Sie sind auf Seite 1von 68

Wojskowy Transporter Autoportret

cieć strona 22 z paczki strona 26 agresji strona 62


w w w . p o l s k a - z b r o j n a . p l
T Y G O D N I K

NR 38 (660) 20 września 2009 Cena 3 zł (w tym 7% VAT) INDEKS 337 374 ISSN 0867-4523

strona 8
Gospodarcze
lokomotywy

Walka
o dusze strona 16
J A S N O W I Z O R

FOT. STUDIO IWONA/ISW


KROJANTY, WRZESIEŃ 2009

I D E O L O
MAREK
Stępiona włócznia SARJUSZ-WOLSKI
Trzecia wojna światowa już trwa.

B
rytyjczycy, nad których imperium zbyt nieść podatki, a to wywołało bunt. Rozpoczął się dyn przegrał, Moskwa uciekła, to i NATO poleg-
długo nie zachodziło słońce, zostawili odwrót sił brytyjskich pod wodzą generała nie”, fałszuje rzeczywistość, bo nie dopuszcza
na globie ogromny bałagan, niesprząt- Williama Elphinstone’a. Konwój liczył 17 ty- analizy celów operacji aliantów. Celem nie jest
nięty do dziś. Faworyzując Tamilów sięcy ludzi. Był kilkakrotnie atakowany. 8 stycz- okupacja Afganistanu, lecz prowadzenie wojny
na Sri Lance, doprowadzili do wojny domowej, nia 1842 roku, podczas przekraczania wąwozu na terytorium przeciwnika. Gdyby oddziałów
w której większość syngaleska walczy o swe pra- Khurd-Kabul, śmierć poniosło trzy tysiące męż- NATO nie było w Afganistanie, być może musie-
wa. Na subkontynencie indyjskim zostały podzia- czyzn, kobiet i dzieci. Do Dżalalabadu udało się libyśmy bronić stacji warszawskiego metra. Wów-
ły religijne, masowe migracje i spór o islamski dotrzeć tylko lekarzowi wojskowemu doktorowi czas cel wyprawy wojennej do matecznika terro-
Kaszmir. Z trzech prowincji tureckich (Bagdad, Brydonowi. rystów byłby dla wszystkich jasny, a ofiary życia
Basra i Mosul) stworzyli sztuczny twór państwo- Londyn zaangażował się w Afganistanie, bo składane przez naszych żołnierzy – zrozumiałe.
wy o nazwie Irak. Trwająca od kilkudziesięciu lat w Kabulu knuli wysłannicy rosyjskiego cara Im stawialibyśmy pomniki, a tych, którzy na wo-
wojna domowa w Sudanie jest efektem połącze- (Simonicz i Witkiewicz) oraz szacha Iranu. jennych grobach chcieliby leczyć kompleksy, ob-
nia w jeden organizm faworyzowanej politycznie W roku 1837 armia irańska obległa Herat. Znaj- wołalibyśmy zdrajcami. Poparcie dla misji prze-
i gospodarczo północy z biednym południem. Po- dujący się tam przypadkowo brytyjski oficer arty- kroczyłoby to z czasów jej początków. A w kwiet-
dobnie było w Somalii i Nigerii, gdzie Londyn lerii Eldred Pottinger zaoferował emirowi Hera- niu 2002 roku 57 procent Polaków popierało wy-
popierał południe, wywołując antagonizmy, któ- tu swe usługi. Powierzono mu obronę miasta. Od jazd polskich żołnierzy do Afganistanu, uważa-
rych końca nie widać. Metody zarządzania Pale- tego wszystko się zaczęło. W kategoriach strate- jąc, że jest to realne wzmocnienie bezpieczeń-
styną, po upadku Imperium Osmańskiego, do gicznych Londyn bał się zagrożenia Indii od pół- stwa Rzeczypospolitej, a zatem – zgodne z na-
dziś skutkują konfliktem palestyńsko-izraelskim. nocy. Dlatego interweniował trzykrotnie. Druga szym narodowym interesem.
Bez wątpienia wojowniczych wyspiarzy nie wojna afgańska (1878–1880) zakończyła się prze- Chińscy stratedzy namawiali, by wojować na
mogło zabraknąć w Afganistanie. Na początku jęciem władzy przez Abd ar-Rahmana, który terytorium wroga. Ta wojna może jednak trwać
szło łatwo: 16 500 brytyjskich i indyjskich żoł- bronił interesów brytyjskich i ustanowił silny (jak w nieskończoność, bo nie ma ostatecznej twier-
nierzy (w towarzystwie 35 tysięcy służby po- na afgańskie warunki) rząd. Chociaż nie na długo. dzy, na której można zatknąć zwycięski sztandar.
mocniczej i członków rodzin) bez walki zajęło Trzecia (1919) była krótkim konfliktem, zakoń- To jest największe zagrożenie. Jak bowiem twier-
Kandahar. W czerwcu 1839 roku zdobyli twier- czonym traktatem z Rawalpindi. dzi Sun Tzu w „Sztuce wojny”: „Istotne jest zwy-
dzę Ghazni, by już na początku lipca wejść do Czy historia XIX wieku uprawnia do współ- cięstwo, a nie długotrwałe bitwy. Armia, która
Kabulu. Brytyjscy oficerowie poczuli się tak czesnych analogii? Tylko w jednym wymiarze; długo przebywa poza domem, jest wielkim cięża-
pewnie, że poczęli prowadzić życie zbytkowne, Afganistan łatwiej zdobyć, niż go okupować. rem dla gospodarki kraju. Broń się stępi, a mora-
a co za tym idzie – kosztowne. Trzeba było pod- Płytka publicystyka, oparta na aksjomacie „Lon- le wojska podupadnie”. 

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 3


K R Ó T K A S E R I A

ARMIA BEZPIECZEŃSTWO

8 | BOGUSŁAW POLITOWSKI 43 | KRZYSZTOF GŁOWACKI


Gospodarcze lokomotywy Przeprowadzki
14 | AARON WELMAN, 48 | ROBERT CZULDA
ŁUKASZ PUCHALSKI Pływająca bomba
Walka o dusze 50 | STANISŁAW KOZIEJ
BOGUSŁAW POLITOWSKI 20 | KRZYSZTOF WILEWSKI Piorunująca mikstura

Gospodarcze Wojskowy cieć


25 | MAGDALENA
52 | MARCIN KACZMARSKI
Szukanie adresata
lokomotywy 8 KOWALSKA-SENDEK 53 | TADEUSZ WRÓBEL
W czterech garnizonach od 20 miesięcy Służba z powołania Powyborcza dogrywka
działają PILOTAŻOWE WOJSKOWE
ODDZIAŁY GOSPODARCZE. Nikt nie wie, 26 | ARTUR GOŁAWSKI 55 | ANDRZEJ JONAS
czy powstaną następne. Transporter z paczki Kiedy nie wiadomo,
29 | WŁODZIMIERZ KALETA o co chodzi
Pożyteczni biurokraci 58 | ROMAN KUŹNIAR
31 | MAGDALENA Zachodzie, wstydź się!
KOWALSKA-SENDEK
Siła korzeni HORYZONTY
36 | BOGUSŁAW PACEK
Postawy roszczeniowe 59 | PIOTR BERNABIUK
Błoto wciąga
KRZYSZTOF GŁOWACKI MILITARIA 62 | DAMIAN MARKOWSKI

Przeprowadzki 43
37 | KRZYSZTOF WILEWSKI
Autoportret agresji
64 | ZDZISŁAW NAJDER
JEMEN staje się nową siedzibą siatki
Usamy Ibn Ladina. Przenosin terrorystów Ognisty salon Odpowiedź Cambronne’a
obawiają się też rządy Tadżykistanu, 40 | ŁUKASZ MAZIEWSKI 66 | ANDRZEJ FĄFARA
Kirgizji i Uzbekistanu.
Maskarada Idźcie tą drogą!

tel.: +4822 684 52 30, CA MON 845 230; FOTOREPORTER


Aneta Wiśniewska, tel.: +4822 684 52 13, Jarosław Wiśniewski, ZDJĘCIE
CA MON 845 213; tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229; NA OKŁADCE
DYREKTOR REDAKCJI WOJSKOWEJ polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl WSPÓŁPRACOWNICY Bartłomiej Tofel
REDAKTOR NACZELNY Robert Czulda, Andrzej Fąfara, Krzysztof
Marek Sarjusz-Wolski, KIEROWNICY DZIAŁÓW Głowacki, Janusz Grochowski, Paweł Henski,
tel.: +4822 684 53 65, 684 56 85, Anna Dąbrowska, ppłk Artur Goławski, Andrzej Jonas, Marcin Kaczmarski,
faks: 684 55 03; CA MON 845 365, Marek Pielach, Tadeusz Wróbel, Włodzimierz Kaleta, Roman Kuźniar, Damian
845 685, faks: 845 503; tel.: +4822 684 03 55, CA MON 840 355; Markowski, Marek Orzechowski, Bogusław
sekretariat@redakcjawojskowa.pl Pacek, Roman Przeciszewski, Marek Redaktor
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa PUBLICYŚCI Przybylik, Henryk Suchar wydania
WARSZAWA: Piotr Bernabiuk, Paulina KATARZYNA
ZASTĘPCA DYREKTORA Glińska, Małgorzata Schwarzgruber, DZIAŁ GRAFICZNY PIETRASZEK
REDAKCJI WOJSKOWEJ Aaron Welman, tel.: +4822 684 51 70, CA MON 845 170;
SEKRETARZ REDAKCJI „POLSKI ZBROJNEJ” tel.: +4822 684 52 44, CA MON 845 244; Marcin Dmowski (kierownik), Paweł Kępka, PRENUMERATA: RUCH SA, KOLPORTER SA,
Wojciech Kiss-Orski, tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229; Monika Klekociuk, Andrzej Witkowski Garmond PRESS, GLM.
tel.: +4822 684 02 22, CA MON 840 222; BYDGOSZCZ: Krzysztof Wilewski, Informacja: +4822 684 04 00
wko@redakcjawojskowa.pl tel.: +4852 378 25 90, CA MON 415 200; OPRACOWANIE STYLISTYCZNE
GDYNIA: Tomasz Gos, tel.: +4858 626 24 tel.: +4822 684 55 02, CA MON 845 502; KOLPORTAŻ I REKLAMACJE
ZASTĘPCA DYREKTORA 13, CA MON 262 413; Renata Gromska (kierownik), Małgorzata Bellona SA, tel.: +4822 457 04 37,
REDAKCJI WOJSKOWEJ KRAKÓW: Magdalena Kowalska-Sendek, Mielcarz, Aleksandra Ogłoza 6879 041, CA MON 879 041
ppłk Lech Mleczko Jacek Szustakowski,
„Kwartalnik Bellona”, przeglądy rodzajów sił tel.: +4812 455 17 80, CA MON 131 780; BIURO REKLAMY I MARKETINGU DRUK
zbrojnych, lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl, POZNAŃ: Marceli Kwaśniewski, Adam Niemczak (kierownik), Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina
tel.: +4822 684 56 85; Piotr Laskowski, CA MON 572 446, Anita Kwaterowska (tłumacz), Numer zamknięto: 14.09.2009 r.
mjr Tomasz Szulejko, tel.: +4861 857 52 40, Małgorzata Szustkowska,
REDAKTORZY PROWADZĄCY CA MON 572 240; tel. +4822 684 53 87, 684 51 80,
Katarzyna Pietraszek, tel.: +4822 684 02 WROCŁAW: Bogusław Politowski, 684 55 03, faks: +4822 CA MON 845 387;
27, CA MON 840 227; Joanna Rochowicz tel.: +4871 765 38 53, CA MON 653 853; reklama@redakcjawojskowa.pl
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze odzwierciedla stanowisko redakcji. Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzega sobie prawo do skrótów.

4 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


M E L D U N E K

W O J S K A L Ą D O W E

Odprawa
ŚWIĘTOSZÓW. Najważniej-
sze zadania na najbliższe lata
były głównym tematem porusza-
nym przez dowódcę 11 Dywizji
Kawalerii Pancernej generała
dywizji Mirosława Różańskiego
podczas odprawy z kierowniczą
kadrą jednostek wojskowych.
Odbyła się także konferencja pra-
sowa dowódcy 11 DKPanc oraz

Chwała spadochroniarzom dowódców trzech brygad:

FOT. MON
10 Brygady Kawalerii Pancernej
– generała brygady Andrzeja
W ciągu tygodnia w Afganistanie zginęło Dębie, gdzie odbywały się ćwi- Reudowicza, 17 Brygady Zme-
dwóch polskich żołnierzy. Trzeci, ranny podczas walk czenia żołnierzy VI zmiany pol- chanizowanej – generała brygady
skiego kontyngentu wyjeżdżają- Sławomira Wojciechowskiego
w maju, zmarł w szpitalu. cego do Afganistanu, Bogdan oraz 34 Brygady Kawalerii Pan-

N ie ma już dzisiaj słów, żeby


żegnać kolejnego żołnierza.
Dlatego nie można Cię pożegnać
Artur Pyc. Żołnierz został ranny Klich zaznaczył, że Polska płaci
22 maja w Afganistanie w wybu- wysoką cenę za misję w tym kraju,
chu improwizowanego ładunku jednak żołnierze, którzy tam zginę-
cernej – generała brygady
Andrzeja Sobieraja.

inaczej, jak tylko ciszą. Dziękuje-


my. Chwała spadochroniarzom”,
wybuchowego. Doznał urazu li, wzmocnili nasze bezpieczeństwo
czaszkowo-mózgowego narodowe. Szef MON dodał Zjazd
mówił dowódca Polskich Sił Za- i lekarze od początku Jeżeli nie też, że w działaniach, WROCŁAW. Pięćdziesiąta
daniowych pułkownik Rajmund określali jego stan ja- będziemy w których zginął kapral rocznica uzyskania szlifów ofi-
Andrzejczak 11 września w ba- ko ciężki. Kapral wspierać naszych Marciniak, zlikwido-
Marciniak cerskich była okazją do spotka-
zie Ghazni, żegnając kaprala Artur Pyc służył sojuszników, to i oni wano kilkunastu talib- nia absolwentów Oficerskiej
Piotra Marciniaka, który zginął w 18 Batalionie De- też nie będą nas skich rebeliantów, Szkoły Wojsk Inżynieryjnych,
dzień wcześniej w dystrykcie An- santowo-Szturmowym wspierać. w tym jednego podejrze- którzy mieli promocję
dar. Polski pluton sił szybkiego w Bielsku-Białej. wanego o organizowanie w 1959 roku. Do Centrum Szko-
reagowania został wezwany do Kilka dni wcześniej, działalności terrorystycznej lenia Wojsk Inżynieryjnych i Che-
udzielenia wsparcia siłom amery- 4 września, w wybuchu miny pu- w prowincji Ghazni. micznych przybyło 22 spośród
kańsko-afgańskim. W trakcie wy- łapki zginął sierżant Marcin W Nowej Dębie minister ocenił 43 absolwentów. Pomysł zorga-
miany ognia pomiędzy siłami ko- Poręba. Jego pogrzeb odbył się też poziom wyposażenia naszego nizowania takiego zjazdu naro-
alicji a rebeliantami polski żoł- 9 września w Szczecynie na Lu- kontyngentu w afgańskiej misji dził się trzy lata temu na spotka-
nierz poniósł śmierć, a czterech belsczyźnie. „Cena operacji jako przyzwoity. „Mierzę go ska- niu koleżeńskim z okazji 50-lecia
innych zostało rannych. Wszyscy afgańskiej jest wysoka. Najwyż- lą wydatków na ten cel, która rozpoczęcia służby.
przebywają w szpitalu w bazie szą ponoszą ci, którzy odnotowali znacznie wzrosła w porównaniu
M A R Y N A R K A W O J E N N A
Ghazni. Kapral Piotr Marciniak najwięcej strat – Amerykanie do lat ubiegłych. Mój poprzednik
służył w 6 Brygadzie Desanto-
wo-Szturmowej. Misja w Afga-
i Brytyjczycy, Holendrzy, Francu- wydał około 126 milionów zło-
zi. Polska też tę cenę płaci”, mó- tych na dozbrojenie naszego kon- Akcja w Zatoce
nistanie była jego trzecią – wcze- wił 11 września minister Bogdan tyngentu, podczas gdy dokonane ZATOKA GDAŃSKA. Płetwo-
śniej służył w Bośni i Hercego- Klich w sejmie dziennikarzom. przeze mnie przez ostatnie półto- nurkowie minerzy z Grupy Płe-
winie oraz Iraku. Prezydent Lech „Together in, together out”, odpo- ra roku zakupy sprzętu i uzbroje- twonurków Minerów 13 Dywizjo-
Kaczyński odznaczył go po- wiedział na pytanie, jak długo po- nia indywidualnego żołnierzy nu Trałowców przeprowadzili
śmiertnie Krzyżem Kawalerskim zostaniemy w Afganistanie. Szef kosztowały już 339 milionów zło- operację rozpoznania i zabez-
Orderu Krzyża Wojskowego, MON podkreślał, że sojusz pół- tych. W tym roku zarezerwowali- pieczenia torpedy wykrytej
Gwiazdą Afganistanu oraz nocnoatlantycki jest jednym śmy na ten cel w planie finanso- 8 września na wodach Zatoki
Gwiazdą Iraku, został też awan- z gwarantów naszego bezpieczeń- wym prawie 500 milionów zło- Gdańskiej. Ekspertyza wykaza-
sowany do stopnia kaprala. stwa, jeżeli więc NATO uważa tych”, wyliczał Bogdan Klich. ła, że czterometrowy korpus tor-
Poległy żołnierz to trzynasta misję afgańską za kluczową, i my Dodał, że w przyszłym roku do pedy kalibru 533 milimetrów po-
śmiertelna ofiara w polskim kon- musimy tam być. „Jeżeli nie bę- planowanych 800 milionów zło- chodzi z II wojny światowej i jest
tyngencie w Afganistanie. Dwa dziemy wspierać naszych sojusz- tych dodane będzie kolejne produkcji niemieckiej. Obiekt nie
dni wcześniej po długotrwałej ników, to i oni też nie będą nas 500 milionów ze względu na ko- stanowi zagrożenia i niewyklu-
hospitalizacji zmarł w 1 Szpitalu wspierać w razie potrzeby”. Dzień nieczność dokonania szybszych czone, że zostanie wykorzystany
Wojskowym w Lublinie kapral wcześniej na poligonie w Nowej zakupów. (AD)  do celów muzealnych.

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 5


M E L D U N E K

Precedensowa pomoc WROCŁAW

R odzina zmarłego kaprala bo wygasł jego kontrakt. Jak po- Pół


Artura Pyca dostanie
wszystkie należne finansowe re-
informował Sztab Generalny Woj-
ska Polskiego, z tą chwilą żołnie- tysiąca
kompensaty, które przysługują
w razie śmierci żołnierza pełnią-
rzowi, jako trwale niezdolnemu
do służby wojskowej, przyznano oficerów
cego służbę na misji w Afganista- I grupę inwalidztwa, a tym sa- WE WROCŁAWSKIEJ
nie, a resort obrony wystąpi mym rentę inwalidzką w wysoko- WYŻSZEJ SZKOLE
o przyznanie jej dodatkowych ści 90 procent ostatnio pobierane- OFICERSKIEJ WOJSK
środków. Zapewnił o tym 10 wrze- go uposażenia wraz z dodatkiem LĄDOWYCH odbyła się
śnia minister Bogdan Klich. Szef pielęgnacyjnym. Według infor- 12 września największa
MON podkreślił, że jest to prece- macji SGWP, minister obrony w jej historii promocja.
densowy przypadek i stanie się wystąpi z wnioskiem do prezesa Siły zbrojne powiększyły
normą w momencie wprowadze- Rady Ministrów o przyznanie ro- się o 502 oficerów,
nia stosownych regulacji do usta- dzinie zmarłego specjalnej renty. w tym 136 kobiet. Na
wy o weteranach, nad której zało- MON pokryje też między innymi pierwszy stopień oficer-
żeniami kończą się już prace. koszty jego pogrzebu i będzie wy- ski promował ich szef
W trakcie hospitalizacji żołnierz płacało pomoc na kształcenie Sztabu Generalnego
został przeniesiony do rezerwy, dziecka. (AD)  Wojska Polskiego gene-
rał Franciszek Gągor.
Wśród nowych podpo-
ruczników 66 ukończyło
Z głębokim smutkiem przyjąłem wiadomość o tragicznej śmierci studia magisterskie,
śp. 417 – studium oficer-
kaprala Piotra MARCINIAKA skie, a 19 – edukację
Żołnierza 6 Brygady Desantowo-Szturmowej w korpusie osobowym
odznaczonego pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim medycznym. Prymusem
Orderu Krzyża Wojskowego oraz Gwiazdą Iraku został podporucznik
i Gwiazdą Afganistanu Adrian Golonka. (BP) 
poległego podczas pełnienia służby w Afganistanie
RODZINIE i BLISKIM Zmarłego
składam wyrazy głębokiego współczucia
Cześć Jego pamięci!
Konferencja w WAT
Armia profesjonalna, obronność powszechna

C
Lech Kaczyński prezydent Rzeczypospolitej Polskiej zy profesjonalizacja naszej Warszawskiego, Jagiellońskie-
zwierzchnik sił zbrojnych armii oznacza, że odpo- go i Kardynała Stefana Wy-
wiedzialność za obronność szyńskiego oraz Polskiego Uni-
i bezpieczeństwo państwa spa- wersytetu na Obczyźnie w Lon-
da teraz wyłącznie na barki wą- dynie. Temat zaplanowanego
Z ogromnym żalem przyjęliśmy wiadomość skiej grupki zawodowców? na 7 października spotkania,
o tragicznej śmierci Można podejrzewać, że spora nad którym patronat objął mi-
kaprala Piotra MARCINIAKA część obywateli RP tak właśnie nister obrony narodowej, brzmi:
z 16 Batalionu Powietrznodesantowego w Krakowie, myśli. Wyprowadzenie ich „Profesjonalizacja sił zbrojnych
który zginął podczas pełnienia służby z błędu jest jednym z celów a powszechny obowiązek obro-
w Afganistanie. międzynarodowej konferencji ny RP”. Na liście prelegentów
RODZICOM oraz BLISKIM Zmarłego n a u kowej o rg a n i z owa n ej znajdują się między innymi:
składamy szczere wyrazy współczucia w Wojskowej Akademii Tech- minister Bogdan Klich, prezy-
nicznej w Warszawie przy dent RP na uchodźstwie
Bogdan Klich minister obrony narodowej współudziale uniwersytetów: Ryszard Kaczorowski. 
generał Franciszek Gągor szef Sztabu Generalnego WP

Konferencja „Polski Zbrojnej”


Z głębokim bólem i smutkiem żegnamy
kaprala Artura PYCA
z 18 Batalionu Desantowo-Szturmowego w Bielsku-Białej,
Z apraszamy na konferencję
„Czy Obrona Cywilna wyma-
ga obrony?” 24 września do sali
Zaproszenie „Polski Zbrojnej”
przyjęli między innymi doktor ha-
bilitowany Aleksandra Skrabacz
który zmarł wskutek ran odniesionych podczas służby konferencyjnej „Awiator” 1 Bazy i doktor Andrzej Karkoszka.
w Afganistanie. Lotniczej, przy ulicy Żwirki i Wi- Chętnych do wzięcia udziału w kon-
ŻONIE, SYNKOWI, RODZICOM oraz BLISKIM Zmarłego gury 1c w Warszawie. Przewidzie- ferencji prosimy o wcześniejszy
składamy szczere wyrazy współczucia liśmy dyskusję między innymi telefon pod numer (22) 684 56 85
o tym, po co nam Obrona Cywilna lub przesłanie e-maila na adres:
Bogdan Klich minister obrony narodowej i jak przekonać firmy oraz obywa- sekretariat@redakcjawojskowa.pl
generał Franciszek Gągor szef Sztabu Generalnego WP teli do świadczeń na rzecz OC? do 22 września. 

6 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


S I Ł Y P O W I E T R Z N E

Piknik
ŁASK. 5 września z okazji do-
rocznego święta 32 Bazy Lotniczej
odbył się piknik lotniczy. Jego go-
ściem była między innymi attaché
lotniczy Stanów Zjednoczonych
pani pułkownik Mary E. Peterson.
Uczestnicy pikniku mogli odbyć lo-
ty widokowe, obejrzeć defiladę
pododdziałów, pokaz sprzętu lotni-
skowego i samolotów historycz-
nych. Atrakcją podczas święta ba-
zy było odsłonięcie trzymetrowego
modelu samolotu wielozadanio-
wego F-16, podarunku producen-
ta, firmy Lockheed Martin.

FOT. BOGUSŁAW POLITOWSKI


Ż A N D A R M E R I A W O J S K O W A

Spotkanie
CHORWACJA. Ćwiczenia
Wielonarodowego Batalionu Poli-
cji Wojskowej NATO (MNMPBAT
NATO) „Black Bear 2009”, które
Spotkanie trzech Nowy odbędą się niebawem w Cze-
chach, poprzedziły spotkania
Po raz pierwszy w historii wzajemnych kontaktów
wojskowych odbyło się wspólne spotkanie szefów
dowódca szefów policji wojskowej Polski,
Słowacji, Chorwacji i Czech. Od
sztabów generalnych Białorusi, Polski i Ukrainy. G enerał dywizji Tadeusz Buk
jest nowym dowódcą Wojsk
31 sierpnia do 4 września 2009
roku w Chorwacji, w ramach Gru-

W ydzielenie pododdziałów wyznaczone jednostki uczestni-


inżynieryjnych do wspólne- czyłyby we wspólnym treningu
go wielonarodowego batalionu in- i mogłyby być wykorzystywane
Lądowych. Decyzję w tej sprawie
podjął 7 września prezydent Lech
Kaczyński, zwierzchnik sił zbroj-
py Kontrolno-Koordynacyjnej
(CCG) MNMPBAT NATO, obrado-
wali szefowie policji wojskowych
żynieryjno-saperskiego, w sytuacjach kryzysowych nych. Jednocześnie ustalił jego ka- tworzących Wielonarodowy Bata-
który zajmowałby się Generałowie bez potrzeby zmiany ich dencję na trzy lata. Generał Buk lion Policji Wojskowej NATO. Żan-
usuwaniem skutków rozmawiali też narodowego podpo- zastąpił na tym stanowisku generała darmerię Wojskową reprezento-
klęsk żywiołowych na o problematyce rządkowania. Wojsko- broni Waldemara Skrzypczaka. wał jej komendant główny gene-
terenie Białorusi, Pol- związanej wi dyskutowali także 49-letni generał Buk dowodził rał brygady Marek Witczak.
ski i Ukrainy, to jedna z transformacją sił o możliwości udziału ostatnio 1 Dywizją Zmechanizo-
zbrojnych. L O G I S T Y K A
z inicjatyw zgłoszona we wspólnych ćwicze- waną. Służbę wojskową rozpoczął
podczas dwudniowego
spotkania szefów sztabów ge-
niach oraz o współpracy
i wymianie szkoleniowej. Ko-
w 11 Dywizji Pancernej. Następ-
nie służył między innymi Święto
neralnych Białorusi, Polski i Ukra- lejne spotkania mają odbywać się w 6 Brygadzie Desantowo-Sztur- BYDGOSZCZ. Logistycy 13 li-
iny. Gospodarzem spotkania, które cyklicznie raz w roku. (ATU)  mowej, 25 Brygadzie Kawalerii stopada każdego roku będą ob-
odbyło się 4–5 września w Brze- Powietrznej, dowodził 34 Bryga- chodzić swoje święto. Pomysło-
ściu na Białorusi, był szef Sztabu dą Kawalerii Pancernej, był też dawcami ustanowienia takiego
Generalnego Sił Zbrojnych zastępcą dyrektora Centrum dnia byli żołnierze i pracownicy
– pierwszy zastępca białoruskiego Szkolenia Sił Połączonych wojska Szefostwa Uzbrojenia
ministra obrony narodowej generał NATO. Na misji w Iraku był za- i Elektroniki Inspektoratu Wspar-
Siergiej Guruliew. Stronę polską stępcą dowódcy VI zmiany nasze- cia Sił Zbrojnych. Ich inicjatywa
reprezentował generał Franciszek go kontyngentu oraz dowodził uzyskała akceptację ministra
Gągor, a ukraińską – generał IX zmianą PKW. Ukończył mię- obrony narodowej, który podpisał
Serhij Kyryczenko. W przypadku dzy innymi podyplomowe studia zarządzenie nr 32 z 23 lipca
akceptacji ze strony szefów resor- dowódczo-sztabowe w USA 2009 roku (DzU MON nr 14
FOT. SG WP

tów obrony inicjatywy wydziele- i operacyjno-strategiczne w Aka- z 25 sierpnia 2009 r.) ustana-
nia pododdziałów inżynieryjnych demii Obrony Narodowej. (ANN) wiające święto.

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 7


P E R Y S K O P
BOGUSŁAW POLITOWSKI
relacjonuje
codzienne
funkcjonowanie
wojska

W czterech garnizonach od 20 miesięcy działają


pilotażowe wojskowe oddziały gospodarcze.

Gospodar
Nikt nie wie, czy powstaną następne.

lokomoty
POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009
ARMIA ARMIA
ARMIA Redaktor działu ARTUR GOŁAWSKI

N
a mocy decyzji ministra obrony
numer 503 z 6 grudnia 2006 ro-
ku zaczęto od 1 stycznia 2008
roku wprowadzać program pilo-
tażowy mający na celu oddzie-
lenie w wojskowych jednostkach budżetowych
funkcji finansowo-gospodarczych od operacyj-
no-szkoleniowych. Utworzono pierwsze woj-
skowe oddziały gospodarcze (WOG). Począt-
kowo zakładano, że instytucje takie powstaną
w sześciu miejscowościach: Wędrzynie, Wroc-
ławiu, Bielsku-Białej, Gliwicach, Dęblinie
i Ustce. W ostatniej chwili Wędrzyn i Bielsko-
-Białą wycofano z programu. W garnizonach
tych rozpoczynało się akurat przygotowanie do
misji w Afganistanie i uznano, że logistyczne
eksperymentowanie w nich może przynieść
więcej szkody niż korzyści.

TRUDNE POCZĄTKI
Oprócz odciążenia dowódców jednostek
i szefów instytucji od wielu obowiązków lo-
gistycznych WOG-i mają usprawnić, zracjo-
nalizować i poprawić jakość usług związa-
nych z żywieniem, zaopatrywaniem mundu-
rowym, finansowym i innych. Mają także
zmniejszyć koszty funkcjonowania wojska.
Uznano, że jednostki, szczególnie bojowe,
muszą się szkolić, dbać o wysoki poziom go-

rcze
towości bojowej, a nie zajmować sprawami
finansowymi i gospodarczymi.
Wprowadzaniu programu pilotażowego od
początku towarzyszyły kontrowersje. Oto bo-
wiem z jednostek wojskowych i instytucji
w tych garnizonach wyłączono elementy admi-
nistracyjne logistyki oraz piony głównego księ-
gowego. W jednostkach powołano – tam, gdzie
nie istniały – zintegrowane pododdziały logi-
styczne (kompanie logistyczne na szczeblu ba-
talionu) oraz utworzono bądź wzmocniono sek-
cje logistyki w sztabach. Ponadto w WOG-ach

ywy
otwarto ambulatoria z izbami chorych, które do
tej pory funkcjonowały przy jednostkach woj-
skowych. Mobilny potencjał służby zdrowia po-
został w jednostkach. Przykładem może być
6 Batalion Desantowo-Szturmowy z Gliwic,
w którym przy okazji reorganizacji utworzono
zespół zabezpieczenia medycznego.
Aby przekazać służby w inną podległość
FOT. BOGUSŁAW POLITOWSKI

i wprowadzić kolejne zmiany, trzeba było wyko-


nać gigantyczną pracę inwetaryzacyjną i zdaw-
czo-odbiorczą. Ale chodziło nie tylko o mienie.
Zatrudnieni w tych komórkach ludzie, zarówno
mundurowi, jak i cywile, w większości musieli
zmienić miejsca pracy, tylko niewielka część po-
została w dotychczasowych jednostkach.

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 9


P E R Y S K O P
FOT. US DOD
FOT. BOGUSŁAW POLITOWSKI

azać
Aby przek ą
y w inn
służb i wpro-
podległość jne
le
wadzić ko ba
ze
W kwietniu 2009 roku szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych po zmiany, tr ć
na
raz drugi w historii nadał miano „wyróżniająca się” podporządkowa- było wyko pracę
ą
nym jednostkom i instytucjom wojskowym. Za osiągnięcia w 2008 ro- gigantyczn cyjną.
za
ku nagrodzonych zostało jedenaście z nich, w tym 2 Wojskowy Od- inwentary
dział Gospodarczy we Wrocławiu.

Podczas tworzenia WOG-ów nie uniknięto tucji zatrudniających wielokrotnie więcej osób, miast współpraca z Dowództwem Sił Powietrz-
błędów. Narzucone w harmonogramie terminy niż wynosiły limity. Problemy dotyczyły naj- nych i Dowództwem Marynarki Wojennej
rozpoczęcia pracy przez oddziały były zbyt bardziej Gliwic i Wrocławia, gdzie w pośpie- układała się dobrze, a wątpliwości były oma-
krótkie. Przyczyna tkwiła, jak twierdzą dzisiaj chu przygotowywano zakres działania formo- wiane i usuwane.
specjaliści ze Sztabu Generalnego WP, w posta- wanej instytucji oraz karty opisu kluczowych W efekcie w pierwszych tygodniach, zamiast
wie Dowództwa Wojsk Lądowych, które różny- stanowisk. W garnizonach Dęblin i Ustka nato- działać pełną parą, nowe instytucje borykały
mi wnioskami o wyłączanie poszczególnych się z remontami pomieszczeń czy zakupem
jednostek z programu skutecznie przedłużało wyposażenia niezbędnego do pracy. Brakowa-
prace przygotowawcze w pierwszym etapie. C O M M E N T ło komputerów, telefonów, o internecie nikt nie
Na łamach „Polski Zbrojnej” wskazywali- Komandor JERZY BOLEK, marzył, dokumenty trzymano w kartonach,
śmy, że na przykład we Wrocławiu tworze- szef Oddziału Planowania a na przykład w największym oddziale, wroc-
nie obsady etatowej i inne prace przygoto- Potrzeb Mobilizacyjnych ławskim, obsada etatowa ledwie przekraczała
wawcze dla nowej instytucji toczyły się sy- w Szefostwie Planowania 50 procent. Wiele problemów wynikało ze zbyt
stemem „na łeb na szyję”. Informowaliśmy, Logistycznego Inspektoratu Wsparcia Sił późnego wyznaczenia do WOG-ów osób funk-
że za eksperymentem nie nadążają zmiany Zbrojnych: cyjnych. Organy kadrowe opieszale zajmowały
części przepisów i powołana instytucja z ko-
nieczności będzie musiała w niektórych P ogram pilotażowy wykazał konieczność
zastosowania nowych rozwiązań i pro-
cedur w pewnych obszarach i podsyste-
się przypadkami żołnierzy chcących przejść do
oddziałów. Mówi się, że normą był sześcio-
przypadkach działać niezgodnie z regulami- miesięczny czas oczekiwania na zmianę miej-
nami i instrukcjami. mach logistycznych, między innymi odnoś- sca pełnienia służby. Wielu specjalistów, któ-
nie do przechowywania broni krótkiej
Tempo wprowadzania programu pilotażowe- rzy zaczęli pracę w WOG-ach, po krótkim cza-
w pododdziałach, wyposażania ich
go, czyli tworzenia WOG-ów, było bardzo du- sie z niej rezygnowało.
w przedmioty zaopatrzenia mundurowego,
że. Gorączkowo opracowywano wnioski orga- używania systemu informatycznego
nizacyjno-etatowe oraz wykazy zmian do eta- SIGMAT RBM na szczeblu oddziałów go- NAPĘD DLA LOGISTYKI
tów w jednostkach i instytucjach objętych pro- spodarczych oraz usprawnienia systemu Mimo tych problemów i wielu uwag od
gramem. Odpowiedzialne za ich przygotowa- składania zapotrzebowań na środki bojo- 1 stycznia 2008 roku we wspomnianych garni-
nie osoby proponowały bowiem rozwiązania we. W inspektoracie przystąpiliśmy już do zonach oddziały przejęły logistyczną obsługę
nie do przyjęcia. Sugerowały utworzenie insty- prac nad zmianą odpowiednich przepisów. jednostek i instytucji. Od początku podlegają

10 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


A R M I A

C O M M E N T A R I U M

Za dużo biurokracji
JAN BEREZA

Trudności sprawia nam wciąż


brak dobrych systemów
informatycznych.

