Sie sind auf Seite 1von 5

26/03/2015

Ocorpoutpico.TextoinditodeMichelFoucault

Compartilhar
Imprimir
Enviarporemail
Diminuir/Aumentaraletra
NOTCIASNotcias
Segunda,22denovembrode2010

Ocorpoutpico.TextoinditodeMichelFoucault
NestaconfernciadeMichelFoucaultqueacabadeserpublicadaemespanholocorpo,em
primeirolugar,ocontrriodeumautopia,lugarabsoluto,desapiedado,comoqualautopiada
almaseconfronta.Mas,finalmente,ocorpo,visveleinvisvel,penetrveleopaco,oator
principaldetodautopiaecalaapenasdiantedoespelho,docadveroudoamor.
AconfernciaOcorpoutpico,de1966,integraolivroElcuerpoutpico.Lasheterotopas,cuja
versoespanholaacabadeserpublicada(Ed.NuevaVision).Estaversoestpublicadanojornal
argentinoPgina/12,29102010.AtraduodoCepat.
Eisaconferncia.
Bastaeuacordar,quenopossoescapardestelugarqueProust[Arecuperaodocorponoprocesso
doacordarumtemarecorrentenaobradeMarcelProustNotadaRedao],docemente,
ansiosamente,ocupaumavezmaisemcadadespertar.Noquemeprendaaolugarporquedepois
detudoeupossonoapenasmexer,andarpora,maspossomovimentlo,removlo,mudlode
lugar,massomenteporisso:nopossomedeslocarsemele.Nopossodeixloondeestparaira
outrolugar.Possoiratofimdomundo,possomeesconder,demanh,debaixodascobertas,
encolheromximopossvel,possodeixarmequeimaraosolnapraia,masocorposempreestar
ondeeuestou.Eleestaqui,irreparavelmente,nuncaemoutrolugar.Meucorpoocontrriodeuma
utopia,oquenuncaestsoboutrocu,olugarabsoluto,opequenofragmentodeespaocomo
qual,emsentidoestrito,eumecorporizo.
Meucorpo,topiadesapiedada.Ese,porventura,euvivessecomeleemumaespciedefamiliaridade
gastada,comocomumasombra,comocomessascoisasdetodososdiasquefinalmentedeixeidever
equeavidapassouparasegundoplano,comoessaschamins,essestelhadosqueseamontoamcada
tardediantedaminhajanela?Mas,todasasmanhs,amesmaferidasobosmeusolhossedesenhaa
inevitvelimagemqueoespelhoimpe:rostomagro,costascurvadas,olhosmopes,careca,nada
lindo,naverdade.Meucorpoumajauladesagradvel,naqualtereiquememostrarepassear.
atravsdesuasgradesqueeuvoufalar,olhar,servisto.Meucorpoolugarirremedivelaqueestou
condenado.
Depoisdetudo,creioquecontraeleecomoqueparaapaglo,quenasceramtodasasutopias.A
quesedevemoprestgiodautopia,dabeleza,damaravilhadautopia?Autopiaumlugarforade
todososlugares,masumlugarondetereiumcorposemcorpo,umcorpoqueserbelo,lmpido,
transparente,luminoso,veloz,colossalemsuapotncia,infinitoemsuadurao,desligado,invisvel,
protegido,sempretransfiguradoebempossvelqueautopiaprimeira,aquelaqueamais
inextirpvelnocoraodoshomens,sejaprecisamenteautopiadeumcorpoincorpreo.Opasdas
fadas,dosduendes,dosgnios,dosmagos,ebem,opasondeoscorpossetransportam
velocidadedaluz,ondeasferidassecuramimediatamente,ondecamosdeumamontanhasemnos
machucar,ondesevisvelquandosequereinvisvelquandosedeseja.Sehumpasmgico
realmenteparaqueneleeusejaumprncipeencantadoetodososlindosperaltassetornempeludose
feioscomoursos.
http://www.ihu.unisinos.br/noticias/38572ocorpoutopicotextoineditodemichelfoucault?tmpl=component&print=1&page=

