Chapter 1

TYLKO DLA POLAKW: DAJ WAM BRO DO RKI

Od czasu wyjazdu z Polski na wakacje w czerwcu 1969 roku moje ycie wielokrotnie przeszo
wasne oczekiwania i los wyznaczy mi zadanie, przed ktrym nie mogem ustpi. Napisanie tej
ksiki stao si KONIECZNOCI. Nie wolno mi byo si wycofa. Zupenie tak samo jak te
dwadziecia lat od wyjazdu z Kraju byy konieczne do zebrania dowiadcze i wyczucia sw, ktre
teraz pojawiy si w moim komputerze. Pobyt w Szwecji, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych i
Amazonii Peruwiaskiej, oraz liczne wyjazdy do innych krajw pozwoliy mi przez aktywne
zaangaowanie w interesy, polityk i osobiste denie do poznania niezwykych moliwoci
czowieka, abym doszed do refleksji zapisanych w tej ksice.
Nie oczekuj, aby wszyscy czytelnicy si ze mn zgadzali. wiat skada si z indywidualistw. Ja
te opisuj wlasne dowiadczenia i przedstawiam wynikajce z nich osobiste refleksje. Ksika
''wite psy'' wyraa mocne przekonania narodowe, z ktrymi chc dotrze do polskich czytelnikw w
chwili zagroenia niepodlegoci, wobec zbliajcej si klski, ktra pogry nas w otcha
niewolnictwa i upodlenia. Ksika ta niech bdzie sygnaem, ktry powinien przenikn do
wiadomoci kadego Polaka. Musimy za wszelk cen obroni Polsk przed upadkiem. Nadchodzi
ostatni moment, zblia si godzina prawdy.
Pomieszczam w tej ksice moje myli, refleksje i wynikajce z dowiadczeia ostrzeenie przed
paraliujc Kraj biernoci. Nie lekcewacie ich! Jak ja nie lekcewa sw, ktre do mnie mwi
inni ludzie, jeli wiem, e czego bardzo chc, do czego usilnie d, o co walcz z determinacj i
ostatecznym powiceniem. Ksika ta jest wyzwaniem do walki, w ktrej nie wolno nam ustpi, a
do ostatniego tchu! Nie wolno nam si podda, MUSIMY WYJ Z SIEBIE, MUSIMY TE
WIEDZIE JAK BRONI BDZIEMY WALCZY O UTRZYMANIE POLSKI NA MAPIE
WIATA. Daj ci j do rki!

Chapter 2
JESZCZE POLSKA NIE ZGINEA

Najwiksza, ale do tej pory zignorowana moliwo pomocy dla Polski istnieje poza krajem.
Wielka, niewyzwolona moc pi w mzgach i sercach 15 milionw ludzi polskiego pochodzenia, ktrzy
wizami krwi zczeni s na zawsze z naszym krajem. Nieudolne, niekonsekwentne i wielekro
poronione prby zaangaowania spolecznosci emigracyjnej do pomocy krajowi spezy na niczym,
spotkay si z ostr krytyk ze wzgldu na wzajemny brak zaufania. JEDYNIE RZD, ktry
prawdziwie, z pen wiadomoci celu zaangauje pomoc polskiej emigracji dla spraw Kraju i
zdobdzie zaufanie milionw Polakw za granic moe liczy na sukces wyprowadzenia Polski z
kryzysu ekonomicznego. W sytuacji, w jakiej kraj si obecnie znajduje, zignorowanie polskiej
emigracji i jej moliwoci spieszenia z pomoc byoby zbrodni polityczn. Lata spdzone na
wychodzstwie i podre po krajach wiata, w ktrych spotkaem wielu Polakw pozwoliy mi
zauway, e wikszo z nich jest nastawiona bardzo krytycznie i nieufnie do jakichkolwiek zmian
w Polsce. Tylekro si zawiedli, e w skrajnych przypadkach okazuj wrogo, a nawet nienawi do
Kraju.
Z drugiej strony spotkaem w Polsce wiele osb, ktre maj obawy i uprzedzenia wobec Polakw
z zagranicy, uwaaj e s jak ptaki, ktre wyleciay z gniazda i skaone znamieniem obcoci nie
powinny mdrzy si w starym domu.
Zrozumiaem to "naprone ustawienie" pomidzy krajem a emigracj dopiero podczas mojego
pobytu w Peru, kiedy jako obcy czowiek innej rasy, kultury i idei musiaem zdoby zaufanie
mieszkacw Iquitos, trzysta tysicznego miasta, pooonego w samym sercu amazoskiej dungli.
Chocia mj przyjazd spotka si z wielkim zainteresowaniem, ze wzgldu na moje miae projekty
instalacji telewizji kablowej i sieci radiotelefonicznej, a take 4 stacji benzynowych na
tysickilometrowym odcinku biegu Amazonki, to jednak zostay one przyjte sceptycznie i moja
inicjatywa spotkaa si ze zjadliwym atakiem prasy, podburzonej przez miejscowych notabli Iquitos.
Byo to dla mnie bardzo bolesne dowiadczenie, poniewa lokalna prasa, radio i telewizja przez dwa
lata nie daway mi spokoju, napastliwie krytykujc z sobie tylko wiadomych, zupenie wymylonych
powodw. Pomogo mi przetrwa ten trudny okres moje czyste sumienie, prawdziwa intencja
uczciwej, poytecznej pracy i wiadczenia usug moim klientom.
Na szczcie miejscowa opinia publiczna w Iquitos jest bardzo wyczulona na niesprawiedliwe
ataki prasowe; jeli kto jest gono krytykowany w rodkach masowego przekazu, spoeczno
miejska podejrzewa, e kryje si za tym jaki fasz, albo jest to po prostu manipulacja propagand
przez ludzi, ktrym sol w oku jest czyj poyteczny wysiek.
Przez cay czas staraem si rozwija moja dzialalnosc i osignem dobre wyniki mimo
dramatycznych warunkw w jakich si znalazem i szalejcej inflacji, przekraczajcej 3000 procent
rocznie. I tak po dwch latach pobytu w Iquitos zdobyem zaufanie jego mieszkacw. Pewnego dnia

zostaem zaproszony przez dyrektorw Departamentu Planowania rzdu prowincji Loreto (Prowincja
Loreto znajduje si w peruwiaskiej Amazonii, zajmujc obszar ponad 400 tys. km) do wygoszenia
odczytu na temat "Polepszenia warunkw ekonomicznych Regionu". Byo to publiczne wystpienie
zwizane z dziesit rocznic wprowadzenia systemu planowania gospodarczego w Loreto.
Przygotowaem si do niego bardzo starannie z wyuczon w Kanadzie praktyczn logik i polskim
sercem.
Mj odczyt trwa godzin i pomimo oklaskw, jakimi zostaem nagrodzony zorientowaem si, e
nie zostaem zrozumiany i musiaem zastanowi si dlaczego. Doszedem do wniosku, e moje
wzniose idee zaangaowania w prac wyszych wartoci czowieka nie mogy by zrozumiane przez
ludzi, ktrzy nie byli pewni, czy nastpnego dnia bd mieli co je.
Przez nastpne dwa lata w Peru staraem si nie tylko przemawia, ale te aktywnie pomaga w
rozwizaniu codziennych trudnoci ycia prowincji Loreto i sporo udao mi si zrobi. W zamian
dostaem od miasta Iquitos zoty medal i wiele dyplomw uznania. Jako jedyny Polak w tym miecie
zostaem zaproszony przez katolickiego biskupa na powitanie Jana Pawa II podczas Jego godzinnego
pobytu na lotnisku. Niestety ze wzgldw osobistych nie mogem skorzysta z tego wyrnienia i
wyjechaem na tydzie do Kanady.
Moje peruwiaskie dowiadczenie przekonao mnie, e w kadym rodowisku istnieje nieufno
wobec obcych, lub te zaraonych obcoci, ktrzy mogliby zagrozi zastaym ukadom miejscowym.
Jedynie co moe przezwyciy ten brak zaufania to czas i czyny, ktre w sytuacji kryzysu s trudnym
do zaakceptowania luksusem.
Aby zredukowa czas niezbdny do wprowadzenia zmian i zczy duchem wsplnego czynu
wszystkich ludzi, w ktrych yach pynie polska krew, naley wybra cel bliski sercom i umysom,
bez wzgldu na osobiste przekonania i prywatne ideologie. TAKIM CELEM DLA WSZYSTKICH
POLAKW na wiecie, aby zjednoczy ich we wsplnym dziaaniu JEST WOJNA.
Celem mojej ksiki jest obudzi Polakw z letargu i pozbawi ich mrzonek, wyleczy z ktni bo
widocznie nie zdaj sobie sprawy, e Polska ju dzisiaj znajduje si pod powanym atakiem
wojennym. wiat zmieni si zasadniczo od czasu II Wojny wiatowej, jego wspczesnym
onierzem jest CZOWIEK W GARNITURZE I Z AKTWK, ktry szuka ekonomicznych
moliwoci eksploatacji noszc w zanadrzu skuteczn bro w postaci dobrego przygotowania
wojskowo-handlowego.
Wojna jak jeszcze wielu ludzi pamita na wiecie, to jest druga Wojna wiatowa jest nawet nie
do pomylenia w epoce broni atomowej. Bro atomowa wyposaona w gowice jdrowe
wyeliminowaa potrzeb geograficznego najazdu duej iloci umundurowanych ludzi. Taki najazd
byby dzisiaj mieszny i gupi, poniewa nie przynisby maksymalnej korzyci, eksploatacji terenu
jak daje wojna ekonomiczna. Jej celem jest geograficzna eksploatacja terytorium i utrzymanie go
przez narzucenie zalenoci. Dlatego mam prawo, a take obowizek zwrci uwag moich Rodakw
na niebezpieczestwo, ktre nam zagraa, a mianowicie denie wspczesnych si
midzynarodowych, aby stworzy w Polsce enklaw BIAYCH MURZYNW EUROPY. Polska
znajduje si w bardzo niebezpiecznej sytuacji, nieudolno i amatorstwo rzdu i jego sabo nie
wyzwalaj si narodowych niezbdnych do obrony kraju przed inwazj ekonomiczn. Zbliamy si do
krytycznego momentu, grozi nam tak duze uzalenienie gospodarki narodowej, ze niebawem stanie sie
niemoliwy powrt do prawdziwej niepodlegoci. JESZCZE NIE JEST ZA PNO, ale zegar czasu
wybija bezlitonie godziny. NIEPODLEGO MOE URATOWA JEDYNIE PLAN KAMPANII

