Sie sind auf Seite 1von 12

Asrotassilenciosasdomercadoilegal:Oethosdesertraficantenacomunidadedo

pdomorro
ErickSousadeSousa

Este breve artigo visa refletir sobre as experincias de campo vividas na comunidade
que alegoricamente iremos intitular de p do morro. A dita regio situada num
municpiodointeriordoCear,ondetradicionalmente,instalouseemalgunsterritrios
da comunidade a circulao e comercializao de diversas substancias de porte e
consumo tido como ilegal as drogas, que vo desde as usais maconha e p, at
comprimidos tarja preta. A comunidade, situada na regio noroeste do municpio
carente de saneamento bsico e calamento na rua, ganha sua pertinncia
fenomenolgicanacapacidadesutildeagenciamentosdepessoasqueseestabelecemna
prtica da venda, muitas vezes, talvez, atravs dos contratos silenciosos nas esferas
familiares,tecidonassensveisredesderelaesestabelecidasAssimcomoespaode
[re]significao subjetiva de sentidos sobre os territrios, indivduos/ agentes
envolvidos.Destemodo,procuramostrazerparaocentrodadiscussoaconstituioda
categoria, no entendimento hegemnico, de traficante, como ela reflete e acionada
na relao vivida pela comunidade envolvida, que subsiste atravs da circulao de
mercadoriaspolticas(MISSE,2012.).Sentindoosagentesatravsdaapreensodos
conceitosnativos,percebendoasrelaesconstitudasquepermeiamaprticaapartir
da experienciao em loco e da reflexo terico metodolgica, subscrevemos uma
experimentaonastnuesetensasfronteirasdasilegalidadesurbanas.
PalavrasChave:PDOMORRODROGASILEGALIDADE

GraduandoemAntropologiapelaUniversidadedaIntegraoInternacionaldaLusofoniaAfroBrasileira
UNILAB

APRESENTAO
Este artigo procura refletir atravs das experimentaes de campo na
comunidade que preferencialmente, por segurana das pessoas envolvidos e pela
propagao de um certo clima potico, iremos denominar de p do morro. No
territriodestacomunidadearticulamseindivduosemprocessosocupacionaistangido
nas porosas, violentas e tnues ponta varejista do mercado ilegal de drogas, so os
terrveis traficantes. Esta noo e este indivduo, interpenetrveis e inseparveis, a
qualtodosnobrasiltemalgofalarsobre,seroalvodereflexoeponderamentoantro
filosficonestasbrevespginas.
Antes da devida apresentao do objeto expomos algumas noes a serem
trabalhadas, que para ns so nuances a serem percebidas no trabalho de campo em
comunidades de fronteira. Estes indivduos que j foram entendidos pela grande
sociologiacomooHomemMarginal(PARK.1948.ApudKOWARIC.1977.),oua
Massa de Reserva (NUM. 1967. Apud, Idem.). Exemplos destes sujeitos que
constituem a sua prtica trabalhista nas fronteiras cinzenta da ilegalidade so os
vendedores ambulantes (PITA. 2012.), os Feirantes (BORZACHIELO. 2010.), os
diversostrabalhadoresautnomosdosgrandescentroscomerciaisurbanos,assimcomo
a grande predominncia dos servios informais/ilegais nos polos metropolitanos,
interioranos e rurais. Ainda nos centros urbanos onde centenas de pessoas enchem as
caladas,alterandoeresignificandoosespaos,assimcomoosagentesmaissilenciosos
do mercado mundalizado de baixo os responsveis pela produo, circulao e
comercializao de mercadorias e substancias ilegais, notoriamente os responsveis
peloscircuitosdotrficodedrogas.
Estes agentes pela sua justa articulao perpassada pela porosidade entre a
legalidade e ilegalidade, promovem o seu silenciamento, dificultando, colocando
entremeios e circunstncias de natureza diversas para o pesquisador (etngrafo), pois
estes silenciados (pelo peso do estigma da marginalidade, e do bandido (MISSSE.
2010.) e silenciosos por fazerem parte de uma submundializao econmica , que
sobrevivem e so sobreviventes da economia da droga, tem como inimigos, numa
poltica proibicionista, o Estado, e sofrem do estigma, excludente, perverso e
desconcertantedecriminoso.