1/5

26/03/2015

Ocorpoutpico.TextoinditodeMichelFoucault

Mashaindaoutrautopiadedicadaadesfazeroscorpos.Essautopiaopasdosmortos,soas
grandescidadesutpicasdeixadaspelacivilizaoegpcia.Mas,oquesoasmmias?Soautopia
docorponegadoetransfigurado.Asmmiassoograndecorpoutpicoquepersisteatravsdo
tempo.Haspinturaseesculturasdostmulosasesttuas,que,desdeaIdadeMdia,prolongamuma
juventudequenoterfim.Atualmente,existemessessimplescubosdemrmore,corpos
geometrizadospelapedra,figurasregularesebrancassobreograndequadronegrodoscemitrios.E
nessacidadedeutopiadosmortos,eisaquiquemeucorposetornaslidocomoumacoisa,eterno
comoumdeus.
Mas,talvez,amaisobstinada,amaispoderosadessasutopiasatravsdasquaisapagamosatriste
topologiadocorponossejaadministradapelograndemitodaalma,fornecidodesdeofundoda
histriaocidental.Aalmafuncionamaravilhosamentedentrodomeucorpo.Nelesealoja,
evidentemente,massabeescapardele:escapaparaverascoisas,atravsdasjanelasdosmeusolhos,
escapaparasonharquandodurmo,parasobreviverquandomorro.Aminhaalmabela,pura,branca.
Esemeucorpobarrosoemtodoocasonomuitolimpovemasesujar,certoquehaveruma
virtude,umpoder,milgestossagradosquearestabeleceroemsuapurezaprimeira.Aminhaalma
durarmuitotempo,emaisquemuitotempo,quandoomeuvelhocorpoapodrecer.Vivaaminha
alma!omeucorpoluminoso,purificado,virtuoso,gil,mvel,tbio,frescoomeucorpoliso,
castrado,arredondadocomoumabolhadesabo.
Eeisqueomeucorpo,pelavirtudedetodasessasutopias,desapareceu.Desapareceucomoachama
deumavelaquealgumsopra.Aalma,astumbas,osgnioseasfadasseapropriarampelaforadele,
ofizeramdesapareceremumpiscardeolhos,sopraramsobreseupeso,sobresuafeira,eme
restituramumcorpofulguranteeperptuo.
Masmeucorpo,paradizeraverdade,nosedeixasubmetercomtantafacilidade.Depoisdetudo,ele
mesmotemseusrecursosprpriosefantsticos.Tambmelepossuilugaressemlugarelugaresmais
profundos,maisobstinadosaindaqueaalma,queatumba,queoencantodosmagos.Temsuas
bodegaseseusceleiros,seuslugaresobscurosepraiasluminosas.Minhacabea,porexemplo,uma
estranhacavernaabertaaomundoexterioratravsdeduasjanelas,deduasaberturasestouseguro
disso,postoqueasvejonoespelho.E,almdisso,possofecharumeoutroseparadamente.E,no
entanto,nohmaisqueumasdessasaberturas,porquediantedemimnovejomaisqueumanica
paisagem,contnua,semtabiquesnemcortes.Enessacabea,comoacontecemascoisas?E,seas
coisasentramnaminhacabeaedissoestoumuitoseguro,dequeascoisasentramnaminhacabea
quandoolho,porqueosol,quandomuitoforteemedeslumbra,vaiadesgarraratofundodomeu
crebro,e,noentanto,essascoisasficamforadela,postoqueasvejodiantedemime,paraalcan
las,devomeadiantar.
Corpoincompreensvel,penetrveleopaco,abertoefechado:corpoutpico.Corpoabsolutamente
visvelporqueseimuitobemoqueservistoporalgumdealtoabaixo,seioqueserespiadopor
trs,vigiadoporcimadoombro,surpreendidoquandomenosespero,seioqueestarnu.Entretanto,
essemesmocorpotambmtomadoporumacertainvisibilidadedaqualjamaispossoseparlo.A
minhanuca,porexemplo,possotocla,masjamaisvlaascostas,quepossoverapenasnoespelho
eoqueesseombro,cujosmovimentoseposiesconheocompreciso,masquejamaispoderei
versemretorcermeespantosamente.Ocorpo,fantasmaquenoaparecesenonamiragemdeum
espelhoe,mesmoassim,demaneirafragmentada.Necessitorealmentedosgniosedasfadas,eda
morteedaalma,paraseraomesmotempoindissociavelmentevisveleinvisvel?E,almdisso,esse
corpoligeiro,transparente,impondervelnoumacoisa:anda,mexe,vive,deseja,sedeixa
atravessarsemresistnciasportodasasminhasintenes.Sim.Masatodiaemqueficodoente,
sintodordeestmagoefebre.Atodiaemqueestalanofundodaminhabocaadordedentes.Ento,
entodeixodeserligeiro,impondervel,etc.:metornocoisa,arquiteturafantsticaearruinada.
No,realmente,nosenecessitademagia,nosenecessitadeumaalmanemdeumamorteparaque
eusejaaomesmotempoopacoetransparente,visveleinvisvel,vidaecoisa.Paraqueeusejautopia,
http://www.ihu.unisinos.br/noticias/38572ocorpoutopicotextoineditodemichelfoucault?tmpl=component&print=1&page=

