Sie sind auf Seite 1von 3

27/4/2015

Estudos Avanados - Mrio de Andrade no Caf

EstudosAvanados

ServicesonDemand

PrintversionISSN01034014

Article

Estud. av.vol.13no.37So PauloSept./Dec.1999

pdfinPortuguese
http://dx.doi.org/10.1590/S010340141999000300015

Articleinxmlformat

CRIAO/MSICA

Articlereferences
Howtocitethisarticle

MriodeAndradenoCaf

CurriculumScienTI

Automatictranslation
Sendthisarticlebyemail

Indicators

FlviaCamargoToniMarcosAntoniodeMoraes

CitedbySciELO

Accessstatistics

"Nemtodootrigodouniversofeitopo
Acalmavaestafomeantigaemultiplicada
Fomedefome"

Relatedlinks
Share
More

MriodeAndrade,Caf

More
Permalink

MRIODEANDRADEmodernoemodernista,aolongodetodaasuaobrade
artista,crticoehistoriadorpreocupousecomseupapelnahumanidadee
suafunonaHistria.EssapreocupaomarcafortementeCaf,uma"tragdiasecular"emformadepera,no
momentoemque,jsuperadoomodernismodeprograma,repensaopapelsocialdaarte.
Passadaaeuforiadoprimeirotempomodernista,osanos30procuramredefiniraquestodamodernidadena
literaturaenasartes.OswalddeAndrade,em1933,aopublicarSerafimPonteGrande,pondera:"Avalorizaodo
caffoiumaoperaoimperialista.Apoesiapaubrasiltambm.Issotinhaqueruircomascornetasdacrise.
Comoruiuquasetodaaliteratura'deVanguarda',provincianaesuspeita,quandonoextremamenteesgotadae
reacionria.Ficoudaminhaestelivro".importante,pois,constatarqueomesmocaf,"mecenas"epatrocinador
dagerao"sarampoantropofgico",trazcomoprpriodeclnioecriseofimdoprimeiromodernismoem1929,
apsaguerradabolsadeNovaYorkeoconseqentecomprometimentodetodaaestruturada"semicolnia".
Datade1933oprimeiroesboodaperaCafeapoesiadeAcosteladoGroCo,quandocresceavozdopoeta
profeta,demolindoiluseseclamandoporumtemponovo.
OtextodeCafpassarporvriasredaes,sendoaltimadedezembrode1942.Em1939,vivendonoRiode
Janeiro,MrioachaoparceiromusicalnoamigoecompositorFranciscoMignone.Oprojeto,todavia,nose
completarmusicalmente.Divididoem"Concepomelodramtica"e"Tragdiasecular"(opoema),Caf,dedicado
aLiddyChiafarelli,mulherdeMignone,apareceremPoesiascompletasem1955,10anosdepoisdamortede
MriodeAndrade.Tendorefernciasimediatasafatoshistricos,otexto/poemacorreriaperigodesetornar
panfletrio,seoautornotivessetrabalhadocuidadosamenteosentidosimblicodacrisedocaf.ConstataVictor
Knoll(Pacientearlequinada)queumjuzodevalormuitoforteacabaporsublimaraobra:acrenautpicaemum
"DiaNovo",melhor,comunitrioehumano.
http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0103-40141999000300015

