Sie sind auf Seite 1von 189

ICBAS Farmacologia Anti-bacterianos II

Principais Classes de Antibacterianos

Mestrado Integrado em Medicina


Mestrado Integrado em Medicina Veterinria

Graa Lobo
ICBAS - UP
2015

Agentes antibacterianos mecanismo de aco

Principais classes de Antibacterianos

Agentes que interferem na sntese ou na aco do folato


Sulfonamidas
Pirimidnicos: ex. Trimetoprim
Agentes que interferem na sntese da parede celular
Penicilinas
Cefalosporinas
Agentes que afectam a sntese de protenas bacterianas
Tetraciclinas
Cloranfenicol
Aminoglicosdeos
Macrlidos
Lincosamidas
cido fusdico
Agentes que afectam a topoisomerase II ou DNA girase
Fluoroquinolonas

Principais classes de Antibacterianos

SULFONAMIDAS

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

Aco indirecta na sntese de DNA, RNA e proteica

Principais classes de Antibacterianos

CARACTERSTICAS FSICO-QUMICAS
P cristalino branco
Relativamente insolvel em gua
Comportamento anfotrico (formao de sais em solues
fortemente cidas ou bsicas)

Amina bsico

Amina cido

So mais solveis em meio alcalino


Formulaes com sais de Na+
pH das solues contendo sulfonamidas variam entre 9-10

Principais classes de Antibacterianos

CARACTERSTICAS FSICO-QUMICAS
Amina cido

Amina bsico

Meio cido Precipitao CRISTALRIA


Sobredosagem
Desidratao
Acidose

Combinao de sulfonamidas
Lei da solubilidade independente

Principais classes de Antibacterianos

Sulfonamidas combinadas
Sulfadiazina + Sulfamerazina + Sulfametazina

Aumento da eficcia
Sem um aumento significativo dos efeitos adversos
(cristalria)

Principais classes de Antibacterianos

CARACTERSTICAS FARMACOCINTICAS

Absoro
A

maioria

das

sulfonamidas

so

rapidamente

absorvidas no tracto GI, atingindo concentraes


mximas plasmticas entre 4-6 horas.
Excepes:

FTALILSULFATIAZOL

tratamento

infeces entricas por no ser absorvido.


Sulfonamidas de aco:

Curta
Mdia
Longa

de

Principais classes de Antibacterianos

SULFONAMIDAS DE ACO CURTA


Tm rpida absoro e excreo intervalos entre doses q4-6h
So utilizadas principalmente
entricas e sistmicas

na

teraputica

de

infeces

No devem ser usadas isoladamente, pois podem causar cristalria


Como tm actividade anti-bacteriana fraca, devem ser associadas
entre si

Sulfametazina
Sulfamerazina
Sulfaquinoxalina
Sulfacloropiridazina

Sulfadiazina
Sulfanilamida
Sulfatiazol
Sulfisoxazol

Sulfametizol
Sulfacetamida

Principais classes de Antibacterianos

SULFONAMIDAS DE ACO INTERMDIA


So rapidamente absorvidas e tm eliminao mais lenta que as
anteriores, podendo ser administradas q8-24h, dependendo da base

So indicadas para o tratamento de infeces urinrias, entricas e


sistmicas, sobretudo aquelas que exigem tratamento mais longo
O seu tempo de eliminao prolongado no favorece o aparecimento
de cristalria

Sulfametoxazol
Sulfafenazol
Sulfamoxol

Sulfametoxina
Sulfametonidina

Principais classes de Antibacterianos

SULFONAMIDAS DE ACO PROLONGADA


Tm eliminao ultralenta, com t plasmtica variando entre 17150h

Estas sulfonamidas determinam nveis plasmticos baixos, no


penetram no lquido cefalorraquidiano e, na presena de
insuficincia renal, podem determinar quadros de intoxicao grave

Sulfadoxina
Sulfametoxipirazina
Sulfadimetoxina

Principais classes de Antibacterianos

Distribuio
As sulfonamidas sistmicas de aco curta ou intermdia apresentam
uma distribuio, por difuso passiva, por todo o organismo, incluindo
LCR, lquido sinovial, placenta e leite
As demais sulfonamidas tm distribuio restrita no organismo
Ligao s p.p. (albumina) varivel:

-60-80% para a SULFADIMIDINA


-22-55% para a SULFADIAZINA
-25% para o SULFAFURAZOL

- A SULFADIAZINA distribui-se por toda a gua corporal


-SULFAFURAZOL mantm-se na gua extracelular

Principais classes de Antibacterianos

3. Metabolismo
Principalmente no fgado, sendo o principal
metabolito um derivado acetilado sem propriedades
antibacterianas. Alguns autores responsabilizam
os
metabolitos por determinadas reaces txicas das
sulfonamidas, como leses cutneas e fenmenos de
hipersensibilizao

4. Eliminao
So eliminadas na urina, nas fezes, bile, leite, suor
e lgrimas, mas a via renal a principal

4. Efeitos indesejveis

Principais classes de Antibacterianos

As sulfonamidas so frmacos potencialmente


principais alteraes observadas so:

perigosos.

As

Vias urinrias: Sulfonamidas pouco solveis podem cristalizar-se no


interior dos tbulos renais, determinando:

Cristalria
Hematria

Obstrues tubulares
Renais

Sobretudo quando pH urinrio baixo


e reduo no consumo de gua

5. Toxicidade

Principais classes de Antibacterianos

Sistema hematopoitico:
anemia hemoltica aguda
agranulocitose

anemia aplstica
trombocitopenia, com ocorrncia de hemorragias generalizadas

Intoxicao aguda: ocorre principalmente com doses elevadas


ou injeces endovenosas rpidas
sialorreia

excitao

cegueira

fraqueza muscular

diarreia

ataxia

hiperpneia

rigidez espstica dos membros

Principais classes de Antibacterianos

6. Uso clnico
. Quando no h resistncia, alm de serem eficazes tm a
vantagem de no perturbar a flora intestinal, o que pode ocorrer
com antibacterianos de largo espectro.

. As sulfonamidas mais hidrossolveis so escolhidas para infeces


agudas do tracto urinrio, alm de que so compostos de 1 escolha
numa srie de infeces.

O SULFAMETOXAZOL muitas vezes associado ao TRIMETOPRIM


COTRIMOXAZOL (sulfonamida potenciada)

Principais classes de Antibacterianos

Preparaes e usos teraputicos (VET)


.Sulfametazina
Usada no gado bovino, ovino e porcos para profilaxia e
tratamento de infeces gastrointestinais e para promover o
crescimento

em

porcos.

De

excreo

lenta

com

nveis

plasmticos de 24 h com uma nica toma.

.Sulfadimetoxina
De aco longa usada em todas as espcies para tratamento de
infeces sistmicas e dos tecidos moles assim como coccidioses.
mais solvel e menos txica que a Sulfametazina.
t 10-15h.

Principais classes de Antibacterianos

Preparaes e usos teraputicos (cont.)


3. Sulfatiazol

De excreo rpida, usada nos porcos e nos potros como aditivos da


comida ou da gua de beber para tratamento de doenas
respiratrias e entricas. Em associao com a sulfametazina e com
a sulfapiridina, usada no tratamento de infeces agudas em
animais de corte.

4. Sulfaclorpiridazina
De absoro e excreo rpida, usada no gado bovino e suno para a
terapia de infeces respiratrias e entricas, especialmente
colibaciloses. Eficaz contra E. coli nos frangos de engorda. A sua
associao com trimetoprim eficaz contra protozorios
(coccidioses).

Principais classes de Antibacterianos

5. Sulfisoxazol e sulfametoxazol
Tratamento

de

infeces

do

tracto

urinrio

em

pequenos

animais. So sulfonamidas rapidamente excretadas e muito


solveis, favorecendo nveis elevados na urina, sem risco de

cristalria.

6. Sulfacetamida
nica sulfonamida que pode ser preparada na forma de sal sdico
a pH neutro, para preparaes oftlmicas.

Principais classes de Antibacterianos

7. Sulfasalazina
Terapia de doenas entricas (colite e doenas inflamatrias
intestinais) do co e do gato. No intestino hidrolizada pela
flora intestinal em sulfapiridina e cido 5-aminosaliclico, com

aco antibacteriana e anti-inflamatria, respectivamente.

8. Sulfonamidas potenciadas
Combinaes de sulfonamidas com trimetoprim ou ormetoprim,

com

espectro

de

aco

mais

desenvolvimento de resistncia.

largo

menor

risco

de

Principais classes de Antibacterianos

Semi-vida de absoro de sulfonamidas administradas


per os a bovinos, ovinos e sunos
Espcies
Frmaco

Ovinos

Bovinos
(h)

Sunos

Sulfatiazol

10.3

26.0

0.8

Sulfadiazina

10.1

0.8

0.1

Sulfamerazina

6.7

1.6

0.4

Sulfametazina

6.1

...

0.5

Sulfapiridina

...

2.2

1.0

Sulfadimetoxina

9,1

1.9

0.2

Sulfaetoxipiridazina

2.0

1.2

...

Administrao

Principais classes de Antibacterianos

1. Oral geralmente administradas por esta via, devido


sua rpida absoro. Bolos de libertao lenta esto
disponveis para ruminantes t de 48-72h.

2. Intravenosa infeces agudas e severas.

Efeitos adversos
1. Cristalria precipitao na urina neutra ou cida com
doses elevadas ou tratamentos prolongados, ingesto
deficiente de gua - sulfonamidas menos solveis. Os
tratamentos no devem exceder 5 dias.
2. Queratoconjuntivite seca em ces
sulfadiazina, que contm um anel pirimidina.

tratados

com

3. Hipoprotrombinmia, trombocitopnia e anemia raras e


de origem auto-imune. No devem ser administradas a
animais com histria prvia de hemorragias.

Principais classes de Antibacterianos

Outras situaes:

- Alteraes da flora ruminal em bovinos e ovinos


- Deficincia em vit. K hemorragias
- Diminuio da digesto de celulose e da fermentao da glucose
- Diminuio da produo de ovos
- Reduo no aumento de peso em frangos
- Ovos de casca fina e enrugada

Resduos tecidulares:
Usadas em raes de sunos para aumentar a eficincia
alimentar e reduzir a incidncia de rinite atrfica, devem retirar-se
da alimentao durante um perodo de 15 dias antes do abate (a

semi-vida nos tecidos em bovinos e ovinos muito mais curta).

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

TRIMETOPRIM, OMETOPRIM, ADITOPRIM

Associao com diaminopiridinas


Bloqueio sequencial da via
metablica bacteriana

MIC
Espectro de aco
Efeito bactericida

Trimetoprim
Ormetoprim
Aditoprim

TRIMETOPRIM (cont.)

Principais classes de Antibacterianos

1. activo contra os patognios comuns, sendo


bacteriosttico.
2. associado ao SULFAMETOXAZOL
(COTRIMOXAZOL), resultando a sua associao numa
forte potenciao do TRIMETOPRIM, de modo que a
dose diminui cerca de 10 vezes o que diminui os efeitos
indesejveis de cada um deles.
3.Quando associado ao SULFAMETOXAZOL, cerca de 2/3
liga-se s protenas plasmticas e o tempo de semi-vida
chega s 24 horas.
4.Sendo uma base fraca, h aumento da sua eliminao
renal por acidificao da urina.

TRIMETOPRIM (cont.)

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos indesejveis
Nuseas, vmitos e rash da pele.
Anemia

megaloblstica

(deficincia

ao

folato):

prevenida com administrao de cido flico.

Uso clnico
Infeces do tracto urinrio (isoladamente)

Em

associao:

eficaz

numa

grande

variedade

de

infeces, sendo activo particularmente contra muitos


tipos de infeces com organismos gram -.

