Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Engenharia do Ambiente
Escola Superior Agrria
Instituto Politcnico de Coimbra
abelho@esac.pt
www.esac.pt/abelho
Microbiologia ambiental
O papel dos
microrganismos nos ciclos
de nutrientes
Microbiologia ambiental
Microbiologia ambiental
Forma
gasosa
Estado intermdio
Oxidada
Carbono Abundante
CH4 (-4)
CO (+2)
CO2
(+4)
Azoto
Abundante
NH4+
N orgnico
(-3)
N2 (0)
N2O
(+1)
NO2(+3)
NO3(+5)
Enxofre
Abundante
H2S, grupos
SH (-2)
S0 (0)
S2O32(+2)
SO32(+4)
SO42(+6)
Ferro
Pouco
abundante
Fe2+
(+2)
F23+
(+3)
Microbiologia ambiental
Ciclo do carbono
Oxidao aerbia e anaerbia (mineralizao) de compostos
orgnicos: produo de CO2, material bsico para a fotossntese
Para manter a concentrao de CO2 baixa e constante (0.03%)
essencial que exista equilbrio entre o consumo e a produo de
CO2
Sem a produo contnua, o CO2 atmosfrico seria esgotado pela
fotossntese em cerca de10 anos
Microbiologia ambiental
FIXAO DE CARBONO
CO2
Fotossntse
Quimiossntese
RESPIRAO
Plantas
Algas
Cianobactrias
Produtores
primrios
Oxidao do
monxido de carbono
CO
Consumidores
de compostos
orgnicos
Respirao
Mineralizao
Oxidao
do metano
metanognese
CH4
CO2
Acetato
FIXAO DE CARBONO
Fotossntese
Bactrias
fototrficas
Produtores
primrios
Consumidores
de compostos
orgnicos
Respirao anaerbia
Fermentao
Microbiologia ambiental
Armazenados nos
combustveis
fsseis
7
Ciclo do carbono
Os dadores (e.g., H, um redutor forte) e os aceitadores (e.g., O2) de
electres influenciam as reaces qumicas e biolgicas que
envolvem C
Metano atmosfrico tem vindo a aumentar , constituindo
actualmente cerca de 1.7 ppm
plantaes de arroz, ruminantes, minas de carvo, esgotos, pauis
Microbiologia ambiental
Produtos orgnicos
de fermentao
NH4 +
H2S
CO2
H2
Produo de
metano
CH4
Metanognicos
Microbiologia ambiental
Degradao da celulose
Os detritos vegetais so principalmente compostos por
polmeros estruturais das paredes celulares, dos quais a
celulose a mais abundante
A degradao microbiana (bactrias e fungos) da celulose
um passo essencial no processo da mineralizao e no ciclo
do carbono
Sob condies anaerbias, a decomposio da celulose
deve-se principalmente a clostrdeos mesfilos e termfilos
Sob condies aerbias nos solos e na gua, os fungos tm
o papel principal
Manuela Abelho 2012
Microbiologia ambiental
10
Ciclo do azoto
nitrogen cycle. [Art].
In Encyclopdia
Britannica. Retrieved from
http://www.britannica.co
m/EBchecked/media/6/Th
e-nitrogen-cycle
Microbiologia ambiental
11
Microbiologia ambiental
12
Processos biolgicos
no ciclo do azoto
1.
Fixao do azoto
atmosfrico (N2)
Precipitao: deposio de N2 no
solo e na gua
Fixao biolgica: bactrias fixadoras
de azoto
Bactrias fixadoras de vida livre
(Azotobacter, Clostridium, bactrias
fotossintticas cianobactrias)
Bactrias simbiticas com plantas
superiores (e.g. Rhizobium leguminosas)
Microbiologia ambiental
13
Processos biolgicos
do ciclo do azoto
2.
Nitrificao
Microbiologia ambiental
14
Processos biolgicos
do ciclo do azoto
3.
Assimilao
Microbiologia ambiental
15
Processos biolgicos
do ciclo do azoto
4.
Amonificao |
mineralizao do
azoto
Microbiologia ambiental
16
Processos biolgicos
do ciclo do azoto
5.