Assim estas contingncias polticasinstitucionais aparecem como situaes a


seremcontornadasnaanedotaespriadaetnografia.Outropontocentralaserdigerido
neste escrito, atravs das experincias em campo a prpria emergncia da noo de
traficantenoterritriodopdomorro,tomandocomopontodepartidaahistoricidade
dacomunidadeeasrelaesconstitudasnocotidiano,procurandoassimcaracterizara
imerso e articulao dos sujeitos na prtica da venda das substancias ilegais. Deste
modo atravs do confronto de perspectiva entre os conceitos acionados e construdos
pelosnativoseoscannicosdascinciashumanasprocuramoscontribuiremsntese
com a multifacetada discusso das relaes sociais institudas atravs dos tnues e
tensosterrenosdailegalidade,atravsdaproposioquenosguiar:Quandoalgum
(vemser)traficantedoPdoMorro?
1.ABUSCADOCAMALEO
Inicialmente gostaramos de trazer algumas consideraes sobre a abordagem
metodolgicaterica ser contrastada em paralelo as perspectivas institudas
(naturalizadas) na comunidade do bairro. Pois assim como Peirano (apud URIARTE.
2013) percebemos o universo terico transpassado paradoxalmente pelas experincias.
Para a sociedade, entendida como a nao brasileira, constituir uma noo
constitucional,paradefinirasprticasquesoilegaisdeprticaslegaisperpassaas
relaesestabelecidasnamacroeconomiaenostratospolticos,quemudamdetempos
em tempos, nem sempre ao certo estas definies, abstratas da instncia jurdica
normatizam a vida das pessoas, produzindo deste modo, nos termos do filsofo
Agamben, estados de exceo, territrios onde a lei, a ordem e o poder, e seus
contrrios, expressamse, numa relao paradoxal onde os indivduos sujeitados pelas
constituies jurdicasinstitucionais, emergem numa confuso transpassada pela
violncia, o estigma e variabilidade instantnea, provocando um silenciamento dos
agentes, da prtica, do entendimento, confeccionando em ltima anlise a alma
indesejada,odesejonegado,opecadoreal,oindivduoquepodesermorto.
Quandonosreferimosaacuamentodonativo,estamos,nosreferenciandoauma
situao mencionada pelo antroplogo Carlos Brando numa gravao transcrita por
RobertolimaprofessorefetivodaUECE,ondeoautordePesquisaParticipante,nos
expe precisos mtodos de conduta do trabalho de campo a qual o mesmo tem usado
frequentemente em suas pesquisas. Que estas dicas, manuais e mtodos,
tradicionaisnocenrioantropolgico,ficamnacabeaeagemnassituaesemcampo,