PENICILINAS

Principais classes de Antibacterianos

Constitudas por um ncleo cido 6-aminopenicilnico, que


consiste num anel tiazolidina ligado a um anel lactmico. Este ltimo transporta uma amina secundria.
Nas diferentes penicilinas, diferentes grupos acil
esto ligados ao grupo aminado por uma ligao de tipo
amida. As penicilinas semi-sintticas so produzidas pela
adio de cadeias laterais especiais s molculas
naturais.
As penicilinas podem ser destrudas por enzimas:
-amidases atacam a ligao amida das cadeias
laterais
--lactamases cortam o anel -lactmico.

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

Mecanismo de aco
1. As

penicilinas

interferem

com

sntese

de

peptidoglico.
2. Aps ligao bactria, as penicilinas impedem a
transpeptidao por inibio da enzima que cruza as

cadeias

peptdicas

ligadas

ao

esqueleto

do

peptidoglico. O efeito final a lise da bactria.


2. Tambm inibem outras peptidases (penicilin-binding
proteins - PBPs) envolvidas na sntese da parede assim
como inibem as autolisinas.

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica
1. Absoro
. Quando administradas per os as diferentes penicilinas so
absorvidas em diferentes graus, dependendo da sua estabilidade
aos cidos e a sua ligao s protenas plasmticas.
. A administrao parentrica pode ser intramuscular, intravenosa
ou subcutnea. A intratecal desaconselhada devido
possibilidade de gerao de convulses.

a) Penicilina G, Meticilina, Ticarcilina so destrudas pelo suco


gstrico administrao parentrica
b) Penicilinas resistentes aos cidos Penicilina V, ampicilina,
amoxicilina, hetacilina, oxacilina, cloxacilina, dicloxacilina e o sal
indanilo da carbenicilina so bem absorvidas per os

Farmacocintica (cont.)
2. Distribuio

Principais classes de Antibacterianos

A sua distribuio boa nos fluidos corporais,

passando as junes para as cavidades pleurais, pericrdicas, blis,


saliva, leite e atravs da placenta. No atravessam a barreira

hemato-enceflica, excepto quando h inflamao das meninges, em


que podem atingir concentraes eficazes no LCR.
3. Excreo A eliminao feita fundamentalmente pelo rim e

ocorre rapidamente, 90% da qual por secreo tubular. O restante


metabolizado

no

fgado

com

formao

de

derivados

do

cido

penicilinico que podem actuar como determinantes antignicos nas


reaces de hipersensibilidade.

Farmacocintica (cont.)

Principais classes de Antibacterianos

- O seu tempo de semi-vida curto (cerca de 1 hora) um dos


problemas do uso clnico das penicilinas, devendo ser ultrapassadas
quer por dosagem frequente, quer por preparaes de libertao
lenta, tais como a penicilina procanica.
- Alternativamente a secreo tubular pode ser parcialmente
bloqueada

pelo

PROBENICIDE

que

eleva

as

concentraes

plasmticas assim como aumenta o tempo de semi-vida.

Principais classes de Antibacterianos

Tipos de penicilinas e sua actividade antimicrobiana


Benzilpenicilina (Penicilina G) e congneres

1.Benzilpenicilina nica natural ainda em uso clnico. destruda


pelas -lactamases;
composto

de

pneumococos,

escolha

para

meningococos,

infeces

gonococos

por

estreptococos,

estafilococos

no

produtores de -lactamases.
Tambm de 1 linha no tratamento da difeteria, sfilis, ttano,
gangrena gasosa e actinomicose.

A sua absoro por via oral baixa e irregular:


-inactivao pelo pH baixo do estmago
-adsoro aos alimentos
administrada por via injectvel e os seus efeitos duram
de 4 a 6 horas.

Principais classes de Antibacterianos

Tipos de penicilinas e sua actividade antimicrobiana


(cont.)

2.Penicilina

procanica

sal

de

benzilpenicilina

com

baixa

solubilidade e portanto lentamente absorvida. usada em depsitos


intramusculares que resultam em concentraes teraputicas no

espao de 2 horas e os seus efeitos duram 24 horas.

Principais classes de Antibacterianos

Tipos de penicilinas e sua actividade antimicrobiana (cont.)


3.Penicilina

benzatnica

penicilina

benetamina

sais

da

benzilpenicilina muito pouco solveis cuja aco vai at 10 dias


embora as suas concentraes plasmticas sejam baixas.
Tm

indicaes

muito

limitadas

especficas,

sendo

particularmente usadas na preveno de alguns tipos de infeces


estreptoccicas.
4.Fenoximetilpenicilina (Penicilina V) estreitamente relacionada
benzilpenicilina com um espectro de actividade antimicrobiana

semelhante mas menos potente.

Principais classes de Antibacterianos

5.Penicilinas resistentes s -lactamases


Isoxazolpenicilinas e Meticilina

So

relativamente

resistentes

lactamases, embora menos potentes que a


Penicilina G.
Tm um espectro estreito, sendo eficazes
praticamente apenas sobre gram +, da
serem usadas contra infeces causadas

por

estafilococos

lactamases.

produtores

de

Principais classes de Antibacterianos

5.Penicilinas resistentes s -lactamases (cont.)


- Todas

so

suficientemente

cido-resistentes

para

serem

administradas por via oral.

- So

rpida

mas

insuficientemente

absorvidas

as

suas

concentraes mximas so atingidas numa hora.


- Podem tambm ser administradas por via parentrica, tendo um

tempo de semi-vida entre 30 a 60 minutos.


- A

METICILINA

no

resistente

administrada por via parentrica.

aos

cidos,

da

ser

6.Penicilinas de largo espectro

Principais classes de Antibacterianos

Actividade sobre gram -, susceptveis s -lactamases - menos


eficazes que a penicilina G contra muitos cocos gram +.
1.Ampicilina resistente aos cidos, pode ser administrada por via
oral assim como parentrica, sendo um dos anti-bacterianos mais
usados.
2.Talampicilina e amoxicilina
absoro gastro-intestinal.

compostos

relacionados com

boa

3.Carbenicilina usada contra pseudomonas. Tem que ser administrada


por via injectvel.
4. Piperacilina muito activa sobre vrias estirpes de Pseudomonas
(incluindo a aeruginosa), desde que no sejam produtoras de
lactamases.

5.Mecilinam espectro antibacteriano invertido, sendo muito mais


eficaz contra gram do que contra gram + (ligao PBP2). til na
febre tifide.

Principais classes de Antibacterianos

Semisynthetic, increased acid stability

Ampicillin

Amoxicillin
O

NH2

OH

N
H

HO

Piperacillin

S
NH 2

OH

N
H

H
N

OH

N
H

Pivampicillin
O
O
N

NH2

N
H

Semisynthetic, Broad spectrum, Imines


O

Meticillinam
O
O

Pivmeticillinam
O

OH

N
N

N
S

O
O

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos adversos
Reaces alrgicas Reaces de hipersensibilidade - produtos
de degradao da penicilina se combinarem com protenas da
bactria e se tornarem antignicas.
H

reaces

cruzadas

entre

vrios

tipos

de

penicilinas

caracterizam-se por rash cutneo, vrios tipos de febre at ao


choque anafiltico agudo, muito raro.

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos adversos (cont.)


- Doena do soro - 1-2 semanas de tratamento (febre, erupes
cutneas at edema generalizado - aumento dos gnglios linfticos)
- Outras reaces de hipersensibilidade: vasculites,
intersticial e vrios tipos de distrbios hematolgicos.

nefrite

- Alterao da flora intestinal (sobretudo nas penicilinas de largo


espectro administradas por via oral) - perturbaes gastrointestinais e em alguns casos com supra-infeco com organismos
resistentes penicilina.

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

(VET)
Preparaes e usos teraputicos
A penicilina suprime o metabolismo bacteriano no sistema
digestivo dos herbvoros, no sendo vulgarmente usada como rotina
de usos teraputicos excepto quando se pretende suprimir a
fermentao bacteriana ou em animais muito jovens.

Principais classes de Antibacterianos

1. Penicilinas naturais
a. Penicilina G (benzilpenicilina) usada em todas as
para tratamento de infeces causadas por

Gram + no produtores de -

espcies

microrganismos

lactamases.

b. Penicilina V por via oral para tratamentos prolongados

de

infeces por microrganismos Gram + em ces, gatos e cavalos

Principais classes de Antibacterianos

2. Penicilinas resistentes s -lactamases


(e.g. oxacilina, cloxacilina, dicloxacilina):
-Pouca actividade sobre gram

-No so activas contra anaerbios


-

so

reservadas

para

produtores de -lactamases.

infeces

graves

por

estafilococos

3. Penicilinas de largo espectro

Principais classes de Antibacterianos

a.

Ampicilina, amoxicilina e hetacilina activas contra


muitos Gram aerbios (e.g. E. coli, Proteus,
Haemophilus)
assim como Gram +. Usadas em todas as
espcies
para
tratamento de infeces susceptveis. So estveis aos cidos (V.
oral) mas no so resistentes s -lactamases.

b.

Carbenecilina e ticarcilina s ou em
gentamicina ou tobramicina no tratamento de
causadas por Pseudomonas.

associao com
infeces

c. Azlocilina, Mezlocilina e Piperacilina tm um espectro


de
aco alargado a Gram -, incluindo Pseudomonas,
Enterobacter
e Klebsiella. O seu custo elevado limita o
seu uso s infeces
severas com Gram em ces e gatos.
4. Penicilinas potenciadas (espectro de aco alargado)
Usadas em pequenos animais.

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos adversos
1. Reaces alrgicas podem ocorrer nos animais, especialmente
bovinos erupes cutneas, angio-edema e anafilaxia. Os sais de

penicilina com procana no devem ser administrados a aves, cobras,


tartarugas, cobaios ou chinchilas por serem sensveis procana.
2.

Hipercalmia

arritmias

cardacas

podem

ocorrer

aps

administrao de sais potssicos de penicilina.

3. Infuso intramamria ou I.V. - mastite bovina, os seus resduos


causam problemas na sade pblica (humanos susceptveis a reaces
alrgicas pode ocorrer sensibilizao inicial atravs do leite) e no

processamento do queijo.
- As pomadas em veculo oleoso mantm-se mais tempo no bere.
- A penicilina administrada sistemicamente eliminada no leite.

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

CEFALOSPORINAS e CEFAMICINAS
Cefalosporin C from Cephalosporium acremonium 1945
O

CO2H
O
H
N

O
HO
NH2

N
H H

Inicialmente isoladas do cefalosporium fungus foram separadas trs


molculas diferentes, duas parecidas, as N e as C, quimicamente
relacionadas

com

penicilina,

cefalosporina

um

antibacteriano esteride que se assemelha ao cido fusdico.


O ncleo das cefalosporinas C foi isolado e um largo n de
cefalosporinas semi-sintticas de largo espectro de aco foram
produzidas com diferentes cadeias laterais.

CEFALOSPORINAS (cont.)

Principais classes de Antibacterianos

- So solveis em gua e relativamente resistentes aos cidos.


- Variam na susceptibilidade s -lactamases.
- As cefalosporinas em uso clnico so (e.g.):

1 Gerao

CEFRADINE
CEFAZOLINA

2 Gerao

CEFUROXIMA

CEFAMANDOL
CEFACLOR
3 Gerao

CEFOPERAZONA
CEFOTAXIMA

4 Gerao

CEFEPIMA

3 gerao mas + resistente s


lactamases cromossmicas e certas
ESBL que inactivam as cefalosporinas
de 3 gerao

Principais classes de Antibacterianos

1. generation:

Relatively broad spectrum (G+, some G-)


Cleaved by -Lactamase

Cephalexin

CO2H
H2N

O
H
N
O

Cefalotin

N
H H

CO2H
O
H
N

S
O

N
H H

Realtively diff. to hydrolyze


Only oral Ceph.

