HUMAN RIGHTS

What are human rights?

Human rights are rights inherent to all human beings, whatever our nationality, place of
residence, sex, national or ethnic origin, colour, religion, language, or any other status. We are all
equally entitled to our human rights without discrimination. These rights are all interrelated,
interdependent and indivisible.
Universal human rights are often expressed and guaranteed by law, in the forms of treaties,
customary international law , general principles and other sources of international law.
International human rights law lays down obligations of Governments to act in certain ways or to
refrain from certain acts, in order to promote and protect human rights and fundamental freedoms
of individuals or groups.

Universal and inalienable

The principle of universality of human rights is the cornerstone of international human rights law.
This principle, as first emphasized in the Universal Declaration on Human Rights in 1948, has
been reiterated in numerous international human rights conventions, declarations, and resolutions.
The 1993 Vienna World Conference on Human Rights, for example, noted that it is the duty of
States to promote and protect all human rights and fundamental freedoms, regardless of their
political, economic and cultural systems.
All States have ratified at least one, and 80% of States have ratified four or more, of the core
human rights treaties, reflecting consent of States which creates legal obligations for them and
giving concrete expression to universality. Some fundamental human rights norms enjoy
universal protection by customary international law across all boundaries and civilizations.
Human rights are inalienable. They should not be taken away, except in specific situations and
according to due process. For example, the right to liberty may be restricted if a person is found
guilty of a crime by a court of law.

Interdependent and indivisible

All human rights are indivisible, whether they are civil and political rights, such as the right to
life, equality before the law and freedom of expression; economic, social and cultural rights, such
as the rights to work, social security and education , or collective rights, such as the rights to
development and self-determination, are indivisible, interrelated and interdependent. The
improvement of one right facilitates advancement of the others. Likewise, the deprivation of one
right adversely affects the others.

Equal and non-discriminatory

Non-discrimination is a cross-cutting principle in international human rights law. The principle is
present in all the major human rights treaties and provides the central theme of some of

international human rights conventions such as the International Convention on the Elimination
of All Forms of Racial Discrimination and the Convention on the Elimination of All Forms of
Discrimination against Women.
The principle applies to everyone in relation to all human rights and freedoms and it prohibits
discrimination on the basis of a list of non-exhaustive categories such as sex, race, colour and so
on. The principle of non-discrimination is complemented by the principle of equality, as stated in
Article 1 of the Universal Declaration of Human Rights: All human beings are born free and
equal in dignity and rights.

Both Rights and Obligations

Human rights entail both rights and obligations. States assume obligations and duties under
international law to respect, to protect and to fulfil human rights. The obligation to respect means
that States must refrain from interfering with or curtailing the enjoyment of human rights. The
obligation to protect requires States to protect individuals and groups against human rights
abuses. The obligation to fulfil means that States must take positive action to facilitate the
enjoyment of basic human rights. At the individual level, while we are entitled our human rights,
we should also respect the human rights of others.

Human Rights Day

Human Rights Day is observed by the international community every year on 10 December. It
commemorates the day in 1948 the United Nations General Assembly adopted the Universal
Declaration of Human Rights.
The formal inception of Human Rights Day dates from 1950, after the Assembly passed
resolution 423 (V) inviting all States and interested organizations to adopt 10 December of each
year as Human Rights Day.
When the General Assembly adopted the Declaration, with 48 states in favor and eight
abstentions, it was proclaimed as a "common standard of achievement for all peoples and all
nations", towards which individuals and societies should "strive by progressive measures,
national and international, to secure their universal and effective recognition and observance".
Although the Declaration with its broad range of political, civil, social, cultural and economic
rights is not a binding document, it inspired more than 60 human rights instruments which
together constitute an international standard of human rights. Today the general consent of all
United Nations Member States on the basic Human Rights laid down in the Declaration makes it
even stronger and emphasizes the relevance of Human Rights in our daily lives.
The High Commissioner for Human Rights, as the main United Nations rights official, and her Of

International Human Rights Law

The international human rights movement was strengthened when the United Nations General
Assembly adopted of the Universal Declaration of Human Rights (UDHR) on 10 December

1948. Drafted as a common standard of achievement for all peoples and nations', the Declaration
for the first time in human history spell out basic civil, political, economic, social and cultural
rights that all human beings should enjoy. It has over time been widely accepted as the
fundamental norms of human rights that everyone should respect and protect. The UDHR,
together with the International Covenant on Civil and Political Rights and its two Optional
Protocols, and the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, form the so called International Bill of Human Rights.
A series of international human rights treaties and other instruments adopted since 1945 have
conferred legal form on inherent human rights and developed the body of international human
rights. Other instruments have been adopted at the regional level reflecting the particular human
rights concerns of the region and providing for specific mechanisms of protection. Most States
have also adopted constitutions and other laws which formally protect basic human rights. While
international treaties and customary law form the backbone of international human rights law
other instruments, such as declarations, guidelines and principles adopted at the international
level contribute to its understanding, implementation and development. Respect for human rights
requires the establishment of the rule of law at the national and international levels.
International human rights law lays down obligations which States are bound to respect. By
becoming parties to international treaties, States assume obligations and duties under
international law to respect, to protect and to fulfil human rights. The obligation to respect means
that States must refrain from interfering with or curtailing the enjoyment of human rights. The
obligation to protect requires States to protect individuals and groups against human rights
abuses. The obligation to fulfil means that States must take positive action to facilitate the
enjoyment of basic human rights.
Through ratification of international human rights treaties, Governments undertake to put into
place domestic measures and legislation compatible with their treaty obligations and duties.
Where domestic legal proceedings fail to address human rights abuses, mechanisms and
procedures for individual complaints or communications are available at the regional and
international levels to help ensure that international human rights standards are indeed respected,
implemented, and enforced at the local level.
The Charter of the United Nations was signed on 26 June 1945, in San Francisco, at the
conclusion of the United Nations Conference on International Organization, and came into force
on 24 October 1945. The Statute of the International Court of Justice is an integral part of the
Charter.
The UN Charter being signed by a delegation at a ceremony held at the Veterans War Memorial
Building on 26 June 1945.
The amendment to Article 23 enlarges the membership of the Security Council from eleven to
fifteen. The amended Article 27 provides that decisions of the Security Council on procedural
matters shall be made by an affirmative vote of nine members (formerly seven) and on all other
matters by an affirmative vote of nine members (formerly seven), including the concurring votes
of the five permanent members of the Security Council.

The amendment to Article 61, which entered into force on 31 August 1965, enlarged the
membership of the Economic and Social Council from eighteen to twenty-seven. The subsequent
amendment to that Article, which entered into force on 24 September 1973, further increased the
membership of the Council from twenty-seven to fifty-four.
The amendment to Article 109, which relates to the first paragraph of that Article, provides that a
General Conference of Member States for the purpose of reviewing the Charter may be held at a
date and place to be fixed by a two-thirds vote of the members of the General Assembly and by a
vote of any nine members (formerly seven) of the Security Council. Paragraph 3 of Article 109,
which deals with the consideration of a possible review conference during the tenth regular
session of the General Assembly, has been retained in its original form in its reference to a "vote,
of any seven members of the Security Council", the paragraph having been acted upon in 1955 by
the General Assembly, at its tenth regular session, and by the Security Council.

Universal Declaration of Human Rights

The Universal Declaration of Human Rights (UDHR) is a milestone document in the history of
human rights. Drafted by representatives with different legal and cultural backgrounds from all
regions of the world, the Declaration was proclaimed by the United Nations General Assembly in
Paris on 10 December 1948 General Assembly resolution 217 A (III) (French) (Spanish) as a
common standard of achievements for all peoples and all nations. It sets out, for the first time,
fundamental human rights to be universally protected.

The Universal Declaration of Human Rights is the Most

Universal Document in the World
The Office of the High Commissioner for Human Rights has been awarded the Guinness World
Record for having collected, translated and disseminated the Universal Declaration of Human
Rights into more than 300 languages and dialects: from Abkhaz to Zulu. The Universal
Declaration is thus the document most translated - indeed, the most "universal" - in the world.
In the words of the former High Commissioner for Human Rights, Mary Robinson: "This project
bears a special symbolism. It immediately brings to us a sense of the world's diversity; it is a rich
tapestry with so many different languages and peoples. But, at the same time, it shows that all of
us, in our different forms of expression, can speak the "common language of humanity", the
language of human rights, which is enshrined in the Universal Declaration of Human Rights."
This project, developed in the framework of the United Nations Decade for Human Rights
Education (1995-2004), provides an example of what global partnership for human rights is
about. It was made possible thanks to the cooperative efforts by many partners within and outside
the United Nations system: OHCHR and its field presences; the UN Department of Public

Information (DPI) and many of its Information Centres and Services (UNICs and UNISs) around
the world; the International Telecommunication Union (ITU); the United Nations Development
Programme and its field presences (UNDP); UNESCO with some of its National Commissions
and Regional Office); various Governments and their Permanent Missions to the United Nations;
selected universities and linguistic institutes; numerous international, regional and local non
governmental organizations; and the Government of the Republic of San Marino, who generously
sponsored the final phase of this project.

Human Rights Bodies

The Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR) works to offer the best
expertise and support to the different human rights monitoring mechanisms in the United Nations
system : UN Charter-based bodies, including the Human Rights Council, and bodies created
under the international human rights treaties and made up of independent experts mandated to
monitor State parties' compliance with their treaty obligations. Most of these bodies receive
secretariat support from the Human Rights Council and Treaties Division of the Office of the
High Commissioner for Human Rights (OHCHR).
Charter-based bodies

Human Rights Council

Universal Periodic Review

Commission on Human Rights (replaced by the Human Rights

Council)

Special Procedures of the Human Rights Council

Human Rights Council Complaint Procedure

Treaty-based bodies
There are ten human rights treaty bodies that monitor implementation of
the core international human rights treaties:

Human Rights Committee (CCPR)

Committee on Economic, Social and Cultural Rights (CESCR)

Committee on the Elimination of Racial Discrimination (CERD)

Committee on the Elimination of Discrimination against Women

(CEDAW)

Committee against Torture (CAT)

Subcommittee on Prevention of Torture (SPT)

Committee on the Rights of the Child (CRC)

Committee on Migrant Workers (CMW)

Committee on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD)

Committee on Enforced Disappearances (CED)

Charter-based bodies
Charter bodies include the former Commission on Human Rights, the Human Rights Council ,
and Special Procedures. The Human Rights Council, which replaced the Commission on Human
Rights, held its first meeting on 19 June 2006. This intergovernmental body, which meets in
Geneva 10 weeks a year, is composed of 47 elected United Nations Member States who serve for
an initial period of 3 years, and cannot be elected for more than two consecutive terms. The
Human Rights Council is a forum empowered to prevent abuses, inequity and discrimination,
protect the most vulnerable, and expose perpetrators.
The Human Rights Council is a separate entity from OHCHR. This distinction originates from
the separate mandates they were given by the General Assembly. Nevertheless, OHCHR provides
substantive support for the meetings of the Human Rights Council, and follow-up to the Council's
deliberations.
Special Procedures is the general name given to the mechanisms established by the Commission
on Human Rights and assumed by the Human Rights Council to address either specific country
situations or thematic issues in all parts of the world. Special Procedures are either an individual
a special rapporteur or independent expertor a working group. They are prominent,
independent experts working on a voluntary basis, appointed by the Human Rights Council.
Special Procedures' mandates usually call on mandate-holders to examine, monitor, advise and
publicly report on human rights situations in specific countries or territories, known as country
mandates, or on human rights issues of particular concern worldwide, known as thematic
mandates. All report to the Human Rights Council on their findings and recommendations, and
many also report to the General Assembly. They are sometimes the only mechanism that will alert
the international community to certain human rights issues, as they can address situations in all
parts of the world without the requirement for countries to have had ratified a human rights
instrument.
As of 1 November 2014, there are 39 thematic mandates and 14 country mandates.
OHCHR supports the work of rapporteurs, independent experts and working groups through its
Special Procedures Branch (SPB) which services all but one of the thematic mandates and
provides centralised support to the Special Procedures as a system. The Field Operations and
Technical Cooperation Division (FOTCD) supports the work of country-mandates.

Treaty-based bodies

There are nine core international human rights treaties, the most recent one -- on enforced
disappearance -- entered into force on 23 December 2010. Since the adoption of the Universal
Declaration of Human Rights in 1948, all UN Member States have ratified at least one core
international human rights treaty, and 80 percent have ratified four or more.
There are currently ten human rights treaty bodies, which are committees of independent experts.
Nine of these treaty bodies monitor implementation of the core international human rights treaties
while the tenth treaty body, the Subcommittee on Prevention of Torture, established under the
Optional Protocol to the Convention against Torture, monitors places of detention in States
parties to the Optional Protocol.
The treaty bodies are created in accordance with the provisions of the treaty that they monitor.
OHCHR supports the work of treaty bodies and assists them in harmonizing their working
methods and reporting requirements through their secretariats.
There are other United Nations bodies and entities involved in the promotion and protection of
human rights

UNITED NATIONS HUMAN RIGHTS

COUNCIL
The Human Rights Council is an inter-governmental body within the United Nations system
made up of 47 States responsible for the promotion and protection of all human rights around the
globe.
More about the Human Rights Council...

All victims of human rights abuses should be able to look to the Human Rights Council as
a forum and a springboard for action.
- Ban Ki-moon, UN Secretary-General, 12 March 2007, Opening of the 4th Human Rights
Council Session

Welcome to the Human Rights Council

About the Human Rights Council The Human Rights Council is an inter-governmental body
within the United Nations system responsible for strengthening the promotion and protection of
human rights around the globe and for addressing situations of human rights violations and make
recommendations on them. It has the ability to discuss all thematic human rights issues and
situations that require its attention throughout the year. It meets at the UN Office at Geneva.