N
a ocenę działalności zowanie usług. Zaczynamy w na-
WOG-u wpływ ma nie tyl- szym WOG-u stosowanie systemu
ko sprawne wypełnianie SIGMAT RBM, który powinien
obowiązków przez pracowników nam ułatwić pracę.
tej instytucji, lecz także profesjo- Wprowadzamy także nowy sy-
nalizm logistyków i przedstawi- stem pobierania i rozliczania
cieli dowództw z obsługiwanych środków minersko-bojowych.
jednostek, zajmujących się pla- Tworzymy magazyn depozytowy.
nowaniem. Początek działalności Dzięki temu żołnierze z jednostek
mojego oddziału był trudny ze nie będą musieli jeździć do skła-
względu na konieczność przeła- du materiałowego po 150 kilo-
mania pewnych barier i nawyków metrów w jedną stronę. 
zakorzenionych w ludziach.
Dziś sprawia nam trudności brak
Pułkownik JAN
dobrych systemów informatycz-
BEREZA jest ko-
FOT. INTERNETGUNCATALOG

nych wspomagających obrót ma- mendantem 2 Woj-


teriałowy. Prowadzimy potrójną skowego Oddziału
ewidencję, musimy stosować Gospodarczego we
zbiurokratyzowane metody ewi- Wrocławiu.
dencjonowania. To wydłuża reali-

C O M M E N T A R I U M
one bezpośrednio Inspektoratowi Wsparcia Sił
Zbrojnych.
Wszystko co nowe rodzi się w bólach. Po
krótkim czasie WOG-i złapały oddech, uzupeł- Złe procedury
niły personel, uporządkowały działanie. Przez KRZYSZTOF MARCINIAK
cały czas ich pracy bacznie przygląda się spe-
cjalny zespół resortowy. Po pierwszym roku Dowódcy jednostek
trwania programu pilotażowego sekretarz tego obsługiwanych przez WOG-i
zespołu pułkownik Krzysztof Marciniak ze
WOG-i złapały od-
dech, uzupełniły Sztabu Generalnego WP powiedział nam, że pozytywnie ocenili ich działalność.
personel, upo- mimo zauważonych ograniczeń, błędów i złych

S
rządkowały dzia-
łanie. Przez cały opinii, ocena funkcjonowania nowych instytu- karżą się jednak na zawi- trwają. Program pilotażowy wy-
czas ich pracy cji jest zadowalająca. Departament Kontroli łe procedury w logistyce. kazał także, że w logistyce przy
bacznie przyglą- MON potwierdził, że wszystkie cztery WOG-i Są one skomplikowane poprawie jakości usług można
da się specjalny dobrze wypełniają zadania. w całych siłach zbrojnych i nie uzyskać oszczędności. To powin-
zespół resortowy.
W podobnym tonie pierwszy rok podsumo- dotyczą jedynie WOG-ów. Mowa no przekonać wszystkich scep-
wał Inspektorat Wsparcia SZ. W komentarzu tu między innymi o przepisach tyków. Ja nie mam najmniej-
dla „PZ” specjaliści z inspektoratu pisali: dotyczących pobierania i rozli- szych wątpliwości, że pomysł
„W nowy rok wojskowe oddziały gospodarcze czania środków zaopatrzenia. tworzenia WOG-ów lub podob-
wkroczyły z dużym bagażem doświadczeń, WOG-i pokazały, że jak najszyb- nych instytucji w garnizonach
wynikających z zacieśnienia współdziałania ciej trzeba w logistyce wprowa- się sprawdził. 
z jednostkami zaopatrywanymi, ale także z no- dzić dobre systemy informatycz-
wymi wyzwaniami, związanymi z przyjęciem ne, które usprawnią ewidencję
na zaopatrzenie nowych jednostek i instytucji. i przyspieszą usługi logistyczne. Pułkownik KRZYSZTOF MARCINIAK
Dotyczy to w szczególności 2 WOG we Wroc- Konieczna jest również zmiana jest zastępcą szefa Oddziału Orga-
ławiu i 5 WOG w Dęblinie”. W 2009 roku za- niektórych przepisów branżo- nizacyjno-Planistycznego Zarządu
dań WOG-om istotnie zaczęło przybywać. wych. Prace w tym kierunku już Planowania Logistyki SGWP.

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 11


P E R Y S K O P

Zadowolony
inspektorat
O krótkie podsumowanie
programu pilotażowego
poprosiliśmy instancję nadrzędną
oddziałów, Inspektorat Wsparcia
Sił Zbrojnych.

W komunikacie nadesłanym do redakcji


przeczytaliśmy, że zgodnie z „Planem
przydziałów gospodarczych resortu obrony
narodowej” cztery wojskowe oddziały go-
spodarcze wykonują zadania obsługi logi-

FOT. BOGUSŁAW POLITOWSKI


stycznej i finansowej dla 156 jednostek
i instytucji wojskowych, w których służy
i pracuje 16 200 żołnierzy i cywilów. Szef
inspektoratu ustanowił WOG-i dysponen-
FOT. US DOD

tem środków budżetu państwa trzeciego


stopnia i oddał do ich dyspozycji ponad
500 milionów złotych rocznie.
Wprowadzenie programu pilotażowego
spowodowało zmiany struktur logistycz- 1 stycznia we Wrocławiu powstało Centrum wione szefowi resortu w czerwcu, a ostateczne
nych, co przyniosło oszczędności w zatrud- Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicz- w końcu 2009 roku. Wtedy też zapadną wiążą-
nieniu. W 2008 roku wyniosły one około nych. Placówka taka musi funkcjonować wy- ce decyzje co do przyszłości. Tymczasem, gdy
3 milionów złotych. Średni współczynnik jątkowo sprawnie. Jej obsługa przypadła dwa miesiące po zakończeniu programu zwró-
osobowy – stosunek liczby personelu WOG w udziale 2 WOG. To w saperskim centrum ciliśmy się do kompetentnych instytucji z proś-
do stanu stałego i zmiennego w obsługi- właśnie pierwszy raz w historii wojska żywie- bą o ujawnienie owych wniosków, niczego nie
wanych jednostkach – wzrósł do 1:8, niem zajęła się w trybie outsourcingu firma cy- otrzymaliśmy.
a nawet do 1:14 w 2 WOG (jeden logistyk wilna pod nadzorem oddziału. Nieoficjalnie dowiedzieliśmy się, że ekspe-
na ośmiu czy czternastu żołnierzy i pra- Na terenie swoich garnizonów WOG-i stały ryment przedłużono do końca roku. Próbowali-
cowników). „Przed rozpoczęciem progra- się logistycznymi lokomotywami. Na temat ich śmy tę informację zweryfikować w Inspektora-
mu, gdy jednostki miały własne piony lo- działalności słyszy się obecnie coraz mniej cie Wsparcia SZ. Tam jednak po odpowiedź na
gistyki, współczynnik ten wynosił średnio złych opinii. Gdy w dużym garnizonie Wroc- pytania, czy istotnie wydłużono termin trwania
1:3. Jeżeli chodzi o inne, trudno policzal- ław zapytano dowódców oraz szefów jednostek eksperymentu, do kiedy i dlaczego, czy przy-
ne składowe oszczędności związane i instytucji, czy któryś z nich chciałby powrotu padkiem nie dlatego, że nie ma pomysłu na
z funkcjonowaniem WOG (na przykład do starego systemu, tylko jeden odpowiedział zmiany w systemie logistyki, odesłano nas do
uzyskiwanie niższych cen dzięki łączeniu twierdząco. Pozostali wyrazili zadowolenie Sztabu Generalnego WP.
procedur przetargowych, koordynacji z faktu, że odciążono ich Pułkownik Jan Bereza,
przewozów, centralizacji gospodarki ma-
gazynowej), bilans jest zawsze dodatni”.
od logistycznego zarządza-
nia, przetargów i zajmowa-
nia się stertą gospodar-
WOG-i komendant 2 WOG we
Wrocławiu, pytany, czy
kierowana przez niego
udowodniły,
Zdaniem specjalistów z IWSZ program pi-
lotażowy przyniósł także inne korzyści. czych dokumentów. Oceny instytucja nadal działa
Wprowadzenie oddziałów ograniczyło usługobiorców byłyby jesz- w trybie eksperymentu,
w czterech garnizonach o 11 liczbę dys-
ponentów środków budżetowych trzecie-
cze lepsze, gdyby nie ostat-
nie cięcia budżetowe, które że garnizony stwierdził, że z jego in-
formacji wynika, iż
go stopnia (z 15 do 4). Rozwiązania sy-
stemowe w garnizonach objętych progra-
dotknęły także logistykę.

PYTANIA BEZ
mogą program pilotażowy się
zakończył. Dodał, że

funkcjonować
mem dały możliwość skumulowania nie ma żadnego doku-
i scentralizowania działań logistycznych. ODPOWIEDZI mentu w tej sprawie.
Powstanie WOG-ów poprawiło efektyw- Niestety, finisz progra- Zdaniem pułkownika,
ność dysponowania budżetem przez dys-
ponenta środków budżetowych drugiego
mu stał się trochę niejasny.
W harmonogramie, który taniej nawet gdy po zakoń-
czeniu programu wła-
stopnia. Uzyskano także usprawnienie sporządzono przed rozpo- dze resortu nie zdecy-
zarządzania zapasami zaopatrzenia po- częciem projektu, jego zakończenie planowano dują się tworzyć kolejnych takich instytucji,
przez precyzyjne i szybsze określanie po- na czerwiec 2009 roku, a ostateczna ocena to cztery istniejące WOG-i będą nadal funk-
trzeb. Zarządzanie środkami transporto- przedsięwzięcia miała wynikać z opinii wszyst- cjonowały i logistyka w tych garnizonach
wymi przez jednego dysponenta dało kich uczestniczących w nim podmiotów, nie wróci do dawnego systemu.
możliwość bardziej racjonalnego oraz zwłaszcza jednostek wojskowych rodzajów sił Pytania o wyniki programu pilotażowego są
efektywnego zaplanowania i wykorzysta- zbrojnych obsługiwanych przez WOG-i. Infor- o tyle istotne, że mówiło się najpierw o powo-
nia pojazdów.  mowano, że wstępne wnioski zostaną przedsta- ływaniu kolejnych dziewięciu oddziałów, a na-

12 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


A R M I A

zależeć od oceny programów WOG-ów w koń-


cu tego roku. Wtedy właśnie raport z logistycz-
nego eksperymentu znajdzie się na biurkach
kierownictwa resortu.
Można więc przyjąć, że dopiero w roku
2010 zespół resortowy wypracuje ostateczną
koncepcję i zapadną konkretne decyzje odnoś-
nie do tego, jakie zmiany czekają logistykę


w jednostkach i garnizonach.
Nie jest wykluczone, że porządkowanie lo-
gistycznych potencjałów jednostek i garnizo-
nów nastąpi dopiero po utworzeniu regional-
nych baz logistycznych. Decyzje w tej spra-
wie już zapadły, teraz trwa proces planowa-
nia i przygotowywania dokumentów normu-
W garnizonach jących powstanie baz. Zatwierdzona jest tak-
objętych że koncepcja likwidacji dowództw okręgów
programem
wojskowych, czyli spłaszczania systemu logi-
skumulowano
i scentralizowano stycznego dowodzenia. Tak więc logistyka
działania będzie usprawniała się od wyższych do naj-
logistyczne. niższych szczebli.
Jedno jest pewne. Siły zbrojne się zmniej-
szyły, dąży się też do ograniczenia liczby dys-
ponentów środków budżetowych trzeciego
stopnia. Usprawnianie logistyki ściśle wiąże
stępnie o tym, że powstaną podobne instytucje, tażowego jeszcze nie ma. A zatem należy się z cięciami w zatrudnieniu w instytucjach
tyle że pod inną nazwą. przyjąć, że w najbliższym czasie ani WOG-i, usługowych oraz polepszaniem ich efektywno-
W Zarządzie Planowania Logistyki – P4 ani podobne instytucje w innych garnizo- ści. Zdaniem specjalistów ze sztabu, WOG-i
SGWP usłyszeliśmy, że oficjalnych, zatwier- nach nie powstaną. Owszem, trwają prace udowodniły, że garnizony mogą funkcjonować
dzonych wniosków z realizacji programu pilo- koncepcyjne, ale realizacja projektów będzie taniej. Warto więc iść za ciosem. 
R E K L A M A

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 13


N A C E L O W N I K U

Walka
o dusze
14 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009
A R M I A

Z AGATĄ SKOWRON-NALBORCZYK
o faktach i mitach dżihadu
rozmawiają ŁUKASZ PUCHALSKI
i AARON WELMAN
POLSKA ZBROJNA: Co prorok Mahomet tych wojowników, którzy przyzwyczaili się do
miał na myśli, kiedy mówił o idei dżihadu walki oraz zdobywania łupów i w czasie pokoju
czy świętej wojny? mogli stanowić zagrożenie dla państwa. Wojny
AGATA SKOWRON-NALBORCZYK: bywają w takiej sytuacji najlepszym rozwiąza-
Prorok Mahomet w ogóle nie posługiwał się niem. Dodatkowo podbijane ludy monoteistów
pojęciem „święta wojna”. Jeżeli już, to używał płaciły podatek pogłówny, zwany „dżizja”. Do-
terminu „dżihad”, który w jego czasach nie piero w późniejszych wiekach historycy arab-
był jednak jeszcze sprecyzowany. Dokładnie scy dopisali do tych wydarzeń ideologię, zgod-
nie wiadomo, do czego się wtedy odnosił. nie z którą muzułmanie arabscy pod sztandara-
W Koranie użyty jest raz w znaczeniu ogól- mi islamu podbijali i nawracali inne ludy. Ów-
nym, raz w bardziej szczegółowym, związa- cześni wojownicy arabscy zapewne niezbyt do-
nym z walką zbrojną. Przede wszystkim jest to brze znali swoją religię.
arabska nazwa czynności i oznacza „dokłada- Analogicznie było z Polską za czasów
nie starań, podejmowanie wysiłków w jakimś Mieszka I. Nawracano pogan na chrześcijań-
celu”. Oczywiście ten „wysiłek” może być stwo, ale co wówczas Polacy wiedzieli o tej re-
różnie ukierunkowany, ale samo słowo ozna- ligii? Byli tylko ochrzczeni. Co prawda nastę-
cza tylko to. Co za tym idzie, nie ma ono żad- powała islamizacja podbitych terenów, lecz
nej konotacji z wojną. Z czasem w prawie mu- nie zawsze tak było. Na przykład Koptowie
zułmańskim nastąpiło sprecyzowanie pojęcia w Egipcie do dzisiaj pozostali przy religii
„dżihad” jako „dokładanie starań i wysiłków chrześcijańskiej, podobnie jak niektórzy Sy-
w celu rozprzestrzeniania się islamu”. ryjczycy czy Irakijczycy. To podczas tych pod-
bojów dopiero kształtowała się większość mu-
POLSKA ZBROJNA: A jak można szerzyć zułmańskich idei, między innymi dżihadu.
wiarę islamską?
AGATA SKOWRON-NALBORCZYK: Na POLSKA ZBROJNA: Jaki stosunek do in-
przykład przez głoszenie Słowa Bożego. Można nych religii ma islam?
zbudować meczet, szpital dla wspólnoty czy AGATA SKOWRON-NALBORCZYK: Gdy
działać charytatywnie, bo dżihad jest obowiąz- zmarł Prorok, część Arabów odstąpiła od islamu
kiem zbiorowym w ramach społeczności mu- i powróciła do wielobóstwa. Nawracano ich siłą,
zułmańskiej. Jeśli ktoś działa na rzecz tej spo- ale do konwersji nie zmuszano żydów czy chrze-
łeczności, to przyczynia się do rozprzestrzenia- ścijan. Według Koranu to pogaństwo, czyli wie-
nia islamu. Jest też dżihad mniejszy, zwany lobóstwo, jest najgorszym grzechem, jaki może
„qital”, do którego używa się miecza, co sugeru- popełnić człowiek. A już porzucenie islamu na
je, że większy dżihad dokonuje się w sercu czło- rzecz wielobóstwa jest grzechem najgorszym
wieka i polega na walce z własnymi słabościa- z najgorszych. Jeśli zaś chodzi o stosunek do in-
mi, z szatanem. Trzeba jednak zaznaczyć, że nych religii monoteistycznych, w Koranie wy-
w przypadku walki chodzi przede wszystkim raźnie jest napisane, że chrześcijanina i żyda nie
o wojnę obronną. Dżihad nie może być atakiem, można nawrócić siłą, lecz przykładem. Oni są
a walka nie może także być „wojną świętą”. Ta- również Ludem Księgi i czczą jedynego Boga,
kiego pojęcia nie ma w islamie, jest raczej „woj- mimo że w tej wierze błądzą. Muzułmanie mo-
na sprawiedliwa”. gą walczyć z nimi tylko w przypadku, gdy sami
zostaną przez nich zaatakowani. Niemniej jed-
POLSKA ZBROJNA: Czy ekspansja Ara- nak zarówno chrześcijanie, jak i żydzi mogli żyć
bów na inne terytoria przed wiekami wyni- w pokoju w państwach muzułmańskich i wy-
kała z religijnych pobudek? znawać swoją religię pod warunkiem, że płacili
AGATA SKOWRON-NALBORCZYK: wspomniany wcześniej podatek pogłówny.
Skądże. Jak zauważył wielki historyk świata
arabskiego Philip K. Hitti, w VI–VII wieku POLSKA ZBROJNA: Skąd zatem wziął się
FOT. MICHAŁ NALBORCZYK

większość Arabów prowadziła koczowniczy znak równości między świętą wojną a dżi-
tryb życia i napadała na ludy osiadłe, żeby zdo- hadem, skoro drugi termin oznacza coś zgo-
być broń lub wyroby rzemieślnicze. W pewnym ła innego?
momencie wszyscy arabscy poganie zostali na- AGATA SKOWRON-NALBORCZYK:
wróceni, a władcy musieli jakoś wykorzystać Zwrot „święta wojna” był używany w Bizan-

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 15


P OA
N SC ŁE UL OŻ BW IN E I K U
cjum. Tamtejsze podręczniki do sztuki wojen-
nej rozpoczynały się od teologicznego uzasad-
nienia świętej wojny. Nie istnieje żaden arab-
ski odpowiednik tego terminu. Wynika to
z faktu, że w islamie nie ma podziału na sferę
sacrum i profanum. Wszystko jest sacrum.
Trzeba pamiętać, że prawo muzułmańskie
opiera się na doktrynie religijnej, a zatem obej-
muje całe życie człowieka. Reguluje sposób
odprawiania modlitwy, precyzuje obowiązki
religijne człowieka, ale także stosunki między
ludźmi, co u nas byłoby wiązane raczej z pra-
wem cywilnym czy karnym. Tym samym woj-
na nie może być święta czy nieświęta. Termin
ten, jak się przypuszcza, powstał w Europie,
a dokładnie w Bizancjum, gdy ktoś skojarzył
pewne fakty dotyczące islamu z ekspansją
Arabów. I tak już zostało.

POLSKA ZBROJNA: Zatem dżihad mniej-


szy może przybrać formę terroryzmu. Fun-
damentaliści islamscy twierdzą, że bronią
się przed Amerykanami interweniującymi
na Bliskim Wschodzie lub w Afganistanie.

Prawo muzułmańskie opiera się na


doktrynie religijnej, a zatem obejmuje
całe życie człowieka

AGATA SKOWRON-NALBORCZYK:
Wszystko zależy od interpretacji. Do tego do-
dałabym jeszcze element walki o duszę mu-
zułmanina. Zachód jest atrakcyjny ze względu
na wysoki poziom życia i postęp cywilizacyj-
ny, więc kusi inne społeczeństwa, przez co
część muzułmanów uważa, że są atakowani
kulturowo. Ponadto Koran wyraźnie mówi, że
kto zabije jednego niewinnego człowieka, to
tak, jakby zabił całą ludzkość. W World Trade
Center zaś zginęli niewinni ludzie. Jak zatem islamu za nim nie pójdzie. Nic nie stoi ża, że gdyby ułamek funduszy prze-
terroryści argumentowali swój atak? Uznali, jednak na przeszkodzie, by przyjąć ta- znaczonych na przykład na wojnę
że osoby te pracowały w światowej centrali ką interpretację, że zamachowiec nie w Iraku przekazano na edukację
handlu, więc nie mogły być niewinne. popełnia samobójstwa, co jest cięż- w tym rejonie, to sytuacja wyglądała-
kim grzechem i za jego popełnienie by zdecydowanie inaczej.
POLSKA ZBROJNA: Każdy może tak in- idzie się do piekła, lecz ginie jak nor- Wiadomo, że jak ktoś nie umie czy-
terpretować świętą księgę? malny żołnierz walczący na froncie tać i pisać, to także nie studiuje Kora-
AGATA SKOWRON-NALBORCZYK: Nie lub jest męczennikiem. nu. Poza tym świętej Księgi nie można
NIE MA JEDNEJ,
ma jednej obowiązującej interpretacji islamu. tłumaczyć na inne języki. Jest napisa- obowiązującej
Nie ma czegoś w rodzaju Kongregacji Nauki POLSKA ZBROJNA: To jak wy- na w klasycznym arabskim z VII wie- interpretacji
Wiary, jak jest na przykład w Kościele katolic- gląda edukacja na Bliskim Wscho- ku, czyli w dawnej jego formie, co sta- islamu. Nie ma
kim. Muzułmanin nie potrzebuje pośrednika dzie? Nikt tam nie studiuje Kora- nowi dodatkowe utrudnienie. Tym sa- czegoś w rodzaju
Kongregacji
w kontaktach z Bogiem. Jednakże nie każdy nu? Zapobiegłoby to wielu nieporo- mym niewykształceni ludzie ufają ima- Nauki Wiary, jak
może być autorytetem w tej dziedzinie. Weź- zumieniom. mom czy kaznodziejom i nie podwa- jest na przykład
my pod uwagę choćby wezwanie do „qital”, AGATA SKOWRON-NALBOR- żają ich interpretacji, co niektórzy wy- w Kościele
czyli walkę zbrojną. Może to zrobić tylko pra- CZYK: Wśród Arabów edukacja stoi korzystują. To na Zachodzie nauczyli- katolickim.
womocny zwierzchnik danej społeczności. na bardzo niskim poziomie. Wielu śmy się podważać autorytety, zadawać
W związku z tym Usama Ibn Ladin, który z nich to analfabeci. W zależności od pytania. Nawet jak ksiądz nam powie,
nie jest prawomocnym zwierzchnikiem żadnej kraju, problem ten dotyczy około że coś jest napisane w Piśmie Świę-
społeczności, nie ma takiej mocy, aby wezwać 30–40 procent mężczyzn i 60–70 pro- tym, to możemy wziąć Biblię w na-
lud do dżihadu jako wojny obronnej i świat cent kobiet. Wielu naukowców uwa- szym języku i to sprawdzić.

16 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


A R M I A

Wiarę islamską można szerzyć przez głoszenie Słowa Bożego.


Można zbudować meczet, szpital dla wspólnoty czy pracować
charytatywnie.
FOT. GAIA COMMUNITY, US DOD

pomieszczeniu, czy w tym samym co męż-


czyźni. Jeśli jednak mają to robić razem, to
powinny stać za nimi czy obok?
Jednak w dobie globalizacji i dostępu do
środków masowego przekazu za prawdziwy
islam uznaje się ten arabski. Wielu Arabów
twierdzi, że ich interpretacja religii jest naj-
właściwsza, bo Mahomet urodził się pośród
POLSKA ZBROJNA: Islam wyznaje się muzułmańskich, co na Bliskim Wschodzie ich przodków. Stanowią oni jednak tylko jedną
nie tylko na Półwyspie Arabskim, ale także jest rzeczą niewyobrażalną. piątą wszystkich wyznawców tej religii.
w innych częściach świata. Jakie ma oblicze Te różnice w praktykowaniu religii znako-
gdzie indziej? micie widać w państwach Zachodu, gdzie POLSKA ZBROJNA: Pomijając kwestie
AGATA SKOWRON-NALBORCZYK: mieszkają wyznawcy islamu, imigranci z ca- kulturowe, czy muzułmanie w znaczący
Trzeba przyznać, że ta religia jest bardzo łego świata. Religia jest jedna, ale nie ma jed- sposób różnią się od chrześcijan, jeśli cho-
elastyczna. Różnice wynikają jednak głów- nego meczetu dla wszystkich, każda społecz- dzi o styl życia?
nie z podłoża kulturowego. Islam, rozprze- ność ma swój: Turcy, Pakistańczycy, Arabo- AGATA SKOWRON-NALBORCZYK: Pa-
strzeniając się po świecie, musiał być za- wie. A przecież liturgia jest wszędzie odpra- nuje przekonanie, że wszyscy muzułmanie żyją
adaptowany do konkretnej społeczności. Do wiana w języku arabskim, uznawane są iden- dokładnie tak jak nakazuje wiara. Oczywiście
szariatu może zostać włączone dodatkowo tyczne dogmaty i wartości. Oczywiście kaza- wielu jest zaangażowanych w wiarę, ale tysiące
lokalne prawo zwyczajowe, które jest inne nia głosi się w rodzimym języku, ale te spo- muzułmanów (na przykład europejskich) wy-
na przykład w Somalii, a inne w Malezji. łeczności nie chcą się jednoczyć. znają islam dlatego, że ojciec i dziadek byli te-
Ponieważ nie ma instytucji w rodzaju Kon- W Birmingham w stanie Alabama w USA go wyznania. Może poszczą podczas ramada-
gregacji Nauki Wiary, wiara przejmowana istnieje jedna społeczność muzułmańska, ale nu, ale rzadko lub w ogóle nie chodzą do me-
przez inną kulturę może przybrać różną for- złożona z imigrantów z różnych zakątków czetu i zdarza się, że piją alkohol.
mę. Tatarzy są muzułmanami, a jednak ko- świata. Jest tam też tylko jeden meczet i do-
biety nie zakrywają i nigdy nie zakrywały chodzi do starć między wyznawcami: każdy POLSKA ZBROJNA: Powszechne jest
twarzy czy włosów poza czasem modlitwy. uważa swój rodzimy sposób praktykowania is- przeświadczenie, że muzułmanie z Afryki
W dodatku są dobrze wykształcone i znają lamu za najlepszy. Na przykład są kłótnie o to, Północnej lub Półwyspu Arabskiego, kiedy
Koran. Nawet są liderkami lokalnych gmin czy kobiety powinny modlić się w osobnym przyjeżdżają do Europy, przyjmują rosz-

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 17


N A C E L O W N I K U

ISLAM jest
bardzo
elastyczny.
Różnice wynikają
jednak głównie
z podłoża
kulturowego.

FOT. US DOD
czeniową postawę. Oriana Fallaci stwierdzi- na przykład obowiązuje całkowity zakaz za- bardzo się różni. Do tego dochodzą jeszcze
ła, że w Rzymie rosną meczety, podczas gdy słaniania twarzy, więc muzułmanki nie mo- kwestie polityczne – na przykład nienawiść
Arabowie u siebie nigdy nie zgodziliby się gą nosić burek. We Francji natomiast trwa Kurdów i Turków.
na budowę kościołów. gorąca debata na ten temat.
AGATA SKOWRON-NALBORCZYK: AGATA SKOWRON-NALBORCZYK: Je- POLSKA ZBROJNA: Osiągnięcie tej rów-
Oriana Fallaci nie jest dla mnie żadnym au- śli Turek czy Pakistańczyk należą już do trze- nowagi między państwami a mniejszościa-
torytetem. W słynnym artykule „Wściekłość ciego czy czwartego pokolenia, które miesz- mi muzułmańskimi będzie bardzo trudne.
i duma” napisała, że Europejczycy, koloni- ka w danym kraju w Europie, to będzie wciąż AGATA SKOWRON-NALBORCZYK:
zując Amerykę, zastali pusty kontynent. Jak gościem czy już Europejczykiem? Tu się wy- Częściowo tak. Niemniej jednak większość
to? Przecież wybili prawie całą miejscową kształcili, tu płacą podatki i nie mają już napływowych muzułmanów, a już zwłaszcza
ludność! Poza tym Fallaci twierdziła, że styczności ze swoją rdzenną kulturą. Myślę, ich potomkowie, uważa się za Europejczyków.
dialog międzyreligijny z muzułmanami nie że w tej kwestii rację ma Tariq Ramadan, Oni lub ich przodkowie przyjechali tu w po-
jest możliwy. A jakie ona miała doświad- europejski myśliciel muzułmański. Według szukiwaniu lepszego życia i perspektyw. Jeśli
czenie w tej dziedzinie? Żadnego. Była niego bowiem muzułmanie muszą zdawać ma powstać taka harmonia, to muszą integro-
przecież ateistką. Włochy są demokratycz- sobie sprawę, że żyją w państwach europej- wać się z lokalnym społeczeństwem, a pań-
nym państwem, gdzie przestrzega się praw skich, a z kolei te muszą dostrzec, że wśród stwa powinny mieć większe zrozumienie dla
człowieka. Z kolei w Arabii Saudyjskiej pa- obywateli mają wyznawców islamu. To kwe- ich specyfiki. Dialog prowadzą ludzie, a nie
nuje monarchia feudalna, która ich nie re- stia obopólnej chęci dopasowania się. Istnieje dogmaty czy przepisy. Jeśli obie strony wyka-
spektuje. Z jakiej racji takie państwo ma wy- termin „bąble czasowe”. Część muzułmanów żą się dobrą wolą, wtedy nastąpi pożądana
jątkowo przestrzegać prawa wolności sumie- pochodzenia kaszmirskiego, którzy mieszka- równowaga społeczna. 
nia i wyznania? Czasem muzułmanie też ją w Wielkiej Brytanii, żyje tak jak 50 lat te-
przesadzają, choćby w nazewnictwie mecze- mu w Kaszmirze, mimo że tam dzisiaj też
tów w Europie. Niejeden meczet turecki no- dużo się zmieniło. Tak nie można. WIZYTÓWKA
si nazwę „Hagia Sophia”. Jednak gdy wy- W prawie muzułmańskim obowiązuje tak-
znawcy islamu w niemieckiej Kolonii chcą że zasada, że jeśli ktoś pragnie dla siebie
wybudować spory meczet w nowoczesnym praw, to musi najpierw wypełnić swoje obo- AGATA SKOWRON-
stylu architektonicznym, który w żaden spo- wiązki wobec danej społeczności. Nie może -NALBORCZYK
sób nie nawiązuje do kultury pozaeuropej- zatem być tak, że napływowy muzułmanin Iranistka i arabistka, isla-
skiej, powiedzmy tureckiej, organizuje się rości sobie prawa do czegoś, a sam nie jest molog, adiunkt w Zakładzie Islamu Europej-
protesty. A przecież ci muzułmanie uważa- skory do uczestniczenia w miejscowym życiu skiego Wydziału Orientalistycznego Uniwer-
ją, że są Europejczykami i dlatego też ich społecznym. Z drugiej strony, w wielu lan- sytetu Warszawskiego, sekretarz generalny
miejsce kultu powinno być równie europej- dach niemieckich do tej pory muzułmanie nie Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów.
skie. Niestety, projekt jest blokowany, a spo- mogą mieć w szkole lekcji swojej religii, pod- Zajmuje się socjolingwistyką świata arab-
łeczność modli się w ogromnym namiocie, czas gdy chrześcijanie mogą. Dzieje się tak skiego, współczesnym islamem, mniejszo-
jakie widuje się na Oktoberfest. dlatego, że aby w Niemczech społeczność re- ściami muzułmańskimi w Europie, sytuacją
ligijna mogła zostać uznana przez państwo, kobiet muzułmańskich, kontaktami muzuł-
POLSKA ZBROJNA: Jaką postawę zatem przez 30 lat musi istnieć jedna organizacja, mańsko-chrześcijańskimi. Współautorka
powinny przyjąć poszczególne państwa wo- która tę religię reprezentuje. Nie ma raczej (z Agatą Marek) leksykonu dla dziennikarzy
bec napływowych muzułmanów – politycz- szans, aby powstała tam jedna instytucja re- „Nie bój się islamu”, wydanego przez „Więź”
nej poprawności czy żądania respektowania prezentująca muzułmanów, skoro ta religia (2005), który otrzymał w 2007 roku nagro-
prawa, które dotyczy wszystkich? W Belgii w poszczególnych kręgach kulturowych tak dę Międzynarodowej Unii Prasy Katolickiej.

18 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


A R M I A

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 19


R E K O N W E R S J A

 W 2008 roku
z armią rozstało
się 3624
żołnierzy.
Wypowiedzenie
stosunku służby
złożyło w tym
roku 2450
wojskowych
i wniosków
o zwolnienie
przestało
przybywać.
FOT. MYLES&CO SOLICTORS

KRZYSZTOF WILEWSKI

Wojskowy cieć
Nawet wysoko wykwalifikowani wojskowi specjaliści
po rozstaniu z mundurem wciąż mają trudności ze znalezieniem pracy.