WOJENNEJ, ktry zmobilizuje wszystkich Polakw na wiecie do eksportowej inwazji na Zachd.

Atak jest jedyn i najbardziej skuteczn form obrony. Zupenie tak samo jak w bitewnej kampanii
codziennie w naszym osobistym yciu musimy by gotowi do natarcia, zamiast biernie przyjmowa
ciosy naszych wrogw.
W SYTUACJI ZAGROENIA brak inicjatywy jest niewybaczalny i moe doprowadzi do klski,
ktra spowoduje UTRAT NIEPODLEGLOCI. Niezbdne s nam teraz nasze sawne druyny
partyzanckie, bojownicy uzbrojeni w kalkulator i dugopis, ktrzy zaatakuj Zachd, aby zdoby
pozycj na wspczesnym polu walki: MIEJSCE PRACY. Wielu ludzi w pogbiajcym si kryzysie
ekonomicznym w Polsce chce tuc gow o mur. Ja te w moich wczesnych latach emigracyjnych na
Zachodzie chciaem to robi. ALE W TYCH KRYTYCZNYCH CHWILACH RATUJE NAS INSTYKT
SAMOZACHOWAWCZY, ALBO NASZA POLSKA KREW. Zupenie jak pies zagroony kijem w
rogu pokoju zacznie gry w walce o ycie, tak i my w SYTUACJI, w ktrej musimy bi gow w mur,
bo wydaje si nam, e ju nie ma wyjcia, BUDZIMY W SOBIE NASZ POLSK KREW. Nosimy w
naszych genach tysicletni tradycj walk o niepodlego, niech nam towarzyszy w dniu dzisiejszym.
JEST TO TRADYCJA MOICH RODZICW zapisana w mojej krwi, z obozu Gross Rosen i Powstania
Warszawskiego. Jest to tradycja moich dziadkw, ktrzy walczyli z bolszewizmem pod Warszaw w
1920 roku. Ta krew nie umara. Podobnie jak nie moemy po raz drugi rzuca si z szablami na
wrogie czogi, tak samo nie moemy dzi posya czogw przeciw rakietom nuklearnym. I nie
moemy te biernie wyczekiwa na najazd ludzi w garniturach i kalkulatorem w teczce, aby nas
wykorzystali. TERAZ MY POWINNIMY ODPOWIEDZIE NA T WOJN! INICJATYWA
EKONOMICZNEJ WOJNY PARTYZANCKO NAJAZDOWEJ JEST JEDYNYM ZBAWIENIEM
POLSKI. Nasz czas jest krytyczny, MUSIMY ODPOWIADA SAMI ZA SIEBIE i tylko w ten sposb
moemy by odpowiedzialni za nasz przyszo. Atak ekonomiczny w zasiegu ktorego znalaza si
POLSKA jest tym bardziej niebezpieczny, e dla wielu NIEWIDOCZNY, ale stanowi on jednak takie
samo zagroenie, jak tamto w 1939 roku. Dzi Polska znalaza si pod pod zmasowanym ostrzaem
wszystkich ssiadw, a take dalekich krajw, ktrym nowoczesna technologia transportu lotniczego i
komunikacji satelitarnej umoliwia zdominowa nasze terytorium, uzaleni i utrzyma je w stanie
eksploatacji w swoim segmencie rynkowym. A JAKIE SEGMENTY RYNKOWE ZDOBYWA
POLSKA NA SWIECIE? W JAKICH KRAJACH? JAKI JEST NASZ PLAN WOJENNY?
NIE ZAPOMINAJ: BIERNE OCZEKIWANIE NA ATAK PRZYNIESIE NAM TYLKO
UZALENIENIE, NIEWOL GOSPODARCZ I ZGRZYTANIE ZBW. Ci rodacy, ktrzy teraz
mwi: "Lepiej niech nam pomog Niemcy" powinni jeszcze raz si zastanowi dlaczego tak mwi,
czy naprawd chc aby kraj, w ktrym si urodzili sta si koloni okupantw gospodarczych.
Sdz, e nie po to nasi rodzice i dziadkowie ryzykowali yciem, umierali za wolno i
niepodlego, abymy znowu znaleli si pod butem pruskiego odactwa, ktre wjedzie do nas
szeregami eleganckich, czarnych mercedesw, w doskonale skrojonych wizytowych garniturach z
komputerem i kalkulatorem w swoich podrnych walizkach. Nie pozwlmy im na to. wiat
NALEY DO ODWANYCH, IDZ NA WOJN!
Z moich osobistych obserwacji wynika, e Zachd nie jest a tak trudny do zdobycia i
opanowania, jak to si niektrym moim rodakom wydaje. W kadym razie nie jest to NIEMOLIWE.
Zostalimy wychowani w trudnych warunkach i w naszych genach zapisana jest pami wszystkich
pl bitewnych Europy i wiata, na ktrych walczylimy. LOS POSTAWIL CI W TRUDNEJ
SYTUACI, MUSISZ IS NA WOJNE!

Chapter 3
NASZA WASNA TWIERDZA

Polska moe wydosta si z trudnej sytuacji TYLKO przez aktywne podejcie do wojny
ekonomicznej, ktra panuje na wiecie. Jako ubogi kraj nie jest w stanie podj frontalnego ataku na
przemys niemiecki czy angielski, ktre maj wyrobione swoje miedzynarodowe rynki. W sytuacji,
kiedy rynek ju istnieje, a jednostka chce si wybi, zupenie moliwe jest uprawianie tak zwanej
wojny najazdowo- partyzanckiej. Stosunkowo saba jednostka, ktrej nie sta na frontalny atak na
ustabilizowane przemysy moe znale sabe punkty na rynku wiatowym i wcisn si tam, gdzie
jest najlepsza okazja do zarobienia pienidzy. Musi by jednak przygotowana, e konkurencja bdzie
chciaa j zablokowa. Jeli chodzi o partyzantk to Polacy byli w niej bardzo dobrzy podczas
okupacji niemieckiej, zawsze szukali najsabszego miejsca przeciwnika i zawsze byli przygotowani do
odwrotu, kiedy wrg by silniejszy. Nie wchodzili nigdy do walki frontalnie. Nigdy na przykad
dziesi tysicy partyzantw nie rzucao si na niemieckie zgrupowanie militarne. Walczyli tylko w
maych grupach, szczupych jednostkach bojowych, eby zdoby jak najwikszy "zysk" i by
gotowym do odwrotu. Uwaam, e to wielka zaleta Polakw, ktrzy maj tego typu dowiadczenie:
pniejsza sytuacja powojenna i czterdzieci par lat obozu pracy wyrobiy w nas nieco inne cechy,
midzy innymi dyskrecji osobistej i inteligencji. Bardzo wany jest indywidualny charakter jednostki
w sytuacji wojny ekonomicznej, aby mc wylansowa si na rynkach zachodnich. Nie rzucimy si
przecie na Wschd, gdzie nie ma pienidzy. Naley zaatakowa w sposb najazdowo partyzancki
najsabsze punkty rynkw zachodnich, aby mc osign jak najwikszy zysk. Trzeba zda sobie
spraw, e Zachd nie wszdzie jest mocny, a my mamy wielk przewag konkurencyjn. W obecnej
sytuacji istniejcego zrnicowania pac chociaby w porwnaniu z Kanad jest to 20:1 czyli zaledwie
pi procent. Tylko 2:1 przyniosoby ju dziesiciokrotn popraw sytuacji w Polsce. Polepszenie
warunkw ekonomicznych w Polsce jest moliwe przez uzyskanie MIEJSC PRACY, aby je zdoby
trzeba i na wojn ekonomiczn. POLSKA ma w tej mierze moliwoci na caym wiecie. Kanada
obniya wszystkie ca, aby pomc Polsce wydoby si z kryzysu. Niestety, cigle tych ulg nie
wykorzystujemy. Nie wiem nawet, czy komukolwiek zawitao w gowie, e mona Kanadyjczykom
odebra ich miejsca pracy? A przecie jest to moliwe. Na tym polega midzynarodowa wojna
ekonomiczna. Nikt teraz nie bdzie prowadzi najazdw militarnych, uywa w tym celu czogw,
wozw pancernych, czy samolotw. Dzisiaj ludzie zdobywaj wiat w zupenie inny sposb. Jed w
eleganckich garniturach i wieo uprasowanych koszulach pod krawatem z teczk w rce TYLKO
DLATEGO, ABY ZDOBY BIZNES, MIEJSCA PRACY. Na tym polega wspczesna wojna.
MUSIMY PJ ZA ICH PRZYKADEM, aby zlikwidowa U NAS BEZROBOCIE, aby bezrobocie
byo u nich. W sytuacji wojny podjazdowej, w ktrej mamy przewag 20:1 i brakuje nam kapitau,
musimy wykorzysta luki rynkowe w innych krajach wiata, aby tam pojecha i zdoby miejsca pracy,
a w ten sposb UMOCNI NASZ WASN TWIERDZ. PAMITAJ, E MAMY WIELKIE POLE