disto no temos dvida! O que procuramos expor o distanciamento das tradicionais


etnografias, com objetos visveis ou apresentveis superfcie, dos j costumeiros
trabalhosemcomunidadesdefronteira,ouondeosindivduossopercebidosatravsda
realidade da violncia legitimada (legitimadora) do Estado de estigmatizao e
retaliao. Numa relao de exceo para usar os termos de Agamben, distante das
condutas formais e aceitveis, estes indivduos, muitas vezes por decorrerem de tal
circunferncia polticoconjuntural circunscrevemse numa rede determinante de
silenciamentoagenciadanumasimbiosepeloestadoproibicionistaeaprticanefanda.
Assim os metdicos questionrios, as pontuadas instrues e as certeiras
indicaes de como construir um bom questionrio com perguntas informativas caem
porterra,eoacuamentodonativo,resultadodeumainvasodoetnlogo,expressopor
Brandotornase,talvez,aprimeirasituaoasercontornada,poisoconfrontodireto
comosagentestambmpodelevaraofimdasexperinciasdecampo,onossoobjeto
est numa relao acuada pela sujeio hedionda, citando o cdigo penal, com rgo
mximoderepresentatividadedemocrtica,aUnio,istosignificaumconstanteestado
dealertavividopelacomunidade.Tomandoistocomopontodepartidasabamosquea
construodeumarelaoreciprocacomapesquisa,ostoaclamadosmomentosdas
entrevistas seriam mtodos que apresentarseiam mais timidamente. Ento podese
dizer de alguma forma que a primeira sensao experinciada, alm das tantas outras
inexploradasnesteescrito,narotinadocampofoiadificuldadedeestabelecerumcanal
diretodecomunicao,queemoutrasituaopoderseiaserfeita,decertomodo,com
ochefedacomunidade,orepresentantesindical,oconselheirodobairro,oumesmoo
vendedor ambulante, a senhora da esquina ou muitos outros indivduos moralmente
concebidosnasuperfciesociallegitimadapeloEstado,mascomoexporparaumjovem
rapaz, pai de uma menina de olhos e cabelos claro, vendedor de maconha, cocana e
crack,queestfazendoumapesquisasobreasuaprtica?
Neste momento desaguamos numa problemtica fundante para a execuo da
prtica de campo, ou como ns a assumimos nestas condies que nos impedem de
estar l, estado antropolgico necessrio para Geertz. A metodologia abordada que
tentamos ilustrar na intitulao desta sesso tem sua origem na lio que vemos no
habito de um rptil do serto: o stronoros gumirus ou camaleo, este projeta sua
coloraoemacordocomoascoresdispostasnoambiente.Estesastutosanimaisfazem
isto para defenderse de predadores, e ainda efetivar a sua caa camuflandose na

confusodecoresdanatureza,dealgummodoesteanimalquecondiciona,ajustadoao
ambiente, sua superfcie de apresentao, em termos objetivo a sua cor, poderia
alegorizardealgumaformaacondioparadoxaldasujeiosofridapelosindivduos,
que confeccionam, no estado excessivo novos sujeitos, promovido atravs do ajuste
articuladonarelaoestabelecidaentreasredesdesujeitos.Entonadamelhordoqueo
camaleo, o ser do ajuste, para parabolizar a busca pelo objeto, pois assim, como j
exposto acima, nossas energias concentravamse inicialmente em vencer a barreira do
silenciocamuflagem promovido pela relao da conjuntura polticoinstitucional que
sujeita e veicula cores, situaes e (pre) conceitos para estes indivduoscamalees.
Assimonossointentoinicialabsorodaqualidadedesercamaleo,transformando
se assim em um indivduocamaleo que silenciarseia para deste modo inserirse
na/em sintonia do/com ambiente, transformandose assim, talvez, num ser que
ningum, que no tem rosto, nem vez, apenas um esquema confuso, nebuloso, mas
violentodecoresporosaseincertasquepreencheoambienteeocamaleo,dispersando
aqualidadedoindivduo,restandoaosatoresacionaremseapartirdonada.
Perceberse como camaleo seria, neste sentido, lanar mo uma necessria
atuao no ambiente, evidenciada pela apreenso sutil do estado de exceo, que
condensarseianumaambivalnciaconsonanteentreasrelaestecidasnosterritrios
existenciaisqueexprimirseiamcomozonasdeindeterminaoentrealeienolei,
terrenos de fronteiras incertas e sempre deslocantes que produzem a figura do homo
sacer,vidamatvel(TELLES.2010.p,08),ouseja,oterritriodailegalidade,mais
precisamentedotrficodedrogas,estintrinsecamenterelacionadoaemergnciadeum
territrioconstitudoparadoxalmenteentreaatuaoenoatuaoestatal,entrealeie
umaoutrarelao.Destemodoteceseemfronteirasincertasedeslocantesumaoutra
confeco de subjetividade, em um nvel diferente de subjetivao, e a apreciao de
mltiplos sujeitos, que produz outros assujeitamento, e, portanto, tambm outros
sujeitos (MISSE. 2010. p, 16) que desdobram suas rotinas nas redes sensveis de
relaoparadoxaldailegalidadeomarcoinicialdatortuosa,laboramteeesburacada
estradapelasubjetividadeilegal.
2.SOBREAVENDAEOVENDEDOR:OSMENINOSDAESQUINA
Opdomorroumbairrosituadanaregionoroestedeumpequenomunicpio
nointeriordaregioserranacearense,omunicpiotem155KM,enochegaavinte
mil habitantes, alm de ter menos de trs dcadas de emancipao. A cidade tem um