The Council is made up of 47 United Nations Member States which are elected by the UN
General Assembly. The Human Rights Council replaced the former United Nations Commission
on Human Rights.

Creation
The Council was created by the United Nations General Assembly on 15 March 2006 by
resolution 60/251. Its first session took place from 19 to 30 June 2006. One year later, the
Council adopted its "Institution-building package" to guide its work and set up its procedures and
mechanisms.
Among them were the Universal Periodic Review mechanism which serves to assess the human
rights situations in all United Nations Member States, the Advisory Committee which serves as
the Councils think tank providing it with expertise and advice on thematic human rights issues
and the Complaint Procedure which allows individuals and organizations to bring human rights
violations to the attention of the Council.
The Human Rights Council also works with the UN Special Procedures established by the former
Commission on Human Rights and now assumed by the Council. These are made up of special
rapporteurs, special representatives, independent experts and working groups that monitor,
examine, advise and publicly report on thematic issues or human rights situations in specific
countries.

Review of the Council

When creating the Human Rights Council in March 2006 the United Nations General Assembly
decided that the Councils work and functioning should be reviewed five years after it had come
into existence at the level of the General Assembly. More information about the review and its
2011 outcome.

Task Force on Secretariat services, accessibility and use of information

technology
The Task Force on Secretariat services, accessibility and use of information technology was
established in July 2011. It is mandated to study issues related to the improvement of the
secretariat services to the Council and its mechanisms, the accessibility to the Councils work for
persons with disabilities and the feasibility of the use of information technology.

Accessibility to HRC Meetings

Accessibility guide to the Human Rights Council for persons with disabilities
UNOG conference registration form for accreditation of Council participants
Room reservation form for intergovernmental consultations and other events

Sessions
The Human Rights Council holds no fewer than three regular sessions a year, for a total of at
least ten weeks. They take place in March (four weeks), June (three weeks) and September (three
weeks).
If one third of the Member States requests so, the Human Rights Council can decide at any time
to hold a special session to address human rights violations and emergencies.

Membership of the Human Rights Council

The Council is made of 47 Member States, which are elected by the majority of members of the
General Assembly of the United Nations through direct and secret ballot. The General Assembly
takes into account the candidate States contribution to the promotion and protection of human
rights, as well as their voluntary pledges and commitments in this regard.
The Councils Membership is based on equitable geographical distribution. Seats are distributed
as follows:
1. African States: 13 seats
2. Asia-Pacific States: 13 seats
3. Latin American and Caribbean States: 8 seats
4. Western European and other States: 7 seats
5. Eastern European States: 6 seats
Members of the Council serve for a period of three years and are not eligible for immediate reelection after serving two consecutive terms.
The Bureau of the Council consists of five people - one President and four Vice-presidents
representing the five regional groups. They serve for a year, in accordance with the Councils
annual cycle.

President of the 9th Cycle

Joachim Rcker, President of the Human Rights Council, Ninth Cycle (2015)
Joachim Rcker has been serving as Permanent Representative of Germany to the United
Nations Office at Geneva since July 2014.

Prior to his appointment to Geneva, Mr. Rcker had been serving as Inspector General at the
Federal Foreign Office of Germany in Berlin since 2011. From 2008 to 2011, he was Germanys
Ambassador to Sweden.
Mr. Rcker served as Special Representative of the Secretary-General at the United Nations
Interim Administration Mission in Kosovo (UNMIK) from 2006 to 2008. He served as Deputy
Special Representative of the Secretary-General of the UNMIK/EU Pillar for Economic
Reconstruction from 2005 to 2006. From 1993 to 2001, Mr. Rcker served as Mayor of the City
of Sindelfingen. He worked as a Foreign Policy and European Integration Adviser, Social
Democratic Parliamentary Group, German Bundestag in Bonn from 1991 to 1993.
Mr. Rcker has also held various postings with the Federal Foreign Office of Germany from 1979
to 1991, including serving in Vienna, Dar es Salaam and Detroit.
He was born on 30 May, 1951 in Schwabisch Hall, Germany. He has a degree and a PhD in
economics from the University of Freiburg (1973-1979). He is married with three children.

Universal Periodic Review

The Universal Periodic Review "has great potential to promote and protect human rights in the
darkest corners of the world. Ban Ki-moon, UN Secretary-General
The Universal Periodic Review (UPR) is a unique process which involves a review of the human
rights records of all UN Member States. The UPR is a State-driven process, under the auspices of
the Human Rights Council, which provides the opportunity for each State to declare what actions
they have taken to improve the human rights situations in their countries and to fulfil their human
rights obligations. As one of the main features of the Council, the UPR is designed to ensure
equal treatment for every country when their human rights situations are assessed.
The UPR was created through the UN General Assembly on 15 March 2006 by resolution
60/251, which established the Human Rights Council itself. It is a cooperative process which, by
October 2011, has reviewed the human rights records of all 193 UN Member States. Currently, no
other universal mechanism of this kind exists. The UPR is one of the key elements of the Council
which reminds States of their responsibility to fully respect and implement all human rights and
fundamental freedoms. The ultimate aim of this mechanism is to improve the human rights
situation in all countries and address human rights violations wherever they occur.

Background information on the Advisory Committee

Pursuant to Council resolution 5/1 paragraphs 65 to 84, the Human Rights Council Advisory
Committee has been established to function as a think-tank for the Council and work at its
direction. The Committee held its first meeting in August 2008. It meets twice a year, for one
week in February immediately before the March session of the Council and for one week in
August.

Mandate & Functions

The Advisory Committee provides expertise to the Council in the manner and form
requested by it. It mainly focuses on studies and research-based advice.
The Committee may also propose within the scope of the work set out by the Council, for
the latters consideration and approval, suggestions for further research proposals.

In its work, the Committee should be implementation-oriented and the scope of its advice
should be limited to thematic issues pertaining to the mandate of the Council, namely
promotion and protection of all human rights.

It shall not adopt resolutions or decisions.

Membership
The Committee is composed of 18 independent experts from different professional backgrounds
representing the various regions of the world (5 from African States; 5 from Asian States; 2 from
Eastern European States; 3 from Latin American and Caribbean States, and 3 from Western
European and other States). Experts are nominated by Governments and elected by the Council.
Elections normally take place at the September session of the Council.
At the thirtieth session in September 2015, elections were held for seven seats, two from African
States, one from Latin American and Caribbean States and one from Western European and other
States.
Members serve for a period of three years and may be re-elected once. Their term of membership
starts on 1 October of the year of their election.
The present composition of the Advisory Committee - with an indication of the expiration of the
term of membership in brackets - is as follows: Mr. Ibrahim Abdul Aziz Alsheddi (Saudi Arabia,
2018); Mohamed Bennani (Morocco, 2017); Laurence Boisson de Chazournes (France, 2017);
Mario Luis Coriolano (Argentina, 2018); Laura Craciunean (Romania, 2017); Hoda Elsadda
(Egypt, 2016); Karla Hanana de Varela (El Salvador 2016); Mikhail Lebedev (Russian
Federation, 2016); Alfred Ntunduguru Karokora (Uganda, 2016); Kaoru Obata (Japan, 2016);
Obiora Chinedu Okafor (Nigeria, 2017); Katharina Pabel (Austria, 2018); Anantonia Reyes Prado
(Guatemala, 2017); Changrok Soh (Republic of Korea, 2017); Ahmer Bilal Soofi (Pakistan,
2017); Imeru Tamrat Yigezu (Ethiopia, 2018); Yishan Zhang (China, 2016) and Jean Ziegler
(Switzerland, 2016).
Modalities & Methods of work
Preparation of studies
In order to produce its studies, the Committee usually forms drafting groups consisting of 4-5
members from various regional groups. The drafting group members work closely with each
other through face-to-face meetings and internet communication.

Studies are then presented to the plenary of the Committee for successive rounds of discussion
and revision. Drafting groups normally present a preliminary report and a progress report before
submitting a final study to the Council.
Interaction with various stakeholders
The normal course of action followed in the preparation of studies includes seeking comments
and advice from stakeholders, i.e. member States, international organizations, national human
rights institutions and non-governmental organizations through questionnaires.
Member States, civil society organizations and national human rights institutions also participate
in the deliberations of the Committee.
At its thirteenth session in August 2014, the Committee decided to hold private meetings in the
framework of each of its session with: non-governmental organizations and civil society
representatives; the Human Rights Council Bureau and the regional and political coordinators.
The Committee also decided to continue its practice of resorting to expertise, such as the Office
of the United Nations High Commissioner for Human Rights, non-governmental organizations,
academics and other relevant stakeholders, in order to inform the Advisory Committees
deliberations and work.
Annual report and interactive dialogue
The Chair of the Committee presents the annual report to the Councils September session. This
is followed by an interactive dialogue with States and NGOs.

HUMAN RIGHTS COUNCIL COMPLAINT

PROCEDURE
On 18 June 2007, the Human Rights Council adopted resolution 5/1 entitled Institution-Building
of the United Nations Human Rights Council by which a new complaint procedure was
established to address consistent patterns of gross and reliably attested violations of all human
rights and all fundamental freedoms occurring in any part of the world and under any
circumstances.
The complaint procedure addresses communications submitted by individuals, groups, or nongovernmental organizations that claim to be victims of human rights violations or that have
direct, reliable knowledge of such violations.
Like the former 1503 procedure, it is confidential, with a view to enhance cooperation with the
State concerned. The new complaint procedure has been improved, where necessary, to ensure

that the procedure be impartial, objective, efficient, victims-oriented and conducted in a timely
manner.
History of situations considered since the establishment of the complaint procedure
How does the complaint procedure work?
Pursuant to paragraph 94 of resolution 5/1, the Chairperson of the Working Group on
Communications, together with the Secretariat, undertake an initial screening of communications
based on the admissibility criteria set in paragraphs 85 to 88 of resolution 5/1. Manifestly illfounded and anonymous communications are screened out. Communications not rejected in the
initial screening are transmitted to the State concerned to obtain its views on the allegations of
violations. Both the author of a communication and the State concerned are informed of the
proceedings at each stage.
Two distinct working groups - the Working Group on Communications and the Working Group
on Situations are responsible, respectively, for examining written communications and bringing
consistent patterns of gross and reliably attested violations of human rights and fundamental
freedoms to the attention of the Council.
What are the criteria for a communication to be accepted for examination?
A communication related to a violation of human rights and fundamental freedoms is admissible,
provided that:

It is not manifestly politically motivated and its object is consistent with the Charter of the
United Nations, the Universal Declaration of Human Rights and other applicable
instruments in the field of human rights law;
It gives a factual description of the alleged violations, including the rights which are
alleged to be violated;

Its language is not abusive. However, such a communication may be considered if it

meets the other criteria for admissibility after deletion of the abusive language;

It is submitted by a person or a group of persons claiming to be the victims of violations

of human rights and fundamental freedoms, or by any person or group of persons,
including non-governmental organizations, acting in good faith in accordance with the
principles of human rights, not resorting to politically motivated stands contrary to the
provisions of the Charter of the United Nations and claiming to have direct and reliable
knowledge of the violations concerned. Nonetheless, reliably attested communications
shall not be inadmissible solely because the knowledge of the individual authors is
second-hand, provided that they are accompanied by clear evidence;

It is not exclusively based on reports disseminated by mass media;

It does not refer to a case that appears to reveal a consistent pattern of gross and reliably
attested violations of human rights already being dealt with by a special procedure, a

treaty body or other United Nations or similar regional complaints procedure in the field
of human rights;

Domestic remedies have been exhausted, unless it appears that such remedies would be
ineffective or unreasonably prolonged.

National human rights institutions, established and operating under the Principles Relating to the
Status of National Institutions (the Paris Principles), in particular in regard to quasi-judicial
competence, may serve as effective means of addressing individual human rights violations.
How to submit communications?
Please fill out the complaint procedure form if you consider that your communication meets the
abovementioned criteria.
Where to send communications?
Communications intended for handling under the Human Rights Council complaint procedure
may be addressed to:
Complaint Procedure Unit
Human Rights Council Branch
Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights
United Nations Office at Geneva
CH-1211 Geneva 10, Switzerland
Fax: (41 22) 917 90 11
E-mail: CP@ohchr.org

Other Subsidiary Bodies

On 18 June 2007, one year after its first meeting, the Human Rights Council adopted its
Institution-building package (resolution 5/1) which details procedures, mechanisms and
structures that form the basis of its work.
Among those mechanisms are the new Universal Periodic Review mechanism, the Advisory
Committee and the Complaint Procedure. These subsidiary bodies directly report to the Human
Rights Council:

Universal Periodic Review Working Group

Advisory Committee

Complaint Procedure

Expert Mechanism on the Rights of Indigenous People

Forum on Minority Issues

Social Forum

Forum on Business and Human Rights

The Council also assumes a number of mechanisms established by the former Commission of
Human Rights including the Special Procedures.
The special procedures of the Human Rights Council are independent human rights experts with
mandates to report and advise on human rights from a thematic or country-specific perspective.
The system of Special Procedures is a central element of the United Nations human rights
machinery and covers all human rights: civil, cultural, economic, political, and social. As of 27
March 2015 there are 41 thematic and 14 country mandates.

With the support of the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights
(OHCHR), special procedures undertake country visits; act on individual cases and concerns of a
broader, structural nature by sending communications to States and others in which they bring
alleged violations or abuses to their attention; conduct thematic studies and convene expert
consultations, contribute to the development of international human rights standards, engage in
advocacy, raise public awareness, and provide advice for technical cooperation. Special
procedures report annually to the Human Rights Council; the majority of the mandates also
reports to the General Assembly. Their tasks are defined in the resolutions creating or extending
their mandates.

