Chronologisch verloop van de procedure

29 juni 2015: Klacht Handen Af van Venezuela tegen de VRT en Mattias Tuyls bij de Raad voor de
Journalistiek. Zie Appendix A.
2 juli 2015: Antwoord van de Raad op klacht van 29 juni 2015. Voorstel tot minnelijke regeling. Zie
Appendix B.
8 juli 2015: Journalist Mattias Tuyls reageert op de klacht van Handen Af van Venezuela. Zie Appendix C.
9 juli 2015: Hoofredacteur van het VRT-nieuws, Bjrn Soenens, reageert op de klacht van Handen Af van
Venezuela. Zie Appendix D. Zie ook hoe Soenens hier neerkijkt op onze organisatie en alle op activisten,
alsof activisten geen degelijke analyse zouden kunnen maken: Dat de klager de naam Handen af van
Venezuela draagt, is ook al vrij helder. De vereniging heeft andere belangen dan de journalistiek. Eerbare
belangen, maar niet die van de journalistiek. Journalistiek moet geen activisme belijden maar tonen en
uitleggen.
9 juli 2015: Handen Af van Venezuela gaat in op voorstel tot minnelijke regeling. Zie Appendix E
9 juli 2015: De Raad maakt het voorstel tot minnelijke schikking over aan de VRT en aan Mattias Tuyls. Zie
Appendix F
10 juli 2015: Bjrn Soenens verwerpt het voorstel tot minnelijke regeling. Zie Appendix G.
10 juli 2015: De Raad geeft Handen Af van Venezuela de mogelijkheid om te reageren op het antwoord
van de VRT. Zie Appendix H.
15 juli 2015: Reactie van Handen Af van Venezuela op het antwoord van de VRT. Zie Appendix I.
16 september 2015: De Raad nodigt Handen Af van Venezuela en de VRT uit voor een hoorzitting. Zie
Appendix J.
23 oktober 2015: Bijkomende repliek van de VRT na de hoorzitting. We kunnen enkel de kennisgeving door
de Raad publiceren daar de e-mails van de VRT een clausule bevatten die niet toelaat de inhoud ervan
publiek te maken. Zie Appendix K.
25 oktober 2015: Reactie van Handen Af van Venezuela op de repliek van de VRT na de hoorzitting. Zie
Appendix L.
12 november 2015: Uitspraak Raad voor de Journalistiek. Zie Appendix M.

Appendix A 29 juni 2015: Klacht Handen Af van Venezuela bij de Raad voor de
Journalistiek tegen VRT en Mattias Tuyls
Turnhout, 29 juni, 2015
Beste,
Ik ben Patrick Hens, actief medewerker van Hands Off Venezuela in Belgi (Handen Af van Venezuela).
Hands Off Venezuela is een internationale solidariteitscampagne met de Bolivariaanse Revolutie in
Venezuela (zie: www.handsoffvenezuela.org en www.handsoffvenezuela.org/nederlands/ )
Via deze weg wens ik, samen met Handen Af van Venezuela, formeel een klacht in te dienen tegen de VRT
en tegen journalist Mattias Tuyls in verband met de serie Qu pasa Venezuela die de VRT eind mei uitzond
in het journaal.
We hebben de ervaring dat de VRT onze e-mails niet ernstig neemt en vaak zelfs helemaal niet reageert
(zie lijst onderaan deze tekst). Daarom richten wij ons tot u.
We volgden de reeks Qu Pasa Venezuela op de voet en stelden met verontwaardiging vast dat er een
bijzonder eenzijdig en vertekend beeld van Venezuela gegeven wordt. Het ging zelfs zo ver dat er hier en
daar duidelijk leugens verteld werden. Wij denken dat een publieke omroep de taak heeft op een eerlijke,
objectieve en deontologisch verantwoorde manier informatie aan de bevolking te geven. In deze serie werd
daar volgens ons tegen gezondigd. We verwachten van de VRT dat analyses rond een bepaald thema ruim
omkaderd worden, rekening houdend met de huidige omstandigheden en met de geschiedenis, en dat
aangehaalde argumenten stevig onderbouwd zijn. De serie op de VRT was niets meer dan een misleidende
verzameling van zorgvuldig gekozen fragmenten, en de belangrijkste oorzaken van de huidige problemen
in Venezuela kwamen niet eens aan bod. Het gaat hier over een ernstige verdraaiing van de feiten. Wat
ons betreft gaat de VRT hier duidelijk haar boekje te buiten. De bevolking heeft recht op objectieve
berichtgeving. Vandaar deze klacht.
Een voorbeeld van een toch wel opmerkelijke leugen. De journalist beweert dat de meeste Tv-stations en
kranten in handen zijn van de regering en dat de kranten Ultimas Noticias en El Universal overgenomen
zijn door de regering. Niet is minder waar: in Venezuela is de overgrote meerderheid van alle mediakanalen
(TV, radio, kranten) in handen van de privsector, ongeveer 70%. 5% is in handen van de staat en 25% zijn
lokale, gemeenschapskanalen. Het Tv-kanaal van de staat haalt slechts 6% van de kijkcijfers. Wat de
kranten betreft: Ultimas Noticias werd in 2013 verkocht aan een Venezolaanse investeringsgroep (Grupo
Ultimas Noticias) en de eigenaars van El Universal (de familie Mata) verkocht de meerderheid van de
aandelen in 2014 aan een Spaanse investeringsfirma: Epalisticia L.
De journalist legde vooral de nadruk op de problemen die er in Venezuela zijn. Hij bezocht hoofdzakelijk
plaatsen die problemen kenden en liet vrijwel enkel opposanten van de regering aan het woord. Hij trok
zelfs met zijn ploeg naar Nederland om een opposante aan het woord te laten. Hij bezocht een extreem
kritische krant (een kleine tabloid die niet serieus te nemen is), maar bezocht geen redactie van een meer
objectieve krant of staatskanaal. Hij liet een bijzonder kritische leraar aan het woord (die onwaarheden
vertelde over de Venezolaanse migratie), maar bezocht geen staatsschool, en vermeldde niets over de
vooruitgang in het onderwijs in Venezuela. Hij vermeldde de afgebladerde appartementsgebouwen en
de slechte staat van de huizen in een probleemwijk, maar bezocht geen enkele van de duizenden nieuwe
en moderne wijken die de regering bouwde voor de armere bevolking.