E
meryt wojskowy, 46 lat, niezależny. w systemie zmianowym 3/1. Podejmę pracę Logo wojskowych ośrodków aktywizacji za-
Duże doświadczenie zawodowe jako kurier, dostawca towaru, przesyłek lub wodowej, które przedstawia uścisk dłoni osoby
i życiowe. Branża techniczno-samo- jako kierowca osobisty z dyspozycyjnością w mundurze z kimś w garniturze, symbolizuje,
chodowa. Podejmę pracę. Wyso- 24 godziny”. że odchodzący z polskiej armii żołnierz to pro-
kość wynagrodzenia nie ma priorytetowego Trzy ogłoszenia z różnych części kraju, fesjonalista, który z niewielką pomocą poradzi
znaczenia. Telefon…”. „Mechanik siłowni trzech byłych żołnierzy, jeden problem. Choć sobie bez problemu na cywilnym rynku pracy.
okrętowych, logistyk, żołnierz zawodowy z perspektywy ostatnich miesięcy możemy po- Od początku zakładano, że ośrodki rekonwersji
przeniesiony do rezerwy, lat 35, podejmie pra- wiedzieć, że Polsce udało się uniknąć gwał- będą się zajmować przede wszystkim doradza-
cę w okolicy Szczecinka”. „Emerytowany żoł- townego wzrostu bezrobocia, to byli zawodo- niem i szkoleniem. Szukaniem żołnierzom ofert
nierz (41 lat) podejmie pracę jako kierowca wi żołnierze mają coraz większe problemy ze pracy również, ale nie miał to być cel sam w so-
w rejonie województwa zachodniopomorskie- znalezieniem zatrudnienia w cywilu. Jest tak bie. Jasno określono, że pomoc rekonwersyjna
go (Koszalin, Darłowo, Sławno, Słupsk) lub między innymi dlatego, że kilka lat temu przysługuje jedynie żołnierzom zwalnianym ze
pomorskiego, ale nie tylko. W pełni dyspozy- MON uwierzyło, iż po wojskowych specjali- służby przez organy wojskowe. Ci, którzy z ar-
cyjny. Mam własne auto. Mogę pracować stów będą ustawiać się kolejki. mii odchodzili na własną prośbę, byli zdani na

20 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


A R M I A

Nowy zawód
Pieniędzy nie dostaje się na słowo honoru.
M aksymalna kwota na
przekwalifikowanie lub
przyuczenie do zawodu,
wodowy lub były żołnierz za-
wodowy zakończył szkolenie.
Byłym wojskowym, którzy zo-
etatowego w ich korpusie al-
bo zlikwidowano ich stano-
wisko, a nie mają uprawnień
na mocy rozporządzenia mi- stali zwolnieni z zawodowej do świadczeń emerytalnych
nistra obrony narodowej służby ze względu na rozfor- lub rentowych, przysługuje
z 20 marca 2008 roku, wyno- mowanie jednostki lub 300 procent najniższego
si 150 procent naj- zmniejszenie jej stanu uposażenia zasadniczego
niższego uposa- żołnierza zawodowego.
żenia zasadni- Pieniędzy nie dostaje się
czego żołnierza na słowo honoru – są
zawodowego przelewane na konto
obowiązującego żołnierza po okazaniu
1 stycznia roku dowodu opłacenia
kalendarzowe- kursu lub na konto
go (dziś byłoby instytucji prowadzącej
to maksimum szkolenia, gdy żołnierz
3,6 tysiąca złotych), ma dopiero wziąć
w którym żołnierz za- w nim udział. 

mą i Bóg wie czym jeszcze. A gdy muszą opra- kreśla, że sytuacja ta dotyczy zarówno ofice-
cować dokumenty z zarządzania kryzysowego, rów, jak i podoficerów, a najgorzej jest w tak
robią to im byli albo jeszcze czynni żołnierze zwanych zielonych garnizonach. „Nie ma zna-
zawodowi na umowę-zlecenie”, komentuje ano- czenia stopień. Kadrze bardzo ciężko znaleźć
nimowo emerytowany kapitan, któremu udało tam pracę w cywilu, bo najczęściej są to tereny
Poszukiwanie się znaleźć pracę w wojewódzkim sztabie dotknięte strukturalnym bezrobociem”, wyjaś-
pracy kryzysowym. Dodaje, że sprawa nieco nia i dodaje, że wcale nie oznacza to, że łatwo
w cywilu lepiej przedstawia się w urzędach woje- jest o pracę w większych miastach. „Nawet
wymaga nie lada wódzkich. „To jest administracja rządo- w dużych aglomeracjach rynek pracy z powodu
cierpliwości wa, która przykłada dużą wagę do zarzą- kryzysu finansowego bardzo się skurczył”.
i konsekwencji. dzania kryzysowego”. W jego ocenie pozycji podoficerów w walce
siebie. Nie oznacza to, że rzuco- o miejsca pracy nie poprawia ograniczenie im
no ich na pastwę losu. SZACH-MAT możliwości podnoszenia kwalifikacji i wy-
W ustawie pragmatycznej oraz datowanym Są jednak żołnierze, którzy muszą się opę- kształcenia.
na październik 1997 roku rozporządzeniu mi- dzać od ofert pracy. Wojskowi lekarze, prawni- Od kilku lat obowiązują przepisy, w których
nistra pracy i polityki socjalnej „W sprawie cy czy informatycy bez problemu znajdują no- myśl dowódcy jednostek mogą udzielić żołnie-
szczegółowych zasad i trybu kierowania żoł- wych pracodawców. Reprezentanci wymienio- rzowi urlopu szkoleniowego, ale jest to jedno-
nierzy zwolnionych z zawodowej służby woj- nych profesji są bardzo poszukiwani na rynku znaczne z przyjęciem przez jednostkę zobowią-
skowej do pracy na stanowiska związane cywilnym. Opowieści o studentach Wojskowej zania do pokrycia kosztów jego nauki. Inny
z obronnością kraju” określono, że żołnierze Akademii Technicznej, którym firmy oferowały przepis mówi zaś jednoznacznie, że na szkole-
zwolnieni ze służby zawodowej oraz ci, którzy kontrakty jeszcze przed ukończeniem uczelni, nie i studia można skierować żołnierza tylko
sami opuścili armię (jeżeli służyli przynaj- nie wyssano z palca. wtedy, gdy nowe uprawnienia są mu niezbędne
mniej dziesięć lat), ze względu na szczególny Niestety, o ile w dużych miastach pracy dla do wykonywania obowiązków służbowych. Ła-
charakter swojego doświadczenia powinni być żołnierzy z linii – piechocińców czy pancer- two się domyślić, jakie decyzje często podejmu-
w pierwszej kolejności zatrudniani na stanowi- niaków – jest niewiele, o tyle już w zielonych ją dowódcy.
skach związanych z obronnością kraju i w ad- garnizonach najczęściej nie ma jej wcale. Po-
ministracji publicznej. twierdza to dziekan Korpusu Oficerów ZAWÓD – CZOŁGISTA
Niestety, przepisy swoje, a życie swoje. Mun- Pomorskiego Okręgu Wojskowego podpuł- Sprawdziłem, czy rzeczywiście jest tak źle
durowi znaleźli zatrudnienie – zostali dozorca- kownik Waldemar Trzeszczkowski: „Woj- z ofertami skierowanymi do żołnierzy. Już
mi na parkingach, stróżami nocnymi w firmach skowi, którzy zdobywali wykształcenie na pierwszy telefon do agencji pośrednictwa pra-
ochroniarskich. Tylko tym, którzy mieli odrobi- potrzeby armii, kończąc zawodowe i podyplo- cy, która zgodnie z irytującą modą na angielsko
nę szczęścia, udało się dostać do zarządzania mowe studia specjalistyczne, artylerzyści, brzmiące nazwy określa się firmą HR (human
kryzysowego w lokalnej administracji. To, że pancerniacy i zmechanizowani, mają po resources), był jak kubeł zimnej wody. Podałem
najczęściej zajmowali się wszystkim i niczym, zdjęciu munduru duże trudności ze znalezie- się za emerytowanego żołnierza, który ostatnie
jest tematem na odrębny tekst. niem pracy”. dziesięć lat spędził w batalionie czołgów, od
„Wójtowie i burmistrzowie zamiast emeryto- Pomocnik dowódcy Pomorskiego Okręgu stanowiska dowódcy pojazdu po dowódcę kom-
wanego żołnierza wolą zatrudnić panią Basię, Wojskowego do spraw podoficerów starszy panii. Znającego język angielski, lecz bez po-
która zajmie się księgowością, płacami, rekla- chorąży sztabowy Waldemar Kędziora pod- twierdzających to certyfikatów.

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 21


P O
R E K SO ŁN UW Ż E B R I SE J A

Doświadczenie
zawodowe
nabyte w wojsku
nie jest
gwarancją
znalezienia
atrakcyjnej
pracy w cywilu.

FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI


„Praca dla kogo? Kim pan był? Dowódcą mią rozstało się 3624 żołnierzy (z czego 694 jednak zmieni. Będące w ostatniej fazie resorto-
plutonu czołgów? (śmiech). Przepraszam bar- bez żadnych uprawnień emerytalnych, w tym wych ustaleń rozporządzenie przyzna upraw-
dzo, ale nie mamy dla pana żadnej pracy”, nie 61 oficerów). nienia do rekonwersji wszystkim.
pozostawiła złudzeń pracownica firmy. Po Moi rozmówcy mają konkretne pomysły na „To unormuje wreszcie sytuację, w której
chwili przeprosiła, że się roześmiała, słysząc, to, co należy zrobić, by poprawić sytuację. dochodziło do patologii, kiedy dobry, praco-
czym się zajmowałem. Jakby na pocieszenie Ostrzegają przy tym, że gdy do cywila zaczną wity żołnierz, chcący sam po 25 latach służ-
dodała, że zawsze mogę spróbować sił w akwi- odchodzić szeregowi (mogą służyć w wojsku by zakończyć pracę dla wojska, ma mniej
zycji, a firma ma kilka ofert z tej branży. Po- 12 lat, po których przejdą do korpusu podofi- praw od takiego, którego z różnych powodów
dziękowałem i zadzwoniłem do kolejnej agencji cerskiego lub oficerskiego w służbie stałej albo zwolniono po paru latach”, komentuje Piotr
pośrednictwa pracy. Było lepiej, znaleziono dla będą zmuszeni zdjąć mun- Lemanowicz, kierownik
mnie zajęcie – ochrona osób i mienia. Po chwi- dur), problem się pogłębi, bydgoskiego Ośrodka Ak-
li rozmowy wyjaśniło się jednak, że oferent bo będzie dotyczył więk- Wojskowi lekarze, tywizacji Zawodowej.
mnie zatrudni, ale po uzyskaniu licencji I stop-
nia pracowników fizycznej ochrony osób
szej grupy osób rocznie.
Pierwszym postulatem prawnicy Co istotne, po nowelizacji
przepisów zwiększy się rów-
i mienia. Firma oferuje nawet taki kurs po bar-
dzo promocyjnej cenie. Podziękowałem po raz
jest nowelizacja przepisów
antykorupcyjnych zawar-
czy informatycy nież czas udzielania pomo-
cy. Obecnie trwa ona sześć
kolejny. tych w ustawie pragma- bez problemu miesięcy (przed odejściem
Poszukiwania prowadziłem skrupulatnie, zaj-
rzałem nawet do powiatowego urzędu pracy.
tycznej (artykuł 122), wpro-
wadzających ograniczenia znajdują nowych z wojska), a od stycznia 2010
roku będą na to dwa lata.
I to tam potraktowano mnie najpoważniej. Choć
PUP nie miał interesujących ofert, to zapropo-
w zatrudnieniu byłych żoł-
nierzy w firmach powiąza-
pracodawców Bardzo prawdopodobne jest
również, że MON zdecydu-
nował szeroką gamę kursów, argumentując, że nych w jakikolwiek sposób je się uzależnić wysokość
tylko zdobywając nowy zawód, mam szansę na z przetargami, w które zaangażowany był dany pomocy od wysługi lat – im dłużej spędzi się
dalszą karierę. Niestety, uprzejma pani urzęd- podoficer lub oficer (przez trzy lata). Dziś do- w armii, tym większe pieniądze otrzyma żoł-
niczka nie ukrywała, że gwarantujący pracę chodzi do tego, że jeśli ktoś na przykład formu- nierz na szkolenie. Obecnie należy się 150
kurs zarządcy nieruchomości kosztuje, i to spo- łował zamówienie na wyposażenie wojskowych procent najniższego uposażenia zasadniczego
ro – około 6 tysięcy złotych. Na dodatek trzeba stacji diagnostycznych, to przez trzy lata nie po- żołnierza zawodowego dla mających upraw-
te pieniądze wyłożyć samemu, bo PUP w tym winien pracować w firmie, która handluje jed- nienia emerytalne i 300 procent dla tych, któ-
roku nie ma środków na refundację. nym z kupionych przez wojsko dla tychże stacji rzy ich nie mają.
śrubokrętów. Czy wymienione zmiany poprawią sytuację
WYCZEKIWANE ZMIANY Kolejną propozycją środowiska jest taka emerytowanych żołnierzy na rynku pracy? Ma-
Potwierdziłem, że z pracą dla byłych żołnie- zmiana przepisów, by można było udzielić żoł- my nadzieję, że tak. Jedno trzeba jednak powie-
rzy nie jest najlepiej. Widać to po statystyce nierzowi zgody na studiowanie i przyznać urlop dzieć wprost. Jeśli były żołnierz będzie szukał
rozstań z wojskiem – według informacji Depar- szkoleniowy bez refundacji kosztów nauki. pracy z nastawieniem: „jeśli za mniej niż 3 ty-
tamentu Kadr MON z połowy lipca, że wypo- Ostatni postulat to modyfikacja zasad rekon- siące złotych, to nie robię”, niech lepiej zajmie
wiedzenie stosunku służby złożyło w tym roku wersji. Najbardziej krytykowana jest obowiązu- się pieleniem ogródka. O pracę było, jest i bę-
2450 żołnierzy i wniosków o zwolnienie prze- jąca reguła, że pomoc należy się jedynie zwal- dzie trudno, bo wolny rynek polega na tym, że
stało przybywać. W 2008 roku tymczasem z ar- nianym z wojska. Od stycznia 2010 roku to się zatrudnienie trzeba na nim zdobyć. 

22 POLSKA ZBROJNA NR 35 | 30 SIERPNIA 2009


A R M I A

W
związku z wezwaniem MARCIN CZEMPIŃSKI

Rewolucja,
na łamach „Polski
Zbrojnej” do dyskusji
(artykuł podpułkownika
rezerwy Stanisława

nie lifting
Szostakiewicza ,,Żołnierz cywilem” „PZ”
nr 34 z 23 sierpnia 2009), która ma służyć wy-
pracowaniu efektywnego i przystającego do
współczesności systemu rekonwersji kadr Sił
Zbrojnych RP, pozwalam sobie zabrać głos ja-
ko osoba będąca częścią tego systemu. W armii konieczne są także inne ,,bonusy” pozwalające jej
Biorąc pod uwagę realia rynku pracy, na- konkurować z cywilnymi pracodawcami o potencjalnych pracowników.
wet w dobie kryzysu, jest oczywiste, że
oprócz zachęty finansowej konieczne są tak-
że inne ,,bonusy” pozwalające armii konku-
rować z cywilnymi pracodawcami. To armia
powinna w dużej mierze wziąć na siebie obo-
wiązek zapewnienia żołnierzom warunków
kształcenia, także w specjalnościach cywil-
nych, które będą niwelować różnice w wy-
kształceniu i kompetencjach ludzi odchodzą-
cych z wojska w stosunku do osób rozwijają-
cych się poza nim.
Dla przyciągnięcia do armii i utrzymania
w niej najlepszych niezbędne jest budowanie
jednej ścieżki kariery i edukacji żołnierza już
w trakcie jego służby, a nie dopiero po jej za-
kończeniu. Takie rozwiązania przewiduje ,,no-
wa rekonwersja”, której podstawę prawną sta-
nowią nowelizacje ustawy pragmatycznej oraz
rozporządzenia ministra obrony w sprawie
szczegółowych warunków i trybu korzystania ARMIA POWINNA
przez byłych i pełniących służbę żołnierzy za- w dużej mierze
wodowych z pomocy w przekwalifikowaniu, wziąć na siebie
obowiązek
z doradztwa zawodowego i pośrednictwa pra- zapewnienia
cy (Dziennik Ustaw z 2009 roku, nr 67, żołnierzom
poz. 565). Dzięki odpowiednim zapisom roz- warunków
szerzono krąg uprawnionych do korzystania kształcenia.
FOT. WWW.SXC.HU

z tej pomocy o żołnierzy pełniących służbę


(do tej pory obejmowała ona tylko osoby zwol-
nione ze służby w wyniku decyzji właściwego
organu wojskowego).

OSOBLIWE ROZWIĄZANIE o stworzenie żołnierzowi warunków do nabycia wzięcia rekonwersyjne mogłyby być finanso-
Dzięki zróżnicowaniu typów pomocy, uzależ- stosownych kwalifikacji, niezbędnych do podję- wane z pieniędzy naliczanych na etat jednostki
nionej od stażu służby, wzrasta ranga tak po- cia zatrudnienia natychmiast po zakończeniu wojskowej”, lub że ,,pomoc mogłaby przybie-
trzebnego doradztwa zawodowego, planowania służby. Ale to właśnie zapewniają rozwiązania rać różne formy kształcenia, w tym w szcze-
dalszej kariery zawodowej i ścieżki kształcenia. proponowane w znowelizowanej ustawie i za- gólności kursów i praktyk zawodowych oraz
Dodatkowo – dzięki odpowiednim zapisom pewne w rozporządzeniu rekonwersyjnym, któ- bieżącego informowania o trendach na rynku
– z pomocy rekonwersyjnej mogą skorzystać re dopiero się pojawi. pracy”. Przecież dokładnie tym zajmują się od
także członkowie rodzin żołnierzy, którzy zagi- Trudno natomiast, w dobie kryzysu, znaleźć początku swego istnienia obecnie funkcjonu-
nęli lub ponieśli śmierć w związku z wykony- zrozumienie dla rozważań autora odnoszących jące struktury rekonwersji kadr.
waniem obowiązków służbowych. się do powołania przy każdym kadrowcu w jed- Zmiany w nowelizacji „ustawy pragmatycz-
Stanisław Szostakiewicz napisał, że ,,zwol- nostkach wojskowych ,,doradców do spraw pra- nej” oraz w nowym „rozporządzeniu rekonwer-
nienie z zawodowej służby wojskowej powinno cy i przygotowania zawodowego”. Komórki re- syjnym” stanowią istotny postęp w budowaniu
nastąpić dopiero po wyczerpaniu wszystkich konwersyjne, liczące obecnie 80 osób, musiały- nowoczesnego podejścia armii do efektywnego
możliwych środków w zakresie przekwalifiko- by rozrosnąć się ponad dziesięciokrotnie! zarządzania zasobami ludzkimi, a wprowadzone
wania, doradztwa zawodowego i pośrednictwa rozwiązania są jeśli nie rewolucją, to co naj-
pracy”. Co jednak miał na myśli? Trudno uza- KIJ W MROWISKO mniej milowym krokiem w tworzeniu nowej re-
sadnić fakt, że to struktury rekonwersji, a nie Nie mogę oprzeć się wrażeniu, że zaprezen- konwersji. Nazywanie ich delikatnym liftingiem
organ kadrowy, miałyby decydować o momen- towane przez autora poglądy są jedynie próbą wydaje się niestosowne. 
cie zwolnienia żołnierza. Byłoby to rozwiąza- wetknięcia kija w mrowisko, a nie racjonalną
nie niebezpieczne z punktu widzenia stabilno- propozycją ulepszenia istniejących rozwiązań. Autor jest specjalistą do spraw rozwoju zawodowego
w Centralnym Ośrodku Aktywizacji Zawodowej.
ści armii. Mam nadzieję, że autorowi chodziło Jak inaczej wytłumaczyć tezę, iż ,,przedsię-

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 23


P O Ż E G N A N I A

Z głębokim smutkiem przyjąłem Żołnierzowi brygady Panu komandorowi podporucznikowi


wiadomość o śmierci mł. chor. Maciejowi MALOJDZIE Janowi STECOWI
śp. starszego szeregowego wyrazy głębokiego żalu i szczerego oraz Jego RODZINIE
Artura Stanisława PYCA współczucia wyrazy szczerego współczucia
żołnierza 6 Brygady z powodu tragicznej śmierci z powodu śmierci
Desantowo-Szturmowej, OJCA OJCA
odznaczonego pośmiertnie
Krzyżem Kawalerskim składają składają
Orderu Krzyża Wojskowego dowódca, dowódca, kadra i pracownicy
oraz Gwiazdą Afganistanu, koledzy z batalionu dowodzenia, Gdyńskiej Brygady Lotnictwa
zmarłego w wyniku obrażeń żołnierze brygady i pracownicy 17 WBZ. Marynarki Wojennej.
odniesionych podczas pełnienia służby
w Afganistanie.
RODZINIE i BLISKIM Zmarłego
składam wyrazy głębokiego współczucia. Z głębokim smutkiem Wyrazy szczerego współczucia
Cześć Jego pamięci! przyjęliśmy wiadomość o śmierci i głębokiego żalu
chorążego w stanie spoczynku Panu st. sierż. Piotrowi DEPTULE
Lech Kaczyński Eugeniusza KASPEROWICZA z powodu śmierci
prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, długoletniego pracownika OJCA
zwierzchnik sił zbrojnych Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej
oraz Akademii Marynarki Wojennej, składają
dowódcy i wychowawcy wielu dowódca, kadra zawodowa,
marynarskich pokoleń, żołnierze i pracownicy wojska
Panu ppłk. Dariuszowi szefa Szkoły Chorążych, Ośrodka Szkolenia Poligonowego
PRZYSZLAKOWI kierownika Domu Studenckiego AMW, Wojsk Lądowych Orzysz.
wyrazy współczucia i żalu wspaniałego kolegi, człowieka wielkiego
w trudnych chwilach po śmierci serca i skromności,
OJCA życzliwego ludziom.
RODZINIE i NAJBLIŻSZYM Z głębokim żalem i smutkiem
składają kadra zawodowa i pracownicy odchodzącego na wieczną wachtę przyjęliśmy wiadomość o śmierci
Wojskowego Ośrodka Medycyny Chorążego komandora w st. spocz.
Prewencyjnej wyrazy głębokiego współczucia Czesława FEDORCZAKA
w Bydgoszczy. wieloletniego żołnierza zawodowego,
składają dowódcę okrętu w 1 Brygadzie
rektor-komendant, senat, kadra, Okrętów Podwodnych,
podchorążowie i pracownicy wojska pracownika dydaktycznego
Z głębokim żalem i smutkiem Akademii Marynarki Wojennej Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej
przyjęliśmy wiadomość im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni. im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni.
o przedwczesnej i tragicznej śmierci W Zmarłym straciliśmy
naszego kolegi wspaniałego żołnierza,
plut. Marcina PORĘBY oficera, człowieka wielkiego serca
zasłużonego i cenionego żołnierza Panu i skromności,
5 Pułku Inżynieryjnego kmdr. Ryszardowi CIEŚLICKIEMU życzliwego i oddanego ludziom
im. gen. Ignacego Prądzyńskiego oraz Jego RODZINIE oraz sprawom wojska i naszej uczelni.
w Szczecinie. wyrazy głębokiego współczucia RODZINIE i NAJBLIŻSZYM Zmarłego
Odszedł od nas człowiek oddany służbie i szczerego żalu przekazujemy wyrazy głębokiego
dla Ojczyzny. z powodu śmierci i serdecznego współczucia.
Wyrazy głębokiego współczucia MAMY
RODZINIE i BLISKIM rektor-komendant, senat, kadra,
składają podchorążowie, studenci
składają dowództwo, żołnierze kadra i pracownicy i pracownicy wojska
oraz pracownicy wojska Szefostwa Finansów Akademii Marynarki Wojennej
5 Pułku Inżynieryjnego. Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych. im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni.

24 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


A R M I A

FOT. MAGDALENA KOWALSKA-SENDEK


MAGDALENA KOWALSKA-SENDEK

Służba z powołania
Brak żołnierzy z poboru jest najbardziej odczuwalny
podczas obsadzania służb i odbierania dni wolnych za nadgodziny.

O
statni żołnierze z poboru opuścili przykład służb wartowniczych. Ochronę obiek- musiał odbierać za służbę dni wolnych”. Zawo-
brygadowe jednostki na początku tów powierzono firmom cywilnym w większo- dowiec ma czterdziestogodzinny tydzień pracy
lipca. Mimo iż ubyło ich aż pięciu- ści jednostek dużo wcześniej. Jedynie dwa ba- i powinien mieć możliwość odpoczynku za
set, dla 21 BSP nie stanowi to pro- taliony brygady, 14. zmechanizowany z Prze- nadgodziny.
blemu. Wręcz przeciwnie, w służbie podhalań- myśla i 22. piechoty górskiej z Kłodzka, upora-
czyków zaczął się nowy rozdział. „Choćbyśmy ły się z tą kwestią dopiero na początku lipca. PRAWIE DOBRZE
mieli najzdolniejszych żołnierzy poborowych, Generał podkreśla, że problemami profesjo- Bolączką są warunki lokalowe żołnierzy.
to i tak zawodowcy będą lepsi. Czym innym nalizacji i uzawodowienia brygady zajmował Ambicją szeregowych jest oczywiście własne
jest służba z powołania i chęci, a czym innym się od początku pracy na stanowisku dowódcy „M”, na razie jednak w większości przypadków
z przymusu i obowiązku”, komentuje dowódca, podhalańczyków. „Zależało mi na tym, aby muszą ograniczyć się do mieszkania na terenie
generał brygady doktor Tomasz Bąk. szybko i sprawnie przejść na pełne zawodow- jednostek wojskowych. Wyjątek stanowią 1 Ba-
stwo. Sukces zawdzięczamy także współpracy talion Strzelców Podhalańskich i 1 Batalion
BEZ ZMIAN z wojskowymi komendami uzupełnień, które Czołgów z Żurawicy oraz 14 Dywizjon Artyle-
Dowódca 21 BSP z zadowoleniem mówi przysyłały nam dobrych żołnierzy”. rii Samobieżnej w Jarosławiu, które mogą za-
o pełnym uzawodowieniu podległych jedno- Wojsko z poboru od wojska zawodowego, oferować miejsce w internacie. Położony jest on
stek. Przyznaje jednak, że choć sytuacja ta na- zdaniem kapitana Konrada Radzika, co prawda na terenie koszar, ale planuje
pawa go optymizmem, wraz z odejściem do cy- odróżnia to, że żołnierzom zawodo- Choćbyśmy się całkowite wydzielenie części
wila żołnierzy służby zasadniczej brygada wym chce się pracować. Niczego nie mieli mieszkalnej od reszty jednostki. Na
z pewnością straciła wielu wartościowych lu- robią pod przymusem, zaś motywa- najzdolniejszych razie lokum, jak twierdzą sami za-
dzi. „Wiele nazwisk wpisaliśmy do bazy da- cją są dla nich przedłużane kontrak- żołnierzy interesowani, nie jest zbyt satysfak-
nych i kiedy będziemy mogli zatrudnić nowych ty i spore zarobki. Nie ma proble- poborowych, to cjonujące, bo nie gwarantuje pry-
i tak zawodowcy
żołnierzy, na pewno się do nich odezwiemy. mów z dyscypliną, nie ma kombino- będą lepsi. watności. Jak jednak zapewnia kapi-
W większości byli to bowiem specjaliści z po- wania i samowolnych oddaleń. tan Konrad Radzik, oficer prasowy
żądanym wykształceniem technicznym albo Kapitan Jarosław Pączkowski,, pełnią- 21 BSP, jest to stan przejściowy. Brygada
z rzadkimi kategoriami prawa jazdy. Teraz, ze cy obowiązki dowódcy 21 Batalionu Dowodze- zabiega bowiem o to, aby powstały internaty
względu na oszczędności, musimy przestrzegać nia, przyznaje, że odejście żołnierzy z poboru z prawdziwego zdarzenia. Dowództwa poszcze-
limitów”, wyjaśnia generał Bąk. jest najbardziej odczuwalne podczas obsadza- gólnych batalionów zapewniają, że sprawa
Zwolnienie żołnierzy służby zasadniczej ni- nia służb i odbierania dni wolnych za nadgo- mieszkań nie jest tematem drażliwym. Więk-
czego w sposobie funkcjonowania brygady nie dziny. „Żołnierz zawodowy ma oczywiście in- szość żołnierzy mieszka bowiem w obrębie jed-
zmieniło, choć konieczne było dopracowanie ne prawa niż ten w służbie zasadniczej, który nego garnizonu i nie musi korzystać z kwatero-
szczegółów organizacyjnych dotyczących na mógł przebywać w jednostce całą dobę i nie wania na terenie jednostek. 

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 25


U Z B R O J E N I E

ieczeniu
Po zabezp rpusy trafiają
ko
otworów h
śrutow ni, gdzie ic to-
do są prz ygo
nie
powierzch malowania.
o
wywane d

ARTUR GOŁAWSKI

Transporter z paczki
Montaż jednego wozu zajmuje technikom około miesiąca.
Przy spawaniu i skręcaniu Rosomaka zachowują precyzję
godną budowniczych promów kosmicznych.

B
lachy pancerne, z których powstaje ku stanowiskach technicy zgrzewają klocki, korpus nie mieścił się w przyjętej tolerancji wy-
kadłub Rosomaków, dostarczane są tworząc „jeża”, a następnie sczepiają je, budu- miarów. Bardzo rygorystycznie przestrzegamy
do Wojskowych Zakładów Mecha- jąc korpus. Stosują przyrządy i narzędzia po- procedur sprawdzania i kalibrowania narzędzi”,
nicznych w Siemianowicach Ślą- zwalające zachować całkowitą powtarzalność zapewnia inżynier Zbigniew Chabera, zastęp-
skich w paczkach w stanie niewymagającym parametrów montażu. Co kilkadziesiąt wypro- ca dyrektora handlowego WZM.
obróbki mechanicznej, toczenia, frezowania, dukowanych wozów narzędzia te są sprawdzane
ani obróbki cieplnej. Tu są jedynie poddawane i kalibrowane, a szablony montażowe wymie- JUŻ NIE MŁOTKIEM
śrutowaniu, bo wcześniej odpowiednio przygo- niane na nowe. Dla uzyskania poprawności Po zabezpieczeniu otworów korpusy trafiają
towali je producenci, do niedawna szwedzcy, montażu konstruktorzy wybrali 42 punkty na do śrutowni, gdzie ich powierzchnie są przygo-
a od sierpnia polscy. Elementy mają odpowied- kadłubie, których wzajemne położenie jest mie- towywane do malowania. Śrutowanie „odprę-
nie wymiary, twardość i wytrzymałość. Na kil- rzone za pomocą lasera. „Nie zdarzyło się, aby ża” cały korpus po spawaniu. Przed laty taką

26 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


A R M I A

LINIA
PRODUKCYJNA
działa w hali
zbudowanej na
przełomie lat 50.
i 60. XX wieku,
lecz gruntownie
unowocześnionej.
Wcześniej
modernizowano
tu między innymi
czołgi T-34 i T-55
oraz samochody
opancerzone
BRDM-2.

FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (6)


W tym roku WZM chcą zamknąć procedurę oferowania polskiego pancerza do
wersji bojowej Rosomaków.

czynność wykonywano ręcznie, młotkami. Dziś drauliczne i pneumatyczne, powerpack (silnik, dzana w dziennikach montażowych danego po-
Rosomaki są oczywiście „odprężane” mecha- przekładnia, układ chłodzenia), peryskopy, wie- jazdu, zakładanych już na pierwszym etapie je-
nicznie, w specjalnym pomieszczeniu. żę z armatą 30 milimetrów i wyrzutnikami gra- go produkcji. Wykonany etap odbiera mistrz
Korpus po śrutowaniu musi w ciągu 24 go- natów, kamery, wyświetlacze, system łączności działu i potwierdza kontroler jakości oraz przed-
dzin trafić na malarnię. Jeśli z jakichś względów wewnętrznej oraz radiostacje i inne elementy, stawiciel 33 Rejonowego Przedstawicielstwa
to się nie uda, zostanie poddany ponownemu na przykład z tak zwanego pakietu afgańskiego Wojskowego.
śrutowaniu. Później jest malowa- (między innymi do- Technicy wiedzą, co, gdzie i kiedy monto-
ny kilkakrotnie wewnątrz i na ze- datkowe opancerze- wać, bo przeszli szkolenie w zakładach Patrii
wnątrz, zgodnie z technologią Wszystkie wozy nie). Pracownicy za- w Hammelinie w Finlandii. Na przykład spa-
stanowiącą część licencji udzie-
lonej przez fińską Patrię. Jej inży-mają identyczne kładu chwalą się,
że produkowane w
wacze szkolili się tam przez trzy miesiące,
montażyści kilka tygodni. Efekt końcowy: po-
nierowie zaprojektowali wóz
znany pod nazwą Armoured
oprogramowanie WZM wiązki elek-
tryczne wytwarzają
jazd, który w przeciwieństwie do bojowego
wozu piechoty BWP-1 czy czołgu T-72 można
Modular Vehicle w wersji systemu kierowania w technologii lotni- użytkować bez posługiwania się młotkiem, za
8x8, który to w 2003 roku za- czej. To oznacza, że to najlepiej z komputerem, co czasem… dez-
mówił w 690 egzemplarzach ogniem, napisane obowiązuje pełna orientuje kierowcę przyzwyczajonego do tech-
dla jednostek Wojsk Lądowych
nasz resort obrony. Farby są jesz-
przez Włochów identyfikacja uży-
wanych materiałów,
nologii radzieckich sprzed 30 i więcej lat.
Schowki czy luki otwierają się tak lekko, że
cze fińskie, ale mają być polskie. narzędzi oraz pra- niektórzy żołnierze zapominają się i urywają
Pomalowany korpus wygrzewa się w odpo- cowników wykonujących i monterów instalują- zamki lub klucze.
wiedniej temperaturze, po czym trafia na linię cych wiązki w pojeździe. Chodzi o gwarancję
montażu podzespołów. Najpierw wstawiane są pełnej niezawodności i renomę zakładu. WODOWANIE W ZALEWIE
luki i drzwi, potem montuje się wiązki przewo- Poszczególny etap montażu trwa około trzech Po zmontowaniu całości transportera trafia
dów, oświetlenie, a następnie komponenty hy- dni, a każda wykonana czynność jest potwier- on do prób i odbioru przez komisję przedstawi-

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 27


U Z B R O J E N I E
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

FOT. JANDREZJ PINDOR


Według informacji z resortu obrony, cena bojowego Rosomaka w wersji afgańskiej to około 11 mi-
lionów złotych. Za dodatkowy pancerz kupowany od izraelskiej spółki Rafael, zaopatrującej się
w blachy u poddostawcy francuskiego, resort obrony płaci prawie 1,5 miliona złotych.

cieli zamawiającego, czyli 33 RPW z Gliwic. nia Specjalistów. Dostają tam niejako „prawo dawcą, klientem ekskluzywnym”, zapewnia
Częścią testów zdawczo-odbiorczych są jazdy jazdy” na Rosomaka, tak by mogli doskonalić Roman Szyngiera, zastępca dyrektora WZM
w trudnym terenie i przystrzeliwanie na poli- umiejętności w ośrodkach wojskowych w Po- do spraw rozwoju.
gonie Bumaru-Łabędy (sprawdzian systemów znaniu i Ostródzie. Departament Zaopatrywa-
pokładowych oraz skuteczności armaty, wieży nia Sił Zbrojnych MON opłaca faktury za MYŚLĄ O MODERNIZACJI
i systemu kierowania ogniem), a także próby transportery dopiero po odbiorze wozów. Im Na początku września w innej hali zakła-
pływalności na niezamarzającym tak zwa- sprawniej będzie szła produkcja KTO, tym dów ruszyło centrum serwisowo-naprawcze
nym zalewie rybnickim, połączone ze spraw- lepsza będzie kondycja finansowa wszystkich wraz z magazynem części zamiennych. Obiekt
dzeniem trakcyjności (150 kilometrów trasy przedsiębiorstw zaangażowanych w ten pro- ten zapewnia warunki do wykonywania prze-
nad zalew i z powrotem). Wodowany jest każ- ces, a jest ich grubo ponad dwieście, jeśli glądów, obsług, napraw oraz remontów i ewen-
dy pojazd w wersji nieafgańskiej, po dopan- uwzględnimy wytwórców wieży. tualnych modernizacji aż ośmiu–dziesięciu
cerzeniu natomiast Rosomaki Linia produkcyj- transporterów jednocześnie. To pozwoli nie
tracą pływalność – są za cięż-
kie i demontuje się z nich pęd- W siemianowickich na działa w hali
zbudowanej na
dezorganizować linii montażowej, na której
składane są nowe wozy. W tym miejscu będą
niki zapewniające mobilność
w wodzie.
Wojskowych przełomie lat 50.
i 60. XX wieku,
usprawniane między innymi transportery
uszkodzone w Afganistanie. Zajmą się tym
Próby prowadzą pracownicy Zakładach lecz gruntownie serwisanci, których WZM SA mają około 20
WZM SA pod okiem specjali- unowocześnionej. w kraju plus 15 w Afganistanie i trzech
stów z 33 RPW. Jeśli ich wyniki Mechanicznych Wcześniej moder- w Czadzie. „W kontyngentach wojskowych
są pomyślne, a ewentualne
usterki zostaną naprawione, powstało już nizowano tu mię-
dzy innymi czołgi
pracują ludzie z serwisu, ale też z linii produk-
cyjnej. Do misji na pół roku oddelegowujemy
wojskowi zatwierdzają odbiór,
co jednocześnie jest poświad-
prawie dwieście T-34 i T-55 oraz sa-
mochody opance-
najlepszych fachowców. Gdy doświadczeni na
misjach montażyści wrócą do kraju, będziemy
czeniem jakości wozu i komple-
tu wyposażenia. Po umyciu
transporterów rzone BRDM-2.
Ostatnio dyrekcja
mogli zatrudniać ich także w serwisie”, dekla-
ruje jego szef.
i wyczyszczeniu transporter Rosomak WZM SA zdecydo- Firma prowadzi także szkolenia żołnierzy
z kluczami jest gotów do przeka- wała o utworzeniu użytkowników. „Mamy około 20 kursów zwią-
zania żołnierzom. Czasami trafia do nich tylko drugiej linii produkcyjnej, reagując na zwięk- zanych z Rosomakiem, które oferujemy woj-
jeden wóz, ale z reguły zakład stara się komple- szone zamówienia krajowe i ewentualnie eks- sku: od pływania, przez przygotowanie me-
tować partie po dwa–trzy egzemplarze. portowe. Firmę mogłoby zatem opuszczać chaników podwozia i wieży, po szkolenie me-
Przed odbiorem wozu sprawdza się jeszcze wkrótce nawet 16 transporterów miesięcznie. chaników łączności”, informują dyrektorzy.
poszczególne systemy i ukompletowanie wy- „Plany produkcyjne i terminy realizacji są Potrzeby krajowe i misyjne sprawiły, że woj-
posażenia. Dostarczając Rosomaki, żołnierze ustalone w umowie, ale mamy w nazwie fir- sko ma już przeszkolonych 660 załóg KTO
nie używają lawet, lecz po prostu jadą nimi do my słowo «wojskowe» i rozumiemy, co ozna- i prawie 200 specjalistów wsparcia eksploata-
macierzystych jednostek. Wszystkie załogi cza prośba resortu obrony o szybsze dostar- cji (obsług, napraw), w tym instruktorów legi-
KTO (kierowca, działonowy, dowódca) prze- czenie transporterów ze względu na potrzeby tymujących się certyfikatami pozwalającymi
chodzą podstawowy kurs w Centrum Szkole- operacyjne. Siły zbrojne są naszym chlebo- szkolić innych żołnierzy. 

28 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


A R M I A

P O L E M I K I

Krytyka
nie na temat
Artykuł „Stalowy walec”
miał pokazać prawdziwy
obraz sił niemieckich,
i to tylko lądowych,
atakujących Polskę

FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI


w 1939 roku.

O
dnosząc się do polemik Zygmunta
Kuligowskiego oraz Krzysztofa
Jana Drozdowskiego związanych
z artykułem „Stalowy walec”, przyznaję

Pożyteczni
Panom rację. Co więcej, dodałbym jeszcze
inne okoliczności, których nie wymienili-
ście: przewagę gospodarczą i demogra-
ficzną hitlerowskich Niemiec; zły system
dowodzenia i słabą łączność, szczególnie

biurokraci
na najwyższych szczeblach po stronie pol-
skiej, braki w zapasach wojennych
i oszczędności w zużywaniu środków bojo-
wych (szczególnie amunicji artyleryjskiej),
niezdecydowanie Naczelnego Wodza

Z pułkownikiem ZBIGNIEWEM BŁAŻEJEWSKIM i brak odwagi do podejmowania śmiałych


akcji, słaby rozwój infrastruktury komuni-
o planowaniu, kontrolach i zarządzaniu kacyjnej, szczególnie kolejowej (wywołało
to ograniczenia w przewozach mobilizowa-
rozmawia WŁODZIMIERZ KALETA nych jednostek). Należy też wskazać na
słabość floty, bo przecież o niej nie wspo-
POLSKA ZBROJNA: W wojsku mało kto systemowych i strukturalnych w resorcie, ta- mniałem. Mógłbym tak długo wymieniać.
wie o istnieniu, a tym bardziej o kompeten- kich jak profesjonalizacja oraz restrukturyza- Tylko że gdybym chciał napisać o przyczy-
cjach kierowanego przez Pana biura. cja Sił Zbrojnych RP. Biuro ma zapewnić nach klęski, zrobiłbym to. Ale nie wystar-
ZBIGNIEW BŁAŻEJEWSKI: Biuro jest spójność tych działań oraz zapobiec ewentu- czyłoby miejsca na opisanie tego zagad-
merytoryczną komórką organizacyjną, porów- alnemu dublowaniu. nienia w dziesięciu kolejnych numerach.
nywalną z zarządami w Sztabie Generalnym Jest to materiał na książkę.
WP czy departamentami w Ministerstwie POLSKA ZBROJNA: W jaki sposób? Dlatego z przykrością stwierdzam, że
Obrony Narodowej. Zajmuje się koordynowa- ZBIGNIEW BŁAŻEJEWSKI: Ważnym krytykując mnie, wypowiadacie się Pano-
niem działalności bieżącej, planistycznej elementem naszych działań są odprawy koor- wie nie na temat. Mój artykuł miał poka-
i kontrolnej w SGWP oraz wydawniczej w ca- dynacyjne z udziałem przedstawicieli komó- zać prawdziwy obraz sił niemieckich, i to
łych Siłach Zbrojnych RP. Ogólniej rzecz bio- rek organizacyjnych ministerstwa, rodzajów tylko lądowych, atakujących Polskę
rąc, nasze obowiązki dotyczą wszystkiego, co sił zbrojnych i innych – w zależności od po- w 1939 roku. Nie zagłębiałem się w isto-
można by nazwać dobrym zarządzaniem. Je- trzeb. Takie spotkania pozwalają na korelację tę klęski i nie uzurpowałem
den z kanonów sprawnego działania głosi, że i właściwe zaplanowanie w danym miesiącu Gdybym sobie prawa do orzekania
każde przedsięwzięcie od momentu opraco- przedsięwzięć z udziałem SZRP, do- chciał napisać o jej przyczynach.
wania koncepcji, poprzez realizację, aż do wództw lub jednostek, w tym działalności o przyczynach Najprawdopodobniej nie
sprawdzenia w praktyce musi przebiegać we- kontrolnej poszczególnych szczebli dowo- klęski do końca zrozumieliście
dług konkretnego założenia i być przez cały dzenia. Opracowujemy właśnie „Instruk- wrześniowej, ostatnie zdania artykułu.
czas koordynowane. W wojsku koordynacja cję o planowaniu i rozliczaniu działalności zrobiłbym to. Użyłem słów „przyczyn po-
działań nabiera fundamentalnego znaczenia bieżącej w Siłach Zbrojnych RP”, która bę- rażki należy szukać” oraz pi-
na najwyższych szczeblach kierowania (do- dzie zawierać szczegółowe wytyczne dotyczą- sałem o jednym z powodów prze-
wodzenia), gdy chodzi o zintegrowanie dzia- ce naszej pracy. wagi Wehrmachtu. Nie wyklucza to oczy-
łań rodzajów sił zbrojnych i innych komórek wiście innych i nie wskazuje, że były to
(jednostek) organizacyjnych mających wyko- POLSKA ZBROJNA: Czym się ostatnio wyłącznie te przyczyny. Zapewniam ad-
nać wspólnie określone zadanie. Korelacja zajmowaliście? wersarzy, że nie martwię się o swoją wie-
przedsięwzięć staje się jeszcze ważniejsza ZBIGNIEW BŁAŻEJEWSKI: Koordynacją dzę i postrzeganie historii. 
w warunkach ograniczonych nakładów finan- uroczystości z okazji Święta Wojska Polskiego
sowych resortu obrony narodowej oraz zmian i 89. rocznicy Bitwy Warszawskiej. W tym sa- BARTOSZ ŁOWCZYNOWSKI

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 29


S Z T A B G E N E R A L N Y
mym czasie przygotowywaliśmy też dokumenty POLSKA ZBROJNA: Biuro nadzoruje też z ograniczeniami środków finansowych na dzia-
dotyczące organizacji w siłach zbrojnych piel- działalność wydawniczą i sprawozdawczą. łalność wydawniczą przejmie ona między inny-
grzymki do Częstochowy. Dla wojska jest to ZBIGNIEW BŁAŻEJEWSKI: Obowiązki mi drukowanie prawie wszystkich formularzy na
wbrew pozorom złożone zadanie. Przedsięwzię- pracowników odpowiedzialnych za te dwa potrzeby resortu. Na 2009 rok zaplanowano pro-
cie na taką skalę wymaga uzgodnień z rodzaja- segmenty polegają na normowaniu i nadzoro- dukcję ponad 600 tych dokumentów.
mi sił zbrojnych, a także niektórymi służbami, waniu resortowego systemu wydawniczego
określenia zadań oraz sposobu realizacji. oraz sprawozdawczego, w szczególności POLSKA ZBROJNA: Żołnierze nadal będą
w określaniu przydatności narzekać, że muszą wypełniać sprawozdania
POLSKA Z B ROJ NA : wydawnictw do użytku i prowadzić statystyki.
W przeszłości zdarzało się, że Wnioskujemy służbowego. ZBIGNIEW BŁAŻEJEWSKI: Sprawozdaw-
w niektórych jednostkach kon-
trola goniła kontrolę, a gdzie
o ograniczenie POLSKA ZBROJNA: Jak
czość na niższych szczeblach dowodzenia od
dawna traktowana jest jako niepotrzebne „napę-
indziej inspektorów przez dłu- liczby wiele pozycji odrzucają? dzanie biurokratycznej machiny”. Jednakże re-
gi czas nie widziano na oczy. Z B I G N I E W sort obrony jest częścią administracji państwo-
Teraz to się zmieni? sprawozdań do BŁAŻEJEWSKI: W 2008 wej. To zobowiązuje do przekazywania okre-
ZBIGNIEW BŁAŻEJEWSKI:
Kontrole, planowane z reguły
niezbędnego roku wycofano z druku po-
nad 800 tytułów. W minio-
ślonych danych do Głównego Urzędu Staty-
stycznego. Wnioskujemy o ograniczenie liczby
z wyprzedzeniem, wymagają
również systematycznej koordy-
minimum nych pięciu latach wydawa-
no średnio około 35 procent
sprawozdań do niezbędnego minimum. Postu-
lujemy, aby zawierały jak najistotniejsze i naj-
nacji, po to, by – przykładowo zaplanowanych pozycji. Ma- krótsze informacje.
– działania Departamentu Kontroli MON nie my świadomość, że ten obszar wymaga popra-
dublowały się z takimi samymi przedsięwzię- wy. Sprawujemy również nadzór nad stroną edy- POLSKA ZBROJNA: Kryzys ograniczy też
ciami na szczeblu rodzaju sił zbrojnych. Instytu- torską i redakcyjną wydawnictw kierowanych do zapewne współpracę zagraniczną, której
cje kontrolujące poddają analizie przyczyny druku. Przy okazji należy wspomnieć, że Dru- koordynacja, jak Pan wspomniał, należy do
stwierdzonych niedociągnięć oraz inicjują roz- karnia Wydawnictw Specjalnych SGWP w naj- zadań biura.
wiązania systemowe pozwalające uniknąć bliższym czasie będzie przeniesiona do nowego ZBIGNIEW BŁAŻEJEWSKI: Aby współ-
w przyszłości podobnych błędów w szkoleniu obiektu i stanie się najnowocześniejszym zakła- praca zagraniczna była skuteczna, niezbędne jest
i funkcjonowaniu SZRP, a także eliminują zasa- dem tego typu w resorcie obrony narodowej. koordynowanie oraz monitorowanie międzyna-
dy (zapisy) nieprzystające do koszarowej rze- W ramach racjonalizacji wydatków i wykorzy- rodowych inicjatyw bezpieczeństwa, w których
czywistości i potrzeb. stania mocy produkcyjnych oraz w związku przewidywany jest udział polskich żołnierzy. Od
lat rośnie zaangażowanie SZRP w szkolenie,
R E K L A M A zgrywanie elementów dowodzenia i pododdzia-
łów w ramach misji NATO i UE, tworzenie grup
bojowych, formowanie jednostek wielonarodo-
wych, a także udzielanie pomocy państwom
aspirującym do wstąpienia w struktury euro-
atlantyckie. Ograniczenie budżetu resortu, w tym
środków na współpracę międzynarodową, wy-
musiło wstrzymanie lub wycofanie się z udziału
w niektórych zamierzeniach dotyczących współ-
pracy zagranicznej. Realizujemy tylko prioryte-
towe zadania w tym zakresie.

POLSKA ZBROJNA: Które z waszych za-


dań są najbardziej absorbujące?
ZBIGNIEW BŁAŻEJEWSKI: Wykonanie
zadań (przedsięwzięć) nieplanowanych. Cho-
ciażby organizacji udziału SZRP w uroczysto-
ściach patriotyczno-religijnych oraz obchodach
rocznic zarówno w kraju, jak za granicą. Tylko
w ciągu sześciu miesięcy 2009 roku wpłynęło
prawie 300 próśb o wojskową oprawę różnych
uroczystości. Na przykład od organizatorów ko-
larskiego wyścigu Tour de Pologne. Często mu-
simy odmawiać. Z naszych szeregów odeszli
ostatni żołnierze służby zasadniczej, którzy naj-
częściej uczestniczyli w tego typu imprezach.
W armii w pełni zawodowej każdy żołnierz ma
przypisane określone obowiązki do wykonania
i na udział w dodatkowych przedsięwzięciach
nie ma po prostu czasu. 

Pułkownik ZBIGNIEW BŁAŻEJEWSKI jest szefem


Biura Koordynacyjnego w Sztabie Generalnym
Wojska Polskiego.

30 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


A R M I A
FOT. STUDIO IWONA/ISW

MAGDALENA KOWALSKA-SENDEK Strzelców Podhalańskich, która dziedziczy tra-

Siła korzeni
dycje wszystkich polskich wojsk górskich.
Szef Oddziału Edukacji Obywatelskiej i Ce-
remoniału Wojskowego zaznacza, że aby do-
szło do przejęcia dziedzictwa tradycji danej
formacji wojskowej, potrzebna jest również
Jak budować nowoczesną, profesjonalną armię, pamiętając o tradycji, zgoda żyjących kombatantów, którzy w niej
służyli. „Natomiast w sytuacji, kiedy przyjmo-
czyli sposób na współczesne, świadome przeszłości wojsko.

Z
wane jest imię patrona jednostki, o ile jest to
naczenie historii polskie- wało bardzo różnie. Do końca lat osiem- możliwe, wymagana jest zgoda rodziny zmar-
go oręża dla współcze- dziesiątych wojsko odwoływało się łego na używanie jego nazwiska”, dodaje puł-
snych jednostek wojsko- przede wszystkim do historii oddziałów kownik Kaliński.
wych jest tak różne, jak związanych z ZSRR, zresztą takie tra-
różne są formacje i specjalności dycje dziedziczono na mocy odgór- ESPRIT DE CORPS
w polskiej armii. Krzepiące jest to, że nych, arbitralnych decyzji. Na szczęście Przyjęło się, że to jednostki wojskowe po-
coraz częściej żołnierze sami szukają dziś sytuacja wygląda zupełnie inaczej. szukują swojej historii i swoich poprzedników.
korzeni własnej jednostki, starają się Swoich korzeni sami poszukują naj- Bywa i tak, że inicjatorami przekazania dzie-
poznać jej dzieje, spotykają się z kom- częściej żołnierze danej jednostki, któ- dzictwa tradycji są kombatanci. „Niezależnie
batantami, składają wyrazy szacunku rzy interesują się historią wojskowości. Do końca lat
jednak od tego, skąd płynie inicjatywa, to do-
poprzednikom. Szef Oddziału Eduka- Odwoływanie się do tradycji przez po- osiemdziesiątych wódca danej jednostki, mając za sobą poparcie
cji Obywatelskiej i Ceremoniału Woj- szczególne jednostki nie jest więc wojsko całego środowiska żołnierskiego, zwraca się
skowego w Departamencie Wycho- przypadkowe i z reguły odbywa się odwoływało się o wyrażenie zgody na przejęcie dziedzictwa
przede
wania i Promocji Obronności Mini- według przyjętego schematu. Główną wszystkim do
tradycji do ministra obrony narodowej”, tłu-
sterstwa Obrony Narodowej pułkow- zasadą może być tożsamość numeru historii oddziałów maczy pułkownik Jerzy Tomczyk, zastępca
nik Mirosław Kaliński podkreśla, że albo nazwy – na przykład 2 Korpus związanych szefa Oddziału Edukacji Obywatelskiej i Cere-
tradycje wojskowe to jeden z ważniej- Zmechanizowany dziedziczy tradycje z ZSRR, zresztą moniału Wojskowego. Dodaje, że żołnierzom
takie tradycje
szych elementów kształtowania świa- 2 Korpusu Polskiego. Decydującym dziedziczono
zależy, aby jednostka dziedziczyła historyczne
domości historycznej nie tylko żołnie- czynnikiem jest też czasem miejsce mocą odgórnych, tradycje, miała nadane imię patrona, nazwę
rzy, ale przede wszystkim Polaków ja- stacjonowania – Dowództwo 2 Korpu- arbitralnych wyróżniającą, wprowadzoną odznakę pamiąt-
ko narodu. su Zmechanizowanego w Krakowie decyzji. kową i oznaki rozpoznawcze czy też ustano-
przejęło tradycje Armii „Kraków”. Po- wione święto. To swoisty esprit de corps, bu-
WARTOŚCI NADRZĘDNE dobieństwo może dotyczyć również dujący poczucie dumy z przynależności do od-
Z dziedziczeniem tradycji wojsko- powinowactwa rodzaju sił zbrojnych, działu, wzmacniający jego zwartość, więzi ze
wych w ciągu ostatniego półwiecza by- tak jak w przypadku 21 Brygady społeczeństwem.

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 31


T R A D Y C J E

„To więź nienarzucona z góry regu- W okresie międzywojennym stacjono- bą w tej samej jednostce łączy również za-
laminami i hierarchicznym podpo- wały tu jednostki, które swój rodowód miłowanie do tradycji wojskowych. „Obec-
rządkowaniem, ale wynikająca z ser- wyniosły z Powstania Wielkopolskie- nie pracujemy nad monografią 69 Pułku
ca, z szacunku do ponadczasowych go, to znaczy 55 Poznański Pułk Pie- Przeciwlotniczego, wcześniej wydana zosta-
wartości, takich jak: honor, przysięga, choty oraz 17 Pułk Ułanów Wielko- ła «Wojenna historia 69 pułku artylerii prze-
sztandar, ceremoniał wojskowy, tra- polskich. To wszystko ma wpływ na ciwlotniczej» oraz wojenne wspomnienia
dycje, wojskowe symbole”, uzupełnia służbę żołnierzy, na relacje między cy- byłego dowódcy pułku pułkownika Józefa
pułkownik Tomczyk. Przypomina, że wilami a wojskiem”, mówi. Dodaje Chmieluka”, opowiada były dowódca. Sto-
dzisiaj blisko 80 procent polskich jed- również, że przyjemnie jest służyć warzyszenie, które gromadzi nie tylko by-
nostek dziedziczy historyczne woj- w miejscu, w którym nie brakuje wzor- łych żołnierzy zawodowych, ale również ofi-
skowe tradycje. ców do naśladowania. Zwłaszcza lu- cerów rezerwy, kiedyś będących na przy-
dziom, którym tradycje wojskowe nie działach mobilizacyjnych 69 Pułku, stara się
WIELKOPOLSKIE są obojętne. również o zrekonstruowanie pomnika żoł-
KORZENIE Choć pułkownik Rochmankowski nierzy 55 Poznańskiego Pułku Piechoty po-
Pułkownik rezerwy Mirosław już od kilku lat nie jest żołnierzem ległych w wojnie polsko-bolszewickiej i szy-
Rochmankowski, były dowódca w służbie czynnej, nadal o wojsku pa- kuje do sympozjum poświęconego udziało-
69 Leszczyńskiego Pułku Przeciwlot- mięta. Działa w Związku Byłych Żoł- wi jednostek garnizonu leszczyńskiego
niczego imienia generała dywizji nierzy Zawodowych oraz w Stowa- w wojnie obronnej z 1939 roku.
Stefana Grota-Roweckiego, przyzna- rzyszeniu Oficerów Rezerwy 69 Lesz-
je, że służba, zarówno jego, jak i pod- czyńskiego Pułku Przeciwlotniczego MAKI I SPADOCHRONY
ległych mu żołnierzy, była w pewnym i garnizonu Leszno, którego jest Restrukturyzacja armii, rozwiązywanie
stopniu zdeterminowana przez wyda- prezesem. Ideą powołania takiego jednostek i łączenie garnizonów sprawiają,
rzenia historyczne, które rozegrały się stowarzyszenia była potrzeba inte- że otwarte stają się również kwestie dziedzi-
w Wielkopolsce. „Nasz garnizon jest gracji środowiska oficerów emery- czenia historii i tradycji. Wydaje się, iż ko-
bardzo głęboko osadzony w historii. tów wojskowych, których poza służ- nieczne są starania o to, by nie dopuścić do

32 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


A R M I A
 ŻOŁNIERZOM ZALEŻY, aby jednostka dziedziczyła historyczne tradycje. To
swoisty esprit de corps, budujący poczucie dumy z przynależności do oddzia-
wspominają, że kwestie symboliki, odzna-
łu, wzmacniający jego zwartość, więzi ze społeczeństwem. czeń i oznak rozpoznawczych są w korpusie
szczególnie ważne. „Tuż przed obchodami
65. rocznicy bitwy o Monte Cassino dostali-
śmy nowe oznaki rozpoznawcze, na których
Przyjęło się, że to jest Barbakan i mak. Jesteśmy z nich bardzo

FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI, KRZYSZTOF WILEWSKI


jednostki wojskowe dumni”, podkreśla major Sieńko.
poszukują swojej Tak jak kadra korpusu dumna jest ze swoich
historii i swoich
maków na rękawie, a podhalańczycy ze sław-
poprzedników.
Bywa i tak, że nych już szarotek, tak szturmani 6 Brygady
inicjatorami z czaszy spadochronów. Zdaniem pułkownika
przekazania Tomczyka żołnierze chcą i powinni się wy-
dziedzictwa tradycji
różniać, być rozpoznawalni i identyfikowani
są kombatanci.
z taką, a nie inną jednostką wojskową.

ŚLAD HISTORII
Oficerowie wychowawczy z różnych jedno-
stek twierdzą, że na zajęciach mających zapo-
znać żołnierzy zasadniczej służby wojskowej
z historią jednostki, w której służyli, nie za-
Desant rocznicowy wsze osiągano założone cele. Ze względu na
to, że inna jest świadomość żołnierzy zawodo-
Pamięć o byłych żołnierzach i ich dokonaniach wych, którzy służą z chęci, a nie przymusu, in-
można uczcić na wiele sposobów. ne jest wśród nich także nastawienie do trady-
cji wojskowych. Chorążego Arkadiusza

T rzy lata temu


6 Brygada De-
santowo-Szturmowa
wy Order Willema.
Żołnierze brygady za-
mierzają uczestni-
nie skoczków z pol-
skich samolotów. Na-
tomiast w Lesznie
Nowaka z 16 Batalionu Powietrznodesanto-
wego 6 Brygady Desantowo-Szturmowej cie-
szy, że żołnierze przejawiają zainteresowanie
w uznaniu dokonań czyć także w tego- od kilkunastu lat żoł- dziejami wojska, odwiedzają sale tradycji, czy-
spadochroniarzy, rocznych uroczy- nierze 69 Pułku tają specjalistyczne opracowania, szukają in-
którzy przy- stościach z oka- Przeciwlotniczego formacji i uzupełniają wykształcenie cywilne
czynili się do zji 65. rocznicy w przededniu Wszyst- – piszą prace licencjackie i magisterskie po-
wyzwolenia bitwy pod Arn- kich Świętych zosta- święcone na przykład historii spadochroniar-
Holandii spod hem. Plano- wiają na grobach by- stwa polskiego.
okupacji niemiec- wane jest łych wojskowych bia- Ciekawym sposobem na zainteresowanie
kiej, otrzymała naj- bojowe de- ło-czerwone chorą- historią jednostki jest organizowanie spotkań
wyższe holenderskie santo- giewki z orzełkiem z kombatantami. W większości jednostek woj-
odznaczenie Wojsko- wa- wojskowym.  skowych przywiązuje się do tego ogromną wa-
gę. Rzecznik prasowy 2 Korpusu Zmechani-
„zagubienia” historii. „Naszą intencją jest to, żam, że edukacja historycz- zowanego major Jacek Popławski uczestni-
żeby wszystkie tradycje przekazane wojsku na i patriotyczna jest bardzo czył w obchodach 65. rocznicy bitwy o Monte
po 1991 roku nie zniknęły. Dlatego, jeżeli ja- ważna, dlatego wymagam, by moi żołnierze Cassino. „Kiedy weterani zobaczyli tam dele-
kaś jednostka została rozformowana, to za przywiązywali do tego właściwą wagę”, mówi gację 2 Korpusu Zmechanizowanego, nie kry-
zgodą środowisk kombatanckich staramy się, generał. li radości. Przekonało mnie to, że oni rzeczy-
aby jej tradycje zostały przejęte przez inną Historia ma nie mniejsze znaczenie dla wiście 2 Korpus traktują jak swoich spadko-
jednostkę o podobnym charakterze”, wyja- 2 Korpusu Zmechanizowanego, który dzie- bierców i kontynuatorów”, mówi.
śnia pułkownik Tomczyk. dziczy tradycje wojskowe między innymi Tradycje wojskowe to, jak zauważa pułkow-
Za przykład może posłużyć dziedzictwo tra- żołnierzy generała Władysława Andersa, nik Tomczyk, nie tylko nazwa, ale i mundury,
dycji rozformowanej 36 Brygady Zmechanizo- będącego od dwóch lat patronem krakow- sztandary, barwy, historyczne zwyczaje, więź
wanej Legii Akademickiej z Trzebiatowa, któ- skiego korpusu. Major Tomasz Sieńko z weteranami, duma z przynależności do da-
re zostało przejęte przez 7 Pomorską Brygadę z wydziału wychowawczego tej jednostki nej broni czy służby, różnego rodzaju znaki
Obrony Wybrzeża, czy też tradycje 15 Wiel- i Leszek Gołębski, kustosz Muzeum 2 KZ, rozpoznawcze i pamiątki. Te ostatnie można
kopolskiej Brygady Kawalerii Pancernej imie- oglądać w salach tradycji. Niejednokrotnie
nia generała broni Władysława Andersa prze-
jęte przez 17 Wielkopolską Brygadę Zmecha-
Piórko i szarotka wśród wojskowych eksponatów można też od-
naleźć historyczne perełki w postaci starych
nizowaną w Międzyrzeczu. Z kolei 21 Bryga- dokumentów, oryginalnych mundurów i indy-
da Strzelców Podhalańskich, której nadano
imię generała brygady Mieczysława Boruty-
-Spiechowicza, przejęła dziedzictwo i kulty-
M undur galowy bywał wyróżnieniem
i nagrodą. Najlepsi żołnierze, którzy
odbywali zasadniczą służbę wojskową
widualnego wyposażenia żołnierzy. I choć sa-
le tradycji nie są miejscami, w których na co
dzień panuje tłok, stanowią oazę dla entuzja-
wuje tradycje dziesięciu polskich jednostek w 21 Brygadzie Strzelców Podhalańskich, stów historii danej jednostki. Są również sym-
górskich. Zdaniem generała brygady Tomasza mogli w nagrodę jechać na przepustki bolem, czasem mocno niedocenianym, prze-
Bąka, dowódcy podhalańczyków, znajomość w mundurze galowym. Szczególnie zależało nikania się przeszłości i teraźniejszości oraz
historii wojsk związanych z Podhalem jest wi- im na tym, aby założyć mundur podhalań- swoistym świadkiem przemian, których dana
zytówką każdego żołnierza 21 Brygady. „Uwa- czyka w dniu swojego ślubu. jednostka doświadczyła. 

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 33


P O D N A S Z Y M P A T R O N A T E M

Pole bitwy
P ierwsze spotkanie
na miejscu
bitwy odbyło się


we wrześniu 1966
roku. We wrześ-
niu 2009 roku or-
Wojskowi ganizatorom
krawcy mają udało się rozwi-
pełne ręce nąć pełny szwa-
roboty; szyją dron, złożony ze
także 120 koni. Sza-
młodzieżowe leństwo rekon-
i dziecięce strukcji histo-
mundury. rycznych osiąg-
nęło tego lata apo-
geum. Nie ograni-
czamy się już do
polskich bitew. Hel
zmienia się w Nor-
mandię czasu

Matką wojennego teatru w autentycznych D-day, a poznańskie


mosty na Warcie

plenerach jest pole szarży 18 Pułku


robią za przeprawy
na Renie podczas
operacji
Ułanów Pomorskich pod Krojantami. Market-Garden. (MSW)

Polacy, nic

34 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


A R M I A

 Logistyka, stra-
tegia, regulacja
ruchu pojazdów
wojskowych
– wszystko przy-
pomina prawdzi-
Chór zarabia na śpiewanie
wą wojnę.
rekonstrukcją szpitala polowego.

c się nie stało


Tłumy widzów reagują spontanicznie. Wznoszą stadionowe okrzyki. Na początku: „Do boju, Polsko!”, a na koniec: „Nic się nie stało, Polacy nic się nie stało!”.

FOT. STUDIO IWONA/ ISW (6)

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 35


W samo sedno
F E L I E T O N
BOGUSŁAW
PACEK
Stało się już prawie tradycją misji zagranicznych,
że wizyta VIP-a jest okazją do zgłoszenia przez żołnierzy
różnych próśb, skarg lub po prostu roszczeń.

Postawy roszczeniowe
M
inistrowie, par- dowodzenia. Każde pominięcie rycznych korzeniach, wciąż odwołujemy się
lamentarzyści, tych szczebli, zastępowanie czy do etosu tych, którzy w skrajnie trudnych
a nawet premie- wyręczanie dowódców to oddziały- warunkach walczyli o naszą niepodległość
rzy i prezydenci wanie tylko na któryś z pojedyn- na wszystkich kontynentach. Współczesna
od lat za swój czych trybów. Niestety, nie uspraw- armia tworzy etos nowego pokolenia. Czy
moralny obowiązek uznają bezpo- nia to funkcjonowania wojskowego na pewno zbliżony do tego sprzed lat? Nie
średnie zapoznawanie się z żołnier- zegara, lecz je psuje. chcę urazić żadnego żołnierza, szanuję
skimi problemami w miejscu peł- Podobnie jak większość Polaków, szczególnie tych, którzy narażają życie
nienia misji. Podczas spotkań z żoł- jestem dumny z naszych żołnierzy. w Afganistanie, ale wciąż mam przed ocza-
nierzami dowiadują się więc o istot- Nie ustępują najlepszym. Nie zmie- mi spotkanie ministra obrony z żołnierzami
nych sprawach, dotyczących na nia to jednak faktu, że przodują w Czadzie. Wydawało się, że ta misja Unii
przykład sprzętu czy uzbrojenia, ale także w wysuwaniu różnego typu Europejskiej spełniła każde żołnierskie ma-
i o roszczeniach też. Żołnierze czę- roszczeń i oczekiwań. Miałem oka- rzenie. Był więc „dodatek wojenny”, wszy-
sto zgłaszają również takie proble- zję przyjrzeć się żołnierzom w mi- scy mieli klimatyzowane kontenery, jedze-
my, jak ograniczony dostęp do in- sjach z wielu krajów. Poszczególne nie prawie jak u mamy, dobre warunki hi-
ternetu, niski standard sanitariatów państwa starają się zapewnić im gieniczne, nowoczesny sprzęt. Francuzom,
zbyt różniących się od tych, które warunki, najczęściej zgodnie ze którzy do pułkownika włącznie spali
mieli w domu, niedziałająca klima- swoimi możliwościami. Polska na- w zwykłych namiotach bez klimy i korzy-
tyzacja, brak PX-u z atrakcyjnymi leży do tych, w których troska stali z tradycyjnej latryny, z zazdrości oczy
towarami i tym podobne. A VIP-y o żołnierza osiąga jeden z najwyż- wychodziły na wierzch. Zrozumiałe więc
jak to VIP-y: wysłuchują w skupie- szych poziomów. Wojsko to twardy chyba było moje zdziwienie, gdy żołnierze
niu czasami rzeczowych wniosków, zawód. Ktoś, kto decyduje się wło- zwrócili się do ministra z prośbą, by im za-
a czasami żołnierskiego biadolenia, żyć mundur, musi liczyć się rów- łatwił wypłatę części uposażenia w miej-
i najczęściej ściskając żołnierskie nież z tym, że wiąże się to z możli- scowej walucie, bo chcieli sobie coś ku-
prawice, obiecują zająć się sprawą wością utraty życia. pić na miejscowym rynku. 
oraz spełnić oczekiwania. Trzeba Powinien też mieć
pamiętać, że przeważnie za plecami świadomość dotkli-
mają dziennikarzy. I tak to z roku wych niedogodności,
na rok, z misji na misję różne oso- szczególnie podczas
bistości często psują naszych żoł- służby w opera-
nierzy, akceptując ich roszczenio- cjach zagranicz-
wo-socjalne zachowania i często, nych. Pamięta-
z pominięciem całego systemu, jąc o histo-
obiecują załatwienie sprawy. Ar-
mia to system, organizm, który
działa tak jak zegar. Główny tryb
porusza mniejsze, te jeszcze mniej-
sze i mniejsze aż do zupełnie ma-
leńkich. Ten główny tryb to dowód-
ca i jego sztab, mózg i pierwszy
FOT. WWW.SXC.HU

wojskowy rozkazodawca, pozo-


stałe tryby to natomiast różne
szczeble wojskowego systemu

36 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


MILITARIA
MILITARIA
MILITARIA KRZYSZTOF WILEWSKI
specjalizuje się
MILITARIA
Redaktor działu TADEUSZ WRÓBEL

w technice
wojskowej
i uzbrojeniu

Ognisty FOT. KRZYSZTOF WILEWSKI

salon
Pożar na dzień przed otwarciem – to początek tegorocznego
Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego
w Kielcach. Wyglądało groźnie, ale targi się odbyły.

