoleniu.
Skoro wyższe uczelnie wojskowe oraz
szkoły podoficerskie zajmują się
kształceniem oficerów i podoficerów,
to kto docelowo weźmie odpowiedzial-
ność za szeregowych zawodowych?
– Główny wysiłek szkolenia indywi-
dualnego zawodowej armii przejmą cen-
tra i ośrodki szkoleniowe. Ich zadaniem
będzie wyszkolenie korpusu kilkudzie-
sięciu tysięcy profesjonalnie przygoto-
wanych szeregowych, realizowane
w dwóch etapach. W pierwszym, trzy-
miesięcznym okresie szkolenia podsta-
wowego wspomniane ośrodki będą
uczyć żołnierzy podstaw bojowego za-
chowania się na polu walki oraz wyko-
nywania innych zadań.
Drugi etap to szkolenie trwające do
srmu}hqlh sześciu miesięcy, mające przygotować
wysokiej klasy specjalistów, zgodnie
shfmdolvw¥zâ z kontraktami zawartymi wcześniej z ni-
mi w jednostkach wojskowych. Uzawo-
rjoŒg dawiając Wojska Lądowe, będziemy
udnw|n¥z wykorzystywać też specjalistyczne
ośrodki szkoleniowe. Mam na myśli na
przykład świętoszowski Ośrodek Szko-
18 Polska Zbrojna
rovndeurmqdÊ
w treningu żołnierzy dążymy do odwzo-
rowania warunków realnego pola walki.
Popularyzujemy używanie symulatorów
i trenażerów, co pozwoli zaoszczędzić
sprzęt bojowy i wykorzystywać go
w ostatnich etapach szkolenia. W najbliż-
szych latach mamy szansę nadrobienia
związanych z tym zaległości. Sojusznicy
od dawna stosują z dobrym skutkiem za-
awansowane systemy symulacji i trenin-
gu. Naśladując ich, zamierzamy pozyski-
wać urządzenia treningowe i symulatory
w pakietach, razem z odpowiednim ro-
dzajem uzbrojenia i sprzętu.
Nie jest tajemnicą, że placówki szkol-
nictwa nie mają nowoczesnego sprzę-
tu, zaś centra szkoleniowe odstają pod
tym względem od jednostek wojsko-
wych, na których potrzeby przygoto-
wują żołnierzy. Nie irytuje to Pana?
– Dowódca WL również tę sprawę
uznaje za ważną, a pion szkolenia robi
wszystko, aby nowe rodzaje broni oraz
symulatory i trenażery trafiały w pierw-
szej kolejności do placówek szkolnictwa.
Opracowaliśmy stosowne plany oraz har-
monogramy. Oceniam, że przy wsparciu
Zarządu Szkolenia SGWP rok 2009 przy-
niesie w tej dziedzinie widoczne efekty.
Rozmawiał Tomasz Szulejko
nr 47/2008
 | | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO

nr 47/2008 Polska Zbrojna 19

AAAAAAA PROBLEMY
WOJSKO AAAAAAAA
ARMIA (NIE)PROFESJONALNA
Czy przyszli żołnierze zawodowi będą profesjonalni jedynie z nazwy?
Jakie nowe zagrożenia pojawią się wraz z napływem zawodowców?
amiast wysportowanych,
zdrowych i wykształconych
mężczyzn, do zawodowej
służby w Wojsku Polskim
zgłaszają się głównie nie-
udacznicy i kryminaliści.
Z danych resortu obrony wynika, że jedy-
nie co piąty kandydat na żołnierza zawo-
dowego nadaje się do armii” – kilka dni te-
mu napisał „Dziennik”.
W tym roku kandydatów jest trzy razy
więcej niż w ubiegłym, jednak ich przydat-
ność dla armii pozostawia wiele do życze-
nia. Wielu, choć zdrowie im dopisuje, nie
jest w stanie poradzić sobie z testami spraw-
nościowymi czy nie przechodzi testów psy-
chologicznych. Żołnierzami chcą zostać
chorzy, ukrywający swoje choroby, a tak-
że tacy, którzy ani słowem nie wspomina-
ją o swej kryminalnej przeszłości.
Kupione papiery
Stołeczni policjanci z wydziału do wal-
ki z korupcją oraz żołnierze żandarmerii
wojskowej zatrzymali 52-letniego lekarza
z wojskowej komisji lekarskiej – czytamy
na stronie portalu „Policja.pl”. Z informa-
cji zebranych w trakcie prowadzonego
śledztwa wynikało, że lekarz, pułkownik
w stanie spoczynku, był członkiem Tere-
20 Polska Zbrojna
PAULINA GLIŃSKA
nowej Komisji Lekarskiej w Warszawie
i właśnie podczas wykonywania swojej pra-
cy przyjmował od poborowych i żołnierzy
łapówki w zamian za wydanie pozytyw-
nego orzeczenia o przydatności do służby
wojskowej. Grozi mu do dziesięciu lat po-
zbawienia wolności.
Takich przypadków jest więcej. Czy mo-
że to dziwić? Raczej nie, bo czasy się zmie-
niły. Choć osoby unikające wojska nadal
się zdarzają, to na prowadzenie wysuwają
się te zapatrzone w mundur, acz wcale nie-
koniecznie do wojska się nadające. Mają
jednak pieniądze, by kupić sobie „zdolność
do służby wojskowej”. Pułkownik Marek
Baranowski, szef Zarządu Dochodzenio-
wo-Śledczego Komendy Głównej Żandar-
merii Wojskowej, przyznaje, że takie sytu-
acje były do przewidzenia.
„Przewidywaliśmy, że profesjonalizacja
spowoduje, iż potencjalni kandydaci do ar-
mii zawodowej mogą wręczać łapówki, by
się do niej dostać”, mówi. Nie chodzi jed-
nak wyłącznie o ludzi z cywila. „Zdarzyć
się może, że kandydat na szeregowego za-
wodowego był już w wojsku, zaliczył służ-
bę zasadniczą i trafił do służby nadtermi-
nowej. Teraz chciałby przejść do służby za-
wodowej, gdzie wymagania zdrowotne są
jednak nieco większe. Zaczyna więc mieć
BOGUSŁAW POLITOWSKI
obawy, bo mnóstwo jest takich schorzeń,
które, niewykryte podczas komisji lekar-
skiej do służby niezawodowej, zdyskwali-
fikują go jako kandydata na żołnierza za-
wodowego. I wtedy taki człowiek «na
wszelki wypadek» kupuje sobie zaświad-
czenie o zdolności do służby”, wyjaśnia
pułkownik.
Zjawisko fałszowania dokumentów nie
dotyczy jednak wyłącznie zaświadczeń o
stanie zdrowia. Zdarzało się, że kandyda-
ci przedstawiali fikcyjne świadectwa ma-
turalne czy podrobione zaświadczenia
ukończenia studiów wyższych.
„Zagadnienie dotyczy wszelkiego rodza-
ju dokumentów, na których podstawie da-
na osoba jest przyjmowana do służby,
szczególnie do korpusu szeregowych za-
wodowych, gdzie wymagane są określone
kwalifikacje i specjalności. Tam więc,
gdzie niezbędne są określone dokumenty,
istnieje ryzyko ich sfałszowania. Zwłasz-
cza w przypadku takich dokumentów jak
zaświadczenie o niekaralności, które prze-
cież, składane osobiście przez kandydata,
nie jest przez nikogo weryfikowane. Nie-
zwykle trudno jest uniknąć takich przypad-
ków, ale być może należałoby zadać sobie
pytanie, kto powinien zdobyć taki doku-
ment? Jeśli zajęłoby się tym wojsko, to
nr 47/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO |
oczywiście będziemy mieć gwarancję, że
wszystko jest w porządku. Dopóki jednak
dokument składa sam zainteresowany, do-
póty musimy się liczyć z tym, że istnieje
niebezpieczeństwo jego podrobienia”, tłu-
maczy Baranowski.
Plagi nie będzie
Jak zatem wytłumaczyć determinację
tych młodych ludzi, którzy za wszelką ce-
nę próbują dostać się do armii? To z pew-
nością fakt, że wojsko stało się atrakcyjnym
i konkurencyjnym graczem na rynku pra-
cy. Niepewność jutra, wyścig szczurów
– przy tym wszystkim wojskowa stabiliza-
cja nabiera magicznego wręcz znaczenia.
Przypływ chętnych to także efekt otwarcia
się wojska na społeczeństwo, co sprawia,
że jest ono odbierane dużo pozytywniej niż
jeszcze kilka lat temu. Prawdopodobnie
dlatego wielu młodych mężczyzn, mimo
że nie spełniają podstawowych wymogów,
chce wstąpić w szeregi armii.
„Myślę jednak, że przyszła, profesjonal-
na armia nie ma się czego obawiać, bo ma-
sowej produkcji podrabianych dokumen-
tów nie będzie. Od czasu do czasu moni-
torujemy tę sprawę, ale trudno mówić, że
stanowi to jakieś zagrożenie, szczególnie
w kontekście nowelizacji ustawy pragma-
tycznej, która na przykład obniża wymogi
co do wykształcenia. Krótko mówiąc, nie
będzie potrzeby, to i nie będzie rynku”,
uważa pułkownik Baranowski. Wielu do-
wódców wojskowych również nie ma obaw
co do tego, jacy będą przyszli żołnierze za-
wodowi, szczególnie zaś szeregowi.
„Wszyscy zgłaszający się do służby
w jednostkach 6 Brygady Desantowo-
-Szturmowej podlegają wieloetapowej pro-
cedurze mającej na celu wyłonienie najlep-
szych kandydatów spełniających wysokie
wymagania wojsk powietrznodesanto-
wych. W proces ten zaangażowanych jest
wiele instytucji, od jednostek wojskowych
przez wojskowe komendy uzupełnień, po
komisje lekarskie. Ze względu na fakt, że
każdorazowo liczba chętnych przyjeżdża-
jących na kwalifikacje znacznie przewyż-
sza liczbę wakatów w jednostkach, do służ-
by trafiają faktycznie najlepsi. Zdarzają się
również przypadki przedstawiania sfałszo-
wanych dokumentów przez kandydatów
na żołnierzy, ale wtedy jest z nimi rozwią-
zywany kontrakt. W ostatnich latach mia-
ły miejsce dwie takie sytuacje, co jest licz-
bą znikomą w stosunku do tego, ilu żołnie-
rzy przyjęto w tym czasie do służby. Nale-
ży też pamiętać, że charakter weryfikacyj-
ny ma również pierwszy kontrakt podpisy-
wany z każdym żołnierzem na okres
18 miesięcy”, mówi rzecznik 6 Brygady
Desantowo-Szturmowej kapitan Marcin
Gil. Również szef sztabu gdyńskiej Bryga-
nr 47/2008
| | |
dy Lotnictwa MW komandor porucznik
Mariusz Rzepecki jest spokojny o poziom
kandydatów. „Przyszli marynarze (szere-
gowi) zawodowi, którzy nie odbyli zasad-
niczej służby wojskowej, będą kierowani
przez WKU na badania lekarskie i testy
psychologiczne. Ich przydatność do służ-
by wojskowej zostanie zweryfikowana
w centrach szkolenia podczas szkolenia
podstawowego i specjalistycznego”, mówi.
W 3 Flotylli Okrętów, uzawodowionej
w 75 procentach, na praktycznie wszyst-
kich okrętach służą już tylko i wyłącznie
marynarze zawodowi.
„Mamy doświadczenie w dobieraniu
kandydatów do służby zawodowej, ponie-
waż proces ten trwa już od połowy 2004
roku. Ufam swoim kadrowcom i nie mam
podstaw do obaw. Już dawno nauczyliśmy
się weryfikować i przygotowywać mary-
narzy do trudnej służby na okrętach i w jed-
nostkach brzegowych”, wyjaśnia dowód-
ca 3 Flotylli kontradmirał Marek Kurzyk.
Dowódca 10 Brygady Kawalerii Pancernej
KWALIFIKACJE I PRZYDATNOŚĆ
PRZYSZŁYCH ŻOŁNIERZY
DO SŁUŻBY W OCHOTNICZEJ
ARMII ZWERYFIKUJE
STAWIAJĄCA CORAZ
WYŻSZE WYMAGANIA
WOJSKOWA
RZECZYWISTOŚĆ
generał brygady Andrzej Reudowicz rów-
nież nie ma żadnych obaw co do poziomu
przyszłych zawodowców. „Każdy kandy-
dat oprócz badań lekarskich w terenowej
wojskowej komisji lekarskiej przechodzi w
dowodzonej przeze mnie brygadzie egza-
miny z wychowania fizycznego. Tu rów-
nież oceniane są jego kwalifikacje. Ponad-
to, istotny jest fakt certyfikacji każdego żoł-
nierza zawodowego, podczas której podda-
wany jest on sprawdzianowi z wiedzy teo-
retycznej i praktycznej obowiązującej na
danym stanowisku służbowym. Dlatego też
zdarzało się w korpusie szeregowych za-
wodowych, że po pewnym okresie służby
wojskowej żołnierze zawodowi na podsta-
wie opinii ich przełożonych musieli opu-
ścić naszą brygadę”, wyjaśnia.
Nowe zagrożenia
Być może dzięki dokładnej weryfikacji,
staraniom dowódców i chęci posiadania na-
prawdę profesjonalnej armii wykwalifiko-
wanych i zdrowych żołnierzy uda się unik-
nąć przyjmowania do wojska tych, którzy
się nie nadają. A ci, którym już się to uda,
będą musieli mieć się na baczności, ponie-
| | |
waż bycie zawodowcem to już inna służba
i inna odpowiedzialność. I właśnie w tym
początkowym okresie armia będzie szcze-
gólnie narażona na nowe zjawiska, mające
ścisły związek z profesjonalizacją.
„Ciężar gatunkowy przestępstw może się
po prostu nieco przesunąć. Nie będzie mo-
wy o samowolnych oddaleniach, ale mogą
na przykład pojawić się problemy ze sta-
wieniem się do służby. Kolejna rzecz zwią-
zana będzie z faktem przebywania w jed-
nym miejscu sporej liczby młodych osób,
co może skutkować nadużywaniem alko-
holu, narkotyków i w konsekwencji popeł-
nianiem przestępstw”, tłumaczy pułkow-
nik Baranowski. „W przypadku pojawie-
nia się owych zjawisk będziemy je skutecz-
nie eliminować, nawet kosztem zwalniania
żołnierzy zawodowych, którzy nie spełni-
li naszych oczekiwań”, wyjaśnia generał
dywizji Paweł Lamla, dowódca 11 Lubu-
skiej Dywizji Kawalerii Pancernej.
Aby skutecznie ograniczyć czy wręcz
wyeliminować podobne zjawiska, koniecz-
na może się okazać także zmiana niektó-
rych przepisów. „Obecne przepisy dotyczą-
ce zakwaterowania sił zbrojnych nie zapew-
niają szeregowemu zawodowemu miesz-
kania, w którym mógłby zamieszkać z ro-
dziną. Brak rozwiązań w tym zakresie mo-
że przyczyniać się do zwiększonej prze-
stępczości. Konieczna jest zatem zmiana
tego zapisu tak, by każdy żołnierz zawodo-
wy, generał czy szeregowy, traktowany był
w jednakowy sposób”, mówi pułkownik
Baranowski. Również generał Lamla
uważa, że jednym z wyzwań stojących
przed jednostką jest między innymi kwe-
stia stworzenia odpowiednich warunków
służby, w tym zakwaterowania.
1 stycznia 2010 roku w polskim wojsku
mają być wyłącznie profesjonaliści. Z pew-
nością zmieni się przy tym prestiż, postrze-
ganie służby wojskowej. Czy faktycznie
wszyscy żołnierze będą profesjonalni pod
każdym względem? „Każdemu z dowód-
ców zależy, aby żołnierz zawodowy, który
pełni służbę zarówno w jednostce, jak i pod-
oddziale, był pełnym profesjonalistą. We-
ryfikacja każdego żołnierza prowadzona
jest przede wszystkim przez codzienne
szkolenie w garnizonach i na poligonach.
Zależy nam, aby nasi żołnierze zawodowi
byli doskonale wyszkoleni. Jeżeli niektórzy
nie sprostają tym podstawowym wymo-
gom, wówczas będą musieli odejść z sze-
regów naszej dywizji”, mówi generał Lam-
la. Pozostali dowódcy również się z tym
zgadzają: prawdziwą weryfikacją kwalifi-
kacji i przydatności przyszłych żołnierzy
zawodowych do wojska będzie stawiająca
coraz wyższe wymagania codzienna, woj-
skowa rzeczywistość. 
paulina.glinska@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 21
AAAAAAA LOTNICTWO
WOJSKO AAAAAAAA
Z POLOTEM
Kilkanaście wojskowych lotnisk i lądowisk zostanie przekazanych w ręce samorządów terytorialnych.
Wartość tych gruntów wynosi 712 milionów złotych.
Nowela ustawy o gospodarowaniu nie-
którymi składnikami mienia Skarbu Pań-
stwa oraz o Agencji Mienia Wojskowego
z 10 lipca bieżącego roku może stanowić
szansę dla rozwoju niektórych regionów
kraju. Nowe możliwości zapewne najbar-
dziej odczuwalne będą w przypadku lot-
nisk położonych w pobliżu dużych miast,
takich jak Kraków czy Wrocław, niemniej
jednak lotniska znajdujące się w sąsiedz-
twie mniejszych miejscowości, obsługują-
ce ruch regionalny i krajowy, również po-
winny wpłynąć ożywczo na lokalną gospo-
darkę. Istnieje co prawda niebezpieczeń-
stwo, że w przypadku małych gmin kosz-
ty utrzymania takiego lotniska, czyli nakła-
dy finansowe niezbędne na inwestycje i in-
frastrukturę, przerosną możliwości lokal-
nych samorządów.
Moje, twoje, nasze
W ostatnich latach lotnictwo cywilne
rozwijało się w Polsce dynamicznie i nic
nie wskazuje na to, aby tendencja ta mia-
ła się w najbliższym czasie zmienić. Wią-
że się ona jednak z potrzebą zadbania
o właściwą infrastrukturę lotniskową.
Przyjęty w 2007 roku „Program rozwoju
sieci lotnisk i lotniczych urządzeń naziem-
nych” zakłada, że byłe lotniska wojskowe
oraz lotniska współużytkowane (cywilno-
22 Polska Zbrojna
SYLWIA GUZOWSKA
MAGDALENA KOWALSKA -SENDEK
wojskowe) powinny stać się podstawą roz-
woju lotnisk krajowych, regionalnych i lo-
kalnych. Nowela ustawy o gospodarowa-
niu niektórymi składnikami mienia Skar-
bu Państwa może pomóc w efektywniej-
szym wykorzystaniu lotnisk wojskowych,
zarówno tych pozostających w dyspozy-
cji MON, jak i tych określanych jako trwa-
le lub częściowo niewykorzystywane do
realizacji zadań wojskowych. Dotyczy to
również lotnisk znajdujących się w zaso-
bie AMW.
Regulacja ustawowa, która weszła w ży-
cie 22 sierpnia 2008 roku, dzieli lotniska
wojskowe na trzy kategorie. Pierwsza gru-
pa obejmuje lotniska i lądowiska trwale nie-
wykorzystywane do realizacji zadań przez
MON, zastrzega się jednak, że tereny te po-
winny zachować lotniczy charakter. Tereny
te zostaną ujęte w rozporządzeniu Rady Mi-
nistrów i na wniosek samorządów, w zależ-
ności od kategorii zakładanego lotniska cy-
wilnego, wojewoda przekaże je w formie
darowizny na rzecz gminy lub wojewódz-
twa w celu rozbudowy. W tej grupie znaj-
dują się między innymi lotniska w Zielonej
Górze-Babimoście, Zegrzu Pomorskim ko-
ło Koszalina i Białej Podlaskiej.
Druga kategoria dotyczy lotnisk lub lą-
dowisk wojskowych czasowo lub częścio-
wo niewykorzystywanych do realizacji za-
dań resortu obrony (czyli na przykład Kra-
ków-Balice, Wrocław-Strachowice). Po-
dobnie jak poprzednie, również i te tereny
dopiero po wydaniu stosownego rozporzą-
dzenia zostaną przekazane gminie lub wo-
jewództwu na co najmniej 30 lat w celu za-
łożenia lub rozbudowy lotniska.
Trzecia grupa to lotniska i lądowiska
trwale niewykorzystywane przez MON, to
znaczy takie, które nie muszą zachować
lotniczego charakteru (na przykład Ma-
ków-Płoty). Tereny zakwalifikowane do tej
kategorii AMW może przeznaczyć na ce-
le komercyjne zgodnie z przepisami roz-
działu ustawy z 30 maja 1996 roku o go-
spodarowaniu niektórymi składnikami
mienia Skarbu Państwa oraz o Agencji
Mienia Wojskowego.
Oprócz powyższych kategorii istnieje
jeszcze jedna, która nie podlega noweliza-
cji. Są to tereny, które ze względu na po-
trzeby obronności państwa nie będą udo-
stępnione lotnictwu cywilnemu.
Jarmark lotniczy
Rozporządzenie do ustawy z 10 lipca
2008 roku Rada Ministrów powinna wy-
dać w ciągu dwóch miesięcy od wejścia
ustawy w życie. Niestety, do dziś takiego
rozporządzenia nie wydano. Sztab Gene-
ralny WP i odpowiedzialne za rozporzą-
nr 47/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY |
PO SŁUŻBIE
dzenie Ministerstwo Infrastruktury zapew-
niają, że trwają konsultacje międzyresor-
towe. Biuro prasowe Ministerstwa Infra-
struktury nie podaje jednak, z czego wyni-
ka opóźnienie. Poślizg sprawia, że wszyst-
kie kroki prawne podejmowane w celu
przekazywania terenów w ręce samorzą-
dowców są zawieszone. Nie można pre-
cyzyjnie określić ostatecznego kształtu
rozporządzenia, a co za tym idzie dokład-
nego podziału lotnisk na wyżej wymie-
nione kategorie. Wydział prasowy SGWP
informuje, że po przeprowadzeniu analiz
zaproponowano pozostawienie w wyłącz-
nej dyspozycji lotnictwa wojskowego
„optymalną ilość” lotnisk, lądowisk oraz
drogowych odcinków lotniskowych. Trud-
no jednak sprecyzować, co właściwie
oznacza „ilość optymalna”. Projekt roz-
porządzenia zawiera również zapis mó-
wiący o tym, że dokładne określenie nie-
ruchomości nastąpi podczas wykonywa-
nia podziałów nieruchomości przy sporzą-
dzaniu umowy operacyjnej lub umowy naj-
mu, dzierżawy albo użyczenia dokonane-
go przez właściwą jednostkę samorządu
terytorialnego.
Jedynym pewnikiem, jak podaje wydział
prasowy Dowództwa Sił Powietrznych, jest
to, że porty lotnicze w Malborku, Świdwi-
nie, Mirosławcu, Mińsku Mazowieckim,
Pozaniu-Krzesinach, Łasku i Powidzu po-
zostaną w wyłącznym użytkowaniu Sił Po-
wietrznych. Lotniska te zostały bowiem ob-
jęte programem inwestycji NATO w dzie-
dzinie bezpieczeństwa (NATO Security In-
vestment Programme – NSIP), który za-
kłada stworzenie wspólnej infrastruktury
wojskowej mogącej służyć siłom sojuszu.
„O przeznaczeniu lotnisk do celów stricte
wojskowych zdecydowały poczynione
wcześniej inwestycje NATO, operacyjne
wykorzystanie tych lotnisk przez siły soju-
nr 47/2008
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
PIOTR LASKOWSKI
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
szu, techniczne możliwości, użytkowanie
lotniska przez lotnictwo cywilne oraz za-
interesowanie lokalnych samorządów”, in-
formuje podpułkownik Wiesław Grzego-
rzewski, rzecznik Sił Powietrznych.
Jednostka samorządu terytorialnego,
która otrzyma lotnisko na zasadzie darowi-
zny, będzie mogła je wynajmować, wy-
dzierżawić lub użyczać innym podmiotom
przynajmniej na 30 lat. Natomiast 30 pro-
cent dochodów uzyskanych z gospodaro-
wania lotniskiem będzie przekazywana na
fundusz modernizacji sił zbrojnych.
Bez pośpiechu
Kapitan marynarki Czesław Cichy,
rzecznik Brygady Lotnictwa Marynarki
Wojennej, przyznaje, że jeśli chodzi o lot-
niska pozostające pod zwierzchnictwem
MW, nie ma rewolucji. Dwa obiekty
pozostaną w wyłącznej gestii wojska,
natomiast jedno będzie współużytkowane
ze stroną cywilną. Zgodnie z projektem
rozporządzenia Ministerstwa Infrastruktu-
ry na bazie lotniska wojskowego w Babich
Dołach ma powstać nowy port lotniczy
Gdynia-Kosakowo. „Władze gminy Kosa-
kowo i miasta Gdynia powołały spółkę, ale
na razie lotnisko w całości należy do MW.
Niemniej port lotniczy Gdynia-Kosakowo
został już wpisany w plan rozwoju strate-
gicznego regionu i lotnisko ujęto w planach
budowy”, wyjaśnia rzecznik BLMW. Ka-
pitan Cichy przyznaje, że wojsko współ-
pracuje z miastem i samorządami, dekla-
ruje chęć przekazania części zbędnego te-
renu tak, by po podpisaniu stosownych
umów lotnisko działało na zasadzie współ-
użytkowania. „Część wojskowa znalazła-
by się po jednej stronie pasa startowego,
część cywilna po drugiej. Po wycofaniu na
przełomie 2002 i 2003 roku samolotów od-
rzutowych z eksploatacji znajdująca się tam
| |
|| || |
NOWE MOŻLIWOŚCI rozwoju dla regionów naj-
bardziej odczuwalne będą w przypadku lotnisk
położonych w pobliżu dużych miast, takich
jak Kraków (Balice – z lewej)) czy Wrocław
(Strachowice). Natomiast porty lotnicze
w Malborku, Świdwinie, Mirosławcu, Mińsku
Mazowieckim, Poznaniu-Krzesinach, Łasku
i Powidzu (zdjęcie górne) pozostaną w wyłącz-
nym użytkowaniu Sił Powietrznych.
infrastruktura lotnicza jest prawie niewy-
korzystywana przez MW”, dodaje kapitan
Cichy. Teren lotniska to ponad 700 hekta-
rów, z czego około 240 planuje się przeka-
zać samorządom. MW, jak deklaruje ofi-
cer prasowy BLMW, jest gotowa do prze-
kazania części terenu. Prezes spółki Port
Lotniczy Gdynia-Kosakowo Janusz Sta-
teczny jest tematem bardzo zainteresowa-
ny, lecz ze względu na brak stosownego
rozporządzenia, niewiele może zrobić. „Jak
zapadnie decyzja o przekazaniu terenu, ko-
lejnym krokiem będzie podział geodezyj-
ny i podpisanie stosownych umów pomię-
dzy wojewodą i samorządem. Od tego cza-
su można dopiero liczyć czas niezbędny na
realizację projektu”, wyjaśnia Stateczny.
AMW podaje, że wnioski o przekazanie
lotnisk wojskowych samorządy będą mo-
gły składać nie później niż rok od dnia wej-
ścia w życie rozporządzenia. Ważne jest
także to, że samorządy będą musiały co pół
roku informować ministra infrastruktury
o stanie i sposobie wykorzystania darowi-
zny. „Oczywiście liczymy się z tym. Ma-
my swój harmonogram, który zakłada, że
po roku moglibyśmy już przyjmować ma-
łe samoloty lotnictwa ogólnego”, wyjaśnia
prezes spółki Gdynia-Kosakowo.
W to, że współpraca cywilno-wojskowa
może się udać, wątpić chyba nie trzeba.
Współpraca wojska ze stroną cywilną
w podkrakowskich Balicach układa się
bez zarzutu, podobnie rzecz ma się we
Wrocławiu-Strachowicach. Kolejne szla-
ki przeciera Radom, który blisko dziesięć
lat ubiegał się o budowę cywilnego portu
lotniczego. Wojsko przekaże portowi lot-
niczemu w Radomiu część terenów w for-
mie darowizny, a część na zasadzie współ-
użytkowania. 
magdalena.kowalska@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 23
AAAAAAA JEDNOSTKI
WOJSKO AAAAAAAASPECJALNE

