Sie sind auf Seite 1von 4

11/01/2015

AfinanceirizaodaburocraciasindicalnoBrasil

AfinanceirizaodaburocraciasindicalnoBrasil

EscritoporAlvaroBianchieRuyBraga

Quarta,11deMaiode2011

AproximamseaseleiesparaoSindicatodosBancriosdeSoPaulo,OsascoeRegio.Tratasenoapenasdo
maiorsindicatodacategoriadopaseissojbastariaparaqueopleitoatrasseaatenodetodoomovimento
sindicalbrasileiro.Masessaeleiotambmtemumalcancemaiorquedeveserlevadoemconsiderao:odedefinir
osrumosdeumaentidadequecumpreatualmenteumpapelestratgiconaordempolticaatual.

Afinal,desdeaeleiodeLuladaSilva,em2002,arelaodosindicalismobrasileirocomoaparelhodeEstado
modificouseradicalmente.Nuncademaisrememoraralgunsfatos.Emprimeirolugar,aadministraodeLuladaSilva
preencheuaproximadamentemetadedoscargossuperioresdedireoeassessoramentocercade1.300vagas,no
totalcomsindicalistasquepassaramacontrolarumoramentoanualsuperioraR$200bilhes.Almdisso,posies
estratgicasrelativasaosfundosdepensodasempresasestataisforamocupadaspordirigentessindicais.Vrios
destesassumiramcargosdegrandeprestgioemcompanhiasestataiscomo,porexemplo,aPetrobrseFurnas
CentraisEltricas,almdeintegraremoconselhoadministrativodoBNDES.OgovernoLulapromoveu,ainda,uma
reformasindicalqueoficializouascentraissindicaisbrasileiras,aumentandooimpostosindicaletransferindo
anualmentecercadeR$100milhesparaestasorganizaes.

Tudosomado,osindicalismobrasileiroelevousecondiodeumatorestratgiconotocanteaoinvestimento
capitalistanopas.Estafuno,nototalmenteindita,massubstancialmentedistintadaquelaencontradanoperodo
anterior,estimulouFranciscodeOliveiraaapresentar,aindanoinciodoprimeirogovernodeLuladaSilva,suahiptese
acercadosurgimentodeuma"novaclasse"social,baseadanaarticulaodacamadamaiselevadadeadministradores
defundosdeprevidnciacomplementarcomaelitedaburocraciasindicalparticipantedosconselhosdeadministrao
dessesmesmosfundos.

NaopiniodeOliveira,aaproximaoentre"tcnicoseeconomistasdoublsdebanqueiros"e"trabalhadores
transformadosemoperadoresdefundosdeprevidncia"serviriaparaexplicarasconvergnciasprogramticasentreo
PTeoPSDBecompreender,emltimainstncia,oaparenteparadoxodeuminciodemandatopetistaque,nitidamente
subssumidoaodomniodocapitalfinanceiro,conservouoessencialdapolticaeconmicaestruturadapelostucanosem
tornodoregimedemetasdeinflao,docmbioflutuanteedosupervitprimrionascontaspblicas.

AomesmotempoemqueOliveiraavanavaateseda"novaclasse",apresentamosahiptesedequeovnculoorgnico
"transformista"daaltaburocraciasindicalcomosfundosdepensopoderianosersuficienteparageraruma"nova
classe",masseguramentepavimentariaocaminhosemvoltado"novosindicalismo"nadireodoregimede
acumulaofinanceiraglobalizado.Apostvamosqueessavialiquidariacompletamentequalquerpossibilidadede
retomadadadefesa,porpartedestaburocracia,dosinteresseshistricosdasclassessubalternasbrasileiras.
Chamamosesseprocessode"financeirizaodaburocraciasindical".

http://www.correiocidadania.com.br/index.php?view=article&catid=25%3Apolitica&id=5816%3Asubmanchete120511&tmpl=component&print=1&layout=d

1/4

11/01/2015

AfinanceirizaodaburocraciasindicalnoBrasil

AssimcomovriasanlisescrticasdogovernodoPartidodosTrabalhadores,oproblemadahipteseda"novaclasse"
eraexplicarcomosechegouatesseponto.NoforampoucososanalistasqueacreditaramqueaCartaaoPovo
Brasileiro,naqualLuladaSilvagarantiaaseguranadosoperadoresfinanceiros,teriamodificadodemodoradicalo
cursoseguidoatentopeloPTemesmopeloseucandidato.Ahipteseda"financeirizaodaburocraciasindical"
enfrentavaesseproblemaelocalizavasuaorigememumaburocraciasindicalpresentenopartidodesdeseusprimeiros
passosnoABCpaulistaequeaolongodosanos1990associousegradativamenteaocapitalfinanceiro.Atrajetriado
PTssurpreendeuquemnoquisverououvir.