N
a dobę przed otwarciem imprezy nie, że zapali się druga z wystawienniczych bo zostały tak osmalone, że praktycznie nie
ogień strawił jedną z hal, co przy- hal. Na szczęście po trzech godzinach można nadawały się już do użytku. Najbardziej
kuło uwagę całej Polski. Choć było odtrąbić wygraną nad pożogą. Niestety, ucierpieli: Cenzin, którego ekspozycję ogień
z początku zdarzenie to wydawa- patrząc na poniesione przez wystawców stra- zniszczył całkowicie, Elbit, mający zaprezen-
ło się niegroźne, w pewnym momencie ty, w dużej mierze było to pyrrusowe zwycię- tować BWP uzbrojony w wieżę UT-30 (znaj-
35 jednostek straży pożarnej, które walczyły stwo. Choć ogień nie naruszył konstrukcji dował się w centrum pożaru), oraz zagranicz-
z żywiołem, miało spore problemy z opano- budynku, to znajdujące się w oznaczonej lite- ni potentaci ulokowani w tej hali – MBDA,
waniem ognia. Pojawiło się nawet zagroże- rami F/G hali stoiska albo uległy spaleniu, al- BAE System, Boeing i Raytheon. Z tej czwór-

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 37


M S P O 2 0 0 9

Nagrody MSPO Defender 2009


 Przemysłowy Instytut Tele-  Miranda sp. z o.o. – wieloza- – most towarzyszący na podwoziu
komunikacji z Warszawy kresowe pokrycie maskujące samochodowym Daglezja
– stacja rozpoznania pokłado- Berberys  Przemysłowe Centrum Optyki
wych systemów elektronicznych  ANDROPOL SA – technolo- z Warszawy – termowizyjny ce-
Gunica gia wykończenia hydroflowo-hy- lownik strzelecki CTS-1
 Wojskowe Zakłady Uzbroje- drofobowego  Wojskowy Instytut Techniczny
nia SA z Grudziądza – głowica  Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Uzbrojenia z Zielonki i EUROTECH
optoelektroniczna GOE01 Sprzętu Mechanicznego z Tarno- z Mielca – imitator środka napa-
 Bumar-Łabędy SA, WB Electro- wa – karabin wyborowy Alex-7,62 du powietrznego MJ-7 Szogun
nics i TELDAT – BMS Jaśmin- kalibru 7,62 milimetrów  CNPEP RADWAR SA WZR
-FONET (przeznaczony do czołgów  Ośrodek Badawczo-Rozwojowy RAWAR – stacja radiolokacyjna
T-72, PT-91 i Leopard-2) Urządzeń Mechanicznych z Gliwic NUR-22-N (3D). 

ki tylko BAE System, dzięki temu, że zdecy- wych nowinek. Jedną z nich była zaprezento- kami rakiet będą polskie zestawy Poprad
dował się przed targami na ulokowanie pojaz- wana przez Grupę Bumar tak zwana tarcza i Loara. Reasumując, jedyne, co musieliby-
dów na ekspozycji zewnętrznej, miał co po- Polski. Największy gracz naszego przemysłu śmy kupić, to rakiety. Resztę albo już mamy,
kazać widzom MSPO. Reszta musiała zado- obronnego pokazał w Kielcach, opracowany albo jesteśmy w stanie w krótkim czasie od-
wolić się przygotowanymi naprędce boksami. wspólnie z Przemysłowym Instytutem Tele- powiednio zmodernizować.
Mimo „ognistego” początku MSPO 2009 komunikacji, CNPEP Radwar i europejską Grupa Bumar, poza „tarczą Polski”, zapre-
rozpoczął się w terminie. wielonarodową korporacją rakietową MBDA, zentowała na MSPO propozycje do programu
narodowy system obrony przeciwlotniczej „Żołnierz przyszłości”. Choć w Kielcach nie
TARGOWE HITY i przeciwrakietowej. W dużym skrócie, bu- pokazano nowego karabinka 5,56 milimetrów
Choć o kieleckich targach mówi się, że są marowska „tarcza Polski” miałaby się skła- (współpraca z WAT), to uwagę wszystkich
największą taką imprezą w Europie Środko- dać z krajowych: stacji radiolokacyjnych zwrócił projekt najnowszej kamizelki kulo-
wej, to każdego roku MSPO musi zawalczyć (zmodernizowanych), sieci dowodzenia i za- odpornej Maskpolu. Poza zastosowaniem
o miejsce na rynku targowym. Oceniając rządzania obroną przeciwlotniczą (opartej na ultralekkich płyt ochronnych wyposażono ją
przedsięwzięcia tego typu jako lepsze lub urządzeniach opracowanych przez PIT i Ra- w system szybko wypinanych mocowań.
gorsze, bierze się przede wszystkim pod uwa- dwar), a jej zbrojnym ramieniem byłyby pro- Dzięki nim kamizelkę można zdjąć w kilka
gę premiery nowego sprzętu i uzbrojenia oraz dukowane przez MBDA rakiety VL MICA sekund (na przykład, by opatrzyć rany). Z in-
zawarte podczas targów kontrakty. Podczas (krótkiego zasięgu) i Aster 30 (średniego). nych polskich produktów nie sposób było nie
MSPO 2009 pokazano kilka bardzo cieka- Co najważniejsze, projekt zakłada, że nośni- zauważyć na targach opracowanego przez

38 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


M I L I T A R I A

Przebiśnieg w Kielcach
Wystawę Sił Zbrojnych RP
zorganizował
Inspektorat Wsparcia SZ.

W tym roku nasi żołnierze zaprezentowali


najnowsze uzbrojenie i sprzęt wojsko-
wy (w tym oczywiście Rosomaki), sprzęt
wojsk inżynieryjnych (między innymi trał prze-
ciwminowy Bożena), artyleryjskie i rakietowe C O M M E N T A R I U M
systemy przeciwlotnicze (między innymi ze- NA TARGACH można
staw przeciwlotniczy Loara), systemy rozpo- było oglądać
znania (rozpoznawczo-zakłócający Przebi-
śnieg) oraz sprzęt logistyczny, w tym: bazę
noclegową w namiotach pneumatycznych,
bezzałogowy pojazd
rozpoznawczo-bojowy
Lewiatan ZS.
Siła doświadczenia
BOGDAN KLICH
warsztat remontu sprzętu uzbrojenia, proto-
typową kontenerową łaźnię polową, moduł Polski przemysł obronny pozyskał
polowego magazynu wody oraz samochód wielu partnerów zagranicznych,
Star 944 w wersji opancerzonej. 
którzy gwarantują jego rozwój.

J
estem głęboko przekonany, Jednym z podstawowych warun-
że z kryzysu uda nam się ków każdego z tych programów
wyjść szybko i na tyle sku- jest polonizacja nabywanych zdol-
tecznie, by móc wciąż mówić ności. Chodzi o to, aby zagranicz-
o rozwoju przemysłu i technologii ne firmy, rozpoczynając od prze-
obronnej. Siłą naszych przedsię- niesienia do Polski technologii,
biorstw są doświadczenia, które a skończywszy na zakupie udzia-
zbierano od czasu transformacji łów w naszych zakładach przemy-
ustrojowej. Polski przemysł obron- słu obronnego, włączały się w roz-
ny przeszedł w ostatnich latach wój tego przemysłu. Polonizacja
bardzo głębokie przeobrażenia, pozyskiwanego sprzętu, uzbroje-
zarówno w swojej strukturze i or- nia i wyposażenia indywidualne-
ganizacji, jak też pod względem go żołnierzy jest warunkiem ko-
ekonomicznym i finansowym, niecznym udziału zagranicznych
a co najważniejsze, pozyskał wie- firm w tych programach. 
FOT. KRZYSZTOF WILEWSKI (4)

lu partnerów zagranicznych, któ-


rzy gwarantują jego rozwój. Pod BOGDAN KLICH
koniec sierpnia zakończyliśmy minister obrony
pracę nad czternastoma progra- narodowej.
mami: operacyjnymi i uzbrojenia.
Są one w tej chwili przygotowane
i czekają na moje zatwierdzenie.

WB Electronics (we współpracy z Hydrome- wyposażenia kolejnej generacji Merkaw. OBRUM z Gliwic – za most towarzyszący
giem oraz WAT-em) bezzałogowego pojazdu Izraelczycy nie ukrywali, że po dobrych do- MS-20 Daglezja, OBR SM z Tarnowa – za
rozpoznawczo-bojowego Lewiatan ZS. Wa- świadczeniach z kontraktem Spike’a dla na- karabin wyborowy Alex 7,62, CNPEP
żący ponad dwie tony wóz może osiągać szej armii chętnie wyposażyliby w Trophy A Radwar SA – za radar średniego zasięgu
prędkość 55 kilometrów na godzinę. „Ocza- nasze Rosomaki. NUR-22 3D, oraz PCO SA – za kamerę ter-
mi” Lewiatana ma być stabilizowana głowica mowizyjną do broni strzeleckiej CTS-1. Wy-
obserwacyjna GS2-UGV, wyposażona w ka- DEFENDERY różnienie ministra spraw wewnętrznych i ad-
mery dzienną CCD oraz termalną. Od kilkunastu lat podsumowaniem MSPO ministracji dostały ZM Tarnów SA – za pro-
Poza prezentacją na MSPO przez firmę są nagrody Defender. Dostają je firmy, które jekt modułowej strzelnicy kontenerowej. Co
MBDA rakiet VL MICA i Aster 30, ze sto- zaprezentowały na targach wyroby wyróż- ciekawe, mimo tylu nagród dla Bumaru
isk zagranicznych koncernów na pewno war- niające się oryginalnością i nowatorstwem Grand Prix MSPO 2009 otrzymała firma
to było odwiedzić wystawę Rafaela. Izrael- myśli technicznej. Konkurs odbywa się pod niezwiązana z liderem polskiej zbrojeniów-
ska firma zaprezentowała system aktywnej patronatem ministra nauki i szkolnictwa ki. Najważniejszy laur tegorocznych targów
obrony wozów bojowych – Trophy A, który wyższego. W tym roku zwycięzcą rywaliza- przypadł wyprodukowanemu przez Przemy-
pod koniec lipca 2009 roku przeszedł testy cji okazała się Grupa Bumar, która zgarnęła słowy Instytut Telekomunikacji SA z War-
poligonowe na pustyni Neweg w Izraelu aż sześć statuetek: ZM Bumar-Łabędy SA szawy systemowi rozpoznania radioelektro-
(ochronił Merkawę IV przed atakiem rpg razem z TELDAT-em i WB Electronics – za nicznego Gunica, który został wyróżniony
i ppk), a od jesieni wejdzie do seryjnego system dowodzenia BMS Jaśmin-FONET, również „zwykłym” Defenderem. 

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 39


W Y P O S A Ż E N I E
W pewnym momencie okazało się na przy-
kład, że wzory masek określonych rozmiarów
w kontakcie z iperytem były mniej szczelne.
Drobiazgowa analiza wykazała, że serie testo-
we niektórych wersji wykonano na formach sta-
lowych, a niektórych na aluminiowych, co spo-
wodowało różnice w porowatości elementów
maski przylegających bezpośrednio do twarzy.
Zdecydowano się w końcu na stalowe. Testowa-
no także wytrzymałość masek w wysokich i ni-
skich temperaturach. Po badaniach laboratoryj-
nych odbyły się testy poligonowe. Opinie żoł-
nierzy odnośnie do funkcjonalności nowego
wyrobu były zbierane i analizowane.
Po serii prób i skorygowaniu niedociągnięć
maski już teraz mogłyby znaleźć się w wyposa-
żeniu wojska. Do dziś jednak nie zostały wpro-
wadzone, choć w „Planie Modernizacji Sił
Zbrojnych RP w latach 2009–2012” projekt
MP-6 został wyraźnie określony jako wdroże-
niowy. Niestety, cięcia budżetowe, jakie dotknę-
ły MON, sprawiły, że Maskpol wciąż czeka na
decyzję o rozpoczęciu produkcji.
Jak powiedział prezes zarządu firmy
Krzysztof Dędek, Maskpol sam pokrywa
obecnie koszty projektowe maski, gdyż woj-

FOT. KRZYSZTOF WILEWSKI


ŁUKASZ MAZIEWSKI sko nie ma na to pieniędzy. Podkreślił jednak,

Maskarada
że w przyszłym roku zakład powinien być go-
towy do uruchomienia linii produkcyjnej.
Inżyniera Radosław Szmigielski z Zakładu
Ochrony Dróg Oddechowych WIChiR uważa,
że po wyeliminowaniu zauważonych niedocią-
gnięć (dotyczących na przykład torby nośnej, dłu-
Już pięć lat żołnierze Wojska Polskiego gości pasków utrzymujących maskę na głowie)
MP-6 ma szansę stać się dobrym produktem.
czekają na nowe maski przeciwgazowe. Szmigielski jednym tchem wymienia wiele jego

P
zalet: nową konstrukcję filtropochłaniacza, gwa-
rzeciwgazowa maska MP-6 Szefostwo wojsk chemicznych zleci- rantującą dwudziestoczterogodzinną ochronę
ma być następczynią używa- ło wchodzącemu w skład Grupy Bu- przed skażeniami kroplowymi, elastyczność,
nych powszechnie MP-5. mar przedsiębiorstwu Maskpol SA za- dzięki której dobrze dopasowuje się do twarzy,
Produkowana przez Mask- projektowanie i wykonanie nowej ma- czy możliwość doczepienia dwóch filtropochła-
pol na francuskiej licencji MP-5, trafiła ski o wyższym standardzie bezpieczeń- niaczy. Pochłaniacz może być przykręcony tak
do naszego wojska w roku 1994 i nadal stwa i komfortu. Do współpracy zapro- z prawej, jak i z lewej strony maski, co docenią le-
się spisuje. Jest jednak kilka „ale”. szono także Wojskowy Instytut Chemii woręczni żołnierze, gdy będą mogli bez proble-
MP-5 w ograniczonym zakresie i Radiometrii z Rembertowa. W finan- mu złożyć się do strzału, mając ją na głowie.
chroni przed przemysłowymi substan- sowaniu przedsięwzięcia partycypowa-
cjami toksycznymi, takimi jak chlor ło też Ministerstwo Nauki i Informaty- DWA WARIANTY
czy amoniak. Poza tym nie nadaje się zacji. Umowę na stworzenie projektu DOPIERO Niestety, w najbliższej przyszłości MP-6
do używania przez 24 godziny na do- i przygotowanie produktu do wdroże- W PRZYSZŁYM z pewnością nie trafi do wszystkich żołnierzy.
ROKU zaczną się
bę. Jak przyznał szef wojsk chemicz- nia podpisano w 2004 roku, czyli od zakupy najnowo-
Generał Frydrych tłumaczy to dosyć enigma-
nych generał brygady Ryszard pięciu lat żołnierze czekają na nowy cześniejszych tyczną „niemożnością obejścia barier technicz-
Frydrych, był to jeden z kluczowych sprzęt. I prawdopodobnie potrwa to masek nych”, dodając, że naciski na producenta – by
argumentów na rzecz wprowadzenia jeszcze co najmniej rok. przeciwgazowych dokończył pewne procedury – wywierane są
dla sił zbrojnych.
nowej maski. Dodał również, że to nie już od ubiegłego roku. Zaznacza jednak, że na-
tylko widzimisię sztabowców, lecz ŻOŁNIERZE I TECHNICY wet gdy nowe maski zostaną kupione, nie bę-
wymóg NATO. Przy tworzeniu tak delikatnych apa- dzie to oznaczało wycofania modelu MP-5.
Istotną rolę w podjęciu decyzji ratów, jak maski przeciwgazowe nie Jest to logiczne. Maski MP-5 spełniają
o wprowadzeniu maski nowego wzoru można sobie pozwolić na żaden błąd. wszystkie wymagania, które stawiano przed ni-
odgrywała też sprawa komfortu użytko- Dlatego proces konstruowania oraz mi w momencie wprowadzania do użycia, nie
wania. Wykonane z twardego poliureta- testowania jest długi i skomplikowa- można więc wyrzucić ich na śmietnik. Dlatego
nu maski MP-5 trzeba mocno dociskać ny. Podczas sprawdzania maski nowe- w wojsku będą oba wzory. Dostawy MP-6 za-
do twarzy, co powoduje problemy go projektu napotkano, jak mówił ge- czną się najprawdopodobniej pod koniec przy-
z ukrwieniem. W skrajnych wypadkach nerał Frydrych, wiele problemów, szłego roku. Tak przewidują oficerowie Szefo-
może nawet prowadzić do omdleń. czasem bardzo zaskakujących. stwa Wojsk Chemicznych. 

40 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


M I L I T A R I A

M i l i t a r i a
POLSKA

Harrisy
z Czernicy

FOT. HARRIS CORP.


W Wojskowych Zakładach Łączności
nr 2 w Czernicy koło Wrocławia na
WENEZUELA
mocy umowy zawartej z Departa-
Czołgi dla Chaveza mentem Zaopatrywania Sił
Zbrojnych MON do 15 grudnia 2009
PREZYDENT ROSJI DMITRIJ MIEDWIEDIEW potwierdził, że jego kraj jest gotowy dostarczyć Wenezueli roku powstanie 14 kompletów

FOT. ARMY RECOGNITION


czołgi i inny sprzęt wojskowy. Wcześniej w rosyjskich mediach pojawiła się informacja, że podczas ostat- radiostacji cyfrowych KF (VHF/UHF)
niej wizyty prezydenta Wenezueli Hugona Chaveza w Moskwie podpisany został kontrakt na dostawę firmy Harris, wartych ponad
czołgów o wartości około pół miliarda dolarów. RIA Novosti podała, że do południowoamerykańskiego 8,5 miliona złotych. Siły zbrojne,
kraju dostarczonych zostanie co najmniej sto czołgów T-72 i T-90 (na zdjęciu). Koszt egzemplarza pierw- realizując plan modernizacji
szego typu waha się w granicach 1–2 miliona dolarów, a drugiego 5–7 milionów dolarów. (WT)  technicznej na lata 2009–2010,
wzbogacą się o cztery radiostacje
WIELKA BRYTANIA POLSKA o mocy 400 W wraz z urządzeniami
towarzyszącymi, zamontowanymi na
Globalna Natowski certyfikat wozach dowodzenia, oraz o dziesięć
kompletów nowoczesnych radiostacji
ciężarówka B ydgoska firma TELDAT dostała certyfikat natow-
skiej agencji zajmującej się systemami dowo-
plecakowych wraz z komputerami
sterującymi. Podpisana 4 sierpnia
Podczas targów zbrojeniowych Defence dzenia (NATO Consultation, Command and Control umowa powiększa wartość kontraktu
Systems & Equipment International 2009 Agency – NC3A). Dokument jest potwierdzeniem offsetowego zawartego między
(DSEi) firma BAE Systems po raz pierwszy przeprowadzonych w kwietniu testów systemu Skarbem Państwa a amerykańską
zaprezentowała ciężarówkę wojskową, wsparcia dowodzenia C3IR Jaśmin. (W)  firmą Harris Corporation. (BP) 
Global Tactical Vehicle (GTV). Jest to średni

Szerokie możliwości
pojazd taktyczny o ładowności 4,5 tony. Cię-
żarówka może też holować na przykład przy-
czepę z ładunkiem o masie całkowitej około
9,5 tony. Nowy samochód, jak podkreśla BRAZYLIA
koncern, skonstruowano na podstawie wie-
loletnich doświadczeń z działań militarnych Wiele państw jest zainteresowanych
i przy wykorzystaniu najnowszych technolo-
gii, stosowanych między innymi w opance-
współpracą wojskowo-techniczną z Brazylią.
rzonych logistycznych pojazdach taktycznych
FMTV. Trzyosobowa kabina ma wykonane
z lekkich materiałów opancerzenie Long
S tany Zjednoczone kuszą Brazylijczy-
ków, by wybrali ich samolot bojowy.
Zaoferowali transfer technologii F/A-18
zawiera fundusze na 50 licencyjnych śmi-
głowców EC-725, pięć konwencjonalnych
okrętów podwodnych i jeden o napędzie
Term Armour Solution (LTAS). Zestaw ten po- Super Hornet, która pozwoliłaby na jego fi- atomowym. Paryż i Brasilia rozmawiają też
zwala szybko przekształcić ciężarówkę nalny montaż właśnie w tym kraju. Tran- o samolotach. W kręgu zainteresowania
w opancerzony pojazd taktyczny. Zadbano sakcji towarzyszyłby wielomiliardowy offset brazylijskich sił powietrznych są francuskie
też o bezpieczeństwo załogi. GTV ma fotele ze strony koncernu Boeing. Tymczasem myśliwce Rafale, których chciałyby kupić
typu MBRS (Mine Blast ResistantSeat), od- Brazylia podpisała z Francją porozumienie 36 egzemplarzy. Natomiast Francja nie
porne na działanie fali uderzeniowej po wy- o współpracy przy modernizacji swoich wyklucza zakupu około dziesię-
buchu miny. Ma też czteropunktowe pasy sił zbrojnych. Przeznaczono na to 24 mi- c i u o d r z u tow yc h
bezpieczeństwa (można je zmodyfikować do liardy reali w okresie 20 lat. Kwota transpor towców
pięciopunktowych). Sześciocylindrowy silnik KC-390 (na zdję-
wysokoprężny Cummins ISBe o mocy ciu), nad którymi pra-
300 KM spełnia wyśrubowane wymogi emi- cuje Embraer. (TED) 
FOT. EMBRAER

sji spalin narzucone przez normę Euro 5. Na


247 litrach paliwa w baku GTV może przeje-
chać ponad 480 kilometrów. (WR) 

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 41


M U Z E U M B R O N I P A N C E R N E J

Pan c erne  klechdy


MARCELI KWAŚNIEWSKI

O tym, jak 40 lat po wojnie T-70


wciąż był gotowy do wystrzału
W komorze nabojowej czołgu stojącego w poznańskim
Muzeum Broni Pancernej od 1946 roku tkwił pocisk kalibru 45 milimetrów.

L
ekki czołg rozpoznawczy o wadze tych silników. Między innymi z tego po-
9 ton – T-70 – był produkowany wodu Rosjanie sami nazywali T-70
przez Rosjan od marca 1942 do paź- „Żegnaj ojczyzno, żegnaj ro-
dziernika 1943 roku. Wóz, którego dzino”. W chwili
powstało 8226 egzemplarzy, został skonstru- trafienia oba gaź-
owany na bazie czołgu T-60. T-70 stanowiły nikowe silniki
wyposażenie samodzielnych batalionów roz- oraz zawarte
poznawczych, a później wycofano je z pierw- w nich pali-

FOT. TOMASZ SZULEJKO


szej linii i przeznaczono do ochrony sztabów. wo eksplodo-
W połowie 1943 roku siedem maszyn tego ty- wały i czołg
pu dostał 1 Pułk Czołgów formowany w Siel- płonął jak po-
cach nad Oką. chodnia, dając załodze
bardzo niewielkie szanse na zurskiej jednostce przy-
JEDYNY W POLSCE przeżycie. T-70 był dwuosobowy, a więc do- gotował koledze wystrzałowy
Uczestniczyły one w bitwach pod Lenino wódca musiał spełniać także funkcje ładowni- żart, łącząc komorę nabojową lufy
i Studziankami, ale wykorzystywano je głównie czego i strzelca. Miejsce mechanika znajdo- czołgu z włazem. Załadował pocisk, podczepił
do zadań łącznikowych oraz dowozu amunicji wało się z przodu i ci bardziej doświadczeni linkę i w chwili, gdy czołgista otwierał właz,
i zaopatrzenia dla rozproszonych w różnych nigdy nie zamykali przedniego włazu. Mecha- nastąpił strzał. Żartownisia ukarano paką, a do
miejscach czołgów T-34. Lekkie T-70 używane nik przytrzymywał butem sznurek przywiąza- wszystkich jednostek trafił rozkaz, by uzbroje-
były jeszcze w czasie walk z Ukraińską Po- ny do klapy tego włazu tak, by był on zawsze niowcy sprawdzili komory nabojowe, aby unik-
wstańczą Armią w latach 1946–1947 na tere- tylko przymknięty. Wszyscy wiedzieli o przy- nąć podobnych sytuacji.
nach południowo-wschodniej Polski. Tam padkach, gdy wskutek trafienia klapy zatrza- W latach 80. wszelkie rozkazy traktowano
czołg, który znajduje się teraz w muzeum, zo- skiwały się i blokowały, a załoga pojazdu pło- bardzo poważnie, więc i ten objął także
stał trzykrotnie trafiony i uszkodzony. Po woj- nęła żywcem. Znana jest historia pewnego me- wszystkie maszyny stojące w Muzeum Broni
nie trafił na mały cokół w Baligrodzie, gdzie chanika, który z podobnych opresji trzykrotnie Pancernej. Czołg T-70 był ostatni w kolejce.
stał aż do 1975 roku. Okazało się wtedy, że to wychodził cało, właśnie dzięki niedomknięte- Pewnego dnia uzbrojeniowiec, rutynowo
jedyny egzemplarz T-70 w Polsce. mu włazowi. przeglądając maszynę, ściągnął zapadkę
Pułkownik Jaskier, wykładowca Szkoły Sam czołg dostał na swe 60. urodziny i otworzył klin komory nabojowej. Nagle rę-
Wojsk Pancernych, zobaczył go na cokole pod- w 2003 roku specjalny prezent od kapitana ce mu zadrżały i w jednej chwili się spocił.
czas zawodów, w których uczestniczyli jego Tomasza Ogrodniczuka. Silnik zaskoczył, W komorze znalazł w pełni sprawny pocisk
podopieczni, i uznał, że musi go mieć w swojej maszyna ruszyła z miejsca. Był to pierwszy 45 milimetrów, który tkwił tam od 1946 ro-
kolekcji w muzeum. Porozumiał się z władza- pojazd, który został doprowadzony do stanu ku, gdy czołg został trafiony podczas walk
mi Baligrodu, a one zgodziły się na wymianę pełnej używalności przez kustosza muzeum. z UPA. Potem nikt tam nie zaglądał. Robocza
T-70 na wojenną wersję T-34. W Poznaniu by- Jednak pomimo jego wysiłków T-70 wciąż nie hipoteza kapitana Ogrodniczuka mówi, że
ło jeszcze kilka takich czołgów, więc jeden jest w stanie zakręcać z powodu zbyt małej załoga przygotowywała się do odpalenia ar-
z nich pojechał do Baligrodu, a T-70 trafił do mocy silników, więc kapitan myśli o wszcze- maty, gdy nastąpiło trafienie, a później nikt
Poznania. Dziś ten baligrodzki T-34 też jest ra- pieniu mu nowego serca – potężniejszej jed- już tej komory nie sprawdzał. Aż do czasu
rytasem, bo więcej jego wojennych wersji nostki napędowej. wybuchowego dowcipu. 
w Polsce nie ma.
Poznański T-70 ma radiostację i dwa silniki WYBUCHOWY DOWCIP W Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu można
obejrzeć 37 pojazdów pancernych. Większość
od gaza 202. Dzięki temu ewenementowi tech- Do lufy T-70 nikt nie zaglądał aż do pewne- eksponatów była wykorzystywana podczas II wojny
nicznemu czołg ma większą moc. Stwarza to go feralnego dnia 1985 roku. Było to wkrótce światowej. Nieetatowym kustoszem muzeum jest
jednak ogromny problem z synchronizacją po tym, gdy jakiś szeregowiec w odległej ma- kapitan TOMASZ OGRODNICZUK.

42 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
KRZYSZTOF GŁOWACKI
zajmuje się polityką
Redaktor działu MAREK PIELACH

międzynarodową

Przeprowadzki
Jemen staje się nową siedzibą siatki Usamy Ibn Ladina.
Przenosin terrorystów obawiają się też rządy
Tadżykistanu, Kirgizji i Uzbekistanu.
FOT. US DOD

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 43


T E R R O R Y Z M

Przeprowadzki
FOT. US DOD

O
nowej enklawie wahabitów już Al-Kaidy, skupia się przede wszystkim na opi- jąco”, dziwi się Daniel Lev z Middle East
w kwietniu mówił generał David sie sytuacji na pakistańsko-afgańskim pograni- Media Research Institute.
Petraeus, dowódca wojsk amery- czu i amerykańskich nalotach na te tereny. Na Z kolei Tom McInerny, emerytowany gene-
kańskich na Bliskim i Środkowym pierwszy ogień idą sami członkowie Al-Kaidy, rał i analityk wojskowy telewizji FOX News,
Wschodzie. W połowie czerwca szef CIA którym autor zarzuca, że lekkomyślnie pozwo- nazywa ten dokument kopalnią złota i uważa,
Leon Panetta potwierdził obawy Petraeusa. lili, aby w ich szeregach pojawili się szpiedzy. że dowodzi on skuteczności pakistańskiej kam-
Wtórował mu admirał Eric Olson, dowódca Według Libiego, to oni dostarczają Ameryka- panii: „Siły powietrzne śmiertelnie przerażają
amerykańskich sił specjalnych: „W Pakistanie nom informacje o obozach oraz kryjówkach terrorystów, ponieważ panicznie boją się oni
i Afganistanie dla terrorystów robi się coraz organizacji i pozwolili Amerykanom na wielką bezzałogowców, bombowców i myśliwców. Ta-
bardziej gorąco, dlatego muszą sobie szukać kampanię bombową z udziałem bezzałogowych ki paranoiczny strach przed ukrytym wrogiem
nowych siedzib”. statków powietrznych, które, jak czytamy może doprowadzić do czystek w ramach orga-
Faktycznie terroryści na obecnym teatrze w opracowaniu, „sparaliżowały dowództwo nizacji i jej dalszego osłabienia. Sądzę, że ta
działań mają ograniczone pole manewru. Po- Al-Kaidy”. książka świadczy o początku ich końca”.
twierdza to sama organizacja Usamy Ibn Być może faktycznie obserwujemy schyłek
Ladina. W opublikowanym na jednej z uży- POCZĄTEK KOŃCA Al-Kaidy, ale tylko w Iraku i Afganistanie. Do
wanych przez terrorystów stron interneto- Zdaniem ekspertów od terroryzmu, niezwy- ostatecznej klęski wahabitów Usamy Ibn Ladi-
wych dokumencie („Przewodnik prawny na kły jest pełen zmartwienia ton publikacji. „Jesz- na jeszcze daleka droga. W czerwcu terroryści
temat muzułmańskich szpiegów”) wypunkto- cze nigdy nie spotkałem się z tym, żeby dowód- w Jemenie udowodnili, że jest się czego bać.
wano największe bolączki terrorystów. Abu cy Al-Kaidy używali takiego języka. Do tej po- Porwali i bestialsko zamordowali grupę cudzo-
Jahja al-Libi, jeden z głównych przywódców ry wypowiadali się niemal wyłącznie triumfu- ziemców, głównie lekarzy, którzy charytatyw-

44 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

 Współpraca
z miejscową
ludnością pozwala
żołnierzom wojsk
C O M M E N T A R I U M

Nowa strategia?
MARCIN RZEPKA

sojuszniczych Jak na razie główną siedzibą


pozyskać informa-
cje, dzięki którym Al-Kaidy pozostają nadgraniczne
mogą skuteczniej
prowadzić walkę
tereny afgańsko-pakistańskie.
z terrorystami.

