Sie sind auf Seite 1von 28

1

PRCTICA DE REGLAS DE EVOLUCIN


FONTICA PARA LATN I y II

REGLA 1 (-m> -)

arietem >
inertem >
infamem >
matronam >
participem >
personam >
pontificem >
principem >
superficiem >
togam >

REGLA 2 (-(e)> -)

antecdere >
centurinem >
consulem >
crucificre >
depnere >
dominre >
leginem >
satisfcere >
sermnem >
vulnerre >

REGLA 3 (- > -o)


barbarum >
Cupidum >
nefastum >
imperium >
indomitum >
libertum >
neutrum >
postumum >
sacrificium >

urbanum >
REGLA 4 (-x-> -j-)

Alexandrum >
crucifixum >
exemplum >
exercitum >
fixum >
fluxum >
influxum >
proximum >
relaxre >
txere >

REGLA 5 (-c +e/i-> -- =-c/-z)

crscere >
fercem >
fugcem >
mendcem >
mordacem >
nscere >
nescium >
resuscitre >
sagcem >
vorcem >

REGLA 6 (/s/-> /es-/)

scribam >
spectaculum >
speciem >
spectrum >
spermam >
stadium >
statuam >
strilem >
stimulum >
studium >

REGLA 7 (/ae/-> /-e-/)

aedificre >
aemulre >
caesuram >
coaetaneum >
Daedalum >
paedagogum >
paeninsulam >
praematurum >
praesagium >
scaenam >

REGLA 8 (/y/ > /-i-/)

Aegyptum >
cyclopem >
gymnasium >
gynaeceum >
Lyceum >
lyram >
myopem >
pyram >
symposium >
syndicum >

REGLA 9 (dig/ph/ > /-f-/)

blasphemiam >
phantasmam >
pharaonem >
pharmacum >
philosophiam >
phosphorum >
physiologum >
sphaeram >
sphingem >
trophaeum >

REGLA 10 (dig/th/ > /-t-/)

athletam >
cathedram >
catholicum >
epithetum >
theatrum >
theogoniam >
theologiam >
Thermopylas >
thronum >
thium >

REGLA 11 (dig/ch/ > /-c-/ -/-qu-)

Aeschylum >
charactrem >
chartam >
chirurgicum >
choleram >
chorum >
Christum >
christianum >
chronicum >
scholrem >

REGLA 12 (/-p-, -t-, -c-/intervoc.


o +R > /-b-, -d-, -g-)
acutum >
aprilem >
caecre >
dracnem >
sanittem >
saprem >
securum >
senatrem >
statum >
virttem >

REGLA 13 (/-TT-/ > /-T-/ por


simplificacin de cons. GEMINADAS)

affluentem >
aggravre >
bacillum >
bellicum >
fallcem >
flagellre >
occasum >
peccatum >
praedecessrem >
triennlem >

REGLA 14 (/-kw-/ > /-C-/-QU- /-

GU-/-g/)

aequanimem >

aquaeductum >

aquilam >

quaerere >

quaestinem >

qualittem >

quantittem >

quinquennlem >

sequcem >

squalidum >

REGLA 15 (/-NS-/ > /-S-/ la


consonante NASAL ANTE S DESAPARECE. Se mantiene en
CULTISMOS)

ansam >
mensam >
pensre >
pensatrem >
transfugam >
transcndere >
transgressinem >
transitinem >
transmttere >
transcriptinem >

REGLA 16 (/ (E)-/ > /--/ las vocales


latinas POSTNICAS (a excepcin de la A-) desaparecen en
castellano)

sinum >
clidum >
domnicum >
nsulam >
mnicam >
monstrbilem >
nbilem >
peram >
rgulam >
stbilem >

10

REGLA 17 (/-t -/te + E/ /-c(h) /c(h)e+E/ > /-c- /-z-/ )

aequatinem >
allocutinem >
bracchium >
crematinem >
factinem >
diligentiam >
gratiam >
Martium >
traditinem >
traductinem >

REGLA 18 (/E-b-E, E-d-E, E-g-E


(intervoc.) / > /- -)

cdere >
fidlem>
lgere >
litigre >
paradisum >
radcem >
reglem >
succidum >
taedam >
uaginam >

11

REGLA 19

(/-PL-/-FL-/-CL- > a) pl-; -fl-; cl- (cultismos); b) LL- ; c) en interior > -CH-d) fl- > l- )

amplum >
clavem >
flaccidum >
flammam >
placidum >
planitiem >
planum >
plenilunium >
plenum >
plorre >

REGLA 20

(/-

ang stum >


b ccam>
corr mpere >
c rrere >
fl xum >
l pum >
p teum >
turpem >
t ssem >
lmum >

- u breve tnica > /o/)

12

REGLA 21

(/-

b bere >
c bum>
c stam >
comm ttere >
conu ncere >
l nguam >
l tteram >
mal tiam >
p lum >
u ridem >