NGO and NHRI Information

Non-governmental organizations (NGOs), national human rights institutions (NHRIs) and other
civil society actors are an integral part of the Human Rights Council, as observers. NGOs with
ECOSOC consultative status and NHRIs can address the Council during interactive discussions
and debates thus highlighting human rights situations around the globe.
NHRIs and NGOs, regardless of ECOSOC status, can also contribute to the Universal Periodic
Review process by providing written information about the State under review to be summarized
in one of the three documents which serve as a basis for the review process (together with
information prepared by the State under review and a compilation of UN contributions).

UNITED NATIONS COMMISSION ON

HUMAN RIGHTS
Introduction
The United Nations Commission on Human Rights was established in 1946 to weave the
international legal fabric that protects our fundamental rights and freedoms. Composed of 53
States members, its brief expanded over time to allow it to respond to the whole range of human
rights problems and it set standards to govern the conduct of States. It also acted as a forum
where countries large and small, non-governmental groups and human rights defenders from
around the world voiced their concerns.
During its regular annual session in Geneva, for which over 3,000 delegates from member and
observer States and from non-governmental organizations participated, the Commission adopted
about a hundred resolutions, decisions and Chairperson's statements on matters of relevance to
individuals in all regions and circumstances. It was assisted in this work by the Sub-Commission
on the Promotion and Protection of Human Rights, a number of working groups and a network of
individual experts, representatives and rapporteurs mandated to report to it on specific issues.
Background information

Procedures and mechanisms

Commission on Human Rights procedures and mechanisms are mandated to examine, monitor
and publicly report either on human rights situations in specific countries or territories (known as
country mechanisms or mandates) or on major phenomena of human rights violations
worldwide (known as thematic mechanisms or mandates). These procedures and mechanisms
are collectively referred to as the Special Procedures of the Commission on Human Rights.
Main themes

The main themes addressed by the Commission are: the right to self-determination; racism; the
right to development; the question of the violation of human rights in the occupied Arab
territories, including Palestine; the question of the violation of human rights and fundamental
freedoms in any part of the world; economic, social and cultural rights; civil and political rights,
including the questions of torture and detention, disappearances and summary executions,
freedom of expression, the independence of the judiciary, impunity and religious intolerance; the
human rights of women, children, migrant workers, minorities and displaced persons; indigenous
issues; the promotion and protection of human rights, including the work of the Sub-Commission,

treaty bodies and national institutions; and advisory services and technical cooperation in the
field of human rights.
Working groups

From time to time the Commission identifies areas in which existing standards need to be further
developed to confront new and growing concerns. At present, it is working to reinforce
safeguards against torture and other forms of cruel or inhuman treatment in custody through
preventive visits to places of detention, and to promote the rights of indigenous populations.

Other subjects that are currently under consideration by working groups of the Commission are
the right to development, and structural adjustment programmes and human rights.

If complaints from individuals or organizations received by the Sub-Commission's Working

Group on Communications reveal a pattern of serious human rights violations in a country, the
matter can be brought to the attention of the Commission's Working Group on Situations and of
the Commission itself.
Standard-setting and implementation

One of the most important tasks entrusted to the Commission has been the elaboration of human
rights standards. In 1948 it concluded work on the landmark Universal Declaration of Human
Rights. Since then it has developed standards relating, inter alia, to the right to development, civil
and political rights, economic, social and cultural rights, the elimination of racial discrimination,
torture, the rights of the child and the rights of human rights defenders.

All States that accept these standards are obliged to implement the rights they entail and to report
regularly to international bodies set up to monitor their compliance.

Human rights standards have little value if they are not implemented. Consequently, the
Commission devotes much of its time to examining issues of implementation. Some of its work is
particularly sensitive, generating extensive debate and often disagreement. Its network of
mechanisms - experts, representatives and rapporteurs - plays an important role in reporting to the
Commission annually. Information received from Governments, non-governmental organizations
and individuals is used in the preparation of these reports.

The Commission's success is measured by its ability to make a difference to the lives of
individuals.
Advisory services and technical cooperation

Where problems are identified, the Commission can take action to address them. It regularly
requests the Office of the High Commissioner for Human Rights to provide assistance to
Governments through its programme of advisory services and technical cooperation in the field
of human rights. This assistance takes the form of expert advice, human rights seminars, national
and regional training courses and workshops, fellowships and scholarships, and other activities
aimed at strengthening national capacities for the protection and promotion of human rights.

Membership
The 53 States members of the Commission on Human Rights are elected by the United Nations
Economic and Social Council (ECOSOC). This election, which usually takes place in May each
year, elects approximately a third of the members of the Commission. The members serve for
three-year periods and can be re-elected. The Commission has no permanent members.
The 53 seats of the Commission are distributed as follows:
African States 15, Asian States 12, Eastern European States 5, Latin American & Caribbean
States 11, Western Europe & Other States 10.

Composition of the Expanded Bureau of the 62nd session of

the Commission on Human Rights
Bureau
Chairperson

H.E. Mr. Manuel Rodrguez-Cuadros

(Peru)

Vice-Chairperson

H.E. Mr. Roger Julien Menga

(Congo)

Vice-Chairperson

H.E. Mr. Paul Meyer

(Canada)

Vice-Chairperson

H.E. Mr. Zohrab Mnatsakanian

(Armenia)

Rapporteur

Mr. Sunu Soemarno

(Indonesia)

African Group

H.E. Mr. Mohammed Loulichki

(Morocco)

Asian Group

H.E. Mr. Abdulwahab Abdulsalam Attar

(Saudi Arabia)

Regional Coordinators

Eastern European Group

H.E. Mr. Elchin Amirbayov

(Azerbaijan)

GRULAC

H.E. Mr. Clodoaldo Hugueney

(Brazil)

Western Group

H.E. Mr. Ian M. de Jong

(Netherlands)

Previous Sessions
Regular sessions
The Commission on Human Rights meets each year in regular session in March/April for six
weeks in Geneva.

61st session (2005) - 14 March to 22 April - Documents archives

60th session (2004) - 15 March to 23 April - Documents archives

59th session (2003) - 17 March to 25 April - Documents archives

58th session (2002) - 18 March to 26 April - Documents archives

57th session (2001) - 19 March to 21 April - Documents archives

56th session (2000) - 20 March to 28 April - Documents archives

55th session (1999) - 22 March to 30 April - Documents archives

54th session (1998) - 16 March to 24 April - Documents archives

Special sessions
The Commission on Human Rights was authorized by the Economic and Social Council, in its
resolution 1990/48 of 25 May 1990, to meet exceptionally between its regular sessions, provided
that a majority of the members of the Commission so agreed, mindful of the need for the
Commission on Human Rights to deal with urgent and acute human rights situations in the most
expeditious way.
The following special sessions were held in Geneva:

Fifth: Grave and massive violations of the human rights of the Palestinian people by
Israel, 17-19 October 2000
Fourth: Situation in East Timor, 23-27 September 1999

Third: Situation of human rights in Rwanda, 24-25 May 1994

Second: Situation of human rights in the territories of the former Yugoslavia, 30

November-1 December 1992

First: Situation of human rights in the territories of the former Yugoslavia, 13-14 August
1992

EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA

TA JE EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA?
Evropski sud za ljudska prava je meunarodni sud sa seditem u Strazburu. Broj sudija je jednak
broju zemalja lanica Saveta Evrope koje su ratifikovale Konvenciju o zatiti ljudskih prava i
osnovnih sloboda (u daljem tekstu: Evropska konvencija). Savet Evrope trenutno ini etrdeset
sedam drava lanica. Sudije Evropskog suda za ljudska prava deluju samostalno i ne
predstavljaju nijednu zemlju. U radu sa predstavkama, Sud sarauje sa Sekretarijatom koji
uglavnom ine pravnici iz zemalja lanica. Oni su takoe potpuno nezavisni od svojih zemalja i
ne predstavljaju podnosioce predstavki niti zemlje.
TA JE EVROPSKA KONVENCIJA O LJUDSKIM PRAVIMA?
Evropska konvencija o ljudskim pravima je meunarodni ugovor koji mogu potpisati samo
zemlje lanice Saveta Evrope. Konvencija, kojom se Sud osniva i koja objanjava nain njegovog
funkcionisanja, sadri listu prava i garantija koje priznaje svaka drava lanica.
TA RADI EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA?
Sud primenjuje Evropsku konvenciju o ljudskim pravima. Njegov zadatak je da obezbedi da
drave lanice potuju prava i garantije koje su date Konvencijom. On to sprovodi kroz
razmatranje predstavki (aplikacija, tubi) podnetih od strane pojedinaca ili ponekad, drava. Kada
se ustanovi da je drava lanica prekrila jedno ili vie prava i garantija, Sud donosi presudu.
Presude su obavezujue: drava na koju se presuda odnosi je u obavezi da deluje u skladu sa
njom.
KADA SE MOETE OBRATITI EVROPSKOM SUDU ZA LJUDSKA PRAVA?
Moete podneti predstavku Sudu ako smatrate da ste lino i direktno bili rtva krenja prava
garantovanih Konvencijom ili njenim Protokolima. Povreda prava mora biti uinjena od strane
zemlje potpisnice Konvencije.
KOJA PRAVA SU ZAGARANTOVANA KONVENCIJOM I NJENIM PROTOKOLIMA?
Konvencija garantuje, pojedinano:

pravo na ivot;

pravo na pravino suenje u graanskim i krivinim postupcima;

pravo na slobodu i bezbednost linosti;

pravo na slobodu izraavanja;

pravo na slobodu misli, savesti i veroispovesti;

pravo na slobodu udruivanja;

pravo na slobodu okupljanja;

pravo na efikasan pravni lek;

pravo na mirno uivanje imovine; i

pravo na slobodne izbore.

TA KONVENCIJA I NJENI PROTOKOLI ZABRANJUJU?

Konvencija zabranjuje, pojedinano:

muenje i neoveno ili poniavajue postupanje i kanjavanje;

ropstvo ili ropski poloaj i prinudan rad;

diskriminaciju u uivanju prava i sloboda zagarantovanih Konvencijom;

proterivanje sopstvenih dravljana od strane drave ili spreavanje njihovog ulaska u

zemlju;

kolektivno proterivanje stranaca.

KOJI SE USLOVI ODNOSE NA VAS LINO?

Morate biti neposredno i lino rtva navodnog krenja jednog od prava garantovanih
Konvencijom. Ne moete podnositi generalne pritube na zakon ili postupak, npr. ako ih
smatrate nepravednim; niti se moete aliti u ime drugih lica (osim ako su jasno
identifikovana a Vi ste njihov zvanini predstavnik).
Krenje prava mora biti poinjeno u nadlenosti - od strane jedne od drava koje
obavezuje Konvencija, to obino znai unutar njene teritorije. Ne morate biti dravljanin
neke od drava lanica Saveta Evrope.
Moete biti pojedinac ili pravno lice poput preduzea ili udruenja.

DA LI ODLUKE SUDA IMAJU UTICAJ NA ZAKONODAVSTVO ZEMLJE LANICE?

Da. Vie drava je preduzelo zakonske mere kao posledicu presude u skladu s Konvencijom:
Austrija je modifikovala znaajne odeljke svog zakona o krivinom postupku, i svoja uputstva o
postupanju sa zatvorenicima u bolnicama, kao i ceo sistem honorara za pravnu pomo;

Belgija je usvojila dopune zakona o skitnicama i donela mere za subvencioniranje kola na

francuskom jeziku u flamanskoj oblasti. Belgija je takoe promenila svoj graanski zakonik da bi
dala jednaka prava branoj i vanbranoj deci;
Danska je usvojila dopune zakona o starateljstvu nad vanbranom decom;
Francuska je usvojila zakon o prislukivanju telefona;
Grka je usvojila dopune zakona o liavanju slobode pre suenja;
Italija je u svoj zakon o krivinom postupku usvojen 1988. ukljuila odredbe kojima prisustvo
advokata odbrane postaje obavezno u sudskim postupcima, ukljuujui i albe kasacionom sudu;
Holandija je usvojila dopune vojnog krivinog zakona i zakona o liavanju slobode duevnih
bolesnika;
vedska je usvojila dopune zakona o obaveznom verskom obrazovanju;
vajcarska je potpuno revidirala organizaciju svog sudstva i krivini postupak u primeni na
federalnu armiju i usvojila dopune graanskog zakonika u pogledu liavanja slobode u
popravnim centrima;
Ujedinjeno kraljevstvo je zakonom zabranilo telesno kanjavanje u dravnim kolama.
TA EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA NIJE U MOGUNOSTI DA OBEZBEDI?
Sud nije oalbeni prema nacionalnim sudovima; ne radi ponovna sasluanja, ne ponitava niti
menja presude.

Sud nee direktno posredovati u Vae ime sa organima drave na koju se alite.
Sud Vam nee dodeliti ili platiti advokata koji e sastaviti Vau predstavku.

Ne moete podneti predstavku na krenje bilo kojih drugih pravnih instrumenata osim na
krenje Evropske konvencije o ljudskim pravima, kao to je Univerzalna deklaracija o
ljudskim pravima ili Pakt o graanskim i politikim pravima. Ne treba pomeati, na
primer Evropski sud za ljudska prava i Evropski sud pravde EU sa seditem u
Luksemburgu.

Sud Vam ne moe davati informacije o propisima koji su na snazi u dravi protiv koje su
upuene Vae albe.

EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA

(EUROPEAN COURT ON HUMAN RIGHTS/COUR EUROPENNE DES DROITS DE
L'HOMME)
Evropski sud za ljudska prava je meunarodni sud koji je uspostavljen 1959. godine
na osnovu Evropske konvencije za zatitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Evropski

sud za ljudska prava razmatra tubu o povredi prava utvrenih Evropskom

konvencijom za zatitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (1953.) te donosi odluke po
tubama. Evropskom konvencijom za zatitu ljudskih prava i osnovnih sloboda
odreena su osnovna graanska i politika prava i slobode svakog pojedinca, te
obavezuju sve drave potpisnice da garantiraju ta prava i slobode svakom licu.
Evropski sud za ljudska prava od 1959. do 1998. godine djelovao je kao jedna od tri
institucijeVijea Evrope (Evropska komisija za ljudska prava,Odbor ministara Vijea
Evrope i Evropski sud za ljudska prava) za provoenje obaveza Konvencije u
dravama potpisnicama. U njegovoj nadlenosti bilo je samo donoenje odluka po
tubama koje je prethodno razmatrala Evropska komisija za ljudska prava. O
tubama koje nisu prosljeivane Sudu odluivao je Odbor ministaraVijeaEvrope.Od
novembra 1998. godine Sud za ljudska prava je stalna institucija u okviruVijea
Evrope, a u njegovoj nadlenosti su sve aktivnosti vezane za odreeni spor, tj. od
zaprimanja do donoenje odluke po tubi, koja je obavezujua za dotinu dravu.
Tubu Evropskom sudu za ljudska prava mogu podnijeti pojedinci ili grupe
pojedinaca, te jedna drava protiv druge drave potpisnice Konvencije. Broj sudija
Evropskog suda za ljudska prava odreen je brojem drava potpisnica Konvencije.
Sjedite Evropskog suda za ljudska prava je u Strazburu. Bosna i Hercegovina
ratificirala je Konvenciju za zatitu ljudskih prava i osnovnih sloboda 12. 7. 2002. i
time je prihvatila nadlenost Evropskog suda za ljudska prava.
LJUDSKA PRAVA
(HUMAN RIGHTS/DROITS DE L'HOMME)
Praksa Suda pravde Evropskih zajednica priznaje principe postavljene Evropskom
konvencijom za zatitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (ECHR) Vijea Evrope
(1950.). Potivanje ljudskih prava potvreno je Jedinstvenim evropskim aktom
(1986./1987.) te Ugovorom o EU (1992./1993.). Na osnovu njih, potivanje ljudskih
prava i sloboda postavljeno kao jedan od principa na kojima je Evropska unija
utemeljena. Ugovorom iz Amsterdama (1997./1999.) razraeno je potivanje
osnovnih ljudskih prava i sloboda u Evropskoj uniji. Ovim ugovorom u nadlenost
Suda pravde Evropskih zajednica uvrteno je potivanje prava koja su utvrena
Ugovorom o EU te se uvodi mogunost sankcioniranja drave lanice koja ozbiljno i
uporno kri principe na kojima je zasnovana Evropska unija (klauzula o suspenziji).
Evropska unija znaajan korak u oblasti zatite ljudskih prava napravila je Poveljom o
osnovnim pravima Evropske unije, koja je proklamirana 2000. godine na zasjedanju
Evropskog vijea u Nici. Poveljom se prvi put u historiji Evropske unije jedinstvenim
tekstom utvruje niz graanskih, politikih, ekonomskih i socijalnih prava svih
graana i lica s prebivalitem u EU. Ugovorom iz Lisabona (2007./2009.) Povelja e
postati pravno obavezujui dokument za sve evropske institucije i drave lanice
Evropske unije.
EVROPSKA KONVENCIJA ZA ZATITU LJUDSKIH PRAVA
(EUROPEAN CONVENTION ON HUMAN RIGHTS-ECHR/CONVENTION
EUROPENNE DES DROITS DE L'HOMME-CEDH)
Evropska konvencija za zatitu ljudskih prava i osnovnih sloboda koja se uobiajeno
naziva Evropska konvencija za zatitu ljudskih prava potpisana je u Rimu pod

okriljem Vijea Evrope 4. novembra 1950., a na snagu je stupila 3. septembra 1953.

godine. Na osnovu Konvencije uspostavljen je sistem zatite ljudskih prava na
meunarodnom nivou te Evropski sud za ljudska prava koji omoguava pojedincima
ili grupi pojedinaca da trae zatitu svojih prava. Konvencija, uz preambulu i osnovni
tekst, sadri i 13 protokola. Konvenciju je ratificiralo 47 drava lanica Vijea Evrope
meu kojima je 27 drava lanica Evropske unije. Iako je postojala inicijativa da i
Evropska unija pristupi Evropskoj konvenciji za zatitu ljudskih prava, to nije
uraeno. Sud pravde Evropskih zajednica 1996. godine izjavio je da Evropske
zajednice ne mogu pristupiti Konvenciji jer Ugovor o Evropskoj zajednici ne predvia
da se mogu propisivati pravila ili zakljuivati meunarodni ugovori o ljudskim
pravima. Ipak, Ugovor iz Amsterdama (1997./1999.) poziva na potivanje osnovnih
prava koja su garantirana Evropskom konvencijom za zatitu ljudskih prava, a Sud
pravde Evropskih zajednica je pozivanjem na ta prava te referiranjem na pojedine
odredbe ukljuio principe Konvencije u evropsko zakonodavstvo. Bosna i
Hercegovina ratificirala je Konvenciju 12.7.2002., a Ustav BiH (l. 2) proglaava je
direktno primjenjivom u Bosni i Hercegovini.

Titulari ljudskih prava su graani, a obaveza drave je da se prava i slobode utvrena Ustavom i
zakonima ne kre ve potuju. LJudska i manjinska prava i slobode temeljna su vrednost na kojoj
se, pored vladavine prava i socijalne pravde, naela graanske demokratije i pripadnosti
evropskim principima i vrednostima, zasniva...
To naelno opredeljenje Ustava potvruje se mnogim normativnim i praktinim merama koje
preduzima radi unapredjenja ostvarivanja i zatite ljudskih i manjinskih sloboda i prava. Jedna od
njih je i ustanovljenje institucije ombudsmana sa jasno izraenom funkcijom zatite i unapreenja
ljudskih i manjinskih i sloboda i prava.
Zatitnik graana je prema Ustavu i zakonu ovlaen i duan da da se stara o zatiti i unapreenju
ljudskih i manjinskih sloboda i prava. Okruenje u kome ivimo, duboko ukorenjene, esto i
nesvesne diskriminacije, netolerancija ili netrpeljivost prema onima koji su po neemu razliiti
(od boje koe, porekla, religije do seksualnog ili drugog linog opredeljenja) namee prioritete u
angaovanosti Zatitnika graana na zatiti i unapreenju ljudskih i manjinskih sloboda i prava. I
sam Zakon upuuje Zatitnika da posebnu panju posveti zatiti prava pripadnika nacionalnih
manjina, prava deteta, prava osoba sa invaliditetom, prava lica lienih slobode i rodnoj
ravnopravnosti.
Ideja ljudskih prava ima svoj korijen u koli prirodnog prava, koja se razvila pod utjecajem
prosvjetiteljskih filozofa 18. stoljea. Prethodnice ideje ljudskih prava obino se smatraju
dokumenti u kojima su po prvi put kodificirana neka ljudska prava. Kao prvo, tu je engleska
Magna carta iz 1215. kojom je djelomino ograniena samovolja monarha. Zatim slijedi Habeas
corpus Act iz 1679. kojom su po prvi puta stvorene zapreke arbitrarnom hapenju. Za vrijeme
Amerike revolucije donesena je Virginijska deklaracija prava 1776. godine u kojoj se spominje
da svi ljudi imaju "pravo na ivot, slobodu i potragu za sreom." Nakon toga slijedi francuska
revolucija i Deklaracija o pravima ovjeka i graanina iz 1789. godine. Virginijska deklaracija i
Deklaracija o pravima ovjeka i graanina po prvi put sustavno donose popis prava koja se u
njihovo vrijeme smatraju uroenima i neotuivima.

Nakon toga su ideju ljudskih prava usvajali razliiti pojedinci, ideoloke struje, organizacije i
drave, da bi s vremenom znaenje bilo kodificirano u Opoj deklaraciji UN o pravima ovjeka
iz 1948. godine.
ZATITA LJUDSKIH PRAVA
3.

Kako su zatiena ljudska prava u Evropi?

3.1.

Postoji li evropski pristup ljudskim pravima?

Ljudska prava su u pravu kodirana pod nazivom meunarodni zakon o ljudskim pravima. Pod
tim nazivom su sjedinjene deklaracije, konvencije i drugi pravni tekstovi koji proklamiraju i
definiraju ta osnovna prava ljudskog bia kao i postupke i institucije, uspostavljene za njihovo
potivanje. Ta prava su univerzalna i tiu se svakog pojedinca, ma gdje on bio, bez obzira na
njegovo porijeklo i druge osobine. Meutim, Evropa, zatim drugi kontinenti, kao Amerika i
Afrika, takoer su razvile regionalna prava drava u njihovoj oblasti. To regionalno pravo
precizira ili utvruje univerzalna prava na kojima se zasniva.
Postoji dakle, evropski pristup ljudskim pravima kao plod viestoljetne historije, ali i svjesti o
dramama koje su prouzrokovali totalitarni reimi dvadesetog stoljea.
3.1.1. Koje meunarodne organizacije tite ljudska prava u Evropi?
1)

Savjet Evrope

Savjet Evrope je razvio neto poznato pod nazivom evropski sistem zatite ljudskih prava u
kojem su sjedinjene konvencije i institucije, razvijene pri ovoj regionalnoj meuvladinoj
organizaciji u cilju proklamiranja i potivanja osnovnih prava svakog pojedinca. Najvaniji meu
tim tekstovima je Evropska konvencija o ljudskim pravima, koja uspostavlja zatitu graanskih i
politikih prava. Cilj ovog zatitnog sistema je da omogui evropskim institucijama, kao to je
Evropska komisija o ljudskim pravima i Evropski sud za ljudska prava, da poduzmu mjere kako
bi se obezbijedila kolektivna garancija prava na ije su se potivanje drave obavezale.
Evropski sistem za zatitu ljudskih prava je najstariji od svih sistema koja garantiraju ljudska
prava. On je takoer najdalje otiao u priznavanju nadnacionalnog principa zatite.
Njegova glavna karakteristika ogleda se u zalaganju za potivanje osnovnih prava kako ne bi
ostala u stadiju obine proklamacije o dobrim namjerama. Evropski zatitni sistem obavezuje
drave na stvaranje nacionalnih institucija za potivanje prava i omoguava pojedincima zatitu
vieg stepena u sluaju da te institucije ne odgovore na njihove zahtjeve.
2)

Ostale institucije

U Savjetu Evrope slijevaju se tekstovi i parnice iz drugih meuvladinih evropskih organizacija,

kao to su:

Evropska Unija (UE) koja okuplja 15 drava Zapadne Evrope, uglavnom na osnovama
ekonomske suradnje, integrirajui sve vie ekonomije zemalja lanica na evropskom
nivou. Nakon ugovora iz Maastricht-a uvaavanje socijalnih i politikih pitanja je

poraslo. Meutim, svaka zemlja Evropske Unije ima svoju vlastitu meunarodnu politiku.
U toj oblasti, Evropska Unija intervenira samo u humanitarne svrhe i u razvoju saradnje.
Sve to se tie evropske zatite ljudskih prava je uglavnom u nadlenosti Savjeta Evrope.

Organizacija za sigurnost i suradnju u Evropi (OSCE) koja okuplja 53 drave: evropske

drave uz Sjedinjene Amerike Drave i Kanadu. OSCE je rezultat preobraaja
Konferencije za evropsku bezbijednost i suradnju koja je obuhvatala 2 bloka u vrijeme
hladnog rata i gdje se pregovarao Zakljuni akt iz Helsinkija 1975. godine. Sa
okonanjem podjela u Evropi, mandat Konferencije se promijenio. Konferencija je
postala OSCE i dobila tri specijalizirana sekretarijata: Centar za prevenciju sukoba u
Beu, Ured Visokog Komesara za nacionalne manjine i Ured za demokratske institucije i
ljudska prava u Varavi.

Ove dvije organizacije sprovode aktivnosti specijalizirane za ljudska prava, u kojem se pozivaju
na Konvenciju Savjeta Evrope i na njegov sistem zatite.
Osim toga, gotovo sve evropske zemlje su takoer lanice Ujedinjenih naroda. U okviru te
univerzalne organizacije, ove drave su sklopile ugovor o obavezi potivanja ljudskih prava i
podnoenju izvjetaja po kontrolnim postupcima. Meutim, osim stvaranja meunarodnih
kaznenih sudova za zloine poinjene u bivoj Jugoslaviji i Ruandi, Ujedninjene nacije nemaju
sudske organe iz oblasti ljudskih prava.
3.1.2. Koje su karakteristike evropskog sistema?
Evropski kontinent su izuzetno uzdrmala dva svjetska rata. Nakon drugog svjetskog rata izvrena
je rekonstrukcija Evrope preko evropskih pokreta koji su zastupali novo drutvo, zasnovano na
koncepciji i ideologiji koje na prvo mjesto stavljaju pojedinca. Oni su inspirirali osnivake
principe Savjeta Evrope.
1)

Glavna uloga Savjeta Evrope

Kongres Evrope, odran u Hagu 1948. omoguio je poduzimanje prvih koraka u stvaranju
Savjeta Evrope koji e se formirati u Londonu 1949. Odmah nakon njegovog stvaranja, Evropska
konvencija o ljudskim pravima bie sastavljena i usvojena 1950. Danas vie nije mogue govoriti
o ljudskim pravima a ne pomenuti rad koji je uloila ova regionalna meuvladina organizacija u
posljednjih pedeset godina. Za pristupanje Konvenciji, potrebno je biti lan Savjeta Evrope. Sve
evropske Drave demokratskog parlamentarizma zasnovanog na pluralizmu, postale su ili su
sklone da postanu lanovi te organizacije. U skladu sa ovim posljednjim principom, zemlje
Srednje i Istone Evrope koje su napustile marksistiko-lenjinistiki sistem, da bi postale
parlamentarne demokracije, poele su se primati u Savjet Evrope od jeseni 1990.
2)

Osnivaki tekst: Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima

Nekadanje evropske drave - gotovo sve lanice Ujedinjenih naroda - uestvovale su u izradi
Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima, usvojene 1948., isto kao i u prvim radovima o
buduim meunarodnim sporazumima koji je trebalo da daju zakonsku snagu tim pravima. U
trenutku stvaranja Savjeta Evrope, Univerzalna deklaracija je bila jedini tekst na snazi koji se
odnosio na ljudska prava.