2/5

26/03/2015

Ocorpoutpico.TextoinditodeMichelFoucault

bastaquesejaumcorpo.Todasessasutopiaspelasquaisesquivavaomeucorpo,simplesmente
tinhamseumodeloeseupontoprimeirodeaplicao,tinhamseulugardeorigememmeucorpo.
Estavamuitoequivocadohpoucoaodizerqueasutopiasestavamvoltadascontraocorpoe
destinadasaapaglo:elasnasceramdoprpriocorpoedepois,talvez,sevoltarocontraele.
Umacoisa,entretanto,certa:ocorpohumanooatorprincipaldetodasasutopias.Depoisdetudo,
umadasutopiasmaisvelhasqueoshomenscontaramasimesmos,noosonhodecorposimensos,
semmedidas,quedevorariamoespaoedominariamomundo?avelhautopiadosgigantes,quese
encontranocoraodetantaslendas,naEuropa,nafrica,naOceania,nasia.Essavelhalendaque
durantetantotempoalimentouaimaginaoocidental,dePrometeuaGulliver.
Ocorpotambmumgrandeatorutpicoquandosepensanasmscaras,namaquiagemena
tatuagem.Usarmscaras,maquiarse,tatuarse,noexatamente,comosepoderiaimaginar,adquirir
outrocorpo,simplesmenteumpoucomaisbelo,melhordecorado,maisfacilmentereconhecvel.
Tatuarse,maquiarse,usarmscaras,,semdvida,algomuitodiferentefazerentrarocorpoem
comunicaocompoderessecretoseforasinvisveis.Amscara,osinaltatuado,oenfeitecolocado
nocorpotodaumalinguagem:umalinguagemenigmtica,cifrada,secreta,sagrada,quesedeposita
sobreessemesmocorpo,chamandosobreeleaforadeumdeus,opodersurdodosagradooua
vivacidadedodesejo.Amscara,atatuagem,oenfeitecolocaocorpoemoutroespao,ofazem
entraremumlugarquenotemlugardiretamentenomundo,fazemdessecorpoumfragmentodeum
espaoimaginrio,queentraemcomunicaocomouniversodasdivindadesoucomouniversodo
outro.Algumserpossudopelosdeusesoupelapessoaqueacabadeseduzir.Emtodoocaso,a
mscara,atatuagem,oenfeitesooperaespelasquaisocorpoarrancadodoseuespaoprprioe
projetadoaoutroespao.
Escutem,porexemplo,estecontojaponseamaneiracomoumtatuadorfazpassaraumuniversoque
noonossoocorpodajovemqueeledeseja:
Osollanavaseusraiossobreorioeincendiavaoquartodasseteesteiras.Seusraiosrefletidos
sobreasuperfciedaguaformavamumdesenhodeondasdouradassobreopapeldosbiombose
sobreorostodajovememsonoprofundo.Seikichi,depoisdetercorridoostabiques,tomouentreas
suasmossuasferramentasdetatuagem.Durantealgunsinstantespermaneceuimersonumaespcie
dextase.Precisamenteagorasaboreavaplenamenteaestranhabelezadajovem.Parecialheque
podiapermanecersentadodiantedesserostoimveldurantedezenasoucentenasdeanossemjamais
experimentarnemcansaonemaborrecimento.AssimcomoopovodeMnfisembelezavaoutroraa
terramagnficadoEgitodepirmidesedeesfinges,assimSeikichi,comtodooseuamor,quis
embelezarcomseudesenhoapelefrescadajovem.Aplicoulhedeimediatoapontadeseuspincis
decorsegurandoosentreopolegar,eosdedosanularepequenodamoesquerda,emedidaqueas
linhaseramdesenhadas,picavaascomsuaagulhaqueseguravanamodireita.
Equandosepensaqueasvestimentassagradasouprofanas,religiosasoucivisfazemoindivduo
entrarnoespaofechadodoreligiosoounaredeinvisveldasociedade,entosevquetudoquanto
tocaocorpodesenhos,cores,diademas,tiaras,vestimentas,uniformesfazalcanarseupleno
desenvolvimento,sobumaformasensveleabigarrada,asutopiasseladasnocorpo.
Mas,sefosseprecisodescermaisumavezabaixodasvestimentas,sefosseprecisoalcanaraprpria
carne,eentoseveriaqueemalgunscasos,emseupontolimite,oprpriocorpoquevoltacontrasi
seupoderutpicoefazentrartodooespaodoreligiosoedosagrado,todooespaodooutromundo,
todooespaodocontramundo,nointeriormesmodoespaoquelheestreservado.Ento,ocorpo,
emsuamaterialidade,emsuacarne,seriacomooprodutodesuasprpriasfantasias.Depoisdetudo,
acasoocorpodeumdanarinonojustamenteumcorpodilatadosegundotodoumespaoquelhe
interioreexterioraomesmotempo?Etambmosdrogados,eospossudosospossudos,cujocorpo
setornauminfernoosestigmatizados,cujocorposetornasofrimento,redenoesalvao,paraso
sangrante.
http://www.ihu.unisinos.br/noticias/38572ocorpoutopicotextoineditodemichelfoucault?tmpl=component&print=1&page=