De gratis staatsscholen, de nieuwe medische centra (ook gratis), de gratis sport- en muziekscholen, de
georganiseerde gemeenschappen, de communes, de coperatieven, de fabrieken onder arbeiderscontrole,
de cultuurcentra, de boerengemeenschappen, de inheemse volkeren zijn mooie en essentile onderdelen
van de Bolivariaanse Revolutie. Niets daarvan werd bezocht. Er werd duidelijk een selectie gemaakt
waardoor de vele verwezenlijkingen van de Bolivariaanse Revolutie zo goed als niet aan bod kwamen.
Voor ons is het duidelijk dat de journalist in deze serie meermaals een inbreuk pleegde tegen o.a. artikel 1
en 4 van de Code van de Raad voor Journalistiek.
Wij vinden dan ook dat de VRT en/of de journalist een rechtzetting moet publiceren op haar website en in
het journaal (artikel 5 van de Code van de Raad voor Journalistiek). Het zou ook goed zijn mocht de VRT
een verklaring afleggen over hoe het mogelijk is dat ze op deze manier journalistiek bedrijven en een
voorstel doet over hoe dergelijke berichtgeving in de toekomst vermeden kan worden.
Graag willen wij met Handen Af van Venezuela gehoord worden in deze zaak om onze beweringen toe te
lichten. We willen ook in dialoog gaan met de VRT en/of de journalist, van wie verondersteld wordt dat hij
een wederwoord verleent om relevante feitelijke informatie aan te vullen of recht te zetten (artikel 6 van
de Code van de Raad voor Journalistiek).
Meer details over de serie en ons antwoord erop (met duidelijke bewijzen van leugens en verdraaiingen
van feiten) vindt u hier:
www.dewereldmorgen.be/artikel/2015/06/03/que-pasa-vrt-waarom-lakei-van-venezolaanse-oppositie
En hier met nog meer details:
patrickhens.wordpress.com/2015/05/26/de-openbare-omroep-opnieuw-in-de-aanval-tegen-venezuelaque-pasa-vrt/
Met vriendelijke groeten,
Patrick Hens
(Handen Af van Venezuela)
Een overzicht ven de verstuurde e-mails (voor zo ver we die terug konden vinden):
15/01/2007 aan roger.creyf@vrt.be -> reactie VRT: doorgestuurd naar redactie Panorama (waarvan we
nooit een antwoord kregen)
17/02/2009 aan nieuws@vrt.be -> reactie VRT: wil niet in discussie gaan over haar neutraliteit
09/01/2013 aan totuwdienst@vrt.be -> reactie VRT: weigering om te erkennen dat er aan misleidende
berichtgeving gedaan werd, niet ingaan op uitnodiging tot dialoog.
28/01/2014 aan vranckx@vrt.be -> reactie VRT: antwoordt wel maar gaat niet in op inhoud en zegt enkel
dat het niet de bedoeling is een bepaald land in diskrediet te brengen.
09/05/2015 aan nieuws@vrt.be -> reactie VRT: geen.

Appendix B 2 juli 2015: Antwoord van de Raad op klacht van 29 juni 2015: voorstel tot
minnelijke regeling
Aan de heer Patrick HENS
Brussel, 2 juli 2015
Geachte heer Hens,
Uw mail van 29 juni jl. heb ik goed ontvangen en aandachtig gelezen. Met eenzelfde post neem ik contact
met de hoofdredactie van de VRT en met journalist Mattias Tuyls en vraag hen om een reactie op de klacht
die u bij ons hebt ingediend.
Zoals telefonisch toegelicht is het niet de opdracht van de Raad voor de Journalistiek om te oordelen over
de plicht tot objectiviteit en onpartijdigheid van de VRT als openbare omroep.
Dat komt toe aan de Vlaamse Regulator voor de Media. De overige elementen van uw klacht behoren wel
tot de opdracht en het bevoegdheidsdomein van de Raad.
Als ombudsman is het mijn eerste taak om na te gaan of een minnelijke regeling kan worden gevonden in
deze zaak. Mocht u hierover een voorstel willen doen, dan wil ik u vragen om me dit te laten weten. Als er
geen minnelijke regeling kan worden gevonden, zal de Raad voor de Journalistiek een uitspraak doen,
nadat beide partijen hun standpunt naar voren hebben kunnen brengen.
In bijlage bezorg ik u de ledenlijst van onze Raad en een kopie van ons werkingsreglement.
Ik houd u op de hoogte van de verdere ontwikkeling van dit dossier.
Intussen verblijf ik, geachte heer Hens,
Met de meeste hoogachting
Pieter Knapen
Secretaris-generaal en ombudsman
Bijlagen: ledenlijst en werkingsreglement van de Raad voor de Journalistiek