3)

Sudski proces

Mnoge evropske zemlje eljele su ii dalje od same proklamacije prava. eljele su obezbijediti
mehanizme da ih zatite. To znai da osoba ija su osnovna prava ugroena moe traiti odtetu
ulaui albu na sudu. To je ono to nazivamo sudskim procesom. To e biti motiv za Savjet
Evrope da razradi regionalnu konvenciju koja e postaviti osnove za Komisiju i Evropski sud i
dati mogunost albe na vioj instanci, osobama ija prava nisu mogla biti zatiena na
nacionalnom nivou.
4)

Kolektivna garancija

Prvobitni zatitni sistem koji je po prvi put omoguio pojedincima da djeluju na meunarodnom
nivou - koji zavisi od samog domena dava - koncepcija ljudskih prava inaugurirala je pojam
kolektivne garancije. Drugim rijeima, to znai da ta konvencija ini vie od obinog
povezivanja drava. Od tada, svaka drava moe uloiti albu na ugroavanja ljudskih prava od
strane neke druge drave. Sve drave imaju kolektivnu odgovornost da obezbijede potivanje
prava, navedenih u Konvenciji.
3.1.3. Koji su temeljni principi Savjeta Evrope?
Uzimajui u obzir pionirsku ulogu u zatiti ljudskih prava, temeljni principi Savjeta Evrope dali
su orjentaciju i okvir u kojem se razvijaju ljudska prava u Evropi.
Temeljni principi Savjeta Evrope su slijedei:

zatita osnovnih prava i sloboda,

prednost pravnog sistema (pravna drava),

pluralistika demokracija.

1)

Osnovna prava

lanom 3 Statuta Savjeta Evrope, potpisanom 5. maja/svibnja 1949. u Londonu, precizirano je

slijedee: Svaka lanica Savjeta Evrope priznaje princip nadmoi prava i princip na osnovu
kojeg svaki pojedinac pod njenom jurisdikcijom mora uivati osnovna ljudska prava i slobode ...
Ovaj lan potvruje jednu od motivacija Savjeta Evrope tj. zatitu osnovnih prava. Evropski
sistem ljudskih prava poiva na dvije konvencije:

Evropska konvencija o ljudskim pravima (CEDH), i

Evropska socijalna povelja.

Ove dvije konvencije sainjavaju glavno uporite sistema. Prva garantira najosnovnija graanska
i politika prava dok druga proklamira ekonomska i socijalna prava. Meutim, svaki od ova dva
instrumenta koristi svoj vlastiti mehanizam koji omoguava kontrolu njihove primjene. Osim
toga, sistem je kompletiran aktima (konvencije, rezolucije, itd.) koji se odnose na neke specifine
kategorije prava.

U namjeri da se proiri na sve evropske drave, postepenim otvaranjem novim demokracijama i

istovremeno njihovim pristupanjem evropskim instrumentima zatite osnovnih prava, Savjet
Evrope bi im mogao pomoi da postanu lanovi zajednikog pravnog naslijea Evrope i na taj
nain stvore istinski pravni evropski prostor za ljudska prava.
2)

Pravna drava

Upravo smo vidjeli koji znaaj Savjet Evrope pridaje pitanju primjene osnovnih ljudskih prava.
To moe ograniiti njihovu definiciju ali i olakati njihovo ostvarivanje. Stvarajui Evropski sud
za ljudska prava, Savjet Evrope je elio odvojiti pitanje sprovoenja tih prava od politike sfere.
Sudski postupak nudi realnije i stabilnije garancije o emu postoje dokazi na nacionalnom nivou
u svim demokratskim dravama. Osim toga, potrebno je da Sud funkcionira korektno i nezavisno,
to predstavlja priznavanje vrsto ustrojene, istinske pravne drave.
Odatle proizilazi znaaj kojeg Savjet Evrope pridaje prvenstvu pravnog sistema kojem posveuje
mnogobrojne aktivnosti. Pitanje prednosti pravnog sistema je od takvog znaaja za Savjet Evrope
da ga pominje u preambuli Statuta i Evropske konvencije o ljudskim pravima. Potivanje pravne
drave je jedan od uvjeta za pristupanje neke drave Savjetu Evrope.
Vie elemenata moe karakterizirati pravnu dravu. U pravnoj dravi, prvenstvo se daje
pojedincu, a vlast garantira svakom pojedincu osnovna prava, nerazdvojiva od ljudskog bia.
Meutim, to ne znai da pojedinac moe sebi dozvoliti sve. Pravila koja je utvrdila vlast moraju
se potovati jer dravne institucije potuju osnovne slobode svakog pojedinca u drutvu.
Garancija koju drava nudi svojim graanima sastoji se od pomenutih institucija i potivanja
mehanizama za kontrolu sprovoenja osnovnih prava i sloboda, koji su povezani. Pravna drava
duna je obezbijediti svojim graanima puno uivanje svih njihovih prava: graanskih i politikih
kao i ekonomskih, socijalnih i kulturnih.
Evropski sud za ljudska prava imao je priliku da precizira svoju koncepciju pravne drave kroz
vie odluka. Prema tom Sudu, svaka konvencija podstie prednost pravnog sistema. To znai da
svako mijeanje vlasti u prava pojedinca mora proi kroz ozbiljnu kontrolu. Svaki pojedinac
mora imati pravo na adekvatnu zatitu od samovolje. Sud prua najbolje garancije za neovisnost,
nepristrasnost i ispravnost postupka prilikom kontrole ingerencija izvrne vlasti. Da bi pravna
drava funkcionirala na pravi nain, ona mora biti demokratska i pluralistika.
3)

Pluralistika demokracija

Drave koje su osnovale Savjet Evrope smatrale su da je demokracija bila dobra zajednika taka
koja ih je okupila u ovoj meuvladinoj regionalnoj organizaciji. Sastavljajui CEDH, spojili su
prava koja sainjavaju istinsku demokraciju. Savjet Evrope se mnogo zalae za zatitu ljudskih
prava uz pomo nacionalnih demokratskih institucija. To je inae uvjet za ulanjenje u Savjet
Evrope. To je uporite na kojem se zasniva zatita razliitih demokratskih izraza koji postoje u
Evropi. Ljudska prava ne nude jednoumlje. Naprotiv, ona garantiraju pluralizam. Dakle, bitno
je da demokracija bude izraz tog pluralizma.
Prijem evropskih zemalja u Savjet Evrope uvjetovan je postojanjem stvarne demokracije, tj.
demokracije koja poiva na potivanju slobode i jednakopravnosti graana. Demokracija u kojoj

narod direktno uestvuje u suverenitetu je demokracija parlamentarnog tipa. Ona se karakterizira

postojanjem razliitih razmiljanja i ideologija koje su u skladu sa demokratskim naelima i
potuju slobode i osnovna prava pojedinca.
Meutim, kao to je to Evropski sud za ljudska prava imao priliku da precizira, demokracija se ne
svodi samo na stalnu nadmo veine. Ona nalae uravnoteenost koja manjinama obezbjeuje
pravedan tretman i sprijeava svaku zloupotrebu dominantnog poloaja. Prema tome,
demokraciju karakteriziraju otvoren duh, tolerancija i pluralizam. Sloboda izraavanja, princip
razdvajanja tri vlasti (izvrne, zakonodavne i sudske), kvalitetna sudska administracija i davanje
prednosti pravnom sistemu, sastavni su dijelovi osnovnih principa demokratskog drutva.
Tri osnovna elementa: osnovna prava, pravna drava i pluralistika demokracija su, dakle, vrsto
povezani.
3.1.4. Koji su evropski tekstovi o zatiti ljudskih prava?
Kao to smo upravo vidjeli, glavni tekst je:

Evropska konvencija za zatitu osnovnih ljudskih prava i sloboda (CEDH). Osim ove
Konvencije, Savjet Evrope je 1961. usvojio

Evropsku socijalnu povelju

Socijalna povelja je isto to i CEDH u ekonomskom i socijalnom domenu. Njen cilj je da

garantira devetnaest osnovnih socijalnih prava, kojima su dodata jo etiri druga, nakon usvajanja
dodatnog Protokola 1988.

Evropska konvencija za spreavanje zlostavljanja i muenja ili neljudskog i

poniavajueg ponaanja (CEPT) iz 1987. Evropska konvencija za spreavanje
zlostavljanja (CEPT) ima za cilj da utvrdi lan 3 CEDH-a, koji zabranjuje zlostavljanje i
muenje ili neljudsko i poniavajue ponaanje. Osim ovih akata, Vijee ministara i
Parlamentarna skuptina Savjeta Evrope prihvatili su mnogobrojne deklaracije,
preporuke, direktive i rezolucije o ljudskim pravima, u korist drava lanica.

3.1.5. Kako se ostvaruju ljudska prava?

1)

Preko nacionalnih sudova

Sva prava proklamirana u evropskim aktima ostvaruju se prije svega na nacionalnom nivou,
preko nadlenih organa. Ta prava se esto ponavljaju u odredbama nacionalnih ustava i u drugim
osnovnim tekstovima. Ona se zatim preciziraju i nadopunjuju u pravnim tekstovima koja se
pripemaju u parlamentima. Vlade (izvrne vlasti) esto ih pripremaju i obavezne su da ih potuju
i vode rauna o tome da ih i drugi potuju. Nacionalni sudski sistemi sankcioniraju eventualne
povrede tih prava.
Sluaj nedovoljne zatite na nacionalnom nivou. U sluaju da ljudska prava nisu zatiena na
odgovarajui nain, na nacionalnom nivou, podnosi se alba na meunarodnom nivou.
Meunarodni zatitni sistem sastoji se od regionalnog evropskog nivoa za zemlje Evrope - i
univerzalnog nivoa - organizacije Ujedninjenih naroda.

Moe se desiti da nacionalni tekst ne definira prava na zadovoljavajui nain. Tada nacionalni
sudski organ, u skladu sa onim to mu dozvoljava nacionalni sudski sistem, moe direktno
koristiti meunarodno pravo. U izradi novog nacionalnog prava, izvrna vlast ili Parlament
bazirae se na pravu definiranom na meunarodnom nivou. Ova vrsta pribjegavanja
meunarodnom pravu u domenu ljudskih prava, esta je i primjenjuje se na regionalnom i
univerzalnom nivou.
Drugi oblik zatite pojavljuje se kada nacionalni sudovi ne ispunjavaju obaveze vezane za ljudska
prava u okviru meunarodnog prava: u ovom sluaju radi se o pojedinanim albama koje se
priznaju svakom pojedincu koji se moe direktno obratiti nekom regionalnom ili univerzalnom
organu, priznatom od strane njegove drave, da bi uputili albu protiv drave.
2)

Putem Komisije i Evropskog suda za ljudska prava

To je zatitni sistem kojeg je ugradio CEDH. Ova Konvencija definira nain i uvjete pod kojima
pojedinac moe da se obrati Evropskoj komisiji za ljudska prava ako svoja prava nije mogao
ostvariti na nacionalnom nivou. Komisija provjerava da li je uloena alba osnovana i da li se
moe uzeti u razmatranje. Ona pokuava postii sporazum izmeu podnosioca albe i drave.
Ako to ne moe uiniti, okree se ka Evropskom sudu za ljudska prava koji e biti obavezujui za
dravu o kojoj se radi.
3)

Putem Evropskog komiteta za spreavanje zlostavljanja

Evropska konvencija za spreavanje zlostavljanja (CEPT) ima za cilj da utvrdi lan 3 CEDH-a,
koji zabranjuje zlostavljanje i muenje ili neljudsko i poniavajue ponaanje. Ova nova
konvencija uvodi preventivni sistem koji nije u nadlenosti suda. Evropski komitet nezavisnih
eksperata vri periodine posjete na terenu, zatvorima, u zemljama koje su ratificirale CEPT. On
moe ii i u ad hoc obilaske, kao iznenadne posjete. Preporuke koje Komitet upuuje
vladama povjerljive su ali Komitet moe upoznati javnost o nepostojanju dobre volje, od strane
neke drave, da surauje po pitanjima poboljanja uvjeta u zatvorima.
4)

Putem Vijea ministara pri Savjetu Evrope

Vijee ministara Savjeta Evrope duno je da prouava nain na koji drave ispunjavaju svoje
obaveze i to u raznim domenima. Vijee ministara koje okuplja stalne predstavnike drava
lanica, je organ Savjeta Evrope koji organizira aktivnosti vezane za organizaciju u skladu sa
principima Savjeta Evrope. Drave su dune da mu podnesu izvjetaje i da se povinuju njegovim
odlukama i rezolucijama. Tako Socijalna povelja raspolae sa kontrolnim sistemom koji poiva
na analizi periodinih izvjetaja koje podnose drave koje se ratificirale Povelju, a to daje
prostor za stvaranje rezolucija Vijea ministara Savjeta Evrope i to nakon to ih razmotre
specijalizirana vijea. Povelja dakle ne koristi sprovedbeni mehanizam koji ima istu snagu kao
Komisija i Evropski Sud za ljudska prava u Konvenciji. Meutim, u fazi prouavanja nalazi se
nacrt procedure za kolektivno podnoenje albi u vezi sa povredama Povelje.
Natrag na pocetak
3.2.

Koja su prava zatiena na evropskom nivou?