AhistriarecentedaburocraciadoSindicatodosBancriosdeSoPauloexemplar.Comomuitasentidadesfiliadas
CUT,adosbancriosdeSoPauloalinhousecomaadministraoLuladaSilvaesetransformouemportavozdo
governonacategoria.Emtodasassituaesnasquaisostrabalhadoresenfrentaramogoverno,adiretoriadessa
entidadeprocuroucolocarsenacondiodeamortecedordoconflitosocial,papeldesempenhadopelostradicionais
pelegossindicais.NojornalenasrevistasdoSindicatoapropagandadogovernodotom(1).O"Sindicatocidado"
deulugarao"Sindicatochapabranca".

Esteno,entretanto,umcasodesimplesadesismo.possveldizerqueacpuladosbancriosdeSoPaulofoio
principalmeiodeligaodaalianaafianadaporLuladaSilvaentreaburocraciasindicalpetistaeocapitalfinanceiro.
Naverdade,comoprevimos,ocimentodessepactoforamossetoresdaburocraciasindicalquesetransformaramem
gestoresdosfundosdepensoedosfundossalariais.OSindicatodosBancriosdeSoPauloforneceuosquadros
polticosparaessaoperao.EnquantoossindicalistasegressosdasfileirasdosmetalrgicosdoABCocupavamseda
polticatrabalhistaeLuizMarinhotomavaassentonoMinistriodoTrabalho,osbancriosdeSoPaulovoavamem
direoaomercadofinanceiro.

Essevoeraumdesejoantigo.GilmarCarneiro,presidentedosindicatoentre1988e1994,declarouquandoaindaera
diretordoSindicatodosBancriosqueaofimdeseumandatopoderiaserdiretordoBancodoEstadodoRiodeJaneiro
doqualhaviasidofuncionrio.Seusonhonofoirealizado,maslogoaseguirCarneirotransformouseemdiretordeum
dosbraosfinanceirosdoSindicato,aCooperativadeCrditodosBancriosdeSoPaulo.SeupredecessorLuiz
Gushiken,presidentede1985a1987,foimaislonge.Nocomeodosanos2000,Gushikenmantinhaaempresa
Gushiken&Associados,juntamentecomWanderleyJosdeFreitaseAugustoTadeuFerrari.ComavitriadeLulada
SilvaacompanhiamudoudenomeepassouasechamarGlobalprevConsultoresAssociados.Oexbancrioretirouse
daempresaecoincidentementeestapassou,logoaseguir,afazerlucrativoscontratoscomosfundosdepenso(2).
Tornouse,assim,eminnciapardadosfundosdepensoestatais,sendodecisivoparaaindicaodocomandodo
fundodepensodosfuncionriosdoBancodoBrasil(Previ),daPetrobras(Petros)edaCaixaEconmicaFederal
(Funcef).

OsucessordeGushikeneCarneiro,RicardoBerzoini,temtambmslidoslaoscomosistemafinanceiro.Foieleo
promotordareformadaprevidncia,quealmderetirardireitosdostrabalhadoresabriuocaminhoparainstituioda
previdnciacomplementar.Osfundosdepensoestataiseprivadosforamosgrandesbeneficiadosporessamedida.
Berzoinitemsidorecompensado.LevantamentofeitopelojornalFolhadeS.Pauloem2009constatouque43diretores
defundosdepensotmvnculoscompartidospolticos,amaioriadelescomoPT.Dessesdiretores56%fizeram
doaesfinanceirasacandidatosnasltimasquatroeleieseoentopresidentenacionaldoPT,RicardoBerzoini,
recebeuquaseumterodelas(3).

Aconversodedirigentessindicaisemgestoresfinanceirostemumcasoexemplar:SrgioRosa.Estegestorcomeou
http://www.correiocidadania.com.br/index.php?view=article&catid=25%3Apolitica&id=5816%3Asubmanchete120511&tmpl=component&print=1&layout=d

2/4

11/01/2015

AfinanceirizaodaburocraciasindicalnoBrasil

suacarreiracomofuncionriodoBancodoBrasil,integrandoadiretoriadoSindicatodosBancriosdeSoPaulona
gestodeLuizGushiken.Em1999,duranteogovernodeFernandoHenriqueCardoso,Rosaassumiuumcargode
diretordaPrevi,representandoosfuncionriosdobanco.ComapossedeLuladaSilva,passouposiodepresidente
daPrevi,comandandoomaiorfundodepensodaAmricaLatinaeo25domundoempatrimnio.Apsofinaldeseu
mandatoassumiuocomandodaBrasilprev,aempresadeprevidnciaabertadoBancodoBrasil.Emjaneirode2011,
aos50anos,Rosaaderiu"programadedesligamentodeexecutivos"doBBeseaposentou.

Afinanceirizaodaburocraciasindicalumprocessoquedividefundamentalmenteaclassetrabalhadorae
enfraqueceadefesadeseusinteresseshistricos.Nacondiodegestoresdosfundosdepenso,ocompromisso
principaldestegrupocomaliquidezearentabilidadedeseusativos.Muitostmargumentadoqueosfundosteriam
umpapelimportantenaseleodeinvestimentosecologicamentesustentveisegeradoresdeempregos.Pura
enganao.