DO POPISU. Mwi to oglnie, ale trzeba wycelowa w poszczeglne przemysy i wymaga to

dobrego dopasowania si do rynkw zachodnich, wyszukania najbardziej odpowiednich luk, w ktre
moemy si wcisn. Wymaga precyzyjnego ataku, podczas ktrego MUSISZ BY ZAWSZE
PRZYGOTOWANY DO ODWROTU, kiedy przeciwnik okae si silniejszy i zobaczysz, e w tym
miejscu nie sta ci na walk frontaln. Polsk nie sta na przekwalifikowanie wszystkich fabryk, ale
mona to zrobi na przykad w pewnych zakresach stali szlachetnych czy mieszanych, w ktrych
mamy moliwoci podbi rynki zachodnie. Do tego jednak potrzeba zwiadu ekonomicznego
indywidualnych przedsibiorstw, nie za na poziomie przedsibiorstw pastwowych. Prywatne firmy
powinne wysa zwiad ekonomiczny, aby rozezna sytuacj i tam gdzie wyczuj sabo rynku, luk w
zaopatrzeniu, musz w ni wchodzi. Powinny wiedzie dokd i po co jad, aby ZABRA JAK
NAJWICEJ, szczeglnie, e jest to dozwolone na rynku wolnej amerykanki. To jest DOZWOLONE z
kadego punktu widzenia. W wielu przypadkach, aby zdoby rynek zachodni nie musimy si nawet
rusza z Polski. W Warszawie jest sporo zachodnich ambasad, konsulatw, misji handlowych i peny
dostp do informacji o rynkach innych krajw. Wystarczy jedna, czy druga podr, aby potwierdzi
to, czego dowiedzielimy si ju w Polsce. To wcale nie wymaga duo kapitau. Wany jest skuteczny
zwiad. Trzeba przywie jak najlepsze informacje, aby wiedzie, ile mona zarobi na eksporcie. Nie
ma lepszej motywacji dla takiego zwiadowcy handlowego, jak pewno, e i on co z tego bdzie
mia. Taki zwiadowca rynkowy - handlowiec powinien mie duy procent od obrotu lub zysku. Jego
zadaniem jest nie tylko zdoby informacje, ale take wprowadzi przedsibiorstwo na wybrany przez
siebie rynek. Jeli ten rynek przyniesie nam korzy, nasz zwiadowca handlowiec POWINIEN
OTRZYMA SOLIDNE WYNAGRODZENIE. DAJMY mu wic dobry procent, aby skutecznie
pracowal za granic i wrci do domu z jak najwikszym zamwieniem.

Chapter 4
KAREN SELIK vs. RZD KANADYJSKI

W odpowiedzi na ogoszenie funduszu pomocy dla Polski i Wgier przez rzd kanadyjskiego
premiera p. Brian Mulroney na sum 42 milionw dolarw publicystka tygodnika prawniczego z
Ottawy p. Karen SELIK oglosila artykul sprzeciwiajcy si tej decyzji. Wychodzc od znanej
maksymy Karola Marksa sytuujcej czowieka w komunimie "Od kadego wedug jego moliwoci,
kademu wedug jego potrzeb" Karen Selik pyta czy wolny wiat winien czu si moralnie
odpowiedzialny za rozwj sytuacji w krajach komunistycznych i tych, ktre z komunizmu wychodz.
Czy winien on zatrzyma marksizm? Jaka jest odpowiedzialno wolnego wiata za sytuacj, w ktrej
znalazla si ludzko ?
"Po siedemdziesiciu latach komunizmu w Zwizku Radzieckim i czterdziestu w krajach Europy
Wschodniej ludzie nareszcie zrozumieli, e ten system jest poprostu nieproduktywny. Jedn z
przyczyn, e trwao to tak dugo byla pomoc udzielana mu przez Zachd od dziesicioleci. Nieustajce
poyczki, darowizny, cigle zwikszajcy si transfer kapitalu, stwarzay iluzje, e system ten bdzie
kiedy funkcjonowa, e komunizm stanie si produktywny. Nic takiego si nie stao. Teraz nastpuje
prywatyzacja wlasnoci pastwowej w Polsce i na Wgrzech. W krajach tych pospieszono si, aby
proklamowa demokracj.
Karen Selik pyta, czy Polacy i Wgrzy nie wiedz, e aden rzd wybrany w wolnych wyborach,
lub te wyoniony w jakikolwiek inny sposb nie produkuje dbr materialnych. "W najlepszym razie
rzd moe tylko zmusi system prywatnej wlasnoci do stworzenia warunkw dla indywidualnego
przedsibiorstwa, aby mogo produkowa bogactwo. W najgorszym przypadku rzd niszczy dobra
materialne narodu przez swoj biurokracj, ze zarzdzanie i wojny. Wikszo czasu zajmuje mu
przemieszczanie dbr z jednej grupy ludnoci do innej, zatrzymujc dla siebie procenty z kadej
operacji kapitalowej. Nie ma powodu - mwi Karen Selik - uwierzy, e grupa wybranych polskich
biurokratw bdzie umiala stworzy lepsz i skuteczniejsz ekonomi, czy stworzy bogactwo, skoro
nie zrobily tego poprzednie wybrane ekipy polskich biurokratw. Oni tylko troch inaczej to widz.
Adoptujc styl zachodniej socjaldemokracji jako IDEAU Europy Wschodniej pokny MIT,
wierzc, e socjalizm moe funkcjonowa tak dugo, jak dugo ludzie bd mieli prawo co par lat
gosowa. Z ich punktu widzenia to wanie socjalizm panuje w Europie Zachodniej i w duym
stopniu w Ameryce Pnocnej. Jest to przecie absolutne nieporozumienie i kamstwo. Na Zachodzie
dystrybucja dbr materialnych jest czym stosunkowo nowym i wystpuje na bardzo ma skal.
Stworzylimy ju wystarczajco du baz kapitalu i ta PODUSZKA BEZPIECZESTWA pozwala
nam zaangaowa si bez specjalnego powicenia w wiele programw, ktre s nierozsdne tam,
gdzie ludzie nie s w stanie nawet naladowa naszych wysikw bez ogromnego blu, ani te ich
zrozumie. Ponadto staje si ewidentne, e nasza infrastruktura, tj: szosy, tory kolejowe, instalacje
energetyczne i linie telefoniczne stanowice baz dla postpu gospogarczego niszczej i dzieje si to