Appendix C 8 juli 2015: Journalist Mattias Tuyls reageert op de klacht van Handen Af van
Venezuela
Mechelen, 08-07-2015
Beste,
Met spijt en verbazing, heb ik mij van de klacht van de organisatie Handen af van Venezuela,
verpersoonlijkt door de heer Hens, vergewist. Zoals de uitgezonden reeks aangeeft heb ik zon 20 jaar
geleden op uitwisseling gezeten in Venezuela. En daaraan heb ik een enorme liefde voor het land en haar
bevolking overgehouden. Bedoeling was om na zoveel jaar terug te keren en nu als journalist ter plaatse te
constateren hoe het land erbij ligt. En ja helaas, Venezuela heeft dezer dagen zo zijn problemen. Die hoeven
niet onder de mat te worden geveegd, wel integendeel
Met de hand op het hart kan ik u zeggen, dat de 6 reportages in eer en geweten zijn gemaakt, met een
maandenlange research vooraf en zonder vooringenomenheid, politieke voorkeur of wat dan ook. Das,
toegegeven, niet altijd makkelijk in een zo sterk gepolariseerd land als Venezuela. De ploeg en ik hebben
er desondanks over proberen waken zowel voor- als tegenstanders van de regering aan het woord te laten.
En das hoewel het terplekke niet altijd makkelijk werken is voor Westerse journalisten ook gelukt, denk
ik. Veel van de positieve reacties nadat de reeks was uitgezonden, bewijzen dat ook.
De televisie reportages maken trouwens deel uit van een groter geheel, waarin er crossmediaal werd
gewerkt. Waarin dus zowel TV, radio als de website, deredactie.be werden bediend. Ook in mijn blogs, die
misschien soms wat tongue-in-cheek waren geschreven, was er bijvoorbeeld ruimte voor een kritische
noot, maar werden evengoed de verwezenlijkingen van het Chavisme vermeld. Zo hoort dat, denk ik, als
je naar objectiviteit streeft.
Dat ik leugens zou hebben verkocht, durf ik ten zeerste betwijfelen. Feit is natuurlijk wel dat er in een TVreportage van 2 minuten 15 seconden, niet altijd plaats is voor elke nuance en een zeer omstandige
omkadering. Maar wanneer
bijvoorbeeld 2 kranten overgenomen worden
door vage
investeringsgroepen met rechtstreekse of onrechtstreekse banden met de overheid, dan mag je je daar als
verslaggever toch vragen bij stellen. Dat is zelfs je plicht.
Ik ben een journalist, met een grote liefde voor Venezuela. Ik ben geen lid van welke ideologisch gekleurde
organisatie of wat dan ook. E n ik heb er hoegenaamd geen belang bij om de ene of de andere partij voor
te trekken. Het enige dat ik heb proberen doen is thematisch te berichten over een aantal prangende
problemen in Venezuela anno 2015en dat voor een breed publiek, dat niet elke dag over Venezuela hoort
of leest.
Als mensen zich daar persoonlijk door aangevallen voelen, is dat bijzonder jammer en buiten onze wil om.
Maar de overwegend positieve reactie s uit verschillende hoeken sterken mij in de overtuiging, dat we niet
onaardig werk hebben afgeleverd.
Met vriendelijke groeten,
Mattias Tuyls
VRT Nieuws

Appendix D 9 juli 2015: Hoofredacteur van het VRT-nieuws, Bjrn Soenens, reageert op
de klacht van Handen Af van Venezuela
Van:
Verzonden:
Aan:
Onderwerp:

SOENENS Bjrn [Bjoern.SOENENS@VRT.BE]

donderdag 9 juli 2015 11:18
Pieter Knapen
aanvulling Venezuela

Dag Pieter,
Nog enkele aanvullende opmerkingen over de klacht omtrent de Venezuelareeks.
VRT Nieuws heeft er geen enkel belang bij om iets of iemand te bevoordelen of te benadelen in een reeks
over Venezuela.
Omdat Latijns-Amerika i nagenoeg alle media al te vaak onderbelicht blijft, zijn we naar Venezuela
getrokken, om er verslag uit te brengen van de toestand van het land. Onze reporter heeft zich ruim
bevraagd en is ook lang genoeg gebleven (4weken!) om er een genuanceerd beeld van het land en zijn
bewoners te schetsen. En uiteraard komt ook de oppositiestem aan het woord, want dat is net wat onze
reporter met ogen en oren heeft vastgesteld: dat het niet erg goed gaat met Venezuela, dat er problemen
zijn, heel veel problemen. Daarover berichten heeft niets te maken met een vooringenomenheid tegenover
een regime, maar met een rationeel schetsen van de rauwe werkelijkheid. Daar draait journalistiek om.
Dat er hierover een klacht is, verwondert mij dan ook danig. Dat de klager de naam Handen af van
Venezuala draagt, is ook al vrij helder. De vereniging heeft andere belangen dan de journalistiek. Eerbare
belangen, maar niet die van de journalistiek. Journalistiek moet geen activisme belijden maar tonen en
uitleggen.
Hartelijke groet,
Bjrn

Appendix E 9 juli 2015: Handen Af van Venezuela gaat in op voorstel tot minnelijke
regeling
Beste mijnheer Knapen,
We ontvingen uw brief dd 2 juli 2015. Waarvoor dank.
Wat een minnelijke schikking betreft dachten we dat we dat beter in dialoog met de VRT en de
journalist zouden doen, om te zien wat haalbaar is. Afhankelijk van het resultaat kunnen we dan
zien hoe het verder moet.
Enkele voorbeelden die we naar voren zouden kunnen brengen:
* We zouden de eisen in onze oorspronkelijke klacht kunnen herhalen (rechtzetting op tv,
website, uitleg waarom hun berichtgeving zo is).
* We kunnen ook vragen dat ze The Revolution Will Not Be Televised uitzenden of een andere
documentaire over Venezuela.
* We zouden ook zendtijd kunnen vragen met Handen Af van Venezuela.
* Ook kunnen we vragen dat vooraleer ze nog eens iets uitzenden, ook onze kant van het verhaal
aan bod laten komen, ons contacteren.
* ...
Met vriendelijke groeten,
Patrick Hens
Handen Af van Venezuela

Appendix F 9 juli 2015: De Raad maakt het voorstel tot minnelijke schikking over aan de
VRT en aan Mattias Tuyls
Geachte heer Hens,
Dank voor uw voorstel tot minnelijke regeling, dat ik zal overmaken aan de hoofdredactie van de VRT.
Met vriendelijke groeten,
Pieter Knapen