R
ozbita i wyparta z Afgani- Abu al-Yazid zapowiedział rów-
stanu po 2001 roku Al-Kai- nież ataki na Arabię Saudyjską.
da wciąż prowadzi tu aktyw- Odpowiada to celom strategicz-
ną działalność, co niewątpliwie nym Al-Kaidy, a przy tym zmia-
wiąże się z przemianami, jakie za- nom organizacyjnym, jakie pod-
szły w obozie talibów i ich większą jęła na Półwyspie Arabskim. Po
integracją ze światowym dżiha- ogłoszeniu w styczniu połącze-
dem. Afganistan i Pakistan pozo- nia dwóch gałęzi – saudyjskiej
stają więc głównym terenem walki, i jemeńskiej, to Jemen, pogrążo-
szkolenia i dowodzenia, pomimo ny w chaosie politycznym i go-
zintensyfikowanych operacji anty- spodarczym, może być nowym
terrorystycznych i odnoszonych miejscem schronienia Al-Kaidy.
sukcesów, również w Pakistanie. Możliwe, że w przyszłości prze-
W czerwcu jeden z liderów orga- strzenią walki z terrorem nie bę-
nizacji w Afganistanie Mustafa Abu dą Afganistan i Pakistan, ale
al-Yazid oświadczył, iż celem Al-Kai- właśnie Jemen wraz z Somalią.
dy jest przejęcie pakistańskiej broni Na razie jednak wydaje się, że to
nuklearnej i użycie jej przeciwko właśnie nadgraniczne tereny af-
USA. Zwiększona aktywność organi- gańsko-pakistańskie, zwłaszcza
zacji fundamentalistycznych, którą zaś Terytoria Plemienne Admini-
daje się zauważyć w krajach Azji strowane Federalnie, pozostają
Centralnej (współpraca Islamskiego główną siedzibą Al-Kaidy. 
Ruchu Uzbekistanu, akcje w Ferga-
nie i Badachszanie) również ma
MARCIN RZEPKA
związek z sytuacją afgańsko-paki-
specjalizuje się
stańską. Może być wyrazem nowej
w tematyce
strategii walki z Zachodem, w której etnicznej krajów
istotnym elementem będzie zablo- Bliskiego i Środko-
kowanie korytarzy zaopatrzenio- wego Wschodu.
wych do Afganistanu od północy.

nie pracowali w szpitalu. Wśród za- kopanym 300-metrowym tunelem, Wybranie nowego obszaru działań wiąże się
mordowanych było kilka kobiet i troje byli między innymi główni organiza- z kilkoma czynnikami. Jedną z przyczyn jest
dzieci. torzy zamachu na amerykański nisz- łatwość, z jaką można wydostać się z jemeń-
Wcześniej porwania cudzoziemców czyciel „Cole” z 2000 roku, w którym skiego więzienia. Ostatniej zimy władze zwol-
przez szyickich rebeliantów w Jeme- zginęło 17 marynarzy. niły z zakładów karnych 170 byłych członków
nie nie należały do rzadkości, ale ofia- To właśnie jeden z uciekinierów, Al-Kaidy tylko dlatego, że podobno przeszli
rom zwykle nie działa się krzywda 33-letni Nasir al-Wuhajszi, były JEMEŃCZYCY oni program resocjalizacji i obiecali zerwać
i były zwalniane po wpłaceniu okupu. sekretarz Ibn Ladina, w 2007 roku zo- byli kiedyś drugą z terroryzmem.
Dlatego tym razem sami Jemeńczycy stał ogłoszony „nowym emirem po Saudyjczy- Innym powodem jest położenie geograficz-
nie mieli wątpliwości, kto stoi za po- Al-Kaidy na Półwyspie Arabskim” kach największą ne, czyli bezpieczne i łatwe połączenie między
grupą
rwaniem. Przywódcy plemion z miej- i zapowiedział, że odtąd terroryści mudżahedinów Jemenem a Arabią Saudyjską. Oba kraje mają
scowości, w której doszło do tragedii, z Jemenu i Arabii Saudyjskiej będą ra- walczących długą górską i słabo strzeżoną granicę, którą co
natychmiast ogłosili, że za wydarzenia mię w ramię prowadzić dżihad pod jego w Afganistanie roku nielegalnie przekraczają tysiące ludzi. Po-
te odpowiada Al-Kaida. przywództwem. Kompletowanie miej- z sowieckimi nadto Jemen to najbiedniejszy kraj arabski rzą-
wojskami.
Chociaż władze w Sanie upierają scowego kierownictwa zakończyło się dzony przez prezydenta dyktatora i skłócony
się, że bezlitośnie zwalczają terro- na początku tego roku, kiedy zwol- rząd z silnie zakorzenionym systemem ple-
ryzm, w 2006 roku skompromitowały niony po sześciu latach odsiadki miennym, od lat borykający się z szyicką rebe-
się, pozwoliły na ucieczkę 23 groź- z Guantanamo Saudyjczyk Said Ali lią na północy oraz separatystami na południu.
nych terrorystów z więzienia w stoli- Al-Szihri niespodziewanie pojawił się Członkami Al-Kaidy w Jemenie są nie tylko
cy kraju. W grupie, która uciekła wy- w Jemenie jako zastępca Wuhajsziego. przyjezdni. Wśród samych Jemeńczyków nie

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 45


T E R R O R Y Z M

W Pakistanie
i Afganistanie
FOT. US DOD (3)/UK MOD

terrorystom
robi się
coraz goręcej,
dlatego muszą
sobie szukać
nowych siedzib.

brakuje chętnych do wstąpienia w szeregi orga- mańskiego Ruchu Uzbekistanu, który zamie- ką obławę na partyzantów rozpoczęli też Ame-
nizacji. To oni byli kiedyś drugą po Saudyjczy- rzał zbrojnie obalić tyrana z Taszkentu. „Zbie- rykanie, którzy wysłali do Afganistanu dodat-
kach największą grupą mudżahedinów wal- dzy” trafiali pod opiekę zaprzyjaźnionych wa- kowe tysiące żołnierzy. Wzięci w dwa ognie
czących w Afganistanie z sowieckimi wojska- tażków i komendantów. Tadżycy trafili pod roz- mudżahedini zdecydowali, że łatwiej będzie
mi. Po amerykańskiej inwazji w 2003 roku kazy Ahmada Szaha Massuda, Uzbecy – do im przetrwać, jeżeli wrócą w rodzinne strony.
stali się jedną z najliczniejszych grup przyjeż- wodza afgańskich Uzbeków Abdula Raszida
dżających na dżihad do Iraku, a dzisiaj stano- Dostuma. ODRADZANIE ZŁA
wią połowę wszystkich pozostałych więźniów Gdy władzę w Afganistanie przejęli talibo- W dolinie Fergany przybyłych partyzantów
w Guantanamo. wie, mudżahedini z poradzieckiej Azji Środko- zauważono już pod koniec maja. Kilkudziesię-
wej sprzymierzyli się z jednookim emirem muł- cioosobowy oddział zaatakował posterunek
POWRÓT DO KORZENI łą Omarem i jego gośćmi z Al-Kaidy. Tahir policji w miasteczku Chanabad na granicy
Jemen nie jest jedynym miejscem, w którym Jułdaszew, polityczny przywódca Muzułmań- Kirgizji z Uzbekistanem. Następnego dnia za-
następuje reaktywacja Al-Kaidy. Sprzymierzeni skiego Ruchu Uzbekistanu, został jednym z za- machowiec samobójca zabił kilka osób w uz-
z talibami mudżahedini uciekają z Afganistanu stępców Saudyjczyka, a Dżuma Namangani beckim Andiżanie, gdzie kilka lat temu woj-
i Pakistanu także do doliny jednym z najważniej- sko utopiło we krwi antyrządowe powstanie.
Fergany, podzielonej pomię-
dzy Uzbekistan, Kirgizję i Ta-
dżykistan. Obszar ten w latach
Na 22 miliony szych dowódców woj-
skowych.
Po inwazji Amery-
Władze w Taszkencie natychmiast ogłosiły
stan pogotowia. Na granicę z Kirgizją wysłano
wojsko, a dla pewności na pograniczu usta-
dziewięćdziesiątych stał się
kolebką środkowoazjatyckich
Jemeńczyków kanów na Afgani-
stan jesienią 2001
wiono też pola minowe.
W 1999 i 2000 roku uzbeccy mudżahedini
mudżahedinów. Buntownicy
odrzucili świeckie tyranie przypada roku środkowoazja-
tyccy mudżahedini
przekradali się już z Afganistanu i Pakistanu,
by wywołać zbrojne powstanie przeciwko pre-
byłych komunistycznych se-
kretarzy, którzy poogłaszali
się prezydentami niepodle-
50 milionów uciekli wraz z taliba-
mi do Pakistanu.
Wielka ofensywa,
zydentowi Islamowi Karimowowi. W 2004 ro-
ku dokonali zamachów w Bucharze, a także
przed ambasadami USA i Izraela w Taszken-
głych państw, i szukali ratun-
ku w odkrywanym na nowo
sztuk broni rozpoczęta pod ko-
niec kwietnia przez
cie. Teraz, zatrzymani na granicy z Uzbekista-
nem, zawrócili do Kirgizji. W efekcie, od poło-
islamie. pakistańskie wojsko wy czerwca nieustannie dochodzi do strzelanin
W 1992 roku w Tadżykistanie doszło do mu- na pasztuńskich ziemiach, sprawiła, że waha- w okolicach miast Dżalalabad, Uzgen i Osz.
zułmańskiej rewolucji, a potem wojny domowej bici znaleźli się w potrzasku. Wyparci z Mala- Sprawy przybrały na tyle poważny obrót, że
– zginęło w niej 100 tysięcy ludzi. Pokonani kandu wycofali się do Waziristanu Północne- kirgiski prezydent Kurmanbek Bakijew po-
muzułmańscy partyzanci uciekli do Afganista- go i Południowego, ale i tam pociągnęło za ni- stanowił podzielić się z rodakami swoimi oba-
nu. Taki sam los spotkał zwolenników Muzuł- mi wojsko. Po afgańskiej stronie granicy wiel- wami: „Jeśli partyzanci zostaną przyciśnięci

46 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

Porażki CIA
Z TIMEM WEINEREM o Centralnej
Agencji Wywiadowczej rozmawia
HENRYK SUCHAR
POLSKA ZBROJNA: Bardzo nieprzychylnie POLSKA ZBROJNA: A co robi pozostałe
traktuje Pan Centralną Agencję Wywiadow- 10 procent?
czą w książce „Dziedzictwo popiołów”. TIM WEINER: To nawet nie trzy tysiące real-
TIM WEINER: W wywiadzie Ameryka jest li- nych szpiegów wykonujących poufne misje za
liputem. Mamy doskonałą broń, na cele obronne granicą. I tylko część z nich zna na przykład
wydajemy tyle, ile łącznie wydaje 25 innych kra- chiński, arabski, hinduski, urdu czy pusztuński,
jów. Aż tyle i tylko tyle. O agencji źle świadczą główny język talibów. Jak można zdobywać klu-
niepowodzenia. Z pięciu wojen prowadzonych czowe informacje, jeśli nie zna się lokalnych ję-
przez Amerykę w ostatnich kilku dziesięciole- zyków? Czego można się dowiedzieć na koktaj-
ciach tylko jedną można uznać za zwycięską. lach w ambasadach?
Wygraliśmy jedynie pierwszą konfrontację
z Irakiem w 1991 roku. Poza tym konflikt kore- POLSKA ZBROJNA: Według Pana, funk-
ański z początku lat pięćdziesiątych zakończył cjonariusze CIA nie są asami wywiadu, lecz
się impasem, wietnamski – klęską. Także obec- lwami salonowymi?
ne operacje w Iraku i Afganistanie trudno zali- TIM WEINER: Mało jest tych, którzy umieją
czyć do sukcesów. Duża część winy za to pracować w warunkach polowych, nie gardzą
spada na CIA. noclegami w terenie, w drugorzędnych
Działania
wojenne nie hotelach, potrafią obejść się bez czystej
POLSKA ZBROJNA: Dlaczego mogą być udane, wody i dobrego jedzenia. To jest
w Afganistanie i Pakistanie, to dokąd będą kampanie iracka i afgańska idą jeśli nie ma robota dla silnych, zdolnych i wy-
uciekać? Niech Najwyższy ma nas pod opie- jak po grudzie? dobrego trwałych.
ką, ale boję się, że ruszą do Tadżykistanu, TIM WEINER: Nie wystarczy siła wywiadowczego
Kirgizji i Uzbekistanu”. Jego słowa okazały militarna. Musimy wśród Irakijczy- zaplecza. POLSKA ZBROJNA: Dlaczego jest
się prorocze. Parę dni po tym wystąpieniu ków i Afgańczyków skuteczniej promo- ich tak mało?
zatrzymano 18 bojowników powiązanych wać nasze racje, inwestować i pomagać, ile się TIM WEINER: Wynika to przede wszystkim
z Al-Kaidą. Obecnie w Kirgistanie panuje psy- da. Wtedy można spodziewać się wzajemności. z braku tradycji wywiadowczej oraz z przesadnej
choza strachu. Do tego stopnia, że rząd I oczywiście informacja. Słowem – wywiad, wy- wiary w potęgę sił zbrojnych.
w Biszkeku rozpoczął z Moskwą rozmowy na wiad i jeszcze raz wywiad.
temat utworzenia na terytorium republiki szko- POLSKA ZBROJNA: W 1998 roku ogłoszo-
leniowego centrum antyterrorystycznego. POLSKA ZBROJNA: Na czym polegają błę- no jednak program modernizacji CIA.
Zagrożenie islamskim fundamentalizmem dy CIA w Afganistanie? TIM WEINER: Ówczesny szef agencji
dostrzega także Tadżykistan. Rząd z Duszan- TIM WEINER: CIA ma tam tropić talibów za George Tenet dostał na to od Kongresu 1,8 mi-
be jest zaniepokojony pogłoskami, że w doli- pomocą samolotów bezzałogowych. Tymcza- liarda dolarów. Miał zatrudnić, wyszkolić, na-
nie Raszt wraz z setką ludzi pojawił się mułła sem prawie połowa ataków jest chybiona. Gi- uczyć języków i wysłać do wypełniania zadań za
Abdullah ukrywający się ostatnio w Afgani- ną ludzie, którzy nie mają nic wspólnego z ter- granicą najlepszych ludzi. Mija 11 lat, a plany te
stanie. To jedyny z muzułmańskich komen- rorystami. wykonano co najwyżej w 50 procentach. Tylko
dantów partyzanckich, który w latach dzie- połowa analityków i oficerów operacyjnych ma
więćdziesiątych odmówił pogodzenia się z ko- POLSKA ZBROJNA: Czy to sytuacja bez pięcioletnie doświadczenie. I koło się zamyka:
munistycznymi władzami i nigdy nie złożył wyjścia? działania wojenne nie mogą być do końca udane,
broni. TIM WEINER: Wyjście jest tylko jedno: poro- jeśli nie ma zaplecza wywiadowczego. 
Jak pokazały ostatnie tygodnie, obawy rzą- zumienie z talibami. Trzeba się z nimi dogadać.
du w Duszanbe są w pełni uzasadnione. Pod To jest pole do działania między innymi dla
WIZYTÓWKA
koniec lipca w tawildarskim rejonie na wscho- szpiegów.
dzie kraju grupa uzbrojonych mężczyzn na- TIM WEINER
padła na posterunek Gwardii Narodowej. Ta- POLSKA ZBROJNA: Ale Pan mówi, że pra- jest amerykańskim dzienni-
dżyckie MSW i Komitet Bezpieczeństwa Na- cownicy CIA do niczego się nie nadają. karzem, laureatem Nagro-
rodowego utrzymują, że ataku dokonali bo- TIM WEINER: W sumie jest to nieduża orga- dy Pulitzera, autorem prze-
jownicy z grupy Negmata Azizowa powiąza- nizacja. CIA liczy raptem 25 tysięcy ludzi, tłumaczonego na kilkanaście języków fun-
nej z Islamskim Ruchem Uzbekistanu. Gdyby- z których 90 procent przesiaduje w biurach na
FOT. EWA KORSAK

damentalnego dzieła o CIA „Dziedzictwo po-


śmy więc szukali współczesnej „osi zła” to przedmieściach Waszyngtonu. Wiedzę czerpią piołów”. Podważa w nim wymysły i legendy,
można ją narysować od Jemenu na skraju Bli- z wewnętrznych zasobów wgranych na dyski wyśmiewa infantylne, komiksowe opowieści
skiego Wschodu, aż po Azję Środkową.  komputerowe. o tej głównej agencji szpiegowskiej USA.

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 47


T E R R O R Y Z M

W
marcu 2003 roku grupa uzbro- Potencjalnych scenariuszy ataków terrory- tysięcy dużych statków. Jego zablokowanie – na
jonych ludzi przejęła kontrolę stycznych na morzach jest wiele. Eksperci naj- przykład przez zaminowanie lub zatopienie kil-
nad indonezyjskim chemika- bardziej obawiają się zablokowania „wąskich ku dużych jednostek – mogłoby utrudnić dosta-
liowcem tylko po to, aby spraw- gardeł”, czyli istotnych strategicznie przesmy- wy ropy naftowej do azjatyckich potęg – Chin,
dzić, w jaki sposób pływa się tak dużą jednost- ków, takich jak Kanał Panamski czy Cieśnina Japonii i Korei Południowej.
ką. Wypytali tylko o manewrowanie, lecz nie Gibraltarska. Zagrożona jest też cieśnina Ma- Statek może być wykorzystany jako pływa-
zwracali uwagi na kwestie związane z dokowa- lakka. Przez leżący w pobliżu Singapuru wąski jąca bomba – analogicznie do zamachów
niem. Terroryści pływali przez kilka godzin, przesmyk każdego roku przepływa ponad 50 z 11 września, podczas których użyto samo-
ROBERT CZULDA

Pływająca bomba
Następny atak terrorystyczny wcale nie musi przyjść
z powietrza. Bardziej prawdopodobna jest katastrofa morska,
która dobije światową gospodarkę.
przepłynęli wąską cieśninę, a następnie się wy-
cofali. Ze statku zabrali kilku oficerów i doku-
mentację techniczną. Skojarzenie z adeptami
szkół latania w Stanach Zjednoczonych, którzy
dokonali zamachów z użyciem samolotów, wy-
daje się oczywiste.
Udane ataki na filipińskie promy „SuperFer-
ry 14” (2004) i „Dona Ramona” (2005) to jasny
dowód na to, że statki są bardzo podatne na
tego rodzaju zagrożenia. Schwytany w 2002
roku szef komórki Al-Kaidy do spraw morskich
Abdul Rahim Mohammad Hussein
al-Nashri przyznał, że wysłał do Maroka swych
ludzi, aby zaatakowali statki i okręty przepły-
wające przez Cieśninę Gibraltarską. Jeden
z nich poślubił nawet Marokankę, aby lepiej
wtopić się w społeczeństwo.
„Problem terroryzmu morskiego jest poważ-
ny”, uważa Lyn Debevoise z Tufts University.
„Dobrze zaplanowany i przeprowadzony atak
mógłby spowodować poważne straty w świato-
wej gospodarce. Być może większe niż te po 11
września”. „Nasz słaby system otwiera terrory-
stom drogę do skutecznego ataku”, wtóruje mu
Sam Bateman z australijskiego uniwersytetu
w Wollongong.
Problem terroryzmu morskiego jest poważny. Dobrze zaplanowany
i przeprowadzony atak mógłby spowodować poważne straty w światowej gospodarce.
BOGACTWO MOŻLIWOŚCI
Chociaż od 1969 roku jedynie dwa procent
wszystkich aktów terrorystycznych zostało


przeprowadzone na morzach, to wielu eksper-
tów uważa, że po 11 września 2001 roku ta licz-
ba szybko wzrośnie. Już kilka lat temu pojawiły
się raporty, według których niektóre grupy ter-
rorystyczne mają specjalistyczne komórki do
walki morskiej. Jedna z nich należy do Tamil-
skich Tygrysów. Jeśli wierzyć wywiadowcom,
grupa ta ma zespół łodzi szturmowych, łodzie STATEK może
FOT. CONTAINERSHIPPING

do zamachów samobójczych, a nawet dwa małe być wykorzystany


jako pływająca
okręty podwodne. Amerykański ekspert bomba – podob-
Andrew Holt obawia się, że „może ona posłu- nie jak 11 wrześ-
żyć jako wzór dla innych grup, jak choćby nia 2001 roku
samoloty.
Al-Kaida”.

48 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

lotów. Wbrew pozorom tankowce transportu- łatwo przemycić duże ilości materiałów wybu- Monitorowanie i ochrona wód w pobliżu por-
jące ropę naftową nie stanowią idealnego ce- chowych. Nawet jeśli statku nie udałoby się za- tów są niezwykle trudne. Lotniska można ogro-
lu. Najbardziej zagrożone są statki przewożą- topić, z pewnością wybuchłaby panika. Stało dzić płotem i wzmocnić punkty kontrolne, ale
ce niebezpieczne i łatwopalne chemikalia, ta- się tak choćby w przypadku wspomnianego już porty, ze względu na masowy transport towa-
kie jak chlor czy amoniak. Przeprowadzone zamachu na prom „SuperFerry 14”, podczas rów i swój ogrom, muszą być otwarte. Przepły-
eksperymenty dowiodły, że nawet ostrzał ra- którego więcej osób zginęło wskutek nieudol- wających jednostek – szczególnie tych małych
kietowy nie gwarantuje zapalenia tankowca, nej akcji gaśniczej i chaotycznej ewakuacji niż – nikt nie kontroluje. Borykający się z proble-
lecz co najwyżej zatopienie. Efektem byłyby eksplozji. mami morskiej przestępczości Singapur jako
jednak straty ekonomiczne. Tak było w 2002 jedno z nielicznych państw wprowadziło kom-
roku, gdy w wyniku ataku samobójczego na DZIURAWY SYSTEM puterowy system monitoringu. Każdy wpływa-
tankowiec „Limburg” nieznacznie wzrosła Ryzyko ataku jest coraz większe, ponieważ jący statek musi mieć specjalny system identy-
cena ropy, a transport w Zatoce Adeńskiej zo- porty pozostają praktycznie niezabezpieczone. fikacji. Najbardziej zagrożone atakiem jednost-
stał sparaliżowany. O ile na lotniskach każdy jest sprawdzany, ki są chronione przez agentów specjalnych.
Najbardziej prawdopodobny scenariusz za- a pracownicy mają przepustki, o tyle w porcie Nawet wzmocnienie ochrony nie gwarantuje
kłada jednak wysadzenie w powietrze statku można poruszać się bez problemu. „Porty są bezpieczeństwa, bowiem poza całkowitą kon-
pasażerskiego lub promu. Istotne znaczenie ma podatne na ataki”, przestrzega Sam Bateman. trolą pozostają wwożone do portów kontenery.
tutaj efekt psychologiczny, który mógłby do- „Łatwo się do nich dostać zarówno drogą lądo- Każdego roku na całym świecie przewozi się
równać temu, jaki wywołały ataki z 11 wrześ- wą, jak i morską. Wejść może każdy – także ich 230 milionów, z czego jest sprawdzany rap-
nia. Jest to cel niezwykle kuszący, bo na prom terroryści”. tem jeden procent. W samym tylko Singapurze
każdego dnia znajduje się osiemset statków
i ponad 150 tysięcy kontenerów. Nikt nawet nie
Ataki na morzu próbuje zajrzeć do środka, a tam może się kryć
dosłownie wszystko – narkotyki, broń, materia-
1985 rok – porwanie przez Palestyńczyków
ły wybuchowe. Kontrolą nie są zainteresowani
pasażerskiego liniowca „Achille Lauro”.
także sami przewoźnicy. Silna rywalizacja na
1996 rok – porwanie przez Czeczenów ture- rynku oraz chęć zminimalizowania kosztów
ckiego promu z 255 osobami na pokładzie. sprawiają, że o kwestie bezpieczeństwa nikt nie
1999 rok – nieudana próba samobójczego dba. Dobry transport to tani transport.
ataku na niszczyciel USS „Sullivan”.
PRZERWANE PLANY
2000 rok – eksplozja łodzi przy burcie Według danych wywiadu norweskiego,
USS „Cole”. Zginęło siedemnastu marynarzy. Al-Kaida ma ponad 20 statków zarejestrowa-
2001 rok – nieudana próba samobójczego nych w krajach trzeciego świata. Zostały one
ataku na USS „Vincent”. wykorzystane między innymi do przemytu ma-
teriałów wybuchowych użytych w krwawych
2002 rok – atak na francuski tankowiec „Lim-
FOT. CONTAINERSHIPPING

zamachach w Kenii i na Bali. W 1999 roku pró-


burg”. Wyciek 90 tysięcy baryłek ropy naftowej.
bowano przeprowadzić atak na stacjonujący
2004 rok – atak bombowy na filipiński prom w Jemenie amerykański niszczyciel USS „Sul-
„SuperFerry 14”; 119 ofiar śmiertelnych. livan”. Łódź zamachowców okazała się jednak
2005 rok – atak bombowy na filipiński prom za ciężka i utonęła. Al-Kaida nie poddała się
„Dona Ramona”. Ponad 30 osób rannych. i w 2000 roku dokonała udanego zamachu.
Eksplozja ładunków wybuchowych umiesz-
czonych na małej łódce spowodowała poważne
szkody w bocznym poszyciu niszczyciela
USS „Cole”. Siedemnastu marynarzy zginęło.
Sukces rozzuchwalił terrorystów. W 2001 roku
próbowano zatopić w ataku samobójczym
USS „Vincent”, a następnie poważnie uszko-
dzono francuski tankowiec „Limburg”, który
przewoził ropę naftową z Iranu.
Przy aresztowanym w 2002 roku
Al-Nashrim odnaleziono 180 stron dokumen-
tów na temat potencjalnych celów morskich.
W przesłuchaniu ujawnił, że planowane są ataki
na duże tankowce, gdyż – jak stwierdził – „są
one bardzo podatne na ataki samobójcze, a taka
operacja miałaby poważne skutki ekonomiczne”.
Podczas przesłuchania Al-Nashri wyjawił rów-
nież, że Al-Kaida planowała serię ataków
w cieśninie Ormuz, która zamyka wody Zatoki
FOT. US NAVY (3)

Perskiej. Zakładano wykorzystanie kilku szyb-


kich łodzi wypełnionych materiałami wybucho-
wymi. Uznano jednak, że szanse powodzenia są
niewielkie i zrezygnowano z tego pomysłu. 
Monitorowanie i ochrona wód w pobliżu portów są niezwykle trudne.

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 49


T E R R O R Y Z M

WIEKU
NA PROGU XXI a
ni
mamy do czynie od
em
z przechodzeni tkowego
os
terroryzmu jedn
do
i incydentalnego go
we
wielopodmioto
i ciągłego.

STANISŁAW KOZIEJ

Piorunująca mikstura
Przykład koreański pokazuje, że mając broń nuklearną i technologie
rakietowe, można być państwem strategicznie nietykalnym.

N
a listach zagrożeń we wszystkich które można określić superterroryzmem lub rorystyczna. Precyzyjniej zaś globalna sieć
strategiach narodowych i między- terroryzmem masowego rażenia. Spójrzmy niepaństwowych podmiotów posługujących
narodowych XXI wieku dwa nieco bliżej na jego obydwa składniki. się zamachami jako metodą międzynarodo-
pierwsze miejsca zajmują terro- wej konkurencji politycznej. Tym mianem
ryzm międzynarodowy i proliferacja broni NIETYPOWE MOCARSTWO określam zbiór różnych organizacji i grup
masowego rażenia. Ostatnio zamieniają się Na progu XXI wieku mamy do czynienia terrorystycznych, o różnych motywacjach
miejscami. Widać to wyraźnie zwłaszcza z przechodzeniem od terroryzmu jednostko- i celach, rozrzuconych w różnych częściach
w retoryce nowej administracji amerykań- wego i incydentalnego do wielopodmiotowe- globu, ale wirtualnie sprzężonych w jeden
skiej: na pierwszym miejscu coraz częściej go i ciągłego; od konieczności zajmowania system działania w wyniku swego rodzaju
zaczyna się wymieniać zagrożenia prolifera- się pojedynczymi zamachowcami, organiza- zanurzenia w zglobalizowanym środowisku
cyjne, na drugim – terrorystyczne. Ta zmiana cjami i grupami w ramach bezpieczeństwa bezpieczeństwa. Te niezależne od siebie, luź-
akcentów jest bardziej zabiegiem z dziedziny wewnętrznego poszczególnych krajów do ko- ne podmioty z uwagi na przestrzeń informa-
marketingu politycznego i ma na celu odróż- nieczności zajmowania się całym systemem cyjną, w której operują, traktować można
nienie się od poprzedniej ekipy rządzącej. zagrożeń terrorystycznych w ramach bezpie- i należy jako całość strategiczną. Jeśli jest to
Realnej zmiany można oczekiwać natomiast czeństwa międzynarodowego. Kilka lat temu, mocarstwo, to jest ono nietypowe, inne od
w tym, że z tych dwóch najniebezpieczniej- obserwując dynamiczną ekspansję zagrożeń klasycznie pojmowanych potęg, jakimi
szych dziś zjawisk powstanie jeszcze bardziej terrorystycznych w świecie, wysunąłem na- w westfalskim systemie stosunków między-
piorunująca mikstura. Obydwa bowiem – nie- wet hipotezę, że oto na naszych oczach wy- narodowych są państwa i organizacje mię-
stety – okrzepły już na tyle, że chyba nie uda kluwa się nowy gracz strategiczny, nowe asy- dzynarodowe. Jest to nowy podmiot bez cen-
się przeszkodzić ich fuzji w nowe zjawisko, metryczne „mocarstwo” – globalna sieć ter- tralnej władzy i zhierarchizowanej struktury,

50 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

trycznych zagrożeń rakietowo-nukle- tami z zapewnieniem ochrony i bez-


arnych w następstwie niekontrolowa- pieczeństwa własnych środków nukle-
nej proliferacji broni masowego raże- arnych. Dotyczy to w szczególności
nia i technologii rakietowych. Pod- Rosji. W latach 90. miała ona ogrom-
stawową cechą odróżniającą ją od ne trudności z bezpieczeństwem pora-
czasów zimnej wojny jest asyme- dzieckiego arsenału nuklearnego,
tryczność. Pojawia się coraz więcej przenoszonego na jej terytorium z in-
dysponentów broni nuklearnej, nie- nych nowych państw powstałych po
jednokrotnie o niewielkich arsena- rozwiązaniu ZSRR. Na czarny rynek
łach, często nieprzewidywalnych, trafiło wtedy sporo materiałów przy-
awanturniczych. Coraz wyraźniejsza datnych do produkcji broni masowego
jest perspektywa, że wkrótce mogą rażenia, a nawet być może głowic nu-
nimi być także podmioty niepań- klearnych (głośna sprawa zaginięcia
stwowe. W ciągu ostatnich dwóch lat tak zwanych walizek nuklearnych do
Al-Kaida i talibowie co najmniej celów dywersyjnych). Dzięki pomocy
trzykrotnie atakowali pakistańskie finansowej USA udało się zdecydo-
bazy broni nuklearnej. Zjawisko pro- wanie poprawić bezpieczeństwo ro-
liferacji broni masowego rażenia syjskich zasobów nuklearnych. Jed-
nagłośnione zostało ostatnio przez nak nie do końca. Pojawiają się na
zachowania strategiczne Korei przykład informacje o dwukrotnie po-
Północnej i narastające prze- nawianych próbach nielegalnego
Współczesna konanie o nieuchronnej nu- przemytu przez terytorium Gruzji ma-
sieć podmiotów klearyzacji Iranu, wraz teriałów rozszczepialnych z Nowosy-
terrorystycznych
z dalszymi tego konse- birska, w stanie nadającym się do pro-
może sterować
zachowaniem kwencjami regionalnymi dukcji ładunków nuklearnych. Podej-
państw. i globalnymi. Znaczenie rzewa się także, że najnowsze rakiety
Korei Północnej w asymetrii koreańskie są w znacznej mierze bu-
zagrożeń rakietowo-nuklearnych dowane na częściach rakiet przemyca-
polega głównie na tym, że państwo nych z Rosji.
FOT. US DOD (2)

to, oprócz możliwości szantażowania


groźbą ataku nuklearnego, jest REALNA GROŹBA
przede wszystkim międzynarodo- W USA bezpieczeństwo własnego
wym dealerem komponentów lub na- arsenału nuklearnego jest na zdecydo-
wet całych systemów rakietowo-nu- wanie wyższym poziomie. Ale i tutaj
bez określonego terytorium („bez adresu”) klearnych. Złożoność i siła koreań- mieliśmy ostatnio do czynienia z gło-
i własnego narodu, bez klasycznej dyploma- skiego źródła zagrożeń dodatkowo śnymi przypadkami niebezpiecznego
cji i sił zbrojnych, ale w istocie dysponujący polega na tym, że jest ono swoistą postępowania z tą bronią: loty samo-
siłą oddziaływania porównywalną z siłą in- mieszanką rakiet, zasobów nuklear- lotów z bombami nuklearnymi nad te-
nych ważnych graczy międzynarodowych. nych i fanatycznej ideologii. Pozwala rytorium USA kierowanych przez nie-
Dzisiaj, osiem lat po historycznym 11 wrze- to Korei Północnej balansować cały świadomych tego pilotów czy też
śnia 2001 roku, teza ta nadal jest aktualna. czas na granicy największego ryzyka przypadkowy transport komponentów
Publiczny, ostentacyjny i masowy terror, do – i w ten sposób, kosztem bezpie- takiej broni na Tajwan.
tego mogący w każdej chwili przepoczwarzyć czeństwa innych, osiągać swoje cele. W sumie więc zarówno kłopoty
się w terroryzm z użyciem broni masowego z opanowaniem erupcji terroryzmu
rażenia czy też w coraz bardziej dzisiaj nie- ZARAŹLIWA KOREA międzynarodowego, jak i zapewnie-
bezpieczną formę cyberterroryzmu, jest Niestety, taki model może być niem kontroli procesów proliferacji
– w erze informacyjnej – bronią o sile odstra- atrakcyjny także w innych zideologi- broni masowego rażenia powodują,
szania wystarczającej do skutecznego szanta- zowanych regionach globu: na Bli- że groźba superterroryzmu staje się
żowania klasycznych podmiotów międzynaro- skim Wschodzie, w Afryce, Ameryce coraz bardziej realna. To od dawna
dowych i wymuszania na nich oczekiwanych Południowej, a także w świecie isla- sygnalizowane niebezpieczeństwo
zachowań. Dzięki niemu współczesna sieć mu. Przykład koreański może być za- dzisiaj niewątpliwie musi już być
podmiotów terrorystycznych może wywierać raźliwy. Wykazuje, że mając broń traktowane bardzo poważnie. Nie tak
bardzo konkretny wpływ na decyzje politycz- nuklearną i technologie rakietowe, dawno mogliśmy usłyszeć oświad-
ne dzisiejszych społeczeństw, może sterować można być państwem strategicznie czenie przywódcy Al-Kaidy w Paki-
zachowaniem państw (przykład Hiszpanii), nietykalnym, ze stosunkowo dużą stanie, że organizacja ta poważnie
które w dobie demokracji i rewolucji informa- swobodą działania. Jest pytaniem rozważa uzyskanie dostępu do paki-
cyjnej w coraz większym stopniu podejmują otwartym, czy determinacja, jaką na stańskiej broni nuklearnej i użycie jej
decyzje pod presją opinii publicznej. rzecz przełamania dotychczasowej przeciwko USA. Powinniśmy się
niemocy w tym względzie zdaje się przejmować takimi groźbami bar-
STRATEGICZNA ASYMETRIA zapowiadać obecna administracja dziej niż kiedykolwiek przedtem. 
Drugi wymiar potencjalnego superterrory- amerykańska, okaże się skuteczna.
zmu związany jest z kształtowaniem się cze- Szczególnie że same mocarstwa mają Profesor STANISŁAW KOZIEJ, generał
goś, co nazywane jest nową erą nuklearną. także własne problemy proliferacyj- brygady w stanie spoczynku, były wicemi-
nister obrony narodowej
Jej główną właściwością jest wzrost asyme- ne. Związane są one głównie z kłopo-

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 51


F E D E R A C J A R O S Y J S K A

Na Wsch dzie  bez zmian?


problemem dla państw Zachodu. Wystarczyłoby
jedynie uzbroić się w cierpliwość i konsekwen-
tnie obnażać propagandowy charakter rosyj-
skich demonstracji.