2. generation:

More broad spectrum


Not cleaved by -Lactamase

Cefoxitin

Cefuroxim
O

CO2H
H
N
S
O

Syn isomer, steric hindrance -L


Anti cleaved by-L

O
O

N
O H

NH2

Increased stability
compared to cephalotin

H
N

Steric hindrance -L

CO2H
O

O
O

N
H H

NH2

Principais classes de Antibacterianos

3. generation:

Very broad spectrum, also Pseudomonas sp


Not cleaved by -Lactamase
Acid labile

Cefotaxima

O
N

Ceftazidina

H
N

N
O

H2N

CO2H

Good leaving group


Steric hindrance
G-

HO2C

CO2

O
N

H H

H
N

N
O

H2N

O
N

N
H H

Oral 3. gen (not in N):


Ceftriaxon

R'
O
O
H
N
N
N

CO2H
O
N

H
N

N
H2N

O
S

N
H H

H2N

O
N
O

H H

S
S

CO2H
R

N
N
OH

R: -H, -CH=CH2, -CH2OCH3

Principais classes de Antibacterianos

CEFALOSPORINAS e CEFAMICINAS (cont.)


As cefamicinas (e.g. CEFOXITINA):

So antibacterianos produzidos por organismos streptomices,


-lactmicos e estreitamente relacionadas com as cefalosporinas,
diferindo apenas num grupo metoxi

(CH3O-), ligado ao anel -

lactmico.
A LATAMOXEF uma cefamicina sinttica.

Principais classes de Antibacterianos

Resistncia
Ocorre resistncia se o microrganismo desenvolver enzimas
que quebrem o anel -lactmico (embora estafilococos produtores de
penicilinases sejam susceptveis s cefalosporinas), ou se possuir uma
membrana exterior que previna a penetrao do composto.
A cefotaxima e as cefalosporinas no so rapidamente
atacadas pelas -lactamases, mas h relatos de resistncia por

mutao, envolvendo as protenas de ligao da parede bacteriana.

Principais classes de Antibacterianos

Mecanismo de aco
Actuam como as penicilinas na sntese do peptidoglico.
1. So de largo espectro e semelhantes entre si. Isto inclui uma
variedade de cocos gram + (alguns resistentes s penicilinas) e
vrios gram -.

1. A cefotaxima, cefuroxima e o latamofex so de espectro mais


largo do que os desenvolvidos inicialmente mas menos eficazes
contra gram +.

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica
Alguns tais como o cefradine podem ser administrados P.O. mas a
maioria s por via parentrica.
Aps absoro, so largamente distribudas pelo organismo,
disseminando-se pelos fluidos e alguns, como o latamofex e a
cefoperazona tambm atravessam a barreira hemato-enceflica.
A eliminao principalmente renal por filtrao glomerular

secreo

tubular

concentraes na blis.

mas

tambm

se

encontram

elevadas

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos adversos
1. Hipersensibilidade e reaces alrgicas podem ocorrer,
semelhantes penicilina e cerca de 10% de indivduos sensveis
penicilina fazem reaces alrgicas s cefalosporinas.
2. Nefrotoxicidade em casos de tratamentos prolongados

Principais classes de Antibacterianos

Uso clnico
Cefalosporinas de 1 gerao
Cefalexina, cefadroxil, cefapirina, cefalotina, cefazolina
foram a 1 alternativa s penicilinas para tratar infeces por

Gram + aerbios.
a. Usadas para tratamento de infeces do osso e tecidos moles
b.

So

usadas

frequentemente

para

profilaxia

antibitica

nomeadamente antes da cirurgia, devido sua capacidade de


penetrao nos tecidos e fluidos corporais.

Principais classes de Antibacterianos

Uso clnico (cont.)

a) Cefalosporinas de 2 gerao Cefaclor, cefoxitina espectro de


aco mais largo, cobrindo alguns Gram -.

b) Cefalosporinas de 3 gerao Ceftiofur, moxalatam espectro


de aco alargado a microrganismos Gram -, so resistentes s
-lactamases (cefalosporinases) e penetram a barreira hemato-

enceflica.
b) So usadas no tratamento de meningites por Gram -

Principais classes de Antibacterianos

Preparaes e usos teraputicos (VET)


Cefalosporinas de 1 gerao

Cefalexina, cefadroxil, cefapirina, cefalotina, cefazolina


- Infeces por Gram + aerbios.
a.

Usadas em todas

as

espcies

para

tratamento

de

infeces do osso e tecidos moles


b. So usadas frequentemente para profilaxia antibitica

nomeadamente antes da cirurgia, devido sua capacidade de


penetrao nos tecidos e fluidos corporais.

Principais classes de Antibacterianos

Preparaes e usos teraputicos (cont.)


As cefalosporinas de 2 gerao no so muito usadas em
Medicina Veterinria.
Cefalosporinas de
cefovecina (nova):

gerao

Ceftiofur,

moxalatam,

Espectro de aco alargado a microrganismos Gram -, so


resistentes s -lactamases (cefalosporinases) e penetram a
barreira hemato-enceflica.

a. Usadas no tratamento de meningites por Gram em


pequenos animais
b. O Ceftiofur usado no tratamento da doena respiratria
nos bovinos

Principais classes de Antibacterianos

c. A

cefovecina

tem uma frmacocintica diferente:

- uma nica injeco intramuscular dura 14 dias no co e no gato


Uso clnico:
- Infeces da pele e tecidos moles (feridas abcessos e pioderma)
do co e do gato (+ de 8 semanas de idade)

- Infeces urinrias em ces

(Contra-indicada em cobaios e coelhos)


Efeitos adversos:

1. Nefrotoxicidade em casos de tratamentos prolongados


2. Hipersensibilidade e reaces alrgicas podem ocorrer
3. Intervalos de segurana:

O leite dos animais tratados - 96h aps o ltimo tratamento

O abate - 4 dias aps o ltimo tratamento.

Principais classes de Antibacterianos

AZTREONAM e IMIPENEM
From Sulfacetin;
weak antibacterial
Not substrate forr -lactamase

O
SO3H
R'
N
N
R
R'' R'''

O
H
N

HO
NH2

N
H

SO3H

O H

Only 4 membered ring


Aztreonam
NH2
S
N
O
HO

N
O

O
H
N

SO 3H

Mer stabil enn Sulfacetin


Bare effekt p G-

AZTREONAM um monobactmico sinttico. Os monobactmicos


so produzidos na natureza por vrias bactrias do solo, so

muito resistentes s -lactamases e tm fraca actividade


antibacteriana.

Principais classes de Antibacterianos

AZTREONAM (cont.)
1. O aztreonam tem um grupo de cido sulfnico no azoto da
posio 1 no ncleo aminomonobactmico (3-AMA) que activa o anel
-lactmico;
2. Uma cadeia lateral aminotiazolil oxima na posio 3 do ncleo
3-AMA que confere excelente actividade contra bactrias gram -;

3. Um grupo carboxilo na cadeia lateral que resulta numa


actividade aumentada contra a Pseudomonas aeruginosa;
4. Um grupo

-metil na posio 4 do ncleo 3-AMA que resulta

numa estabilidade contra hidrlise por muitas -lactamases, mesmo


as produzidas por gram -.

Principais classes de Antibacterianos

AZTREONAM (cont.)
-

aztreonam

inibe

sntese

de

peptidoglico,

ligando-se

preferencialmente a protenas de ligao penicilina (PBP3) das


bactrias gram -. bactericida.
- O aztreonam no se liga s protenas PBP5 dos gram + e tem

baixa afinidade para as protenas PBP de bactrias anaerbicas


gram -, incluindo a maior parte das enterobactrias e a maior parte
das pseudomonas aeruginosas.

Principais classes de Antibacterianos

Resistncia
1. No hidrolizado pelas -lactamases mediadas cromossomicamente
e por plasmdeos comuns. mais estvel do que a cefoperazona ou

penicilinas anti-pseudomonas e no hidrolizado pelas -lactamases

estafiloccicas e a maior parte das -lactamases produzidas por


bacterides, o que lhe permite no ser destrudo nos abcessos
causados por infeces mistas.

2.

hidrolizado

em

pequeno

grau

por

uma

enzima

mediada

cromossomicamente, produzida por algumas estirpes de Klebsiela

oxitoca que lhe so resistentes.


3. No

induz

produo

de

-lactamases

citrobactrias, enterobactrias e serrcias.

por

pseudomonas,

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica

1. No absorvido do tracto gastro-intestinal. administrada por via


I.M.
2. Distribui-se bem pelos tecidos e fluidos, atingindo-se concentraes
teraputicas no tecido adiposo, osso, vescula biliar, fgado, pulmes,
rim, corao, tecido intestinal e prosttico. Tambm na saliva,
espectorao,

secrees

brnquicas,

blis,

pleura

pericrdica,

peritoneal e fluidos sinoviais. Entra no LCR aps administrao I.V..


3. eliminado por filtrao e secreo tubular (58-74% intacto). Tem
um tempo de semi-vida de 0,2 a 0,7 horas, variando de 1,3 a 2,2
horas.

Principais classes de Antibacterianos

Uso clnico
Tratamento

de

infeces

urinrias,

respiratrias,

intra-

abdominais, ginecolgicas e septicmia da pele.


Uma vez que o seu espectro est limitado a bactrias gram-

aerbicas, no deve ser usado isoladamente em infeces graves


em que se suspeite de infeces mistas gram + e gram , da
que se tem associado clindamicina, eritromicina, metronidazol,

penicilinas e vancomicina.

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos indesejveis

Semelhantes aos -lactmicos.


Em indivduos alrgicos s penicilinas e cefalosporinas apenas 1%
reage com hipersensibilidade ao aztreonam.
Estudos feitos demonstraram que este composto fracamente
imunognico, comparado com as penicilinas e cefalosporinas.

Principais classes de Antibacterianos

Tienamicinas (CARBAPENEMOS IMIPENEM)


1. Obtido a partir da tienamicina, muito semelhante estrutura

comum -lactmica, diferindo no facto de um carbono ter sido


substitudo por um enxofre na posio 1 do anel pentano e de uma
dupla ligao nesse anel.

2. O imipenem difere na conformao da sua cadeia lateral em que


as penicilinas convencionais tm uma cadeia lateral acilamino e o
imipenem tem uma cadeia hidroxietil alm de que est na posio

trans em vez de estar na posio cis, conferindo-lhe estabilidade s


-lactamases.

Principais classes de Antibacterianos

Espectro de aco
Gram + e gram aerbicos e anaerbicos bactericida e muito
estvel s -lactamases.
IMIPENEM: Staphylococcos aureus, estreptococos do grupo D,
Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Klebsiellas, Proteus,

Haemophilus vaginalis, Enterobacter, Streptococcus pneumoniae.


Como fortemente metabolizado por uma dihidropeptidase I, enzima
da bordadura das clulas tubulares renais, sintetizou-se um composto
inibidor dessa enzima que adicionada ao imipenem CILASTATINA.

Principais classes de Antibacterianos

Espectro de aco (cont.)