Van: Pieter Knapen

Verzonden: donderdag 9 juli 2015 11:43
Aan: 'SOENENS Bjrn'
Onderwerp: RVDJ - Handen af van Venezuela tegen VRT en Tuyls (o.r. 1529) - Voorstel minnelijke regeling
Geachte heer Soenens,
Beste Bjrn,
In opvolging van de klacht van Handen af van Venezuela tegen VRT en Tuyls (o.r. 1529) ontving ik een
voorstel tot minnelijke regeling van de heer Patrick Hens. U vindt het voorstel in bijlage. Mag ik u vragen
om me uw reactie op het voorstel te bezorgen.
Met vriendelijke groeten,
Pieter Knapen

Appendix G 10 juli 2015: Bjrn Soenens verwerpt het voorstel tot minnelijke regeling
Van:
Verzonden:
Aan:
Onderwerp:
minnelijke regeling

SOENENS Bjrn [Bjoern.SOENENS@VRT.BE]

vrijdag 10 juli 2015 11:42
Pieter Knapen
Re: RVDJ - Handen af van Venezuela tegen VRT en Tuyls (o.r. 1529) - Voorstel

Geachte heer Knapen,

Beste Pieter,
Wij wensen voorlopig niet in te gaan op het voorstel tot mannelijke schikking. We gaan geen rechtzetting
publiceren van iets waar we achter staan...
Bjrn Soenens

Appendix H 10 juli 2015: De Raad geeft Handen Af van Venezuela de mogelijkheid om te

reageren op het antwoord van de VRT
Geachte heer Hens,
In opvolging van uw klacht bij de Raad voor de Journalistiek tegen de VRT en journalist Mattias Tuyls, heb
ik een antwoord ontvangen van de heer Bjrn Soenens, hoofdredacteur van Het Journaal, en van de heer
Tuyls.
Vooreerst wenst de VRT niet in de gaan op uw voorstel tot minnelijke regeling. U vindt het antwoord van
de heer Soenens daarover in bijlage.
Verder hebben de heer Soenens en de heer Tuyls me hun antwoord op uw klacht bezorgd. U vindt hun
antwoord in bijlage. Zij zijn van mening dat de reportagereeks geen beroepsethische fouten bevat en dat
de klacht ongegrond verklaard moet worden.
Indien u wenst, kunt u nog een laatste keer schriftelijk (via mail of brief) repliceren op het antwoord van
de VRT. Ik wil u vragen om me desgevallend uw antwoord tegen 10 augustus te bezorgen, zodat we de
procedure verder kunnen zetten met het oog op het onderzoek van de ontvankelijkheid en de
gegrondheid van uw klacht.
In afwachting van uw antwoord groet ik u,
Hoogachtend,
Pieter Knapen

Appendix I
VRT

15 juli 2015: Reactie van Handen Af van Venezuela op het antwoord van de

Mijnheer Knapen,
We ontvingen uw e-mail van 10 juli 2015 en willen daar bij deze op reageren.
Vooreerst vinden wij het bijzonder spijtig dat zowel de VRT, als de heren Tuyls en Soenens een minnelijke
schikking afwijzen en bijgevolg ook de dialoog mijden die we voorstelden.
Uit hun antwoorden leiden we ook af dat ze blijven uitgaan van het eigen grote gelijk en de stemmen die
het niet eens zijn met hun conclusies niet aan het woord willen laten. Er wordt ook niet toegegeven dat er
fouten begaan zijn door onwaarheden te vertellen in de reportages. Hun antwoord is ook in volledig
dezelfde stijl als de uitzending zelf.
Daarom willen we u vragen de procedure verder te zetten met het oog op het onderzoek van de
ontvankelijkheid en de gegrondheid van onze klacht.
We willen ook opnieuw ingaan op de onwaarheden die in de serie Que Pasa Venezuela verkondigd
werden, en waarvan Dhr. Tuyls blijft beweren (ook nu weer zonder bronnen te vermelden) dat hij het bij
het rechte eind had. We hadden begrepen dat de Raad voor de Journalistiek zich niet kan uitspreken over
vooringenomenheid of partijdigheid van journalisten of media. Daarom eerst wat meer uitleg over de
leugens:
In de aflevering Geen papier, geen krant vindt Dhr. Tuyls Venezuela een extreem voorbeeld van
onderdrukte persvrijheid en de nieuwslezeres beweert dat de meeste tv-stations er in handen van de
regering zijn.
Enig opzoekwerk leert ons onder andere het volgende:

https://en.wikipedia.org/wiki/Media_of_Venezuela
Most of Venezuela's mass media are privately operated and derive most of their revenues from
advertising, subscriptions, and sale or distribution of copyrighted materials. A small proportion of
the Venezuelan television, newspaper, and radio markets is controlled by state-owned outlets. The
government has its own news agency, Agencia Bolivariana de Noticias.
According to the Ministry of Popular Power for Communication and Information of the Venezuelan
government, 70% of media in Venezuela is private, 5% is government owned and 25% is community
media

http://www.cepr.net/blogs/the-americas-blog/does-venezuelan-television-provide-coveragethat-opposes-the-government
Dit artikel in CEPR toont heel wat cijfers die gebaseerd zijn op een rapport van het Carter Center

In diezelfde aflevering vertelt Dhr. Tuyls ook dat de kranten Ultimas Noticias en El Universal overgenomen
werden door de overheid. In zijn antwoord via e-mail zet hij dit niet recht maar zegt hij wel iets anders dan
in de reportage: twee kranten overgenomen door vage investeringsgroepen met rechtstreekse of
onrechtstreekse banden met de overheid.