3/5

26/03/2015

Ocorpoutpico.TextoinditodeMichelFoucault

Bobagemdizer,portanto,comofiznoincio,quemeucorponuncaestemoutrolugar,quereraum
aquiirremedivelequeseopunhaatodautopia.
Meucorpo,defato,estsempreemoutrolugar.Estligadoatodososoutroslugaresdomundo,e,
paradizeraverdade,estnumoutrolugarqueoalmdomundo.emrefernciaaocorpoqueas
coisasestodispostas,emrelaoaocorpoqueexisteumaesquerdaeumadireita,umatrseumna
frente,umprximoeumdistante.Ocorpoestnocentrodomundo,aliondeoscaminhoseos
espaossecruzam,ocorponoestemnenhumaparte:ocoraodomundoessepequenoncleo
utpicoapartirdoqualsonho,falo,meexpresso,imagino,perceboascoisasemseulugaretambm
asnegopelopoderindefinidodasutopiasqueimagino.OmeucorpocomoaCidadedeDeus,no
temlugar,masdelqueseirradiamtodososlugarespossveis,reaisouutpicos.
Depoisdetudo,ascrianasdemorammuitotempoparadescobrirquetmumcorpo.Durantemeses,
durantemaisdeumano,notmmaisqueumcorpodisperso,membros,cavidades,orifcios,etudo
istonoseorganiza,tudoistonosecorporizaliteralmente,senonaimagemdoespelho.Deuma
maneiramaisestranhaainda,osgregosdeHomeronotinhamumapalavraparadesignaraunidade
docorpo.Pormaisparadoxalquepossaparecer,diantedeTria,sobosmurosdefendidosporHector
eseuscompanheiros,nohaviacorpo,haviabraoslevantados,haviapeitosvalorosos,pernasgeis,
cascosbrilhantesacimadascabeas:nohaviaumcorpo.Apalavragregaquesignificacorpos
apareceemHomeroparadesignarocadver.essecadver,porconseguinte,ocadvereo
espelhoquenosensinam(enfim,queensinaramosgregosequeensinamagoraascrianas)quetemos
umcorpo,queessecorpotemumaforma,queessaformatemumcontorno,quenessecontornoh
umaespessura,umpeso,numapalavra,queocorpoocupaumlugar.Oespelhoeocadverassinalam
umespaoexperinciaprofundaeoriginariamenteutpicadocorpooespelhoeocadverfazem
calareapaziguamefechamsobreumfechoqueagoraestparansseladoessagranderaiva
utpicaquedeterioraevolatilizaacadainstanteonossocorpo.graasaeles,aoespelhoeao
cadver,queonossocorponopuraesimplesutopia.Ora,sesepensaqueaimagemdoespelho
estalojadaparansemumespaoinacessvel,equejamaispoderemosestaraliondeestaronosso
cadver,sepensamosqueoespelhoeocadverestoelesmesmosemuminvencveloutrolugar,
entosedescobrequesutopiaspodemencerrarsesobreelasmesmaseocultaruminstanteautopia
profundaesoberanadenossocorpo.
Talvezseriaprecisodizertambmquefazeroamorsentirseucorposefecharsobresi,finalmente
existirforadetodautopia,comtodaasuadensidade,entreasmosdooutro.Sobosdedosdooutro
quetepercorrem,todasaspartesinvisveisdoteucorposepemaexistir,contraoslbiosdooutroos
teussetornamsensveis,diantedeseusolhossemiabertosteurostoadquireumacerteza,humolhar
finalmenteparvertuasplpebrasfechadas.Tambmoamor,assimcomooespelhoecomoamorte,
acalmaautopiadoteucorpo,acala,aacalma,afechacomonumacaixa,afechaeasela.porisso
queumparentetoprximodailusodoespelhoedaameaadamorteese,apesardessasduas
figurasperigosasqueorodeiam,segostatantodefazeroamorporque,noamor,ocorpoestaqui.

Paralermais:
28/06/2010Corpoesexualidade.AcontribuiodeMichelFoucault
05/11/2009Foucault:acrticaerrantedeumpensamentorebelde
29/06/2009Foucault,25anosdepois

Vejatambm:
MichelFoucault,80anos.RevistaIHUOnLine,Edio203.
http://www.ihu.unisinos.br/noticias/38572ocorpoutopicotextoineditodemichelfoucault?tmpl=component&print=1&page=

4/5

26/03/2015

Ocorpoutpico.TextoinditodeMichelFoucault

http://www.ihu.unisinos.br/noticias/38572ocorpoutopicotextoineditodemichelfoucault?tmpl=component&print=1&page=

5/5

Das könnte Ihnen auch gefallen