1/3

27/4/2015

Estudos Avanados - Mrio de Andrade no Caf

Emnovembrode1943,decorridos11mesesdaconclusodeCaf,Mrio,emdoisartigosdesuacolunaMundo
Musical"Doteatrocantado"e"Psicologiadacriao"naFolhadaManh,contaagnesedolibreto.No
primeiro,relataaconversodaqueleque,naimprensa,tantoseopuseraperae,nosegundo,destacaa"idia
criadora"dotextodeCaf.
Aconversosederaem1933,quandoaagendamusicaldacidadedeSoPauloestavalotadadeapresentaesde
perasmontadasporcompanhiaslricasitalianasebrasileiras.Mrio,comocrticomusical,seaborreciacomo
nmerodeencenaesaquedeviacomparecer,devendomesmosuportaramqualidadedealgumas.Naquele
momentocomearaapensarmaisdetidamentesobreapera:"(...)aospoucososproblemasdoteatrocantadose
impunhamamim,meempolgavam,eujnoriamais,eunodesprezavamaisningum,eaomesmotempoque,
emboraaindadesconfiado,eumeconvertiaperacomovaloresttico,meperseguiacomoprodigiosamente
gravaaimportnciasocialdela."Cumpriapois,revitalizarogneroemfunodaescolhadeassuntos
contemporneos"quetivessemparansomesmointeresseeamesmapossibilidadedecoletivizaoe
ensinamento.Ocaf!Aimagempulou.Noseriapossvelacasotentarumaperadeinteressecoletivo,tendo
comobasedeassuntoocaf?..."
"Seriasim!"Eele,MriodeAndrade,opoetaque,em1922,jeragrandeconhecedordamsciaehavia
publicado,emPauliciadesvairada,"AsenfibraturasdoIpiranga",um"oratrioprofano",em1933tomavaparasi
oencargodeumaperadeinteressecoletivocentradanacrisedocaf.Emoderno,arrojado,acreditavaemuma
originalidademaior,aoescreverexclusivamenteparacoros,eliminandoosvirtuoses,ouseja,desenvolvendo
"personagenscorais".
Encontravaumaformadebanirovirtuosismodepalco,presoaheriseheronasrepresentadosporprimasdonase
tenoresmalabaristas,quedetestava.PretendialevaraoextremoaquiloqueoGuilhermeTelldeRossini,queVerdi
nasVsperassicilianas,naAdaenoNabucoouBorisGudonovdeMussorgskihaviaminaugurado:atransferncia
danarrativaparagruposcorais,a"peradeinteressecoletivo",cantadaenquantorepresentaodopovo.Epara
evitaramonotoniacoral,buscavasoluonojogodetimbresevolumesvocaisalternandovozesmistas,
masculinasefemininas,combinadasemmadrigaisetutti.
QuantoaoassuntoMriorecapitulaaeclosodoprojetoocaf,tofamiliaraosbrasileiros,noseria
exploradoapartirdesuaexperinciadejornalistaquepresenciaraacrisede1929earevoluode30.Queria,
istosim,retomaraidiado"princpiomsticodemorteeressurreio"dedeusdanatureza,dosustentotribal,
"mitonaraizdetantasculturas,desdeaGrciaAntiga".Ecomoesseprincpiopersiste"nabasedasprprias
formaseconmicaseinstitucionaisdassociedades",aeconomiapaulistaoscilavaemfunoda"mortee
ressurreionuadocaf".Apartirdomomentoemqueoprodutobaixassedepreonomercado,ainsatisfao
pblicagerariaarevoltaexigindoamudanaderegime.
Surgiraassimoenredo"commuitalgicaconclusiva":trsatos,culminandocomotriunfodarevoluo.Caf,
segundooautor,vaiexpressaros"sofrimentosverdadeiros"eaquebradojogo,quandoasmassasoprimidas
renasceremno"DiaNovo",livresdefome,emummundoondeasdesigualdadessociaisinexistem,porque,
havendounionohaverfracassomundoondeoindividualsubstitudopelosocial.Noprimeiroato,tantono
porto,comonocampo,asmassascorais,estivadoresecolonosexternamsuaimpotnciaperante"osdonosda
vida",aperadenunciandoascondiesdepenriaeopressodaquelesquedependemdocaftrazendojo
nimoderespostaeresistnciadasmulheres.No"Coraldasfamintas",asmulheresdosestivadoresincitam
lutanavozdascolonasvem:"Ohomemnopropriedadedohomem",versomarcadonotextocomocitao.
Nosegundoato,formadopelascenasdaCmaradosdeputadosedoxodo,aintenoconfrontarabastadose
desvalidos.Osprimeirossempreusandoopalavreadovazioeossegundos,alinguagemdomedoeda
necessidade.Nosapelidos,deputadodoSomS,deputadinhodaFerrugem,deputadoCinza,enospapisquelhes
cabem,osarcasmoseafirma.AindiferenadosdeputadoscompartilhadapeladosjornalistasnaCmara,nada
sediscutedetil.OsprotestosdagaleriacriandotumultoprecedemaentradadaMe,omomentomaistrgicodo
libreto.OdeputadoCinza,populistaemanipulador,tentafazercomqueaMederrameesperanasobreos
desesperados,nodiscursoporeleescrito,queelanologradecorar.AMeselanaentona"Endeixa"emque
deliraeexpandeodiscursodaangstiaedador.Encarnatodasasmesdomundotornaseumaespciede
arqutipodosofrimentomilenar,quandoseapropriadocantodaVernica:"Falaisihdorquesecompare
minha!..."
Oterceiroato,"DiaNovo",apresenta,emcenanica,arevoluo,avitriasobreo"presidentePapaiGrande"eos
"gigantesopressores".Naapoteosefinal,emumgrandequadromvel,o"Hinofontedavida"une:
"fora!...amor!...trabalho!...paz!..."
Comosev,atensodramticaquecrescenodecorrerdostrsatossrompidaemumanicaeeficazcena
cmica.Mriodsuaexplicao,em1943("Doteatrocantado"),quandofocalizaadiferenaentreoimaginareo
escrever,pois,nopassardosanos,muitacoisamudaraemsuaperacoral.Emumdeterminadomomento,diante
http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0103-40141999000300015

2/3

27/4/2015

Estudos Avanados - Mrio de Andrade no Caf

doexcessodegravidadenapredominnciadoscorosmasculinos,entenderaquedeveriadesfatigaropblico
dandolheapndegade"Cmaradeballet",umastirascmarasdedeputados.Associaraseentossolues
doBalletJoos,damodernadanasueca,cujoespetculo,TableVerte,ohaviadeslumbradoem1940.
EntusiasmasaberqueCafchegafinalmenteaopalcoerecebeamsicadeKoellreutter.Cabelembrarque,nos
anos60,amontagemteatralporestudantesuniversitriosfoiproibidapelacensuraameaavao"regime,aordem
pblicaeasautoridades".Essetemposemsoltudofezparsufocaracrenaemum"NovoDia",reiteradanos
festivaisdemsica,comoestudaWalniceNogueiraGalvoem"MPB:umaanliseideolgica".
Conhecidanaleitura,a"concepomelodramtica"deCafnossurpreendepelavisodecenografia,demarcao
decena,enosdacertezadequeoautorouvia/construaamsicaquenoviuconcretizadanapartitura.Eo
poemanosemocionanosempolga.Quando,nojornalenaTV,testemunhamosoperambulardetodosossem
terraesemteto,noBrasilenomundo,escutamosaMequerepete:
"Falai!...
Falaisihdorquesecompareminha!..."

FlviaCamargoTonipesquisadoranareadeMsica.
MarcosAntoniodeMoraesdoutorandoemLiteraturaBrasileirapelaFFLCHUSP.

Allthecontentsofthisjournal,exceptwhereotherwisenoted,islicensedunderaCreativeCommonsAttribution
License
InstitutodeEstudosAvanadosdaUniversidadedeSoPaulo

RuadaReitoria,109CidadeUniversitria
05508900SoPauloSPBrasil
Tel:(5511)30911675/30911676
Fax:(5511)30914306
estudosavancados@usp.br

http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0103-40141999000300015

3/3

Das könnte Ihnen auch gefallen