Opzoekwerk levert onder andere het volgende op:

https://en.wikipedia.org/wiki/El_Universal_(Caracas)
El Universal is lid van de Latin American Newspaper Association. De meerderheid van de aandelen
zijn in handen van een Spaanse priv investeringsmaatschappij Epalisticia. Het Amerikaanse
Committee to Protect Journalists (o.a. gefinancierd door Fox News) beschuldigde wel de leiding
van censuur. (zie ook:
http://www.elmundo.es/television/2014/07/05/53b847da268e3ed7168b457b.html)

https://en.wikipedia.org/wiki/ltimas_Noticias
Wikipedia is onduidelijk over de eigenaars van Ultimas Noticias. Bij verder zoeken blijkt dat Ultimas
Noticias behoort tot de Venezolaanse investeringsgroep Grupo Ultimas Noticias, die deel uitmaakt
van Latam
Media Holding, eigendom van de Londense Hanson Group
(http://www.ultimasnoticias.com.ve/noticias/actualidad/economia/se-concreto-venta-de-lacadena-capriles.aspx)

Het klopt dus niet dat de twee kranten overgenomen werden door de overheid, zoals Dhr. Tuyls beweert.
In de media zijn wel allerlei insinuaties te vinden over veronderstelde banden van bovenvermelde groepen.
Dat is ook vrij normaal: er is een (internationale) mediaoorlog tegen Venezuela aan de gang
(http://venezuelanalysis.com/video/11214,
http://www.argentinaindependent.com/currentaffairs/analysis/waging-the-media-war-in-venezuelamaduros-first-month-in-power,
http://www.commondreams.org/views/2015/03/06/dont-believemainstream-us-media-coverage-venezuela )
Dat niet alle mediakanalen, en de eraan verbonden journalisten en groepen, politiek neutraal zijn zal wel
kloppen. In Venezuela is dat niet zo, maar ook in Belgi is dat niet zo, ook bij de VRT is dat niet zo, waar
sommige politieke figuren en standpunten meer aandacht krijgen dan anderen en (ex-)journalisten een
duidelijk politieke voorkeur toonden.
Dat vele mediakanalen in handen zijn (of waren in het geval van Ultimas Noticias) van steenrijke
mediamagnaten en groepen die rechtstreekse banden hebben met oppositiefiguren (Cadena Capriles:
familie van presidentskandidaat voor de oppositie Henrique Capriles), en dat deze media een fervente antiregeringscampagne voeren, zelfs betrokken waren bij de staatsgreep van 2002, was op zijn minst ook een
vermelding waard geweest in de reportage.
Ook in de aflevering Veel jonge Venezolanen vertrekken naar het buitenland worden onwaarheden
verkondigd over de voorzieningen in het onderwijs en de migratie, niet door Dhr. Tuyls zelf, maar hij laat
het wel gebeuren, zonder enige commentaar.
Enfin, een volledig overzicht van de verdraaiingen en leugens vindt u in de links naar onze artikels die ik u
in mijn eerste e-mail toestuurde.
Hoewel we weten dat de Raad voor de Journalistiek in de procedure enkel de onwaarheden kan
onderzoeken en zich niet kan uitspreken over neutraliteit en objectiviteit van de media of van journalisten,
willen we toch ook graag ingaan op het schriftelijk antwoord van Dhr. Tuyls en Dhr. Soenens.
Dhr. Tuyls begint emotioneel en zegt dat hij van Venezuela houdt. Wij doen dat ook, we bezochten het al
zeer vaak, sinds 1997, en hebben er vele vrienden en familieleden. Dat is een van de redenen waarom we
ons verzetten tegen de onjuistheden en verdraaiingen die over het land in de media komen. Het is ook een
van de redenen waarom we overwogen een klacht in te dienen bij de Raad voor de Journalistiek.

Ook wij erkennen dat er problemen zijn in Venezuela, we steken dat niet onder stoelen of banken. We zijn
ook kritisch tegenover de overheid en de regeringspartij als we vinden dat dat nodig is. (bvb.
http://www.handsoffvenezuela.org/venezuela-hoog-tijd-voor-meer-socialisme.htm). We proberen wel
steeds de oorzaken van deze problemen te achterhalen en onderbouwde analyses te maken of te delen.
Zonder omkadering ontstaan er misverstanden.
Dhr. Tuyls beweert dat een maandenlange research vooraf ging aan het bezoek aan Venezuela. Nu hangt
de kwaliteit van de research wel af van de kwaliteit en geloofwaardigheid van de bronnen, ook van het
onderzochte spectrum: voor- en tegenstanders. Het zou dus voor ons zeer interessant zijn om te weten of
het onderzoek op een brede basis gebeurd is en op welke bronnen Dhr. Tuyls zich baseerde.
Hij beweert ook dat hij met zijn ploeg erover probeerde te waken zowel voor- als tegenstanders aan het
woord te laten en vindt dat dat gelukt is. Wie de serie bekeken heeft weet dat dat gewoon niet waar is, de
overgrote meerderheid van de getuigenissen waren van tegenstanders van de regering. Het kan
nochtans niet moeilijk zijn om ook chavisten (aanhangers van Chvez, Maduro en hun politiek) te vinden.
Volgens een recente peiling staat 62% van de Venezolanen nog steeds achter de regerende partij:
http://www.telesurtv.net/english/news/62-of-Venezuelans-Want-Socialists-to-Keep-Governing-Poll20150628-0013.html
Dan schrijft Dhr. Tuyls dat het niet altijd makkelijk werken is voor westerse journalisten in Venezuela.
Waarop baseert hij zich? In de reportage was daar alvast niets van te zien en werd de ploeg niets in de weg
gelegd.
We weten niet wat Dhr. Tuyls met zijn blog bedoelt, maar we gaan ervan uit dat het de Facebook pagina
Que Pasa, Venezuela? is. Daar verschijnen inderdaad positieve reacties: enkele tientallen. Er staan ook
enkele kritische reacties, waar hij niet op reageert. Met Handen Af van Venezuela lieten we op die pagina
ook weten dat we een artikel geschreven hadden over de serie, met een link. Ook daar kwam geen reactie
op van Dhr. Tuyls. Maar hij moet wel degelijk op de hoogte geweest zijn van onze bedenkingen, en we
vinden het dan ook raar dat hij nu plots verbaasd is door onze reactie.
We mogen ook niet vergeten dat de overgrote meerderheid van de Venezolanen (en hun familie) die in
Belgi wonen opposanten zijn. Bij de presidentsverkiezingen haalt de oppositie steeds meer dan 90% van
de stemmen in het stembureau in de ambassade in Brussel. Het is dus normaal dat velen goede
commentaren op de serie hebben.
Wij hebben met Handen Af van Venezuela (Belgi) een Facebookgroep die ook heel wat volgers kent
trouwens, bijna 300, en die veel respect hebben voor het werk dat we doen. We krijgen ook positieve
reacties op onze bedenkingen bij de serie. Maar Venezuela blijft natuurlijk een niche in het Belgische
nieuwslandschap. Internationaal kan onze organisatie Hands Off Venezuela ook op heel wat bijval rekenen.
Dhr. Tuyls geeft zelf toe dat het formaat (een tv-reportage van 2 minuten en 15 seconden) geen ruimte laat
voor omkadering. Wij zijn van mening dat in het journaal vooral de feiten vermeld moeten worden, op een
objectieve manier. Reportages waarin duidelijk minder objectieve standpunten ingenomen worden door
personen of organisaties worden volgens ons beter vertoond in andere programmas, die bedoeld zijn om
opinies weer te geven, en waar er meer tijd aan besteed kan worden.
Over het antwoord van Dhr. Soenens (die alle stellingen van Dhr. Tuyls steunt) kunnen we kort zijn: we
vinden het zeer spijtig dat hij zo neerkijkt op activisten, op onze organisatie en zelfs op de naam ervan.
Alsof activisten niet in staat zouden zijn om een correcte (politieke) analyse te maken. We denken dat dit
ons vermoeden bevestigt dat de VRT zich onaantastbaar acht en de dialoog met andersdenkenden
voorlopig niet aan zal gaan.