Osfundosdepensobrasileirostmatuadocomoumalinhaestratgicadoprocessodefuseseaquisiesde
empresasnopase,consequentemente,estofinanciandooprocessodeoligopolizaoeconmicacomefeitossobrea
intensificaodosritmosdetrabalho,oenfraquecimentodopoderdenegociaodostrabalhadoreseoenxugamento
dossetoresadministrativos.Issosemmencionarsuacrescenteparticipaoemprojetosdeinfraestrutura,comoausina
deBeloMonte,umadasprincipaisfontesdepreocupaodosambientalistasbrasileiros(4).

Tendoemvistaanaturezasemiperifricadesuaestruturaeconmica,oBrasilapresentaimportantesdificuldades
relativasaoinvestimentodecapital.Ataxadepoupanaprivadahistoricamentebaixaeasoluoparaoinvestimento
dependefundamentalmentedoEstado.Osfundosdepensoatuamnestalinha,buscandoequacionararelativa
carnciadecapitalparainvestimentos.Ocuriosoque,noperodoatual,apoupanadotrabalhador,administradapor
burocratassindicaisoriundosdonovosindicalismo,estsendousadaparafinanciaroaumentodaexploraodo
trabalhoedadegradaoambiental.

Portudoisso,aatualeleionoSindicatodosBancriosdeSoPaulotemrepercussesnacionaiseefeitosamplosna
vidapolticadopas.Narealidade,oqueestemquestooprocessodeaprofundamentodafinanceirizaoda
burocraciasindicalcutistaeapreservaodeumdospilaresdesustentaodosgovernospetistas.Paraaoposiode
esquerdanoso,pois,questesdetticasindicalasquedevemprevaleceresimquestesestratgicas,porqueesta
nosimplesmentemaisumaeleiosindicaltratasedeumaescolhaentreprojetospolticoestratgicosantagnicos
quetmlugaremumSindicato.

Notas:

(1)OsitedoSindicatodosBancriosdeSoPauloparecetersidodesenhadoparaacampanhaeleitoralde2011.Nele
possveller:"Aestabilidadeeconmica,comcrescimentomdiode3,6%daeconomiaacadaanodesde2002ea
criao,nomesmoperodo,de10,8milhesdenovospostosdetrabalhonomercadoformalreforaramopoderdos
trabalhadoresederambaseparaapolticadevalorizaodosalriomnimoedacorreodatabeladoIR,entreoutros
avanosimportantesgarantidosduranteosoitoanosdogovernoLula".

http://www.correiocidadania.com.br/index.php?view=article&catid=25%3Apolitica&id=5816%3Asubmanchete120511&tmpl=component&print=1&layout=d

3/4

11/01/2015

AfinanceirizaodaburocraciasindicalnoBrasil

(2)RonaldoFrana."Aoentreamigos",Veja,n.1912,6jul.2005e"Fundosdepensocontratamantigossciosde
Gushiken",FolhadeS.Paulo,3jul.2005,PrimeiroCaderno,p.12.
HindciosdequeainflunciadeGushikennodiminuiuapssuasadadogoverno.SegundoojornalOEstadodeS.
Paulo:da"listadosdezmaioresfundosdepensodeestataisbrasileiras,seisestosobcomandodoPTeamaioria
delesaindadirigidaporapadrinhadosdosexministrospetistasJosDirceueLuizGushiken,quedeixaramogoverno
hquasequatroanos,emmeioaoescndalodomensalo"("DirceueGushikenaindadoascartasnosfundos",O
EstadodeS.Paulo,4mar.2009).

(3)RanierBragon:"PTtemdiretoresem7dos10maioresfundos",FolhadeS.Paulo,8marode2009.

(4)Alis,osilnciodaCUTarespeitodasgrevesoperriasnasobrasdoPAC,especialmenteemJirau,semmencionar
suacompletainaoapsoannciodaempresaCamargoCorradedemitir4.000trabalhadores,poucashorasdepois
deumacordocoletivocomamesmaempresatersidocelebradopelacentral,obviamentenosoprodutosdesua
sbitainexperinciamesadenegociao.Muitoaocontrrio:aiminnciadegrandeseventoscomoaCopadoMundo,
em2014,easOlimpadasdoRio,em2016,aumentaexponencialmenteademandaporinvestimentoseminfraestrutura
quedependemfundamentalmentedocapitalestataledosfundossalariais.Desdequenohajaatrasosnasobras,o
queimplica,naturalmente,na"pacificao"doscanteirosenasupressodemovimentosgrevistas,tratasedelucro
lquidoecertoparaaburocraciasindicalfinanceirizada.Aindaquescustasdacrescentedegradaodascondiesde
trabalhonoscanteirosdeobras.

AlvaroBianchiprofessordoDepartamentodeCinciaPolticadaUniversidadeEstadualdeCampinasRuyBraga
professordoDepartamentodeSociologiadaUniversidadedeSoPaulo.

ltimaatualizaoemSexta,13deMaiode2011

http://www.correiocidadania.com.br/index.php?view=article&catid=25%3Apolitica&id=5816%3Asubmanchete120511&tmpl=component&print=1&layout=d

4/4

Das könnte Ihnen auch gefallen