3.2.1. Graanska i politika prava: Evropska konvencija o ljudskim pravima

Evropska konvencija za zatitu osnovnih ljudskih prava i sloboda potpisana je u Rimu, 4.
novembra/studenog 1950. Stupila je na snagu 3. septembra/rujna 1953. Toga datuma, ratificirana
je od strane deset evropskih drava, to je bio neophodan minimum za njenu pravosnanost.
Evropskoj konvenciji o ljudskim pravima prethodila je Univerzalna deklaracija o ljudskim
pravima iz 1948., na kojoj se ona temelji. Konvencija je bila prvi meunarodni akt o ljudskim
pravima iji je cilj bio da zatiti iroku lepezu graanskih i politikih prava. Ona je, s jedne
strane, bila u formi sporazuma koji je pravno obavezivao ugovorne strane, a s druge strane, uvela
je kontrolni sistem za ostvarivanje prava na internom nivou.
Evropski zakonodavstvo o ljudskim pravima konstantno se mijenja, kako na planu proirenja
njegovog sadraja tako i na planu prilagoavanja i poboljanja kontrolnih procedura u vezi sa
njegovim sprovoenjem. Konvenciji je pripojeno 11 Protokola koji se smatraju njenim
lanovima.
Preambula formulira pojam politike demokracije koji se nije pojavio u Statutu Savjeta Evrope.
Ona takoer postavlja kolektivnu garanciju ljudskih prava.
Prava koja su zagarantirana Konvencijom mogu se svrstati u sedam velikih kategorija:
1)
Integritet i dostojanstvo fizikog lica: pravo na ivot, zabrana zlostavljanja i neljudskog,
poniavajueg ponaanja, zabrana ropstva, prinudnog ili obaveznog rada, pravo na slobodu i
sigurnost, sloboda kretanja;
2)

Pravo na potivanje privatnog i porodinog ivota, korespodencije i stanovanja;

3)

Pravo na albu i pravedan proces;

4)
Sloboda miljenja: sloboda izraavanja i informiranja, sloboda miljenja i vjeroispov jesti,
pravo na obrazovanje i potivanje vjerskih i filozofskih ubjeenja roditelja;
5)
Zatitu drutvene i politike aktivnosti: sloboda sastajanja i udruivanja, pravo na
slobodne politike izbore;
6)

Pravo na potivanje imovine;

7)

Ravnopravnost u uivanju prava i sloboda priznatih u Konvenciji.

Vie ovih prava i sloboda, zagarantiranih Konvencijom, precizirano je i proireno u dodatnim

Protokolima no 1, 4, 6 i 7.
U okviru ovih sedam velikih kategorija, potrebno je odvojeno promatrati svako osnovno pravo
kako bi se odredilo na koju se vrstu lana iz Konvencije odnosi, i vidjeti da li je priznato u
jednom od dodatnih protokola. Potrebno je takoer odrediti i domet i granice tih prava.
Definicija ovih prava se vri postepeno preko odluka Evropskog suda o ljudskim pravima. Kod
svake odluke suda, potkrijepljene sutinskim razlozima, interpretacija tih prava neprestano se
poboljava kroz sudsku praksu.
Integritet i dostojanstvo fizikog lica

Zabrana zlostavljanja, neljudskog ili poniavajueg ponaanja: lan 3. Prava zatiena

lanom 3 Konvencije, direktno se odnose na lini integritet i ljudsko dostojanstvo
pojedinca. Zabrana zlostavljanja, muenja ili neljudskog, poniavajueg ponaanja,
bezuvjetna je.

Zabrana ropstva, prinudnog ili obaveznog rada: lan 4. Konvencije, odvojeno obrauje
ropstvo, s jedne strane, i prinudni ili obavezni rad, s druge strane.

Pojam ropstva podrazumijeva izraen oblik iskoritavanja neke osobe i karakterizira uvjete
tlaenja na koje ta osoba ne moe uticati ni izmai im. Ta zabrana je bezuvjetna. Pojmovi
prinudnog ili obaveznog rada stavljaju akcenat na rad ili usluge koje nisu dobrovoljnog karaktera
a moraju se izvriti. Pri tome se taj rad podvodi pod graanske obaveze ili date okolnosti.

Pravo na ivot: lan 2 i Protokol no 6. Pravo na ivot je jedno od osnovnih i

najoiglednijih prava. To znai da ni lan 2 koji objavljuje to pravo, ni Protokol no 6 koji
trai ukidanje smrtne kazne, nemaju za cilj da bezuvjetno zatite ivot niti da garantirajui
odreen kvalitet ivota. Ove odredbe uglavnom se zalau za zatitu pojedinca od liavanja
slobode, nametnute voljom drave. Dakle, postoji razlika izmeu ugroenosti
dostojanstva osobe kao to je zlostavljanje ili poniavajui odnos, koji su zabranjeni u
svim uvjetima, i prava na ivot koje moe imati neke izuzetke (muenje na smrt, prijetnja
ili oruani sukob).

Prvao na slobodu i sigurnost: lan 5 i lan 1 Protokola no 4. lan 5.1. Konvencije

garantira svakoj osobi pravo na slobodu i sigurnost, ponekada sa est izuzetaka kada se
radi o pravu na slobodu i sigurnost. lan 5 ima za cilj da zatiti slobodu fizikog lica a
naroito da zabrani svako samovoljno hapenje ili pritvor. On ne daje zatitu u sluaju
manje ozbiljnog ogranienja individualne slobode, napr. primjena propisa u saobraaju,
obavezno legitimiranje stranaca ili graana, kontrola uvjetno osloboenih zatvorenika,
uvoenje policijskog sata i svaka druga vrsta propisa koji ozbiljno ne ograniavaju
kretanje pojedinca. Meutim, neke garancije moraju se uzeti u obzir u sluaju liavanja
slobode.

Pravo na poznavanje podataka koji se odnose na optubu: Svaka osoba, liena slobode
mora biti informirana o razlozima hapenja ili podizanja optunice protiv nje i to u to
kraem roku i na jeziku koji razumije. Ovaj princip primjenjuje se za svako liavanje
slobode, bilo da se radi o krivinom ili graanskom pravu.

Ograniavanje preventivnog pritvaranja: lan 5.3. zahtijeva da svaka pritvorena osoba,

prema uvjetima predvienim lanom 5.1.c, bude odmah dovedena pred suca. Ta osoba
mora imati dvostruku zatitu, sudsku i sutinsku. lan 5.3. takoer garantira osobi koja
nije osloboena, pravo na suenje u razumnom roku. Cilj ove odredbe je da sprijei
vremenski neogranieno pritvaranje u vrijeme dok drava istrauje sluaj.

habeas corpus: lan 5.4. garantira svakoj osobi, lienoj slobode, hapenjem ili
privoenjem, pravo na osporavanje ispravnosti postupka pred sudom. Osnovni elemenat
lana 5.4. je postojanje kontrole legaliteta privoenja.

2)

Pravo na efektivnu albu

3)

Pravo na efektivnu albu i pravedan proces: lan 6, Protokol no 7 (lan 2-40), lan 13.
Pravo na pravedan proces (lan 6.) je glavni lan u Konvenciji, koja osigurava dva tipa
prava: prava osnivanja sloboda i zatitna prava. Ova posljednja ne omoguavaju slobode
ali obezbijeuju efektivnu zatitu. Pravo na pravedan proces, tj. na dobru pravdu je bolji
primjer. Ono se sastoji iz vie elemenata. Sudska vlast mora biti neovisna i nepristrasna.
Sluaj mora biti javno i u povoljnom roku pretresen. Pitanje roka je vrlo esto iznoeno
pred Evropski sud. Svaka osoba se smatra nevinom do donoenja dokaza o njenoj krivici.
Optuenom se mora omoguiti odbrana bilo lino ili putem advokata. On mora imati
dovoljno vremena za pripremu odbrane, mora izvesti svjedoke i imati pravo na pomo
prevodioca, u sluaju potrebe. Usput, svaka osoba koja smatra da su prava garantirana
Konvencijom naruena, mora imati obezbijeeno pravo albe na nivou svoje drave.
Zatita privatnog ivota

Pravo na potivanje privatnog i porodinog ivota, o zatiti prebivalita i korespodencije:

lan 8.

Pravo na sklapanje braka i jednakost prava meu suprunicima: lan 12 i Protokol no 7

(lan 5). Zatita privatnog ivota je oblast gdje je jasno naznaeno da prva obaveza drave
je ustruavanje od mjeanja u privatnost. Zato Konvencija precizira (lan 8. stav 2) u
kojim momentima drava moe opravdati jedno takvo mjeanje. Potreban je ozbiljan
motiv za zatitu drave ili javnog interesa. Upravo to je Eropski sud detaljno ispitao
prilikom sluaja koji su se pred njim ukazali. Pravo na sklapanje braka (lan 12.) vezan je
za lan 8. Prava koja se odnose na obitelj su takoer obuhvaena Socijalnom Poveljom u
lanovima 7., 16., 17., 19. ali na vie programski nain.

4)

Sloboda miljenja i izraavanja

Sloboda miljenja i vjeroispovjesti: lan 9. Sloboda ispoljavanja vjere je takoer

garantirana. Iz razloga javnog reda, takva ispoljavanja mogu biti suena. Ali nikad ne
moe biti suena sloboda svijesti i ubjeenja koje je apsolutno pravo. Ona se nalazi meu
osnovnim elementima identiteta svakog vjernika, kao i svakog ateiste, agnostika ili
neopredijeljene osobe. Ta skupo steena raznolikost tokom stoljea je sutinska u naim
demokratskim drutvima.

Sloboda izraavanja i informiranja: lan 10. Sloboda izraavanja je temelj demokracije.

Ne tie se samo prava ispoljavanja ideja nego i prava javnosti na njihovo primanje.
Sloboda javne debate nalazi se u srcu pojma demokratskog drutva koje obiljeava itavu
Konvenciju, naznaio je Evropski Sud. Naravno, u funkcioniranju svake drave mogua
su izvjesna smanjenja. Ona su ipak ograniena, jer nekad drava mora ak i intervenirati
da osigura javnosti njeno pravo na informianje.

Pravo na obrazovanje: Protokol no 1 (lan 2). U Konvenciji, pravo na obrazovanje je

temeljno pravo u smislu da se nikom ne moe odbiti to pravo. S druge strane, nisu
precizirana sredstva koja drava mora da iskoristi. Ona su ostavljena slobodnoj procjeni

svake drave. Ipak, svaka osoba mora imati jednak pristup bez diskriminacije sredstvima
edukacije i obuke.
5.

Socijalne i polike aktivnosti

Slobode okupljanja i udruivanja: lan 11. Sloboda okupljanja se tie prolaznog

okupljanja, dok je sloboda udruivanja trajnijeg karaktera (barem na odreeno vrijeme) i
posjeduje pravnu linost. Te slobode mogu biti podvrgnute dozvolama drave, ija je
uloga u nadgledanju dobrog funkcioniranja drutva. Meutim, drava moe biti primorana
da djeluje u smislu zatite sloboda okupljanja i udruivanja, ukoliko su one sputane iz
razloga neovisnih o njenoj volji. Sloboda udruivanja povlai takoer za sobom i
slobodu za neudruivanje ili za nepristupanje nekoj organizaciji ili sindikatu.

Obaveza drave o organiziranju slobodnih izbora: Protokol no 1 (lan 3). Ovaj lan, mada
se tie samo obaveze drava povlai za sobom pravo svake osobe na glasanje (ope pravo
glasa) i na izlazak na izbore kao to je to objelodanilo pravosue Komisije i Suda. Nije
preciziran oblik glasanja, ali izvjesni uvjeti moraju biti ispunjeni. Izbori se moraju odvijati
tajno. Moraju se takoer organizirati u jednakim vremenskim razmacima, osiguravajui
slobodno ispoljavanje volje naroda.

6)

Pravo na potivanje imovine

7)

Potivanje imovine: Protokol no 1 (lan 1). To je jedino ekonomsko pravo sadrano u

Konvenciji. Ono titi pravo vlasnitva. Imajui u vidu velike debate drava lanica za
vrijeme uspostavljanja Konvencije, to se pravo odnosi na zatitu ve postojee imovine, a
ne na zatitu pristupa novoj imovini. tavie, ovo je jedini lan koji ostavlja veliku
mogunost dravi za reguliranje njegovog koritenja. Meunarodna kontrola ove odredbe
je dakle slabija od kontrole ostalih prava.
Pravna jednakost

Pravna jednakost u primjeni prava Konvencije: lan 14. Ovaj lan ne postoji sam za sebe,
jer je vezan za druge lanove. Pitanje diskriminacije (samovoljno razlikovanje) se ispituje
na nain na koji se potuju druga prava. Svako pravo se primjenjuje ravnopravno na sve
osobe. U svojoj preambuli Konvencija precizira da njen cilj nije da napravi iscrpnu listu
osnovnih prava ve samo da definira ona za koje su drave dale garanciju o njihovom
ispunjavanju. Najrevolucionarniji doprinos CEDH-a ogleda se u odredbi lana 25., prema
kojoj pojedinac ima pravo na individualnu albu. CEDH osniva vlastiti kontrolni
mehanizam. Ova prava ne mogu biti predmet pregovora izmeu drava.