Desnitrificao
Microbiologia ambiental
17
N2
Nitrificao
NO2-
Assimilao
Desaminao
R-NH2 nas
protenas
Assimilao
Aerbios
NH4+
NO3Desaminao
Assimilao
Anaerbios
R-NH2 nas
protenas
Amonificao
do nitrato
N2
N2O
NO2-
Assimilao
Respirao de
nitrato/nitrito
Desnitrificao
Microbiologia ambiental
18
A quantidade de azoto
Distribuio do azoto na biosfera
Atmosfera
Biomassa das plantas terrestres
Matria orgnica morta terrestre
Biomassa das plantas aquticas
Matria orgnica morta aqutica
Microbiologia ambiental
(toneladas)
3 800 000 109
12 109
300 109
0.3 109
550 109
19
Ciclo do enxofre
Microbiologia ambiental
20
Ciclo do enxofre
Principais formas
o 10 elemento mais
abundante da Terra
S: enxofre elementar
H2S: sulfureto de hidrognio
ou gs sulfdrico
SO2: dixido de enxofre
SO4-: io sulfato
FeS: sulfureto de ferro
FeSO4: sulfato de ferro
Microbiologia ambiental
21
Ciclo do enxofre
Processos geoqumicos e
meteorolgicos: lixiviao das
rochas
Actividade vulcnica
Em contacto com o ar: sulfato
(SO4-)
Plantas: converso em formas
orgnicas animais
Excreo e morte: decomposio
SO4-
Microbiologia ambiental
22
Ciclo do enxofre
Microbiologia ambiental
23
Desulfovibrio
+
22CH2O+2H +SO4
Desulfomonas
H2S+2CO2+2H2O
H2S+CO2+O2
Beggiatoa
Thiobacillus
CH2O+4S+3H2O
2e-+2H++2H2S+CO2
Chromatium
Chlorobium
CH2O+2S+2H2O
Microbiologia ambiental
Ciclo do enxofre
Microbiologia ambiental
25
A coluna de Winogradsky
Diatomceas e cianobactrias (fotoautotrficos)
Camada de gua
Zona cor de
ferrugem
Lama
Zona
vermelha
Lama +
enxofre,
carbonato
e fonte de
celulose
Chromatium
usam sulfureto de hidrognio como dador
de e- e CO2 como fonte de C
Chlorobium
Zona
verde
Difuso de H2S
Microbiologia ambiental
26
S0
Oxidao de H2S
Des-sulfurizao
Oxidao de S0
R-SH nas
protenas
Assimilao:
reduo de
sulfato
Aerbios
H2S
SO42-
Anaerbios
Des-sulfurizao
Desassimilao:
reduo de enxofre
Assimilao:
reduo de
sulfato
R-SH nas
protenas
S0
Oxidao de H2S
S0
Desassimilao:
reduo de sulfato
Oxidao de S0
Bactrias fototrficas
Manuela Abelho 2012
Microbiologia ambiental
27
Aeromonas; Clostridium;
Desulfovibrio; Desulfotomaculum
SO42Reduo
de sulfato
Desulfovibrio
Reduo de sulfato
(desassimilao)
Matria orgnica
SO32-
S0
Mineralizao
Oxidao de enxofre
H2S
Oxidao
de enxofre
Microbiologia ambiental
28
Microrganismos e ecossistemas
Os microrganismos tm um papel vital nos ecossistemas,
como produtores primrios, decompositores e consumidores
primrios
O carbono fixado pelos produtores primrios que usam a
energia da luz ou das ligaes qumicas.
As bactrias e os fungos quimioheterotrficos so os
principais decompositores da matria orgnica,
disponibilizando minerais para os produtores primrios
Os protozorios ciliados e os flagelados (consumidores
primrios) comem bactrias e fungos
Manuela Abelho 2012
Microbiologia ambiental
29
CO2
CO2
Consumidores secundrios
CO2
Consumidores primrios
Fluxos
de
carbono
Bactrias e fungos
Matria
orgnica
Matria
orgnica
Produtores primrios
Manuela Abelho 2012
Microbiologia ambiental
CO2
(Quimioheterotrficos)
(Fotoautotrficos,
quimioautotrficos)
30
Microbiologia ambiental
31