MEROPENEM: O espectro de aco similar ao do imipenem, com as
seguintes particularidades:

1) mais activo sobre as enterobactrias (2 a 32 vezes), sobre o


Haemophilus influenzae (4 a 8 vezes), sobre Pseudomonas aeruginosa
(2 a 4 vezes) e sobre outras Pseudomonas (2 a 4 vezes) ;
2) menos activo sobre os estafilococos e sobre os enterococos

(2 a 4 vezes);
3) a actividade sobre os anaerbios similar em ambos os frmacos.
Os

estafilococos

meropenem

meticilino-resistentes

no

so

afectados

pelo

Principais classes de Antibacterianos

CO2H

R''
S

N
R
H H

Tienamycin from
Streptomyces cattleya
1976

R'

N
HO

Broad spectrum

No S in
5-membered ring

CO2H

H H

Not substr. for lactamase

S
R'

Imipenem + cilastatina
NH
CO2H

O
N
HO

H H

HN
NH2

HO

Not nucleophilicm
R'

Imipenem

2. Gen.
Not cleaved by
DHP-1

Meropenem
O
CO2H

O
N
HO

H H

S
R'

N
NH

HN
S

Cilastatin
DHP-I inhib.

OH
O

NH2

Labile, acidic and basic media


Cleaved in vivo av DHP-I
(dehydropeptidase I)

Principais classes de Antibacterianos

Mecanismo de aco
O

IMIPENEM

pertence

aos

carbapenmicos

(subclasse

dos

betalactmicos);

sua aco bactericida produzida por sua unio s protenas que


ligam penicilina 1A, 1B, 2, 4, 5 e 6 nas membranas citoplasmticas
de Escherichia coli e a PBP 1A, 1B, 2, 4 e 5 de Pseudomonas
aeruginosa, o que origina a inibio da sntese da parede da clula
bacteriana.

O MEROPENEM inibe a sntese da parede celular, requer que os


microrganismos se encontrem na etapa de crescimento para poder
agir.

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica
1. No

absorvido

por

via

oral,

devendo

ser

administrado

parentericamente.

2. Tempo de semi-vida de 1 hora, baixa ligao s protenas


plasmticas,

com

boa

distribuio

pelos

compartimentos

do

organismo. No altera a flora fecal porque no tem recirculao


entero-heptica.
3. eliminado por via renal por vias diferentes das penicilinas, uma
vez que o probenicide no modifica a sua excreo.

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos adversos

Poucos, semelhantes aos -lactmicos e de um modo geral menores.

A hipersensibilidade
imipenem.

mediada por IgE s penicilinas manifestada com o

A resistncia adquirida baixa


IMIPENEM: Mais frequentes:
sibilncias, confuso.

erupo

cutnea,

urticria,

prurido,

Mais raramente: tonturas, nuseas, vmitos, cibras, diarreias e cansao


ou debilidade no habituais.
MEROPENEM: Mais frequentes: Diarreia, erupo cutnea, nuseas,
vmitos, flebite, prurido, reaces no local de aplicao da injeco,
parestesia e cefaleia.
Mais raramente: trombocitopenia, eosinofilia, alteraes das enzimas
hepticas.

A administrao de meropenem pode favorecer a candidase oral e vaginal.


A colite pseudomembranosa um risco a ser considerado na
administrao prolongada de meropenem.

Principais classes de Antibacterianos

Uso clnico do IMIPENEM:

Largo espectro de aco com ptimos efeitos no osso e tecidos moles:

- Infeces sseas provocadas por:


Staphylococcos aureus, Estreptococos do grupo D e Pseudomonas aeruginosa
-

Infeces obsttricas e ginecolgicas, infeces urinrias complicadas: S.


aureus, Escherichia coli, Klebsiellas, Proteus, Haemophilus vaginalis.,
sepsia

intra-abdominal

Klebsiellas,

provocada

Pseudomonas

por

S.

aeruginosa,

aureus,

Escherichia

Enterobacter,

coli,

Streptococcus

pneumoniae
-

Pneumonia por Stafilococus aureus


Infeces cutneas e de tecidos moles provocadas por S. aureus, E.
coli, Klebsiellas, espcies de Enterobacter.

Endocardite bacteriana por Staphylococcus aureus

Deve ser restrito a infeces por enterobactrias resistentes


cefalosporinas e outras espcies de enterobactrias, devido
desenvolvimento de resistncia por parte da P. Aeruginosa.

s
ao

Principais classes de Antibacterianos

Uso clnico (cont.)


MEROPENEM:
Infeces causadas por microrganismos susceptveis ao frmaco nas

seguintes localizaes:
infeces do trato respiratrio inferior,
infeces do trato urinrio,
infeces intra-abdominais,
infeces ginecolgicas,
infeces da pele e rgos anexos
Meningite
Septicemia.

Principais classes de Antibacterianos

FOSFOMICINA
Anlogo

do

c.

piruviltransferase

fosfoenolpirvico
bloqueio

da

sntese

compete
do

c.

com

Murmico

bactericida.

aureus,
Streptococcus faecalis, Haemophylus spp, Enterobacter spp,
Salmonella spp, Shiguella spp, Serratia marcescens y Pseudomona
aeuriginosa)
Bactericida

de

largo

espectro

(Staphylococcus

Farmacocintica:
- Absoro oral e parentrica

- Amplamente distribuida nos tecidos e fluidos (LCR,


secrees, exsudados purulentos)
- Rapidamente excretada por via renal, no se acumulando
nos tecidos
Uso clnico: Infeces do trato urinrio

Principais classes de Antibacterianos

FOSFOMICINA (VET)
-Absoro oral (bebida e rao) e parentrica
-Amplamente distribuida nos tecidos e fluidos (LCR, secrees,

exsudados purulentos)
-Rapidamente excretada por via renal, no se acumulando nos
tecidos (pode usar-se em animais de corte)

-Infeces do tracto urinrio

Principais classes de Antibacterianos

CARBACEFENS (LORACARCEF):

MECANISMO DE AO
Nova classe de antibiticos sintticos, tem sua origem na alterao
da forma estrutural do cefaclor, conferindo-lhe maior estabilidade
antibitica.

USO CLNICO
Boa alternativa para o tratamento de infeces respiratrias altas e
baixas, sinusites, infeces de pele e anexos no complicadas, e
infeces no complicadas do trato urinrio.
ESPECTRO DE ACO
Activo contra grande variedade de bactrias Gram + e Gram EFEITOS COLATERAIS

Pode causar efeitos colaterais leves e deve ser evitado em


pacientes com histria de fenmenos alrgicos a outros betalactmicos.

Principais classes de Antibacterianos

NOCARDINAS A E G
Novo grupo de antibiticos beta-lactmicos extrado de uma estirpe
de Nocrdia

A Nocardina A a mais activa e possui actividade significativa


apenas contra bactrias Gram -.

Principais classes de Antibacterianos

Inibidores das lactamases

cido clavulnico, Sulbactam e Tazobactam

Tm boa eficcia contra lactamases plasmdicas mas fraca


actividade contra as lactamases cromossmicas induzveis pelas
Tazobaktam
Enterobacteriaceae.
Clavulanic acid
O
O

OH

O
N

1. cido clavulnico:

O
H

OH

OH

S
HO O

N
N N

+ Amoxicilina (via oral) restitui-lhe actividade sobre as estirpes


estafiloccicas, H. influenzae, E. coli e gonococos produtores de
lactamases.
+ Ticarcilina (via parentrica) O seu espectro passa a incluir
bacilos gram aerbios, o Stafilococus aureus e algumas espcies de
Bacteroides.
2. Sulbactam + Ampicilina
3. Tazobactam + Piperacilina

Principais classes de Antibacterianos

TETRACICLINAS

Antibiticos de largo espectro, obtidos a partir de culturas de

Streptomices.

a) As

primeiras

CLORTETRACICLINA,

OXITETRACICLINA

DEMECLOCICLINA foram derivadas das culturas.


b) Desenvolveram-se compostos sintticos e semi-sintticos como:
TETRACICLINA, METACICLINA, DOXICICLINA e MINOCICLINA.

Principais classes de Antibacterianos

Mecanismo de aco
Inibio da sntese proteica aps penetrao por transporte activo
- Bacteriostticas

- Espectro de aco muito largo e inclui:


- Gram + e Gram -, Micoplasmas, Riqutsias, Clera, Clamdeas,
Brucelas.
- Gonorreia

Infeces do tracto urinrio

- Acne
- Protozorios (amibas).

- A

MINOCICLINA
Meningitidis.

Tratamento
burgdorferi.

da

doena

activa
de

tambm

Lyme,

sobre

causada

pela

Neisseria
Borrelia

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica

So usualmente administradas per os e tambm por via


parentrica.
A absoro a nvel intestinal irregular e incompleta,

melhorando na ausncia de alimentos. A doxiciclina e a minociclina


so bem absorvidas. As TETRAS formam quelatos com ies
metlicos (Ca2+, Mg2+, Fe3+, Al3+) no absorvveis - a ingesto de
leite, certos anti-cidos e preparados de ferro diminuem a sua
absoro.
Quelato

N
HO

R5

R6

R2HN
N
HO

R5

R6

O OH
O

Metn+
O

OH
OH

OH

OH

Metn+

R2HN
O

-2H
OH

OHO

Chelate: Chelos = Claw, Klo (greek)


Metn+

Ca2+ (milk)
Fen+ (iron prep.)
Al3+ (antacida.)

O
NHR2

H
R6

H
R5 N

OH

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica (cont.)
Boa distribuio pelos vrios compartimentos corporais e
atravessam a placenta at ao feto e so eliminadas no leite
materno. A minociclina encontrada em elevadas concentraes
nas lgrimas e na saliva.
A sua excreo d-se principalmente por duas vias: blis e rim
(filtrao glomerular).
A maior parte das TETRAS acumula-se se h insuficincia renal
e exacerbam-na.

A doxiciclina uma excepo, sendo excretada largamente


para o tracto gastro-intestinal.
A minociclina parcialmente metabolizada.

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos indesejveis
1. Distrbios gastro-intestinais, inicialmente por irritao directa,
podendo ocorrer supra-infeco.
2. Por serem quelantes do Ca2+, depositam-se nos ossos em
crescimento e nos dentes, modificando a cor do esmalte e por vezes

causam hipoplasia dental e deformaes dos ossos. No devem ser


dadas a crianas, mulheres grvidas ou em aleitao.

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos indesejveis (cont.)

3. Fototoxicidade, sobretudo com a demeclociclina.


4. Distrbios vestibulares (nuseas e enjoos) com a minociclina,
sendo a frequncia destas reaces relacionada com a dose.
Doses elevadas de TETRAS podem diminuir a sntese proteica na
maior parte das clulas e uma teraputica prolongada pode dar
perturbaes da medula ssea.
Resistncia
- Basicamente a resistncia do tipo protena de resistncia, que
faz o transporte no sentido oposto das TETRAS.

Principais classes de Antibacterianos

Uso clnico
1 escolha: riqutsias, micoplasmas e clamdeas
2 escolha nas infeces com muitos microrganismos e so teis
nas infeces mistas do tracto respiratrio.

Principais classes de Antibacterianos

TETRACICLINAS (VET)
a) Absoro
- Por via oral cerca de 60-90% (clortetraciclina apenas 35%).

- Os caties divalentes impedem a sua absoro evitar a


ingesto de leite, anti-cidos ou sais de ferro 3h antes e
depois da sua administrao.
- A fermentao bacteriana normal de fibras vegetais em
herbvoros inicialmente suprimida

Principais classes de Antibacterianos

b) Distribuio por todos os tecidos excepto SNC. A Doxiciclina,


mais lipossolvel, penetra SNC, olho e prstata em concentraes
teraputicas

c) O metabolismo mnimo em animais domsticos. t de 6-12h


d) Excreo principalmente renal, mas parte pelas fezes. A
Doxiciclina a nica cuja excreo pelas fezes a sua principal via
de eliminao (75%)

Espectro de aco:
Gram +, Gram aerbios e anaerbios, riqutsias, espiroquetas,
clamdeas, micoplasmas e alguns protozorios como Anaplasma e

Haemobartonella.