3.2.2. Ekonomska, socijalna i kulturna prava: Evropska socijalna Povelja

Evropska socijalna povelja sastavljena je u okviru Savjeta Evrope. Ona garantira zatitu
ekonomskih i socijalnih prava. Usvojena je u Torinu, 18. oktobra/listopada 1961., stupila na
snagu 26. februara/veljae 1965., a cilj joj je da prui garanciju za sprovoenje devetnaest
osnovnih socijalnih prava, koja mogu biti grupirana u tri kategorije.
Zatita rada

pravo na rad,

pravo na jednake uvjete rada,

pravo na sigurnost i higijenu na radnom mjestu,

pravo na adekvatnu nadoknadu,

sindikalno pravo

pravo na kolektivne pregovore (ukljuujui pravo na trajk),

pravo radnika na zatitu,

pravo na profesionalno usmjeravanje,

pravo na profesionalnu obuku,

pravo fiziki i mentalno hendikepiranih osoba na profesionalnu obuku i profesionalnu i

socijalnu rehabilitaciju,

pravo na obavljanje profitabilnih poslova na teritoriji drugih ugovornih strana,

pravo na jednakost i isti tretman kod zapoljavanja i zasnivanja radnog odnosa, bez polne
diskriminacije,

pravo radnika da uestvuju u poboljanju uvjeta rada i radne sredine,

svi radnici imaju pravo na zatitu u sluaju otkaza,

svi radnici imaju pravo na zatitu svojih potraivanja u sluaju steaja njihovog
poslodavca,

svi radnici imaju pravo na dostojanstvo u radu,

svaka osoba sa obiteljskim obavezama ima pravo na rad ili zaposlenje bez diskriminacije i
usklaivanja posla sa obiteljskim obavezama,

predstavnici radnika u preduzeima imaju pravo na zatitu od djela koja im mogu nanijeti
tetu i moraju imati odgovarajue olakice u obavljanju njihovih funkcija,

svi radnici imaju pravo da budu informirani i da se saslua njihovo miljenje u proceduri
kolektivnog otkaza

Socijalna zatita cjelokupnog stanovnitva

pravo na zdravstvenu zatitu,

pravo na socijalnu zatitu,

pravo na socijalnu i medicinsku pomo,

svaka osoba ima pravo na zatitu od siromatva i socijalnog iskljuenja,

svaka osoba ima pravo na smjetaj.

Posebna zatita porodica i nekih osjetljivih kategorija stanovnitva

pravo porodice na socijalnu, pravnu i ekonomsku zatitu

pravo majke i djeteta na socijalnu i ekonomsku zatitu,

pravo djece i omladine na zatitu

pravo starijih osoba na socijalnu zatitu,

pravo radnika migranata i njihovih obitelji na zatitu i pomo,

Nakon usvajanja dodatnog protokola Povelje, 5. maja/svibnja 1988., etiri nova prava dodata su
gore navedenim pravima:

pravo na iste mogunosti i tretman prilikom zasnivanja radnog odnosa ili profesionalnog
obavljanja posla, bez polne diskriminacije,

pravo radnika na informisanje i iznoenje miljenja u preduzeu u kojem je zaposlen,

pravo radnika da uestvuje u poboljanju radnih uvjeta i prostora u preduzeu u kojem su

zaposleni, i

pravo starijih osoba na socijalnu zatitu.

3.2.3. Prava manjina

Posljednjih godina svjedoci smo izbijanja oruanih sukoba, etnikih ratnih i raznih netrpeljivosti
koje dovode u opasnost stabilnost cijele Evrope. Jedno od najozbiljnijih i najprioritetnijih pitanja
kojima se danas bavi Evropa, je problem zatite nacionalnih manjina. Savjet Evrope duan je da
pronae rjeenja za tu vrstu konflikata, uz potivanje ljudskih prava i principa pluralistike
demokracije. Sutina zatite nacionalnih manjina je politiki zadatak koji implicira obnavljanje i
odravanje klime povjerenja meu raznim sastavnim komponentama drutva, ali zahtijeva i
pravnu materijalizaciju, kako na nacionalnom tako i na meunarodnom planu.
1)

Okvirna Konvencija

Nakon preporuka Beke konferencije (od 8. do 9. oktobara/listopada 1993., izjava efova drava i
vlada drava, lanica Savjeta Evrope, dala je odluan podstrek radu Savjeta Evrope u oblasti
zatite nacionalnih manjina. Vijee ministara usvojilo je 10. novembra 1994., Osnovnu
konvenciju za zatitu manjina, koja je otvorena za potpisivanje 1. februara/veljae 1995.
Meutim, taj akt jo nije sakupio dovoljan broj ratifikacija, neophodnih za njegovo stupanje na
snagu.
Prava Osnovne konvencije trebalo bi da garantiraju ispunjenje ciljeva, ne precizirajui rokove.
Ova prava ne mogu se traiti na Sudu. Zapravo, ovdje se radi o elji i odlukama drava koje su se
bojale da nee doi do konkretnog rezultata usvajanjem represivnih metoda. Ipak su izabrale

nejasnu i neodreenu formulu. Vijee ministara Savjeta Evrope, zadueno je za kontrolu

sprovoenja Osnovne konvencije. Ona predvia zvanino priznanje imena i prezimena na jeziku
manjine, upisivanje imena ulica i drugih topografskih oznaka na jeziku manjine, mogunost
obrazovanja i uenja na jeziku manjine i podrka manjinskim grupama u socijalnom ivotu.
2)

Evropska Povelja o regionalnim i manjinskim jezicima

Ovu Povelju je usvojilo Vijee Ministara, 5. novembra/studenog 1992. Njen cilj je da sauva
regionalne i manjinske jezike, poznate u evropskoj istoriji, kojima prijeti opasnost nestanka. Ona
je motivirana, ne samo deklarativnom zatitom manjina ve i sama doprinosi u domenu njihove
zatite. Meutim, ako ona podrava drave u poduzimanju mjera na zatiti ranjivih jezika, ne
surauje sa svojim sugovornicima. To je Vijee eksperata koje postavlja Vijee ministara, a koje
se brine o sprovedbi prava. Ova Povelja ima isti nedostatak kao Osnovna konvencija jer nije
sakupila dovoljan broj ratifikacija, neophodnih za njeno stupanje na snagu.
3)

Prava za pripadnike manjina

Treba napomenuti da se prava, predviena ovim aktima, ne odnose na manjine kao entitete, ve
na pojedince, pripadnike manjina. Osnovna Konvencija precizira da osobe koje pripadaju
nacionalnim manjinama mogu pojedinano i zajedno sa drugima, uivati prava i slobode koje
proizilaze iz principa navedenih u ovoj Osnovnoj konvenciji (lan 3, stav 2).
3.2.4. Prava djeteta
Savjet Evrope je ve obradio neka prava djeteta u svojim osnovnim instrumentima, Evropskoj
konvenciji o ljudskim pravima i Socijalnoj povelji. Oba ta dokumenta sadre odredbe koje se tiu
porodice o obrazovanju i obuci. tavie, sve te odredbe o temljenim pravima se odnose takoer i
na djecu. Izmeu ostalog, brojne rezolucije i preporuke Vijea ministara i Skuptine, ve nekoliko
godina su usmjerene na djecu u oblastima socijalne zatite, porodine politike, pravnih poslova,
obrazovanja, medija, zdravstva, migracija, itd.
Evropske zemlje su uestvovale u ispisivanju Konvencije o pravima djeteta. Nakon njenog
usvajanja Savjet Evrope je razvio projekat o politikama vezanim za djetinjstvo, ukljuujui
osnovne upravne komitete. 1996. godine Skuptina je usvojila preporuku (broj 1286) o evropskoj
strategiji za djecu, zahtjevajui od zemalja okupljenih u Savjetu Evrope da uine od prava djeteta
politiki prioritet.
Savjet Evrope je dodatno usvojio vie specijaliziranih pravnih instrumenata o pravima djeteta:
Evropska konvencija u oblasti usvajanja djece (1967.)

Evropska konvencija o pravnom statusu vanbrane djece (1975.)

Evropska konvencija o priznanju i izvrenju odluka u oblasti uspostavljanja staranja nad

djecom (1980.)

Evropska konvencija o izvrenjima prava djeteta (1996.)

3.3.

Kako se ostvaruju ta prava?

3.3.1. Prava sadrana u Evropskoj

konvenciji o ljudskim pravima
Dravne sudske instance moraju potovati prava zagarantirana Konvencijom.
1)
- Ako polovine drava lanica, odredbe Konvencije smatraju sastavnim dijelom
unutranjeg zakonodavstva. To znai da u tim zemljama klauzule Konvencije direktno
sainjavaju prava u korist pojedinca, jednako kao prava na koja se moe pozivati pred
nacionalnim jurisdikcijama, bez drugih formalnosti.
2)
- U nekim drugim dravama, potrebno je specijalno zakonodavstvo za uvoenje odredaba
Konvencije u nacionalno pravo.
Ipak, potekoe koje mogu iskrsnuti u tom pogledu, u principu su ograniene jer nacionalno
zakonodavstvo bi moralo biti u skladu sa Konvencijom. Takav je sluaj i sa Ujedinjenim
Kraljevstvom i vedskom. Ali, ak i u takvim sluajevima, lokalni suci esto pribjegavaju
Evropskoj konvenciji prilikom tumaenja vlastitog, nacionalnog zakona o zatiti ljudskih prava.
Da bi se osiguralo potivanje obaveza Evropske konvencije o ljudskim pravima, od strane drava,
lan 19 pomenute konvencije osniva Evropsku komisiju za ljudska prava i Evropski sud za
ljudska prava. Osim toga, ve postojeem organu Savjeta Evrope, Vijeu ministara povjeren je
zadatak kontrole sprovoenja odredaba koje tite prava zagarantirana Evropskom konvencijom
(lan 32 i 54). To ne znai da i drugi organi Savjeta Evrope, pod ijim okriljem je sastavljena i
usvojena Konvencija, ne rade na olakanju i obezbijeenju njenog sprovoenja: Parlamentarna
skuptina, Direkcija za ljudska prava pri Sekretarijatu.
3.3.2. Evropska komisija za ljudska prava
Evropska komisija za ljudska prava sastoji se od jednakog broja lanova kao i Drave, lanice
Evropske konvencije o ljudskim pravima. Te lanove bira Vijee ministara, na period od est
godina. Njihovo sjedite je u Komisiji, potpuno neovisno od drava i mogu uestvovati u
reizboru (lan 21, 22, 23). Da bi bili izabrani, moraju uivati najvei moralni ugled i ispunjavati
uvjete za vrenje visoke sudske funkcije ili biti pravni strunjaci sa oiglednim znanjem i
sposobnou (lan 39, stav 3). Komisija se nalazi u Strazburu, u sjeditu Savjeta Evrope.
albe na povredu prava koje garantiraju drave, strane, mogu se uloiti Komisiji samo ako
nacionalno pravo predmetne drave priznaje autoritet Komisije. Komisija prima dvije vrste albi.
1)

albe formulirane od strane drave

Svaka Drava koja je ratificirala Evropsku konvenciju o ljudskim pravima samim tim prihvata i
nadlenost Komisije i prema tome moe biti predmet albe neke druge drave koja je takoer
ratificirala Konvenciju i poziva se na nepotivanje odredaba Konvencije (lan 24). Dravne albe
ne podlijeu uvjetima prihvatanja, predvienim za individualne albe i jedina obaveza
podnosilaca albe je da prije obraanja Komisiji pokua doi do internog sporazuma sa dotinom
dravom. (Primjer: sluaj Irske protiv Ujedinjenog Kraljevstva).
2)

Pojedinane albe

Pojedinci se mogu obratiti Komisiji sa albom o povredi odredaba Konvencije od strane drave
lanice, pod uvjetom da je ta drava izjavila da priznaje nadlenosti Komisije. albu moe uloiti
svako fiziko lice, svaka nevladina organizacija ili grupa koja se smatra rtvom povrede ljudskih
prava, priznatih Konvencijom ako je ta prava povrijedila drava koja je prihvatila nadlenost
Komisije u pogledu primanja individualnih albi (lan 25, stav 1).
Razmatranje prijema albi
Prema principima meunarodnog, uglavnom opepriznatog prava, albe se alju Komisiji tek
nakon neuspjelog pokuaja pronalaska internog dogovora u roku od est mjeseci, raunajui od
datuma donoenja konane interne odluke. Prvi zadatak Komisije je da odlui o prijemu ili
odbijanju albe. Prema odredbama lana 27, stav 2, alba se odbija ako nije u skladu sa
odredbama Konvencije, ako nema pravnog osnova i ako je u suprotnosti sa zakonom. Npr. ako se
radi o podnoenju albe o povredi prava koje nije zagarantirano Konvencijom. Najei sluaj
odbijanja albi je kada se one pokau neosnovanim. Takoer se odbijaju albe iji podnosilac
svoje tvrdnje nije potkrijepio nikakvim dokazima. U tom smislu, takoer se odbija alba koja je u
suprotnosti sa zakonom. U ovom sluaju, oigledno se radi o lanim ili neosnovanim injenicama
ili koritenju pogrdnog ili prostakog rijenika protiv dotine vlade. Odluka o odbijanju albe
predstavlja vanu prepreku i to u mjeri u kojoj preuzimanje nadlenosti od strane Komisije ne
podlijee nikakvoj formalnoj uvjetovanosti: obino pismo, ako je potpisano, smatra se albom,
bez obzira na njegov sadraj.
Procedura nakon prijema albe
Kada se alba smatra primljenom, Komisija onda ima jo da ispuni tri zadatka:

sagledati sve injenice

pokuati doi do sporazuma mirnim putem a u sluaju neuspjelog pokuaja uputiti
izvjetaj Vijeu Ministara u kojem daje svoje miljenje o (ne)postojanju povrede
Konvencije.