KOMANDOS BOGUSŁAW POLITOWSKI

Są gotowi do wykonania zadań obarczonych najwyższym ryzykiem,

gdy użycie innych sił i rodzajów wojsk jest niemożliwe.
ie lubią, gdy nazywa się rabinu maszynowego brzmi głupio”, najwyższego dowództwa dziennikarzowi
ich komandosami. Może przekonują. wcale nie jest wśród nich łatwo.
dlatego jakiś kadrowiec „Kilka warunków na wstępie. Nie poda-
w Warszawie wymyślił, że Dwa rodzaje taktyki jemy pseudonimów, imion, nazwisk. Żad-
członek sekcji w 1 Pułku Stosują dwa rodzaje taktyki – czarną nych stopni wojskowych. Jesteśmy sekcją
Specjalnym Komandosów i zieloną. Czarna to walki w mieście, zie- i tyle. Z jakiej grupy, z jakiego zespołu
będzie operatorem. Śmieją się z tego. lona to cała reszta, czyli lasy, pola i góry. – nie ma znaczenia. I jeszcze jedno: żad-
„Operator koparki, kamery – owszem, Zdobycie zgody na podpatrywanie ćwiczeń nego pozowania do zdjęć, żadnych dziw-
ale operator pistoletu maszynowego, gra- sekcji specjalsów z Lublińca wymagało nych próśb typu: stań tu czy tam, skieruj
natnika, karabinka snajperskiego, czy ka- sporych starań. Jednak nawet z glejtem od broń w tę czy inną stronę. Idziemy i robi-

24 Polska Zbrojna nr 47/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY |
PO SŁUŻBIE
SI
my swoje. Co ci się uda złapać w obiektyw,
to będzie twoje”, ustala dowódca sekcji.
Młodzi, spontaniczni, roześmiani. Nie-
mal bezwiednie sprawdzają sprzęt i wkła-
dają go na siebie. W chwili, gdy wciągają
kominiarki, milkną. Bez słów ustawiają się
w szeregu. Gdy w bojowym ugrupowaniu
wchodzą w las, ich dusze jakby przewra-
cają się na lewą stronę. Z teamu beztroskich
facetów w mundurach niepostrzeżenie
zmieniają się w bojową sekcję do zadań
specjalnych. Stają się groźni, wręcz bez-
względni. Od teraz liczy się tylko zadanie.
Gdy padnie rozkaz „wykryć–obserwo-
wać”, na całe dnie mogą zalec w podmo-
nr 47/2008
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO||
kłym zagajniku. Gdy trzeba zniszczyć, nie-
postrzeżenie założą ładunki, zdetonują
i znikną. Gdy trzeba zabić, cel może za-
cząć się modlić.
Na zielono
Ćwiczą elementy taktyki zielonej. Są
ubrani lekko. Bez kamizelek kuloodpor-
nych, hełmów i gogli powoli poruszają się
przez las. Kamizelki ważą zbyt dużo, by
przenosić je na wielokilometrowych dy-
stansach. Wymyślono już lekkie i skutecz-
ne, ważące około trzech kilogramów. Na
takiej jakości sprzęt komandosi będą mu-
sieli jednak poczekać.
| |
|| |
Nie pada ani jedno słowo. Ruchami rąk,
dłoni przekazują sobie wszelkie wiadomo-
ści. Nie słychać trzasku gałązek pod buta-
mi, ocierania się o korę drzew. Przemiesz-
czają się jak zjawy. I tylko uważna obser-
wacja oczu, widocznych w otworach ko-
BOGUSŁAW POLITOWSKI
miniarek, upewnia, że zmysły każdego
z nich są maksymalnie wyostrzone. Szyb-
kie ruchy źrenic lustrujących kępy traw,
drzewa i krzewy świadczą, że jak drapież-
cy są w stanie bronić się lub atakować
w każdym momencie.
Uzbrojenie i wyposażenie członków sek-
cji jest urozmaicone. Przy karabinkach
większości żołnierzy zamontowane są ce- 
Polska Zbrojna 25
WOJSKO JEDNOSTKI SPECJALNE
lowniki holograficzne. U jednego widać
dołączony wskaźnik laserowy celu, jakie-
go nie mają inni. Przy innym fabryczny
uchwyt zastąpiła rękojeść pistoletowa.
W tej jednostce nie ma nakazów i zakazów.
Tu broń traktuje się jak narzędzie pracy.
Każdy dostosowuje to narzędzie do siebie,
aby służyło najefektywniej. Jeden członek
sekcji pod przednią rękojeść beryla wmon-
tował szynę. Jest niski, ma krótkie ręce.
Dzięki szynie uchwyt może przestawić
w dogodne położenie.
Marzeniem żołnierzy z Lublińca nie są
jednak beryle. Każdy dałby wiele, aby móc
pracować, mając w ręku karabinek Hec-
kler & Koch 416 lub SCAR-a z FN. Nie-
dawno otrzymali doskonałą broń krótką
– Glock 17 z taktycznym źródłem światła.
Jeden dobry pistolet to jednak mało.
BOGUSŁAW POLITOWSKI
„Chcielibyśmy mieć to, czym dysponują
podobne jednostki innych państw. W Ira-
ku działaliśmy z Amerykanami w miesza-
nych grupach. Okazało się, że jesteśmy
wcale nie gorzej wyszkoleni. Widać było,
że nam ufają. Jedynym mankamentem by-
ło to, że trochę wstydziliśmy się swojego
sprzętu”, wspominają.
Do broni każdego „operatora” podłączo-
ne są podwójne magazynki. Na pierwszy
rzut oka widać, że łączące je klamry nie
pochodzą z fabrycznej produkcji. Łącze-
nia żołnierze wykonali sami, podobnie jak
dodatkowe otwory, aby podczas walki le-
piej widzieć, ile nabojów pozostało w po-
jemniku. Każdy z nich na akcję zabiera
uzgodnioną ilość amunicji. Dzisiaj wzię-
li po dziesięć dodatkowych magazynków.
To standard wymagany w czasie akcji bo-
jowych – nigdy nie wiadomo, kiedy trze-
ba będzie z nich skorzystać. Jeśli dodać
do tego dodatkową amunicję w plecaku
plus granaty, to trzeba mieć dobrą kondy-
cję, by z takim obciążeniem pokonać kil-
kadziesiąt kilometrów.
Na czarno
Do taktyki czarnej komandosi, niczym
aktorzy, zmieniają kostiumy. Kapelusze za-
26 Polska Zbrojna
stępują hełmami. Pod kamizelki taktyczne
zakładają nowego typu kamizelki kulood-
porne. Oczy przed pyłem i odłamkami
chronią goglami. Bardzo często zabierają
ze sobą liny oraz torby z ładunkami wybu-
chowymi do otwierania drzwi. Pytanie
o noże kwitują uśmiechem. W przerwie
wyjaśniają, że opowieści o unieszkodliwia-
niu przeciwnika skrycie przez poderżnię-
cie gardła to mit wymyślony na potrzeby
kinematografii. Po co narażać się skrytym
podchodzeniem i używaniem noża, skoro
szybciej można sobie oczyścić drogę przy
pomocy karabinka snajperskiego z tłumi-
kiem lub pistoletu z tłumikiem? Wyjaśnia-
ją, że podobną bzdurą jest, jakoby używa-
li kusz miotających strzały czy metalowych
szpiczastych gwiazdek niczym ninja.
Filmowo wyglądają jedynie czerwone
MARZENIEM ŻOŁNIERZY
Z LUBLIŃCA NIE SĄ BERYLE.
CHCIELIBY MIEĆ KARABINEK
HECKLER & KOCH 416 LUB
SCAR-A Z FN. NIEDAWNO
OTRZYMALI DOSKONAŁĄ BROŃ
KRÓTKĄ – GLOCK 17
Z TAKTYCZNYM ŹRÓDŁEM
ŚWIATŁA. JEDEN DOBRY
PISTOLET TO JEDNAK MAŁO
kropki ich laserowych wskaźników celów.
Owe markery są bardzo przydatne podczas
działań w budynkach, gdzie o przeżyciu
decydują czasami ułamki sekund, a na skła-
danie się do strzału i zgrywanie przyrzą-
dów celowniczych nie ma czasu.
Działanie w terenie zurbanizowanym
wymaga od wszystkich totalnego zaufania.
W zespole nie może być słabego ogniwa.
Od celnego oka i uwagi jednego z nich za-
leżeć może życie pozostałych. Obserwo-
wana sekcja jest jednak bardzo zgrana.
Wszyscy to żołnierze zawodowi. Są ze so-
bą już pięć lat. W ciasnych budynkach,
gdzie zagrożenie czyha na każdym kroku,
potrafią porozumiewać się wzrokiem.
Czy można elementy jednej czy drugiej
taktyki ćwiczyć latami i nie czuć znudze-
nia? Komandosi twierdzą, że ich praca
przypomina niekiedy uprawianie sportu.
Podobnie jak mistrz olimpijski musi treno-
wać każdego dnia, aby utrzymać formę, tak
i oni muszą powtarzać elementy walki, aby
nie wyjść z wprawy.
Dowódca sekcji dba jednak, aby każdy
dzień zajęć był inny. Często elementy tak-
tyki czarnej łączy się na przykład z elemen-
tami działań linowych. Raz podczas takty-
ki zielonej nacisk kładzie się na sprawy
łączności, innym razem na udzielanie po-
mocy medycznej.
Życie w kamuflażu
Żołnierze pułku z Lublińca nigdy nie
chwalą się akcjami. Unikają nie tylko roz-
głosu w mediach, ale także w środowisku,
w którym żyją. Specyfika jednostki powo-
duje, że wielu z nich w swoim otoczeniu
musi uchodzić za przeciętnych cywilów.
Aby ich życie w kamuflażu było bardziej
wiarygodne, mają pozwolenie na noszenie
długich włosów, wielu nosi brody.
O pracy rozmawiają tylko w swoim gro-
nie. Dziennikarzowi prasy wojskowej uchy-
lają jedynie rąbka tajemnicy. Obalają na
przykład kolejny mit o tym, jakoby pod-
czas bytowania w trudnym terenie żywili
się robactwem czy innymi „surowcami”
zastępującymi jedzenie. Wiedzą, czym po-
żywić się w lesie w razie konieczności, ale
z wiedzy tej prawie wcale nie korzystają.
Dlaczego? Twierdzą, że na przykład przez
pięć dni, pijąc tylko wodę, można wytrzy-
mać bez jedzenia i wykonać zadania. Po-
żywienie się w tym czasie zupą z owadów
może być natomiast niebezpieczne. Żoł-
nierz zje paskudztwo, ale może nie znieść
tego jego żołądek. Wniosek: lepszy żoł-
nierz głodny i sprawny niż zatruty i nie-
zdatny do działania.
Pytani o akcje bojowe podczas misji
milkną natychmiast. Jedynie dowódca
stwierdza, że przecież z amerykańskimi
żołnierzami wojsk specjalnych nie spoty-
kali się na przyjacielskie pogawędki. Po
szczegóły odsyła do dowódcy jednostki.
Pułkownik Dariusz Dachowicz jest w tej
sprawie równie nierozmowny. „Owszem,
nasze sekcje podczas misji działały bojo-
wo. Skoro trwały tam walki i potyczki, to
i żołnierze 1 PSK brali w nich udział”,
stwierdza lakonicznie. Pułkownik nie ukry-
wa, że były to zadania poważne.
Nic dziwnego, że komandosi coraz czę-
ściej narzekają na zbyt duże dysproporcje
w zarobkach na porównywalnych stanowi-
skach w stosunku do żołnierzy GROM-u.
Różnice sięgają niekiedy prawie dwóch ty-
sięcy złotych. Dotyczy to nie tylko pienię-
dzy, ale również wyposażenia osobistego
i zespołowego, czyli rzeczy decydujących
często o życiu. Specjalsi liczą po cichu, że
istniejące od niedawna Dowództwo Wojsk
Specjalnych zmieni ten stan rzeczy.
Komandosi kończą zajęcia. Nie byli roz-
mowni. Pokazali za to kunszt bojowy, ja-
kiego nie widuje się w innych jednostkach.
Żołnierze tych innych jednostek mogą być
pewni, że gdy na misji zrobi się „gorąco”
i koledzy z Lublińca przyjadą ich wesprzeć,
zawsze zrobią to skutecznie. 
boguslaw.politowski@redakcjawojskowa.pl
nr 47/2008
 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | |

GLOBALNIE
I PRZYZIEMNIE PIOTR BERNABIUK
QUIRIN SCHIERMEIER

Tegoroczna III Konferencja Naukowa „Człowiek w ekstremalnych warunkach środowiska”, której

patronowała nasza redakcja, dostarczyła materiału do dyskusji w gronie naukowców specjalistów.
Zaprezentowano na niej także badania, których wyniki mogą mieć zastosowanie w codziennym życiu.
pewnością doskonale się
złożyło, że już na samym
początku profesor Woj-
ciech Feluch z Wydziału
Inżynierii Bezpieczeństwa
Cywilnego Szkoły Głów-
nej Służby Pożarniczej zaprezentował naj-
szersze z możliwych spojrzenie na pro-
blemy bezpieczeństwa i sytuacji ekstre-
malnych, gdyż uchroniło to uczestników
konferencji przed zaściankowym podej-
ściem do kolejnych, poruszanych na na-
ukowym forum problemów. Kłopot współ-
czesności polega bowiem na tym, że na-
sza rzeczywistość coraz precyzyjniej dzie-
lona na cząstki, rozbijana na atomy,
w efekcie przestaje składać się w jedną
całość. Brak syntezy z kolei uniemożli-
wia częstokroć pełne zrozumienie zja-
wisk, a tym samym skuteczne przeciw-
działanie zagrożeniom.
Koniec świata?
W swoim wykładzie profesor Feluch
wykazał, jak krucha jest nasza rzeczywi-
stość widziana w skali kosmicznej. Otóż
badania zawartości rdzeniów lodowych
pozwoliły prześledzić skład atmosfery
i zmiany klimatyczne ostatniego pół mi-
liona lat. Wynika z nich, że nigdy dwu-
tlenku węgla nie przybywało tak gwałtow-
nie jak w okresie ostatniego stulecia.
W efekcie ocieplenia, w ostatnim czter-
dziestoleciu stopniało 40 procent lodu
morskiego na biegunach. To są prawdy
powszechnie znane. Zdaniem badaczy
jednakże, efektem dalszego ocieplenia bę-
dzie w konsekwencji... znaczne ochłodze-
nie planety. Wnikliwe badania dowodzą
ponadto, że zachodzący obecnie proces
nie jest nieodwracalny, bowiem pochła-
nianie dwutlenku przez środowisko jest
proporcjonalne do wzrostu jego stężenia.
Jeśli więc zdołamy przejść na czyste tech-
nologie energetyczne, niebezpieczeństwo
może zostać powstrzymane. W naszą pla-
netę może też trafić odłamek gruzu ko-
smicznego. Jest się czego obawiać, gdyż
na orbitach między Marsem a Jowiszem
krąży około miliona obiektów o średnicy
powyżej kilometra. Meteoryt tunguski,
który w 1908 roku w odległości około
5–10 kilometrów od Ziemi eksplodował
z siłą 20 megaton, miał średnicę zaledwie
50 metrów. Przy okazji, istnieje również
niebezpieczeństwo wywołania konfliktu
nuklearnego, jeśli słabsze technologicz-
nie państwa atomowe uznają taki „atak
z kosmosu” za początek wojny.
Wszystko widać
Przechodząc od makroskali do proble-
mów mniejszego formatu, ale w naszej
codzienności nie mniej ważnych, młod-
szy brygadier profesor Janusz Rybiński
ze Szkoły Głównej Służby Pożarniczej za-
fascynował słuchaczy niewyobrażalnymi
możliwościami zastosowania termowizji
w monitorowaniu otaczających nas zja-
wisk, szczególnie w inżynierii bezpie-
czeństwa. Metody termograficzne pozwa-
lają prowadzić obserwacje w podczerwie-
ni w ekstremalnych warunkach zadymie-
nia, zamglenia czy ciemności, są również
coraz szerzej stosowane do badań pozwa-
lających wykrywać defekty podpo-
wierzchniowe, na przykład pęknięcia pod
lakierem w poszyciu samolotów, uszko-
dzenia nitów czy spawów. Można je rów-
nież stosować przy monitorowaniu stanu
zdrowia ludzi. Kamery wykrywające pod-
wyższoną temperaturę ciała zastosowano
już w kilku portach lotniczych, między
innymi w Hongkongu i Singapurze, pod-

nr 47/2008 Polska Zbrojna 27

AAAAAAA PROBLEMY
WOJSKO AAAAAAAA
Potencjał zdrowotny tkwi w zasobach odpornościowych zarówno wewnętrznych,
jak i pochodzących z naszego otoczenia. Ich suma tworzy „zdrowy styl życia”
czas epidemii SARS w 2003 roku. Idąc
dalej, w USA sprawdzano ich zastosowa-
nie w roli wykrywaczy kłamstw. W ka-
merach na pokładzie śmigłowca znako-
micie nadają się również do wyszukiwa-
nia strychów, na których prowadzone są
uprawy konopi indyjskich. Oczywiście
podczerwień od dawna już ma szerokie
zastosowanie w technice wojskowej.
Oferma z gieroja
Po zagadnieniach dotyczących techni-
ki zaprezentowano problemy związane
z fizjologią. Docent Ewa Szarska i do-
cent Joanna Łaszczyńska, połączonymi
siłami Wojskowego Instytutu Medycyny
Lotniczej i Wojskowego Instytutu Higie-
ny i Epidemiologii, prowadzą badania nad
zmianami wydolności fizycznej organi-
zmu ludzkiego pod wpływem wysokiej
temperatury, w warunkach pełnego dostę-
pu do wody oraz jej deficytu. Ekspery-
menty te znakomicie wpisują się w ocze-
kiwania naszych sił zbrojnych, zaangażo-
wanych od lat w misje prowadzone mię-
dzy innymi w krajach o gorącym klima-
cie. Przy wieloletnim już zaangażowaniu
28 Polska Zbrojna
Polaków w operacje poza granicami kra-
ju niezbędne wydają się systematyczne
badania odporności żołnierzy na panują-
ce w poszczególnych krajach warunki,
a także opracowanie „podręcznika prze-
trwania” opartego oczywiście na doświad-
czeniach, ale też mocno podpartego wie-
dzą naukową. Okazuje się bowiem, że
w wielu przypadkach tak prozaiczna czyn-
ność jak nawadnianie organizmu jest trak-
towana dość powierzchownie. I tu oba in-
stytuty wychodzą z otwartą ofertą wspar-
cia sił zbrojnych.
Przy okazji, naukowcy również obala-
ją mit, iż wojsko przekształca „ofermę
w gieroja”, bowiem z badań profesora Je-
rzego Faffa i docent Ewy Szarskiej nad
wpływem zasadniczej służby wojskowej
w jednostce zmechanizowanej na wydol-
ność tlenową i siłę żołnierzy nic takiego
nie wynika. Co gorsza, znakomicie przy-
gotowani pod względem fizycznym po-
borowi w ciągu rocznego pobytu w ko-
szarach raczej „schodzą na psy”.
Z „cywilnych” opracowań uwagę zwró-
ciły badania nad „modelem zarządzania
zdrowym trybem życia w warunkach za-
grożenia stresem przewlekłym”, przepro-
wadzone przez Beatę Nakonieczną z Za-
kładu Ekologii Człowieka Katolickiego
Uniwersytetu Lubelskiego.
Zdrowy styl życia
Okazuje się, że potencjał zdrowotny
tkwi w zasobach odpornościowych za-
równo wewnętrznych, jak i pochodzą-
cych z naszego otoczenia. Ich suma two-
rzy „zdrowy styl życia”, zapobiegający
zgubnym skutkom stanów nieustannego
napięcia. Wprawdzie dociekania dotyczą
młodzieży akademickiej, jednakże, jak
twierdzi autorka, prezentowane strategie
mogą być adaptowane na potrzeby per-
sonelu lotniczego, straży pożarnej, ra-
townictwa medycznego, należy więc za-
kładać, że każdego środowiska narażo-
nego na ciągły stres.
Bardzo ciekawe badania przeprowadzi-
li również Robert Bąk, Roman M. Ka-
lina i Kazimierz Obodyński z Wydzia-
łu Wychowania Fizycznego Uniwersyte-
tu Rzeszowskiego, których zainteresowa-
ły motywy udziału studentów w ekstre-
malnych formach aktywności fizycznej.
nr 47/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA | |
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO | | || || |
III KONFERENCJA NAUKOWA
„CZŁOWIEK W EKSTREMALNYCH Trzy pytania do docenta doktora habilitowanego nauk
WARUNKACH ŚRODOWISKA” zor-
ganizowana w październiku przez
medycznych JOANNY ŁASZCZYŃSKIEJ, prezesa Polskiego
Polskie Towarzystwo Naukowe Towarzystwa Naukowego Człowiek w Ekstremalnych
Człowiek w Ekstremalnych
Warunkach, przy współudziale
Warunkach i kierownika Zakładu Fizjologii Lotniczej
Szkoły Głównej Służby Pożarniczej, Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej, gospodyni
Wojskowej Akademii Technicznej
i Wojskowego Instytutu Medycyny
konferencji
Lotniczej była kolejną próbą znale-
Przed trzema laty konferencja była W tym roku „zderzyli się” fizjolodzy
zienia odpowiedzi na dwa istotne
nieśmiałą próbą zachęcenia ludzi z technikami. Z jednej strony były wy-
pytania: W jakim stopniu polska na-
nauki do prezentacji prowadzonych powiedzi lekarzy fizjologów, czyli od-
uka wojskowa jest w stanie odpo-
prac i wspólnej debaty. Czy osiągnę- niesienie do funkcjonowania organizmu,
ła swój cel? i z drugiej strony punkt widzenia tech-
– Trzecie spotkanie stało się atrakcyj- ników, którzy, proponując rozwiązania,
wiedzieć na wyzwania codzienności
nym forum dla wymiany myśli i nauko- muszą przyjąć jakieś założenia fizjolo-
i praktyczne potrzeby Sił Zbrojnych
wych sporów. Do współpracy, obok na- giczne. Zaczyna się więc spór, ścierają
RP? W jakim stopniu też spotkania
szego Wojskowego Instytutu Medycy- się różne punkty widzenia, i to jest naj-
naukowców z różnych dziedzin pro-
ny Lotniczej, włączyli się tak cenni ciekawsze, najbardziej pożyteczne.
wadzą do wspólnych wniosków?
partnerzy jak Wojskowa Akademia
Docent doktor habilitowany nauk
Techniczna i Szkoła Główna Służby Po- Czy naukowcy nie obawiają się wą-
medycznych Joanna Łaszczyńska,
żarniczej. Dorobek zaprezentowały skiej specjalizacji w nauce?
prezes Polskiego Towarzystwa
uczelnie i ośrodki, których zaintereso- – W świecie mówi się dziś o tym nie-
Naukowego Człowiek
wania są na pozór odległe od wątku de- pokojącym procesie w nauce, w medy-
w Ekstremalnych Warunkach:
baty, jak chociażby Katolicki Uniwer- cynie... A gdy wszyscy dążą do bardzo
„Żołnierz, strażak czy policjant mo-
sytet Lubelski, reprezentowany przez wąskiej specjalizacji, w wielu dziedzi-
gą się dziś łatwo spotkać we wspól-
Zakład Ekologii Człowieka, czy Kate- nach brakuje ludzi, czy nawet grup
nym działaniu, w sytuacji kryzyso-
dra Psychologii Pracy i Stresu Uniwer- ludzi potrafiących scalić elementy
wej. Stąd nasze towarzystwo dąży
sytetu Kardynała Wyszyńskiego… szerszych zjawisk. Rozwiązywanie pro-
do tego, by stanowić płaszczyznę
blemów funkcjonowania człowieka
dla wszystkich struktur, które wyko-
IMAGES/ PAWEŁ KĘPKA

Czy zmieniła się również tematyka? w określonej rzeczywistości, jakkol-

rzystują człowieka do pracy w trud-
– Przedstawiono ponad sześćdziesiąt wiek na to patrzeć, czy z punktu widze-
nych warunkach. Bo to jest ten sam
wykładów i prezentacji, ale bardziej od nia technicznego, czy medycznego,
człowiek, więc dotyczące go wnioski
ilości satysfakcjonuje nas różnorodność wymaga wymiany myśli szerokiej, in-
powinny być wspólne”.
tematyczna, zderzanie się poglądów. terdyscyplinarnej.

Otóż w trzech czwartych była to „potrze-

ba przeżycia dużych emocji związanych
z ryzykiem”, dla połowy również „chęć
sprawdzenia samego siebie”. Znaczna
część, bo 68 procent badanych, deklaro-
wała przy tej okazji chęć podjęcia służby
w formacjach obronnych lub ratowni-
czych. Nie pozostaje nic innego, jak ulo-
kować na uczelni delegaturę wojskowej
komendy uzupełnień. A zupełnie poważ-
nie, badania wskazują, w jakich środowi-
skach należy prowadzić rekrutację kandy-
datów do służby wojskowej.
Tegoroczna konferencja dostarczyła
materiału do dyskusji w gronie naukow-
ców specjalistów. Zaprezentowano na
niej także badania, których wyniki mo-
gą mieć zastosowanie w codziennym ży-
ciu. Przykładowo Bartosz Morawiec,
Maciej Konarski i Zbigniew Dąbro-
wiecki z Zakładu Medycyny Morskiej
i Tropikalnej Wojskowego Instytutu Me-
dycznego w Gdyni zwrócili uwagę na
niezwykle ważną profilaktykę chorób za- METODY TERMOGRAFICZNE pozwalają prowadzić obserwacje w podczerwieni w ekstremalnych wa-
kaźnych w przygotowaniu do podróży runkach zadymienia, zamglenia czy ciemności. Można je również stosować przy monitorowaniu stanu
zdrowia ludzi. Kamery wykrywające podwyższoną temperaturę ciała zastosowano już w kilku portach
do tropiku. 
lotniczych, między innymi w Hongkongu i Singapurze, podczas epidemii SARS w 2003 roku.
piotr.bernabiuk@redakcjawojskowa.pl

nr 47/2008 Polska Zbrojna 29

PORADY PRAWO

Masz problem?
Nagroda jubileuszowa
§ Przy odejściu na emeryturę w 2003 roku nie wypłacono mi nagrody jubileuszowej po trzydziestu la-
tach wysługi. Dopiero teraz dowiedziałem się, że taka nagroda mi się należała. Oficer kadrowy wpro-
wadził mnie w błąd, mówiąc, że nie można wliczyć do wysługi okresu pracy w gospodarstwie rolnym
rodziców, a bez tego brakowało mi pięciu miesięcy, aby otrzymać nagrodę jubileuszową. Do kogo mam
się zwrócić o wypłatę należnych mi pieniędzy? Kto w tym wypadku ponosi odpowiedzialność? Czy po
pięciu latach można dochodzić swoich praw? W jaki sposób? Czy tylko przez sąd?