Principais classes de Antibacterianos

Preparaes e usos teraputicos


1. Tetraciclina, Clortetraciclina e oxitetraciclina tratamento local
e sistmico de infeces por bactrias, clamdias, riqutsias e

protozorios nos bovinos, ovinos, cavalos e sunos.


So tambm usados como aditivos alimentares e promotores de
crescimento em bovinos e sunos.
2. Doxiciclina e tetraciclina:
Tratamento de infeces do tracto respiratrio e urinrio de ces
e gatos
- Terapia especfica para infeces causadas por Borrelia (doena
de Lyme), Brucella, Haemobartonella e Ehrlichia.
Estes agentes tambm so eficazes no tratamento da psitacose em
aves.

Principais classes de Antibacterianos

Administrao

1. Administradas por via oral ou I.V. a cada 8-12 h. Dosagens


orais devem ser evitadas em ruminantes adultos e com precauo em
cavalos.
2. Por I.M. deve-se usar solues tamponadas para evitar dor e
irritao locais.
3. Infuses intramamrias rotineiramente
mastites em vacas, cabras e ovelhas

no

tratamento

de

4. Bolos de oxitetraciclina intra-uterinos em vacas com endometrite


puerperal ou placenta retida
5. Administrada sistemicamente pode controlar a salmonelose em
humanos bem como a mosca ts-ts.

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos adversos
1.So potencialmente nefrotxicas (excepto Doxiciclina), devendo
evitar-se em insuficientes renais. O uso com metoxiflurano (anestsico

geral) deve ser evitado risco de insuficincia renal aguda.


2.Colorao da dentio definitiva em animais jovens formao de
um complexo tetra-clcio-fosfato
3. Supra-infeces com fungos ou bactrias resistentes no tracto G.
I. com administrao prolongada com antibiticos de largo espectro,
como as tetraciclinas
4.Fototoxicidade e hepatotoxicidade so efeitos raros em animais

5.Doses teraputicas por via oral podem alterar a microflora ruminal


de ruminantes adultos ou a microflora colnica em cavalos.

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

Tiamulina
Antibitico diterpnico, derivado da pleuromutilina.

-Inibe a sntese protica, ao nvel da subunidade 50s do ribossoma


-Eficaz contra micoplasmas:
- Mycoplasma gallisepticum, M. sinoviae, M. meleagridis y M.

Hyoneumoniae.
- Activa contra:
- Treponema

hyodisenteriae,
Actinobacillus
pleuroneumoniae,
Streptococcus suis, S. zooepidmicus, S. equi, espcies de
leptospira e E. coli, assim como contra outros aerbios.
-Administrao por via oral na rao
-Intervalo de segurana de 5 a 14 dias antes do abate.

Principais classes de Antibacterianos

Cl

CLORANFENICOL

O2N

Cl

NH
OH

H OH
Originalmente isolado de culturas de Streptomices, obtido
presentemente por sntese.
Os

hidrolizados

seus

nos

sais

so

tecidos,

muito

solveis

libertam

relativamente alta lipossolubilidade.

em

gua

cloranfenicol

quando

com

uma

Principais classes de Antibacterianos

Mecanismo de aco

Inibe a sntese proteica por ligao subunidade 50S, no


mesmo local que se liga a ERITROMICINA e a CLINDAMICINA,
podendo competir entre eles, diminuindo a eficcia.
Espectro de aco
Equivalente ao das TETRAS, incluindo gram +, gram - e

riqutsias.

bacteriosttico

para

maioria

bactericida no Haemofilus Influenzae.

dos

microrganismos

Principais classes de Antibacterianos

Resistncia
- Pode ocorrer por mutao sendo os mutantes apenas um pouco
mais resistentes que os parentes e a resistncia desenvolve-se
lentamente durante o tratamento.
- Plasmdeos R contendo mltiplas resistncias ao cloranfenicol,
estreptomicina, TETRAS, etc., podem ser transferidos de uma
espcie para outra por transduo.
- A resistncia consiste na produo pela bactria de uma enzima
acetiltransferase para o cloranfenicol.

- Derivados do cloranfenicol em que o OH da cadeia lateral foi


substitudo por um grupo fluor so insensveis acetilao,
mantendo actividade antibacteriana.

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica
Administrado per os rpida e completamente absorvido e
atinge nveis plasmticos mximos em 2 horas. Pode ser administrado

parentericamente.
Devido sua elevada lipossolubilidade largamente distribudo,
incluindo LCR, no qual a sua concentrao pode igualar a do sangue.

Liga-se s protenas 30-50%;


T 1,5-3,5 h. Doses teraputicas so encontradas no plasma aps 6
horas de uma administrao oral.
Cerca de 10% eliminado intacto pela urina e o restante
inactivado no fgado, quer por conjugao quer por reduo e
posterior eliminao renal.

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos indesejveis

Depresso da medula ssea !!!, mesmo com doses baixas em alguns


indivduos.
Perturbaes da maturao do eritrcito !!!, por vezes associado

com algum grau de leucopenia e/ou trombocitopenia, ocorrem num


n elevado de indivduos com 2 semanas de tratamento ou mais.
Desaparecem com a cessao do tratamento.

Em pequena proporo, a anemia aplstica pode ocorrer com uma


incidncia de 1 para 30 000. Se a aplasia for severa provvel a
morte e a recuperao tem uma elevada incidncia para leucemia.

Com os novos derivados no ocorre aplasia da medula ssea.

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos indesejveis (cont.)


No deve ser administrado a bebs devido incapacidade
destes para metabolizao e excreo do composto, podendo dar o
sndrome do beb cinzento, com vmitos, diarreia, flacidez,
hipotermia e cor acinzentada, levando a uma mortalidade de 40%.
Podem ocorrer reaces de hiperssensibilidade assim como
perturbaes gastro-intestinais e alteraes da flora intestinal.

Principais classes de Antibacterianos

Uso clnico
Deve ser guardado para infeces severas em que o risco da
doena maior do que da toxicidade:
- Febre tifide
- Meningite

por

Haemofilus

influenzae,

Bacteroides

fragilis

meningites em que a penicilina no pode ser usada.


- Infeces por anaerbios, no caso de abcesso cerebral, devido
sua lipofilia com nveis satisfatrios no LCR.
Usado topicamente no tratamento de infeces bacterianas:

- Conjuntivites (olho)
- Dermatites cutneas.

CLORANFENICOL (VET)

Principais classes de Antibacterianos

a) Farmacocintica
1. Absoro boa por via oral

2. Distribuio todos os tecidos, incluindo SNC e olho


3. Metabolizao heptica, nos gatos cerca de 75% e nos ces de
90%
4. Excreo 1-1.5 h em ces e cavalos e de 4-5h em gatos
b) Espectro de aco Largo espectro, eficaz contra a maioria das
bactrias anaerbias
c) Usos teraputicos gatos, ces, cavalos e aves para infeces
locais ou sistmicas, incluindo infeces respiratrias, do SNC e
oculares, e infeces causadas por anaerbios e Salmonella.
d) Administrao oral a cada 6-8h em ces, aves e cavalos e cada
12h em gatos

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos adversos
1.Anemia
a) Anemia relacionada com a dose pode ocorrer em animais e
humanos. O cloranfenicol impede a captao de ferro pelos

eritrcitos e abranda o seu ritmo de maturao na medula ssea


b) Anemia no relacionada com a dose pode ocorrer em
humanos,

rara

mas

resultando

em

anemia

aplstica,

frequentemente fatal. Devido aos potenciais resduos poderem


causar anemia aplstica em humanos, o uso de cloranfenicol foi
banido nos animais de corte.

Florfenicol

Principais classes de Antibacterianos

Contm modificaes em relao ao cloranfenicol:


-

Modificao do grupo nitro por um grupo metil-sulfonil que diminui o


risco de aplasia medular;

Troca de um grupo hidroxilo por um tomo de fluor, tornando o


florfenicol insensvel s cloranfenicol- acetil-transferases, enzimas
de resistncia bacteriana ao cloranfenicol

Espectro:

Uso exclusivo em Medicina Veterinria, no tratamento de aves e


porcos, na gua de bebida e/ou na rao.

Intervalo de segurana: aves 5 dias; porcos 8 dias.

Corynebacterium
pyogenes,
Bacillus
anthracis,
Erysipelothrix rhusiopathiae, Salmonella sp., Listeria monocytogenes,
Streptococcus sp., Staphylococcus sp., Clostridium sp., Escherichia
coli, Pasteurella hemolitica, Pasteurella multocida, Avibacterium sp.
(antes Haemophillus sp) Mycoplasma sp.,Actinobacillus sp.

Principais classes de Antibacterianos

AMINOGLICOSDEOS

Estrutura qumica, actividade antimicrobiana, caractersticas


farmacocinticas e toxicidade muito semelhantes:
ESTREPTOMICINA, GENTAMICINA, AMICACINA, KANAMICINA,
TOBRAMICINA, NETILMICINA, PARAMOMICINA, NEOMICINA e
FRAMICETINA.

Principais classes de Antibacterianos

NH
H2N
NH
H2 N
O

HN

NH
HO

OH
OH

Streptidin
(sykloheksander.)

L-Streptose
HO
HO
HO

OH

O
NH

N-Metylglucosamin

Streptomycin

Principais classes de Antibacterianos


Neomycin
Streptomyces fradia (1949).
Maxitrol, eyedrops
Less tox. than streptomycin

Gentamicin
Garamycin
From Micromonospora purpurea.

R'
NH

O
NH2

OH

NH2

NH2 O
NH2
HO

HO

HO
O

NH2

HO
O

NH2

NH2

HO
HN

OH

Neomycin C

NH2

NH2

HO

OH

OH NH2
O

Netilmicin
Netilyn injek.
Semisynth from Sisomicin
(Micromonospora inyoensis)

R = R' = -CH3: Gentamicin C1


R = CH3, R' = -H: G entamicin C2
R = R' = -H: Gentamicin C 1a

HO
HN

OH

H2 N
OH
OH

Tobramycin
Nebcina Tobi, Tobrex
Streptomyces tenebrarius.

NH2 O
NH2
HO
HO

NH2

HO

HO
O
H2 N

NH2

OH Tobramycin

N
H

R = -Et: Netilmicin
(R = -H: Sisomicin)

Principais classes de Antibacterianos

Mecanismo de aco
Ligam-se ao local no enzimtico da sub-unidade 30S do
ribossoma, causando a leitura incorrecta do mRNA, produzindo
protenas anormais - bactericida.
1. A captao do aminoglicosdeo pela bactria requer um
transporte activo dependente de O2. Deste modo a captao
inibida num ambiente anaerbio e/ou acdico.
2. Os aminoglicosdeos so bactericidas, sendo potenciados por
agentes que interfiram com a sntese da parede celular.

Resistncia

Principais classes de Antibacterianos

Variadas, sendo a mais importante aquela em que h produo


de

enzimas

que

inactivam

composto

transportada

por

plasmdeos.

H 9 ou mais enzimas inactivantes que se localizam na


membrana

plasmtica

na

regio

dos

transportadores

para

os

compostos. Deste modo, o composto inactivado no reconhecido pelo

transportador (a netilmicina e a amicacina no so inactivadas).


Outros mecanismos incluem dificuldades de penetrao que
podem ser ultrapassadas pelas penicilinas; a ausncia de ligao ao

ribossoma por mutao, o que altera a ligao subunidade 30S.


Esta ltima afecta principalmente a estreptomicina e rara.

Principais classes de Antibacterianos

Espectro de aco
So activos contra a maior parte das bactrias gram - e alguns
gram +. A estreptomicina, amikacina e a kanamicina so activas
sobre o Mycobacterium Tuberculosis. Rapidamente bactericidas e
tanto mais quanto mais elevada for a concentrao. Possuem

efeito ps-antibitico, que tambm depende da dose (eficcia da


toma diria nica).