clima tpico interiorano, as pessoas so em geral cristscaticas, e reconhecem os


moradores mais antigos da cidade, assim como percebem logo um desconhecido, os
principais eventos da cidade so os da pastoral, dormese cedo, o comercio noturno
inexistenteemmuitaslocalidadesdomunicpio,assimcomomuitosserviosbsicos
sade pblica de qualidade, segurana cidad, e o direito moradia que so
sucateados e insuficientes no centro da cidade, agravamse ferrenhamente nas regies
perifricas, que diferente das grandes cidades, que esto escondidas pela cortina dos
grandes prdios, espremida pelas grandes avenidas e despercebida pelo transeunte
apressado,estoalinaprximaesquina,andandonomaisqueumquilometrodocentro
da cidade, e ainda sim, salta aos olhos o descaso, o estigma pulsante do preconceito
inerente comunidade estratificada, mais humilde, com menos acesso aos servios
formais, expresso atravs da objetiva afirmao Aqui quente, todo dia bala, ou
nem se me dessem uma casa no p do morro eu no queria, ou ainda na reao
assustada quando o moto taxista, numa corrida aps s oito da noite, descobre que o
destinoopdomorro,poissabesedeconhecimentocomumqueopdomorro
nolocaldegentedebemandar.
O p do morro encontrase na regio noroeste do municpio e tambm o
limitedacidadeantesdechegarnaserraqueestnaregio.Cercadeduzentosgrupos
familiares habitam a regio. Quando chegamos ao bairro percebemos uma gritante
mudananaarquiteturadascasas,muitas,maisemalgumasregiesdoqueemoutras,
tem sua estrutura bsica a taipa, ou parte da casa composto pela armao em
madeira, que delimita o terreno de uma famlia, ou propriedade de algum. Todo o
bairro em calamento e parte dele em terra batida, no coincidentemente, so as
regiesdemaiorconcentraodevendasdedrogas,queemgeralnofimdobairro.
Hcincoruasquedoacessoaobairro,bastaentraremumadelasecaminharalguns
quarteiresacompanhandoinicialmenteofluxodaruaelogoapsosdastrilhasfeitas
entre a vegetao que cresce a beira da estrada para encontrar o p do morro, em
umadasruas,passaumalinhafrreadesativadaparatransportedepassageirosamais
deduasdcadas,porestaruaqueentraremos!
Aquinosdeparamosnocruzamentodaestradaestadualquecortaacidade,ea
rua ao lado da estrada de ferro, no horizonte vemos a serra e uma longa rua de
calamentoesburacado.Podemosperceberqueestamosnumadaspartesmaisbaixada
cidade, continuamos seguindo, observamos as casas, nesta altura ainda h casas de