nieustannie, take wwczas, kiedy glono i na pokaz mwimy o naszej prosperity, naszym dobrobycie,
rozdajc chleb i pokazujc cyrk, budujc kosztowne, subsydiowane, kryte stadiony i muzea narodowe.
MOESZ ZJE TYLKO TYLE ILE URONIE Z TWOJEGO NASIENIA KAPITALU i jeli nic ci
nie zostanie na wiosenny zasiew, jeli zniszczysz wszystkie swoje nasiona, nie bdziesz mg nic
nowego zasia. I nic ci si nie urodzi. Jeli zniszczymy wiele nasion naszego kapitalu, a oni do tej
pory nie zrozumiej jaka jest rnica pomidzy zbiorem a zasiewem, zbliymy si w ten sposb do
Dnia Sdu, Godziny Prawdy pomidzy Wschodem i Zachodem. Nie widz nic zlego w prywatnym
inwestowaniu kapitalw we Wschodniej Europie. Oczywicie pod warunkiem, e prywatni inwestorzy
zgodz si sami pokry koszty i wzi na siebie takie ryzyko. Mog inwestowa bez misji i gwarancji
poyczkowych przez rzd kanadyjski. W kocu mog to by prywatne inwestycje ludzi, ktrzy chc w
ten sposb zarobi pienidze. To jest ich sprawa, a nie rzdu, ktry dokonuje przeleww pieninych
na konta Wschodniej Europy udzielajc jej permanentnie pomocy. Jeli uwierzymy, e w Europie
Wschodniej bdzie funkcjonowal wolny rynek, potwierdzimy to tego typu rynkiem w Kanadzie,
lamic bariery handlowe, eliminujc subwencje dla konsumentw i producentw.
Zachd nigdy nie uwielbia krajw Trzeciego wiata, nie moe te wpada w zachwyt z powodu
Polski, ktra jest dla niego krajem Trzeciego wiata, ale jej sytuacja geograficzna i lepsze
przygotowanie ludzi stwarza pewne nadzieje na bardziej dynamiczne perspektywy rozwoju
gospodarczego. Stany Zjednoczone i Kanada na skutek swojej wadliwej polityki gospodarczej w
ostatnich latach bardzo si zaduyy. Dla nich take wyjciem z sytuacji s nowe rynki i one widz w
Polsce taki wlanie otwierajcy si nowy rynek."
Wanie dlatego przedsibiorcy amerykascy przyszli na spotkanie z polskim premierem w
Stanach Zjednoczonych, aby posucha co ma im do zaoferowania. Myl oni oczywicie o wasnym
interesie, jak zarobi na nowej sytuacji Polski i chc wiedzie o moliwociach inwestycji w naszym
Dzieje sie tak dlatego, zarwno Niemcy jak i Europa Zachodnia wyprzedzaj teraz prawie dwa razy
Stany Zjednoczone w handlu ze Zwizkiem Radzieckim.

Chapter 5
PIENIDZ JEST TYLKO METALOWYM KRKIEM.

Czy kawakiem paieru. Istniej bogactwa serca i ducha, ktrych nie mona kupi za adne
pienidze. Ale wikszo ludzi znajdujcych si na dole nie moe utrzyma niezalenoci ducha i
trzewoci umysu z powodu ubstwa materialnego.
Kiedy czowiek jest "na dole", na ulicy i nie moe znale adnej pracy, co dzieje si z jego
umysem i duchem, co wyraa si opuszczeniem ramion i niepewnoci spojrzenia. Czowiek ten nie
moe uwolni si od poczucia ponienia wobec ludzi, ktrzy maj normaln prac. Dzieje si to nawet
wwczas, jeli oni nie dorwnuj mu charakterem, inteligencj ani moliwociami umysowymi. Inni
ludzie widzc go takim na ulicy odczuwaj nad nim wyszo i uwaaj go, by moe podwiadomie
za ofiar losu. Moe poyczy od nich na jaki czas pienidze, ale nie wystarczy mu ich, aby utrzyma
si na poziomie do jakiego si przyzwyczai; nie moe te poycza od nich na dugo. Ju to samo, e
musi poyczy pienidze, aby przey jest dowiadczeniem depresyjnym i nie maj one mocy
pienidzy zarobionych. Nie mwi tutaj naturalnie o leniach, niedogach, czy narkomanach, ale o
ludziach, ktrzy przed utrat pracy dobrze zarabiali, posiadaj normalne ambicje i szacunek do siebie
samych.
Kobiety w podobnych okolicznociach zachowuj si zgoa inaczej, ni mczyni. Mog by
"na dole", ale nie wida ich na ulicy. Nie stoj w kolejkach po zup, nie ebrz na chodnikach i s
nierozpoznawalne. Nie daj po sobie pozna, e znajduj si w potrzebie.
Mwi tu naturalnie o modych, rozsdnych, inteligentnych, bezrobotnych kobietach, ktre s
nierozpoznawalne w tumie, mimo e dramat ich egzystencji jest rwnie oczywisty jak w wypadku
mczyzn. Moe jest ich mniej, moe si zabijaj. S przecie tak samo aosne jak mczyni w
podobnych okolicznociach, ale nie wida tego po nich.
KIEDY MCZYZNA JEST NA DOLE ma duo czasu do mylenia. Potrafi i kilometrami w
poszukiwaniu pracy, jeli ma nadziej, e gdzie j dostanie. Najgorsze przychodzi wwczas, kiedy
okae si, e praca ktrej szuka jest zajta, albo e pracodawca nie paci pensji, tylko procent od
sprzeday towaru, ktrego nikt nie kupi nawet z litoci nad sprzedajcym. Odrzuca t propozycj i
znowu jest na ulicy i nie ma dokd pj. Ale idzie przed siebie. Chwilami przystaje i wpatruje si w
luksusowe witryny sklepowe, ktre nie s dla niego i czuje si poniony. Kiedy kto przystanie przy
nim usuwa si na bok, aby udostpni dostp do witryny patrzcemu na wystaw miaym
spojrzeniem nabywcy.
Idzie na stacj kolejow, czy do biblioteki, aby pozwoli odpocz swoim nogom i troch si
ogrza, ale dugo tam nie wytrzyma. Przebywanie w bibliotece jest dla niego strat czasu, dlatego
znowu wraca na ulic. Moe nawet nie wie, ale jego niezdecydowanie i brak celu mog go wyda
bardziej ni sama fizyczna postawa. Czowiek ten moe by elegancko ubrany, w dobrym garniturze z
czasw, kiedy mia normaln prac, ale garnitur nie jest w stanie ukry jego opadnitych ramion,

popochu w oczach i niezdecydowania kroku. Obserwuje tysice innych ludzi; ksigowych,

urzdnikw, chemikw, nauczycieli, handlowcw, ktrzy zajci s swoj prac, piesz si aby zdy
do niej na czas i zazdroci im w gbi serca niezalenoci, zdecydowania, mskoci. Nie moe
odnale pewnoci siebie, uwierzy, e take jest silny i zdolny do dobrej pracy, mimo, e stara si o
tym samego siebie przekona.
GDYBY MIAL TROCH PIENIDZY, ZNOWU BYBY SOB. Wikszo z nas nigdy nie
zatrzymuje si, aby pomyle o przedziwnych waciwociach pienidza, ktrego codziennie
uywamy. Rozwj pienidza, jako oglnego elementu wymiany by podstawowym czynnikiem
ewolucji wolnego rynku. W dawnych i rednich wiekach handel polega gwnie na wymianie towaru
na inny towar. Taka wymiana bya ograniczona do zaspokojenia potrzeb jednej osoby, na towar, ktry
moga ona dosta od drugiej. Mgbym np. wymieni siekier na talerze, potrzebuj jednak sze
talerzy, a sdz e moja siekiera jest warta dwanacie. Ogranicza to moliwoci wymiany. Handel
wymienny powoduje gromadzenie rzeczy niepotrzebnych, aby je z kim innym wymieni na rzeczy
dla siebie poyteczne. Utrudniony jest przez konieczno magazynowania dystrybucji, co teraz
nazywamy "yciem pkowym". PIENIDZE TO WSZYSTKO ZMIENIY. Uycie pienidzy
oznaczao uwolnienie ludzi od trudnoci z wymian towarw. Czowiek nie by w stanie gromadzi
duej iloci towaru, ktry mg ulec zepsuciu, lub samozniszczeniu, natomiast mia moliwo
akumulowania jakiejkolwiek iloci pienidzy, ktre si nie niszczyy.
UYCIE PIENIDZA JAKO UNIWERSALNEGO SRODKA WYMIANY oznaczao , e odtd
ludzie efektywnie pracujcy, zapobiegliwi i oszczdni mieli moliwo, aby sta si bogaci. Ci za,
ktrzy nie umieli si sob zaj, mogli zosta biedni niezalenie od tego, ile pienidzy zarobili lub
odziedziczyli i z jakiej klasy spoecznej si wywodzili. PIENIDZ STWORZY JEDNA Z
NAJWSPALNIAJSZYCH moliwoci wolnoci osobistej, ktra pozwolia ludziom niskiego
pochodzenia wyzwoli si od niewolnictwa i od materialnego wiata wyszych sfer. Zanim pienidze
zostay powszechnie uywane, handel by ograniczony do natychmiastowego uycia wartoci towaru.
Z nadejciem pienidza pojcie wartoci towaru nie znaczyo tak duo, bo pienidze mogy by uyte
na wszystko, niezalenie od samej wartoci rzeczy. OD TAMTEJ CHWILI RZECZY OTRZYMAY
WARTOC WYMIANY UYTKOWEJ w umysach obydwu partnerw transakcji.
Ta subtelna transformacja sprawia wiele kopotu mylicielom socjalistycznym, szczeglnie
marksistowskim oponentom wolnego rynku. Ktokolwiek stara si zrozumie mylenie
marksistowskie, poj, e u jego podstaw ley nienawi do pienidza i zmian wartoci. Stao si
najzupeniej jasne, e marksizm ta optymalna forma socjalizmu, stawia sobie za cel wyeliminowanie z
uycia pienidza i rynkw wasnoci prywatnej. W swojej najwikszej pracy "Das Kapital" Karol
Marks utrzymuje, e pienidze zniszczyy prawdziwe ludzkie wartoci. "Pienidze - stwierdza odebray caemu wiatu jego czowieczestwo i wyzbyy nature z jej podstawowych wartoci".
Chocia wielu z nas, jako studenci, bylimy olnieni tym wygodnym symbolem opresji, byo to tylko
olnienie, dlatego, e wygodne, a nic nie jest tak silne jak symbol opresji wzmocnionej przez
zazdro. Dzisiaj moemy przekona si, e rozwj wolno rynkowej ekonomii kapitalistycznej szed
rka w rk z indywidualnym wyzwoleniem czowieka, lub mwic precyzyjniej z caym pakietem
wolnoci czowieka. Mwi tu o uniwersalnej jakoci pienidza, ktrej Marks i marksistowscy
socjalici nienawidzili, bo wyzwolia ludzko z niewoli konkretnych rzeczy. Moemy da na to wiele
przykadw w Kanadzie, mowic chociaby o imigrantach, ktrzy bez adnych zaoszczdzonych
wartoci swoj gotowoci do pracy i zdrowym rozsdkiem zdobyli miejsce w spoeczestwie. Ich