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica
1. So policaties altamente polares no absorvidos per os;
2. Rapidamente absorvidos por via intramuscular e subcutnea.
3. Tambm podem ser administrados por via I.M. e intratecal.
4. Possuem baixa ligao s protenas plasmticas (10%).
5. No atravessam as clulas nem a barreira hemato-enceflica;
6. No penetram o olho nem atingem concentraes elevadas nas
secrees e fluidos corporais.

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica (cont.)
7. Atravessam a placenta.

8. Nveis tecidulares baixos, excepto no crtex renal.


9. Tempo de semi-vida de 2-3 horas.
10. Eliminao por filtrao glomerular e 50-60% so

eliminados inalterados em 24 horas.


11.Se a funo renal est alterada h acumulao com
aumento

consequente

dependentes.

dos

efeitos

txicos

que

so

dose-

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos indesejveis
Ototoxicidade e nefrotoxicidade limitam o seu uso. A
ototoxicidade ocorre por dano progressivo e destruio das clulas

sensoriais no ccleo e no rgo vestibular (VIII par craneano).


Pode surgir vertigo, ataxia e perda de equilbrio, assim como
distrbios auditivos que podem levar surdez.
H maior incidncia destes casos com a estreptomicina e
com a gentamicina, enquanto que com a kanamicina, neomicina e
amikacina maior a incidncia de surdez.

Efeitos indesejveis (cont.)

Principais classes de Antibacterianos

A incidncia quando h terapia de curto prazo de 3% para a

amikacina, 2% para a gentamicina e de 1% para a kanamicina e


tobramicina.

incidncia

muito

mais

elevada

com

terapias

prolongadas.
A nefrotoxicidade destruio dos tbulos renais pode
reverter

com

paragem

do

tratamento

mas

agravada

nos

insuficientes renais.
Uma reaco txica rara a paralisia devido ao bloqueio

neuromuscular, usualmente s observado se associado a agentes que


induzam bloqueio neuromuscular por inibio da captao de Ca2+
necessrio libertao de acetilcolina na juno neuromuscular.

Principais classes de Antibacterianos

Uso clnico
Usados largamente contra gram - aerbios. Tambm se associam
penicilina em infeces por estreptococos, pseudomonas e listria.
1. A gentamicina o aminoglicosdeo mais usado (Enterobactrias

Pseudomonas aeruginosa)
2. A tobramicina e a netilmicina so semelhantes no efeito

gentamicina e so menos txicas (>actividade anti-Pseudomonas)


3. A amikacina um aminoglicosdeo semi-sinttico resistente maior
parte das enzimas eficaz contra vrias enterobactrias resistentes
gentamicina e tobramicina .

Principais classes de Antibacterianos

Uso clnico (cont.)


4. A neomicina e a framicetina so muito txicas para uso
parentrico, reduzidas por isso infeces superficiais da pele,
conjuntivite bacteriana ou ento para reduzir a flora intestinal
no pr-operatrio.
5. A estreptomicina est reservada tuberculose mas pode ser
associada s TETRAS no tratamento da pelagra ou brucelose
assim como nas infeces incomuns (Peste e tularemia)
ESPECTINOMICINA
Relacionada com os aminoglicosdeos em estrutura. O seu uso
feito na gonorreia em doentes alrgicos penicilina ou em
infeces causadas por gonococos resistentes penicilina.

Principais classes de Antibacterianos

Uso clnico (cont.)


Gentamicina

Proteus,

Amikacina

eficazes

contra

Estafilococus

Corynebacterium

Pseudomonas,
assim

como

aerbios Gram -.
Tobramicina semelhante Gentamicina mas com melhor

actividade antipseudomonas
Kanamicina espectro de aco semelhante Gentamicina mas
sem aco contra pseudomonas. Usada em tratamento de

infeces por Gram - da pele e de tecidos moles, tracto


respiratrio e urinrio.

Farmacocintica (VET)

Principais classes de Antibacterianos

1. No so absorvidos a partir do tracto G.I.


2. Distribuem-se pelos fluidos extracelulares e transcelulares (lquidos
pleural e peritoneal)
a) Penetram mal no SNC e no olho

b) Tendem a acumular-se no crtex renal e no aparelho


auditivo, predispondo toxicidade destes rgos
3. Excreo praticamente sem alterao na urina por filtrao
glomerular

4. T de 1-3 h na maioria das espcies

Espectro de aco:

Tratamento de Gram aerbios em todas as espcies

Principais classes de Antibacterianos

Preparaes e usos teraputicos (cont.)


3. Aminoglicosdeos de espectro alargado
a) Gentamicina e Amikacina eficazes contra Pseudomonas, Proteus,

Estafilococus e Corynebacterium assim como aerbios Gram -.


O banho dos ovos de perua em gentamicina diminui o n de isolados de

Salmonella. Infuso intra-uterina na endometrite equina


a) Tobramicina semelhante Gentamicina mas com melhor actividade
antipseudomonas

Principais classes de Antibacterianos

Preparaes e usos teraputicos (cont.)


3. Aminoglicosdeos de espectro alargado (cont.)
c) Kanamicina espectro de aco semelhante Gentamicina mas
sem aco contra pseudomonas.
- Usada em ces e gatos, para tratamento de infeces por
Gram - da pele e de tecidos moles, tracto respiratrio e
urinrio.

Administrao
1. Infeces sistmicas I.M. ou subcutnea, cada 8-12 h
2. Infeces entricas via oral, 1-2xs dia

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos adversos
1. Ototoxicidade leso progressiva das clulas sensoriais
cocleares (surdez), das clulas vestibulares (ataxia) ou de ambas.
Visualiza-se facilmente no co ou no gato, fazendo-os caminhar
sobre uma tbua estreita.

2. Nefrotoxicidade leso das membranas celulares das clulas


tubulares renais com perda das enzimas da bordadura em escova,
diminuio da absoro, proteinria e diminuio do grau de

filtrao glomerular. As doses devem ser ajustadas em animais com


funo renal comprometida

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos adversos (cont.)


3. Bloqueio neuromuscular Efeito raro com aminoglicosdeos, e
devido ao bloqueio pr-juncional da libertao de acetilcolina,
resultando em paralisia muscular e apneia

Resduos alimentares
A neomicina no deve ser administrada por via sistmica em
animais de corte devido persistncia prolongada nos tecidos.

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

LINCOSAMIDAS
(LINCOMICINA, CLINDAMICINA)

Obtida a partir de Streptomices, a lincomicina foi modificada


obtendo-se aquela que se usa actualmente CLINDAMICINA.
N

R
O

R=OH, R'=H: Linkomycin,

NH
HO
OH

Mecanismo de aco

R= H, R'=Cl: Klindamycin

R'

O
S
OH

Efeito semelhante ao cloranfenicol e eritromicina (Ligam-se


sub-unidade 50S, inibindo a sntese proteica bacteriostticas)
O seu espectro de aco inclui gram + e mesmo estafilococos
resistentes penicilina e bactrias gram anaerbicas

Principais classes de Antibacterianos

Klindamycin
Dalactin Dalactin Clindamycin.
Semisynth from linkomycin

R
O

R= H, R'=Cl: Klindamycin

R'

R=OH, R'=H: Linkomycin,

NH
HO
OH

O
S
OH

Farmacocintica

Principais classes de Antibacterianos

1. Absoro oral de 50% para a Lincomicina e de 90% para a


Clindamicina
2. Boa distribuio com excelente penetrao no osso e tecidos

moles, incluindo tendes. Atravessa a placenta mas no a barreira


hemato-enceflica
3. Ligao s protenas plasmticas de 90% e t de 2,5 h.

4. Metabolismo heptico (60% para a Lincomicina e 90% para a


Clindamicina)
5. Excreo na urina, bile.

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos indesejveis
Perturbaes gastrointestinais com uma incidncia que varia de

2 a 20%:
- pode ocorrer um quadro de colite pseudomembranosa
Uso clnico
Organismos bacterides (Bacteroides fragilis) e estafilococos
produtores de lactamases ou meticilino-resistentes.

LINCOSAMIDAS (VET)

Principais classes de Antibacterianos

(LINCOMICINA, CLINDAMICINA)
Farmacocintica

1. Absoro oral de 50% para a Lincomicina e de 90% para a


Clindamicina
2. Boa distribuio com excelente penetrao no osso e tecidos moles,
incluindo tendes. Os nveis no SNC so baixos excepto se h
inflamao das meninges
3. Metabolismo heptico (60% para a Lincomicina e 90% para a
Clindamicina)
4. Excreo na urina, bile e fezes. T 3-5h em ces e gatos.
Espectro de aco Aerbios e anaerbios Gram + , Toxoplasma e
Mycoplasma. A actividade antibacteriana da Clindamicina superior
Lincomicina, sobretudo em anaerbios.

Usos teraputicos

Principais classes de Antibacterianos

1. Lincomicina em sunos para controlar e tratar a disenteria suna


assim como infeces por estafilococos, estreptococos e
micoplasmas.
I.M. ou na gua de beber nos sunos
2.Clindamicina em ces para tratar a doena periodontal,
osteomielite, dermatites, e infeces dos tecidos moles
profundas, causadas por Gram +. Usa-se para tratar a
toxoplasmose em ces e gatos.
Por via oral ou I.M. em ces e gatos

Efeitos adversos
1. As lincosamidas esto contra-indicadas em cavalos, coelhos e
cobaios por causar diarreia severa, muitas vezes fatal alterao
da flora intestinal
2. Efeitos laterais raros em ces, gatos e sunos, podendo ocorrer
bloqueio neuromuscular em doses elevadas ou se forem
administradas na presena de anestsicos gerais.

Principais classes de Antibacterianos

ESPECTINOMICINA, APRAMICINA
Relacionadas com os aminoglicosdeos.
Ligam-se sub-unidade
bacteriostticas.

30S,

inibindo

sntese

proteica

M absoro oral, distribuem-se pelos fluidos extracelulares e so


eliminadas inalteradas pelo rim.
Espectro de aco Gram + aerbios e Mycoplasma.

Preparaes e Uso teraputico


1. Espectinomicina usada em ces, gatos, cavalos, sunos e potros
para tratamento da doena entrica e respiratria.
2. Apramicina usada em sunos e vitelos para o tratamento de
doenas entricas, especialmente colibaciloses.

Quinupristina/dalfopristina

Principais classes de Antibacterianos

- Antibiticos conhecidos como estreptograminas.


- A associao de quinupristina e dalfopristina d um efeito
bacteriosttico sinrgico, ao actuar de forma irreversvel no ribosoma
bacteriano subunidade 50s. A combinao capaz de actuar tanto
sobre as fases iniciais como sobre as tardias da sntese protica
bacteriana.
-Activa em organismos Gram-positivos, incluindo estafilococos
resistentes meticilina e estreptococos resistentes a penicilina e
eritromicina. Tambm activa em estirpes de Enterococcus faecium
resistentes vancomicina, mas sem actividade no Enterococcus
faecalis. Pouco eficaz em microorganismos Gram-negativos e
anaerobios.
-infecces produzidas por estirpes de Enterococcus faecium
resistentes vancomicina constitui uma das indicaes mais
caractersticas da quinupristina/dalfopristina.

Principais classes de Antibacterianos

CIDO FUSDICO
Estreito espectro de aco. um anti-bacteriano esteride
activo contra bactrias gram + mas antagoniza o efeito da penicilina
contra estafilococos. Inibe a sntese proteica.
Farmacocintica
O fusidato de sdio bem absorvido por via intestinal e bem
distribudo nos tecidos. No atravessa a barreira hemato-enceflica.
Parte excretado pela blis e parte metabolizado.
Efeitos indesejveis
Distrbios gastro-intestinais comuns,
assim como erupes cutneas.