PRESJA NA ZACHÓD
Pojawia się jednak pytanie, jak daleko Mos-
kwa jest gotowa się posunąć, zwłaszcza jeśli
obecna elita byłaby zagrożona. Miedwiediew
i Putin nie mogli nie zauważyć, że dzięki woj-
nie z Gruzją w sierpniu ubiegłego roku zy-
System skali większą popularność. W przypad-
stworzony przez ku kolejnej fazy kryzysu nie sposób za-
Władimira Putina tem wykluczyć, że Kreml poszuka ko-
potrzebuje wroga lejnego celu – dla kampanii nie tyle
FOT. ARMY RECOGNITION

zewnętrznego. propagandowej, ile zbrojnej, która od-


wróciłaby uwagę społeczeństwa od
ewentualnych trudności gospodarczych.
Jednocześnie Rosja od czasu przemówienia
Putina w Monachium nasila presję na państwa
zachodnie, chcąc je skłonić do rewizji ładu mię-
MARCIN KACZMARSKI dzynarodowego, ukształtowanego po zimnej

Szukanie adresata
wojnie. W przeważającej mierze presja ta ma
charakter pośredni – Moskwa chce pokazać, że
ma możliwości zmiany status quo, konfrontacja
zaś przyniesie Zachodowi więcej szkód niż po-
żytków. Nie można wreszcie wykluczyć, że Ro-
Rosyjski parlament przyjął ustawę, która znacząco rozszerza możliwości sja uznała za opłacalne sięganie po oręż w kon-
użycia wojsk rosyjskich za granicą. Co z tego może wyniknąć? taktach z sąsiadami. Wojna sierpniowa, chociaż

P
nie doprowadziła do zmiany ekipy rządzącej
rzyjęcie nowej ustawy w pewnym jest to sposób legitymizacji tandemu Putin– w Tbilisi ani kursu strategicznego samej Gruzji,
sensie stanowiło usprawiedliwienie –Miedwiediew wobec własnego społeczeństwa sprawiła, że Zachód jest o wiele bardziej ostroż-
post factum zeszłorocznej interwencji przez tworzenie wizerunku odbudowanego mo- ny w podejściu do obszaru poradzieckiego.
w Gruzji, która była niezgodna z ro- carstwa? Czy też jest to sygnał ostrzegawczy dla Presja wywierana przed wyborami prezyden-
syjskim prawem, przewidującym użycie sił Zachodu, aby zrewidował swoje ambicje odnoś- ckimi na Ukrainę, a także perspektywa utrzy-
zbrojnych w przypadku agresji na Federację Ro- nie do obszaru poradzieckiego? A może jest to mywania się napięć wokół Floty Czarnomor-
syjską, obrony jej integralności terytorialnej przygotowanie do kolejnego konfliktu? skiej (która ma prawo stacjonować na Krymie
bądź konieczności wypełnienia zobowiązań so- Według analityków, polityka zagraniczna Ro- do roku 2017), powoduje, że użycie siły wobec
juszniczych. Obecnie prezydent będzie mógł za- sji prowadzona w stylu mocarstwowym jest jed- Kijowa nie jest tak nieprawdopodobne, jak jesz-
decydować o użyciu wojska w dużo większej nym z podstawowych źródeł popularności cze kilkanaście miesięcy temu.
liczbie przypadków: odparcie ataku na siły Putina w rosyjskim społeczeństwie. Przez de- Nie sposób jednoznacznie odpowiedzieć na
zbrojne FR poza granicami, zapobieżenie agre- monstracje odbudowanej potęgi, które przybie- pytanie, które z działań rosyjskich należy trakto-
sji na dowolne państwo trzecie, ochrona rosyj- rają najróżniejsze formy – od parad zwycięstwa wać jako zagrożenie, a które jako nieszkodliwą
skich obywateli bądź walka z piractwem. z udziałem ciężkiego sprzętu na Placu Czerwo- demonstrację. Chociaż cele rosyjskiej polityki
nym po patrole bombowców strategicznych czy pozostają względnie stałe na przestrzeni ostat-
SYGNAŁ OSTRZEGAWCZY „zdobywanie” Arktyki – reżim rekompensuje nich lat, to trudniej jest przewidzieć, jakich środ-
Dzień przed przyjęciem ustawy, 8 września, ograniczenia wolności politycznych. ków Rosja zechce użyć do ich osiągnięcia. 
rozpoczęły się rosyjsko-białoruskie manewry Niektórzy opozycyjni badacze rosyjscy, jak
„Zapad 2009”. Ich scenariusz to odparcie agre- Lilia Szewcowa, twierdzą, że ta legitymizacja WIZYTÓWKA
sji na obwód kaliningradzki przez połączone si- idzie jeszcze dalej – system stworzony przez
ły rosyjsko-białoruskie, łącznie z przerzuceniem Putina potrzebuje wroga zewnętrznego. Efek- MARCIN
sił rosyjskich na terytorium Białorusi oraz de- tem tego są regularne kampanie propagandowe KACZMARSKI
santem morskim i powietrznym. W manewrach – mające podkreślać determinację Kremla Analityk Ośrodka Studiów
weźmie udział ponad 12 tysięcy żołnierzy i 200 w obronie interesów Rosji na arenie międzyna- Wschodnich, pracuje
czołgów. Zarówno scenariusz, jak i rozmiar ćwi- rodowej. również w Instytucie Stosunków Międzynaro-
czeń wskazują, że za potencjalnego przeciwnika Jeśli agresywna polityka zagraniczna miałaby dowych Uniwersytetu Warszawskiego, autor
uznawany jest sojusz północnoatlantycki. Czy wyłącznie aspekt wewnętrzny, nie byłoby to książki „Rosja na rozdrożu”.

52 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

FOT. MO FRANCJI
TADEUSZ WRÓBEL

Powyborcza dogrywka
Ogłoszenie wyników wyborów prezydenckich w Gabonie wywołało falę protestów.
Część demonstrujących wystąpiła przeciwko dawnej metropolii kolonialnej, czyli Francji.

Z
wycięzcą wyborów prezydenckich gazów łzawiących i pałek. Najgwał- cia czarnego złota. Odbywa się ono
w Gabonie, które odbyły się 30 towniejsze wystąpienia miały miejsce pod kontrolą Totala oraz amerykań-
sierpnia, został ogłoszony Ali Ben w Port Gentil, drugim co do wielkości skiego koncernu Vaalco.
Bongo. Miał dostać 41,73 procent mieście Gabonu, które jest uznawane Podczas demonstracji na ulicach by-
głosów. Bongo zapowiedział, że będzie „prezy- za stolicę gospodarczą. ło słychać śpiewy o zabijaniu białych,
dentem wszystkich Gabończyków”, ale jego ry- Uczestnicy zamieszek uwolnili więc władze francuskie zaleciły 10–12
wale podali w wątpliwość wyniki głosowania SIŁY ZBROJNE więźniów. Doszło do rabunków i pod- tysiącom swych obywateli mieszkają-
przedstawione przez komisję wyborczą. Są GABONU tworzą paleń. Przeciwnicy nowej głowy pań- cych w Gabonie, a zwłaszcza tym
wojska lądowe,
przekonani, że Bongo wygrał dzięki fałszer- siły powietrzne, stwa z Port Gentil wyładowali swą w rejonie Port Gentil, aby pozostali
stwom, i sami ogłosili się zwycięzcami. Jeden marynarka złość na obiektach symbolizujących w domach. Do miasta wysłano też
z nich, były minister spraw wewnętrznych wojenna, dawną metropolię kolonialną – podpa- 80 francuskich żołnierzy. Zajęli się oni
Andre Mba Obami, który uzyskał niemal batalion lono miejscowy konsulat francuski. ochroną obywateli i obiektów francu-
saperów-
26-procentowe poparcie, stwierdził, że doszło -strażaków Zdewastowano też siedzibę koncernu skich, ale mieli nie angażować się
do „wyborczego zamachu stanu”. O tym, że i lotnictwo wojsk naftowego Total. Niszczono nawet łą- w tłumienie rozruchów.
wielu ludzi nie wierzyło w sens głosowania, lądowych. Poza czone z tą firmą obiekty sportowe. Ce- Według niektórych Gabończyków,
świadczy bardzo niska frekwencja wyborcza nimi są też lem ataków była też francusko-amery- chęć utrzymania kontroli nad ich zło-
inżynieria
(nieco ponad 44 procent). wojskowa, służba kańska grupa Schlumberger. żami ropy naftowej sprawia, że Francja
zdrowia W rejonie Port Gentil znajdują się popiera Alego Bena Bongo. Jest on
NIECHĘĆ DO FRANCUZÓW i administracja. złoża największego bogactwa Gabonu, synem zmarłego w czerwcu prezyden-
Na początku września na ulice głównych ga- ropy naftowej. Ten niewielki kraj leżą- ta Omara Bongo, który z błogosła-
bońskich miast wyszli zwolennicy rywali cy nad Zatoką Gwinejską zajmuje wieństwem Paryża rządził Gabonem
Bongo. Doszło do starć z siłami bezpieczeń- czwarte miejsce w Afryce subsaharyj- przez 41 lat. Państwo to było ważnym
stwa, które użyły przeciwko demonstrantom skiej, jeśli chodzi o wielkość wydoby- sojusznikiem Francji, ponieważ odgry-

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 53


A F R Y K A
cy zarzucili mu fałszerstwo. Niemniej jednak
Omar Bongo sprytnie nie dopuszczał do zjed-
noczenia wrogiej opozycji i oferował swym
oponentom stanowiska w rządzie.
Opoką jego władzy były profesjonalna ar-
mia i jednostki paramilitarne. Co do ich liczeb-


ności, wyposażenia i struktury można znaleźć
różne dane. Według oficjalnej strony inter-
netowej, siły zbrojne Gabonu tworzą
Akcja wojska lądowe, siły powietrzne, mary-
poszukiwaw- narka wojenna, batalion saperów-stra-
cza zatopionego żaków i lotnictwo wojsk lądowych.
Okręt desantowy śmigłowca Poza nimi są inżynieria wojskowa,
Foudre
Cougar służba zdrowia i administracja. Liczeb-
ność armii oscyluje w granicach pięciu
tysięcy mundurowych. Do tego dochodzą
dwie formacje paramilitarne: żandarmeria na-
rodowa oraz gwardia republikańska – straż
FOT. MO FRANCJI

ZATOKA GWINEJSKA przyboczna prezydenta państwa, najlepiej wy-

Katastrofa Cougara szkolona i wyposażona.


Można założyć, że gabońskie siły bezpie-
czeństwa liczą około 10 tysięcy ludzi. Jak na
17 stycznia 2009 roku w rejonie Zatoki Gwinejskiej, gdzie trwały francusko- warunki afrykańskie, wojsko tego kraju jest do-
-gabońskie ćwiczenia „N’GARI 2009”, zdarzył się wypadek lotniczy. brze wyposażone. Ma co najmniej setkę trans-
porterów i innych pojazdów opancerzonych.

Ś migłowiec AS 532 Co-


ugar runął do wody. Na
pokładzie maszyny było dzie-
nych manewrach. Transporto-
wał komandosów, którzy mieli
przeprowadzić zwiad na jed-
żący do koncernu Total. Po-
rwano 10 z 15 członków zało-
gi, w tym sześciu Francuzów.
Lotnictwo dysponuje około 20 samolotami
i śmigłowcami, w tym kilkoma, odkupionymi
od Republiki Południowej Afryki, myśliwcami
sięć osób: czterech członków nej z małych wysepek w Zato- Odzyskali oni wolność po kil- Mirage F1, które zastąpiły starsze Mirage 5.
załogi i sześciu żołnierzy ce Gwinejskiej. Ich misja zwią- kunastu dniach. Sprawcami W przypadku kłopotów Omar Bongo mógł
z 13 Pułku Dragonów Spado- zana była z pojawieniem się napadu byli rebelianci z nige- również liczyć na pomoc francuskiego garni-
chroniarzy (jednostki specjal- w tym regionie zagrożenia ata- ryjskiego ugrupowania Bakas- zonu. Po odzyskaniu przez Gabon niepodległo-
nej armii francuskiej). Zginę- kami piratów. si Freedom Fighters. Organiza- ści w 1960 roku Francuzi zachowali na jego te-
ło ośmiu ludzi. 31 października 2008 roku cja sprzeciwia się przekazaniu rytorium bazę wojskową. To jedna z czterech
Pojawiły informacje, że Cougar został napadnięty francuski Kamerunowi przez Nigerię pół- takich instalacji w Afryce. Stały garnizon fran-
nie brał udziału we wspomnia- statek „Burbon Sagitta” nale- wyspu Bakassi.  cuski w Gabonie liczy prawie tysiąc ludzi. Jego
trzonem jest 900-osobowy 6 Batalion Piechoty
Morskiej (Bataillon ď infanterie de Marine).
wa kluczową rolę w utrzymaniu jej wpływów Ponadto nie wszyscy z 1,4 miliona Gaboń- W jego skład wchodzą kompanie: dowodzenia,
w tej części Czarnego Lądu. czyków odczuwają korzyści płynące z posia- administracji i służb, mająca pluton pancerny
Podczas wieloletnich rządów Omar Bongo dania złóż ropy naftowej. Większość żyje wyposażony w wozy ERC-90, dwie spado-
zgromadził ogromny prywatny majątek, w biedzie, a znacząca część zysków z ekspor- chroniarzy, a także grupa śmigłowców
w którego skład wchodzą tu tego surowca trafiała (trzy maszyny Cougar) oraz centrum szkolenia
posiadłości we Francji.
Równocześnie przygotowy-
Gabon zajmuje na zagraniczne konta leśnego.
Omara Bongo oraz Większość pododdziałów stacjonuje
wał swego potomka do czwarte miejsce krewnych i przyjaciół. w Camp Charles de Gaulle w Libreville, stolicy
przejęcia schedy. Wysłał go
na studia na Sorbonie, a na w Afryce Jeśli jego synowi uda Gabonu. Jest również misja logistyczna w Do-
się utrzymać władzę, uala w Kamerunie. Tam też bazują Cougary.
początku lat osiemdziesią-
tych wprowadził do polity-
subsaharyjskiej będzie musiał przepro- Poza sprzętem pancernym i lotniczym 6 bpm
wadzić głębokie refor- wyposażony jest w barkę, łodzie, 81-milimetro-
ki. W 1989 roku uczynił go w wydobyciu my ekonomiczne. Jako we moździerze, działka przeciwlotnicze 20 mi-
szefem dyplomacji, ale po najważniejszą eksperci limetrów i zestawy przeciwpancerne Milan.
dwóch latach Ali Ben mu- czarnego złota wskazują dywersyfika- Francja nie ma w Gabonie bazy lotniczej,
siał odejść, gdyż uznano, cję gospodarki, by nie ale na lotnisku międzynarodowym Leona Mba
że jest zbyt młody. W drugim podejściu, była tak uzależniona od wydobycia i eksportu w stolicy kraju, w którego pobliżu znajduje się
w 1999 roku, przejął resort obrony, którym ropy naftowej. Camp Charles de Gaulle, stacjonuje rotacyjnie
kierował do teraz. para samolotów transportowych (obecnie są to
Z pewnością wpływ na nastroje mieszkań- OPOKA WŁADZY dwa C-160 Transall) oraz jeden lekki śmigło-
ców Gabonu ma sytuacja gospodarcza. Kraj Chociaż Omar Bongo partycypował w do- wiec Fennec. Zgrupowanie nie ogranicza
ten ma dwa towary eksportowe – wspomnianą chodach ze sprzedaży ropy naftowej, to zapew- swych działań tylko do terytorium Gabonu. Je-
już ropę naftową oraz drewno (drugi eksporter nił Gabonowi pewną stabilizację, co jest raczej go żołnierze uczestniczyli między innymi
na kontynencie). Od ceny tych surowców zale- nieczęste w tej części świata. Choć nie obyło w misjach w Rwandzie, Demokratycznej Re-
ży sytuacja gospodarcza kraju. Tymczasem ro- się bez wstrząsów, jak na przykład w 1990 ro- publice Konga, Republice Środkowoafrykań-
pa staniała. ku czy po wyborach w 1993, kiedy przeciwni- skiej czy Liberii. 

54 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


Mi g a w k i z e ś w i a t a
F E L I E T O N

ANDRZEJ
JONAS
Walka za i przeciw reformie ubezpieczeń rozpaliła redaktor naczelny
społeczeństwo amerykańskie do czerwoności. „The Warsaw Voice”

Kiedy nie wiadomo,


o co chodzi...
B
odaj byś reformował że Afganistan i Irak razem wzięte zwycięstwo nie będzie wielkie, ale z pewnoś-
ochronę zdrowia – tak oraz kryzys gospodarczy odpowiada- cią pyrrusowe.
można sparafrazować ją za spadek notowań niedawnego A idzie oczywiście o pieniądze. Dla 1300
starą polską klątwę „bo- bożyszcza do zaledwie 50 procent, to firm ubezpieczeniowych zamierzenia prezy-
daj byś cudze dzieci jest w tym tylko część prawdy. Kie- denta brzmią złowieszczo. Od 1970 roku za-
uczył”. O jej ciężarze przekonali się dy spojrzymy na tłumy, przewalające sobność tego rynku zwiększyła się z 15 miliar-
wszyscy, którzy podjęli się takiego wy- się ulicami amerykańskich miast, dów dolarów do 770 miliardów w roku 2007.
zwania. Teraz obserwujemy zmagania z wizerunkami Obamy jako Stalina W ciągu ostatnich dziesięciu lat wzrosła cztero-
Baracka Obamy. lub Hitlera, to dostrzeżemy jej drugą krotnie. A tymczasem Barack Obama chce
Są tacy, których zdaniem reformy część. Walka „za” i „przeciw” refor- doprowadzić nie tylko do objęcia wszystkich
ochrony zdrowia w USA chciał już mie ubezpieczeń rozpaliła społe- obywateli obowiązkowymi ubezpieczeniami,
Abraham Lincoln, ale najwyraźniej czeństwo do czerwoności. I nawet je- obniżyć ceny, ograniczyć od góry wysokość od-
mu nie wyszło, skoro obecnie 47 mi- śli Obama wygra, to szkodowań za tak zwane błędy
lionów Amerykanów jest pozbawio- jego w sztuce lekarskiej,
nych jakichkolwiek ubezpieczeń zdro- ale także wprowa-
wotnych. Spośród demokratów dzić na ten rynek
najbardziej zdeterminowani państwowego ubezpie-
wydawali się państwo czyciela, którego polisy by-
Clintonowie, a dzisiejsza łyby sprzedawane po cenach
sekretarz stanu, wówczas konkurencyjnych.
żona prezydenta, tę deter- I nagle strach padł na ludzi. Nie o to,
minację przypłaciła utratą że dotychczasowy system pożre pieniądze
politycznych wpływów na Amerykanów, ale że budżet nie wytrzyma
wszystkie lata dwu kadencji nowego systemu (według państwowych
swego męża. obliczeń, ma on kosztować 900 miliardów
Podobno reformy syste- dolarów). O to, że nowy system uderzy
mu chciał także republi- w emerytów, a nie o to, że stracą firmy
k a ń sk i prezydent ubezpieczeniowe. I tak Obama stał się so-
Richard Nixon i to bar- cjalistą i ucieleśnieniem najgorszego.
dziej radykalnej niż pro- Barack Obama nie przegra, bo nie mo-
ponuje się obecnie, ale de- że sobie na to pozwolić. Ale też pewnie
mokratom wydawała się nie wygra, bo nie przedrze się przez
nie dość radykalna. wszystkie zasieki. Zapewne odniesie zwy-
A teraz przyszedł czas na cięstwo miękkie, to znaczy zrezygnuje na
Baracka Obamę. Reforma przykład z państwowego ubezpieczyciela
systemu ubezpieczeń zdro- lub z innych istotnych elementów nowego
wotnych była jednym z ża- systemu.
gli, które dopomogły mu do- Wynik starcia będzie pouczający dla
płynąć do prezydentury, ale wszystkich reformatorów in spe lub in sta-
obecnie odgrywa raczej rolę wia- tu nascendi. Albo zyskają wigor, albo po-
tru przeciwnego. Jeśli uważamy, skromią apetyt. 

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 55


B E Z G R A N I C

FOT. MO HISZPANI
HISZPANIA

Większy kontyngent
Rząd w Madrycie zdecydował, że wyśle do Afganistanu dodatkowych 220 żołnierzy. Tym samym kontyngent hiszpański w tym kraju zwiększy się do
tysiąca osób. Decyzję tę musi jeszcze zaakceptować parlament. Madryt już wcześniej wysłał do Afganistanu 450 żołnierzy, by wzmocnić swoje siły
podczas wyborów. Minister obrony Carmen Chacón oświadczyła niedawno, że rozsądny wydaje się jej termin pięciu lat na wycofanie hiszpańskich
oddziałów z tego kraju. (W) 

Manewry „Zapad 2009” Strzelanina w Karabachu


Scenariusz białorusko-rosyjskich ćwiczeń ARMENIA–AZERBEJDŻAN ły podane przez azerskie agencje
wojskowych zakłada wspólne odparcie agresji Azerskie media podały, że pięciu informacyjne są według niego nie-
armeńskich żołnierzy zginęło prawdziwe. Na początku lat dzie-
z kierunu zachodniego, czyli państw NATO. w starciach w obwodzie Agdam, więćdziesiątych, po krwawej woj-
BIAŁORUŚ–ROSJA. 8 wrześ- W scenariuszu ćwiczeń znala- w pobliżu Górskiego Karabachu nie Górski Karabach znalazł się
nia na terytorium Białorusi roz- zły się między innymi desanty – armeńskiej enklawy w zachod- pod kontrolą Armenii. Od lat obo-
poczęły się manewry wojskowe powietrzne. Jeden z nich zakłada niej części Azerbejdżanu. Resort wiązuje rozejm, ale co jakiś czas
„Zapad 2009” („Zachód 2009”). lądowanie 600 rosyjskich spado- obrony tego kraju odmówił ko- dochodzi tam do zbrojnych incy-
Obejmą one także obszar obwo- chroniarzy ze stacjonującej mentarza, rzecznik ministerstwa dentów. Nietrudno o nie, gdy
du kaliningradzkiego. Uczest- w Iwanowie 98 Dywizji Po- obrony Górskiego Karabachu Se- w niektórych miejscach pozycje
niczy w nich ponad 12,5 wietrznodesantowej koło nor Hasratian potwierdził zaś, że stron konfliktu dzieli zaledwie
tysiąca żołnierzy bia-
12,5 Lidy. Jak podano, pod- doszło do strzelaniny, ale szczegó- 50 metrów. (W) 
łoruskich i rosyjskich.
tysiąca stawowym celem ma-
żołnierzy
Pierwszych jest 6–7
tysięcy, a drugich
newrów „Zapad 2009”
bierze udział jest przećwiczenie Deklaracja w ramach której prowadzone są
prace nad stworzeniem broni jądro-
w „Zapad
5–6 tysięcy.
W jednych z naj- 2009”.
współdziałania armii
Rosji i Białorusi w od- ministra wej. Deklaracja szefa tamtejszego
resortu obrony nie rozwiewa wąt-
większych jak dotąd ćwi- pieraniu agresji z kierun- IRAN. „Wytwarzanie broni maso- pliwości w tej sprawie.
czeniach dwustronnych, które ku zachodniego. wej zagłady uważamy za sprzecz- Vahidi od 2007 roku jest ściga-
potrwają do 29 września, prze- Nieoficjalnie w mediach ro- ne z naszymi zasadami religijny- ny przez Interpol tak zwanym czer-
widuje się wykorzystanie około syjskich pojawiła się informacja, mi, humanistycznymi i narodowy- wonym listem gończym (poszuki-
stu samolotów i śmigłowców że innym celem jest ćwiczenie mi”, oświadczył 12 września mi- wany w celu aresztowania i ekstra-
oraz ponad 900 czołgów, dział odpierania ataków na rurociągi nister obrony Iranu Ahmad dycji) za domniemany udział w za-
samobieżnych i innych pojazdów naftowe i gazowe, w tym ten, Vahidi. Zaznaczył, że jego kraj machu w Buenos Aires w 1994 ro-
pancernych. W manewrach we- który ma przebiegać po dnie Bał- ani jej nie produkuje, ani nie miał ku na siedzibę organizacji żydow-
zmą także udział okręty flot Bał- tyku. Manewry obserwują woj- takiego zamiaru. Państwa zachod- skich działających w Argentynie.
tyckiej, Czarnomorskiej i Pół- skowi z państw sąsiadujących nie podejrzewają, że irański pro- Zginęło w nim 85 osób, a 300 zo-
nocnej. z Białorusią. (WR)  gram atomowy ma tajną część, stało rannych. (WRT) 

56 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

Termin wyborczy przed wyborami parlamentarnymi


27 września, w chwili gdy
Prawdopodobnie w 2013 roku zakończy się niemiecka w Niemczech na nowo rozgorzała
dyskusja o operacji afgańskiej. Jest
misja w Afganistanie.
NIEMCY. Szef niemieckiej dy-
ona pokłosiem ataku lotniczego
z 4 września pod Kunduzem, Tajna wizyta
plomacji, a zarazem lider Partii So- w którym zginęło przynajmniej IZRAEL. Premier Beniamin
cjaldemokratycznej Frank-Walter 56 osób. Byli wśród nich cywile. Netanjahu z tajną wizytą przeby-
Steinmeier chce wycofania Bun- W mediach pojawiła się infor- wał w Rosji. Izraelski dziennik
deswehry z Afganistanu w 2013 macja, że wstępny raport z docho- „Jedijot Achronot” podał, że mia-
roku. Według tygodnika „Der dzenia prowadzonego przez Mię- ła ona miejsce 6 września. Pobyt

FOT. ISAF
Spiegel”, przygotował on dziesię- dzynarodowe Siły Wsparcia Bez- Netanjahu w Moskwie potwier-
ciopunktowy plan, określający pieczeństwa obarcza odpowiedzial-
warunki zakończenia niemieckiej nością za tragedię niemieckiego

FOT. ARMY RECOGNITION


misji w tym kraju. Na początek, ten do niedawna był przeciwnikiem dowódcę pułkownika Georga
do 2011 roku, zlikwidowano by wyznaczania konkretnej daty wy- Kleina. Miał on postąpić niezgod-
pierwszą z baz, w dystrykcie Fai- cofania wojsk niemieckich z Afga- nie z procedurami, przekroczyć
zabad na północy Afganistanu. nistanu, a przedstawiciele rządzą- kompetencje i błędnie ocenić sytua-
Jednocześnie wycofywanych cej koalicji chadecko-socjaldemo- cję. Oficer poprosił o bezpośrednie
żołnierzy zastąpiłoby 1500 poli- kratycznej twierdzili, że siły mię- wsparcie lotnicze, choć nie było ono
cjantów. dzynarodowe powinny pozostać konieczne. Koalicja przyznała, że dził agencji Reuters minister do
Plan Steinmeiera przewiduje też tam co najmniej do 2015 roku. niedaleko Kunduzu zginęli cywile, spraw służb specjalnych Izraela
zwiększenie liczby instruktorów Pomysł Steinmeiera dotyczący czemu przez kilka dni zaprzeczał Dan Meridor. W mediach pojawi-
szkolących armię afgańską. Polityk skrócenia misji pojawił się tuż niemiecki resort obrony. (WRT)  ły się spekulacje, że szef izrael-
skiego rządu rozmawiał z Rosja-
nami o dostawach ich broni do

Szersze uprawnienia Ameryka Iranu i Syrii. W tym kontekście


powróciła sprawa tajemniczego
ROSJA. W parlamencie trwają
prace nad zmianami w ustawie
cji Rosyjskiej, zwalczaniu terrory-
zmu oraz zobowiązań sojuszni- pierwsza uprowadzenia statku „Arctic
Sea”.
o obronie, które rozszerzają możli- czych. Po zmianach prezydent Ro- USA. Z raportu Służby Badawczej Jedna z wersji przedstawianych
wości użycia wojsk za granicą. Ini- sji będzie miał prawo wysłania żoł- Kongresu USA (Congressional w prasie zagranicznej zakłada, że
cjatorem zmian, które są pokło- nierzy bez zgody parlamentu Research Sernice) wynika, że Sta- za porwaniem stał izraelski wy-
siem konfliktu z Gruzją w 2008 w bardzo różnych sytuacjach, ta- ny Zjednoczone umocniły w mi- wiad Mosad, gdyż na pokładzie
roku, był prezydent Dmitrij Mied- kich jak walka z piratami czy nionym roku swoją dominującą jednostki przemycano zestawy
wiediew. W ubiegłym tygodniu ochrona rosyjskich obywateli za pozycję na świecie jako eksporter rakietowego systemu obrony po-
przyjęła je w pierwszym czytaniu granicą. Inną możliwością jest od- broni. Amerykanie mieli z kwotą wietrznej S-300. Miały one trafić
niższa izba parlamentu, Duma parcie agresji przeciwko trzeciemu 37,8 miliarda dolarów aż 68,4 pro- do Iranu. W ubiegłym tygodniu
Państwowa. Jak dotąd użycie państwu lub jej zapobieżenie oraz cent udziału w tym rynku. Ozna- minister spraw zagranicznych Ro-
wojsk było możliwe w trzech przy- atak na rosyjskie wojska stacjonują- cza to wzrost mniej więcej o poło- sji Siergiej Ławrow zdementował
padkach: agresji przeciwko Federa- ce za granicą. (WR)  wę w porównaniu z rokiem po- te doniesienia. (ww)
przednim. Aż 70 procent wyeks-
portowanej przez USA broni naby-
ły kraje trzeciego świata. Najwięk- Droga spuścizna
Wyrazy szczerego współczucia i głębokiego żalu
szymi klientami były Zjednoczone CZECHY. Ostatni żołnierze
Emiraty Arabskie z kwotą 9,7 mi- Armii Radzieckiej opuścili Czechy
ŻONIE, SYNOWI i NAJBLIŻSZYM
liarda dolarów. O miliard mniej w czerwcu 1991 roku, ale sprzą-
z powodu śmierci
wydała na amerykańską broń Ara- tanie po nieproszonych gościach
bia Saudyjska. Trzecie na liście trwa nadal. Ma ono się zakoń-
kpr. Artura PYCA
składają znalazło się Maroko z kwotą czyć w 2016 roku. Przedstawi-
dowódca, kadra zawodowa oraz pracownicy wojska 5,4 miliarda dolarów. Niemniej ciel ministerstwa ochrony środo-
Dowództwa Wojsk Lądowych. światowy rynek handlu bronią od- wiska Jakub Kaspar podał
czuł skutki kryzysu gospodarczego. w ubiegłym tygodniu, że na re-
Wartość sprzedanej broni spadła kultywację terenów, gdzie były
w 2008 roku o 7,2 procent. Cieka- ich bazy, trzeba będzie w najbliż-
RODZINIE i NAJBLIŻSZYM wostką raportu CRS jest to, że na szych latach wydać 200 milio-
śp. kaprala Piotra MARCINIAKA drugim miejscu na liście eksporte- nów koron. Dotychczas koszto-
rów uplasowały się Włochy ze wało to już naszych południo-
poległego 10 września 2009 roku sprzedażą o wartości 3,7 miliarda wych sąsiadów prawie 1,4 miliar-
podczas wykonywania zadań w Afganistanie dolarów. Na trzecim miejscu znala- da koron. Jako najbardziej zde-
wyrazy szczerego żalu i głębokiego współczucia zła się Rosja z kwotą 3,5 miliarda gradowany obszar, na którym
składają dolarów. W jej przypadku oznacza stacjonowały wojska radzieckie,
dowódca, kadra zawodowa oraz pracownicy wojska to trzykrotny spadek sprzedaży wskazana została gmina Ralsko
Dowództwa Wojsk Lądowych.  w stosunku do 2007 roku. (W)  na północy Czech. (w) 

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 57


Powiększenie
F E L I E T O N

ROMAN
KUŹNIAR
szef Zakładu Studiów
Wybory w Afganistanie potwierdziły brak
Strategicznych legitymizacji władzy popieranej przez NATO.
w Instytucie Stosunków Za takie wybory nie wolno toczyć wojny.
Międzynarodowych UW

Zachodzie, wstydź się!