P rzedstawiony w pytaniu
żołnierza stan faktyczny,
który odnosi się do 2003 roku,
należy ocenić w kontekście
przepisów ustawy z 17 grudnia
1974 roku o uposażeniu żoł-
nierzy (DzU z 1992 r. nr 5,
poz. 18 ze zm.) obowiązującej
w dniu odejścia żołnierza za-
wodowego na emeryturę.
Zgodnie z artykułem 5 ustęp
1 tejże ustawy, żołnierzom za-
wodowym przysługują nagrody
jubileuszowe w wysokości: po
20 latach służby – 75 procent,
po 25 latach służby – 100 pro-
cent, po 30 latach służby
– 150 procent, po 35 latach
służby – 200 procent, a po
40 latach służby – 300 pro-
cent miesięcznego uposażenia
zasadniczego wraz z dodatka-
mi o charakterze stałym. Do
stażu służby uprawniającego
do nagrody jubileuszowej zali-
cza się również okresy wysługi
lat przyjęte dla ustalania wyso-
kości uposażenia żołnierza za-
wodowego według stopnia woj-
skowego oraz inne okresy, od
których zależy nabycie przez
pracowników prawa do nagro-
dy jubileuszowej, określone
przez ministra pracy i polityki
ustęp 1 punkt 2 ustawy
z 20 lipca 1990 roku o wlicza-
niu okresów pracy w indywidu-
socjalnej na podstawie kodek- alnym gospodarstwie rolnym
su pracy. W tej sytuacji zasto- do pracowniczego stażu pracy,
sowanie znajduje artykuł 1 czyli do takiego, od którego za-
CO NOWEGO
§ W Dzienniku Ustaw numer 190 z 2008 roku ukazały się
rozporządzenia ministra obrony narodowej:
1) z 11 września 2008 roku zmieniające rozporządzenie
w sprawie szczegółowych zasad i trybu przyznawania nagro-
dy rocznej osobom kierującym niektórymi podmiotami praw-
nymi oraz wzoru wniosku o przyznanie nagrody rocznej
(poz. 1164) – które weszło w życie 8 listopada 2008 roku;
2) z 14 października 2008 roku zmieniające rozporządzenie
w sprawie należności żołnierzy zawodowych za przeniesienia
i podróże służbowe (poz. 1165) – które weszło w życie 1 listo-
pada 2008 roku.
§ W Monitorze Polskim numer 72 z 2008 roku ukazało się
postanowienie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
z 22 września 2008 roku o użyciu polskiego kontyngentu
wojskowego w składzie Sił Zadaniowych Organizacji Traktatu
Północnoatlantyckiego do operacji „Active Endeavour” na
Morzu Śródziemnym (poz. 649).
Na mocy tego dokumentu w okresie od 1 października
2008 roku do 31 marca 2009 w operacji tej bierze udział do
30 żołnierzy z Polski.

30 Polska Zbrojna nr 47/2008

 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO |
leżą uprawnienia pracownika
wynikające ze stosunku pracy,
okresów zatrudnienia w innych
zakładach pracy. Wlicza się do
niego także przypadające
przed 1 stycznia 1983 roku
okresy pracy po ukończeniu
16 roku życia w gospodarstwie
rolnym prowadzonym przez ro-
dziców lub teściów, poprzedza-
jące objęcie tego gospodar-
stwa i rozpoczęcie jego prowa-
dzenia osobiście lub ze współ-
małżonkiem.
Zgodnie z postanowieniami
artykułu 3 tej ustawy, na
wniosek zainteresowanej oso-
by właściwy przedstawiciel
jednostki samorządu teryto-
rialnego jest obowiązany
stwierdzić okresy pracy w in-
dywidualnym gospodarstwie
rolnym, wydając stosowne za-
świadczenie w celu przedłoże-
nia w zakładzie pracy. Jeżeli
natomiast ten organ nie dys-
ponuje dokumentami uzasad-
niającymi wydanie zaświad-
czenia o pracy zainteresowa-
nej osoby w indywidualnym
gospodarstwie rolnym, to za-
wiadamia się osobę zaintere-
sowaną o tej okoliczności na
piśmie. W przypadku braku
stosownych dokumentów
okresy pracy w indywidualnym
gospodarstwie rolnym mogą
być udowodnione zeznaniami
co najmniej dwóch świadków
nr 47/2008
| | | |
zamieszkujących w tym czasie
na terenie, na którym jest po-
łożone gospodarstwo rolne.
Należy podkreślić w tym miej-
scu, że to żołnierz zawodowy
jest obowiązany udokumento-
wać prawo do nagrody jubile-
uszowej. Jeżeli w jego aktach
osobowych brak jest odpo-
wiedniej dokumentacji (ustęp
2 rozporządzenia ministra
obrony narodowej z 15 czerw-
ca 2000 roku w sprawie wy-
konania niektórych przepisów
ustawy o uposażeniu żołnie-
rzy – DzU nr 62, poz. 729 ze
zm.), może on zawsze wystą-
pić z wnioskiem do właściwe-
go urzędu gminy o wydanie
stosownego zaświadczenia
o wykonywaniu pracy w go-
spodarstwie rolnym.
Właściwa do dochodzenia rosz-
czeń o wypłatę nagrody jubile-
uszowej w odpowiedniej wyso-
kości jest droga postępowania
administracyjnego przed orga-
nami, które wydały decyzję,
ewentualnie postępowania
przed sądem administracyj-
nym, ponieważ ustalenie stażu
służbowego żołnierza zawodo-
wego na potrzeby zarówno na-
grody jubileuszowej, jak i wysłu-
gi lat, należy traktować po pro-
stu jako istotny element postę-
powania wyjaśniającego i do-
wodowego w sprawie o przy-
znanie określonego świadcze-
nia pieniężnego. Przy czym na-
leży pamiętać, że odwołanie od
decyzji w przedmiocie wypłaty
świadczenia powinno zostać
wniesione w odpowiednim ter-
minie, o którym żołnierz powi-
nien zostać pouczony w dorę-
czonej mu decyzji.
Niewniesienie odwołania w ter-
minie powoduje uprawomoc-
nienie się decyzji, która wów-
czas może zostać wzruszona
jedynie w drodze wznowienia
postępowania czy też postępo-
wania w sprawie stwierdzenia
jej nieważności, w zależności
od istnienia rodzaju przesłanek
uprawniających do skorzysta-
nia z wyżej wymienionych środ-
ków zaskarżenia.
Magdalena Osiecka
Kancelaria Radców Prawnych s.c.
K. Przymęcka & J. Przymęcki
– Olsztyn
|
| | |
Przyjęcie do służby
§
Mam problem z przyjęciem do służby zawodowej. Kończyłem
studia, w czasie których zostałem przeniesiony do rezerwy bez
odbycia zasadniczej służby wojskowej. Zarówno jednostki wojsko-
we, jak i WKU nie mają wykładni prawnej dotyczącej przyjęcia
mnie do zawodowej służby wojskowej. Proszę o informacje.
Z godnie z obowiązującymi
przepisami, do zawodowej
służby wojskowej w korpusie
Natomiast do zawodowej służ-
by wojskowej w korpusie szere-
gowych zawodowych może być
oficerów zawodowych powołuje powołany żołnierz rezerwy, któ-
się żołnierza mianowanego na ry ukończył co najmniej gimna-
stopień wojskowy podporuczni- zjum i ma przygotowanie zawo-
ka (podporucznika marynarki) dowe oraz odbył w pełnym wy-
po uzyskaniu przez niego tytułu miarze zasadniczą służbę woj-
zawodowego magistra (równo- skową, a także żołnierz nadter-
rzędnego), ukończeniu szkole- minowej zasadniczej służby
nia wojskowego i zdaniu egza- wojskowej i zasadniczej służby
minu na oficera. Ponadto wojskowej, który ukończył co
w korpusie tym może zostać najmniej gimnazjum i ma przy-
powołany oficer rezerwy posia- gotowanie zawodowe – jeżeli
dający tytuł zawodowy magistra posiada kwalifikacje przydatne
(równorzędny) i stopień wojsko- w korpusie osobowym, w jakim
wy równy lub bezpośrednio niż- ma pełnić zawodową służbę
szy od stopnia etatowego sta- wojskową, a także po mianowa-
nowiska służbowego, na jakie niu go na stopień wojskowy
ma być wyznaczony po powoła- starszego szeregowego (star-
niu do służby. szego marynarza), gdy ma niż-
Z kolei do zawodowej służby szy stopień wojskowy.
wojskowej w korpusie podofice- Jeżeli natomiast przemawiają
rów zawodowych powołuje się za tym uzasadnione potrzeby
żołnierza mianowanego na sto- Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
pień wojskowy kaprala (mata), Polskiej, do zawodowej służby
posiadającego świadectwo doj- wojskowej można powołać,
rzałości, po ukończeniu przez w korpusie szeregowych zawo-
niego nauki w szkole podoficer- dowych, pomimo niespełnia-
skiej. Ponadto w korpusie tym nia wspomnianych wcześniej
może zostać powołany podofi- warunków, osobę, która ukoń-
cer rezerwy mający świadectwo czyła co najmniej gimnazjum
dojrzałości i stopień wojskowy i ma przygotowanie zawodowe
równy lub bezpośrednio niższy oraz szczególne kwalifikacje
od stopnia etatowego stanowi- lub umiejętności, po mianowa-
ska służbowego, na jakie ma niu na stopień wojskowy star-
być wyznaczony po powołaniu szego szeregowego (starszego
do służby. marynarza).
ŹRÓDŁO PRAWA: artykuł 10 i 11 ustawy z 11 września 2003 roku o służbie wojsko-
wej żołnierzy zawodowych (DzU z 2008 r. nr 141, poz. 892).
Polska Zbrojna 31
AAAAAAA OKIEM
NASZYM AAAAAAAA

PIOTR LASKOWSKI

Jastrze
nie od pa
Minęły już dwa lata od pamiętnego 9 listopada 2006 roku, kiedy
na krzesińskim lotnisku oficjalnie przyjmowano pierwsze samoloty F-16.

32 Polska Zbrojna nr 47/2008

 ZAPIS ||
ZAPISFORUM ||
FORUMNANA
CELOWNIKU |Na
| dorobku
| | | |
WOJSKOKULISY
CELOWNIKUWOJSKO KULISYPORADY
PORADYPO PO | |
SŁUŻBIE
SŁUŻBIEHISTORIA | | | |
HISTORIAMILITARIA | |
MILITARIAPRASA | |
PRASAŚWIAT | |
ŚWIATTO TO
I OWO
I OWO

S zum medialny, błyski fleszów i te-

mat F-16 stał się na krótko atrakcyj-
ny dla dziennikarzy. Obecnie zaintereso-
wanie to spadło, a Siły Powietrzne spo-
kojnie realizują kolejne etapy szkolenia
na tym samolocie. Jastrzębie od paź-
dziernika mają nową bazę w Łasku,
skąd wyruszyły na pierwszą międzynaro-
dową wymianę eskadr do Danii.
Podsumowanie eksploatacji F-16
w Polsce stanie się jednym z tematów
odprawy, którą lotnicy zaplanowali na ko-
niec listopada bieżącego roku.

ebie
arady
PIOTR LASKOWSKI

nr 47/2008 Polska Zbrojna 33

WOJSKO ĆWICZENIA
PIERWSZOPLANOWI,
DRUGOPLANOWI

Pierwszoplanowi – Wojewódzki Sztab

Wojskowy Szczecin, WSzW Poznań,
2 Rejonowa Baza Materiałowa,
11 RBM, 3 Pułk Drogowo-Mostowy.
Drugoplanowi – Dowództwo
Pomorskiego Okręgu Wojskowego,
1 Brygada Logistyczna, WSzW
Białystok, WSzW Bydgoszcz, WSzW
Gdańsk, WSzW Warszawa, 5 Ośrodek
Przechowywania Sprzętu, 2 Pułk
Komunikacyjny, 9 RBM, wojskowe ko-
mendy transportu z Poznania i ze
Szczecina, garnizonowe ośrodki mobili-
zacyjne z Czarnego i Szczecina.
POW

TOPAZ ZNALEZIONY W SZTABIE

Choć „Topaza” rozgrywano wyłącznie na mapach, to dla jego uczestników
był to najważniejszy sprawdzian w tym roku.
KRZYSZTOF WILEWSKI

omorski Okręg Wojskowy
nadaje ćwiczeniom krypto-
nimy od nazw kamieni szla-
chetnych. W ubiegłym roku
wybrano opal, w tym – topaz.
Zeszłoroczny trening, pod-
czas którego jednostki okręgu przeprawia-
ły się przez Wisłę pod murami Grudzią-
dza, był widowiskowy. Tegoroczny nie miał
szans stać się atrakcją dla mediów. Było to
klasyczne ćwiczenie dowódczo-sztabowe,
podczas którego pracuje się przy mapach
i komputerach, a takie obrazki nie sprze-
dają się w telewizji. Zupełnie niesłusznie.
Praca sztabowców była ważniejsza od spi-
nania przez saperów kolejnych części mo-
stu pontonowego.
Tematem „Topaza 2008” było organi-
zowanie i kierowanie wsparciem logi-
stycznym wojsk operacyjnych oraz pla-
nowanie wykonania zadań państwa go-
spodarza dla wojsk sojuszniczych.
Test systemu
Na głównych ćwiczących dowództwo
POW wybrało w tym roku dwie rejonowe
bazy materiałowe – 2. i 11., wojewódzkie
sztaby wojskowe z Poznania i Szczecina
oraz 3 Pułk Drogowo-Mostowy. Zgodnie z
przyjętym planem wymienione jednostki,
poza WSzW Szczecin, wcieliły na czas ćwi-
czeń rezerwistów i działały jak w trybie wo-
jennym. Dlatego ćwiczenie było dla nich
najważniejszym testem w tym roku.
„Głównymi celami «Topaza» były
sprawdzenie i ocenienie dowództw oraz
sztabów jednostek podporządkowanych
dowódcy okręgu pod względem ich przy-
gotowania do wsparcia narodowych i so-
juszniczych wojsk operacyjnych”, wyja-
śniał podpułkownik Andrzej Koprowski,
szef wydziału planowania operacyjnego
w Dowództwie Pomorskiego Okręgu
Wojskowego. „Topaz 2008”, do którego
zaangażowano ponad 1300 żołnierzy
i pracowników wojska, był również testem
współpracy wojewódzkich sztabów woj-
skowych z instytucjami układu pozamili-
tarnego.
„W scenariuszu ćwiczenia zaplanowali-
śmy dużą liczbę elementów wymagają-

34 Polska Zbrojna nr 47/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO |
cych uzgodnień na linii WSzW – admini-
stracja rządowa, między innymi odnośnie
do organizacji pobytu wojsk sojuszniczych
na terenie Polski”, komentował podpuł-
kownik Koprowski.
Znaczenie „Topaza” podkreślał również
podpułkownik Jan Gabrych z Dowództwa
POW – w czasie ćwiczenia szef grupy oce-
ny. Wysoko ocenił pracę sztabu 3 Pułku
Drogowo-Mostowego. „Sprawdziliśmy,
czy są gotowi do planowanego na przy-
szły rok samodzielnego ćwiczenia z pod-
oddziałami. «Topaz» pokazał, że są i mo-
gą przygotowywać się do przyszłoroczne-
go poligonu”, komentował podpułkownik
Gabrych.
Logistyczne dylematy
Głównym uczestnikiem zeszłoroczne-
go „Opala” była 1 Brygada Logistyczna.
W „Topazie” bydgoskim logistykom po-
wierzono mniej zadań, ale równie ważnych.
Dowództwu okręgu zależało, aby podczas
ćwiczeń sprawdzić, jak radzi sobie sztab
„pierwszej” ze wspieraniem wojsk sojusz-
niczych podczas operacji połączonej.
Sprawdzian miał walor użytkowy, trwa bo-
nr 47/2008
| | |
REMIGIUSZ KWIECIŃSKI
wiem weryfikacja obowiązujących proce-
dur współpracy.
„Podczas logistycznego wspierania dzia-
łań bojowych pododdziały brygady logi-
stycznej zostają przeformowane w dwie
wysunięte grupy wsparcia i jedną tyłową,
a dodatkowo tworzą brygadę transportową.
Istnieją wątpliwości, czy takie rozwiązanie
nie przekracza możliwości wykonawczych
1 Brygady Logistycznej”, wyjaśniał pod-
pułkownik Piotr Paprocki, szef wydziału
organizacyjno-koordynującego w Dowódz-
twie POW. Oficer podkreślał, że wnioski
z „Topaza” pomogą rozwiać te wątpliwo-
ści. W razie potrzeby zmodyfikowany bę-
dzie system dowodzenia grupami wsparcia.
Podpułkownik Paprocki zaznaczył rów-
nież, że wnioski z „Topaza” wpłyną także
na kształt opracowywanych przez dowódz-
two okręgu poprawek do obowiązującego
systemu obiegu dokumentów pomiędzy po-
szczególnymi szczeblami systemu logi-
stycznego, od Dowództwa Operacyjnego
przez Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych,
okręgi wojskowe i rejonowe bazy materia-
łowe, po batalion logistyczny. 
krzysztof.wilewski@redakcjawojskowa.pl
| | |
FLESZ
INOWROCŁAW. Prawie siedem-
dziesięciu poborowych stawiło się 5 li-
stopada w 2 Inowrocławskim Pułku
Komunikacyjnym. Było to ostatnie
wcielenie do zasadniczej służby woj-
KRZYSZTOF WILEWSKI
skowej w jednostkach Pomorskiego
Okręgu Wojskowego przed zawiesze-
niem poboru od stycznia 2009 roku.
KIELCE. Z wizytą w Centrum
Szkolenia na potrzeby Sił Pokojowych
przebywała delegacja Ministerstwa
Obrony Narodowej z Białorusi, której
przewodniczył pułkownik Fedor Levsha.
Głównym celem wizyty Białorusinów
było zapoznanie się z działalnością
centrum oraz szkoleniem żołnierzy
i pracowników wojska do służby
w organizacjach międzynarodowych
i misjach obserwacyjnych.
SŁUPSK. Ponad 500 osób odwie-
dziło koszary przy ulicy Bohaterów
Westerplatte w czasie dnia otwartego
koszar. 6 listopada 7 Brygada Obrony
Wybrzeża gościła wszystkich sympaty-
ków wojska i „niebieskich beretów”.
Wśród odwiedzających znaleźli się mię-
dzy innymi uczniowie szkół podstawo-
wych, gimnazjów, a także przedszkolaki.
SŁUPSK. Ostatnie wcielenie
w 7 Brygadzie Obrony Wybrzeża odbyło
się 4 i 5 listopada. Z województw: po-
morskiego, wielkopolskiego, łódzkiego
i świętokrzyskiego przyjechali młodzi
ludzie, aby odbyć zasadniczą służbę
wojskową i zasilić szeregi „niebieskich
beretów”.
WARSZAWA. 10 listopada odbył
się przygotowany przez żołnierzy Wojsk
Lądowych pokaz działania na punkcie
kontrolnym (tak zwany check point).
Atrakcją dla licznie zgromadzonych
była możliwość zapoznania się ze
sprzętem wykorzystywanym przez żoł-
nierzy nie tylko w kraju, ale i za grani-
cą, między innymi kołowym transporte-
rem opancerzonym Rosomak,
hummerem oraz zestawem przeciwlot-
niczym ZUR-2KG.
Oprac. PG
Polska Zbrojna 35
WOJSKO WYCHOWANIE FIZYCZNE
PIOTR BERNABIUK
W 2008 roku nie będzie
testu sprawności
fizycznej dla żołnierzy
zawodowych, bo
urzędnicy przez rok nie
zdołali uporać się
z dokumentami.
DWÓJA Z WF...
DLA URZĘDNIKÓW!
Przeprowadzenie egzaminu przewiduje
ustawa o służbie żołnierzy zawodowych
z 2003 roku. Nowelizacja tego dokumentu
z 2007 roku nałożyła na ministra obrony
obowiązek „określenia w drodze rozrządze-
nia szczegółowych warunków i trybu prze-
prowadzania sprawdzianu sprawności fi-
zycznej, zakresu ćwiczeń zróżnicowanych
ze względu na płeć, wiek, zajmowane sta-
nowisko służbowe oraz rodzaj jednostki
wojskowej”. Prawo to ma też regulować tryb
zwalniania ze sprawdzianu w danym roku
oraz sposób dokumentowania niemożności
przystąpienia do tego sprawdzianu. Rozpo-
rządzenie nie ukazało się do dziś.
Jeszcze niedawno zapowiadano pozby-
cie się żołnierzy, którzy nie sprostają wy-
maganiom testów sprawnościowych. Jed-
ni bili brawo, ciesząc się, że wreszcie znik-
ną z wojska grubasy i cherlaki. Inni prote-
stowali i ostrzegali, że stawiając tylko na
kondycję fizyczną, stracimy ludzi, którzy
służą siłom zbrojnym genialnymi mózga-
mi, a nie wyćwiczonymi bicepsami. Pyta-
li też, czy każdy żołnierz musi być wyczy-
nowym sportowcem? Czy najsłabsi mają
ryzykować zawałami serca utrzymanie się
w szeregu? Specjaliści od wychowania fi-
zycznego odpowiadali zdecydowanie, że
testy podzielone na grupy i kategorie wie-
kowe pozwalają uzyskać oceny pozytyw-
ne wszystkim, którzy dbają o siebie, upra-
wiając sport nawet rekreacyjnie. Gdy po-
godzono się z tym, że minimum sprawno-
ściowe będzie obowiązywało każdego żoł-
36 Polska Zbrojna
nierza, wokół sprawdzianu zapadła cisza.
Trwała od wiosny do późnej jesieni. Moż-
na było odnieść wrażenie, że na górze,
w natłoku znacznie ważniejszych przedsię-
wzięć, w ogóle o nim zapomniano.
Ładunek eksplodował w najbardziej nie-
spodziewanym momencie. Tym razem
odezwali się najlepsi. Upomnieli się gło-
śno, za pośrednictwem mediów, o pienią-
dze obiecane im za osiągnięcie najlepszych
wyników. W doborowych jednostkach lu-
dzie czekali na nie od pół roku. Proste my-
ślenie prowadziło niedoinformowanych do
jednego wniosku: biedny MON zmienił
priorytety, wydał kasę na Rosomaki, a te-
raz nie wie, jak wybrnąć z sytuacji.
Nie znaczy to, że problemu nie mieli naj-
słabsi, ci, którzy w ubiegłym roku zawie-
dli. W przepisach kadrowych wyraźnie bo-
wiem jest napisane: „Nie udziela się na-
gród pieniężnych żołnierzom, którzy nie
uczestniczyli w rocznym sprawdzianie
sprawności fizycznej z przyczyn nieuspra-
wiedliwionych, a także żołnierzom, którzy
z tego sprawdzianu otrzymali ocenę niedo-
stateczną, do czasu poprawienia tej oceny”.
W ustawie jest też od tego roku zagwaran-
towane, że żołnierz raz w roku poddawany
jest sprawdzianowi... sprawdzian został jed-
nak odwołany! Zatem po stronie słabych
również gra toczyła się o pieniądze. Pada-
ły nawet głosy, że chociaż sądy w Polsce
są opieszałe, to sprawiedliwości dojść moż-
na. W tym przypadku jednak Departament
Prawny MON wykazał się refleksem
i w szybkim tempie, 23 października, wy-
dał decyzję, w której uchylił odnośny punkt.
I ten punkt na razie nie obowiązuje. Do od-
wołania można wyróżniać żołnierzy, któ-
rzy mają oceny niedostateczne z wuefu.
Jak poległ sprawdzian?
Wyjaśnienia, które nadeszły z MON
i Sztabu Generalnego WP, były reakcją na
prasowe spekulacje o próbie oszczędzenia
pieniędzy, które trzeba by wydać na pre-
mie dla wysportowanych żołnierzy. Praw-
da jest taka, że wojsko ma na ten cel pie-
niądze i chce je wydać na nagrody! Co wię-
cej, jak zapewniono nas w Oddziale Wy-
chowania Fizycznego i Sportu SGWP, spra-
wa traktowana jest poważnie, a dla tych, któ-
rzy osiągną średnią 5,0 ze sprawdzianu,
oprócz gratyfikacji finansowej przygotowy-
wane są odznaki sprawności fizycznej.
W sztabie zapewniono nas, że odnośne roz-
porządzenie ministra, po uzgodnieniu jego
treści w resorcie, zostało przekazane do dal-
szego postępowania 15 grudnia 2007 roku.
I wtedy zaczęły się kłopoty. Nieodzowne
uzgodnienia międzyresortowe nie należą
do kompetencji wojska, lecz do Rządowe-
go Centrum Legislacji. Opisywanie rocz-
nych już przygód dokumentacji dotyczącej
sprawdzianu z wuefu nie byłoby ani proste,
ani dla czytelników interesujące. Ważny jest
finał, którego wciąż nie ma: 15 październi-
ka odbyła się konferencja prawnicza, jak się
wydawało, zamykająca sprawę. Rozstrzy-
gano niby marginalny problem. Otóż, w pią-
nr 47/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO|
JESZCZE NIEDAWNO za-
powiadano pozbycie się
żołnierzy, którzy nie spro-
stają wymaganiom testów
sprawnościowych. Jedni
bili brawo, ciesząc się, że
wreszcie znikną z wojska
grubasy i cherlaki. Inni
protestowali i ostrzegali,
że stawiając tylko na kon-
ALEKSANDER RAWSKI
dycję fizyczną, stracimy
ludzi, którzy służą siłom
zbrojnym genialnymi mó-
zgami, a nie wyćwiczony-
mi bicepsami.
tej grupie, którą obowiązują najniższe wy-
magania, znaleźli się prawnicy, sądownic-
two, medycyna i duszpasterze. Ponieważ
prawnicy mają brać udział w misjach, mi-
nister zadecydował, że należy ich przenieść
do czwartej grupy, czyli zastosować wyż-
sze wymagania. Rządowe Centrum Legi-
slacji, wprowadzając dwie zmiany do roz-
porządzenia, umożliwiło ministrowi obro-
ny podpisanie dokumentu. Prawnicy De-
partamentu Prawnego MON uczestniczą-
cy we wspomnianej konferencji zgodzili się
z takim podejściem, poprawkę uwzględnio-
no. Szef departamentu dostał ostateczną
wersję rozporządzenia i wysłał ją jeszcze
do wojskowych sądownictwa oraz proku-
ratury. Tam projekt na razie utknął. Nie
można więc wydać rozkazu do przeprowa-
dzenia sprawdzianu. Tym samym kierow-
nictwo MON zostało zmuszone do przeło-
żenia sprawdzianu na okres od maja do
czerwca i październik 2009 roku. Jeśli bę-
dzie rozporządzenie.
W oparach absurdu
Wszystkie resorty uzgodniły treść doku-
mentu, tylko Ministerstwo Środowiska,
gdzie jest pięciu oficerów, powołując się na
zapis w ustawie, iż „żołnierz zawodowy jest
zobowiązany utrzymywać sprawność fi-
zyczną zapewniającą wykonywanie przez
niego zadań służbowych” stwierdziło, że
normy dotyczące ich żołnierzy są za wyso-
kie. Zadaniem oficera w tym ministerstwie
jest siedzenie przez osiem godzin na stołku
nr 47/2008
| |
| |
RAFAŁ DERDA (2)
i powinien mieć takie normy, które mu ta-
kie sprawne siedzenie na stołku zapewnia-
ją. Ponoć w odpowiedzi minister obrony
narodowej zasugerował, że w takim razie
należy zlikwidować te stanowiska.
Panie, mimo że wcześniej wszystko
uzgodniono, nie zgadzały się z zaostrze-
niem norm dla kobiet, z wprowadzeniem
do sprawdzianu biegu na 3000 metrów. Peł-
nomocnik ministra do spraw kobiet była za
tym, by zaostrzyć normy, a przewodniczą-
ca rady kobiet za tym, żeby wyluzować,
i nie mogły się dogadać. Doszło do tego, że
wiceminister Czesław Piątas wezwał obie
panie oficer do siebie i powiedział, że nie
wyjdą z kancelarii, dopóki nie dojdą do po-
rozumienia.
Nieporozumień wokół treści rozporzą-
dzenia i norm było mnóstwo. Co miesiąc
wybuchały kolejne spory, po których nano-
szono kolejne poprawki. Najbardziej absur-
dalne było żądanie wprowadzenia 150 ty-
sięcy odrębnych i zróżnicowanych testów,
ponieważ w ustawie zapisano czarno na bia-
łym, że zakres ćwiczeń powinien być zróż-
nicowany „ze względu na płeć, wiek, zaj-
mowane stanowisko służbowe oraz rodzaj
jednostki wojskowej”. Prawdopodobnie
skończy się na tym, że zamiast na trzy gru-
py (komandosi, dowódcy pododdziałów
i piloci oraz pozostali) kadra będzie dzielo-
na do egzaminu na pięć grup. Dojdą grupy
medyczno-prawniczo-muzyczna i oddziel-
na dla lotników oraz wuefmenów.  kich spotkań z kadrą dwa razy w roku.
piotr.bernabiuk@redakcjawojskowa.pl
| |
FLESZ
KOSZALIN. 6 listopada w CSSP
rozpoczęło się szkolenie pilotażowe
mające na celu sprawdzenie przyję-
tych założeń systemowych, wynikają-
cych z nowego modelu szkolenia
w warunkach pełnej profesjonalizacji
Sił Zbrojnych RP. Szkolenie realizowa-
ne jest na bazie żołnierzy ochotników
TADEUSZ WASILEWSKI
wcielenia XI 2008. Będzie ono
prowadzone w dwóch grupach tak
zwanej Grupie Sił Powietrznych
i Grupie Wojsk Lądowych.
Koszalińskie Centrum jest jedynym
ośrodkiem w Siłach Powietrznych wy-
typowanym do przeprowadzenia szko-
lenia pilotażowego dla przyszłych szere-
gowych zawodowych.
KOSZALIN. Trzy dni trwało ostat-
nie wcielenie do zasadniczej służby
wojskowej w Centrum Szkolenia Sił
Powietrznych. Większość wcielonych
(nawet do 90 procent) przyznała, że
przyszła z własnej woli, jako ochotnicy.
Myślą o pozostaniu w wojsku. Ich wiek
i wykształcenie są różne: od podstawo-
wego – gimnazjalnego po nieobronioną
„magisterkę”. Przed nimi jeszcze rozmo-
wy z oficerami wychowawczymi i przeło-
żonymi oraz badania lekarskie.
KOSZALIN. W Centrum Szkolenia
Sił Powietrznych odbyło się szkolenie
kadry kierowniczej CSSP z przedstawi-
cielem Ośrodka Aktywizacji
Zawodowej ze Szczecina, starszym
specjalistą pułkownikiem rezerwy
Wiesławem Wolskim, który zaprezento-
wał obecnie obowiązujące akty prawne
oraz nowe rozwiązania w zakresie dzia-
łalności rekonwersyjnej w SZRP. Jak
stwierdzili uczestnicy szkolenia, to, że je-
dynie mały procent kończących służbę
żołnierzy zawodowych korzysta z rekon-
wersji, wynika zarówno z niewiedzy doty-
czącej tematu, jak i z lekceważenia
możliwości skorzystania z oferowanych
propozycji. Między innymi dlatego ko-
mendant centrum uczestniczący
w szkoleniu poprosił o zaplanowanie ta-
Oprac. PG
Polska Zbrojna 37
WOJSKO STOWARZYSZENIA