alvenaria,emgeral,comcercaseportesdetaipa.Caminhandoexatoscincoquarteires
nos deparamos ento com uma separao da rua em trs caminhos, um seguindo em
frentereto,outronoventagrausesquerdaeoutroadireitafazendoumasinuosacurva
esquerdaquenofimencontrasenovamentecomocaminhodomeio.Aofimdaruado
meiopodemosobservaramovimentaocomumdaspessoasnodiaadiasuperandoa
senhora problema com os probleminhas seguindo atrs, mas num segundo momento,
podese perceber um ntido movimento de compra e venda de drogas ilegais,
misturadoaoscachorrosegalinhasquepreencheaestticadoespao.Percebemosque
cerca de seis ncleos familiares se encontram diretamente e mais constantemente
envolvidoscomotrficodediversassubstanciasilegais.
Os meninos da esquina direcionam olhares matreiros ao desconhecido, talvez
determinandoemparteumainsultuosahistriacomosestranhosqueaparecemporali,
maisestranhamentevaiserrecebidoquemforaopdomorrodecarro,oumoto,ou
em horrios especficos noite por exemplo , resultado da sua prpria constituio
articulada com as experincias alimentadas no decorrer da sua prpria historicidade,
promovendo deste modo um [re] ajuste, nos termos da metafisica de Maturana,
autopoietico que o estado da autogesto, os seres, indivduos, humanos e no
humanos como produtores continuo de s, entendendo o indivduo, a comunidade, o
agente,nostermosdoautor,esteomododesuaconstituioerealizaocontnua
emscontinuamentemoduladapelofluirdoviverdosistema(MATURANA.2000.p,
176.),quenestaconcepoganhaumsentidocomplexo,ouseja,arelaopercebida
de ajuste nas fronteiras porosos e nebulosas da ilegalidade que paradoxalmente
constituise fluidamente entre ser ilegal. Pois o que dizer do comercio ilegal,
propriamenteavendadedrogas,sendosomentepossvelparaoindivduocomarenda
certadocomercioformal,assimcomoobservamos.Voltandoparaanossaimersono
bairro,seficamosporalgumtempo,nofimdaruaquevemreto,logopodemosobservar
o Neguinho parado na esquina, um rapaz de vinte e quatro anos franzino, moreno, de
olhos grandes pai de uma menina de sete anos, divide uma casa de um cmodo com
Luciamedamenina.Neguinhosaitododias6hrs,desegundaasexta,paratrabalhar
como ajudante de pedreiro, deixa a menina na creche do bairro e segue para o dia
cansativo.Enquantoisso,Lucia,sabequeaquinzenadocompanheironodaratofim
do ms, ento ela fica responsvel de passar as balinhas de maconha de dois reais, a
aranhacomprimidoArtane,decincoreais,oumesmoarochacrackdedoisreais

para qualquer um que bata na porta ou seja encaminhado at a sua casa pelo seu
cunhado o Z, que mora a algumas casas dali, tambm vendedor das mesmas
substancias,mudandoqueestevendecocanamaisconstantementequeoirmo.Lucia
fica nesta at o horrio que o companheiro retorne. Neguinho filho de Dona Maria,
que vez por outra, acaba tambm vendendo as mesmas substancias que os filhos, em
geralsfazpedidodenovacarga,apsreceberodaquinzena.Odinheirodoservio
o capital inicial para a movimentao e permanncia da atividade. Quando Neguinho
chegadotrabalho,emgeralnofimdatarde,passaatomardecontadocomercio.A
noitechegaecomelaaescuridotomacontadepartedobairro,ailuminaoprecria
e com a escurido tambm vem a possibilidade dos tradicionais botes policiais. Que
segundorelatosdeNegoummdiodistribuidorparaosvendedoresdaredondeza.Os
homens sobem para duas coisas certa a primeira a possibilidade de conseguirem
dinheiro de forma violenta, ou menos comum, mas ainda percebido no perodo,
subiremparaaefetivaodepriso,oubatidasemcasasdevendedores.Apesardeos
polos tradicionais de venda no terem cado nos perodos da pesquisa,
aproximadamentesetemesesemcampo,aindasim,emdiferentesmomentosapolcia
veiorondarobairro,emgeralanoiteesomenteumavezpordia,ocomumdeocorrer
era somente os chamados bacas policiais em jovens sujeitados criminalmente
(MISSE.1999.)ondeestes[...]nosoqualquersujeitoincriminado[...][...]aquele
cuja a morte ou desaparecimento podem ser amplamente desejados [...] (MISSE.
2010.p,17.).
RetornandonovamenteparaafrentedacasadoNeguinhopodemosolharparao
fimdarua,quesemsadapoisascasaslimitamsecomaserra,naltimacasadarua
mora Nego e Patrcia com seus trs filhos. Nego notoriamente o vendedor mais
conhecido e respeitado da regio, alm de sua histria de vida ser transpassada pela
aventura mortal da criminalidade. J foi assaltante, pistoleiro, hoje vende
primordialmente p e crack, no h comprimidos no estoque, s vezes, com mais
frequncia maconha tambm, mas orgulhase de ter sido preso somente uma vez. Da
localidadedacasadparavisualizartodaacomunidade,almdocontroleepreveno
das investidas policiais, o local estratgico, pois h um vasto terreno, onde as
substanciaspodemserenterradas.Masestasestratgias,algumasvezes,provocamperca
departedassubstancias,assimcomoconfusesrotineiras.