REGLA 22

- i breve tnica > /e/)

abs lutum >


b num >
ch rdam >
f cum >
h rtum >
p pulum >
p rcum >
r tam >
s cerum >
s lidum >

(/-

- o breve tnica > /ue/)

13

REGLA 23

annum >
ballaenam >
caballum >
cannam >
capillum>
c llum >
decollre >
grunnitum >
m llem >
stannum >

REGLA 24

(/-LL-/-NN-/> -LL- / --, respectivamente)

b ne >
c ntum >
des rtum >
quam >
f brem >
h deram >
l porem >
m tum >
n bulam >
t rram >

(/-

- e breve tnica > /ie/)

14

REGLA 25

-T> -

(/

excepto en monoslabos

en /m / > /-n/ ; se conservan /-S > -S; -L, >-L; y R > pasa a interior (mettesis))

tam >
quantum >
quam >
consules >
inter >
qu m >
narrabant >
cum >
magis >
s mper >

REGLA 26

-/ > H-) )

(/ F

fabam >
fcere >
farinam >
fatum >
ferre >
ferrum >
ficum >
formicam >
fumum >
fungum >
1

Tambin en el interior de algunas palabras compuestas.

15

REGLA 27

-/ > MON. /e/)

amoenum >
comoediam >
foederre >
foedum >
foenum >
oboedientem >
oeconomicum >
Phoebum >
poenam >
tragoediam >

REGLA 28

(DIP./-oe

- i breve tona > /e/)

(/-

brevttem>
caermniam >
frcre >
gravttem >
nmcum >
nvlutum >
ordnre >
pscre >
plcre >
tmrem >

16

REGLA 29 (/-CT-2/ > -CH- /-T-

/e/; /i/, /o/, /u/4>

aperre>
benedctum >
bonittem >
civittem >
consutram >
delictum >
littertum >
maledctum >
popultum >

EL GRUPO SE CONSERVA EN CULTISMOS.

En algunos casos pierde la /k/


TONAS PROTNICAS INTERNAS, SALVO LA VOCAL A-.

auctrem>
cataractam >
delictum >
despectum >
filictum >
luctum >
noctem >
refectum >
respectum >
strictum >

REGLA 30

/)

17

REGLA 31 (grupos interiores /MN-/, /-NG-/, /-GN-/,


/-NI-/, /-NE-/ + VOCAL >

araneam>
Hispaniam >
scrutinire >
seniorem >
damnre >
damnum >
annum >
cognatum >
lignum >
grunnitum >

REGLA 32

(/-au- /> -o-, /al+T/ > -O-T)

lterum>
audre >
aullam >
aurum >
aut >
falcem >
paucum >
pauperem >
saltum >
taurum >

18

REGLA 33 (mettesis5 simple o recproca)

animalia>
capitulum >
catenatum >
graphium >
inter >
parbolam >
s mper >
sibilre >
spatulam >
t nerum >

REGLA 34 (/U/ tona > -/O/)

cuminum>
curtre >
duplre >
epstulam >
gubernatrem >
putre >
subornre >
superbiam >
supersedre >
umbilcum >

Mettesis es EL CAMBIO DE POSICIN DE SONIDO/-S DENTRO DE UNA PALABRA

19

REGLA 35

( a) grupos consonnticos interiores /cl/,

/gl/, /tl/ > /j/. Se conservan en cultismos b) grupos consonnticos interiores


CONSONANTE +/cl/, /gl/, /pl/ > /ch/. Se conservan en
cultismos)

acc(u)lam >
annc(u)lum >
annc(u)lum >
apc(u)lam >
aurc(u)lam >
cubc(u)lum >
grc(u)lum >
spc(u)lum >
rg(u)lam >
tg(u)lam >
vt(u)lum >
saeculum >
sortc(u)lam >
ovc(u)lam >
lentc(u)lam >
clavc(u)lam >
trnc(u)lum >
cng(u)lum >
pellc(u)lam >
vulpc(u)lam >

20

REGLA 36 (/ai/

> /e/; o procedentes de

grupos: -arium > -AIru6 > -AEru > -ERO; -ariam6 > -ERA; act- > -AIT7- >/-ECH-/. Se conserva en cultismos)

basire8 >
basium >
laicum >
calidarium >
carnarium >
dentariam >
lactosam >
lactucam >
magistram >
facturam >
ferrarium >
ben(e)factrem >
mal(e)factrem >
quadraginta >
quinquaginta >
operarium >
ripariam >
solitarium >
thesaurarium >
tractum >

Con mettesis.
Con palatalizacin.
8
Con mettesis -ASI- > -AIS7

21

REGLA 37 (Disimilaciones:
a) parciales= -n-m- > /lm/;-m-m- > /nm/; m-n- > /ml/; -l-l > /lr/; -r-r- > /lr/ o /rl/; -titi- > /tii/ b) totales= -r-r > /l-/ o /-l/
animam >
aratrum >
arbrem >
carcrem >
fragrntem >
immunittem >
laetitiam >
marmrem >
lilium >
proprium >
proram >
prorsam >
prostrre >
rborem >
st rcorem >
stultitiam >
taratrum >
solstitium >
temperre >
tristitiam >