Wyrzut sumienia

Rozmowa ze starszym szeregowym nadterminowym
w stanie spoczynku DANIELEM KUBASEM,
i Poszkodowanych w Misjach poza Granicami Kraju
Słyszał Pan, że Stowarzyszenie Rannych
i Poszkodowanych w Misjach poza Gra-
nicami Kraju zakłóciło spokój niektó-
rych decydentów i nie wszystkim się
podoba?
– Mogę się tylko domyślać dlaczego.
Dlaczego więc?
– Gdyż inicjatywa jego powołania wy-
szła z dołu: od żołnierzy w służbie czyn-
nej i rezerwistów, którzy doznali różnych
ran i urazów podczas misji i teraz nie mo-
gą odnaleźć się w nowych realiach. Dla
państwowych instytucji, które często zapo-
minają o człowieku i jego poświęceniu,
mogą być wyrzutem sumienia.
Co Pan mówi? Jaki wyrzut sumienia?
„Nie znam przypadku, aby żołnierz ran-
ny w czasie wykonywania obowiązków
służbowych na misji poza granicami
kraju był pozostawiony samemu sobie”
– kilkanaście miesięcy temu w wywia-
dzie dla jednej z gazet mówił...
– Wiem. To są słowa byłego przedstawi-
ciela Biura Bezpieczeństwa Narodowego.
Szczerze mówiąc – nie mogłem uwierzyć,
że powiedziała je osoba, która cieszy się
szacunkiem wśród żołnierzy i która powin-
na znać nasze problemy. Tym bardziej że
sygnalizowaliśmy je już dwa lata temu
prezesem Stowarzyszenia Rannych
w czasie spotkania z ówczesnym ministrem
obrony Aleksandrem Szczygło w Orzy-
szu. Opowiadaliśmy wówczas o rannych
bądź poszkodowanych w misjach żołnier-
zach, których pozostawiono samym sobie.
Mówi Pan o swojej sytuacji?
– Zarówno o swojej, jak i kilku innych
kolegów. Nikt się nami nie interesował, nikt
nie pomógł, gdy po ranach odniesionych
w Iraku leżeliśmy w szpitalach i potem, gdy
z dnia na dzień żegnano nas do cywila. Lecz
to było, minęło. Nie chcemy wystawiać ra-
chunków za przeszłość, nie chcemy rozdra-
pywać ran. Chcemy za to rozwiązań, które
będą eliminować takie sytuacje.
Czy nie miało służyć temu wspomniane
przez Pana spotkanie w Orzyszu?
– Miało. Dobrze, że już członkowie po-
przedniej ekipy rządzącej, w tym kierow-
nictwa Ministerstwa Obrony Narodowej,
zauważyli ten problem. Jeszcze nienagło-
śniony, jeszcze niewykreowany medialnie,
lecz coraz bardziej odczuwalny wśród żoł-
nierzy. Bo zginął jeden żołnierz na misji,
potem drugi. Bo wykonując zadania bojo-
we poza granicami kraju, coraz więcej żoł-
nierzy wpisywanych było na listę rannych
i poszkodowanych, a potem – powiem to
brutalnie – relegowanych z armii.
GRZEGORZ CZEKAJ
Relegowanych z armii?
– Jeżeli po wyjściu ze szpitala trzeba by-
ło natychmiast stanąć przed wojskową ko-
misją lekarską, która orzekała, że w wyni-
ku ran odniesionych poza granicami kra-
ju X lub Y nie był zdolny do pełnienia dal-
szej służby, to takie określenie nasuwa się
od razu. Przez pewien czas postępowano
według zasady: zrobiłeś dla nas wiele, je-
steśmy za to bardzo wdzięczni, ale nie
spełniasz odpowiednich kryteriów, żeby
wrócić na zajmowane dotąd stanowisko,
i dlatego musimy powiedzieć ci „do
widzenia”...
Powiedział Pan, że ta formuła „obowią-
zywała”. Czy teraz jest inaczej?
– Oficjalnie nic się nie zmieniło – żoł-
nierz musi bowiem stanąć na komisji le-
karskiej. Nieoficjalnie wiem jednak, że do-
wódcy jednostek rannym i poszkodowa-
nym częściej idą na rękę. Przenoszą ich na
inne, mniej wymagające, niebojowe stano-
wiska i akceptują kolejne rehabilitacje lub
zwolnienia lekarskie. Jest to szczególny
gest solidarności. Dzięki niemu – nie bę-
dąc w pełni sprawnym fizycznie – można
przetrwać w wojsku nawet kilkadziesiąt
miesięcy. Czy takich gestów nie należało-
by zastąpić konkretnymi rozwiązaniami
prawnymi? Czy – wzorem innych państw

38 Polska Zbrojna nr 47/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
NATO – żołnierzom rannym i poszkodo-
wanym w misjach nie trzeba zagwaranto-
wać wszechstronnej pomocy? I czy nie na-
leży interesować się ludźmi z doświadcze-
niem bojowym, którzy po zwolnieniu do
cywila często gubią się we współczesnych,
trudnych realiach życia?
Te pytania padły również w Orzyszu?
– Tak. Towarzyszyły im zapewnienia, że
ta sytuacja się zmieni i że żaden żołnierz
nie będzie już miał żalu do państwa i woj-
ska. Niestety, zmienił się rząd i...
I całą dyskusję trzeba było zaczynać od
początku?
– Na szczęście nie. Dzięki poprzednie-
mu rządowi temat jest już dobrze znany
w Ministerstwie Obrony Narodowej, a na-
si dowódcy mają świadomość, że kule nie
rozróżniają szarż. We wspólnym interesie
jest zatem wypracowanie rozwiązań, któ-
re regulować będą kwestie rannych i po-
szkodowanych. Poza tym stworzenie od-
powiedniego systemu opieki nad tymi żoł-
nierzami uwiarygodni trwający obecnie
proces profesjonalizacji wojska i wyelimi-
nuje obowiązujący dzisiaj niesprawiedliwy
podział na żołnierzy lepszych i gorszych.
Gdzie Pan widzi te podziały?
– Kilka miesięcy temu, gdy trwały pra-
ce nad nowelizacją ustawy pragmatycznej,
zostałem zaproszony na posiedzenie sejmo-
wej podkomisji. Zapoznałem się wówczas
z opinią Biura Analiz Sejmowych, w któ-
rej zwracano uwagę na konieczność „ujed-
nolicenia systemu zaopatrywania żołnie-
rzy”. Akurat pracowano nad przepisem do-
tyczącym tego, co otrzymają najbliżsi żoł-
nierza w przypadku jego śmierci podczas
wykonywania obowiązków misyjnych.
Podtrzymano wniosek, że dostaną między
innymi mieszkanie z WAM. Lecz żołnierz
nadterminowy – w przeciwieństwie do żoł-
nierza zawodowego i kontraktowego – pra-
wa do mieszkania mieć już nie będzie. Za-
pytałem – dlaczego? W odpowiedzi usły-
szałem, że ujednolicenie uprawnień miesz-
kaniowych wymagałoby zmiany ustawy
o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP, na co
teraz nie ma czasu, i że ta kwestia najpraw-
dopodobniej zostanie uwzględniona w cza-
sie prac nad ustawą o weteranach.
Nie wierzy Pan w to zapewnienie?
– Tu nie chodzi o wiarę, ale o sankcjo-
nowanie istniejących podziałów wśród żoł-
nierzy. Dlaczego nadterminowy ma być
gorszy? Czemu – jeżeli jest ranny – nie do-
stanie takich samych świadczeń i upraw-
nień jak zawodowy bądź kontraktowy?
Dam panu przykład: na patrol bojowy jed-
nym wozem wyruszają zawodowcy i nad-
nr 47/2008
| | | |
terminowi. Dochodzi do wypadku i są ran-
ni. Żołnierze wracają do kraju, stają przed
komisją lekarską i słyszą ten sam werdykt:
niezdolny do służby. Z tym że zawodowy
zostanie inwalidą, który będzie pobierał
rentę z Wojskowego Biura Emerytalnego,
a nadterminowy z Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych. Pierwszy będzie mógł liczyć
na fundusz społeczny z WBE, a drugi – je-
żeli ma samochód – otrzyma zniżkę na OC
i AC oraz ulgę na przejazdy PKP. Czy to
jest logiczne?
Czy ustawa o weteranach tego nie
zmieni?
– Nie wiem. Jeszcze nie znam propono-
wanych rozwiązań. Kilka razy miałem na-
tomiast okazję przekazać zarówno premie-
rowi Donaldowi Tuskowi, jak i ministrowi
Bogdanowi Klichowi sugestie naszego sto-
warzyszenia: by wszystkim rannym i po-
szkodowanym nadać status inwalidy wojen-
nego, co nie będzie wymagać zwiększo-
nych wydatków z budżetu. Ponadto żołnie-
rze powinni zostać zrównani w prawach ren-
towych i pozostać przy obecnych uprawnie-
niach. Poszkodowanym i inwalidom wojen-
nym należałoby także zapewnić pełną re-
fundację kosztów leczenia oraz możliwość
dalszego pełnienia służby. Na przykład
przez utworzenie stałych etatów wojsko-
wych i cywilnych w jednostkach. Równie
istotne byłoby utworzenie poradni pomaga-
jących rozwiązywać problemy rannych i po-
szkodowanych żołnierzy, a także organizu-
jących system wsparcia i prowadzących pra-
ce w trybie ambulatoryjnym. Uważamy też,
że należałoby znieść wymóg posiadania
matury przy awansach na stopnie podofi-
cerskie przez uczestników misji i w pierw-
szej kolejności wyznaczać ich na wyższe
stanowiska bądź kierować na kursy i do
szkół. Trzeba też umożliwić żołnierzom
rencistom dorabianie na takich zasadach jak
emerytom wojskowym z pełną wysługą lat,
czyli bez pułapu dochodów do zawieszenia
lub wstrzymania świadczenia rentowego...
Przepraszam, ale to brzmi jak koncert
życzeń...
– Myli się pan. Proponowane rozwiąza-
nia zapożyczyliśmy z ustaw innych państw,
które chcą dbać o zaufanie, o dobry wize-
runek armii, więc gwarantują żołnierzom
wszystko, co może im pomóc po zdjęciu
munduru. Tak jest nie tylko w bogatej ar-
mii amerykańskiej czy Bundeswehrze. Tak
jest również między innymi w wojskach
czeskich i ukraińskich. Nie chcemy nicze-
go więcej. Wierzymy, że dorównamy in-
nym. Widzimy bowiem, że polscy politycy
– mimo dzielących ich różnic – w naszych
sprawach działają ponad podziałami. 
Rozmawiał Roman Przeciszewski
| | |
FLESZ
GDYNIA. Przedstawiciele
Konwentu Dziekanów Korpusu
Oficerów Wojska Polskiego na czele
z jego przewodniczącym pułkownikiem
Anatolem Tichoniukiem przebywali
w Marynarce Wojennej. Goście mary-
MARIAN KLUCZYŃSKI
narzy w dniach 5–6 listopada wzięli
udział w zgromadzeniu mężów zaufa-
nia jednostek morskiego rodzaju sił
zbrojnych. W trakcie spotkania rozma-
wiano o problemach nurtujących ka-
drę. Pułkownik Tichoniuk poinformował
zebranych o zmianach normujących
warunki służby i pracy żołnierzy.
LONDYN. Orkiestra
Reprezentacyjna Marynarki Wojennej
wzięła udział w obchodach 90-lecia od-
zyskania przez Polskę niepodległości
organizowanych przez brytyjską
Polonię. Rocznicowe uroczystości roz-
poczęła msza święta w intencji
Ojczyzny w katedrze westminsterskiej
koncelebrowana przez prymasa Polski
księdza kardynała Józefa Glempa.
Następnie ulicami Londynu ruszył
Wielki Marsz Niepodległości, który
przez Whitehall poprowadziła Orkiestra
Reprezentacyjna MW.
ŚWINOUJŚCIE. Przedstawiciele
Ośrodka Aktywizacji Zawodowej ze
Szczecina spotkali się z kadrą jednostek
wojskowych 8 Flotylli Obrony Wybrzeża.
Szkolenie dotyczyło działalności rekon-
wersyjnej w resorcie obrony narodowej.
Jerzy Brzeski – kierownik szczecińskie-
go OAZ przybliżył zgromadzonej kadrze
tematykę związaną z metodami pracy
stosowanymi przez wyspecjalizowane
organy rekonwersji SZRP, a także
z usługami, jakie na rzecz zwolnionych
z zawodowej służby wojskowej mogą
świadczyć instytucje rynku pracy.
ŚWINOUJŚĆIE. Na pływalni OSiR
„Wyspiarz” odbyły się Międzyszkolne
Zawody w Pływaniu o Puchar Dowódcy
8 Flotylli Obrony Wybrzeża. Zwycięskiej
reprezentacji – drużynie ze Szkoły
Podstawowej nr 1 – puchar wręczył,
w imieniu dowódcy 8 FOW, kapitan
marynarz Waldemar Koczwara.
Oprac. PG
Polska Zbrojna 39
WOJSKO MŁODZIEŻOWA SEKCJA WOJSKOWA
AKCJA W LESIE
„Uwaga na tamte krzaki! Obrona okrężna”, pada szybki rozkaz dowódcy patrolu. Za
późno. Oba oddziały wpadły w zasadzkę tuż po przekroczeniu leśnej drogi. Krótka
wymiana ognia umożliwiła jednak bezpieczną ewakuację. Obyło się bez strat.
Być może gdyby nie zmęczenie, od-
działom udałoby się uniknąć zasadzki.
Najpierw bowiem musiały odbyć kilku-
godzinny marsz w trudnym lesistym te-
renie, a i potem nie było wcale łatwiej.
Po wycofaniu się w bezpieczne miejsce
konieczna okazała się przeprawa przez
rzekę na linach i pontonach, a następnie
rozbicie obozu. Jedyną nagrodą za tru-
dy dnia była kolacja składająca się głów-
nie z suchego prowiantu. Nikt się jed-
nak tym zbytnio nie przejmował – sma-
kowało wybornie.
Następnego dnia zakończył się patrol
rozpoznawczy przeprowadzony w okoli-
cach Łodzi, i wszyscy wrócili szczęśli-
wie do domów. Zanim jednak rozpoczę-
to akcję w lesie, młodych sympatyków
wojskowości z Młodzieżowej Sekcji Woj-
skowej uczono podstaw terenoznawstwa,
a następnie formowania szyków i zasad
działania drużyny rozpoznawczej.
„Zaczniemy od patrolu w szeregu, po-
tem zmienimy szyk”, instruował Sławek,
wychowanek sekcji, a obecnie absolwent
Wyższej Szkoły Oficerskiej we Wrocła-
wiu. „Pamiętajcie o ubezpieczaniu tyłów
i maskowaniu”, radził. Wszystko bowiem
40 Polska Zbrojna
ROBERT CZULDA
odbywało się zgodnie z zasadami woj-
skowego rzemiosła. „Szperacz prowa-
dzi”, padł rozkaz i wszyscy ruszyli w nie-
znany teren.
Staranna selekcja
Ktoś nie do końca zaznajomiony z te-
matem mógłby powiedzieć, że to zwy-
kła zabawa paintballowców, jakich wie-
le. Chłopcy biegają po lesie z karabina-
mi – mógłby dodać ktoś złośliwy. Nic
bardziej mylnego. Działalność Młodzie-
żowej Sekcji Wojskowej Związku Pol-
skich Spadochroniarzy to coś więcej.
„My łączymy airsoft z survivalem,
stosując prawdziwe procedury”, wy-
jaśnia „Cichy”, wychowanek sekcji,
a obecnie antyterrorysta będący
w MSW instruktorem.
„Od paintballu różnimy się wszyst-
kim”, dodaje szef sekcji Sylwester
Winiarski. Ekwipunek członków jest
maksymalnie zbliżony do prawdziwego.
Broń – chociaż na małe plastikowe kulki
– do złudzenia przypomina prawdziwą,
zarówno z wyglądu, jak i pod względem
obsługi oraz wagi. Każdy członek sekcji
ma polski mundur i wyposażenie.
„Odwzorowujemy prawdziwe działania
wojska, czego nie robią paintballowcy, dla
których to zwykła zabawa”, wyjaśniają
członkowie sekcji. „Wszystko to z zacho-
waniem wojskowej dyscypliny i ceremo-
niału”, dodaje z dumą Winiarski.
Do sekcji nie trafiają ludzie przypadko-
wi. Niektórzy szybko tracą zapał lub prze-
konują się, że ma to więcej wspólnego
z dyscypliną i powagą wojska niż strzela-
niem do kolegów pociskami z farbą. Jest
czas na zabawę, ale także i ciężką pracę.
„Wiele osób nie zagrzało długo miej-
sca”, wyjaśnia dalej S. Winiarski. „Część
z powodów charakterologicznych, a część
z fizycznych”.
Nie wystarczy pasja do wojska i mili-
tariów, trzeba też umieć pracować w ze-
spole, a także szanować noszony mundur,
który podkreśla powagę sekcji. „Jeśli ktoś
nie respektuje naszych zasad, od razu się
z nim żegnamy”, dodaje Winiarski.
Być może dobra selekcja sprawia, że
część z nich trafia do wojska. Wszak to
właśnie zamiłowanie do munduru i chęć
wyjścia poza zwykłą zabawę przyciągnę-
ły ich do sekcji. Kilku byłych członków
trafiło choćby do 25 Brygady Kawalerii
nr 47/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Trzy pytania do pułkownika
MARKA SOKOŁOWSKIEGO,,
zastępcy dowódcy 25 Brygady
Kawalerii Powietrznej
w Tomaszowie Mazowieckim
Dlaczego 25 BKPow zdecydowała się
podjąć współpracę?
– Współpraca brygady z sekcją trwa
już od kilku lat. Niewątpliwie pomaga
ona promować nie tylko brygadę, ale
całe Wojsko Polskie. Możemy też
wspierać ludzi, którzy mają hobby i za-
ARCHIWUM MŁODZIEŻOWEJ SEKCJI WOJSKOWEJ ZPS
interesowania związane z wojskiem. To
także potencjalnie dobry materiał na
przyszłych żołnierzy 25 Brygady Ka-
walerii Powietrznej.
Jak ocenia Pan przygotowanie człon-
ków Młodzieżowej Sekcji Wojskowej?
– Doceniam profesjonalizm przede
wszystkim cywilnych instruktorów sek-
cji. Zresztą cała sekcja jest profesjonal-
nie przygotowana, szczególnie w dzie-
dzinie paramedycyny. Szef grupy – Syl-
Powietrznej w pobliskim Tomaszowie
Mazowieckim czy też 10 Brygady Ka-
walerii Pancernej w Świętoszowie. Trzy
osoby związały się z łódzką policją,
z czego jedna trafiła do pododdziału an-
tyterrorystycznego. Reszta pozostała
w cywilu, wybierając pracę za biurkiem,
na przykład w administracji czy prywat-
nych firmach. „Zawsze się znajdą jakieś
czarne owce”, żartuje S. Winiarski.
Trudna współpraca
Podstawą sukcesu jest intensywne
współdziałanie z wojskiem, bo tylko tak
można zdobywać faktyczne umiejętno-
ści. To korzyść dla obu stron – członko-
wie sekcji szkolą się jak prawdziwi żoł-
nierze, dzięki czemu mogą być idealny-
mi kandydatami do nowej, profesjonal-
nej służby. Czy można wymarzyć sobie
lepszego kandydata niż młodego i peł-
nego entuzjazmu chłopaka, znającego
już podstawy wojskowego rzemiosła i
dyscypliny? Okazuje się, że nie dla
wszystkich jest to jasne.
„Wojsko przede wszystkim odmawia
nam środków transportu, organizowania
zajęć strzeleckich, zajęć alpinistycznych
i praktycznych kursów spadochrono-
wych”, wylicza szef sekcji. Zwraca tak-
że uwagę na długotrwałe procesy uzyski-
wania pozwoleń i gąszcz przepisów, któ-
re utrudniają im skuteczne współdziała-
nie z wojskiem. Większość instruktorów
nr 47/2008
| | |
wester Winiarski – jest bowiem ratow-
nikiem wysokiej klasy. Doceniam tak-
że ich zaangażowanie. Poświęcają prze-
cież swój czas wolny.
Czy inne jednostki też powinny
współpracować z grupami takimi jak
sekcja?
– Współpraca jest możliwa, bo sek-
cja – wchodząca w skład Związku Pol-
skich Spadochroniarzy – ma podpisa-
ną umowę z Ministerstwem Obrony
Narodowej choćby w zakresie krzewie-
nia obronności. Trudno więc nie
współpracować z ludźmi, którzy są za-
fascynowani wojskiem, sami się szko-
lą oraz poświęcają swój czas i pienią-
dze. Nie można odpychać ludzi, któ-
rzy garną się do wojska.
przyjeżdża na zgrupowania Młodzieżo-
wej Sekcji Wojskowej prywatnie, z wła-
snej inicjatywy. Jej dowództwo po cichu
marzy o przekazywaniu lub choćby wy-
pożyczaniu im sprzętu i elementów mun-
durowych oraz mienia przekazanego do
kasacji lub też o strzelaniu z broni ostrej
pod opieką instruktorów. „Jesteśmy na-
wet gotowi płacić za amunicję”, dekla-
rują członkowie sekcji.
Na szczęście sekcja nie jest pozosta-
wiona sama sobie, bo może liczyć na po-
moc 25 Brygady Kawalerii Powietrznej
z pobliskiego Tomaszowa Mazowieckie-
go. To właśnie ta jednostka aktywnie
uczestniczyła w przygotowywaniu dru-
giego obozu szkoleniowego „Comman-
do”, który zorganizowano na jej terenie
we wrześniu. Dzięki dowództwu jednost-
ki odbyły się między innymi zajęcia z de-
santu z przyziemia, jak również saper-
sko-minerskie, podczas których instruk-
cji udzielali żołnierze z 7 Batalionu Ka-
walerii Powietrznej. w terenie otwartym
pod czujnym okiem żołnierzy 25 BKPow,
w tym doświadczonych weteranów z Ira-
ku i Afganistanu, przeprowadzono zaję-
cia taktyczne. Kolejne szkolenia mają od-
być się przy wsparciu MON. „Współpra-
ca z brygadą układa się nam bardzo do-
brze”, z entuzjazmem przyznaje S. Wi-
niarski. „Gdyby tylko było to w ich mo-
cy, zrobiliby dla nas więcej”.
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
| | | |
FLESZ
BAGRAM (AFGANISTAN). W ba-
zie Bagram odbyła się uroczysta zbiórka
z okazji przekazania dowodzenia
I
ISZEWSK
Narodowego Elementu Wsparcia (NSE)
przez III zmianę PKW ISAF. Nowym do-
wódcą NSE został podpułkownik Piotr
R. PRZEC
Wagner, który przyjął obowiązki od puł-
kownika Herberta Bucholtza.
BYDGOSZCZ. „Zabezpieczenie logi-
styczne PKW Afganistan – wnioski, do-
świadczenia, wyzwania” to tytuł konfe-
rencji zorganizowanej przez Pomorski
Okręg Wojskowy pod patronatem szefa
Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych.
Konferencję, która odbyła się 28 paź-
dziernika, otworzył generał brygady
Roman Klecha, zastępca szefa
Inspektoratu, szef Logistyki.
BYDGOSZCZ. Wsparcie eksperckie
w budowie wojskowej logistyki – profe-
sjonalnej, zdolnej do działania w środowi-
sku wielonarodowym, było głównym ce-
lem 5-dniowej wizyty delegacji brytyj-
skich logistyków w Inspektoracie
Wsparcia Sił Zbrojnych. Delegacja pod
przewodnictwem pułkownika Paula
Bakera przyjechała do Polski na zapro-
szenie generała brygady Krzysztofa
Szymańskiego, szefa Zarządu
Planowania Logistycznego P4 w Sztabie
Generalnym, a jeden dzień – 5 listopa-
da, postanowiła spędzić w Bydgoszczy.
Wizyta była konsekwencją rozwijającej
się współpracy między Polską a Zjedno-
czonym Królestwem w ramach
„Programu współpracy polsko-brytyjskiej
w obszarze logistyki”.
WARSZAWA. W Ministerstwie
Rolnictwa podpisano umowę o współpra-
cy pomiędzy Inspekcją Jakości
Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
IWSZ
(IJHARS) a Inspektoratem Wsparcia Sił
Zbrojnych. Porozumienie zawarte 6 listo-
pada ma zagwarantować wysoką jakość
produktów spożywczych dostarczanych
armii. Podpisali je: Monika Rzepecka,
Główny Inspektor Jakości Handlowej
Artykułów Rolno-Spożywczych oraz puł-
kownik Jerzy Jastrzębski, szef Służb
Materiałowych Inspektoratu Wsparcia.
 Oprac. PG
Polska Zbrojna 41
AAAAAAA
HISTORIA AAAAAAAA
II WOJNA ŚWIATOWA
Garść wspomnień,
lance, siodła i nasze sztandary
Niebo rozpłakało się, kiedy uliczkami Tielt maszerowali żołnierze
11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej.
statni raz mieszkańcy Tielt,
dwudziestotysięcznego mia-
steczka w zachodniej Flan-
drii, słyszeli strzały przed
sześćdziesięcioma czterema
laty, jesienią 1944 roku.
„Nasz dowódca, generał Maczek, życzył
sobie, ażeby Tielt wziąć z marszu, by jak
najszybciej dojść do Kanału Gandawskie-
go”, wspomina major rezerwy Zbigniew
Rosiński, wówczas oficer wywiadu, a dziś
honorowy prezes Związku Polaków Kom-
batantów i Weteranów 1 Dywizji Pancer-
nej Generała Maczka w Belgii. „Zaskoczy-
liśmy całkowicie Niemców. Kiedy rankiem
pierwszy czołg Godowskiego wjechał na
rynek, z ratusza wychodziło do samocho-
du dwóch niemieckich oficerów. Strzelec
przedni bez rozkazu otworzył ogień. Oka-
zało się, że zginął dowódca obrony miasta.
Mimo to defensywa była bardzo twarda.
Jednak już o czwartej po południu generał
Maczek przyjechał, by na balkonie ratusza
witać burmistrza, który swej funkcji został
pozbawiony przez okupantów”.
42 Polska Zbrojna
MAREK SARJUSZ-WOLSKI
11 listopada 2008 roku salwę honorową
przed pomnikiem czołgiem oddała kom-
pania honorowa 11 Dywizji. Nie tylko
dzieci, ale i dorośli rzucili się, by zbierać
łuski. Na pamiątkę, bo to wielkie wyda-
rzenie. Na co dzień nikt tu nie ma powo-
dów, by strzelać. Ktoś zażartował, że
w Tielt strzelają tylko Polacy. Przedtem
była defilada z cmentarza, przez rynek do
pomnika. Mieszkańcy przypomnieli sobie
dźwięki Pierwszej Brygady.
Polskie mundury we Flandrii
„Cóż ja mogę powiedzieć po tak wspa-
niałym przyjęciu, jakie zgotowało nam
Tielt?”, pytał Bogusław Winid, ambasa-
dor RP przy NATO. „Mogę jedynie po-
dziękować. Proszę mi tylko pozwolić na
przypomnienie jednego ważnego faktu.
Polska i Belgia są dziś sojusznikami
w NATO. Nasi żołnierze walczą razem, jak
przed laty, w najniebezpieczniejszych miej-
scach na ziemi. Są na tej sali żołnierze, któ-
rzy nie tylko noszą barwy pancerniaków
generała Maczka i kultywują ich tradycję,
lecz w Iraku i Afganistanie osobiście wy-
pełniali jego testament, by nieść ludziom
pokój, bezpieczeństwo i stabilizację”.
Ambasador Winid był pomysłodawcą
i głównym koordynatorem trzydniowego
rajdu szlakiem 1 Dywizji Pancernej po Bel-
gii i Holandii. Pracownicy polskiego przed-
stawicielstwa przy NATO w Brukseli ko-
mentują, że od czasu objęcia przez niego
placówki obowiązują tylko dwie komendy:
„energicznie i dynamicznie”. W rzeczy sa-
mej, od czasu wyzwolenia Belgii i Holan-
dii była to największa operacja polskiej ar-
mii w tych krajach. Przyjechało prawie stu
żołnierzy i oficerów z Dowództwa Wojsk
Lądowych, 11 Lubuskiej Dywizji Kawale-
rii Pancernej oraz 10 Brygady Kawalerii
Pancernej i Wyższej Oficerskiej Szkoły
Wojsk Lądowych we Wrocławiu. W mia-
stach wyzwalanych przez Polaków znów
zazieleniło się od polskich mundurów.
Od 1992 roku 11 Lubuska Dywizja Ka-
walerii Pancernej jest spadkobierczynią
1 Dywizji Pancernej. W kwietniu 2008 ro-
ku została założona Federacja Organizacji
nr 47/2008
 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA
PO SŁUŻBIE | | ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY| |
ŚWIAT TO I OWO || || |