zarobione pienidze pozwoliy im kupi wasno prywatn, rzeczy ktre chcieli i podwyszy swj
status yciowy, ktry zdruzgota cikie acuchy klasy i krwi. Sprzecznoci rozumowania
socjalistw, ktrzy mwi e nienawidz pienidza i chc pomaga biednym polegaj na tym, e
nigdy nie potwierdzili tego, i bardziej ni jakakolwiek uniwersalna wymiana wartoci pienidz w
kocu wyzwoli przecitnego czowieka.
Pienidze s wielkim niebezpieczestwem dla socjalizmu, bo stanowi form wasnoci, ktra
moe by dowolne wymieniona przez swoich wacicieli. Codziennie transakcje, ktre s udziaem
milionw ludzi stanowi form "pieninej demokracji" ktra doprowadza tyrask kontrol rzdu
nad obywatelami i ekonomi do fiaska, poniewa ludzie codziennie gosuj swoimi pienidzmi za
narodow ekonomi. Kolektywici rozumiej, e centralna kontrola ekonomii Kraju jest odwrotnie
proporcjonalna do kontroli pienidza sprawowanej codziennie przez jego obywateli. W takim kraju
jak Polska, w ktrym cae rzdowe obcienie podatkowe przecitnej pensji jest wiksze ni
osiemdziesit procent oznacza, e rzd praktycznie i efektywnie odbiera swoim obywatelom
osiedemdziesit procent ich wolnoci. Pienidze w rkach wolnych obywateli zagraaj
kolektywizmowi a zgromadzone przez nich w bankach stanowi jeszcze wiksze jego zagroenie.
Dlatego te moemy traktowa pienidz jako instrument wolnej wymiany stwarzajcej moliwo
akumulacji bogactwa, jako narzdzia mocy politycznej.

Chapter 6
IDZIEMY NA WOJNE

Chcesz, aby ludzie w Polsce wzbogacili si, powiedzmy dwukrotnie, w stosunku do tego, co
teraz otrzymuj. MASZ RACJ, powinni wzbogaci si NAWET DZIESICIOKROTNIE. Jest to
konieczne zamierzenie. TRZEBA TO UCZYNI JAK NAJPRDZEJ, LUDZIE NIE WYTRZYMUJ
BIEDY, NEDZA CZOWIEKA OBEZWLADNIA. POTRZEBNY JEST NATYCHMIASTOWY
WZROST BOGACTWA.
TRZEBA UNIKN ZA WSZELKA CEN DALSZEGO PODZIAU SPOECZENSTWA,
NIEDOPUCI DO WOJNY DOMOWEJ. NALEY WYWOLA WOJN NA ZEWNATRZ.
Cierpitnictwem i probami o jamun niczego nie wskramy w dzisiejszym wiecie. Nie moemy
by a tacy gupi i naiwni. wiat nie ceni ignorantw. Nie toleruje saboci, ani ebractwa. MUSIMY
BY SILNI I NA SI ODPOWIADA SI. Czasem nawet jest poyteczny blef.
POLSKA jest czonkiem wielkiej wsplnoty narodw, ale ta wsplnota jest tylko uwidoczniona
w aktach przynalenoci do Organizacji Narodw Zjednoczonych. Ta wsplnota jest tylko na papierze.
Obecnie w Polsce nie ma wojny konwencjonalnej z czogami, szybkobienymi dziaami, broni
maszynow. Nie wybuchaj te dalekonone rakiety, ani nie kr nad ulicami i domami naszych
miast zowrogie, miercionone samoloty. NA WIECIE PANUJE INNA WOJNA, jest to
NOWOCZESNA WOJNA EKONOMICZNA, rozptana przez wycig rozwoju technologii i
poszukiwanie rynkw. Polska jest jej ofiar. TERAZ PO WIELU LATACH OBOZU PRACY KRAJ
MA OKAZJ WYDOSTAC SI Z CIKIEGO KRYZYSU EKONOMICZNEGO. Podwyszenie
stopy yciowej nie nastpi natychmiast. Dobrobyt nie przyjdzie z tego, e jeden Polak bdzie zarabia
wicej od drugiego Polaka. Zmiana na lepsze moe nastpi wwczas, kiedy Polska dostanie wiee
pienidze z zewntrz. Jeli tego nie zrobimy KRYZYS POGBI SI I WYSTAPI
NIEBEZPIECZENSTWO WOJNY DOMOWEJ, POLAK BEDZIE NISZCZY POLAKA Z GODU.
Do tej pory ca win zrzuca si na komunistw i czonkw PZPR. Mona te ca win zrzuci
na "Solidarno" dlatego, e nie uya swojej siy wwczas, kiedy j posiadaa. Przy "Okrgym Stole"
zjednoczony front narodowy mia wszystko do wygrania. Nie by potrzebny kompromis. NA
ZACHODZIE OBOWIZUJE POWIEDZENIE, KTO NIE UYWA SWOJEJ SIY, TO J TRACI.
Wobec zagroenia kraju wojn domow w warunkach kryzysu ekonomicznego jedynym
wyjciem jest wywoanie wojny na zewntrz. Trzeba si zjednoczy wok konkretnych celw
ekonomicznych. Trzeba MIE PLAN DZIAANIA, ktry w sytuacji kryzysu powinien by planem
strategicznym. Przypomnijmy sobie Jzefa Pisudskiego, ktry wygra wojn w 1920 roku, kiedy
niepodlego Polski bya miertelnie zagroona. Teraz zagroona jest jej suwerenno ekonomiczna,
ktrej utrata w obecnych warunkach oznacza zniewolenie. Chcesz by niewolnikiem w rku obcych
ludzi jak twoi przodkowie przez lata NIEWOLI NARODOWEJ? CHCESZ ABY TWOJE DZIECI I
TWOI WNUKOWIE BYLI PACHOKAMI U NIEMCW TAK JAK TY BYE U ROSJAN?

Znajdujemy si w sytuacji kryzysu i albo pjdziemy RAZEM NA WOJN, albo zostaniemy

zniszczeni i ponownie wymazani z mapy Europy. Stracimy swoje miejsce na ekonomicznej mapie
wiata. CHCESZ, ABY TAK SI STAO?
We wspczesnym wiecie LICZY SIE TYLKO SIA. JEST NAS 50 MILIONW NA WIECIE.
UWAASZ E TO MALO? ZE TO NIC NIE ZNACZY?
Moe sdzisz, e brakuje Polsce ludzi na miar Marszaka
PISUDSKIEGO. MYLISZ SIE, SA TACY LUDZIE, W POLSCE I POZA JEJ GRANICAMI.
ROZEJRZYJ SIE DOKOLA SIEBIE, MUSISZ ICH POSZUKAC, JELI NIE ZNAJDZIESZ ICH NA
SWOJEJ ULICY, POPATRZ DALEJ, MOZE S W INNYM POLSKIM MIECIE, MOE W
MERYCE ALBO W EUROPIE? WYBIERZ ICH, POSTAW NA NICH. ZAPROS ICH DO
WSPPRACY, ZAPRO ICH DO POLSKI, ZAPRO ICH DO SWOJEGO DOMU. POWIEDZ, ZE
CHCESZ Z NIMI WSPODZIAA DLA DOBRA NASZEJ OJCZYZNY.
PRZECZYTAJ JESZCZE RAZ KSIKI JZEFA PISUDSKIEGO, ABY SI PRZEKONA O
CO ON WALCZY I JAK WALCZY. Unikaj witych psw, ktre potrafi tylko wy po nocach.
Jeli wywoamy wojn, TO POTRZEBA NA NIEJ WSZYSTKICH POLAKW, NIE MOE
ZABRAKN NIKOGO. Potrzebni s wszyscy Polacy, abymy t wojn wygrali. Potrzeba wszystkich
umysw i serc, wszystkich zdolnoci i umiejtnoci, WSZYSTKICH WIADOMYCH OBYWATELI
- POLAKW, EBY RAZEM PODNIESLI POLSK Z UPADKU, WYDOSTALI J Z KRYZYSU
EKONOMICZNEGO, POTRAFILI JAK NAJWIECEJ DBR CIGNC ZE WIATA DO POLSKI.
eby czujc si odpowiedzialni za POLSK poszli na t wojn bez rnicy na wyznanie religijne czy
pogldy polityczne.
JAK JEST W KANADZIE? KANADA JEST KRAJEM WIELONARODOWYM. Mieszank
mniejszoci narodowych i etnicznych. Proces demokratyczny rozwija si tutaj nie od roku, ani
dziesiciu lat. Kanada nigdy nie bya satelit Zwizku Radzieckiego a mimo e jest bliskim ssiadem
Stanw Zjednoczonych nigdy nie miaa czterdziestoletniego rzdu przymusowego obozu pracy. W
Kanadzie odbywaj si co par lat wolne, demokratyczne wybory i kady obywatel ma prawo gosu i
moe wypowiada swobodnie swoje opinie.
W demokratycznej Kanadzie nawet nieetycznie jest zapyta kogo, np. dostawc, albo klienta
jakie s jego pogldy polityczne. Takie wyznania w ogle nikogo nie interesuj i tylko utrudniayby
prowadzenie interesu.