3.3.3. Vijee ministara

Vijee ministara je politiki organ. Ono dva puta godinje okuplja ministre vanjskih poslova
drava, lanica Savjeta Evrope i ima zasjedanje svake godine, na nivou stalnih predstavnika tih
istih drava.
Vijee minsitara donosi konanu odluku nakon upoznavanja sa albama. Ako se u roku od tri
mjeseca, raunajui od dana dostavljanja izvjetaja Vijeu ministara, od strane Komisije, sluaj
ne preda Sudu, Vijee ministara je duno da odlui da li je izvrena povreda Konvencije ili ne
(lan 32, stav 1). Ova odluka se donosi na osnovu dvotreinske veine lanova Vijea, drava
koje su upletene u sluaj a koje mogu uestvovati u glasanju.
Kada je sluaj predat Sudu, Vijee ministara mora nadgledati izvrenje donesenih odluka.
Shodno lanu 32, stav 4, drave, strane u Konvenciji, obavezuju se na potivanje odluka koje je
donijelo Vijee ministara, u vezi sa sprovoenjem tog lana. Meutim, Vijee ima ograniene
mogunosti sankcioniranja. U krajnjem sluaju, ono moe primjeniti lan 8 Statuta Savjeta

Evrope ukidajui dotinoj dravi pravo na prezentiranje i pozivajui je da se povue iz Savjeta

Evrope. Ako se drava tome ne povinuje, Vijee moe samo odluiti o njenom iskljuenju iz
Savjeta Evrope.
3.3.4. Evropski sud za ljudska prava
Evropski sud ima dvostruku nadlenost i to u domenu sporova, s jedne strane i na konsultativnom
domenu, s druge strane. On ima jednak broj sudija kao i drave, lanice Savjeta Evrope.
1.) Nadlenost u domenu sporova
Shodno svojoj nadlenosti, prima albe od Evropske Komisije za ljudska prava ili od Drava,
strana u Konvenciji.
Za razmatranje nekog sluaja, Sud formira Sudsko vijee od devet sudija koje e razmotriti
izvjetaj Komisije, dokumente podnosilaca albe kao i dotine Drave. Procedura se u poetku
odvija u pismenoj formi a zatim Sud odrava sudske rasprave, u principu javne, u toku kojih
sasluava strane. Nakon vijeanja iza zatvorenih vrata, Sud objavljuje odluku kojom potvruje ili
negira povredu Konvencije i trai otetu za stranu koja se smatra oteenom.
Odluke Suda su konane. Vijee ministara se brine za njihovo sprovoenje.
lan 48 Konvencije predvidio je da Sud prima slijedee albe:
1)

od Komisije;

2)

od drave koja je ratificirala Konvenciju kada je rtva u njenoj nadlenosti;

3)

od drave koja je podnijela albu Komisiji;

4)

od drave o kojoj se radi u albi.

Pojedinci se mogu pojaviti pred Sudom samo ako je njihova drava ratificirala Protokol no 9 iz
Konvencije, usvojen 6. novembra/studenog 1990., koji je znaajno proirio spisak osoba,
nevladinih organizacija i grupa koje mogu uloiti albu Komisiji i predati sluaj Sudu.
Sluaj se predaje visokom sudstvu nakon to Komisija konstatira neuspjeh postizanja sporazuma
mirnim putem i u predvienom roku od tri mjeseca od datuma predavanja izvjetaja Vijeu
ministara, od strane Komisije (lan 47). Prije nego to se preda Sudu, odreeni sluaj mora biti
primljen od strane Komisije i proi kompletnu, predvienu proceduru.
Ratifikacija Konvencije ne predstavlja nadlenost Suda: svaka drava, strana, mora dati izriitu
izjavu o tome (lan 46). Meutim, priznavanje nadlenosti Suda i individualno podnoenje albi,
postalo je praksa gotovo svih drava, lanica Savjeta Evrope. Izjave o prihvatanju daju se za
odreeni period ija duina varira izmeu tri i pet godina. U praksi, ta izjava se redovno obnavlja.
2) Konsultativna nadlenost
1970. godine Sudu je priznata konsultativna nadlenost sa stupanjem na snagu drugog protokola
Evropske konvencije o ljudskim pravima. Ovaj tekst odobrava Savjet Evrope i samo Vijeu

ministara dozvoljava da trai savjet i miljenje Suda o pravnim pitanjima vezanim za tumaenje
Konvencije i njenih protokola (lan 1, stav 1 protokola no 1).
Meutim, jedno takvo miljenje ne moe se odnositi na pravna pitanja iz sadraja ili djelokruga
prava i sloboda zagarantiranih Konvencijom i njenim protokolima, niti na bilo koje pitanje na
osnovu kojeg bi Komisija, Sud ili Vijee ministara mogli primiti albu, predvienu Konvencijom.
Dakle, domen Konvencije je strogo organien.
3)

Neki primjeri razmatrani pred Sudom

Observer i Guardian protiv Ujedninjenog Kraljevstva (1991.). Dva britanska dnevnika Observer i Guardian su objavila isjeke iz knjige Spycatcher koji su obavjetavali o
aktivnostima britanske tajne slube. Te novine su bile zabranjene, i protiv te zabrane je i pokrenut
postupak. Sud je osudio tu zabranu, podsjeajui da je uloga tampe u pravu javnosti na
informiranje, potrebno za demokratski ivot. Da je suprotno, tampa ne bi mogla odigrati svoju
neizbjenu ulogu psa uvara .
Afera Tomasi protiv Francuske (1992.). Gospodina Tomasia je osumnjiila francuska policija da
je uestvovao u teroristikom atentatu na Korzici. Za vrijeme pritvora bio je izloen loem
tretmanu na kojeg se alio Sudu. Sud je smatrao da potrebe istrage i neosporne tekoe borbe
protiv kriminala, pogotovo u oblasti terorizma, ne bi smjele ograniiti zatitu fizikog integriteta
osobe. Sud, u svojoj presudi, priznao je naruavanje Konvencije od strane Francuske.
Castells protiv panije (1992.). Jedan baskijski politiar (Baskija je podruje na kojem djeluje
teroristiki separatni pokret) napisao je da su ubistva baskijskih graana, kao osveta teroristikim
akcijama, prouzrokovale grupacije koje su djelovale potpuno nekanjeno, po nalogu vlade.
panska vlada osudila je tog ovjeka da difamaciju, protiv ega je ovaj uruio albu. Bez
osporavanja pravne osnove ogranienog pristupa, Sud je strogo osudio paniju, s namjerom da ne
obeshrabri slobodnu diskusiju presudama koje su prelako doneene. Pored toga, Sud nije pristao
na zahtjev panije da se autoru onemogui donoenje dokaza o svojim optubama za vrijeme
procesa.
3.3.5. Evropska konvencija za spreavanje zlostavljanja imuenja, neljudskog ili poniavajueg
odnosa i kanjavanja
Ova Konvencija proizilazi iz lana 3 evropske Konvencije o ljudskim pravima prema kojoj niko
ne smije biti zlostavljan ni muen, niti izloen neljudskom i poniavajuem ponaanju.
Konvencija je stupila na snagu 1. februara/veljae 1989. nakon otvaranja i potpisivanja 26.
novembra/studenog 1987.
Evropska konvencija za spreavanje zlostavljanja postavila je garantni mehanizam za
proklamirana prava koji nije sudski, ve preventivnog karaktera, zasnovan na posjetama, i
funkcionira paralelno sa sudskim mehanizmima represivnog karaktera kojima raspolae Komisija
i Evropski Sud za ljudska prava.
Konvencija uspostavlja Evropski komitet za spreavanje zlostavljanja (CEPT), sastavljen od
nezavisnih i nepristrasnih eksperata (po jedan iz svake drave koja je ratificirala Konvenciju).
Uloga CEPT-a je da preventivno djeluje na potencijalno maltretiranje, fizikog ili mentalnog

karaktera, osoba lienih slobode. U tom cilju, oni obilaze mjesta u kojima se dre osobe liene
slobode (zatvori, policijske stanice, vojne kasarne, psihijatrijske bolnice itd.). Nakon svakog
obilaska CEPT pie izvjetaj i dostavlja dotinoj dravi preporuke za unapreenje zatite
pritvorenih osoba, od maltretiranja.
Cilj Konvencije je da pomogne dravama u unapreenju zatite osoba lienih slobode a ne da
osudi dave. CEPT uvijek radi u suradnji sa nadlenim dravnim organima. Komitet povremeno
obilazi teritoriju svih ugovornih strana. Osim toga, on moe organizirati svaku drugu vrstu
posjete ako mu se uini da to nalau date okolnosti: to su ad hoc posjete. Meutim, Komitet je
duan da uvijek slubeno obavijesti odreenu dravu o namjeri vrenja obilaska na njenoj
teritoriji. im poalje slubenu obavijest, CEPT moe u svakom trenutku posjetiti bilo koje
mjesto na kojem javne vlasti dre zatoenike. Ugovorne strane dune su da Komitetu prue sve
mogunosti kako bi on po svom nahoenju mogao da doe na ta mjesta i da mu osiguraju pravo
nesmetanog kretanja. Osim toga, Komitet moe bez svjedoka razgovarati sa pritvorenim osobama
i slobodno stupiti u kontakt sa svakom osobom koja bi mu mogla pruiti korisne informacije.
3.3.6. Metode verifikacije
Socijalane povelje
Da bi se osiguralo sprovoenje raznih odredbi Povelje, od strane ugovornih drava, uspostavljen
je meunarodni kontrolni sistem (lan 21-29). (Sistem je izmjenjen protokolom o amandmanu
Evropskoj socijalnoj povelji, potpisanom u Torinu, 21. oktobra/listopada 1991.). Nakon 1992.,
kontrolni sistem koji se uglavnom zasniva na analizi meunarodnih izvjetaja koje redovno
prezentiraju dave, sprovodi se na slijedei nain:
Te izvjetaje razmatraju razliiti organi Savjeta Evrope; na prvom mjestu, Savjet nezavisnih
eksperata koji se sastoji od 9 eksperata, izabranih od strane Vijea Ministara na period od 6
godina i jednog promatraa meunarodne Organizacije rada (OIT). Savjet eksperata ocjenjuje, sa
pravne take gledita, da li su nacionalna zakonodavstva i propisi u skladu sa obavezama iz
Povelje.
Zatim, vladin komitet, sastavljen od predstavnika ugovornih strana i promatraa evropskih
socijalnih partnera, pristupa drugom razmatranju izvjetaja. Vijee Vlade priprema odluke Vijea
ministara koje se odnose na izvjetaje, sastavljene za Savjet nezavisnih eksperata i ugovorne
strane.
Ono na osnovu zakljuaka o ekonomskim i socijalnim prilikama odluuje o situacijama koje, po
njegovom miljenju, zahtjevaju upuivanje preporuka odreenim ugovornim stranama.
Konano, na osnovu izvjetaja vladinog komiteta, Vijee ministara usvaja rezoluciju o
pojedinanim preporukama, upuenim ugovornim stranama. Do 1992. godine, kontrolna
procedura sprovodila se svake dvije godine, za svaku ugovornu dravu. Da bi se osigurala
racionalnija organizacija rada nadlenih organa, ugovorne Drave podjeljene su u dvije grupe i
podlijeu kontroli u razmacima od godinu dana.
3.4.

Reforme zatitnog sistema

3.4.1

Pojednostavljenje funkcioniranja Evropskog suda za ljudska prava

Potrebno je napomenuti da sadanje funkcioniranje kontrolnog sistema Konvencije, u toku

revizije, Protokol no 11, ima za cilj da preradi proceduru, i ubrza obradu mnogobrojnih albi. U
tom sluaju Komisija bi bila ukinuta a Sud bi postao stalan. Pojedinci bi se direktno obraali
Sudu koji bi odluivao o prijemu ili odbijanju njihovih albi. U tom sluaju, Vijee ministara ne
bi vie moralo da se izjanjava o (ne)postojanju povrede prava, ali bi zadralo odgovornost u
nadgledanju izvrenja sudskih odluka. Sve ove izmjene stupie na snagu onda kada Konvenciju
ratificiraju ili pristupe joj sve drave i tim inom takoer ratificiraju ovaj Protokol no 11.
3.4.2

Procedura kolektivnih albi Socijalne povelje

U novembru/studenom 1990. godine, Savjet Evrope je odluio poboljati efikasnost kontrolnog

mehanizma, i proiriti zatiena prava i njihov sadraj.
Prvi Protokol amandmana (1991.) je promijenio naine trenutnog funkcioniranja, uvrujui
sistem konsultacija sa predstavnicima nevladinih organizacija, radnikih i patronalnih sindikata,
olakavajui usvajanje preporuka i poboljavajui rad strunih timova.
Nacrt dodatnog protokola koji uvodi sistem kolektivnih albi, nastao nakon ministarskih
sastanaka u Rimu (1990) i Torinu (1991), dostavlja se Vijeu ministara. Cilj ovog nacrta je da
uvede proceduru kolektivnih albi koja omoguava nacionalnim socijalnim partnerima kao i
nekim nevladinim organizacijama da kontrolnim organima Povelje uloe kolektivne albe.
Konano, Socijalna povelja je obnovljena. To objavljanje je usvojio 3. maja/svibnja 1996. godine
Ministarski savjet i otvorio ga na potpis. Mnoga prava su uvrena (pravo na korektan smjetaj,
zatita protiv siromatva i socijalnog iskljuenja, zatita u sluaju otputanja s posla, itd.)
Cilj svih tih inicijativa je da pridodaju Povelji adekvatnu ulogu istovjetnu Evropskoj konvenciji.
3.5.

Zakljuak

Da bi zakljuili i dobro uoili polje uticaja evropskog zakonodavstva zatite ljudskih prava, evo
nekoliko njegovih karakteristika:

Ono postaje dravno zakonodavstvo za zemlje koje su ratificirale Konvenciju, i inspirira

takoer druge oblasti dravnog prava. Na taj nain to meunarodni zakoni su prisutni u
svakodnevnici svakog ovjeka.

Utie na ostvarivanje tih prava u svim dravama koje su ratifikicirale Konvenciju.

Pravosue Komisije Suda za ljudska prava slui kao osnova za tumaenje dravnih
sudova.

Dozvoljava pravo na posljednju albu, ukoliko dravne instance na najviem nivou nisu
ispotovale temeljna ljudska prava.