Czas zatrzymany
O spontanicznym wymiarze i autentycznej wdzięcz-
ności, jaką do dziś chowają mieszkańcy flandryj-
skich miast dla polskich żołnierzy, może świadczyć
liczba pomników i muzeów im poświęconych. Jedno
z nich znajduje się w koszarach kompanii Bravo
30 batalionu w Bredzie. Muzeum jest samodzielną in-
stytucją. Opiekuje się nim czterdziestu wolontariuszy.
Codziennie poświęcają swój wolny czas, by podtrzymy-
wać pamięć o żołnierzach, którzy polegli, wyzwalając
Holandię. Są wśród nich synowie i córki polskich wete-
ranów, ale przede wszystkim młodzi Holendrzy. Obok
samej ekspozycji, muzeum ma zasobną bibliotekę, sa-
lę kinową oraz sklep i kawiarnię.
Jednak bezsprzecznie ewenementem, jeżeli nie na
skalę światową, to z pewnością europejską, jest pry-
watne muzeum, które stworzył Gilbert van Landschoot
WIENIEC pod pomnikiem 1 Dywizji Pancernej w Tielt składa ambasador w Adegem. Ten skromny właściciel restauracji, znaj-
Bogusław Winid. dującej się na szlaku bojowym polskich i kanadyj-
skich żołnierzy, zbudował własnymi siłami ogromne
Canada-Poland War Museum. Zgromadził w nim kil-
kaset sztuk broni, ogromną liczbę mundurów i wypo-
sażenia, w które ubrał manekiny. Podziwiać można
ogromne zbiory odznak wojskowych oraz własnoręcz-
nie wykonane makiety ilustrujące walki w Holandii.
Od polskiej delegacji właściciel muzeum oraz jego
córka, która pomaga mu w pracy, otrzymali wiele ko-
lejnych pamiątek. Wśród nich najcenniejszą był chy-
STUDIO IWONA/ISW (4)

ba portret generała Stanisława Maczka, podarowany

van Landschootowi przez generała brygady Andrzeja
Reudowicza (zdjęcie dolne z prawej strony), dowódcę
10 Brygady Kawalerii Pancernej.

Polskich Pancerniaków. 12 września 2008
roku, podczas święta dywizji, odbył się jej
pierwszy walny zjazd. Prezesem został ge-
nerał dywizji Paweł Lamla, dowódca
11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancer-
nej. W Żaganiu, „pancernej stolicy Pol-
ski”, z inicjatywy ówczesnego dowódcy
dywizji, a obecnego dowódcy Wojsk Lą-
dowych, generała broni Waldemara
Skrzypczaka, powstaje Centrum Tradycji
Wojsk Pancernych.
Zalążkiem dywizji była 10 Brygada Ka-
walerii z jej dwoma sztandarowymi puł-
kami 24 ułanów i 10 strzelców konnych.
Brygada brała udział w kampanii wrze-
śniowej, gdzie na południowym froncie
opóźniała efektywnie marsz jednostek ar-
mii niemieckiej. Skończyła swój szlak bo-
jowy, broniąc Lwowa, by na rozkaz Na-
czelnego Wodza przejść z bronią i sztan-
darami na Węgry. Prawie wszyscy żołnie-
rze internowani na Węgrzech zdołali wy-
dostać się z niewoli i przedrzeć się do
Francji. Tam pułkownik Maczek, miano-
wany generałem, stanął na czele 10 Bry-
gady Kawalerii Zmotoryzowanej, która
wzięła udział w walkach kampanii fran-
cuskiej w 1940 roku. Po ewakuacji do An-
glii generał Władysław Sikorski zlecił
generałowi Maczkowi sformowanie 1 Dy-
wizji Pancernej. Dywizja, po lądowaniu
w Normandii, po ciężkich walkach, któ-
re kosztowały życie wielu ludzi, odzna-
czyła się zamknięciem kotła Falaise. Prze-
szła następnie do walk pościgowych, któ-
re przez Francję, Belgię, Holandię i Niem-
cy doprowadziły ją do Wilhelmshaven.
6 maja 1945 roku w porcie wojennym
w Wilhelmshaven generał Stanisław Ma-
czek przyjął kapitulację dowództwa twier-
dzy, bazy Krigsmarine, floty „Ostfrisland”,
dziesięciu dywizji oraz ośmiu pułków pie-
choty i artylerii.
Husarskie skrzydełko
tożsamości
Wydawać by się mogło, że definicja woj-
ska jest prosta. To uzbrojeni i umunduro-
wani ludzie, którzy na rozkaz państwa ma-
ją bronić jego obywateli i interesów. Praw-
dziwa armia to jednak coś więcej. To bar-
wa i tradycja.
„Dzisiejsza uroczystość na cmentarzu
wojennym w Lommel ma dla nas, współ-
czesnych pancerniaków, wielkie znacze-
nie”, mówił generał Paweł Lamla. „Dzię-
ki ofiarności i męstwu żołnierzy 1 Dywi-
zji Pancernej, którzy na belgijskiej ziemi
oddali swoje życie, możemy z dumą po-
wiedzieć, cytując ich dowódcę, generała
Stanisława Maczka, że «żołnierz polski
walczy o wolność wszystkich narodów,
ale umiera tylko dla Polski». Ich ojczy-
zna, za naszym pośrednictwem, oddaje im
dziś hołd. Jako dowódca 11 Lubuskiej Dy-
wizji Kawalerii Pancernej, która w Polsce
kontynuuje tradycje dywizji generała
Maczka, oddaję w tym miejscu pokłon
bohaterom, dla których Polska była war-
ta oddania własnego życia. Z honorem no-
simy na ramieniu skrzydełko husarskie
na znak naszej tożsamości z 1 Dywizją
Pancerną”.
To działa w dwie strony. Ma być ważne
dla młodych żołnierzy, by wiedzieli, że nie
wzięli się znikąd, że służą w formacji, któ-
ra także szukała tożsamości w pokoleniach
żołnierzy ich poprzedzających, że to łań-
cuch ludzi służących tej samej sprawie i tak
samo wiele gotowych dla niej poświęcić.
Jest ważne dla kombatantów. Żyje ich jesz-
cze kilkunastu w Belgii i Holandii i tyleż
samo w Polsce. Są regularnie zapraszani
do Żagania i Świętoszowa.
„Drodzy koledzy z 11 pancernej. Leży
tu ponad 250 żołnierzy 1 Dywizji Pancer-
nej, którzy w walkach na ziemi belgijskiej 

nr 47/2008 Polska Zbrojna 43

 HISTORIA II WOJNA ŚWIATOWA
STUDIO IWONA/ISW
zapłacili najwyższą cenę za naszą i waszą
wolność”, mówił na cmentarzu w Lommel
major rezerwy Zbigniew Rosiński. „Jeste-
ście spadkobiercami nas wszystkich, a więc
to w wasze ręce składamy te dary; garść
wspomnień, lance, siodła i nasze sztanda-
ry. Mój przyjaciel, porucznik Jacek Stwo-
ra, dowódca plutonu w 3 Szwadronie
24 Pułku Ułanów, ciężko ranny w Norman-
dii, pisał do nas regularnie ze szpitala
w Szkocji. W jednym z listów przekazał
nam modlitwę: «Bo jeśli Boże ukarzesz
nas gniewnie, by od krwi polskiej było
przyszłym wiekom żyźniej, to chociaż dzie-
ciom naszym po latach zapewnij zwycię-
stwo ducha w swobodnej ojczyźnie». Cy-
tuję ze wzruszeniem tekst ten, który był
modlitwą nas wszystkich, a która została
wysłuchana. Jacek nie dożył. Ja wdzięcz-
ny jestem opatrzności, która pozwoliła mi
nie tylko dożyć zwycięstwa ducha w swo-
bodnej ojczyźnie, ale i powitać uosobienie
naszej wolności, którym jesteście wy, pol-
scy żołnierze”.
Sprawiedliwa miara zasług
Nie potrafię ocenić, czy tłumy młodych
Białorusinów towarzyszących z gotowymi
transparentami i papierowymi chorągiew-
kami miesiąc wcześniej obchodom rocz-
nicy bitwy pod Lenino, zrobiły to sponta-
44 Polska Zbrojna
nicznie i z potrzeby serca. Pragnę ufać, że
tak. Co do Belgów i Holendrów mam pew-
ność. Wcześniej na Polskim Honorowym
Cmentarzu Wojskowym Ettenseebaan
zgromadziła tłumy rocznica wyzwolenia
Bredy.
„Przed kilkoma tygodniami stało na tym
cmentarzu ponad czterysta osób”, mówił
Bolek Krzeszewski, prezes Stowarzysze-
nia 1 Polskiej Dywizji Pancernej „Nider-
landy”. „Cieszymy się bardzo, że ciągle
jeszcze, po sześćdziesięciu czterech la-
tach, tak wielu mieszkańców Bredy pra-
gnie oddawać cześć polskim żołnierzom.
My, druga generacja, dzieci polskich kom-
batantów traktujemy jako moralny obo-
wiązek organizowanie ceremonii dla
uczczenia pamięci naszych ojców i ich ko-
legów. Nie przenieśliśmy tu wszystkich
poległych polskich żołnierzy, bo nie zgo-
dziły się na to lokalne społeczności, któ-
re pragnęły mieć groby bohaterów na swo-
ich cmentarzach. Tu znalazł swe miejsce
spoczynku dowódca 1 Dywizji Pancernej.
Ostatnim osobistym życzeniem generała
Stanisława Maczka było spocząć mię-
dzy swymi żołnierzami. Z honorami woj-
skowymi został tu pochowany 23 grudnia
1994 roku”.
„My, Polacy, jesteśmy narodem walecz-
nym”, mówił nad grobem generała Macz-
ka generał broni Waldemar Skrzypczak,
dowódca Wojsk Lądowych. „Polacy zna-
li i znają cenę wolności. W niej zawsze
upatrywali podstawowej wartości, która
nadaje sens życiu ludzi i społeczeństw. Za-
wsze pragnęliśmy wolności i demokracji,
nie tylko dla siebie, ale dla wszystkich Eu-
ropejczyków i ludzi dobrej woli. Dlatego
nigdy nie był nam obojętny los innych,
ciemiężonych narodów. Po dziś dzień
w pamięci starszych mieszkańców Bredy
przewijają się obrazy listopadowej defila-
dy żołnierzy 1 Dywizji Pancernej wzdłuż
szpalerów tysięcy wiwatujących jej miesz-
kańców. Jaką radość w sercach mieli wów-
czas podkomendni generała Maczka. Ja-
kiż ból i gorycz towarzyszyły każdemu
z nich na wieści z okupowanego kraju.
Tym wspaniałym, mężnym żołnierzom
nie dane było powrócić do wolnej ojczy-
zny. Długo musieli czekać, by w powo-
jennej Polsce sprawiedliwa stała się mia-
ra ich zasług. Dziś, przy grobie generała
Maczka mogę zameldować: Panie Gene-
rale, wypełniamy testament pańskiego ży-
cia. Jesteśmy wojskiem wolnego i suwe-
rennego narodu. Godnie i bohatersko wy-
konujemy żołnierskie zadania na chwałę
Najjaśniejszej Rzeczypospolitej”. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
nr 47/2008
 | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | |

Wyrazy szczerego współczucia Wyrazy szczerego współczucia Panu mjr. Markowi GRONKOWI
i głębokiego żalu i głębokiego żalu oraz Jego Najbliższym
Panu ppor. Jarosławowi Panu sierż. Jarosławowi wyrazy szczerego współczucia
PILUTINOWI PIOTROSKIEMU i żalu z powodu śmierci
z powodu śmierci z powodu śmierci
MATKI
OJCA TEŚCIA
składają:
składają: składają: dowódca, kadra dowódca operacyjny Sił Zbrojnych,
dowódca, kadra oraz pracownicy i pracownicy wojska żołnierze i pracownicy Dowództwa
wojska 3 Pułku Przeciwlotniczego 22 Ośrodka Dowodzenia Operacyjnego, koledzy z Oddziału
w Koszalinie. i Naprowadzania w Bydgoszczy. Kadr DOSZ.

Z głębokim żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci

Panu gen. bryg.
Pana płk. w stanie spoczynku Januszowi LALCE
prof. dr. hab. n. med. Mariana CHOLEWY oraz Jego RODZINIE
wyrazy głębokiego współczucia
wieloletniego pracownika Wojskowego Instytutu Medycznego, i szczerego żalu z powodu śmierci
wybitnego kardiologa i internisty, prawego człowieka, cenionego nauczyciela.
Wyrazy głębokiego współczucia TEŚCIOWEJ
RODZINIE składają
kadra i pracownicy Szefostwa
składają: szef Inspektoratu Wojskowej Służby Zdrowia Inżynierii Wojskowej w Warszawie.
wraz z kadrą i pracownikami wojska.

Panu płk. Jarosławowi Wyrazy szczerego współczucia 7 listopada 2008 roku

ŻELAZKOWI
wojskowemu prokuratorowi
garnizonowemu w Elblągu
wyrazy szczerego współczucia
z powodu śmierci
OJCA
składają:
wojskowy prokurator okręgowy
oraz prokuratorzy i urzędnicy
Wojskowej Prokuratury Okręgowej
w Warszawie.
i głębokiego żalu
Panu mł. chor. sztab.
Piotrowi ŁĄGIEWCZYKOWI
z powodu śmierci
OJCA
składają: dowódca, kadra
i pracownicy wojska
Dywizjonu Zabezpieczenia
Hydrograficznego MW.
odszedł od nas długoletni oficer
infrastruktury wojskowej
płk w st. spocz.
Julian KOZŁOWSKI
były szef WRZKB w Olsztynie.
Rodzinie Zmarłego wyrazy
szczerego współczucia
składają: szef, kadra i pracownicy
Rejonowego Zarządu Infrastruktury
w Olsztynie.

Wyrazy szczerego i głębokiego

Panu komandorowi Wyrazy głębokiego współczucia
współczucia
Sylwestrowi SADOWSKIEMU i szczerego żalu
Panu chor. Radosławowi
oraz Panu Majorowi Arturowi
POPOWSKIEMU
Jego RODZINIE DERYŁO
oraz Jego NAJBLIŻSZYM
serdeczne wyrazy głębokiego z powodu śmierci
z powodu śmierci
współczucia
z powodu śmierci OJCA
MATKI
MAMY składają:
składają:
szef, kadra i pracownicy
dowódca, kadra oraz pracownicy
składają dowódca oraz żołnierze Centralnego Węzła Łączności
6 Dywizjonu Artylerii Samobieżnej
i pracownicy wojska JW 3868. MON.
w Toruniu.

nr 47/2008 Polska Zbrojna 45

MILITARIA RĘCZNE GRANATNIKI
ranatnik RPG-7 radzieckiej
konstrukcji z 1961 roku, któ-
ry triumfy święcił w Wietna-
mie, Afganistanie, Libanie,
Iranie, Iraku, państwach byłej
Jugosławii, Somalii, Czadzie i w ostatnim
konflikcie w Gruzji, nie wyjdzie tak szyb-
ko z użycia, jak wróżyli to wielokrotnie za-
chodni eksperci, uważając go za oręż bieda-
ków. A to za sprawą nowoczesnej amunicji
do niego, także tej powstającej w Polsce.
Niestety, nasze wojsko nie jest nią zaintere-
sowane. To błąd, lecz do naprawienia.
Stara amunicja nie jest już skuteczna na
obecnym polu walki. Przebija pancerz
czołgu zaledwie na głębokość do 300 mi-
limetrów. Zatem jest niegroźna dla wszyst-
kich nowoczesnych czołgów, od M1A2
Abrams po T-90. Efektywność granatów
kumulacyjnych obniża dodatkowo tak
zwany pancerz reaktywny ERA (Explo-
sive Reactive Armour), składający się
z pokrywających pancerz właściwy sła-
bych ładunków wybuchowych. Zdetono-
wana przez uderzający weń granat płytka
pancerza reaktywnego wybucha, rozpra-
szając strumień kumulacyjny generowa-
ny przez detonujący granat. W ten sposób
zamienia wybuch ściśle skierowany (ku-
mulacyjny) w zwykły, chaotyczny, pozba-
wiając go zdolności penetracji pancerza.
Tandem razi silniej
Z pancerzem reaktywnym poradzić po-
winna sobie głowica bojowa o tak zwa-
nym tandemowym układzie, w którym PRZEMYSŁAW
pierwszy ładunek detonuje w zetknięciu MILLER
z pancerzem reaktywnym, drugi zaś, od-

SKUTECZNY, PRZECIWPAN
Ręczne granatniki przeciwpancerne sprawdzają się tam, gdzie część naszpikowanych
zaawansowaną elektroniką samonaprowadzających się pocisków przeciwpancernych jest
nieskuteczna. Nie należy więc z nich rezygnować.
palany z opóźnieniem o ułamek sekundy, wiąc już o zwykłym murze. Atutem poci- haniczeskij Zavod), Chinach oraz innych
czyli po wybuchu – przebija niezakłóco- sku jest również to, że nie wymaga on kło- krajach dawnego obozu wschodniego
nym strumieniem kumulacyjnym pancerz potliwej i czasochłonnej konserwacji, na i trzeciego świata, gdzie ten typ broni jest
właściwy. Pocisk z taką głowicą opracował którą nie ma czasu w warunkach bojowych. bardzo rozpowszechniony.
zespół inżynierów z Wojskowego Instytu- Waży zaledwie 3,175 kilograma, z czego Polscy konstruktorzy opracowali rów-
tu Technicznego Uzbrojenia i Zakładów 2,1 kilograma to głowica bojowa, przy ka- nież 40-milimetrowy nabój KO-7WM
Metalowych Dezamet. Nabój PG-7WMT librze 40 milimetrów. Prędkość lotu oraz (nazwa pierwowzoru to KO-7M) wypo-
(nazwa pierwowzoru: PG-7MT1) z tak odporność na boczny wiatr sprawiają, że sażony w głowicę kumulacyjno-odłam-
zwaną kumulacyjną głowicą tandemową PG-7WMT odznacza się doskonałą cel- kową, która po uderzeniu w cel rozpada
ma służyć do zwalczania wszelkiego sprzę- nością. Minimalny zasięg użycia naboju się na 1200 odłamków, zachowując przy
tu opancerzonego, w szczególności z pan- wynosi 20 metrów, maksymalny skutecz- tym zdolność przebicia pancerza gru-
cerzem reaktywnym. Dzięki przebijaniu ny – 500 metrów. bości do 200 milimetrów. Rodzinę no-
500-milimetrowej płyty pancernej może Granaty kumulacyjne do RPG z tande- wej amunicji z Dezametu zamyka nabój
zagrozić każdemu nowoczesnemu pojaz- mowymi głowicami są produkowane w odłamkowy OG-7M przeznaczony do
dowi opancerzonemu, schronowi, nie mó- Rosji (Bazalt), Bułgarii (Vanzovskij Me- niszczenia środków ogniowych nieprzy-

46 Polska Zbrojna nr 47/2008

 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | |

PG-7MT1 (na zdjęciu w środku) nadaje się do niszczenia dział samobież-

nych i armatohaubic, bojowych wozów gąsienicowych i kołowych, wyrzut-
ni rakietowych, pojazdów do transportu piechoty oraz aut patrolowych

HISTORIA POPULARNOŚCI
R ęczny przeciwpancerny gra-
natnik RPG-7 (z ros.
Rucznoj Protiwtankowyj
Granatomiot, numer 7) jest jed-
ną z najbardziej rozpowszech-
nionych na świecie broni prze-
ciwpancernych. Zastąpił RPG-2.
Jego konstrukcję zaczęto opra-
cowywać w 1958 roku w biurze
konstrukcyjnym GSKB-47 (póź-
niejszy Bazalt) pod kierowni-
ctwem W.K. Firulina. Dwa lata
później przeprowadzono próby
nowego granatnika, a w 1961
roku RPG-7 wszedł do uzbroje-
nia armii radzieckiej.
Konstruktorem samej broni był
W.W. Diegtariow z OKB-575
w Kowrowie, gdzie granatnik
produkowano. W 1963 roku
weszła do wyposażenia wersja
desantowa RPG-7D opracowa-
na przez W.F. Fundajewa
w CKIB-500 w Tule.

na brak zainteresowania wojska następcą

jednorazowego granatnika RPG-76 Ko-
mar – opracowanego przed laty przez
WITU – z którego można bezpiecznie
strzelać z pomieszczeń. Wyjaśniali, że jest
to zaprzeczenie światowych tendencji,
gdzie do bezpośredniego wsparcia ognio-
wego w drużynach i plutonach używa się
dwóch typów granatników: ciężkiego (jak
RPG-7) i lekkiego (jak RPG-76). Aby do-
równać nowocześniejszym armiom, po-
winniśmy zmodernizować samą wyrzut-

NCERNY
jaciela, punktów dowódczo-obserwacyj-
nych, stacji radiolokacyjnych oraz siły
żywej. Zaletą pocisku jest zainstalowa-
ny w nim zapalnik typu GZR. Umożli-
wia on precyzyjne niszczenie wybra-
nych celów znajdujących się za osłona-
mi lub przeszkodami.
Tani i poręczny
Szerokie możliwości zmodyfikowanej
amunicji do RPG-7 powodują, że jest ona
konkurencyjna pod względem technicz-
nym i ekonomicznym w stosunku do in-
nych tego typu wyrobów, na przykład izra-
elskiego B-300 Shipon, który kosztuje,
w zależności od modelu, od 2,5 do 3 ty-
sięcy dolarów. To prawda, że konstrukcja
tego granatnika ma już 47 lat, ale z nową
amunicją jest on wciąż jednym z efektyw-
niejszych rodzajów broni we współczes-
nych konfliktach zbrojnych. Poradzi so-
bie z każdym czołgiem, transporterem
opancerzonym, a nawet śmigłowcem. Jest
poręczny, lekki i prosty w obsłudze, dzię-
ki czemu z powodzeniem może być sto-
sowany przez oddziały specjalne lub par-
tyzanckie, zwłaszcza daleko za liniami
wroga, do niszczenia punktów dowodze-
nia, łączności, magazynów czy infrastruk-
tury transportowej.
Czy jest miejsce dla nowej amunicji
w arsenale naszej armii? Jest ona niepo-
równywalnie tańsza od zagranicznej, więc
może być masowo używana do niszcze-
nia drogiej broni pancernej przeciwników,
uzupełniając w boju przeciwpancerne po-
ciski kierowane Spike, których jeden eg-
zemplarz z wyrzutnią kosztuje około 300
tysięcy złotych.
Podczas wrześniowej konferencji „No-
woczesne technologie systemów uzbroje-
nia” w Wojskowej Akademii Technicznej
eksperci wskazywali, że „sytuacja w dzie-
dzinie ręcznych granatników przeciwpan-
cernych w Polsce jest trudna” ze względu
nię do RPG-7 (urządzenia celownicze)
oraz wdrożyć nową amunicję do niego,
a także pozyskać nowy lekki granatnik
jednorazowy z dwoma rodzajami głowic
– kumulacyjną i burzącą. Taki lekki oręż
powinien być używany przez pododdzia-
ły (drużyny) zmechanizowane, powietrz-
nodesantowe i rozpoznawcze. Już dziś
przydałby się personelowi kontyngentów
wysyłanych na misje zagraniczne. Ponie-
waż mamy potencjał naukowy i przemy-
słowy, broń ta powinna być produkowana
w kraju. Dezamet uruchomił na podsta-
wie licencji firmy Dynamit Nobel Defen-
ce produkcję jednorazowych granatników
przeciwpancernych RGW-60 i RGW-90.
Od końca 2007 roku eksportuje je do Sło-
wenii. Stosowny kontrakt przewiduje do-
stawę około tysiąca granatników i jest wart
kilkanaście milionów euro. Nowa broń tra-
fia głównie do batalionów zmotoryzowa-
nych oraz oddziałów specjalnych. Firma
chce też uruchomić w Nowej Dębie pro-
dukcję wielozadaniowego granatnika
Pzf 90 (Panzerfaust 90). 
www.polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 47/2008 Polska Zbrojna 47