Hands Off Venezuela is actief in tientallen landen en de internationale Facebookpagina wordt gesmaakt
door bijna 24.000 mensen (https://www.facebook.com/hands.off.venezuela)
Met vriendelijke groeten,
Patrick Hens
Handen Af van Venezuela

Appendix J 16 september 2015: De Raad nodigt Handen Af van Venezuela en de VRT uit
voor een hoorzitting
Geachte heer Hens,
In opvolging van de klacht die u namens Handen af van Venezuela indiende tegen de VRT en journalist
Mattias Tuyls (o.r. 1529) nodig ik u uit op de hoorzitting die de Raad voor de Journalistiek hierover
organiseert. Op de hoorzitting kunnen beide partijen hun standpunt mondeling toelichten.
De hoorzitting vindt plaats op dinsdag 20 oktober om 15.00 uur op de secretariaat van de Raad, IPCRsidence Palace, 3-217, Wetstraat 155, 1040 Brussel (vlakbij het Schumanplein). Ons kantoor is makkelijk
bereikbaar met het openbaar vervoer. Er is een trein- en metrostation onder het Schumanplain. Rsidence
Palace staat in het ondergrondse station al aangeduid. U vindt ons kantoor op de derde verdieping.
Gelieve uw aanwezigheid per kerende te bevestigen.
Met vriendelijke groeten,
Pieter Knapen

Appendix K

23 oktober 2015: Bijkomende repliek van de VRT na de hoorzitting

We kunnen hier enkel de kennisgeving door de Raad publiceren daar de e-mails van de VRT een clausule
bevatten die niet toelaat de inhoud ervan publiek te maken.
Geachte heer Hens,
In opvolging van de hoorzitting over de klacht van Handen af van Venezuela tegen de VRT en journalist
Mattias Tuyls (o.r. 1529) heeft de heer Tuyls me na afloop van de hoorzitting een aantal bijkomende
stukken bezorgd met betrekking tot de door hem geraadpleegde bronnen over de 22% populariteit van
president Maduro (El Universal, Reuters, BBC) en de link tussen de krant Ultimas Noticias en de overheid
(Wikipedia, scrollen naar Post-2013 sale). U vindt de stukken in bijlage.
Ik wil u graag de kans geven om daarop nog een laatste keer kort te reageren. Ik wil u wel vragen om uw
reactie te beperken tot de betrokken stukken, voor het overige zijn de debatten definitief gesloten.
Mag ik u vragen om me uw eventuele reactie te bezorgen tegen maandag 26 oktober ek.
Met vriendelijke groeten,
Pieter Knapen