Chapter 7
SYSTEM ZDROWEGO ROZSDKU

Dwa bloki: Wschd i Zachd, obz kapitalistyczny i obz komunistyczny. Pojcia te s

nierozsdne bo prowadz do wielu nieporozumie. Poprawnie naleaoby powiedzie: z jednej strony
by OBZ PRACY z centralnym planowaniem, z centraln komend biura politycznego KC, a w
drugim obozie panowala WOLNA AMERYKANKA. Zacznijmy uywa tych wanie poj, zamiast
mwi o kapitalizmie i komunimie. Jeli ludzie, ktrzy yli w obozie wymuszonej pracy przez
czterdzieci par lat boj si dzisiaj wolnego rynku to dlatego, e nie byli do niego nigdy
przygotowani, nie byli w nim wychowani. Tyle, e na Zachodzie ludzie nie skacz sobie do garda, jak
to zdarza si dzisiaj w Polsce. Kady system przechodzi ewolucj, podnosi sie poziom osobistej
kultury, czy te poziom ekonomiczny, poziom produkcyjny dla polepszenia bytu i sprostania
wyzwaniu przyszoci. System panujcy przez czterdzieci lat w Polsce skoczy si fiaskiem i w
ogle si rozpad. Nadszed czas, aby wszystko w Polsce robi od nowa, nie na sposb kapitalistyczny,
jak to byo przed II Wojn Swiatow, ani na sposb amerykaski, ktry dojrza tam na skutek dugiej
ewolucji, ale na sposb polski - zdrowego rozsdku.
Cigle sysz pytania: Co to jest kapitalizm, powiedz co o kapitalizmie, jak on wyglda, w jaki
sposb moemy si go nauczy? Na te pytania trudno jest odpowiedzie. O jakim kapitalizmie mam
mwi: wspczesnym kanadyjskim, amerykaskim, niemieckim, czy dawnych kapitalizmach sprzed
dwudziestu lub czterdziestu lat, czy te o ich wstpnej fazie, wwczas kiedy zotaa proklamowana
konstytucja Stanw Zjednoczonych? O ktrym kapitalizmie chcesz wiedzie? Co to znaczy kapitalizm
teraz i co ma znaczy w przyszoci? Na Zachodzie o wiele waniejsza jest przyszo ni przeszo.
Tworzymy osobiste i indywidualne plany przyszoci, na nastpne dni, miesice i lata. Na pi,
dziesi, dwadziecia, dwadziecia pi lat. Przygotowujemy si do dugoletnich terminw z penym
zrozumieniem obecnej sytuacji. Tak samo powinny planowa nasze przedsibiorstwa i nasze pastwa,
oczywicie uczc si na bdach przeszoci, aby ich wicej nie popenia. My sami tworzymy swoj
przyszo i staramy si j przygotowa w oparciu o zdrowy rozsdek. Ludzie na Zachodzie tak samo
obawiaj si kapitalizmu jak ludzie na Wschodzie, bo ogranicza on wolno osobist.
Normalnie ludzie na Zachodzie wi pojcie osobistej wolnoci z wasnoci prywatn. W
kapitalistycznym Peru, ktrego te jestem obywatelem, mona spotka wiele opuszczonych
prywatnych posiadoci ziemskich. Opucili je waciciele wyjedajc za granic, lub zmieniajc
miejsce zamieszkania. Utaro si nawet pojcie "opuszczonego domu","opuszczonej ziemi" - bardzo w
Peru popularne. Jest tam powiedzenie: "ten dom wyglda, jakby nie mia waciciela", "ta fabryka
jakby nie miaa waciciela", "ten teren jakby nie posiada waciciela". Waciciele s zagranic i te
domy, fabryki czy parcele stanowi ich prywatn wasno, opuszczone i zaniedbane.
Zakad mgby produkowa, ogrd mgby zakwitn, ale jeli zosta opuszczony, wyglda, jakby
nie posiada waciciela. Podobnie wyglda wasno pastwowa, czego mamy az nadto wyrany

obraz w Polsce. Wystarczy przekroczy polsk granic, aby to zobaczy. Natychmiast zauwaa to
zachodni turysta, ktry przyjeda z takiego kraju jak Kanada. Tutaj kady dom, kady zakad, kady
obiekt przemysowy ma swego waciciela. Wszystko jest starannie zadbane, aby przedstawiao jak
najwiksz warto w oczach nabywcy i w oczach spoeczestwa.
Kady obiekt posiada warto rynkow i chodzi o to, aby mia jak najlepsz opini, e jest dobrze
utrzymany. Wida to na pierwszy rzut oka. Kady dom jest pomalowany i starannie zadbany, otoczony
kwitncym ogrodem i parkan si nie przewraca.
Kiedy z Kanady przyjedamy do Polski od razu wida, e to jest inny kraj. Peruwiaczyk
powiedziaby: "ta ziemia nie ma waciciela". Czowiek, ktry nie posiada wartoci materialnych jest
niezaleny, nic go nie obcia. Nie jest jednak tak bardzo niezaleny, jak mu si wydaje. Trudno jest
y bez mieszkania. Musi je wynajmowa. Nie moe pojecha do pracy bez samochodu. Musi
posiada pewne wartoci materialne, aby mg funkcjonowa w spoeczestwie. Czowiek, ktry nie
ma adnych wartoci materialnych, nie moe otrzyma kredytu. Tylko dajc co w zastaw moe
poyczy pienidze. I jeli pisze podanie o poyczk czy kredyt w przypadku kryzysu lub zamierzenia
inwestycyjnego, moe to zrobi spokojnie majc gwarancj zabezpieczenia. Czowiek, ktry ulegnie w
wypadku samochodowym, lub powanie zachoruje, posiadajc dom, moe hipotek tego domu
natychmiast opaci swoje leczenie, poyczajc pienidze w banku.
Polacy, ktrzy przyjedaja do Kanady jako imigranci otrzymuj zasiek rzadowy i pastwo
kanadyjskie opaca ich lekcje, aby si nauczyli angielskiego. Jeli strac prac dostaj przez cay rok
czasu wypate z ubezpieczenia bezrobocia, aby bez ponienia przey kryzys. Kady czowiek, ktry
dojdzie do wieku emerytalnego, otrzymuje emerytur, zalen od tego, ile lat kiedykolwiek pracowa.
Uwaasz, e to jest wspaniae? Niewtpliwie, szczeglnie dla ludzi z Polski, sponiewieranych przez
czterdzieci kilka lat komunizmu. Ktos, kto przyjeda z Polski, uwaa to za bardzy dobry stan rzeczy.
Kanada inwestuje przez pewien czas w ludzi, ktrzy tu przyjedaj, zapewniajc im opiek. Wynika
to ze zdrowego rozsdku. Jeli cudzoziemiec uzyska status imigranta i zostay mu przyznane takie
same prawa, jakie posiada kady Kanadyjczyk, z wyjtkiem uprawnie do uczestnictwa w wyborach
dopki nie jest obywatelem kraju, to czy mona mu odmawia elementarnych warunkw bytu?
Przyjecha do nas, nie moemy by ludmi bez litoci i zostawi go samego na ulicy bez pieniedzy i
dachu nad gow. Inwestujc w niego wprowadzamy go do systemu, ktry on spaci swoimi
podatkami. W Kanadzie nie ma nawet obowizku przyjmowania obywatelstwa. Do koca ycia
mona pozosta tzw. imigrantem-rezydentem. Jestemy krajem wolnym i cenimy wolno osobist.
Jeli rezydent Kanady naprawd potrzebuje zapomogi spoecznej, to zostanie mu ona przyznana. Rzd
jest opiekuczy do tego stopnia, e niektrzy ludzie woleliby w ogle nie pracowa i y z jego
opieki. W Kanadzie zaistnia nawet pewien paradoks: opiekuczo rzdu posuna si za daleko.
Nazywamy to zjawisko gradualizacj czyli stopniowaniem pomocy spoecznej. Politycy zabiegajc o
gosy wyborcw, obiecuj coraz wicej pomocy spoecznej i sporo Kanadyjczykw nie znajc dobrze
sytuacji i niebezpieczestwa socjalizmu w stylu szwedzkim, nagradza ich swoimi gosami. Wiadomo
jednak jak to si koczy, za t pomoc spoeczn zapaci ten, kto gosowa na takiego wiele
obiecujcego kandydata. Bo ten system zatrudni tysice nieproduktywnych urzdnikw, tysice
nieudolnych pielgniarek, stworzy tysice niewydajnych biur opieki spoecznej, aby zrealizowa
obietnice dane wyborcom. Kiedy doprowadzi to do jego klski i wtedy ludzie naucz si gosowa na
politykw, ktrzy bd starali si zmniejszy podatki zamiast je cigle podnosi. ycie w kadym
spoeczestwie wymaga politycznej odpowiedzialnoci osobistej.