AAAAAAA BROŃ
MILITARIA AAAAAAAA
ATOMOWA

ATOMOWY DŻIN
PAWEŁ HENSKI

W październiku amerykański departament obrony zapowiedział utworzenie

nowego Dowództwa Uderzenia Globalnego, które ma również za zadanie
przywrócić zachwiane w ostatnich latach wysokie standardy w obsłudze
i zarządzaniu bronią masowego rażenia.
tworzenie w ramach USAF – AFSPC), a zarządzanie misjami ato- do 20 Armii Powietrznej trzy skrzydła
Dowództwa Uderzenia mowymi bombowców od Dowództwa rakiet balistycznych: 90 Skrzydło z bazy
Globalnego (Global Strike Operacji Powietrznych (Air Combat F.E. Warren (LGM-30 Minuteman III),
Command – GSC) jest naj- Command – ACC). 91 Skrzydło z bazy Minot (LGM-30 Mi-
poważniejszym struktural- Dowództwu Uderzenia Globalnego nuteman III) i 341 Skrzydło z bazy
nym przemeblowaniem będą bezpośrednio podlegały należące Malmstrom (LGM-30 Minuteman III)
amerykańskich sił atomowych od czasu oraz należące do 8 Armii Powietrznej
zlikwidowania w 1992 roku „zimnowo- trzy skrzydła bombowców strategicz-
jennego” Dowództwa Lotnictwa Strate- nych: 5 Skrzydło z bazy w Minot (B-52),
gicznego (Strategic Air Command 2 Skrzydło z bazy w Barksdale (B-52)
– SAC). Podobnie jak kiedyś SAC, no- oraz 509 Skrzydło z bazy Whiteman
wemu dowództwu będą podlegały (B-2). USAF planuje wyznaczyć jeden
wszystkie lądowe, międzykontynentalne dywizjon bombowców B-52 do zadań
rakiety balistyczne (ICBM) oraz bom- związanych wyłącznie z przenoszeniem
bowce zdolne do przenoszenia broni ato- broni atomowej. Obsługą techniczną
USAF (2)

mowej. GSC przejmie zadania związane
z zarządzaniem rakietami balistycznymi
od utworzonego w 1982 roku Dowódz-
twa Przestrzeni Kosmicznej Sił Powietrz-
nych (Air Force Space Command
DWANAŚCIE pocisków atomowych AGM-129
pozostawało poza systemem kontroli i nadzoru
przez 36 godzin.
i serwisem tej broni będą się zajmować
w dalszym ciągu specjaliści z Centrum
Uzbrojenia Nuklearnego Sił Powietrz-
nych (Nuclear Weapon Center), które
podlega Centrum Logistycznemu Sił Po-

48 Polska Zbrojna nr 47/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY ||
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
ciskami AGM-129 typu Cruise. Był to
kolejny, rutynowy transport pocisków
z Minot do bazy Barksdale, gdzie są one
wycofywane ze służby. Na skutek błę-
dów proceduralnych pod B-52 podwie-
szono pociski z głowicami jądrowymi,
myśląc, że są to pociski nieuzbrojone. Za-
ładowany B-52 miał wystartować z Mi-
not następnego dnia. Bombowiec przez
piętnaście godzin stał niestrzeżony na
rampie postojowej. Następnego dnia je-
den z członków załogi B-52 pobieżnie
sprawdził podwieszenia, a dowódca sa-
molotu podpisał list transportowy bez
ostatecznej weryfikacji ładunku. Załoga
nie wiedząc, że przewozi uzbrojone poci-
ski atomowe, wykonała przelot do bazy
w Barksdale. Po wylądowaniu B-52 cze-
kał w Barksdale na rozładunek dalsze
dziesięć godzin. W tym czasie nikt nie
miał pojęcia, co przetransportował samo-
lot, więc ten nie był ani specjalnie strze-
żony, ani zabezpieczony. Dopiero podczas
rozładowywania odkryto, co naprawdę
przewiózł B-52. Dwanaście pocisków ato-
mowych pozostawało poza systemem
kontroli i nadzoru przez 36 godzin.
Pomimo że nie zostały zagu-
Utworzenie bione, ani nie dostały się
w ramach USAF Dowództwa w niepowołane ręce, in-
Uderzenia Globalnego (GSC cydent naruszył bezpie-
– Global Strike Command) jest czeństwo narodowe
najpoważniejszym strukturalnym oraz spowodował dys-
przemeblowaniem amerykańskich sił funkcję broni atomo-
atomowych od czasu zlikwidowania
wej. Miał on także
w 1992 roku „zimnowojennego”
szerokie reperkusje
Dowództwa Lotnictwa
– stanowiska straciło
Strategicznego (Strategic
czterech pułkowników,
Air Command – SAC)
wietrznych (Air Force cały personel naziemny
Materiel Command 5 Skrzydła Bombowego
– AFMC). GSC ma uzyskać z Minot został odsunięty od ob-
pełną zdolność operacyjną we sługi broni atomowej, 65 oficerów i żoł-
wrześniu 2009 roku. nierzy straciło swoje certyfikaty bezpie-
Jednak utworzenie nowego dowódz- czeństwa, a w obydwu bazach zarządzo-
twa to nie tylko integracja strukturalna no intensywne kontrole.
sił atomowych. Wiążą się z nim uspraw- Sierpniowe zajście zbiegło się w cza-
nienie działania systemu zarządzania, ob- sie z ujawnieniem innego wypadku
sługi i zabezpieczania broni masowego – w 2006 roku przez pomyłkę wysłano
rażenia, edukacja i szkolenia personelu, do Tajwanu zapalniki bomb atomowych,
stworzenie długoterminowych planów myśląc, że są to części do śmigłowców.
dotyczących użytkowania, składowania Obydwa zdarzenia przyczyniły się w po-
oraz w przyszłości zastąpienia starego ważny sposób do ustąpienia ze swoich
uzbrojenia nowym. Na te cele USAF wy- stanowisk szefa sztabu sił powietrznych
dało tylko w tym roku blisko 85 milio- generała T. Michaela Moseleya oraz se-
nów dolarów i drugie tyle planuje wydać kretarza sił powietrznych Michaela
w przyszłym roku. Wszystko po to, aby Wynne’a.
nie powtórzyły się wypadki, które ostat- Uchybienia proceduralne zdarzały
nio wstrząsnęły amerykańskimi siłami się również w jednostkach rakiet bali-
powietrznymi. stycznych. W styczniu bieżącego roku
91 Skrzydło stacjonujące w tej samej, pe-
Niebezpieczne uchybienia chowej bazie Minot, nie przeszło pozy-
29 sierpnia 2007 roku obsługa naziem- tywnie weryfikacji bezpieczeństwa.
na w bazie Minot podwiesiła pod skrzy- W lipcu tego roku trzech oficerów skrzy-
dła B-52 dwa pylony z dwunastoma po- dła zasnęło na służbie, mając przy sobie
nr 47/2008
||
||
|| |
urządzenia z kodami aktywującymi ra-
kiety balistyczne. Na szczęście były to
„stare” kody, z poprzedniego dnia.
Niepewna przyszłość
Sekretarz obrony Robert Gates pod-
czas przemówienia na temat amerykań-
skiej polityki atomowej, wygłoszonego
28 października tego roku w Waszyng-
tonie, stwierdził, że dopóki inne państwa,
które mogłyby zagrozić Stanom Zjedno-
czonym, posiadają lub dążą do uzbroje-
nia się w broń jądrową, dopóty USA mu-
szą utrzymywać swój arsenał w gotowo-
ści i w dobrym stanie.
„Będziemy pierwsi, jeśli chodzi o re-
dukcję naszych arsenałów, ale zawsze
musimy mieć możliwość obrony przed
niebezpiecznym i nieprzewidywalnym
światem”, stwierdził w przemówieniu
Gates, i dodał: „Potęga broni nuklearnej
i jej znaczenie strategiczne jest dżinem,
którego nie można wepchnąć z powro-
tem do butelki, przynajmniej jeszcze
przez długi czas”. Podkreślił, że tylko wi-
zja niszczącej odpowiedzi atomowej mo-
że powstrzymać takie państwa jak Korea
czy Iran przed użyciem broni atomowej
oraz że wielu sojuszników Ameryki nie
rozwija własnego arsenału atomowego,
gdyż korzysta z amerykańskiego paraso-
la atomowego.
Stwierdził również, że przyszłość ame-
rykańskiej broni atomowej rysuje się
w czarnych barwach. Ameryka ma obec-
nie jedną czwartą arsenału z końca zim-
nej wojny. Broni atomowej nie projektu-
je się w USA od połowy lat 80., nie pro-
dukuje od lat 90. i nie testuje od 1992 ro-
ku. Większość specjalistów zarówno cy-
wilnych, jak i wojskowych zajmujących
się tego rodzaju bronią przechodzi wła-
śnie na emerytury i nie ma ich kim za-
stąpić. Brak zagrożenia, jakimi były
ZSRR i wybuch potencjalnej wojny, po-
woduje osłabienie lub lekceważenie
norm bezpieczeństwa. Coraz droższe jest
składowanie tej broni i eksploatacja sta-
rych bomb atomowych i głowic. Nie po-
maga w tym również starzejąca się infra-
struktura. Paradoksalnie najlepszym wyj-
ściem z sytuacji byłaby „ucieczka w przód”,
czyli zastąpienie starych głowic nowymi
w ramach programu RRW (Reliable Re-
placement Warhead). Obniżyłoby to kosz-
ty eksploatacji, a przede wszystkim pod-
niosło poziom bezpieczeństwa. Jednak de-
cyzja o produkcji nowej broni atomowej
z politycznego punktu widzenia jest bar-
dzo ryzykowna. Szczególnie w czasach,
gdy Stany Zjednoczone robią wszystko,
aby odwieść inne kraje od budowy i pro-
liferacji broni jądrowej. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 49
 ŚWIAT NA WSCHODZIE BEZ ZMIAN?
zapowiedzi Kremla, uskrzy-
dlonego dotychczasowymi,
krociowymi dochodami ze
sprzedaży paliw, wynika,
że do 2020 roku rosyjska
armia powinna błyszczeć
jak nowa, stacjonować w kolejnych ba-
zach, a jej przedstawiciele pobierać bę-
dą taki żołd, jak ich koledzy w czoło-
wych armiach NATO.
Znów modna stała się stara maksyma
głosząca, że nie może być efektywnej po-
lityki zagranicznej bez budzącego strach
i szacunek potencjału militarnego. To bo-
wiem, że na razie potęga szwankuje
i wojsko nie jest najlepiej wyposażone
techniczne, potwierdziła sierpniowa in-
TAK DOBRZE JUŻ DAW
HENRYK SUCHAR
ARMY RECOGNITION (2)
Nasza armia nareszcie wyjdzie z zapaści – cieszą się rosyjscy politycy,
analitycy i komentatorzy.
terwencja militarna na Kaukazie. Rosja-
nie co prawda pokonali Gruzinów, ale
w dużej mierze dzięki przygniatającej
przewadze liczebnej. Opinię taką, która
nie jest odosobniona, publicznie sformu-
łował nie zagraniczny krytyk Rosji, lecz
renomowany publicysta specjalizujący
się w tematyce wojskowości Dmitrij
Litowkin.
Pierwsze przeszkody
Teraz jednak ma być już tylko lepiej.
Dzięki planowanym przeobrażeniom
wszystkie następne ewentualne działania
zbrojne rosyjskich żołnierzy przebiegać
mają znacznie sprawniej. Ma to też po-
móc Kremlowi wywierać skuteczną pre-
sję na dawne radzieckie republiki i wpły-
wać na wydarzenia w nich, a także dzia-
50 Polska Zbrojna
łać powściągająco na kraje, które daw-
niej były w Układzie Warszawskim,
a dziś są członkami NATO.
Czasu na dokonanie przyrzeczonych
reform jest jeszcze sporo, choć od nie-
dawna nie wiadomo, czy go wystarczy.
Pojawiły się bowiem pierwsze przeszko-
dy. Gospodarka sąsiadów przeżywa
wstrząsy wywołane kryzysem, który na-
wiedził Stany Zjednoczone, kolosa dostar-
czającego 25 procent całkowitego produk-
tu krajowego brutto świata. A tymczasem
Federacja Rosyjska, wnosząc jedynie
2,5 procent do skarbnicy światowego PKB,
program militarny skroiła na miarę super-
giganta. Czyżby obietnice miały zawi-
snąć w powietrzu i dalej było już tylko
tak, jak głosi powiedzenie ekspremiera
Wiktora Czernomyrdina: „chcieliśmy
jak najlepiej, a wyszło jak zawsze”? Mi-
mo że rząd zachomikował imponujące
rezerwy dewizowe (530 miliardów dola-
rów), dysponuje funduszem stabilizacyj-
nym (180 miliardów dolarów) oraz kon-
troluje wydobycie i dystrybucję surow-
ców, to jednak ceny ropy napędzające za-
pasy waluty poleciały na łeb na szyję.
Wynoszą już 70 dolarów, dwukrotnie
mniej niż przed kilkoma miesiącami.
I jeśli tendencja spadkowa się utrzyma,
to – jak wynika z reguł ekonomicznych
– za pół roku znacząco potanieje również
gaz. Może to tylko wróżyć poważne pro-
blemy ze zrównoważeniem budżetu
i zwiastować konieczność ograniczenia
różnych projektów.
Tymczasem jest jeszcze po staremu.
Zgodnie z przedstawioną wizją, za 12 lat
formacje lądowe będą uzbrojone w ra-
kiety balistyczne Topol-M, które powin-
ny zastąpić pociski poprzedniej genera-
cji – Topol bez oznaczenia literowego.
Czołgiści mają przesiąść się na nowocze-
sne wozy T-80, nazwane „czarnymi or-
łami”. Obrona powietrzna zostanie wy-
posażona w podobno niemające sobie
równych wyrzutnie S-400 Triumf, któ-
rych pierwsze zestawy zaczęto instalo-
wać już przed rokiem. Za trzy lata fabry-
ki mają rozpocząć seryjne dostawy wie-
lozadaniowych myśliwców Su-35, rów-
nież będących ostatnim słowem techni-
ki. Deklarowano, że flota morska wzbo-
gaci się o okręty podwodne typu Projekt
955 Borej, które będą odstraszać poten-
cjalnego przeciwnika wprowadzonymi
powszechnie do użytku rakietami Buła-
wa. To wszystko kosztuje, a tymczasem
ekstrafundusze pochłonąć ma jeszcze uno-
wocześnianie środków łączności, których
brakuje, o czym świadczył przebieg ope-
racji gruzińskiej. Dziennikarze rosyjscy na
własne oczy widzieli, jak dowódca prosił
reportera o telefon satelitarny, aby móc
skomunikować się z jednym z oddziałów
interwencyjnych. Dzięki mediom epizod
zyskał zawstydzający rozgłos. To spra-
wiło, że prezydent Dmitrij Miedwie-
diew nakazał bezzwłocznie dorzucić trzy
miliardy dolarów na przyspieszenie roz-
woju i rozruchu GLONASS, systemu
łączności satelitarnej o wszechstronnym
nr 47/2008
 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | |

zastosowaniu, zbliżonego do amerykań-
skiego GPS.
Rewolucja
również w kadrach
Część zmodernizowanego arsenału
miałaby się znaleźć między innymi na
terenie wojennych przyczółków, które
Rosjanie zamierzają ulokować w Osetii
Południowej i Abchazji, czyli na teryto-
riach, które oderwały się od Gruzji pod-
czas wojny pięciodniowej i proklamowa-
ły niepodległość. Wygląda na to, że tak-
że w Noworosyjsku, dokąd trafić mogą
rosyjscy marynarze z bazy Floty Czar-
nomorskiej w ukraińskim Sewastopolu.
Przeprowadzki nie wykluczył wicepre-
sił zbrojnych, w których służyć będzie
już tylko milion, a nie jak dotąd 1,3 mi-
liona osób. Swego czasu liczyły one na-
wet 4 miliony; było tak jeszcze w 1989
roku, gdy w Polsce odbywały się pierw-
sze wybory z udziałem Solidarności,
a w Niemczech burzono Mur Berliński.
Potem Kreml zdecydował się na reduk-
cje, bo wraz z tymi wydarzeniami wyga-
sła zimnowojenna konfrontacja między
NATO a Układem Warszawskim. Poza
tym Związek Radziecki, a potem – po je-
go rozpadzie w 1991 roku – sama Rosja
pogrążyła się w chaosie gospodarczym
i na nic nie miała pieniędzy.
Kolejny etap racjonalizacji boleśnie
uderzy zwłaszcza w korpus oficerski,
siedem razy więcej: zamiast 10 tysięcy
– 70 tysięcy rubli (1 dolar – około 26 ru-
bli), czyli średnio nie 400, lecz 2800
dolarów.
Większe nakłady
Aby sprostać rosnącym rachunkom,
w ostatnich latach władze spektakular-
nie zwiększyły nakłady na wojsko, któ-
re aż zaciera ręce, bo tak dobrze to już
dawno nie było. I jeśli kryzys nie po-
miesza szyków, to w przyszłym roku się-
gnąć mają one 50 miliardów dolarów,
o jedną czwartą więcej niż w 2008.
A pomyśleć, że raptem pięć lat temu wy-
datki Moskwy na cele obronne nie prze-
kraczały 4 miliardów dolarów, co zresz-

Jeszcze pięć lat

temu wydatki Moskwy na cele
obronne nie przekraczały
4 miliardów dolarów,
co sprowadzało Rosję do
kategorii trzecioświatowego
mocarstwa

WNO NIE BYŁO

mier Siergiej Iwanow (kiedyś minister
obrony). Wspomniał o przenosinach, je-
śli Kijów nie zgodzi się, by rosyjska ma-
rynarka przebywała na Krymie po 2017 ro-
ku. Sztab generalny Rosji nosi się jeszcze
z pomysłami mającymi być odpowiedzią
na amerykańską tarczę antyrakietową.
W ciągu trzech–czterech lat chce zbudo-
wać potężną stację radiolokacyjną w ob-
wodzie Kaliningradzkim, która będzie neu-
tralizować radar w Czechach i umożliwi
obserwację ośrodka z pociskami prze-
chwytującymi USA w Polsce. Wszystkie
przedsięwzięcia wymagają olbrzymiego
wysiłku finansowego, podobnie jak ciągną-
ca się bez końca reforma szkolnictwa woj-
skowego oraz tworzenie godziwych warun-
ków mieszkaniowych i sieci opieki zdro-
wotnej dla wojskowych.
Na dodatek szykuje się równie kosz-
towny etap rewolucji kadrowej. Począw-
szy od stycznia, państwowe komisje ma-
ją przystąpić do dalszego odchudzania
gdyż zamiast 400 tysięcy ma się on za
cztery lata składać ze 150 tysięcy żołnie-
rzy. Nie jest tajemnicą, że realizacja tak
radykalnego planu musi spowodować
opór i zwarzyć atmosferę w środowisku
szarż. Nocne zmory psują ponadto sen
reprezentantom sztabu generalnego
(Gensztabu), gdzie również przewidzia-
no spore przekształcenia. Po przeglądzie
rozdęty dziś skład tego gremium ma się
skurczyć z 1100 do 900 generałów. Aby
ich jednak nie irytować, decydenci nie
będą ryzykować przymusowych zwol-
nień, tylko odczekają, aż poszczególni
wojskowi dygnitarze sami przejdą w stan
spoczynku w związku z osiągnięciem
wieku emerytalnego.
Wyraźne zmniejszenie personelu do-
prowadzić ma do odczuwalnej poprawy
wynagrodzeń tych, którzy pozostaną
w szeregach sił zbrojnych. Dzięki temu
lejtnant, będący z grubsza odpowiedni-
kiem naszego porucznika, ma dostawać
DMITRY MOTTL
tą sprowadzało Rosję do kategorii trze-
cioświatowego mocarstwa. Dziś o to, że-
by budżetowe fundusze przeznaczano
na to, na co je rozpisano, pilnie dba fa-
woryt Władimira Putina, szef resortu
obrony Anatolij Sierdiukow, który nig-
dy nie powąchał prochu, bo nawet nie był
w wojsku. Mimo to powierzono mu ten
urząd, ponieważ wcześniej sprawdził się
jako dociekliwy finansista i spec od po-
datków. Jego praca daje wyniki i dziś nie
ma już mowy o niewiarygodnych przekrę-
tach, które jeszcze niedawno drenowały
zasoby armii, osłabiając ją. Audytorzy,
których do zbadania obiegu wojskowej ka-
sy skierował Putin, wykryli swego czasu,
że 40 procent kwot przyznawanych na
podniesienie jakości i produkcję zbrojeń,
a także na podwyżki uposażeń przepada-
ło i lądowało na kontach skorumpowanej
biurokracji wojskowej. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 47/2008 Polska Zbrojna 51

ŚWIAT
ŚWIAT
AAAAAAA
KENIAAAAAAAAA

KONIEC ROBERT CZULDA

Rozpoczęta po zamachach
z 11 września globalna wojna
z terroryzmem miała stworzyć
lepszy, demokratyczny świat.
Wybranie na prezydenta
Baracka Obamy to jednak
koniec ośmioletniej rewolucji
neokonserwatystów.

oczątek prezydentury Geo-

rge’a W. Busha nie zapo-
wiadał światowej krucjaty
ideologicznej, charaktery-
stycznej bardziej dla demo-
kratów niż republikanów.
Prezydent Bush nie mówił o „pladze terro-
ryzmu”, „reżimach”, „zagrożonych pra-
wach człowieka”, lecz o gospodarce, defi-
cycie budżetowym i reformie służby zdro-
wia. Bezpieczeństwo kraju utożsamiał
z bezpieczeństwem energetycznym, a nie
militarnym. Zapowiadał „skromność praw-
dziwej siły i pokorę prawdziwej wielkości”.
Termin „oś zła” pojawił się dopiero w stycz-
niu 2002 roku. 11 września dokonał praw-
dziwej wojny w Białym Domu. Znany ame-
rykański publicysta Norman Podhoretz
uważa, że prezydent Bush przeszedł wte-
dy metamorfozę – z realisty w stronę ide-
alisty „o reaganowskiej proweniencji”.
„Zrozumiał, że Bóg zaprowadził go do Ga-
binetu Owalnego w określonym celu – po
to, by poprowadził wojnę przeciwko złu ter-
roryzmu”. Tak samo uważa inny publicy-
sta Evan Thomas, dostrzegając istotne po-
wiązanie pomiędzy 11 września a zmianą
osobowości prezydenta. „Wtedy Bush prze-
szedł coś w rodzaju nawrócenia”, mówi
Thomas. „Przedzierzgnął się w wojenne-
go przywódcę z opatrznościowym poczu-
ciem obowiązku”.
Wpływy pragmatycznego Colina Powel-
la zaczęły się zmniejszać, a prezydenta po-
rwali Donald Rumsfeld, Dick Cheney
i Paul Wolfowitz. Nawet Condoleezza Ri-
ce zdawała się częściej zgadzać z Rumsfel-
dem niż z Powellem – pochwaliła ostry ton
US DOD

wypowiedzi Busha, była przeciwna czeka-

ADMINISTRACJI GEORGE’A W. BUSHA nie udało się zakończyć żadnego z kluczowych planów – nie niu z wojną w Afganistanie na koniec ra-
ukończono transformacji sił zbrojnych, nie zakończono wojny w Iraku i Afganistanie, nie rozwiązano madanu i rekomendowała rozpoczęcie ofen-
problemu zbrojeń atomowych Korei Północnej oraz Iranu. Nie zmniejszono światowego zagrożenia ter- sywy od razu, gdy wojsko będzie gotowe,
roryzmem ani nawet nie rozwinięto w znaczący sposób strategicznej obrony przeciwrakietowej. nie czekając na efekty pracy dyplomatów.