22

REGLA 38 (Grupos interiores latinos

/-li-/, /-le-

/ + vocal > /-ll+ v /o /-j-+ v /. Se conserva en cultismos)

alium >
alienam >
battualia >
despolire >
filiam >
humilire >
melirem >
mollire >
mulirem >
murlia >

REGLA 39 (Hiatos latinos > 9)


coag(u)lum >
cogitre >
comdere >
cooperre >
frigidum >
manuaria >
puteolum >
rubeum >
sedre >
sigillre >

POR CONTRACCIN VOCLICA; FORMANDO DIPTONGOS: /oi/ > /ui/,); CON METTESIS; CON PRDIDA
DE UNA DE LS VOCALES.

23

REGLA 40 ( /- -10/ > /-i-/)


adscribere >
carpentarium >
castellum >
cingere >
dec mbrem >
defunctum >
denarium >
deputtum >
sellam >
tepidum >
REGLA 41 (Epntesis11 de consonante.
Grupos: a) B-=/mn/> /mBr/, /mr/> /mBr/, /ml/> /mBl/; b)-R= /-st/ > /-stR-; c) N-; d) D-= /nr/ > /nDr/ )

*fm(i)nem >
fm(i)nam >
hm(i)nem >
stellam >
trem(u)lre>
stuppc(u)lum >
sem(i)nre >
lum(i)nariam >
*hm(e)rum >
ingen(e)rre >
10

> /ie/ > /-i/ (sobre todo en diminutivos ellum, -ellam);

infinitivos de la 3 C); /-e/ > /-i/


11

Se intercala una consonante.

> /-i/; > /-i-/ (especialmente en los

24

REGLA

42

(Asimilaciones de grupos consonnticos

interiores: a) /-st+T-/ > /-s+T-/; b) /-pt-/ > /tt/ /-t-/ ; c) /-mt-/ > /-nd-/; d)
/-kss-/ > /-ks-/,)

aptare >
cm(i)tem >
exsstere >
lim(i)tre >
rupturam >
exstirpre >
sm(i)tam >
septem >
postp situm >
temptatinem >
REGLA 43 ([[-]h-] 12> [-]h- / -)
hastam >
harenam >
harpam >
harspicem >
Helenam >
incohre >
inflre >
ssum >
prehndere >
umidum >

12

La h- inicial latina > CASTELLANO dej de ser escrita, aunque suele conservarse como rasgo de
cultismo.

25

REGLA 44 ([-] - > a) + / /, // > y-; b)


ante /a/, /e/ tonas > -; c) +/o/, /u/ > [-]j-)
iacre >
iactre >
i cum >
Iouis >
iubilatinem >
iud(i)cre >
Iuppiter >
iuratum >
iuventtem >
coniuratinem >
REGLA 45 ( /-o-/ > -u-)

cognatum >
doctum >
dormientem >
foraneum >
complre >
mollre >
politrem >
polypum >
pollicrem >
tllere >

26

REGLA 46

(Otras asimilaciones: a) -rs- > ss- > -s-; b) ns- > -ss- > -s-; c) ps- > -ss- > -s-)

o ursum >
o tersum >
o ipse >
o ipsum >
o ansam >
o mensam >
o pensre >
o sensum >
o desponsre >
o sponsum >
REGLA 47 (Otros grupos consonnticos
interiores: a) /-p'd-/, -p't-, -b't-, -v't-/ > bd > /-ud-/; b) /nct- / > /-nt-/)
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o

db(i)tam >
deb(i)trem >
cap(i)tlem >
rp(i)dum >
civ(i)ttem >
*repunctare >
punctum >
sanctittem >
sanctificre >
sanctum >

27

REGLA 48

(/-sce-/, /-sci-/> /-ce-/, /-ci-/)

o scientiam >
o abhorrscere >
o florscere >
o pscere >
o *roscidre >
o roscidum >
o cognscere >
o cognoscit >
o recognscere >
o recognoscis >
o crscere >
o *parscere >
o apparscere >
o *a-manscere >

o *a-noctscere >
o *reiuuenscere >
o *in-surdscere >
o addormscere >
o incanscere >
o intumscere >

28

REGLA 49 (Los grupos /-di- /, /-de-/ + vocal>


/-y-/, /-z-/. Se conserva en cultismos.)
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o

*a-podire >
podium >
audiuit >
audiuerunt >
irradire >
radire >
radium >
*gaudire >
*gaudia[ue]runt >
gaudium >

REGLA 50

(-f- > /-v-/,/-h-/, /-b-/, Se

conserva en cultismos)

o *ap-profectre >
o profectum >
o trifl(i)um >
o *affilire >
o *affiliatinem >
o *affiliatum >
o refcere >
o refectum >
o refec runt >
o profilire >

Das könnte Ihnen auch gefallen