CHUO
72: LOGIC MO
21 ViDU THYCTE 4
(Tai liéu [1))
Ly thuyét tap mo da duoge Zadeh (Dai hoc California, MY) gidi thigu
yao nim 1965. Tap mé dua trén logic m6, mat su md rong, clia logic c6 dién.
Néu nhu trong logic c6 dién (crips logic — logic r5) ngudi ta ding 2 gia tri 0
va 1 dé biéu dién (0: Sai, 1: Ding), thi trong logic mé gid tri nhén durgc nam
gitta 0 va 1. Dé hiéu rd van dé, trude tién ta xét vi du don gidn 1a diéu khién
mue nude.
Van chinh
Nude vio > G
Hinh 2-1 Didu khién myc nude
Khéng phu thudée vao lugng nude ¢
a khoi binh, ta phai chinh van
cho lugng nude chay vao binh vira du, dé sao cho muc nuéc trong binh la h
khong thay déi. Néu b6 diéu khién 14 con ngudi, ta cd thé dya vao kinh
nghiém dé chinh van theo 4 nguyén tic sau:
1. Néu mye nuse 1a shap nhieu thi van 6 mite dé mo to.wp
. Néu mye nude 1a ¢hap it thi van 6 mite do mo nho.
. Néu mye nue 1a cao thi van 6 vi tri dong.
Bw
. Néu muc nude la di thi van 6-vi tri dong.
B6 diéu khién lam viée theo luat nhu trén 1a bd diéu khién mo. Khac
y6i cde phuong phap kinh dién, diéu khién mo khong can ‘dén mé hinh toén
hoc cua déi tugng. Cac tén goi “myc nude” va “van” chinh la cac tin higu vao
va ra ctia b6 didu khién, goi chung 1a bién ngén ngtt.
Mi bién ngén ngit lai cé nhiéu gid tri. Trong vi dy trén:
- bién ngén ngit “muc nude” cé 4 gid tri: thdp nhiéu, thap it, dil, cao.
- bién ng6n ngit “van” cé 3 gid tri: to, nho, dong.
2.2. BINH NGHIA TAP MO
Cac gia tri thap nhiéu, thdp it, di, cao cla bién dau vao “mye nuée”,
cing nhu cac gia tri fo, nho, dong cla bién dau ra “van” sé gay cam gidc phan
van cho ngudi thiét ké b6 diéu khién, néu khéng dua vao dé khdi niém tap
mo.
Tai sao nhu vay? Lay vi dy v6i mye nude trong binh 1a 2 m, ngudi diéu
khién thir 1 cho 1a di va phai dong van, trong khi nguoi digu khién thtr 2 lai
cho rang nhu vay 1a hap it va phai mé nho van.
Nham théng nhat 2 quan diém trén, ta dua thém vao gia tri dé cao 2m
mét sé thye trong khoang tir 0 dén | dé danh gia mite dé phu thudc ctia nd
yao 2 quan diém trén. Chang han d6 cao myc nuéce 1a 2 m sé 1a dui voi dé phy
thudc 0.7 va thdp it voi dé phu thuéc 0.4. Muc nude 2 m khong thé goi la
thdp nhiéu hay cao thi mite dé phy thuéc cia nd vao thap nhiéu hay cao sé
bang 0.
Mot cach téng quat thi ta phai dura vao mai mét d6 cao x bat ky mot s6
thye p(x) nim trong khoang [0,1], dé danh gid d6 phy thudc cla nd tng voitimg gia tri ngén ngir. Vige dua thém sé thye p(x) dé danh gid d6 phu thudc
nhu vay goi la mo hoa gia tri ré x.
Dinh ng!
‘Tap md la mét tap hop ma mdi phan tir co ban x cla no duge gan thém
mét gia tri thuc k(x) trong khoang [0,1] dé chi thi dé phy thuéc cta phan tir
dé vao tap da cho. Khi d6 phu thudc bang 0 thi phan tir co ban dé khéng
thudc tap da cho, nguge lai voi dé phu thudc bang 1, phan ti co ban sé thudc
tap hop voi xde suat 100%.
Nhu vay tp mé 1a t4p hop cac cp (x, u(x) ). Tap kinh dién U cia cde
phan tir x goi la tap nén cia tap mo. Cho x chay khap trong tap hgp U, ta co
ham p(x) c6 gid tr} IA sé bat ky thudc khoang [0,1].
Ham wt: U — [0,1] goi la ham thanh vién (hay ham thugc).
G tap kinh dién A, ham thanh vién:
wx) = 1, néuxeA,
u(x) = 0, néu x¢A.
Cén trong tap mo: (x) 1a sé thyte bat ky nam trong [0,1]. Day chinh 1a
khac biét co ban gitta tap mo va tap kinh dién (tap r6). Mo héa 1a mét anh xa
tir khéng gian cdc gia tri quan sat dugc (76) vao khGng gian cde tir - tap mo
trén khéng gian nén cua cde bién ng6n ng input.
Tré lai vi du trén, ta cd:
- Tap mo pt tnép nhié (X) cho gid tri thap nhiéu.
- Tap md { tnip (x) cho gid tri thap it.
- Tap md ut ai (x) cho gid tri dt.
- Tap md [Lt ca (x) cho gia tr] cao.
Khi x=2m this pt tndip nniéu (X) =O5 ] unip i (X) =0.45 [au (X) 0.75 M eao (x) =O.HO)
Hip mhigu) Hany SD Haas) HL cao (X)
Hinh 2-2 Cac gid tri ma cita bién vao
2.3 CAC DANG HAM MO THONG DUNG
Ham mo duge xay dung dya trén khdi niém tap mo. Cae dang cla ham
mo thudng str dung 1a ham tam giac va ham hinh thang.
2.3.1 Ham tam giac (triangle):
Ham tam gidc duoc xdc dinh theo céng thie:
0 xSa
ae asx