NA ZACHODZIE kady czowiek jest przede wszystkim wolnym obywatelem swojego kraju i t
wolno bardzo sobie ceni. Jest wolny, aby podj kad decyzj, wolny aby kupi posiado i j
utrzyma, wolny, aby zarobi pienidze, tak samo wolny, aby je straci. Zachd traktuje te sprawy
bardzo dyskretnie uwaajc, e od osobistej decyzji kadego obywatela zaley, czy chce on gromadzi
wartoci materialne, czy te je utraci.
PYTASZ O POJCIE nierwnoci spoecznej. Odpowiem, e w tej samej restauracji moe zje
obiad czowiek bardzo bogaty i bardzo biedny. Wie si to ze stylem bycia. Styl bycia jest projekcj
wolnoci osobistej kadego obywatela. Jeli kto chce chodzi cigle do wykwintnych restauracji,
musi na to zapracowa. Co nie znaczy, e nie moe pj do nich raz do roku. Moe go nie sta, aby
chodzi w kad niedziel, ale raz do roku moe sobie na to pozwoli. A s ludzie, ktrym to w ogle
nie imponuje. Na tym polega wolno osobista, ktra zaley od indywidualnoci kadego czowieka.
Cenimy indywidualno. Podoba nam si, gdy kto, kto przyjedzie z Polski, posiada niezalezny
charakter, indywidualny sposb mylenia, nieszablonowe opinie i oceny sytuacji, a take wasny styl
ubierania si. Bardzo bylibymy zdziwieni, jeli przyjechaoby do Kanady stu Polakw tak samo
ubranych i tak samo mylcych. Gdyby snobowali si oni na przykad na pana Waes i tak samo jak
on si nosili. Byoby to dla nas bardzo podejrzane, sdzilibymy, e w Polsce co zego si dzieje, e
ten kraj ma nienajlepiej w gowie i trzeba si trzyma od niego z daleka.
Pojmowanie indywidualizmu rni Zachd od Wschodu i na tym tle powstao pomidzy nami
wiele nieporozumie. Sposb mylenia ludzi ze Wschodu jest dla Zachodu raczej powan skaz
charakteru ni wartoci spoeczn i kto chce rozmawia z Zachodem musi to wiedzie. Nie wystarczy
poznanie obcego jzyka - bardziej wane jest poznanie obcej kultury i umiejtnoci znalezienia si w
niej!

Chapter 8
KIEDY POLSKA MOE DOGONI ZACHD?

Moe to zrobi natychmiast. Ju w tej chwili istniej organizacje, ktre posiadaj wspaniay
potencja eksportowy na pewnych rynkach zachodnich. Nie spotykaj si jednak one z poparciem
rzdowym ani klimatem zrozumienia spoecznego. Jeszcze Polska nie zdobya si na to, aby je nazwa
bohaterami kraju. A s one nimi rzeczywicie, prowadzc produkcj eksportow w poaowania
godnych warunkach. Firmy te przywo z Zachodu upy mimo pietrzcych si utrudnie prawnopodatkowych. Wyzwlmy te firmy, stwrzmy im odpowiedni klimat, traktujmy je w telewizji i prasie
codziennej jak bohaterw. Pokazujmy ich bohaterstwo i osignicia. Wtedy inne firmy si od nich
czego naucz, szczeglnie te, ktre ju maj chci i zdolnoci, ale jeszcze nie wiedz jak to zrobi.
Tylko w ten sposb jest moliwy rozwj dobrobytu w Polsce, ktry niewtpliwie jest do osignicia,
ale do tej pory jego przypyw jest utrudniany przez bardzo powikane prawa podatkowe, takie jak
wysoki powtarzalny podatek obrotowy, wysokie opaty celne, brak moralnego poparcia ze strony
spoeczestwa, oraz oficjalnego zaangaowania rzdu. Stwrzmy to poparcie firmom, ktre ju co
robi, przysparzajc Polsce zamonoci i nie trzeba tego robi za nie od pocztku.
UWAASZ, E JEST BARDZO TRUDNO POKONA BARIERY
OPNIENIA EKONOMICZNEGO. To nieprawda. Najtrudniejsze bariery jakie w Polsce istniej
utrudniajc jej rozwj s to bariery mylowe Polakw, a nie przeszkody technologiczne czy
ekonomiczne. Bariery mylowe zostay wzniesione nie tylko na poziomie pracownikw, ale gwnie
na poziomie kierownictwa. Aby pj do przodu trzeba je przezwyciy. Polskim kierownikom brak
zdolnoci handlowych, umiejtnoci dopasowania si do cigej zmiany, cechuje ich niedostatek
produktywnoci, a take nieumiejtno natychmiastowego mierzenia wynikw. Poza tym s oni do
tej pory skandalicznie nisko opacani. Nie trzeba wymienia kierownikw, naley im stworzy
warunki, aby mogli pracowa jak prawdziwi szefowie, z punktu widzenia produktywnoci i rozwoju
ich moliwoci organizacji dziaania. Trzeba zapewni tym cennym ludziom klimat, do ktrego bd
potrafili natychmiast si dopasowa. Jeli to nie jest obowizkiem rzdu i spoeczestwa to czego
waciwie moemy oczekiwa w przyszosci?
Najwieksze zapotrzebowanie w Polsce jest na dobrych kierownikw, ktrzy bed dawali wyniki
finansowe, przynosili korzyci gospodarcze, aby polepszy codzienny byt pracownikw i zapewni im
bezpieczestwo pracy. Wymaga to cakowicie innego podejcia i zdrowego rozsdku. Jeli to im sie
nie uda, wwczas trzeba bdzie ich zmieni. Nie bdziemy utrzymywali na stanowisku kierownika,
ktry nie potrafi osignc wynikw i pozwoli, aby tysice ludzi zostao pokrzywdzonych przez jego
osobiste ograniczenie.
INTERESUJE CI, CO NAZYWAM upem, ktry Polacy mog przywie z Zachodu? Jest to
nasz ZYSK, ktrym operuj w odniesieniu do wojny najazdowej. Polski nie sta na inn polityk
formalnego exportu, tylko i wycznie na dziaalno partyzanck na rynkach wiatowych. Polska nie