Appendix L 25 oktober 2015: Reactie van Handen Af van Venezuela op de repliek van
de VRT na de hoorzitting
Mijnheer Knapen,
De nieuwe documenten voegen volgens ons weinig of niets toe.
Blijkt dat er inderdaad wel n enkele peiling geweest was die Maduro 22% gaf (peiling Datanlisis januari
2015). In het artikel dat de VRT stuurde staat ook dat de oppositiepartijen volgens diezelfde peiling nog
minder steun dan Maduro krijgen van de bevolking. Daarover geen woord in de reportage.
Gil said that 40% of respondents were dissenters, but only 19% support any of the parties comprising the
opposition Unified Democratic Panel (MUD).
Er waren echter meerdere peilingen (Hinterlaces en ICS, maart 2015) met heel andere cijfers, waar we
eerder al naar verwezen. Met deze andere peilingen werd geen rekening gehouden in de reportage. Op
basis van die ene peiling, die bovendien eerder in de tijd plaatsvond dan de andere peilingen, concluderen
dat Maduro nog maar 22% steun geniet, lijkt ons niet correct.
Waarom Datanlisis trouwens, in een document dat de VRT stuurde, een van de meest gerespecteerde
peilingbureaus genoemd wordt is ons onduidelijk. We vragen ons af waarop deze uitspraak gebaseerd is:
Opinion polls in Venezuela are divergent and controversial, but Datanalisis is one of the most closely
watched and respected. Gil did not say when the latest figure came from or how many people were
interviewed.
Andere bronnen beschouwen het bureau als onbetrouwbaar omdat het gelinkt is aan de oppositie, en in
het verleden haalden ze op zijn minst gezegd vreemde kapriolen uit met cijfers.
http://www.narconews.com/Issue33/article1007.html
In early February 2003, the anti-Chvez Venezuelan polling firms Datanlisis and Consultores 21 held a
joint press conference in Caracas claiming to be neutral parties in the countrys deeply polarized political
conflict. Just over two weeks before the press conference, Narco News had highlighted that Datanlisis
President Jose Antonio Gil Yepes had told the Los Angeles Times in July 2002 that Chvez has to be killed.
Narco News pointed out that a simple glance at Datanlisis website revealed the kind of blatant political
partisanship that one normally does not associate with respectable polling operations (as this report goes
to print, Datanlisis website has been running John Kerrys Chvez-bashing misstatement at the top of
their news column for over a month).
http://venezuelanalysis.com/analysis/6908
But Consultores is not alone in Neverland, with Datanalisis also possessing a penchant for pie in the sky
polling. In 2009, in the run-up to the referendum on whether to eliminate presidential term limits, the
polling company consistently predicted that the electorate would vote against the changes in a victory for
the opposition - right up until releasing their final poll results, which suddenly showed that 51.5% would
vote in favour of eliminating term limits, whilst 48.1% would vote against. Not only was this a dramatic
change that was never explained by the company, but it also underestimated the pro-government vote and
inflated the oppositions support. The actual figures demonstrated almost a 10% margin in favour of the
reforms, which were passed with 54.5% in favour and 45.15% against.
Of course, in an interview with Globovision last week, Datanalisis Director, Luis Vicente Leon, was quick to
rectify that the companys recently released figures are subject to change, given the unpredictability of
polls a somewhat surprising statement given that at least three other polls have consistently shown that
Chavezs support has remained stably around the 57% mark for the past 6 months.

Wat het Wikipedia artikel over Ultimas Noticias betreft. We vinden het toch wel vreemd dat de mensen
van de VRT nu opeens refereren naar een Wikipedia artikel nadat Mr. Soenens tijdens de hoorzitting zei
dat de VRT geen Wikipedia is. Het artikel voegt bovendien niets toe, ook wij bekeken het eerder al.
Nergens staat daar te lezen dat Ultimas Noticias overgenomen werd door de overheid.
Integendeel zelfs. In het artikel kunnen we lezen dat Ultimas Noticias verkocht werd aan een
investeringsgroep. Voor zo ver wij weten is de overheid geen investeringsgroep.
In 2013, the newspaper was sold to an "investment group" that was allegedly more sympathetic to the
Venezuelan government for between $160-180 million
In 2013, ltimas Noticias was sold to an unknown party and commentary criticizing the Venezuelan
government declined. This was supposedly due to the new owners of timas Noticias being close to the
Venezuelan government.
Let vooral op de woorden allegedly, unknown en supposedly.
We vragen ons ook af waarop Wikipedia en de VRT zich stoelen om te beweren dat criticism of the
government declined. Welke kwalitatieve en kwantitatieve analyse van de artikels is er
gemaakt? Mogelijk geen enkele. Wij vinden hier in ieder geval geen spoor van terug. De VRT ook niet,
vermoeden we.
Bij Wikipedia weten ze het dus niet, wij zochten het verder uit en vonden het volgende (wat we ook al
schreven in onze vorige e-mail):
Wikipedia is onduidelijk over de eigenaars van Ultimas Noticias. Bij verder zoeken blijkt dat Ultimas
Noticias behoort tot de Venezolaanse investeringsgroep Grupo Ultimas Noticias, die deel uitmaakt van
Latam Media Holding, eigendom van de Londense Hanson Group
(http://www.ultimasnoticias.com.ve/noticias/actualidad/economia/se-concreto-venta-de-la-cadenacapriles.aspx)
Bij een van de meest fervente anti-regering sites, Caracas Chronicles, zien ze het zo:
http://caracaschronicles.com/2014/05/19/de-lima-is-out-of-cadena-capriles-owner-still-in-closet/
Because, lets not forget: even though Venezuela has clear laws on who can and who cant own a
publishing business, the identity of the person/people who bought Cadena Capriles has never been
disclosed. Amazingly, it hasnt leaked reliably, either. We just dont know.
Met andere woorden: zelfs zij weten het niet. Toch beweert de VRT dat de krant in handen is van de
regering.
Met vriendelijke groeten,
Patrick Hens
Handen Af van Venezuela