52 Polska Zbrojna nr 47/2008

 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY ||
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA ||
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || |

EC REWOLUCJI
Ukuty i z pietyzmem powtarzany termin kich form współpracy Charles Krau-
„oś zła” oznaczał coś więcej niż wyznacze- thammer, nazywający multilateralizm
nie sobie realnych wrogów. Była to kwestia „hamulcem” i „próbą ukrycia słabości”,
ły Dom musiał z czasem przyznać się do
błędu, ale zajęło to aż pięć lat. Dopiero
w 2006 roku Bush zapowiedział liczebne
walki dobra ze złem, niczym słynne „im- ogłosił „koniec polityki samotnego kow- zwiększenie sił zbrojnych, co z radością po-
perium zła” Ronalda Reagana ponad 20 boja” i „powrót do współpracy”. Zrezygno- witali wojskowi.
lat wcześniej. Taki jest bowiem niezmien- wano również z mówienia o uderzeniach
ny charakter neokonserwatystów. „Postrze- prewencyjnych. Zjednoczenie krytyki
gają oni politykę zagraniczną jako krucja- Sam prezydent George W. Bush też jak- Polityka Busha i jego neokonserwatyw-
tę”, ocenia John B. Judis, „najpierw świa- by się zmienił – pytany w 2004 roku o swój nej grupy nie była naiwnym romantyzmem.
towego socjalizmu, potem socjaldemokra- największy błąd nie był w stanie wskazać To przecież właśnie oni krytykowali huma-
cji, a teraz demokracji kapitalistycznej”. żadnego. W 2006 roku przyznał, że błę- nitarne interwencje w Somalii, Kosowie
Teoretycznie plan wydawał się sensow- dem był jego „ostry język”. Na początku czy na Haiti. To neokonserwatyści opowia-
ny i logiczny. Demokratyczny Irak dałby 2007 roku powiedział, że popełniono spo- dali się za stosowaniem siły tylko w staran-
Amerykanom stabilnego sojusznika w re- re błędy w Iraku, za które odpowiedzialny nie wybranych sytuacjach, gdy zagrożone
gionie i strategiczny przyczółek. Zdaniem jest „tylko on sam”. Pomimo gróźb nie wy- są amerykańskie interesy. Prezydent Bush
neokonserwatystów, takich jak William wołano wojny z Iranem, a Condoleezza mógł się cieszyć, bowiem chociaż raz miał
Kristol czy Robert Kagan, „droga do bez- Rice zapowiedziała „pozostanie na kursie rację, gdy mówił na początku swojej pre-
pieczeństwa i pokoju biegnie przez Bag- dyplomacji”. Wojowniczy Dick Cheney, zydentury, że jest osobą, która „bardziej łą-
dad”. Tym samym dawałoby to szansę który wzywał do wojny z Iranem, został czy niż dzieli”. Faktycznie udało mu się
zmniejszenia zależności od reżimu Arabii przywołany do porządku. Dramatycznemu połączyć – krytyków. Nawet dymisja skom-
Saudyjskiej. Demokratyza- Wielu obserwatorów pogorszeniu uległy stosun- promitowanego Donalda Rumsfelda tego
cja Iraku byłaby sygnałem ki z Rosją. Na początku pre- nie zmieniła.
dla innych krajów regionu – ocenia rządy zydentury Bush przyjaźnił O ile negatywne opinie ze strony demo-
jesteśmy w stanie zrobić to się z Putinem, w którego kratów nie dziwią, o tyle zaskakiwać mo-
samo u was! Teoretycznie George’a W. Busha oczach – jak sam stwierdził gą gorzkie słowa pod adresem Białego
ostudziłoby to Iran, a to z ko- bardzo krytycznie. – dojrzał duszę. Teraz Ro- Domu skierowane przez konserwatystów
lei zwiększyłoby bezpie- sja oskarża Stany Zjedno- – Maksa Boota i Chucka Hagela. Sa-
czeństwo sojuszniczego Porażką zakończyła czone o „imperialistyczny muel Huntington, Francis Fukuyama
Izraela. Kolejnym etapem się nawet próba dyktat”, przyrównując ich czy Jeane Kirkpatrick publicznie wyra-
byłoby wywieranie presji na politykę do działań III Rze- zili krytykę idei eksportu demokracji.
Teheran, z naciskiem na de- zmodernizowania sił szy. Zdaniem Michaela Również Newt Gingrich, były lider repu-
mokratyzację. Demokraty- A. McFaula ze Stanford blikanów w Kongresie, stwierdził, że Sta-
zacja zarówno Iraku, jak
zbrojnych University, stosunki pomię- ny Zjednoczone „wykopały sobie grób
i Iranu mogłaby tchnąć wolność w Arabię dzy krajami „są najgorsze od ponad 20 lat”, w Iraku”. Nawet Henry Kissinger wystą-
Saudyjską, Syrię i Egipt. a na dodatek „nikt nie wie, co należy z tym pił przeciwko administracji. Chociaż woj-
Plan zaczął się szybko sprawdzać. Bły- zrobić”. na w Iraku była „wspaniałą i zacną ideą”,
skawiczne obalenie reżimu Saddama Porażką zakończyła się nawet próba to „realizacja w wykonaniu Białego Domu
Husajna wywołało natychmiastowe re- zmodernizowania sił zbrojnych, co stano- okazała się być zwykłą fuszerką” – grzmiał
akcje państw pretendujących do mało za- wiło najważniejsze zadanie Rumsfelda. Kissinger.
szczytnego klubu „zła”. W grudniu 2003 Chociaż ekipa Busha zdecydowała się na Wybranie Baracka Obamy na prezy-
roku Libia poinformowała o rezygnacji najambitniejszy plan zmian w historii denta kończy okres neokonserwatywnej
z prób pozyskania broni atomowej, a nie- amerykańskiej wojskowości, wykonanie rewolucji demokratycznej. Nawet praw-
co wcześniej rozpoczęto tajne rozmowy było dalekie od ideału. Zmniejszono licz- dopodobne utrzymanie na stanowisku se-
z Izraelem. Iran zmniejszył antyamery- bę żołnierzy, stawiając na jakość, a nie kretarza obrony Roberta Gatesa tego nie
kańską retorykę, dopuszczając międzyna- ilość. To spowodowało, że wojsko doszło zmieni. Czy jednak w polityce zagranicz-
rodowych inspektorów. Syria wycofała do punktu krytycznego, nie mogąc wyko- nej dojdzie do radykalnych zmian? Być
swoje wojska z Libanu. Neokonserwaty- nywać wszystkich zadań. Były szef szta- może nowa administracja postawi bardziej
ści mogli triumfować. bu sił powietrznych gen. Merrill A. na dyplomację, działania oparte na decy-
McPeak nazwał współpracowników zjach Organizacji Narodów Zjednoczo-
Postępująca erozja Rumsfelda „najbardziej arogancką gru- nych, będzie wycofywać się z Iraku, ale
Szybko okazało się jednak, że wojowni- pą, jaką pamięta”, a samego sekretarza pozycja mocarstwowa warunkuje w pew-
cza retoryka i ostentacyjna chęć działania obrony uznał za winnego „strat, które bę- nym stopniu działania, niezależnie od te-
w pojedynkę mści się na Waszyngtonie. dą widoczne jeszcze za 50 lat”. Lawren- go, kto sprawuje władzę. Jedno jest tylko
Wojny w Iraku nie udało się zakończyć bez ce Korb dodał z przerażeniem, że „admi- pewne – czas neokonserwatystów już się
sojuszników, podobnie jak tej w Afganista- nistracja Busha doprowadziła najwspanial- skończył. 
nie. Nawet nieprzejednany krytyk wszel- sze siły zbrojne świata nad przepaść”. Bia- polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 47/2008 Polska Zbrojna 53

ZAPIS WYDARZENIA
Odrzucona
oferta
SUDAN. Darfurscy rebelianci
z ugrupowania Ruch Sprawie-
dliwości i Równości stwierdzili
12 listopada, że ogłoszone
przez władze Sudanu zawiesze-
nie broni w Darfurze jest „nie-
poważne”. Jego wiceprzewod-
niczący Suleiman Sandal po-
wiedział agencji Reutera, że re-
belianci nie zaprzestaną walki
z siłami rządowymi, dopóki nie
zostanie osiągnięte „ramowe
porozumienie, gwarantujące
prawa Ruchu”. „Nie możemy
wstrzymać ognia, nie otrzymu-
jąc nic w zamian”, dodał.
Wprowadzenie przez siły rządo-
we „natychmiastowego i bez-
warunkowego jednostronnego

UK MOD
rozejmu” w zachodniosudań-
skim regionie zapowiedział pre-

zydent Omar Hasan Ahmed
el-Baszir. Zadeklarował także
rozbrojenie działających w Dar-
furze prorządowych milicji.
Baszir wezwał też wszystkie
strony konfliktu do włączenia
się do rozmów pokojowych oraz
zasugerował, że ofiary wojny
domowej w Darfurze dostaną
odszkodowania za utracone do-
my. Zastrzegł jednak, że warun-
kiem takich „bezwarunkowych”
decyzji będzie „wprowadzenie
skutecznych mechanizmów
kontroli” rozejmu i przestrzega-
nie go przez wszystkie strony.
Rebelianci wątpią w szczerość
intencji Baszira, gdyż władze
w Chartumie składały już
w przeszłości podobne dekla-
racje, a czystki w Darfurze
trwały dalej. Podejrzewają, że
jego propozycja ma charakter
propagandowy, mający poka-
zać społeczności międzynaro-
dowej, że rząd Sudanu działa
na rzecz pokojowego rozwiąza-
nia kryzysu. Sam Baszir jest
oskarżony o zbrodnie wojenne
i ludobójstwo. (wrt)
Przeciwni misji
Wielka Brytania odrzuca możliwość wysłania w najbliższej przyszłości
dodatkowych żołnierzy do Afganistanu. Informacja ta pojawiła się po spotkaniu
brytyjskiego premiera Gordona Browna z afgańskim prezydentem Hamidem
Karzajem 13 listopada w Londynie.
AFGANISTAN. „W ramach
krótkookresowej strategii
z pewnością potrzeba więcej sił
na południu i południowym
wschodzie kraju, by kontrolo-
wać przygraniczne działania
terrorystów, ale muszą to być
aktywne jednostki bojowe”, po-
wiedział dzień wcześniej, po
spotkaniu w Londynie ze swo-
im brytyjskim odpowiednikiem
Davidem Milibandem, mini-
ster spraw zagranicznych Afga-
nistanu Rangin Dadfar Span-
w skrócie
Bez
komandosów
NIEMCY. 13 listopada Bunde-
stag przedłużył do 15 grudnia
2009 roku mandat sił Bunde-
swehry uczestniczących w ope-
racji antyterrorystycznej „Trwała
wolność”, ale zredukował mak-
symalną liczebność kontyngentu
z 1400 do 800 żołnierzy. Nowy
mandat nie zezwala również na
udział elitarnych sił specjalnych
KSK w operacji w Afganistanie.
W 2001 roku Niemcy wydzielili
ta. W czasie comiesięcznej
konferencji prasowej Brown
stwierdził, że jest gotowy wy-
ciągnąć wnioski z wysłania
przez USA dodatkowych żoł-
nierzy do Afganistanu, jak
przewiduje to prezydent elekt
Barack Obama, ale tylko pod
warunkiem „podziału obciąże-
nia” z innymi krajami. Obama
zapowiedział, że po objęciu
urzędowania wzmocni siły
amerykańskie w tym kraju
dwoma brygadami.
na potrzeby prowadzonej przez
USA operacji antyterrorystycz-
nej maksymalnie stu komando-
sów. W połowie października
Bundestag przedłużył do końca
2009 roku mandat sił Bunde-
swehry uczestniczących w Mię-
dzynarodowych Siłach Wsparcia
Bezpieczeństwa (ISAF) w Afga-
nistanie. W tym przypadku licz-
ba żołnierzy kontyngentu wzro-
sła z 3500 do 4500.
Nowa baza
ROSJA. „Studiujemy plany
stworzenia w Abchazji bazy
morskiej”, ujawnił 13 listopada
Z pewnością wpływ na wstrze-
mięźliwość rządu brytyjskiego
w sprawie wysłania dodatkowych
żołnierzy do Afganistanu mają
wyniki ostatnich sondaży. We-
dług badania zamówionego przez
BBC, aż 68 procent Brytyjczy-
ków opowiada się za całkowitym
wycofaniem swych wojsk z tego
kraju. Najwięcej przeciwników
misji afgańskiej jest wśród naj-
młodszej grupy badanych, w wie-
ku 18–24 lat, oraz najstarszych
osób – po 65. roku życia. (w)
Władimir Komojedow, były
dowódca floty czarnomorskiej
(stacjonującej teraz na Krymie),
a obecnie deputowany do Du-
my, niższej izby rosyjskiego
parlamentu. Polityk powiedział
o tym dziennikarzom po wyj-
ściu z zamkniętego posiedzenia
parlamentarnej komisji obrony,
w którym wziął także udział
szef Sztabu Generalnego Sił
Zbrojnych Federacji Rosyjskiej
generał armii Nikołaj Maka-
row. Później o trwających roz-
mowach w tej sprawie z Mo-
skwą poinformował szef dyplo-
macji abchaskich separatystów
Sergiej Szamba. Okręty rosyj-

54 Polska Zbrojna nr 47/2008

 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Na lądzie i morzu
SOMALIA. Islamscy rebelian-
ci, szebabowie (młodzież), za-
jęli w nocy z 12 na 13 listopada
miasto Elasha, położone w od-
ległości 18 kilometrów od sto-
licy kraju Mogadiszu. Według
naocznych świadków prorządo-
we milicje uciekły stamtąd
w rozsypce. Kilka godzin
wcześniej islamscy radykało-
wie przejęli kontrolę nad połu-
dniowym portem Merka i na-
tychmiast wprowadzili tam pra-
wo szariatu. Wcześniej zajęli
drugi co do wielkości port
Somalii, Kismayu.
Tymczasem na wodach w pobli-
żu Somalii trwają działania
przeciwko piratom. Rosyjska
marynarka wojenna poinformo-
wała 12 listopada, że jej fregata
„Nieustraszymyj” wspólnie
z brytyjską fregatą „Cumber-
land” uniemożliwiły uprowadze-
nie duńskiej jednostki M/V „Po-
werful” na wodach Zatoki Adeń-
skiej. „Piraci próbowali ostrzelać
statek z broni automatycznej
i przeprowadzili dwie próby je-
go przejęcia”, powiedział agen-
Bomba sprzed lat
DANIA. Amerykański B52
rozbił się 21 stycznia 1968
roku na Grenlandii z cztere-
ma nieuzbrojonymi bombami
atomowymi na pokładzie. Do
katastrofy doszło w rejonie
Thule, gdzie Amerykanie
zbudowali w latach 50. bazę
lotniczą i stację radiolokacyj-
ną. Mimo intensywnych po-
szukiwań, szczątków jednej
z bomb nigdy nie zdołano od-
naleźć. Na szczęście żadna
z nich nie wybuchła, choć
w zderzeniu z ziemią eksplo-
dowały konwencjonalne ła-
skie zostałyby przesunięte do
bazy Oczamczira, gdzie instala-
cje wojskowe zostały zbudowa-
ne jeszcze za czasów ZSRR.
Zabójczy
freon
ROSJA. Wieczorem 8 listopa-
da na Morzu Japońskim doszło
do tragicznego wypadku na
pokładzie myśliwskiego ato-
mowego okrętu podwodnego
K-152 „Nerpa”. Jak ustalono
podczas wstępnego śledztwa,
w trakcie próbnego rejsu jeden
z członków załogi z niewiado-
nr 47/2008
| | | |
cji RIA-Nowosti kapitan Igor
Dygało, rzecznik rosyjskiej flo-
ty. Brytyjczycy podali, że pirac-
ka jednostka miała wywieszoną
banderę Jemenu. W trakcie in-
terwencji doszło do wymiany
ognia. Zastrzelonych zostało
dwóch somalijskich piratów.
Później w wyniku odniesionych
ran zmarł znaleziony na pokła-
dzie łodzi Jemeńczyk.
Także marynarka wojenna Indii
podała, że fregata „Tabar” za-
pobiegła kilku próbom porwa-
nia statków w rejonie Zatoki
Adeńskiej.
Niestety, pomimo obecności
okrętów wojennych piratom po-
wiodła się 12 października na-
paść na turecki chemikaliowiec
„Karagöl”, który został porwa-
ny w odległości 26 kilometrów
od wybrzeży Jemenu. Było to
już drugie w ciągu ostatnich
dwóch tygodni porwanie turec-
kiej jednostki w tym rejonie.
Piraci uprowadzili 29 paździer-
nika płynący na Wyspy Mar-
shalla statek M/V „Yasa Nesli-
han” z rudą żelaza. (ww)
dunki wybuchowe, które były
do nich podwieszone. Penta-
gon zapewnia, że zostały
zniszczone, ale nadal nie
ujawnił wszystkich dokumen-
tów. Grenlandczycy zaś opo-
wiadają o deformacji ciał fok
i morsów w okolicach kata-
strofy oraz o negatywnych
skutkach dla zdrowia ludno-
ści. U czterech osób wykryto
chorobę popromienną, dwie
z nich zmarły. Poświęcony tej
sprawie materiał wyemitowa-
ła 10 listopada telewizja
BBC2. (tw)
mych przyczyn uruchomił sys-
tem przeciwpożarowy. W czę-
ści dziobowej okrętu pojawił
się zabójczy freon, który wy-
piera z powietrza tlen. Udusiło
się 20 osób – trzech marynarzy
i 17 stoczniowców. Rannych
zostało kolejnych 21 spośród
208 ludzi, którzy byli na po-
kładzie „Nerpy”. Według czę-
ści rosyjskich ekspertów woj-
skowych duża liczba ofiar
wśród pracowników stoczni
wynika prawdopodobnie z te-
go, że choć mieli oni aparaty
tlenowe, to nie potrafili się ni-
mi posługiwać. (ted)
|
| | | |
US DOD
Krew koloru khaki
USA. Chciała służyć w woj- Corps), gdy akademie woj-
sku dwa lata. Służy już 33. skowe nie przyjmowały jesz-
I jako pierwsza kobieta w hi- cze kobiet. Jej ojciec i brat są
storii sił zbrojnych USA osią- absolwentami akademii West
gnęła szarżę czterogwiazdko- Point (USMA), którą ukoń-
wego generała. Awansując, czyli także dziadek i pradzia-
objęła 14 listopada stanowisko dek pani generał. Jej mąż,
szefa Dowództwa Logistycz- Craig, jest emerytowanym
nego Wojsk Lądowych. pułkownikiem sił powietrz-
55-letniej Ann E. Dunwoody nych – poznali się podczas
podlega teraz 130 tysięcy żoł- studiów na uczelni wojsko-
nierzy rozsianych w 150 ba- wej. „Teraz rozumiem, dla-
zach na świecie. Zajmują się czego mówią, że w moich ży-
wyposażaniem i zaopatrywa- łach płynie krew koloru kha-
niem jednostek US Army. ki”, żartowała pani generał,
Ann Dunwoody zaczynała odbierając awans. USA mają
karierę mundurową w Kobie- w siłach zbrojnych ponad sto
cym Korpusie Wojsk Lądo- kobiet generałów, w tym
wych (Women’s Army 21 w US Army. (ag)
DYREKTOR DEPARTAMENTU SPRAW SOCJALNYCH MON informu-
je, że Oddział Organizacji Wypoczynku, jak co roku, przygotował dla
środowiska wojskowego ofertę wypoczynku zagranicznego na zbli-
żający się sezon zimowy 2008/2009 r. Osoby z resortu obrony na-
rodowej mogą skorzystać zarówno z indywidualnych wczasów w ści-
śle określonych terminach ferii zimowych, jak i z wyjazdów nielimi-
towanych, np. w okresach świątecznym i noworocznym.
Ofertę wypoczynku zimowego przygotowano na podstawie propo-
zycji złożonych przez przedstawicieli państw NATO – członków Mię-
dzynarodowego Komitetu Koordynacyjnego Wojskowych Służb So-
cjalnych (CLIMS). Wypoczynek realizowany jest na bazie wojsko-
wych ośrodków wypoczynkowych bądź szkoleniowych, hoteli i pen-
sjonatów – prowadzonych, nadzorowanych lub dzierżawionych
przez te armie. W ramach proponowanych cen wypoczynku gwa-
rantowane jest zakwaterowanie i wyżywienie, natomiast dojazd,
skipassy i inne opłaty pozostają w gestii wyjeżdżających.
Z pełną ofertą wypoczynku zimowego (miejscowości, terminy,
ceny, itp.) można zapoznać się na stronie internetowej
www.mon.gov.pl/adresy/ośrodki wypoczynkowe/zagraniczna
oferta zimowa sezon 2008/2009.
W najbliższym czasie zostanie również przygotowana wakacyjna
oferta zagranicznych wczasów, organizowanych zarówno w formie
wyjazdów grupowych, jak i indywidualnych.
Dla młodzieży w przedziale wiekowym 12–18 lat zostaną przedsta-
wione propozycje spędzenia letnich wakacji na międzynarodowych
obozach IC CLIMS współorganizowanych z armiami państw NATO
w Czechach, Hiszpanii, Niemczech, na Węgrzech oraz w Polsce.
Na powyższej stronie zamieszczone są również stosowne formu-
larze wniosków zgłoszeniowych i aplikacyjnych, które w zależno-
ści do potrzeb można modyfikować.
Szczegółowe informacje na ten temat można uzyskać
pod numerami telefonów: 022–6/ 874-804
oraz 022-6/ 874-035, faks: 022-6/874-316,
e-mail: clims@finmon.mil.pl
Polska Zbrojna 55
 Jakubiec Neiman Czulda
„Oblicza wojny” to cykl, w którym
pragniemy pokazać naszym
Czytelnikom, jak na wojsko, konflikty
i kwestie bezpieczeństwa patrzą
ludzie kultury, nauki i mediów.

David Wright

Czy kosmos można postrzegać jako

miejsce istotne z wojskowego punktu
widzenia?
– Z całą pewnością przestrzeń kosmicz-
na ma znaczenie wojskowe. Szczególnie
dla Stanów Zjednoczonych, które wydają
dużo więcej na kosmiczne systemy wojsko-
we niż jakiekolwiek inne państwo na świe-
cie. Już teraz satelity zapewniają wojsko-
wym bezpieczną łączność, dokładne pro-
gnozy pogody, system nawigacji i zdolność
naprowadzania rakiet, rozpoznanie i środ-
ki obserwacji.

W 2007 roku Chiny skutecznie zestrze-

liły swojego satelitę. Rok później zrobili
to Amerykanie. Czy to początek ko-

Kosmos
smicznych konfliktów?

jak Dziki Zachód – Stany Zjednoczone i Związek Radziec-

ki rozwinęły i przetestowały technologię
atakowania satelitów jeszcze w czasach
zimnej wojny. Przez 20 lat nikt jednak nie
testował broni, która fizycznie może znisz-
czyć satelitę. Okres ten skończył się wraz
z chińskim zniszczeniem FengYun 3C.
Trudno jednak teraz powiedzieć, czy to po-
czątek nowej ery walki z satelitami.

Jakie konsekwencje niesie ze sobą nisz-

czenie satelitów?
– Po eksplozji zostaje bardzo wiele
szczątków. Jeśli satelita znajdował się na
odpowiednio dużej wysokości, resztki krą-
żą po orbicie przez dekady. Potem nawet
małe, ale szybko poruszające się szczątki
mogą zagrozić innym satelitom – po znisz-
czeniu chińskiego zostało wiele takich
NASA

fragmentów. W przypadku amerykańskie-

56 Polska Zbrojna nr 47/2008


go satelity USA193 przechwycenie nastą-
piło na niskim pułapie, a resztki spłonęły
w atmosferze.
To chyba właśnie satelity są najbardziej
narażone na atak?
– Tak. Satelity poruszają się po łatwych
do ustalenia orbitach. Te współczesne nie
mają żadnych systemów obronnych. Cho-
ciaż w przyszłości satelity nowszych gene-
racji mogą być wyposażone w takie ele-
menty, to trudno będzie w pełni zneutrali-
zować przewagę napastnika.
„Kosmiczne wojny”, „żołnierze z kosmo-
su”. Czy te pojęcia nadal bardziej pasu-
ją do opowieści science fiction?
– Wiele z proponowanych systemów fak-
tycznie bardziej pasuje do opowiadań scien-
ce fiction niż do rzeczywistości, bowiem
to prawa fizyki i rozwój technologiczny de-
cydują, jakie bronie są przydatne w kosmo-
sie, a jakie nie. Pod względem militarnym
największą rolę odgrywają obecnie sateli-
ty. Ponieważ mogą zostać namierzone z po-
wierzchni Ziemi, przeciwnik jest w stanie
je zakłócić. Do wojny w kosmosie jeszcze
daleka droga.
Kiedy możemy się spodziewać pierw-
szego żołnierza w kosmosie i pierwszej
potyczki?
– Żołnierze w kosmosie jeszcze przez
długi czas nie będą mieć większego zna-
czenia. Istoty ludzkie są bardzo skompli-
kowane i dużo bardziej delikatne niż choć-
by satelity. Na razie żołnierz nie miałby tam
co robić. Zdecydowanie więcej może wy-
konać, będąc na Ziemi.
Które z krajów mogą włączyć się w ko-
smiczny wyścig?
– Zależnie od metody liczenia, obecnie
około dziewięciu państw jest zdolnych
do samodzielnego wyniesienia satelity
w przestrzeń kosmiczną i ponad czterdzie-
ści, które mają własną satelitę lub z kimś
ją współdzielą. Nie potrzeba jednak zdol-
ności wystrzeliwania, aby zagrozić innej
satelicie. Zawsze można spróbować zakłó-
cić satelitę z ziemi lub nawet zestrzelić ją
rakietą krótkiego zasięgu.
Można spotkać się z opiniami, że obec-
nie kosmos przypomina Dziki Zachód
– wielu chętnych do zagarnięcia bogactw
i żadnych zasad. Żadnego szeryfa.
– Nie jestem pewien, czy taka analogia
nie idzie zbyt daleko. W kosmosie bowiem
są pewne zasady. Można jednak doszukać
nr 47/2008
się jakichś podobieństw. Dlatego też coraz
większa jest potrzeba uregulowania zasad
tam panujących.
Jakie są trudności w przypadku roz-
mieszczenia broni w kosmosie?
– Po pierwsze należy pamiętać, że „bro-
nie kosmiczne” mogą być różnie rozumia-
ne. Dla niektórych będzie to broń umiesz-
czona w kosmosie, jednak inni za broń ko-
smiczną mogą uważać także taką, która
znajduje się na Ziemi. Największą trudno-
ścią jest koszt. Wyniesienie jednego kilo-
grama w przestrzeń kosmiczną kosztuje
około 20 tysięcy dolarów. Bronie na plat-
formie kosmicznej wymierzone w naszą
planetę byłyby dużo droższe niż analogicz-
ne systemy stacjonujące na Ziemi.
Czy możemy zatrzymać militaryzację
kosmosu?
– Jeśli jesteśmy w stanie, to właśnie te-
raz. To jest właściwy czas. Gdy broń zo-
stanie już umieszczona w kosmosie, będzie
za późno. Jeśli przestrzeń kosmiczna bar-
dziej się skomercjalizuje i umiędzynarodo-
wi, jednostronne działania mające na celu
instalację systemów wojskowych będą
o wiele trudniejsze.
Co możemy więc zrobić?
– Jeśli faktycznie opinia międzynarodo-
wa jest przeciwko instalacji broni w kosmo-
sie, to z pewnością lepszym rozwiązaniem
będzie ograniczenie pewnych działań, a nie
próba zablokowania określonych techno-
logii. Problem polega na tym, że niektóre
technologie mogą być używane albo do do-
brych rzeczy, albo do zakłócania satelitów.
Ograniczanie technologii podwójnego
użytku byłoby więc trudne. Lepiej ustalić
pewne zasady, jak choćby określić maksy-
malne zbliżenie się do satelity.
Jakie stanowisko w tej kwestii zajmują
państwa?
– Przeciwko militaryzacji kosmosu bar-
dzo stanowczo i niemal jednogłośnie wy-
powiedziano się na Konferencji Rozbroje-
niowej Organizacji Narodów Zjednoczo-
nych. Chiny oraz Rosja przygotowały na-
wet specjalny projekt dokumentu zakazu-
jącego umieszczane broni w kosmosie, jed-
nak Stany Zjednoczone odmówiły rozpo-
częcia negocjacji.
A co na temat militaryzacji kosmosu mó-
wi prawo międzynarodowe?
– Nie ma żadnego traktatu międzynaro-
dowego, który w kompleksowy i wyczer-
OBLICZA WOJ-
pujący sposób odnosiłby się do problemu.
Istnieje jednak traktat o przestrzeni ko-
smicznej z 1967 roku, który kładzie nacisk
na współpracę w zakresie odkrywania i po-
kojowego wykorzystania kosmosu. Zaka-
zuje on także rozmieszczania broni maso-
wego rażenia w kosmosie lub na obiektach
sztucznych.
Dlaczego ten traktat jest niepełny?
– Dokument zakazuje instalowania bro-
ni masowego rażenia na orbicie, ale nie za-
kazuje wprowadzenia jej z Ziemi lub też
umieszczenia w kosmosie broni konwen-
cjonalnej. Nie zakazuje też stosowania kon-
wencjonalnej broni przeciwko satelitom
i rakietom.
W 2003 roku komisja powołana przez
sekretarza obrony Donalda Rumsfelda
stwierdziła, że wojna w przestrzeni
kosmicznej jest nieunikniona. Czy to
prawda?
– Nie sądzę. Z pewnością dojdzie do ry-
walizacji oraz konfliktu interesów w ko-
smosie, bowiem jest to istotna przestrzeń
z militarnego, ekonomicznego i naukowe-
go punktu widzenia. To, w jaki sposób
przyjdzie nam sobie radzić z taką ko-
smiczną rywalizacją, zależy od prawa,
które stworzymy, metod pokojowego roz-
wiązywania konfliktów. Jeśli tego nie zro-
bimy, być może jedynym środkiem ich
rozwiązania w pewnym momencie stanie
się wojna w kosmosie, ale z pewnością
można jej uniknąć. 
Rozmawiał Robert Czulda
Doktor David Wright
Ekspert do spraw kontroli zbrojeń, obro-
ny przeciwrakietowej oraz militaryzacji
przestrzeni kosmicznej. Doktor fizyki na
Cornell University oraz współpracownik
Massachusetts Institute of Technology.
Były ekspert w JFK School of Govern-
ment, który jest częścią Harvard Univer-
sity. Obecnie ekspert w Union of Concer-
ned Scientists w Cambridge.
Polska Zbrojna 57
KULISY SZKOLENIE
POLPATROL
TOMASZ SZULEJKO
Ten kurs to marka najwyższej jakości, a naszywka
absolwenta na rękawie munduru świadczy
o przynależności do elity zwiadowców.
dea dojrzewała długo. Brakowało
jedynie silnego impulsu do wpro-
wadzenia w życie projektu, który
w warunkach armii poligonowo-
-defiladowej wydawał się egzoty-
ką. Doświadczenia żołnierzy z mi-
sji w Iraku i Afganistanie były impul-
sem do działania. W 2007 roku dowód-
ca Wojsk Lądowych generał broni Wal-
demar Skrzypczak zainspirował ofice-
rów Zarządu Rozpoznania i Walki Elek-
tronicznej do opracowania koncepcji Pa-
trolu. Zespół pułkownika Krzysztofa
Olszaka przygotował program zaawan-
sowanego kursu dla żołnierzy podod-
działów rozpoznawczych. Głównym ce-
lem przedsięwzięcia ma być kształto-
wanie wyobraźni taktycznej oraz pod-
niesienie poziomu umiejętności prak-
tycznych młodych dowódców. W języ-
ku zrozumiałym dla każdego znaczy to,
że szkolenie musi odpowiadać realiom
dzisiejszego pola walki. Zanim żołnie-
rze zostaną wysłani na misje, muszą wy-
uczyć się działania w nieprzyjaznych
środowiskach.
I udało się: tak wyczerpującego kur-
su jeszcze w naszych Wojskach Lądo-
wych nie było. Obnaża słabości, ale
wskazuje silne strony. Zmusza uczest-
ników do analizy własnych predyspozy-
58 Polska Zbrojna
TOMASZ SZULEJKO
cji, wytycza kierunki doskonalenia.
Weryfikuje nominalnych dowódców,
a przywódców uczy pokory. Jest obiek-
tywnym narzędziem służącym kształto-
waniu charakterów oraz budowaniu au-
torytetu.
Za mną
Kurs taktyczno-wytrzymałościowy
Patrol jest adresowany do żołnierzy zaj-
mujących stanowiska dowódców pluto-
nów rozpoznania w jednostkach Wojsk
Lądowych. Tematyka zajęć obejmuje
zadania rozpoznawcze realizowane
w strefie tyłowej przeciwnika przez pod-
oddziały dalekiego rozpoznania. Powo-
dzenie działań zawsze zależy od umie-
jętności przetrwania, maskowania oraz
doskonałego posługiwania się przez żoł-
nierzy uzbrojeniem i sprzętem bojo-
wym. Tego nie nauczą się w szkolnej
ławce.
Twórcy programu – pułkownik An-
drzej Niekrasz i podpułkownik Tomasz
Łysek z Dowództwa Wojsk Lądowych
– oparli się na sprawdzonych metodach
i najlepszych wzorcach. Inspirację sta-
nowiły kursy weryfikacyjne i programy
szkolenia podstawowego jednostek spe-
cjalnych oraz dalekiego rozpoznania.
Patrol jest projektem wykorzystującym
rozwiązania szkoleniowe elitarnych jed-
nostek amerykańskich, brytyjskiego
SAS, niemieckiego KSK oraz polskich
GROM-u i 1 Pułku Specjalnego Koman-
dosów.
Autorzy kursu postanowili przygoto-
wać dowódców plutonów rozpoznania
do kierowania pododdziałem w sytu-
acjach stresowych, spowodowanych za-
grożeniem życia w środowisku pola
walki. Szczególny nacisk położyli na
umiejętności planowania i podejmowa-
nia decyzji oraz przewodzenia zespo-
łowi ludzi. Po ukończeniu Patrolu do-
wódcy powinni sprawnie planować
działanie plutonu rozpoznawczego, do-
wodzić elementami rozpoznawczymi
podczas prowadzenia obserwacji, pa-
trolowania czy zasadzki. Muszą umieć
postępować w przypadkach nagłego
napotkania przeciwnika, zerwania
z nim kontaktu oraz wejścia w zasadz-
kę. Uczą się zasad zachowania w nie-
woli, planowania ucieczki, umiejętno-
ści zacierania śladów i mylenia pości-
gu. Przygotowują się także do przeby-
wania w trudnych warunkach tereno-
wych, pogodowych, w stanie wyczer-
pania fizycznego i psychicznego. Tu
nie pozostawia się nikomu złudzeń.
Dowodzić pododdziałami dalekiego
nr 47/2008
 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | ARMIE
| | ŚWIATA