R
ozkaz spalenia żywcem by miało temu służyć – nam nie wol- i perspektywami. Szkoda, bo wojna, w której
talibów, którzy uprowa- no tak postępować. uczestniczymy, nie powinna się toczyć poza
dzili dwie cysterny z pa- Problemy sojuszu w Afganistanie nie świadomością polskich polityków. Trzeba mieć
liwem dla sił NATO, po- ograniczają się do błędnej strategii ope- odwagę, żeby zmierzyć się z tym zagadnieniem,
kazuje, do jak niebez- racyjnej. Popełniamy tam także błędy a nie zdawać się tylko na USA i NATO.
piecznego punktu w operacji afgań- polityczne. Zaliczyć do nich należy tak- Jeśli, jak głoszono kiedyś, to jest także nasza
skiej doszedł sojusz atlantycki, a właś- że ostatnie wybory prezydenckie. Przy- wojna, to nie wolno przed nią chować głowy
ciwie cały Zachód. Nawet mająca dużo gotowane z wielkim nakładem sił, kosz- w piasek. Dojrzałe podjęcie tego wyzwania musi
wyczucia moralnego kanclerz Angela tujące życie Afgańczyków i naszych także polegać na rzetelności analizy i oceny. Nie
Merkel wyraziła żal, że zginęli przy tej żołnierzy, okazały się farsą. Niska fre- wolno nieadekwatnymi słowami zniekształcać
okazji cywile. Tak, było jej żal tylko kwencja (w niektórych prowincjach obrazu tego konfliktu. Takim zniekształceniem
cywilów. Trzeba zapytać, czy uprowa- wybory w ogóle się nie odbyły) oraz jest nazywanie talibów wrogami lub terrorysta-
dzenie dwóch cystern jest wystarczają- powszechne fałszerstwa, których do- mi, którzy zasługują tylko na śmierć. Partyzanci
cym powodem, by skazać na śmierć puszczali się zwolennicy wszystkich czy rebelianci walczący z wojskiem nie są terro-
przez spalenie żywcem kilkudziesięciu ważniejszych kandydatów, sprawiły, że rystami. Terroryzm definiuje się przez metodę
sprawców tego czynu? Taka była kon- wybory stały się polityczną fikcją. Nie działania, a nie przez podmiot. Nie ułatwiajmy
sekwencja decyzji, aby ostrzelać cy- zmieniły one rodzinno-plemiennej sobie w ten sposób sytuacji, bo jej nie zrozumie-
sterny z samolotów NATO, ze świado- struktury władzy ani nie będą krokiem my. Jedno jest pewne: to nie zasadnicze zredefi-
mością, że ich wybuch spowoduje ta- do wyeliminowania korupcji, która niowanie misji NATO, łącznie z perspektywą
kie skutki dla znajdujących się wokół przeniknęła głęboko krąg osób spra- wyjścia w ciągu dwóch lat, kompromituje sojusz.
tych samochodów ludzi. Tak, ludzi. Bo wujących władzę w Afganistanie. Te Kompromitacją z długofalowymi konsekwencja-
w retoryce przedstawicieli sojuszu wybory zamiast legitymizować po- mi będzie kontynuacja tej operacji w taki sposób,
coraz częściej talibów się do nich nie twierdziły brak legitymizacji władzy w jaki teraz ją prowadzimy. Wezwania, aby – jak
zalicza. popieranej przez NATO. Tak nie bu- w grach komputerowych – użyć „more power”
Samo zdarzenie oraz towarzysząca duje się pozycji sojuszu ani prestiżu służą złej sprawie. 
mu dyskusja ujawniają skalę zawzięto- Zachodu. Za takie wybory nie wolno
ści niektórych uczestników tej operacji toczyć wojny.
– z nazwy nadal stabilizacyjnej. Trze- Śmierć naszych żołnierzy w operacji
ba bardzo wyraźnie powiedzieć: soju- afgańskiej może powodować, że nie
szowi nie wolno toczyć takich wojen. będziemy chcieli zastanawiać się nad
Talibowie nie są przybyszami z kos- słusznością polskiej obecności w tym
mosu, lecz ludnością lokalną, ludźmi odległym kraju. Nie wydaje się to też
z afgańskich wsi i miast, którym nie dobrym pretekstem, aby domagać się
podoba się obca obecność wojskowa
i toczona przez przybyszy z dalekiego
szybkiego wycofania z Afganistanu.
Do tej pory jednak polska klasa poli-
TERRORYZM DEFINIUJE SIĘ
Zachodu wojna o ustanowienie po- tyczna nie miała głowy do zajmowania PRZEZ METODĘ DZIAŁANIA,
rządku, który będzie zgodny z jego in-
teresami i wyobrażeniami. Oni się te-
się tą operacją, jej sensem,
kształtem A NIE PRZEZ PODMIOT
mu sprzeciwiają, więc my ich zwal-
czamy. Spalenie ich żywcem nie
przysłuży się naszemu
zwycięstwu,
a nawet gdy-

58 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


HORYZONTY
HORYZONTY
HORYZONTY HORYZONTY
PIOTR BERNABIUK
zajmuje się
Redaktor działu ANNA DĄBROWSKA

niezałatwionymi
od lat sprawami
żołnierzy

Bagno
wciąga
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

Jak to jest naprawdę z tym lublinieckim Biegiem


Katorżnika? Można go traktować jak wyczyn
ekstremalny, czy też nie?
POLSKA ZBROJNA NR 38 |20 WRZEŚNIA 2009 59
F A S C Y N A C J E

M
am już cztery pod- nia się przez piętnaście następnych, bitnych biegaczy i kompletnych amatorów do-
kowy – nagrody za może rozwalić psychę każdego. Rowy W LUBLIŃCU cierających do celu ponad godzinę za liderami?
udział w tej impre- pokonuje się bowiem zygzakiem, za biegają nie tylko Czym jest dla nich ta cuchnąca i lepka masakra,
komandosi, lecz
zie – i każdą z nich każdym razem zadając sobie pytanie, także całe
irracjonalne szaleństwo poprzedzone, dla chęt-
zdobyłem w wiel- czy nie można by tego uprościć. Nie- rodziny. Dobry nych, nie mniej zakręconym biegiem o tytuł mi-
kim trudzie. Do pokonania „piekiel- którzy zresztą upraszczają, co jest klimat przyciąga strza Polski na jedną milę... tyłem? Co w tym
nych błot” (kto notabene wymyśla te wielce naganne nie tylko ze względów biegających żoł- wszystkim robią piękne panie?
nierzy, ale też
dołujące nazwy?) nie trzeba jednak regulaminowych. Najbardziej dobijają- funkcjonariuszy
Wyjaśnia to na forum internetowym jedna
być wyczynowym biegaczem czy su- ca jest końcówka, gdy meta już blisko, innych służb z bohaterek biegu, „dora”: „Katorżnik Wellness
perkomandosem. Gdyby tak było, mo- widać rozentuzjazmowaną publicz- mundurowych & Spa!!! Wspaniałe ładowanie siły i wytrzyma-
je kości od dawna bielałyby na błot- ność, a nagle między drzewami drogę oraz cywilnych, łości na łonie natury. Nieograniczone korzysta-
często
nym szlaku. Jednak każdy „katorżnik” ku szczęściu zagradza błoto pierwszej utytułowanych nie z termalnych wód ciepłych i zimnych. Natu-
powinien mieć kilka odpowiednich klasy, wprawdzie tylko powyżej ud, sportowców. ralne kosmetyki do pielęgnacji ciała: glinki,
przymiotów; niezwykle cenna jest na ale gęste, trzymające niczym stygnący torf, muł, słodkowodne algi, błotka o różnej
przykład cierpliwość. beton. konsystencji. 2 godziny 47 minut spędzonych
Najpierw kilkukilometrowe brodze- w Katorżniku Wellness & Spa wyzwoliły
nie, chwilami po szyję, po gęstym PIĘKNE PANIE u mnie potężny strumień energii, wprawiły
i pełnym „niespodzianek” dnie otwar- Na kilka miesięcy przed tą piekielną w stan euforii, ujędrniły i wygładziły skórę,
tego akwenu. Następnie forsowanie po przeprawą brakuje wolnych miejsc na sprawiły, że zniknęły zmarszczki i cellulitis.
raz dziesiąty tego samego rowu melio- liczącej tysiąc pozycji liście startowej. Ciało wygląda doskonale oprócz drobnych za-
racyjnego, z perspektywą przeprawia- Co przyciąga żołnierzy i cywilów, wy- drapań i siniaków”.
W tym roku panie wywojowały sobie bieg

Bagno wciąga
jedynie dla siebie, żeby zwyciężczyni nie wpa-
dała na metę wmieszana w tłum facetów. Pub-
liczność szalała, gdy Karolina Pilarska, repre-
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)

60 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


H O R Y Z O N T Y

Jožin z bažin ło być jedynie sformalizowaniem zamiłowania


do biegania grupki lublinieckich żołnierzy. Efek-
w przyszłorocznym biegu podwójnej liczby bie-
gaczy. W tym roku wśród partnerów pozyskali
tami ostatnich czternastu lat jest oszołomiony BROOKS, Niemców organizujących u siebie

P atronem biegaczy pokonujących ultradłu-


gie dystanse jest niezmordowany Forest
Gump, chodziarzy zaś Lucjan Dulski z powie-
chorąży Zbigniew Rosiński, prezes klubu.
„Czuliśmy się jedynie hobbystami, szaraczka-
mi wykradającymi służbowy i prywatny czas dla
siedemnastokilometrowy bieg formułą zbliżony
do Katorżnika i poważnie myślących o Pucharze
Europy w katorżniczych crossach. Działacze-
ści Gabrieli Zapolskiej. A kto sprawuje pieczę swej pasji, którą dzieliliśmy się z innymi. W naj- biegacze klubu Meta organizowali też biegi na
nad ludem pokonującym gęstości wokół jezio- śmielszych marzeniach nie wyobrażaliśmy so- misjach poza granicami kraju, między innymi
ra Posmyk? Nie bez powodu w przeddzień im- bie, iż na nasze zawody będą przyjeżdżali mini- w Afganistanie, Iraku, Libanie i Kongu.
prezy zawodnikom przygrywała czeska kapela strowie, startowali w nich generałowie, że za
Hurican… Oczywiście, jest nim Jožin z bažin! swoją działalność dostaniemy sztandar”. PLEJADA GWIAZD
Mimo że nie mają obiektów treningowych, W Lublińcu biegają nie tylko komandosi, lecz
gabinetów odnowy i trenerów, a dotacje dostają także całe rodziny. Dobry klimat przyciąga żoł-
zentantka Polski na mistrzostwa Europy w bie- jedynie na organizację konkretnych imprez, od- nierzy z całych sił zbrojnych, a także funkcjona-
gach górskich, ubłoconą piersią przerywała noszą sukcesy, są perłą w koronie sportu wojsko- riuszy służb mundurowych oraz cywilnych, czę-
taśmę. wego. Za Bieg o Nóż Komandosa, Maraton Ko- sto utytułowanych sportowców. Członkami klu-
mandosa i Bieg Katorżnika zbierają w środowi- bu są: Mariola Młynarska, mistrzyni Polski
SZTANDAR NAD METĄ sku biegaczy najwyższe oceny. Wystarczy otwo- w biegu 24-godzinnym, funkcjonariuszka BOR
Podczas tegorocznego VI Biegu Katorżnika rzyć klubową stronę internetową lub wejść na kapral Katarzyna Żurek, generał Roman
jego organizator Wojskowy Klub Biegacza „Me- ogólnopolską: www.maratonypolskie.pl, by zro- Polko, pułkownik Wiktor Kuśmierek, były żoł-
ta” dostał sztandar z rąk Aleksandra Szczygło, zumieć, dlaczego ściąga tu cała biegająca Pol- nierz 25 Brygady Kawalerii Powietrznej, chorą-
szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Przy ska. Katorżnicze przeprawy przez błota obrosły ży Jacek Razik, funkcjonariusz służby więzien-
okazji minister obiecał bardzo poważnie rozwa- legendą, na wiele miesięcy przed zawodami bra- nej, policjant sierżant Tomasz Kobyliński i stra-
żyć udział w kolejnej edycji błotnej przeprawy kuje miejsc na liście startowej, organizatorzy żak sekcyjny Robert Woźnica.
w charakterze zawodnika. Założenie klubu mia- przygotowują się do wpuszczenia na trasę W amatorskim klubie bez zaplecza, będącym
zaprzeczeniem wylęgarni mistrzów, ze zbioro-
wego entuzjazmu zrodziło się coś nadzwyczaj-
nego. Karolina Pilarska i Marcin Świerc są
„etatowymi” reprezentantami Polski na mistrzo-
stwach świata i Europy w biegach górskich;
wcześniej nasz kraj reprezentowała Diana
Gołek. Kolejny fenomen to major rezerwy
Tadeusz Ruta, który biegać zaczął na eme-
rd zie j ryturze, po pięćdziesiątce zdobył tytuł wice-
Najba
ca jest
dobijają , gdy mistrza Polski, i dwukrotnie reprezentował
a
końcówk lisko, nasz kraj na mistrzostwach świata w biegu
b
meta już 24-godzinnym.
drog ę k u
a
szczęściu łoto
b
zagradza e
jąc
PODOFICEROWIE
trzym a
tygnący Niewinny żarcik, że coś takiego mogli
niczym s
beton . wymyślić jedynie podoficerowie, ma
bezpośrednie odniesienie do organizato-
rów, bowiem zarówno prezes Rosiński, jak
i główne siły wsparcia organizacyjnego Krzysztof
Koselski, Piotr Żółkiewski i Paweł Pipiorski to
chorążowie ze starej jeszcze szkoły. Do awangar-
Nasz team dy organizacyjnej należą również: chorąży
Andrzej Budny, młodsi chorążowie Tomasz
Zespół „Polski Zbrojnej” zajął Kubisz i Grzegorz Lancman, plutonowy
Andrzej Buba i starszy szeregowy Jacek
w konkurencji Galernik Team 23. miejsce. Bajda; współtworzący lubliniecką potęgę

G wiazdą drużyny był pod-


porucznik (niestety już re-
zerwy) Marcin Rybicki –indy-
micie, przy okazji poddając
surowemu testowi kaprala
Wójcika. Oboje w tym roku
Mirosław Szraucner, Krzysztof Szwed
i Zbigniew Markowski, dziś cywile, kiedyś ko-
mandosi 1 Batalionu Szturmowego. Spoza Lub-
widualnie zajął drugie miejsce ukończyli studia, marzą o kur- lińca wsparcia udzielają podporucznik Łukasz
w swoim biegu, największym sie oficerskim, a w przyszłym Rosiński oraz kapral Andrzej Liśniewski. Pod-
zaś „katorżnikiem” – porucz- planują małżeństwo. Piąty za- oficerka bowiem to korpus osiadły, związany
nik Wojciech Robak, który wy- wodnik i kapitan zespołu cho- z jednostką, garnizonem, z miejscem i ludźmi.
losował bieg w pierwszej gru- rąży rezerwy Piotr Bernabiuk, Ponadto, co również dostrzeżono w naszych si-
pie, przecierającej pozostałym od czterech lat kolekcjoner że- łach zbrojnych, z natury swojej przeznaczony do
błotne szlaki ciężkiej trasy. Ka- liwnych podków, doskonale organizacji i prowadzenia szkolenia na szczeblu
pral Monika Minkiewicz, na sobie radził… w swojej grupie taktycznym. 
co dzień „powożąca” wielką wiekowej, czyli „sześćdziesiąt
Więcej o „Mecie” i bieganiu na stronach:
ciężarówką, spisała się znako- plus”. 
www.biegkatorznika.pl i www.maratonypolskie.pl

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 61


P O W R Ó T D O P R Z E S Z Ł O Ś C I

DAMIAN MARKOWSKI

Autoportret agresji
Zwycięski marsz wyzwoleńczej Armii Czerwonej i euforia miejscowej ludności
– taki obraz wyłania się z większości sowieckich wspomnień o 17 września 1939 roku.

U
derzenie ZSRR na Polskę zmagającą 17 września w godzinach rannych przez radio- władzy. „Żołnierze bez szmeru podeszli do za-
się z III Rzeszą i opis radzieckich stację Frontu Ukraińskiego meldowano: „Brak pór z drutu kolczastego, oddzielających świetla-
działań wojennych we wrześniu 1939 zorganizowanego oporu. Nasze wojska posuwa- ny świat socjalistyczny od świata nędzy i kapita-
roku zajmują zadziwiająco mało ją się pomyślnie”. Wiadomość tylko częściowo listycznego wyzysku, i z myślą o Stalinie i Oj-
miejsca w relacjach czerwonoarmistów. Przewa- odpowiadała prawdzie. Istotnie, niektóre strażni- czyźnie o 4:30 zaczęli ciąć druty”, pisał kroni-
żają fragmenty czysto ideologiczne. Wszech- ce zostały zaskoczone i szybko zniszczone. Prze- karz 8 Dywizji Strzeleckiej o natarciu na pozycje
władna cenzura partii bolszewickiej starała się ważnie jednak kilkunastoosobowe załogi stawiły batalionu KOP „Kleck”.
bowiem wychwycić i zlikwidować wszelkie in- zacięty opór. Gdzieniegdzie udało się nawet ode- Napotkany opór łamano z całą bezwzględnoś-
formacje mogące zaprzeczyć oficjalnemu wize- przeć atak i zmusić napastników do odwrotu. cią. „Młody porucznik tylko w koszuli biegł
runkowi „sprawiedliwej wojny”. W sprawozdaniach umniejszano skalę walk, z kwatery prywatnej do budynku kompanii. Pra-
dając za to upust w okazywaniu uczuć wobec wie u celu został osaczony przez napastników.
PŁONĄCE STRAŻNICE Zabił trzech, ale sam został zakłuty bagnetami.
„Polskie jednostki ochrony pogranicza w rejo-
nie swoich strażnic do obrony się nie szykują, ży-
Na rubieży Bolszewicy twierdzili, że zabił ich komandira”,
wspomina wówczas 13-letni Julian Białowąs.
cie przebiega normalnie”, brzmiał meldunek
NKWD z początku drugiej dekady września. KOP powstał w 1924 roku w celu ochrony Z ZAPISKÓW POLITRUKA
Rzeczywiście, oddziały Korpusu Ochrony Po- granicy z ZSRR, narażonej na rajdy komuni- „Już od 20 lat policyjny but piłsudczyków
granicza otrzymały polecenie, żeby nie prowoko- stycznych bojówek. Najlepsze pułki KOP ściąg- bezkarnie depcze rodzinne ziemie naszych braci
wać żadnych zajść. Chociaż dowódcy posterun- nięto we wrześniu 1939 roku na front zachod- Białorusinów i Ukraińców. W zachodniej Biało-
ków meldowali o wzmożonej koncentracji, Na- ni, gdzie broniły szczególnie zagrożonych od- rusi i zachodniej Ukrainie wzniósł się czerwony
czelne Dowództwo Wojska Polskiego zbagateli- cinków. Na Kresach kopiści stoczyli kilka zwy- sztandar powstania. Zapłonęły domy obszarni-
zowało te doniesienia. Wpłynęło to negatywnie cięskich bitew z Rosjanami, rozbijając ich mię- cze. Poprzez huk dział słyszymy wezwanie: Na
na przyszłą obronę Kresów Wschodnich. dzy innymi pod Szackiem i Wytycznem. pomoc!”, donosił 17 września wojskowy organ

62 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


H O R Y Z O N T Y

Niemcy
i Rosjanie
– spotkanie
na „nowej”
granicy Wszechstronna analiza
doświadczeń
i problemów armii
Defilada sowieckiej kawalerii na
ulicach Lwowa w 1939 roku

Konfrontacja
gruzińsko-rosyjska
Ppłk dr ADAM RADOMYSKI
Pięciodniowa wojna gruzińsko-rosyjska
ukazała słabość militarną Gruzji oraz
uświadomiła, że ten rejon należy jeszcze
do strefy wpływów rosyjskich. Na początku
konfliktu zbrojnego, mimo przewagi technicznej
w siłach powietrznych, Rosjanie popełnili wiele
Jeńcy polscy konwojowani przez Rosjan błędów, a Gruzini wykazali się skutecznością
przeciwlotniczą.
partii „Wojennyj Wiestnik”. Podobne poglądy, leckim. Możemy się tylko domyślać, czy oficer
szeroko rozpowszechniane przez propagandę, ten nie kreślił powyższych słów z ironią. Konflikt o Naddniestrze
obowiązywały jako oficjalny powód wkroczenia Żołnierze Armii Czerwonej zazwyczaj ze – zagrożenie Starego
do Polski. zdumieniem oglądali biedne, ale zadbane wsie
Komisarz Emil Szirer tak pisał w „Czerwo- i sprzęty domowe, stanowiące szczyt marzeń
Kontynentu
nym Sztandarze”: „Poszczególnych czerwonoar- obywateli ZSRR. Wbijano im do głowy, że Pol- Dr DANUTA GIBAS-KRZAK
mistów otacza zwartym kołem ska to państwo chłopskich le- Naddniestrze stanowi przysłowiową „puszkę
spragniona ich słowa miejscowa pianek i pańskich pałaców. Pandory”, bowiem obecnie w rejonie tym
ludność. Traktor, tank i żywe sło-
Nie wszyscy Szczytem absurdu była sytua- funkcjonuje autorytarna dyktatura, związana
wo – każdym z tych oręży świet- Rosjanie ochoczo cja, do której doszło w jednej z oligarchią postkomunistyczną, powiązana
nie włada wspaniała Czerwona wzięli udział z wiosek pod Lwowem. Ko- z rosyjskimi i ukraińskimi organizacjami
Armia”. misarz polityczny chciał aresz- przestępczymi oraz podległa wpływowi
Propaganda ZSRR odniosła
w napaści. Wśród tować wszystkich mieszkań- rosyjskiemu. Sytuacja taka może w niedalekiej
pewne sukcesy na arenie między- sowieckich ców z powodu ich rzekomego przyszłości doprowadzić do zagrożenia ładu
narodowej. Środowiska sympaty- żołnierzy doszło udziału w burżuazyjnym spi- międzynarodowego.
zujące z komunizmem bezkry- sku. Jego zdaniem, chłopi byli
tycznie przyjmowały sowieckie
do kilku aktów w rzeczywistości przebranymi Sieciocentryczne systemy
relacje. W zajęciu wschodniej sprzeciwu kapitalistami, a ich dobytek
Polski widziały naprawę „nie- został zwieziony z miast, by dowodzenia operacyjnego
sprawiedliwości traktatu wersalskiego”. Presji przepychem otumanić czerwonoarmistów. Kmdr rez. prof. dr hab. KRZYSZTOF FICOŃ
uległ również rząd łotewski, który 18 września Nie wszyscy Rosjanie zmobilizowani do ude- W dobie walki informacyjnej i cyberwalki
zerwał stosunki z Polską, ponieważ „państwo rzenia na Polskę ochoczo wzięli udział w napa- niezmiernie ważnym zadaniem siatki efektorów
polskie przestało istnieć”. Propagandziści ści. Wśród sowieckich żołnierzy doszło do kilku
jest możliwość dokonania destrukcji siatki
Stalina mogli triumfować. aktów sprzeciwu. Znamienne jest również, że
sensorów przeciwnika, obezwładnienie źródeł
wzięci do niewoli Rosjanie często zgłaszali się
BICZ NA NIEPOKORNYCH ochotniczo do Wojska Polskiego. Kilkudziesię-
informacji, a przede wszystkim niszczenie jego
„Punktualnie o 7 rano postawiłem nogę na ciu w szeregach Samodzielnej Grupy Operacyj- sieci informacyjnej.
zaorany pas ziemi oznaczający granicę. Jeszcze nej „Polesie” wzięło udział w walkach z Armią
sekunda i znalazłem się na terytorium Polski. Po Czerwoną i Wehrmachtem. Złożyli broń dopiero S p o j r z e n i e s p e c j a l i s t ó w,
terenie nie rozróżniam, jednak po domach i chło- po bitwie pod Kockiem. Nie znamy ich dalszych
pach widoczne, że nie jestem w przepięknym losów. Jednak jeśli zostali wydani przez Niem- pogląd praktyków
kraju sowieckim”, pisał lejtnant Matwiejew, do- ców swojemu państwu, nie mogli liczyć na uła-
wódca plutonu moździerzy w 261 Pułku Strze- skawienie. 

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 63


Rycerskie sprawy
F E L I E T O N (37)
ZDZISŁAW NAJDER

Ostateczna przegrana Napoleona w bitwie pod Waterloo


18 czerwca 1815 roku zakończyła najświetniejszą karierę wojskową
czasów nowożytnych.

Odpowiedź Cambronne’a
L
osy bitwy przeważył 73-letni marszałek Michel Ney (syn bedna- W pamięci współczesnych i potom-
pruski marszałek, zwany przez rza) czy sam Napoleon – byli uwiel- nych pozostały jednak przede wszyst-
podkomendnych „Der Alte Vor- biani przez podkomendnych, bo tak kim czyny i wspaniałe gesty, wyraża-
wärts” (Staruszek Naprzód). Był samo wystawiali się na kule jak zwy- jące jednocześnie pogardę dla śmierci
to Gebhard Leberecht von kli żołnierze. Przez ich bezwzględną oraz wierność dowódcom i towarzy-
Blücher,, którego mauzoleum można dziś brawurę nieraz armie ponosiły olbrzy- szom broni. Takie właśnie jak słowa
oglądać w podwrocławskich Krobielowicach. mie straty, sięgające czasami trzech Cambronne’a, a u nas podniesiona
Spiesząc na pole walki, bezlitośnie popędzał czwartych stanów poszczególnych na rozkaz do szarży dłoń Jana
swych grenadierów, i z marszu niespodziewa- jednostek. Z Wielkiej Armii, którą Kozietulskiego. Stały się one symbo-
nie zaatakował wciągniętych już w ciężki bój Napoleon poprowadził na Moskwę, lami buntu przeciw banalnej, podpo-
Francuzów. wróciło do domów zaledwie 7 pro- rządkowanej interesom materialnym
Największy rozgłos zdobyły słowa wypowie- cent żołnierzy… codzienności. A taka stawała się rze-
dziane wówczas przez innego dowódcę. Gene- czywistość zachodniej Europy po ro-
rał Pierre Jacques Etienne Cambronne, we- ku 1815. Liczne pamiętniki, a także
teran wszystkich kampanii „małego kaprala”, powieści, spośród których najsław-
dowodził pod Waterloo 1 Dywizją Starej niejszą jest „Czerwone i czarne”
Gwardii. Pod koniec dnia sytuacja jego od- (1830) Stendhala, uczestnika wojen
działu stała się beznadziejna. Anglicy księcia napoleońskich, są świadectwem po-
Wellingtona, pełni podziwu dla bohaterstwa tężnego oddziaływania tych czynów
gwardzistów, zaproponowali im, aby się pod- i gestów na wyobraźnię młodzieży.
dali. Wtedy, według jednych przekazów, Dla Polaków jednakże owe słowa
Cambronne powiedział: „Gwardia umiera, ale i gesty miały znaczenie inne niż
się nie poddaje”, według innych natomiast rzekł tylko prywatne. Wyrażały zbioro-
tylko: „Merde!”, co dosłownie znaczy „gów- we potrzeby i nastawienia. Taką
no”, ale w kontekście należy przełożyć jako mieliśmy historię, tak jej stawia-
„pocałujcie nas!”. I bił się dalej. Raniony, a na- liśmy czoło. Kiedy w roku 1939
stępnie uznany za zabitego, przeżył bitwę. Władysław Broniewski napi-
Czas wojen napoleońskich obfitował sał: „Przypomnimy, co rzekł
w śmiałe manewry, błyskotliwe zwycięstwa, Cambronne – i powiemy to samo
imponujące wyczyny bitewne, jak ośmiominu- nad Wisłą”, jego słowa miały aktu-
towa szarża naszych szwoleżerów w wąwozie alny sens polityczny. 
Somosierry. Tysiące ludzi: pułki, dywizje, ca-
łe armie, walczyły, dowodzone bezpośrednio
z linii przez generałów i marszałków. Dowód- Z armii, którą
cy frontowi – nasz Poniatowski, Blücher, Napoleon
Cambronne, „najdzielniejszy z dzielnych”
poprowadził na
Moskwę, wróciło do
WIZYTÓWKA
domów zaledwie
Profesor ZDZISŁAW NAJDER
W 1976 roku założył podziemne Polskie
7 procent żołnierzy.
Porozumienie Niepodległościowe. W latach
1982–1987 był dyrektorem Rozgłośni Polskiej
Radia Wolna Europa. Skazany w 1983 roku
zaocznie na śmierć przez Sąd Wojskowy
w Warszawie. W 1991 roku założył Klub
Atlantycki, postulujący wejście Polski do NATO,
i został jego pierwszym prezesem.

64 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009


H O R Y Z O N T Y

P o s ł u ż b i e
 Nie przegap
 Warto
 Niezłe
 Nie warto



WYSTAWA Gadżety szpiegów


W Muzeum Techniki

FOT. WWW.SPYWORLD.PL.
można obejrzeć
150 wyjątkowych ekspona-
tów: broń, urządzenia pod-
słuchowe, miniaturowe
aparaty fotograficzne i ak-
cesoria używane przez buł-
garskie, sowieckie, peere- dzięki trzem interaktyw-
lowskie, niemieckie, ame- nym grom, można spraw-
rykańskie oraz francuskie dzić swoją pamięć, spo-
służby specjalne. Wystawę strzegawczość oraz poba-
uzupełnia część najwięk- wić się w zmianę tożsamo-
szej na świecie kolekcji ga- ści. (AWIS) 
dżetów filmowych i rekwizy-
 tów związanych z filmami „Tajemniczy świat techniki

Idylla ze skazą
o Jamesie Bondzie, między szpiegowskiej”, Muzeum
KSIĄŻKA
innymi dwa samochody: Techniki, Pałac Kultury
ręcznie wykonany Aston i Nauki, pl. Defilad 1,

Niełatwe życie w stalinowskiej Rosji Martin Rogera Moore’a


oraz BMW Pierce’a
Warszawa
Wystawa jest czynna do

T rzonem książki jest relacja z trud-


nego życia w ZSRR pod rządami
Stalina, sporządzona przez działacza
ewentualnej agresji ze strony Niemiec,
zostały dorobione później, by zatu-
szować ten błąd. Prawda jest taka,
Brosnana. Na wystawie,

O G Ł O S Z E N I E
końca listopada.

gospodarczego, który 3 kwietnia 1944 że Związek Radziecki w ogóle nie wy-


roku „wybrał wolność w USA”, gdzie korzystał tego okresu na dozbroje- XIII Konferencja
znalazł się jako urzędnik Radzieckiej nie, gdyż panowało powszechne
Komisji Zakupów w Waszyngtonie. Dla przekonanie, iż dzięki mądremu przy- Naukowo-Szkoleniowa
polskiego czytelnika niezwykle intere- wództwu Stalina wszyscy mogą czuć Wojskowej Służby Zdrowia
sujące mogą okazać się fragmenty do- się bezpieczni.
Problemy zabezpieczenia medycznego
tyczące paktu Ribbentrop–Mołotow W warunkach wszechogarniającej dyk- w dobie transformacji sił zbrojnych
oraz napaści Niemiec na ZSRR. tatury obywatele po jakimś czasie za- Warszawa/Rynia 9–10 listopada 2009 roku
Krawczenko pisze o porażeniu człon- akceptowali przyjaźń z nazistami.
ków partii komunistycznej zawarciem Zresztą mogli przekonać się naocznie Miejsce obrad:
przez ZSRR paktu z dotychczas atako- o „korzyściach” z traktatu: w moskiew- I dzień – Wojskowy Instytut Medyczny,
04-141 Warszawa, ul. Szaserów 128
wanym przez propagandę i radzieckich skich sklepach pojawiły się nagle sto-
II dzień – WDW w Ryni, 05-127 Białobrzegi,
przywódców wrogiem oraz o współpra- sy luksusowych towarów obcego po-
ul. Wczasowa 59
cy gospodarczej Moskwy z Berlinem. chodzenia. Były to dobra zrabowane Zakwaterowanie: WDW w Ryni
Okazuje się, że jeszcze tuż przed agre- przez Armię Czerwoną na zagrabio- Koszty uczestnictwa:
sją w czerwcu 1941 roku do Niemiec nych wschodnich kresach Polski, – opłata konferencyjna – 200 zł (płatne przelewem
jeździły pociągi z radzieckimi dostawa- w Finlandii, w państwach bałtyckich na konto bankowe)
mi, a społeczeństwo radzieckie było oraz w Besarabii. – zakwaterowanie (ze śniadaniem) – 80 zł/dobę
utrzymywane w przekonaniu, że Agresja Niemiec na ZSRR 21 czerwca (płatne na miejscu)
„współpraca radziecko-niemiecka jest 1941 roku była dla wszystkich – i dla Rejestracja i informacje organizacyjne:
idyllą bez skazy”. Autor uznaje decyzję władzy, i dla zastraszonego przez ter- Zakład Organizacji Ochrony Zdrowia Wojsk i Zdrowia
o zawarciu traktatu za wielki błąd ror, otumanionego przez propagandę Publicznego Wojskowego Instytutu Medycznego,
Stalina. Niemcy otrzymały w tym cza- społeczeństwa – kompletnym zasko- tel. wojsk. 444 265 (275), tel. cyw.: 042 75 04 265,
sie od ZSRR ogromną pomoc ekono- czeniem. (JP)  faks wojsk. 445 565, faks cyw. 042 75 05 565,
miczną w postaci produktów, materia- e-mail: oozw@wim.mil.pl
łów i mocy produkcyjnych, niezbęd- Wiktor Krawczenko, „Wybrałem
Opłatę konferencyjną prosimy przekazywać
nych do własnych przygotowań obron- wolność: Życie prywatne i polityczne na konto:
nych. Twierdzenia, że Stalin grał na radzieckiego funkcjonariusza”, WDW w Ryni, Bank Śląski SA, Oddział w Legionowie,
czas, by samemu przygotować się do Wydawnictwo Magnum 2009 nr rach.: 04-1050-1012-1000-0005-0241-6688.

POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009 65


Strefa sportu
F E L I E T O N

ANDRZEJ
FĄFARA
dziennikarz
sportowy
Nie mam pewności, czy legendarny Hubert Wagner
odniósłby sukces z siatkarzami, którzy niedawno zdobyli
mistrzostwo Europy.

Idźcie tą drogą!
N
o i masz babo pla- facetów to naprawdę wielka sztuka. drze nie mogło wystąpić kilku podstawo-
cek: nasi siatkarze Udało się to wspomnianemu wych graczy, potrafił znaleźć znakomitych
zdobyli mistrzostwo Hubertowi Wagnerowi, i to dwu- zastępców, a ściślej mówiąc, nie tyle zna-
Europy. Mało kto krotnie. Legendarny szkoleniowiec leźć, co w krótkim czasie stworzyć. Zdołał
spodziewał się takie- nie pieścił się z zawodnikami, stoso- tak dobrać siatkarzy, że się uzupełniali, ro-
go sukcesu, nawet oni sami, więc wał reżim porównywalny do tego, zumieli i akceptowali.
radość jest tym większa. W zespo- który obowiązuje w ćwiczeniach Chodzi mi po głowie pytanie: czy wielki
łowym sporcie to pierwsze zwycię- komandosów. Nie bez powodu miał Wagner odniósłby z Gruszką, Kurkiem
stwo Polaków od czasu triumfu przydomek „Kat”. U Wagnera mo- i Bąkiewiczem takie samo zwycięstwo? Nie
siatkarskiej drużyny Huberta gli grać tylko najtwardsi z twardych. mam pewności. Podobnie jak nie jestem pe-
Wagnera w igrzyskach olimpij- Zapytałem kiedyś słynnego trenera, wien, czy Castellani zdziałałby coś, pracu-
skich w 1976 roku. Potem były dlaczego konsekwentnie nie powo- jąc ponad 30 lat temu ze Skorkiem,
medale srebrne i brązowe w piłce łuje do kadry pewnego bardzo do- Boskiem i Wójtowiczem. W sporcie, tak sa-
nożnej i ręcznej, w siatkówce rów- brego siatkarza. „Bo pęka przed Ru- mo zresztą jak w wielu innych dziedzinach,
nież, ale na ten najcenniejszy, wy- skimi”, wyjaśnił krótko. sukces jest skutkiem sprzyjającego zbiegu
walczony przez męski zespół, trze- Czterdziestoośmioletni Argentyń- okoliczności. Określona grupa ludzi musi
ba było czekać aż 33 lata. czyk Daniel Castellani, który po- się spotkać we właściwym czasie i miejscu.
Ktoś kiedyś ogłosił teorię, że Po- prowadził do zwycięstwa dzisiejszą Minimalna zmiana optymalnych warunków,
lacy jako indywidualiści mają mar- ekipę siatkarzy, na pewno katem nie i zamiast triumfu jest brązowy medal.
ne szanse w rywalizacji drużyno- jest. Stosuje raczej metodę łagodnej Ciekawe, czy w przypadku argentyńskie-
wej, bo u nas, wiado- perswazji. Najważniejsze, że jego go trenera oraz naszych dzielnych siatkarzy
mo, każdy sobie argumenty trafiają do zawodników. dojdzie do kolejnych szczęśliwych zbiegów
rzepkę skrobie. Ule- Największą zasługą Castellaniego okoliczności. W każdym razie i on, i oni
pić coś sensowne- jest to, że w trudnej wiedzą już, na czym to wszystko polega. Aż
go z kilkunastu sytuacji, gdy z po- się prosi, żeby sparafrazować klasyka:
chodzących wła- wodu kontu- Danielu Castellani i wy, drodzy mistrzowie
snymi drogami zji w ka- Europy, idźcie tą drogą! 
FOT. WWW.SXC.HUI

66 POLSKA ZBROJNA NR 38 | 20 WRZEŚNIA 2009

Das könnte Ihnen auch gefallen