Negonotemumempregoformal,oquenosexpressaaindamais,aestabilidade
financeira que passa com a venda das substancias. Mas recentemente construiu uma
casa para alugar, e entrou com um scio para a criao de um bar. O scio Natim
rapaz loiro, algumas tatuagens pelo corpo, antes era funcionrio de Nego, mas com
alguma dificuldade, largando o consumo dirio do crack, passou a ser um vendedor
autnomo, construiu sua casa, Natim tambm no tem emprego formal. Mas passou
bastante tempo entre a vida marginal, com uso extremado de pedra, os chamados
noinha,eavendaaleatriadedrogas,atravsdoserviodeaviozinhoatsefirmarna
vendaenogastartodoosaldocomaprpriamercadoria,oumesmoconsumilasem
conseguirrepor.Natimmoranomeiodaruadocaminhodomeio(oqueviriareto)na
divisoquepassamoslogoatrs.Suacasaumadasnovasdarua,muitascasasesto
edificandose recentemente nos terrenos demarcados! (que grande parte da terra),
alterando, ainda que vagarosamente, na esttica serrana, mas antes de juntarse com
Vnia me de sua filha de aproximados sete anos, Natim morava em outro bairro do
municpio, uma outra comunidade distante do centro da cidade, mas o local estava
embaado.
Duranteanoite,assimcomopartedacomercioformal,ospontosdevendas
ilegaistambmsereconfiguram,algicanoturnadiferente,ostradicionaismeninosda
esquinanoocupammaisosmesmospostos.Osditosaviezinhos,ouocaradocorre,
dispersamse pelas ruas escuras, aproximandose mais das casas, misturandose a
vizinhanafamiliarquevai,acadahoradanoite,diminudoofluxonaruaeascasas
viram os pontos de acesso direto as substancias ilegais. Batendo na porta de algum
vendedorouatravsdoaviopodeseaindaconseguirdrogasatumpoucodepoisda
meianoite,apsissooacessorestrito,ostradicionaisvendedoresestomuitasvezes
dormindo!Comprarmaconha,p,crackoucomprimidosapsmeianoiteumamisso
complicada, mas no impossvel. Dependendo da fidelidade (frequncia) do cliente e
relaocomovendedorpodeseabrirportasqueestofechadasparaoutros.
Mas em contraponto a lgica noturna, comprar algo durante o dia mais
simples, a atividade comea cedo, j que a casa e o trabalho se misturam. A relao
direta do indivduo com a mercadoria nos intua uma noo quase animista da relao
paradoxaldeconstituiodasubjetividadedovendedor,anteaumaespciedeunidade
da percepo hegemnica, assumida atravs da prpria objetividade anacrnica da
jurisdio, em confluncia com a prtica hedionda e a substancia indesejada. Deste