ARCHIWUM CGDP BYDGOSZCZ (3)

ABSOLWENCI trzeciej edycji kursu taktyczno-wytrzymało-
ściowego dla dowódców pododdziałów rozpoznawczych
Wojsk Lądowych ,Patrol:
1. Plutonowy Łukasz Cnota
6 Brygada Desantowo-Szturmowa
2. Podporucznik Krzysztof Krawczyk
11 Dywizja Kawalerii Pancernej
3. Starszy kapral Adam Wojtunik – 6 BDSz
4. Podporucznik Arkadiusz Sieniawski – 11 DKPanc
5. Plutonowy Sławomir Baliński
16 Dywizja Zmechanizowana
6. Kapral Piotr Krakowiak – 6 BDSz
7. Starszy kapral Arkadiusz Imbir
2 Pułk Rozpoznawczy.

rozpoznania mogą żołnierze o wybit-
nych predyspozycjach.
Do trzech razy sztuka
W październiku zakończyła się trze-
cia edycja kursu. Była trudniejsza niż
poprzednie. Poprawiono organizację
przedsięwzięcia. W Patrolu udaje się już
wykorzystać wszystko, czym dysponu-
je Wojsko Polskie. Podczas 30-dniowe-
go kursu uczestnicy ćwiczą z najnowo-
cześniejszym sprzętem. Od broni przez
systemy rozpoznania obrazowego, elek-
tronicznego, optoelektronicznego i sy-
gnałowego, po środki łączności, śmi-
głowce, łodzie, quady oraz bezzałogo-
wego Orbitera. Kurs jest poligonem do-
świadczalnym dla sprzętu i wyposaże-
nia planowanego do wdrożenia w si-
łach zbrojnych. Atutem Patrolu są jed-
nak ludzie. Wśród kilkudziesięciu in-
struktorów znaleźli się najlepsi specja-
liści wojskowi i cywilni. Z uczestnika-
mi pracowali fachowcy z 17 Wielko-
polskiej Brygady Zmechanizowanej,
25 Brygady Kawalerii Powietrznej i po-
znańskiego Centrum Szkolenia Wojsk
Lądowych. Doświadczeniem dzielili
się byli żołnierze jednostki specjalnej
GROM. Nie zabrakło instruktorów Gru-
py Wałbrzysko-Kłodzkiej GOPR oraz
Centrum Treningu i Symulacji Ratun-
kowych ,,Reago” z Warszawy.
Do trwającego miesiąc szkolenia
przystąpiło tym razem 34 żołnierzy
z różnych jednostek Wojsk Lądowych.
Bez nazwisk, bez szarż. Każdy dostał
numer identyfikujący. Do monitorowa-
nia postępów służyły karty oceny indy-
widualnej. Na całościową klasyfikację
składały się cząstkowe oceny podsumo-
JEŚLI PODCZAS
TAKIEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA
KTÓRYŚ Z ŻOŁNIERZY
NIE WYTRZYMUJE
TRUDÓW I ODPADA,
NIE PRZYNOSI MU TO UJMY.
PO PROSTU NIE KAŻDY
MOŻE UKOŃCZYĆ PATROL
wujące motywację, indywidualne przy-
gotowanie wyposażenia, test sprawno-
ściowy, szkolenie taktyczne, ogniowe,
górskie i śmigłowcowe. Arkusze ocen
były uzupełniane opiniami opisowymi,
sporządzonymi na podstawie obserwa-
cji, testów oraz rozmów. We wszystkich
etapach Patrolu towarzyszyli żołnie-
rzom psycholog i lekarz. Codziennie ze-
spół ekspertów podsumowywał doko-
nania poszczególnych ,,numerów”.
Obiektywnie, bez stronniczości, ale
i bez pobłażania.
Istotą kursu jest szkolenie w odmien-
nych środowiskach: na ziemi, w wodzie
i w powietrzu. Pierwszy etap odbył się
w górach, w Kotlinie Kłodzkiej. Uczest-
nicy zostali poddani trudnej próbie dzia-
łania w Masywie Śnieżnika, Górach
Bialskich oraz w jaskiniach na ścianie
Gór Złotych. Przeszkolili się w bytowa-
niu i przetrwaniu. Zaliczyli podstawo-
we szkolenie ze wspinaczki wysokogór-
skiej. Uczyli się udzielania pierwszej
pomocy i ratownictwa. W celu określe-
nia indywidualnego poziomu odporno-
ści psychofizycznej uczestniczyli w wy-
czerpujących, długodystansowych,
dzienno-nocnych marszach na orienta-
cję oraz działaniach patrolowych z wy-
korzystaniem sprzętu ski-tour. Przeszli
specjalistyczny trening w jaskiniach.
Górska pętla taktyczna liczyła 70 kilo-
metrów. Uwierająca skarpeta albo źle
spakowany plecak wykluczały przy-
padkowych uczestników kursu. Dzien-
nikarz ,,Polski Zbrojnej” przekonał się
o tym na własnej skórze. Umówione
spotkanie z uczestnikami Patrolu od- 

nr 47/2008 Polska Zbrojna 59

AAAAAAA
KULISY SZKOLENIE
AAAAAAAA

ARCHIWUM CGDP BYDGOSZCZ (3)

W Wojsku Polskim można my-
śleć o szkoleniu na najwyż-
szym poziomie i Patrol jest tego
przykładem. Są w armii specjaliści
,,po przejściach”. Możliwe jest
również wykorzystanie wiedzy i po-
tencjału komercyjnych fachowców.
Narodził się pomysł, nie brakuje
kreatywnych wykonawców oraz at-
mosfery do działania. Trzecia edy-
cja Patrolu pozwala myśleć o zor-
ganizowaniu następnego zaciągu.
Już 24 ,,patrolowców” może po-
szczycić się nobilitującym, kurso-
wym emblematem. Mają prawo
nosić go z dumą. Zrobili wielki
krok w kierunku dobrze pojmowa-
nego zawodowstwa. Próbują napi-
sać, a właściwie ,,wypocić”, defini-
cję profesjonalizacji.

był ,,na bojowo”, w gęstej mgle, na z wykorzystaniem śmigłowców. Zaję- da kursu wymagała ogromnego wysił-
szczycie Śnieżnika! cia odbywały się w 25 Brygadzie Ka- ku zarówno od szkolących się żołnierzy,
Po etapie górskim w grze pozostało walerii Powietrznej. Obejmowały za- jak i instruktorów. Zmęczenie osłabiło
19 ludzi. Pierwsze dni wyeliminowały gadnienia związane z wyborem i przy- zdolności percepcyjne uczestników.
tych, którzy nie byli przygotowani psy- gotowaniem lądowiska do przyjęcia W trzydziestej dobie wyczerpujących
chicznie. Odpadali również najsłabsi fi- śmigłowca, nawiązywanie łączności zajęć układ nerwowy po prostu ,,odci-
zycznie. To im przytrafiały się kontuzje oraz naprowadzanie lotnictwa. Treno- nał” się od organizmu. Jednak od stanu
uniemożliwiające kontynuację szkole- wano również opuszczanie śmigłowca halucynacji do odrodzenia było bardzo
nia. Słabość przytłacza, spowalnia re- po przyziemieniu i na linie desantowej. blisko. Po kilku tygodniach hartowania
akcje. W warunkach załamania pogo- Prowadzono rozpoznanie z powietrza organizmów na nogi stawiał baton cze-
dowego w górach miało to kluczowe i stosowano procedury CSAR oraz koladowy lub kubek gorącej kawy.
znaczenie. Niestety, nie wszyscy MEDEVAC/CASEVAC. „Załogi śmi- „Szkolenie odbywało się z zachowa-
uczestnicy kursu posiadali odpowied- głowców zawsze działają pod presją niem wszystkich zasad bezpieczeństwa.
ni sprzęt. Żołnierze nadal dzielą się na czasu. Dlatego potrzebujemy precyzyj- Przygotowujemy dowódców do działa-
dwie kategorie. Pierwsza kieruje się za- nych danych z ziemi. Dla nas to podsta- nia w warunkach skrajnego wyczerpa-
sadą: mam to, co otrzymałem od woj- wa skutecznego współdziałania ze zwia- nia psychicznego i fizycznego. Instruk-
ska. Druga myśli poważ- dowcami”, podkreślał torzy nie wymagają od nich tego, cze-
niej – na takie akcje za- Na poligonie w kraju porucznik pilot Krzysz- go sami wcześniej nie doświadczyli”,
biera ekwipunek, który pomyłka bez tof Tarka, koordynator mówił podpułkownik Tomasz Łysek,
pozwala skupić się na szkolenia 7 Dywizjonu koordynator szkolenia.
walce z trudnymi zada- konsekwencji jest Lotniczego, uczestnik
niami, a nie z pogodą. Siedmiu wspaniałych
wpisana w szkolenie. pierwszej zmiany pol-
skiego kontyngentu Kompleksowy sprawdzian nabytych
Odpadasz W warunkach misji błąd w Afganistanie oraz umiejętności, przeprowadzony w formie
bez ujmy zmian drugiej i czwar- trzydobowej pętli taktycznej, pozwolił
Uczestnicy Patrolu może kosztować życie tej misji w Iraku. dokonać ostatecznej oceny żołnierzy
zostali poddani elitarnej selekcji. Jeśli Ostatni etap Patrolu wypadł w te- biorących udział w Patrolu. Do końca
podczas takiego przedsięwzięcia któryś renie jeziorno-lesistym, w Ośrodku dotrwało piętnastu. Ale certyfikaty uzy-
z żołnierzy nie wytrzymuje trudów i od- Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądo- skało siedmiu. Wykazali się cechami
pada, nie przynosi mu to ujmy. Nikt nie wych w Wędrzynie. Obiekty Centralne- predestynującymi ich do pełnienia roli
wyciąga konsekwencji służbowych. Po go Ośrodka Zurbanizowanego, strzelni- dowódców zespołów zadaniowych. Po-
prostu nie każdy może ukończyć Pa- ca piechoty, pas taktyczny i rzeka po- zostałych ośmiu kandydatów potwier-
trol. To wyzwanie dla najlepszych, naj- służyły do rozbicia na czynniki pierw- dziło indywidualne przygotowanie do
bardziej zdeterminowanych. „Działa- sze spraw związanych z działaniem działania w ekstremalnych warunkach.
my do końca, zgodnie z planem. Nawet zwiadowców w walce. Do tej fazy przy- Na tle kolegów wyróżnił się numer 23.
gdyby miał zostać tylko jeden uczest- stąpiło 15 żołnierzy. Uczono się prowa- Plutonowy Łukasz Cnota z 6 Brygady
nik, będziemy nadal go szkolić. Na na- dzenia rozpoznania w ugrupowaniu Desantowo-Szturmowej wykazał się
szywkę ,,Patrol” trzeba zasłużyć”, po- przeciwnika, strzelania sytuacyjnego szczególnymi zdolnościami i umiejęt-
wiedział kierownik kursu pułkownik z broni osobistej i zespołowej, transpor- nościami. Podczas kolejnej edycji kur-
Andrzej Niekrasz. terów opancerzonych oraz procedury su mógłby być instruktorem. 
Druga, powietrzna część kursu pole- postępowania z improwizowanymi ła-
gała na kompleksowym szkoleniu dunkami wybuchowymi. Trzecia deka- tomasz.szulejko@redakcjawojskowa.pl

60 Polska Zbrojna nr 47/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
KAMYCZKI
Prof. dr hab.
Mariusz Jędrzejko
SOCJOLOG I PEDAGOG SPOŁECZNY
W iele lat temu na łamach „PZ”
napisałem, że cechami polskich
świąt narodowych są między innymi
smuta oraz adresowanie ich do ograni-
czonej liczby odbiorców. Przed laty przy-
kładem takiej sytuacji były koncerty
w Teatrze Polskim, gdzie tuż przed
otwarciem następowało „zapełnianie
sali żołnierzami”, podczas gdy można
było na taką uroczystość zaprosić na
przykład rektorów wszystkich mazo-
wieckich wyższych uczelni i dziennika-
rzy zajmujących się problematyką
obronną. Kto jednak miałby odwagę
zaprosić w 1994 roku Luizę Kowalską
czy Pawła Wrońskiego. A może dzisiaj
takie zaproszenie powinni dostawać
wszyscy poprzedni ministrowie obrony
narodowej, szefowie sztabu generalne-
go, przewodniczący sejmowych komisji
obrony? Żyjemy w zupełnie innych cza-
sach, może by więc pomyśleć o takim
rozwiązaniu. Czy uderzam w organizato-
rów tegorocznego koncertu? Nie, chodzi
raczej o otwieranie się, o pojednanie,
budowanie mostów, o tworzenie zupeł-
nie nowej (jak na Polskę) tradycji.
11 listopada ruszyliśmy rodzinnie na
warszawskie ulice. I przyznam, że
byłem zszokowany. To szok pozytywny.
Nigdy dotąd, a wiernie obserwuję wiel-
kie narodowe święta na placu Piłsud-
skiego i okolicznych ulicach, nie widzia-
łem takich tłumów. Tuż po przemarszu
wojskowych kolumn przez Nowy Świat
ulica zapełniła się tysiącami ludzi. Cze-
goś takiego doprawdy nie pamiętam.
Co więcej, w rękach tysięcy spacerowi-
czów powiewały małe i duże narodowe
flagi, na setkach rękawów dostrzegli-
śmy z małżonką biało-czerwone opaski
z napisem „11 listopada 1918 roku”.
Na naszych oczach rodzą się nowe
zachowania, tradycje i zwyczaje. Sądzę,
że to wynik działań zainicjowanych
przez Janusza Onyszkiewicza, Bronisła-
nr 47/2008
| | | |
Zaczyna być normalnie...
(choć nie do końca)
To, co zobaczyliśmy 11 listopada na ulicach Warszawy, napawa wielką nadzieją.
wa Komorowskiego i Romualda Szere-
mietiewa oraz ich zespoły na początku
lat 90., a kontynuowanych między inny-
mi przez twórców Muzeum Powstania
Warszawskiego. Wymieniam te nazwi-
ska dlatego, że jako socjolog i badacz
zjawisk społecznych zauważam wyraź-
ną zmianę, a jest ona wynikiem deter-
minacji garstki ludzi, którzy wiele lat
temu zapoczątkowali przywracanie
patriotycznych tradycji.
Zatem widzieliśmy na ulicach Warsza-
wy nie tylko wielopokoleniowe rodziny.
Byliśmy przede wszystkim świadkami
pojawienia się zupełnie radosnej trady-
cji. Bo smutna prawda o nas samych
jest taka, że mamy ogromny problem
z odnajdywaniem w bogatych dziejach
narodu spraw, rzeczy i ludzi, z których
możemy być dumni. Nawet jeśli wjazd
marszałka Piłsudskiego przywitanego
przez Radosława Sikorskiego był reży-
serowany, to spotkał się z rzęsistymi
brawami tysięcy mieszkańców Warsza-
wy. Te gratulacje za pomysł, za splendor,
za rozmach należą się konkretnym
ludziom. Nie wiem, kto jest w MON
i urzędzie miasta stołecznego Warsza-
wy autorem całego scenariusza, ale sły-
szałem dziesiątki słów uznania kiero-
wanych pod ich adresem przez zwy-
kłych warszawiaków. Warszawskie
(nie wiem, jak było w innych miastach)
obchody 11 listopada były czymś więcej
niż odprawą wart przed Grobem Niezna-
nego Żołnierza i defiladą. Dla tysięcy
dzieciaków i młodych ludzi wchodzą-
cych na czołgi i transportery przy skrzy-
żowaniu Alei Jerozolimskich i Nowego
Światu oraz w Muzeum Wojska Polskie-
go było to moim skromnym zdaniem
coś więcej niż spacer w wolny dzień.
Może naprawdę rodzi się na naszych
oczach nowa tradycja spajająca się
wokół wielkiej daty i idei. Rodzi się
długo, od wielu lat, ale mozolnie, i jak
mawia mój przyjaciel ksiądz pułkownik
Wiesław Bożejewicz, niebawem „przy-
niesie owoce”.
Narodowe święto niepodległości przy-
nosi także i inne refleksje. Mamy jako
| | |
naród „kłopot” ze swoją historią, i to nie
tylko tą daleką. W 90. rocznicę odzy-
skania niepodległości w Warszawie
odbył się wielki koncert. Przybyło na
niego wiele znaczących postaci euro-
pejskiej polityki, kultury, generalicja
i ludzie świata biznesu. Na jubileuszo-
wej gali zabrakło jednak jednej z naj-
bardziej wyrazistych, znaczących i roz-
poznawalnych postaci II połowy XX wie-
ku – Lecha Wałęsy. Z prasowych prze-
kazów znamy „powody”, dla których
głowa państwa nie zaprosiła przywódcy
„Solidarności” i noblisty. Lech Wałęsa
to osoba nieprzewidywalna i niekontro-
lowana, „niepodrabialna”. Jest jednak,
obok Jana Pawła II, najbardziej rozpo-
znawalnym Polakiem, ze wszystkimi
swoimi wadami i zaletami. Jego nie-
obecność wpisuje się w polską małost-
kowość, w „dialog oparty na konflikcie”,
w mentalność „chłopców z piaskowni-
cy”, w konfliktogenność jako chorobę
polskiej polityki i demokracji. Mnie
także nie podoba się wiele wypowiedzi
Wałęsy, w tym ta, gdy o głowie państwa
mówi „dureń”, bo jeśli nawet Lech
Kaczyński nie jest moim prezydentem,
to jest prezydentem mojej Ojczyzny
i należy mu się szacunek. Piszę te
słowa nieprzypadkowo. Rozpoczęliśmy
właśnie badania nad „słownikiem pol-
skiej polityki”, nad jej językiem i sposo-
bem dialogu politycznego, który budzi
społeczną konsternację, a młodych
ludzi odpycha od polityki. Pierwsze
wyniki są bardzo smutne. Tych kilkaset
zwrotów czołowych polityków, jakie
zebraliśmy z lat 2002–2008, pokazuje,
jak wielką trudność sprawia im mądre
różnienie się. Jak spór przechodzi w nie-
nawiść, w której zamiast wyzywania się
od „Gomułki”, „spadkobierców PZPR”,
„oszołomów”, „zer”, trudno jest powie-
dzieć: panie ministrze, panie pośle nie
ma pan racji, żadna ze współczesnych
teorii ekonomicznych nie potwierdza
pańskiej tezy…proszę pana o konkretne
argumenty. Czy tak można? Można,
podziwiam za to krakowskiego posła
Jarosława Gowina.
Polska Zbrojna 61
FELIETON

W powijakach
To nie było nowe Bretton Woods. Co prawda spotkanie miało miej- Andrzej Jonas
sce w Stanach Zjednoczonych, podobnie jak tamto z lipca 1944
roku, i także dotyczyło światowego systemu finansowego, ale na REDAKTOR NACZELNY
tym podobieństwa się kończą. „THE WARSAW VOICE”

U stanowiony w Bretton Woods

system, który miał utrzymy-
wać kursy wymiany walut w jed-
noprocentowym przedziale wa-
hań, okazał się skuteczny zaled-
wie do roku 1971. Potem, mimo
różnych kryzysów, nikt nie mówił
o konieczności ustanowienia no-
wego systemu. Sądzić by można,
że przede wszystkim ze względu
na podział świata na dwa obozy,
ale wydarzenia po zakończeniu
zimnej wojny bynajmniej na to
nie wskazują. Albo dlatego, że
obowiązywało superliberalne
przekonanie, że wszystko się sa-
mo ureguluje, albo że nie widzia-
no naglących powodów do dzia-
łań regulacyjnych i problem za-
miatano pod dywan z nadzieją,
że jakoś to będzie.
Spotkanie tak zwanej G-20, czyli
grupy dwudziestu wiodących go-
spodarczo państw (dlaczego bez
Polski?), okrzyknięto nowym
Bretton Woods, dając wyraz tęsk-
nocie do zbudowania nowego,
odpornego na kryzysy światowe-
go systemu finansowego. Jednak
na razie niczego nie zbudowano.
Konferencja waszyngtońska, po-
dobnie jak wcześniejsze spotka-
nia europejskie, dała jedynie na-
dzieję, że nie będzie obowiązywa-
ła zasada „ratuj się kto może”,
a wręcz przeciwnie, będą podej-
mowane działania wspólne, glo-
balne, w takim samym stopniu,
jak globalny jest kryzys. Jakie to
mają być działania? Wizja, jak się
wydaje, jest w powijakach. Jak
sądzę, nie opuściła jeszcze sfery
czegoś, co w wielkim uproszcze-
niu nazwać by można sferą filo-
zofii polityki i ekonomii. Czyli sfe-
ry rozważań natury ideologicznej.
I znowu upraszczając – fazy po-
szukiwania odpowiedzi na pyta-
nia: ile regulacji – ile wolności, ile
kontroli – ile niezależności.
Od dawna upieram się, także na
tych łamach, że tej pracy domo-
wej nie odrobiliśmy na czas. Zim-
na wojna zamroziła myślenie,
również najwybitniejszych ośrod-
ków intelektualnych. Właściwie
nikt nie był w stanie oderwać się
od przejawów bieżącej konfronta-
cji i wybiec myślą w czas, gdy roz-
wiązać przyjdzie sprawy napraw-
dę ważne.
Być może inaczej stać się nie
mogło. Być może wynalezienie
parasola możliwe jest dopiero
wtedy, gdy na głowy pada deszcz.
Tak czy inaczej, rozczarowanie
mają prawo czuć jedynie naiwni,
którzy spodziewali się, że rozwią-
zania już są, że światowe siły wie-
dzą, co robić i zrobić to mogą,
i – co za tym idzie – spotkanie
waszyngtońskie przyniesie nam
lekarstwo w postaci nowego sys-
temu finansowego. Naiwni mogą
czuć się zawiedzeni, nienaiwni
– zadowoleni. Zrobiono ważny
krok. Ostatecznie każdy wspania-
ły człowiek, lub jego dzieło, był
kiedyś w powijakach.

PRZEGLĄD WOJSK LĄDOWYCH nr 11/2008

 SZKOLENIE

Mobilność w informatyzacji
płk MIROSŁAW GRUSZKA
Centrum Wsparcia Mobilnych Systemów Dowodzenia
(CWMSD) jest jednostką organizacyjną podporządkowaną
bezpośrednio dowódcy Wojsk Lądowych.

 SZKOLENIE

Procedury forsowania
przeszkód wodnych
kpt. MARIUSZ FALKOWSKI
Celem pokonywania przeszkód wodnych jest przerzucenie wojsk na przeciwległy brzeg, przy
ciągłości prowadzonych działań oraz jedność ugrupowania bojowego.

 DOŚWIADCZENIA

MQ-9 Reaper w Afganistanie

płk dypl. nawig. JÓZEF MACIEJ BRZEZINA
W marcu 2008 roku w Królewskich Siłach Powietrznych (RAF) powstała pierwsza eskadra bojowych
statków powietrznych, wyposażona w MQ-9.

62 Polska Zbrojna nr 47/2008

 | | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO

nr 47/2008 Polska Zbrojna 63

AAAAAAA AAAAAAAA

64 Polska Zbrojna nr 47/2008