Stereoid
H

HO

CO 2H
OCOMe

Uso clnico

HO

Estafilococos resistentes penicilina, especialmente


na
osteomielite uma vez que este composto se acumula no osso. Deve
associar-se a outro agente com aco estafiloccica.

FLUOROQUINOLONAS

Principais classes de Antibacterianos

1. Inibidores da DNA girase (topoisomerase II), so bactericidas.


2. Sintetizadas a partir das quinolonas que por sua vez foram
sintetizadas a partir do cido nalidxico.
1 Gerao - Quinolonas (espectro de aco menor):
- cido oxnico
- Cinoxacina
2 Gerao - Fluoroquinolonas (largo espectro de aco):
- ciprofloxacina
- ofloxacina
- norfloxacina
- acrosoxacina e pefloxacina
3 Gerao difluorquinolonas (> actividade contra anaerbios e
Gram +)
- Sparfloxacina
- Lomefloxacina

Principais classes de Antibacterianos

Parent comp.
Nalidixic acid

Moderne quinolones
must be oxo

O
CO2H
N

F increase activity

R
F

CO2H

Urinary tract infect. earlier


effect on Gram-negative bacteria (ex. E. coli)

N
R

Essentialt
Preferably H

Must have aromatic ring


condenced with the pyridine

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

CO2H

R
R

N
R

Ciprofloxacina

Ofloxacina

O
F

Levofloxacin, 2x active

CO2H

N
N

HN

CO2H

N
N

()
Sparfloxacin

Trovafloxacin

NH2 O
F
N
HN

O
F

CO2H

CO2H

N
F

CO2H

H2N

N
F

Better effect on G+

N
O

Principais classes de Antibacterianos

CIPROFLOXACINA
A mais usada, de largo espectro, eficaz contra gram + e
sobretudo

gram

microrganismos

-,

enterobactrias,

resistentes

inclusivamente

penicilinas,

contra

cefalosporinas

aminoglicosdicos.
1. Eficaz contra H. influenzae, a N. Gonorrhoeae produtora de
penicilinase, o Campylobacter e as pseudomonas.
2. Deve ser evitada em infeces por estafilococos resistentes
meticilina.

3. Pouco eficaz contra microrganismos intracelulares e actividade


fraca em anaerbicos

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica
Administradas per os com boa absoro. Os anti-cidos
base de alumnio e magnsio interferem com a sua absoro.
Tempo de semi-vida:
- Ciprofloxacina 3,3 horas
- Norfloxacina 3,3 horas
- Oxofloxacina 5 horas
- Perfloxacina 10,5 horas

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica (cont.)

1. Concentram-se nos tecidos, em especial no rim, prstata e


pulmo.
2. Todas as quinolonas so concentradas em fagcitos.
3.

A maioria no atravessa a barreira hemato-enceflica com

excepo da oxofloxacina e da perfloxacina que atingem 40-90%


das concentraes plasmticas.

4.

So parcialmente metabolizadas e excretadas por via renal

(parte inalterada).

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos indesejveis
Pouco frequentes,
tratamento.

desaparecendo

com

suspenso

do

1. Distrbios gastro-intestinais e erupes cutneas.


2. Sintomas no SNC, como cefaleias, tonturas e com menor
incidncia convulses (inibem a ligao do GABA ao seu
receptor).

3. Fotossensibilidade e hiperssensibilidade e distrbios renais.


4. Eroso das cartilagens. Contraindicao em crianas e grvidas!!
Uso clnico

Infeces das vias urinrias, infeces respiratrias e do


ouvido por P. Aeruginosa, osteomielite e em doentes alrgicos
penicilina.

Principais classes de Antibacterianos

FLUOROQUINOLONAS (VET)
-(ENROFLOXACINA, CIPROFLOXACINA)
a) Farmacocintica
1. Absoro rpida por via oral; os ces atingem picos
plasmticos 1 h aps administrao
2. Distribuio difusa, incluindo SNC, osso e prstata.
T de 3 h em ces e 4 h em gatos

3. Parcialmente metabolizado no fgado


4. Eliminao renal e biliar
b) Espectro de aco largo espectro, com resistncia pelos
anaerbios

Principais classes de Antibacterianos

c) Preparaes e usos teraputicos


Enrofloxacina e a Ciprofloxacina so usadas nos tratamento de
infeces da pele, respiratrias e do tracto urinrio (incluindo
prostatites) em ces e gatos
So muito solveis em gua sendo ideais para tratamento na gua de
bebida.
d) Administrao oral 2xs dia. A via I.M. aceite em ces mas no
em gatos.
e) Efeitos adversos:
Eroso da cartilagem articular de ces jovens a evitar nos
cachorros pequenos e mdios at aos 8 meses e nos cachorros
grandes durante os 1s 18 meses. Contra-indicada nas fmeas
gestantes.

Principais classes de Antibacterianos

Peptdeos
Vancomicina, Teicoplanina, Daptomicina

Glicopeptdeos que inibem a sntese da parede celular, sendo


bactericidas. So efectivos contra bactrias gram + incluindo os
estafilococos resistentes meticilina.

Resistncia
No h resistncia cruzada com outros microrganismos. Tem
efeito sinrgico com alguns antibacterianos aminoglicosdicos cujo

efeito no bactericida em Gram +.

Principais classes de Antibacterianos

Vancomycin

Teicoplanin

R:
NH2

HO OH

HO OH

HO

HO

Cl

HO
HO

N
H

H
N

O
N
H
O
H2N

H
N
O

N
H

H
N

OH OH

Cl
O

O
HN
HO2C

N
H

heptapeptide fragment

H
N

N
H

O OH

HO

NH

Cl

HO

OH
O

HN
HO2C

OH

R
Cl

HO

N
O H

OH

O
HO
OH

HO

H
N

N
H

NH2

heptapeptide fragment
OH
OH

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica

No absorvida per os, e s se utiliza esta via quando se


pretende tratar infeces gastro-intestinais.
administrada por I.V. e tem boa distribuio pelos fluidos e
pelo LCR se as meninges estiverem inflamadas.
A ligao s protenas de 10% e a sua eliminao feita por
filtrao glomerular o que pode dar acumulao se a funo renal
estiver alterada.
T de 6 horas.

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos indesejveis

Arrepios e febre assim como flebite no local de injeco.


Tem sido relatada ototoxicidade associada com nveis muito elevados
plasmticos deste composto.

Algumas reaces de hiperssensibilidade raras.


Uso clnico
Limitada

situao

de

colite

pseudomembranosa

no

tratamento de infeces estafiloccicas resistentes meticilina, ou


em doentes alrgicos s penicilinas e cefalosporinas.
- Activa contra Gram +, um antibitico potente para tratar
infeces com Estaficococos meticilino-resistentes dos ossos e
tecidos moles de ces e gatos.

Principais classes de Antibacterianos

Oxazolidones

Linesolid
Reg. Norge 2002,

Zyvoxid

1. antibact. drug with new mechaanism of action in 35 years

Inhib. protein synthesis early

No cross resist.. G+ and some G-.

N
F

Resistant strains

O
NH
O

CH3 O, CH3SO,
Aryl, Hetroaryl,
Mettet Hetrosykel
Essencial
O

'R: H, F

'R

O
H
N

New drugs?

(S)-Konfig.
O

HO

S
N
F

OH

O
N

O
H
N

PNU 177553
(Pharmacia&Upjohn)

AZD 2563
(AstraZeneca)

O
O
N

R: H, CH 3, OCH3 , CHCl2

Principais classes de Antibacterianos

AA'-O
NHCHO

O-AA-FMet

AA-O

O-fMet

5'
3'

50S

NH3 +

70S
Protein
30S

CO2-

mRNA

Other
antibiotics

Principais classes de Antibacterianos

MACRLIDOS

a) antigos - ERITROMICINA, ESPIRAMICINA


b) mais recentes ROXITROMICINA, CLARITROMICINA

c) Azlidos AZITROMICINA
d) Cetlidos ROQUITAMICINA, TELITROMICINA
O
O

O
N
HO
HO

O HO

HO

O
O

Ester hydrol.
in vivo

O
OH

Mecanismo de aco:

Erytromycin

HO
HO

O
O

HO

N
O

O
O

O
OH

Erytromycin ethylsuksinate
Pro-drug (masks bad tast)

1. Inibio da sntese proteica por aco na translocao.

2. Pode ser bactericida ou bacteriosttico,


concentrao e do tipo de microrganismo.

dependendo

da

3. O local de ligao na fraco 50S do ribossoma aparentemente


o mesmo que o cloranfenicol e clindamicina, podendo estes trs
agentes competir entre si se administrados em conjunto
(antagonismo).

eritromicina

os

novos

Principais classes de Antibacterianos

macrlidos

ganharam

nova

importncia teraputica com o aumento da incidncia das doenas


sexualmente transmitidas causadas por Chlamydia e de infeces do

tracto respiratrio causadas pelo Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia

pneumoniae, Kampylobacter e pelo gnero Legionella.


Espectro de aco
Semelhante penicilina:
- gram + e espiroquetas mas no contra gram -, com excepo dos
gonococos e em menor extenso o Haemofilus Influenzae.
-Tambm

os

micoplasmas,

legionela

algumas

clamdeas

so

susceptveis.
Resistncia
Mediada por plasmdeos em que h alterao do receptor da
ERITROMICINA no local de ligao.

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica

1. Administrada per os ou por via parentrica. inactivada no suco


gstrico se no for administrada em comprimidos com revestimento
gastro-resistente.

2.

razoavelmente

bem

absorvida

no

intestino.

injeco

intramuscular pode causar dor e a administrao por via endovenosa


pode causar tromboflebite local.

3. Difunde bem para os vrios fluidos, incluindo fluido prosttico e


placenta mas no atravessa a barreira hemato-enceflica. A ligao
s protenas plasmticas de 70% ou mais e o seu tempo de semivida de 90 min.
4. Est concentrada no fgado onde parte inactivada e alguma
excretada, na forma activa pela blis.

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos indesejveis
Raros. Pode causar hepatite colesttica se administrada mais
de 14 dias na forma eritromicina estolato.
Hipersensibilidade com vermelhides e febre podem ocorrer
assim com perturbaes gastro-intestinais.

Principais classes de Antibacterianos

Uso clnico
Frmaco de 1 escolha nas infeces com Corinebacteria e
algumas com clamdeas, micoplasmas e legionelas. Pode ser usada em
alternativa penicilina em doentes com alergia a esta:

Principais classes de Antibacterianos


Azitromycin
Klaritromycin

Erythromycin
H

O
HO
HO

HO

HO
HO

HO

O
O

O
OH

OH

Increased stability acidic media


No intramolec. hemikatalisation

Increased stability acidic media


No intramolec. hemikatalisation

Increased stabil., bioavai lability,


less side effects
Somewhat more broad spectrum

Telitromycin

O
O

HO
HO

O R'

O HO

MeO

O HO

Increased stabil., bioavai l.


More active G- less active G+

N
N

Spiramycin

N
OH
OH

O
N
N
O

O HO

MeO

No ketone

O
O

Increased stability acidic media


No intramolec. hemikatalisation
Improved ribosome binding, less resistans
Increased ribosome affinity

In N. 2002. Ketolide.