Appendix M 12 november 2015: Uitspraak Raad voor de Journalistiek

Beslissing van de Raad voor de Journalistiek over de klacht van Handen af van Venezuela tegen VRT en
Tuyls
Met een mail van 29 juni 2015 dient de heer Patrick Hens namens de organisatie Handen af van Venezuela
een klacht in tegen de VRT en journalist Mattias Tuyls. Aanleiding is een reeks over Venezuela in Het
Journaal van 9 tot 15 mei 2015 met zes reportages onder de respectievelijke titels Verdeeld land, verdeelde
stad, Geen papier, geen krant, Een land schuift aan!, Gezocht! Turistas, Hard tegen hard en Weg uit
Venezuela. Hoofdredacteur Bjrn Soenens en journalist Mattias Tuyls antwoorden met een brief en twee
mails van 8 en 9 juli, waarop Patrick Hens repliceert met een mail van 15 juli 2015.
Een rapporteringscommissie van de Raad voor de Journalistiek heeft een hoorzitting gehouden op 20
oktober 2015. Patrick Hens en Erik Demeester waren aanwezig voor Handen af van Venezuela, namens de
VRT woonden Bjrn Soenens, Mattias Tuyls en bedrijfsjuriste Hilde Minjauw de hoorzitting bij. Na de
hoorzitting heeft de VRT dezelfde dag nog enkele stukken bezorgd, waarop klager gereageerd heeft met
een mail van 25 oktober 2015.
DE FEITEN
De reportagereeks schetst in zes afleveringen een beeld van Venezuela naar aanleiding van twee jaar
presidentschap van Nicols Maduro. De journalist doet dat aan de hand van zes themas, die hij
overwegend belicht door de ogen van gewone Venezolanen. Op een aantal punten vergelijkt hij de toestand
met twintig jaar geleden, toen hij zelf een jaar in Venezuela woonde als uitwisselingsstudent.
DE STANDPUNTEN VAN PARTIJEN
Klager zegt dat de reportagereeks fouten bevat en daardoor een onjuist en partijdig beeld schetst van
Venezuela. Klager ontkent niet dat er problemen zijn in het land, maar de reeks focust enkel op de
problemen en niet op de verwezenlijkingen.
Klager neemt vooral aanstoot aan de reportages over de persvrijheid, de brain drain bij jonge Venezolanen,
en de parlementsverkiezingen en de populariteit van president Maduro. Klager spreekt tegen dat de
persvrijheid onderdrukt wordt en dat de meeste TV-stations en kranten in handen zijn van de regering. Er
zitten geen journalisten in de gevangenis en het klopt niet dat de kranten Ultimas Noticias en El Universal
overgenomen zijn door de overheid. Ultimas Noticias is overgenomen door een investeringsgroep, en wie
daarachter zit, is onduidelijk. Bovendien is 80 procent van de media in handen van priv bedrijven die de
revolutie in Venezuela fel bekritiseren. Ook Ultimas Noticias en El Universal zijn kritisch voor de regering.
Volgens klager is er ook geen sprake van een brain drain bij Venezolaanse jongeren. Volgens de leerkracht
die in de reeks aan bod komt, zou 80 procent van de jongeren het land verlaten. Dat cijfer is uit de lucht
gegrepen, zegt klager. De migratiecijfers zijn in evenwicht: even veel mensen komen het land binnen en
verlaten het. Er zijn wel studenten die in het buitenland gaan studeren, maar dat is omdat ze de kans krijgen
van de regering, wat vroeger niet zo was.
Klager vraagt zich ook af waarop de journalist zich baseert om te zeggen dat maar 22 procent van de
bevolking president Maduro steunt. In zijn repliek verwijst de VRT naar n peiling, maar die is volgens
verschillende bronnen uitgevoerd door een onderzoeksbureau dat dicht bij de oppositie staat. Andere meer
betrouwbare peilingen geven veel hogere cijfers.

De VRT vraagt zich af of klager voldoende persoonlijk belang heeft om een klacht in te dienen. Ten gronde
zegt de VRT dat de reeks past in haar beleid van zogenaamde pop-up correspondenten en gemaakt is vanuit
de persoonlijke insteek van de journalist, die 20 jaar geleden als student in Venezuela woonde. Het
perspectief is dat van gewone mensen, niet van statistische gemiddelden of instituties.
Maar er zijn wel degelijk bronnen die de reportages staven. Zo is de passage over de overname van de
kranten Ultimas Noticias en El Universal door de overheid gebaseerd op veel bronnen, waaronder
Wikipedia. En hoe dan ook is het aandeelhouderschap van veel kranten erg schimmig, zegt de VRT.
De 22 procent populariteit van president Maduro komt uit een opiniepeiling die ook door de krant El
Universal, het persagentschap Reuters en de Britse omroep BBC is overgenomen.
Over de brain drain zegt de reportage nergens dat 80 procent van de jonge Venezolanen het land verlaat.
Wel illustreert de journalist de brain drain aan de hand van zijn vroegere klas, waarvan zijn toenmalige
leraar zegt dat 80 procent van zijn klasgenoten het land heeft verlaten.
De VRT zegt dat de reportagereeks in haar geheel een evenwichtig beeld geeft van Venezuela. Over de zes
afleveringen heen komen voor- en tegenstanders van president Maduro en het Chavisme aan het woord,
al wilde niet iedereen even vlot spreken voor de camera, ook niet bij de aanhangers van de president,
omdat zij vaak argwanend staan tegenover westerse journalisten.
De VRT wijst er ten slotte op dat de reeks bedoeld is voor een breed publiek dat niet dagelijks met Venezuela
bezig is, waardoor ze niet op alle details kan ingaan. In zijn blog op deredactie.be ging de journalist op een
aantal aspecten wel dieper in, inclusief op de verwezenlijkingen van het Chavisme.
BESLISSING
Handen af van Venezuela is een internationale organisatie die campagne voert voor de verwezenlijkingen
van het Venezolaanse regime. In die hoedanigheid heeft klager belang bij de klacht en is de klacht dan ook
ontvankelijk.
De VRT schetst een beeld van Venezuela aan de hand van getuigenissen van gewone Venezolanen en vanuit
de ervaring van de journalist 20 jaar geleden en nu. Het is journalistiek verdedigbaar om op die manier een
beeld van een land te schetsen, en dat perspectief is ook duidelijk voor de kijker.
Tegelijk kan de journalist aannemelijk maken dat zijn reportages en de manier waarop hij die illustreert,
gebaseerd zijn op feiten en onderzoeken, al verwijst hij daar niet expliciet naar in de reportages. Het is
raadzaam om bronnen te vermelden, zeker wanneer gegevens onzeker of tegenstrijdig zijn, zoals in dit
geval over het aandeelhouderschap van de kranten, de brain drain of elkaar tegensprekende
opiniepeilingen. De journalist deed dit niet in de reportage, en in antwoord op de klacht verwijst de VRT
onder meer naar Wikipedia, terwijl dat een bron is die toch met de nodige omzichtigheid moet worden
gebruikt. Toch doet dit niet af aan het feit dat de reportagereeks in grote lijnen een realistisch beeld geeft
van de toestand in Venezuela.
Ook komen voor- en tegenstanders van het regime over de zes reportages heen vrij evenwichtig aan bod.
Om die redenen is de Raad voor de Journalistiek van oordeel:
De klacht is ongegrond.

Brussel, 12 november 2015