modo numa simbiose confusa, o sujeito e o objeto, o indivduo e a mercadoria


misturamsenumaperenerelaodeequivalncia,ondeamarginalidadediretamente
acionadacomaprticadoportedasubstanciailegal,porestevis,numaformaoem
relaodeubiquidadeentreamercadoriaeovendedor,queconcebido,numalgica
intuda,atravsdeumapolivalnciadeatividadesedesujeitos,queprovocaumaporosa
relao de quem em real o traficante, j que a venda sustentada por uma rede de
relaes inapreensveis em cadeia quebrada, alm de constituremse num mercado
mundalizadootrficodedrogasoutraapreensoaserentendidaavendaparacertos
agentes, como os aviezinhos, que no so em s funcionrios do traficante, mas
assumem,paracertosclientepapeisdefinitivos,esoafonteltima(ovarejista)para
uma parcela de clientes, constituemse, talvez podese dizer, como um mecanismo de
ganho de confiana (para uma possvel aquisio de carga) ou crdito (saldo em
mercadoria imediata, como droga para uso prprio, ou um valor/parte em cima da
mercadoria,acordadoounocomoclientevendedor),empartecomotraficante,numa
percepo mais ampla com toda a comunidade de vendedores, a sua famlia e os
conhecidos.
3.CONSIDERAESFINAIS
Assim percebemos a formao do grupo a ser capturado para a reflexo
etnogrfica atravs deste espectro confuso, complexo da relao perene que este(s)
indivduo(s) mantm com a ilegalidade em paralelo ao envolvimento com outros
diversos circuitos entendidos como formais. Neste universo semitico de relaes,
interdependentes,emaranhadasesobrepostascompemseconjuntamente,emdialogia,
aatmosferadascomunidadescontroladaspelotrfico.Asrelaes,eosvaloresdado,
pela comunidade, perpassam muitas vezes um idealizado em comum (o consumo, a
ascensodestatuseamobilidadesocial.),mascomoutrasperspectivassobreaao.A
suamoralejuzodevalorconstri,emparte,osvalorescomungadospelacomunidade,
mas em uma relao paradoxal, ao mesmo tempo construdo, por estes valores, que
soaomesmotempoindividuaisecoletivo.
Deste modo conjugase a nossa experimentao perpassando agentes obscuros,
territrios indefinidos e redes de subjetividade complexas emaranhadas no continuo
ajuste, e na perpetua confeco de assujeitamento e indivduos tecendo o estado de
exceo, onde conjugase a prtica da venda de mercadorias polticas, pois estes
territrios da nolei, [...]essas redes sociais que interligam mercadorias legais e

ilegais,formaiseinformais[...]noadquiremnecessariamentecontornosespaciaisou
comunitrios [...] mas, antes, percorrem complexamente todo o conjunto do tecido
social,polticoeeconmico[...](MISSE.2007.p,144.).Ouseja,comodiriaLatour,
no h em s um grupo, territrio apenas uma constante (autopoiese) construo de
grupos. Pois assim como constituise a prtica que esta no est desassociada da
confecodasubjetividade,oincialmentepropostoethos,quemltiplo,multifacetado,
compostaemconjuntonumaredederelaesepartilhadeafetosedesejoscompese
na conjugao da complexa autopoiese do mercado ilegal. Que induz uma noo de
auto regulao, mas apreendida atravs do entendimento de uma mltipla conjugao
simbitica que no separa nem indivduo nem objeto, nem Eles e Ns pois o que se
constituioencontroetnogrficoquelongedasaspiraesestruturalistasdeapreenso
deumainfraestrutura(individual)Xsuperestrutura(coletiva),oudoidealpositivistade
configurao de um real acreditamos numa etnografia como experimentao devir,
emergidanarelao,pesquisadorxpesquisado.

Bibliografia
AGAMBEN. Giorgio, Homo Sace: Poder Soberano e Vida Nua I. Belo Horizonte.
EditoraUFMG,2002.
CASTRO,EduardoViveiros.Oconceitodesociedadeemantropologia:umsobrevo.
RiodeJaniero.2010
GEERTZ. Clifford, Obras e Vidas: O Antroplogo como Autor. Rio de Janeiro. Ed.
UFRJ,2009.p,1139.
Da MATTA, Roberto. O ofcio de etnlogo ou como ter anthropological blues. Rio de
Janeiro:BoletimMuseuNacional,1978.

MISSE,Michel.AconstruosocialdocrimenoBrasil.BeloHorizonte:2002.
_____________. Crime, Sujeito e Sujeio Criminal: Aspectos de uma contribuio
analticasobreacategoriaBandido.SoPaulo.LuaNova.2010.p,1538.
_____________.MercadosIlegais,redesdeproteoeOrganizaolocaldocrimeno
RiodeJaneiro.EstudosAvanados.2007.

MATURANA, Humberto. Cognio, Cincia e Vida Cotidiana. Belo Horizonte. Ed.


UFMG,2001.p,125159.
PEIRANO.Mariza,Afavordaetnografia.RiodeJaneiro:RelumeDumar,1995.
TELLES. Vera, A cidade nas Fronteiras do Legal e Ilegal. Belo Horizonte. Ed.
ARGVMENTVM.2010.p,01106.

Das könnte Ihnen auch gefallen