O
O

O
R

OH
O
O
HO
O
HO

R= H: Spiramycin I
R=COCH3: Spiramycin II
R=COCH2CH3: Spiramycin III

Principais classes de Antibacterianos

CLARITROMICINA

Mais activa que a eritromicina sobre determinados agentes


patognicos, mais bem tolerada.
1. Associada rifampicina e ao etambutol usada na

profilaxia, em doentes com SIDA, ou tratamento de infeces por

Mycobacterium avium complex (boa penetrao intracelular);


2. Associada amoxicilina ou ao metronidazol e a um inibidor
da bomba de protes usada na irradicao do Helicobacter pylori.

Principais classes de Antibacterianos

AZITROMICINA

Propriedades frmacocinticas nicas:


Estabilidade em meio cido, boa disponibilidade e rpida absoro
oral;

atinge concentraes tecidulares elevadas aps ser libertada pelas


clulas fagocticas e tem semi-vida plasmtica longa (semi-vida
tecidular mdia de 2-4 dias). o macrlido com maior acumulao
intracelular.

Eliminao predominantemente intestinal (sem inconvenientes nos


insuficientes renais).
Administrao muito cmoda:

Toma nica diria e apenas durante 3-5 dias.

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

ROQUITAMICINA
Cetlido

derivado

dos

macrlidos

com

propriedades

farmacolgicas similares.
Eficcia superior eritromicina sobre a Chlamydia trachomatis,

Helicobacter pylori, Streptococus pneumoniae e Haemophilus


influenzae. activa contra bactrias resistentes eritromicina.
Uso clnico
Infeces

estafilococos,

Campylobacter.

por

acne

Mycoplasma

pneumoniae,

gastroenterite

causada

estreptococos

por

estirpes

de

Principais classes de Antibacterianos

Preparaes e usos teraputicos


1. Eritromicina
a) Alternativa penicilina para tratamento de Gram + aerbios e
anaerbios em ces, gatos e cavalos
b) Frmaco de escolha na enterite causada por Campyobacter jejuni
em ces e potros e na pneumonia por Rhodococcus equi em potros
2. Tilosina
a) Usada em bovinos, ovinos e sunos no tratamento de infeces
locais e sistmicas por micoplasmas, bactrias Gram + e alguns
Gram (Pasteurella, Haemophilus). Tambm usado como promotor
de crescimento nestas espcies.
b) Usada em ces e gatos para o tratamento da colite crnica

3. Tilmicosina apenas usada no gado bovino para o tratamento da


doena respiratria causada por Pasteurella.

Principais classes de Antibacterianos

Efeitos adversos
1. Eritromicina e a Tilosina tm poucos efeitos laterais:
a) Perturbaes gastro-intestinais
b) Dor e irritao no local de injeco I.M.

c) Edema da mucosa rectal com prolapso anal em sunos


d) Diarreia severa se for administrada eritromicina por via oral a
ruminantes adultos ou se for administrada Tilosina por via oral ou

I.M. a cavalos adultos


2. A Tilomicosina causa toxicidade cardiovascular em todas as
espcies excepto no gado bovino

RIFAMPICINA

Principais classes de Antibacterianos

Inibe a DNA e a RNA polimerase bactericida.

Absorvida por via oral,


distribuda aos tecidos, com localizao intracelular infeces
intracelulares.
Metabolizada no fgado
e excretada primariamente na blis. Os metabolitos coram de
vermelho a urina, fezes e saliva.
Espectro de aco Bactericida contra micobactrias e Gram +.
Uso teraputico:
- Em combinao com a eritromicina no tratamento de Rhodococcus
equi em potros

- Hepatotoxicidade em animais com doena heptica prvia.

POLIMIXINAS

Principais classes de Antibacterianos

Isoladas do Bacillus Polimixa. Os agentes em uso so a

POLIMIXINA B e a COLISTINA (POLIMIXINA E).


Quimicamente so peptdeos bsicos ligados a cadeias de
cidos gordos, tendo por isso propriedades detergentes.
Mecanismo de aco
Interaco com os fosfolpidos da membrana celular e
desorganizao da sua estrutura. So selectivos contra bacilos gram
-, especialmente pseudomonas e organismos coliformes. So potentes
bactericidas e a resistncia a eles rara.

Principais classes de Antibacterianos

Principais classes de Antibacterianos

Colistin (Polymyxin E1)


Polymixin B

HN
CO
R-H2C CH CH CH2CH2NH 2
CO NH
CH2CH2NH2
CH2CH2NH 2
NH CO
CH3
H O
O
(H3C)2HCH 2C CH HC
N C C N C CH N C C N C C C C C C CH2CH3
H H O
H O H H
H2 H2 H2 H2 H
OC
CH2
CHOHCH 3
NH CH2
H2NH2CH2C CH NH
R=-CH(CH3)2: Colisin A / Polymyxin E 1
CO CO
R=Ph: Polymyxin B 1
NH CH CHOHCH 3
H2NH2CH2C CH NH
C
O

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica
1. No so absorvidas per os, sendo apenas administradas por esta
via quando se pretende tratar infeces gastro-intestinais assim

como infeces tpicas.


2. A injeco I.M. dolorosa, devendo ser evitada.
3. O sulfato de polimixina B pode ser dado em infuso endovenosa
lenta ou no caso de meningite por pseudomonas, por injeco
intratecal.

Efeitos indesejveis

Principais classes de Antibacterianos

Graves neurotoxicidade e nefrotoxicidade.


Reaces de hipersensibilidade so raras.
Uso clnico
Muito limitado, pela sua toxicidade, a infeces graves por
pseudomonas e organismos gram resistentes aos outros anti-

bacterianos. So usados sistemicamente, associados ao trimetoprim e


topicamente com a neomicina ou bacitracina, no tratamento do ouvido,
olho ou pele

POLIMIXINA B (VET)

Principais classes de Antibacterianos

Uso teraputico:
a. Usada no tratamento tpico de infeces com Gram na pele,

olhos e orelhas em todas as espcies.


b. Administrada por via oral a bovinos e sunos para tratamento
de infeces entricas por Gram .
No produz toxicidade sistmica se for administrada por via tpica ou
entrica.

BACITRACINA e GRAMICIDINA

Principais classes de Antibacterianos

Isolada do Bacillus subtilis. Polipeptdeo


semelhante penicilina, sendo activa contra gram
produtores de -lactamases. Actua sobre a parede
menos susceptvel de produzir resistncias do que a
como a resistncia cruzada ser rara.
D-Asp

HO2C
Bacitracin
HN
Isol. Baccilus subtilis.
Asp
Mixt of struct
(Bacitracin A, A1, B, C, D, E, F1, F2, F3 and G)
HN
Bacitracin A main comp. Bacimycin.
O
Mainly G+.
Lys
4
O
Inhib. Synth. mukopeptide in cell wall.
Requires Zn2+ for activity
HN
HN

NH2
N

NH

His

N
H

O
HN

D-Phe
O
NH
O

Ile

N
H

D-Glu O

com espectro
+, incluindo os
bacteriana e
penicilina, bem

Ile

Orn

NH

SH

NH2

HO2C

NH
O

H
N

N
O

Leu

HO

NH2
O

NH2

Cys / Ile

Cys

OH
O
NH2

Ile

Principais classes de Antibacterianos

Farmacocintica
Lentamente absorvido per os, pele e mucosas.
Uso clnico

fortemente nefrotxica, estando limitado o seu uso tpico na


boca,

nariz,

olho

pele,

causando

menos

reaces

de

hipersensibilidade que a penicilina.


Como teraputica de recurso na diarreia

difficile quando no se pode usar vancomicina

por Clostridium

NITROIMIDAZIS METRONIDAZOL

Principais classes de Antibacterianos

(Ornidazol, Secnidazol, Tinidazol mais recentes)

- Captado activamente por bactrias anaerbias


(tricomonicida), inactivando o seu DNA bactericida.

protozorios

- Absoro oral, boa distribuio, incluindo o SNC, parcialmente


metabolizada no fgado e eliminada parcialmente inalterado na urina e
nas fezes.
-Actua exclusivamente sobre microorganismos em meio anaerbio
-Em meio anaerbio o metronidazol ao ser absorvido pela bactria
metaboliza-se (metabolitos txicos para a bactria) no seu interior,
criando um gradiente de concentrao que favorece a penetrao de
mais composto.

Principais classes de Antibacterianos

NITROIMIDAZIS METRONIDAZOL (cont.)


Espectro de aco

Bactericida contra a maioria dos anaerbios obrigatrios


(Bacteroides, Clostridium e alguns Estreptococus) e activo contra
protozorios, incluindo Giardases, amebases e Tricomonases.

Uso teraputico
Infeces

graves

por

bactrias

anaerbias:

Abcessos

cerebrais com Bacteroides fragillis; em associao com compostos

de Bismuto e Tetraciclinas na irradicao do Helicobacterium Pillori.

Principais classes de Antibacterianos

METRONIDAZOL (VET)
Uso teraputico
Ces, gatos e cavalos para tratar infeces graves por anaerbios,
especialmente plvicas, genito-urinrias e respiratrias alm de
abcessos cerebrais.
Efeitos adversos causados por doses elevadas ou tratamentos
prolongados, causando neurotoxicidade (nistagmo, ataxia, convulses)

NITROFURANTONA

Principais classes de Antibacterianos

Composto sinttico activo contra gram + e gram -. O


desenvolvimento de resistncia raro e no h resistncia cruzada.
O seu mecanismo no conhecido mas mais activo com a urina
cida.
Administrado per os rpida e totalmente absorvida e
rapidamente excretada pelo rim, quer por filtrao quer por
secreo. Deste modo, atinge concentraes eficazes na urina mas
no no plasma. Com insuficincia renal, nveis plasmticos txicos
podem ser atingidos.
Efeitos indesejveis
Perturbaes gastro-intestinais muito comuns e reaces de
hipersensibilidade, envolvendo pele e medula ssea, podem ocorrer
(leucemia). Tambm se registaram hepatotoxicidade e neuropatia
perifrica.
Uso clnico
Restrito a infeces do tracto urinrio

Principais classes de Antibacterianos

NITROFURANTONA, NITROFURAZONA, FURAZOLIDONA (VET)


Inibem a sintese de protenas e de carbohidratos bacteriostticos.
Concentram-se rapidamente e em concentraes elevadas no rim.
1. Nitrofurantona e furazolidona, usada no tratamento de
infeces urinrias em ces e gatos eficaz em pH cido

2. Nitrofurazona usada topicamente em unguentos, ps e para as


camas de todas as espcies
Efeitos adversos
1. Nuseas, vmitos
administrao oral

diarreia

em

ces

gatos

2. Contra-indicados em animais de corte por ter


demonstrado efeito carcinognico em animais de laboratrio.

aps
sido

CIDO NALIDXICO

Principais classes de Antibacterianos

1. Composto sinttico activo contra gram do tracto urinrio.


2. Inibe a sntese do DNA e tambm baixa o pH da urina.
3. Resistncia por mutantes pode ocorrer rapidamente durante o
tratamento, mas a resistncia no transmissvel.
Farmacocintica
Bem absorvido per os, parcialmente metabolizado e eliminado na
urina parcialmente intacto. T 8 horas.
Efeitos indesejveis
Perturbaes gastro-intestinais e reaces alrgicas da pele, por
vezes associadas a fotossensibilidade. Tambm foram observados
efeitos no SNC com alucinaes e perturbaes visuais.
Uso clnico
Tratamento de infeces urinrias por organismos coliformes.
CINOXACINA
Relacionada com o cido nalidxico e com usos semelhantes.

Principais classes de Antibacterianos

MUPIROCINA
Produzido pela Pseudomonas fluorescens.

Liga-se sintetase do RNAt da isoleucina inibe a sntese


bacteriana.
Uso teraputico
Topicamente

no

tratamento

de

infeces

cutneas

primrias

secundrias (eliminao de estafilococos meticilino-resistentes).

Das könnte Ihnen auch gefallen