znajduje si obecnie na poziomie technologicznym, ktry mgby pozwoli jej na inne wejcie na
rynki zagraniczne. Jestemy skazani na wojn partyzanck, na nieustajc ofensyw partyzanck,
inaczej zginiemy. Zupeny rozpad naszej struktury gospodarczej, niedorozwj drobnego przemysu,
ktry do tej pory nie otrzyma adnego poparcia rzdowego, ogranicza nasze moliwoci. Nie sta nas
na frontalny atak na rynki wiatowe. Polska nie jest w stanie utrzyma firmy wysokiej technologii z
bardzo prostego powodu, mianowicie firmy takie na Zachodzie s sprzone z setkami innych
zakadw drobnej, ale wysoko wyspecjalizowanej technologii. Kada z nich specjalizuje si w swojej
dziedzinie i tylko we wzajemnej kooperacji mog da pozytywny wynik na midzynarodowych
rynkach, przy zastosowaniu taktyki i strategii wojny partyzanckiej, prowadzonej w sposb najazdowy.
Z tego wynika pojcie upu, rwnoznaczne z zarobkiem. Na czym polega nieudolno naszej
produkcji? Posu si przykadem produkcji magnetofonw kasetowych typu "video", czy "audio", do
ktrych kada maszyna potrzebuje paru tysicy elementw. Jak to jest u nas robione? Warszawskie
zakady radiowe Kasprzaka staraj si wyprodukowa wszystkie elementy we wasnych warsztatach.
Zmusza je do tego wysoki podatek obrotowy. Kady rozsdny czowiek przyzna, e jest to zupeny
absurd. Zakady Kasprzaka powinny wsppracowa z ca sieci drobnych zakadw, maych
prywatnych warsztatw, z ktrych kady byby doskonale wyspecjalizowany w zakresie swojej
technologii i dostarcza Zakadom Kasprzaka odpowiednich komponentw w zalenoci od ich
zapotrzebowania. Te komponenty powinny by zrobione na najwyej osigalnym poziomie
technicznym, o czym nie naley nawet wspomina, bo jest to samo przez si zrozumiae.
Czy Polski nie sta, aby pracowaa na midzynarodowych rynkach w sposb wielopoziomowy, w
naturalnym sprzeniu z rnymi poziomami technologii i kooperacji na rynku wewntrznym? To
byo prawie niemoliwe do tej pory, ale ju dzisiaj s w kraju firmy, ktre potrafi sobie z tym
poradzi. Tyle e s one zmuszone kupowa czci specjalistyczne od naszych konkurentw z
zagranicy.
CHCIABY OTRZYMA przykad takiej produkcji? Prosze bardzo! Huta Stalowa Wola
eksportuje obecnie sto pidziesit milionw dolarw rocznie, produkujc cikie maszyny do
przesuwania ziemi dla Stanw Zjednoczonych. Koparki te i spychacze s sprzedawane na
amerykaskim rynku pod mark firmy Dresser. Niewielu ludzi w Stanach Zjednoczonych zdaje sobie
spraw z tego, e sprzt firmy Dresser produkowany jest przez polsk Hut Stalowa Wola. Istniej
jeszcze inne firmy w kraju, ktre zdobyy podobne dowiadczenie we wsppracy z Zachodem i
wiedz ju w jaki sposb utrzyma si na wiatowych rynkach, szczeglnie te, ktre dziaaj w
konkurencji z agresywnymi firmami japoskimi. Japoczycy codziennie staraj si je wypchn z
rynku, ale okazuje sie, ze nawet w takiej konkurencji polskie przedsibiorstwa potrafi sie obroni i
wyj na swoje.
Zakady Kasprzaka nie potrafi wyprodukowa magnetofonu, ktry dorwnaby jakoci
japoskiemu magnetofonowi SONY ? Aby go zbudowa potrzebne s tysice detali, ktre japoskiej
firmie zapewniaj drobni wysoko wyspecjalizowani dostawcy. Kada z nich pracuje bardzo wydajnie,
aby utrzyma si na konkurencyjnym rynku. Powstanie takich firm w Polsce uniemoliwia istniejcy
do tej pory podatek obrotowy.
Dlaczego musielimy korzysta z woskiej licencji przy produkcji naszego Fiata? Polska do tej
pory nie wypucia samochodu, ktry mgby konkurowa z markami zachodnimi. Zastanawiasz si
czy Polakom brakuje talentu, czy jest to wynikiem zapnienia cywilizacyjnego i pewnie wpadasz w

panik, albo nabawiasz si kompleksw. Zupenie niesusznie, bo jest to tylko wynik zabicia wolnego
rynku przez komunistw. Ot firma, ktra chce si zaj skadaniem (montaem) samochodw
powinna to robi w oparciu o drobn wytwrczo. Jak ju wiesz, moe ona istnie tylko w takim
kraju, ktrego nie obcia podatek obrotowy. Firma, ktra skada w Polsce samochody powinna
otrzymywa odlewy silnikw z zakadu, ktry specjalizuje si w ich produkcji i robi to najlepiej jak
tylko moliwe w konkurencji krajowej. Inny zakad powinien dostarcza jej zaworw, jeszcze inny
tokw i tak tysic maych zakadw wspomagaoby powstanie w Polsce przemysu samochodowego.
Kady zakad staraby si osign najwyszy puap jakoci, pracujc na rynku konkurencyjnym.
Fabryka polskich Fiatw, kupujc od Wochw za cik fors licencj, musiaa te kupi cae
oprzyrzdowanie narzdziowe do kadej pojedyczej czci i samochd jest do tej pory robiony przez
tysice robotnikw (nie - pracownikw), ktrzy, le opacani, nie maj dostatecznej motywacji, aby
zrobi go najlepiej jak potrafi. Jeli tego samego "Fiata" produkowayby zakady prywatne, starayby
si przede wszystkim utrzyma jak najlepszych pracownikw, ktrzy potrafiliby zrobi go wedug
najwyszych standardw i znacznie wydajniej. Na tym wanie polega sia kooperacji wolnego rynku,
dla ktrej w Polsce cigle jeszcze brakuje odpowiedniego klimatu.
Uniwersalno koncepcji nie wymaga, aby wszystkie czci byy produkowane w Polsce. Huta
Stalowa Wola kupuje niektre pfabrykaty niezbdne dla swojej produkcji za granic, bo s one
niedostpne do tej pory w Kraju. Podam przykad mojej firmy kanadyjskiej "Transduction", ktra
pozbawiona klimatu wolnej wsppracy z innymi firmami Pnocnej Ameryki, nie mogaby istnie.
Nie jestemy w stanie zrobi wszystkich potrzebnych elementw we wasnych warsztatach. Jeli
chcielibymy si przy tym upiera, byaby to jedna z najbardziej niewydajnych produkcji na wiecie.
Ponadto niemoliwe byoby zatrudni wszystkich niezbdnych specjalistw, gdy inne firmy dawno
by ich nam odebray. Jedynym skutecznym sposobem prowadzenia interesu jest zasada kooperacji.
Prowadzimy j zarwno z duymi jak i maymi firmami i jestemy w stanie zmienia swoich
dostawcw. Kupujemy pfabrykaty i surowce kiedy s nam potrzebne, jakie s nam potrzebne i te,
ktore uwazamy za najbardziej konkurencyjne.
Biurem przedstawicielskim mojej firmy w Polsce jest "Transtek". Nie jest to do tej pory firma
produkcyjna, cho posiada takie ambicje. Przesyamy jej pracownikom elementy naszych urzdze, z
ktrych montuj caoci i w ten sposb tylko raz pac podatek obrotowy. Gdyby chcieli je
produkowa w Polsce, musieliby za kad zakontraktowan czynno paci ten podatek oddzielnie. I
to jest wanie ten polski absurd, o ktrym mwi! Jakakolwiek firma krajowa, usiujc produkowa
elementy jako przerbki technologiczne w rnych zakadach w Kraju, byaby niekonkurencyjna. Jeli
chciaaby je wszystkie wyprodukowa u siebie, musiaaby zbankrutowa na skutek nieproduktywnoci
kapitau.
Dlatego pytam: czym wytumaczy, e Rzd pozwala sobie na przeladowanie firm krajowych
podatkiem obrotowym, powodujc, e staj si one niekonkurencyjne nie tylko na rynku
wewntrznym, ale take w eksporcie? Wyglda na to, e przez ignorancj lub decyzj polityczn chce
w ten sposb utrzyma w Polsce najbardziej niewydajne struktury przemysowe. Nic w tym zreszt nie
ma nowego. Ile to razy zdarzao si, e zakad drobnej wytwrczoci mg wytrwa zaledwie dwa,
najwyej trzy lata, a potem urzd podatkowy bd agresywna i triumfujca biurokracja niszczyy go.
Musia przestawia swoj produkcj, lub te zwija manatki i przenosi si w zupenie nowe miejsce.
Czego teraz moemy oczekiwa? Jak sobie wyobrazi, e oto jutro piset polskich firm bdzie w
kooperacji produkowao towary na rynki zachodnie?

Komunici przeladowai drobn wytwrczo przez czterdzieci par lat, traktujc j jak zaraz i
najgorsze zo, ktre trzeba koniecznie wypleni. Drobni wytwrcy w oczach komunistycznych bonzw
byli niebezpieczni. Jeliby troch zarobili, mogliby wyrwa si spod ich kontroli, nabra mocy
ekonomicznej a tym samym znaczenia politycznego. A tego ju komunizm nie mg tolerowa!
Tpiono i przeladowano drobnych wytwrcw na wszystkich moliwych polach i we wszystkich
poziomach, propagandowo i podatkowo. Dzisiaj nie ma w Polsce klimatu dla rozwoju drobnej
wytwrczoci, i nie powstanie on, dopki nie zostan dokonane zasadnicze zmiany w ustawodawstwie
oraz przeamane bariery i nawyki mylowe. Utrzymywanie podatku obrotowego wynika z ignorancji
bd chciwoci. Sia kadego rzdu zaley od podatkw jakie zdoa on z ludnoci wydusi. Wwczas
moe rozdziela zapomogi w najbardziej zapalnych miejscach, aby tylko utrzyma si przy wadzy.
Tymczasem udusi kur, ktra niesie zote jajka, w tym sensie, ze podatek obrotowy doprowadzi do
niekonkurencyjnych cen zarwno w eksporcie jak i na rynku krajowym. Na Zachodzie nie ma czego
takiego. Pacimy podatek kocowy. Firma, ktra produkuje elementy dla innego zakadu, nie paci
tego podatku. W chwili gdy samochd "schodzi" z tamy montaowej, trzeba zapaci podatek od
wartoci wszystkich jego elementw jeden jedyny raz. Jeli jest to produkcja eksportowa, podatku
wcale si nie paci, aby cena wiatowa moga by jak najbardziej konkurencyjna. Eksportowa cena
Mercedesa jest nisza ni na ich wasnym rynku krajowym. Gdybymy pacili podatek od kadej
przerbki w rnych zakadach, nasz produkt kocowy musiaby by wielokrotnie droszy. Jeli
dotyczyoby to produkcji samochodw, Japoczycy zdoaliby w tym czasie zala nasz rynek swoimi,
znacznie taszymi samochodami, w wyniku czego na przyklad kanadyjski przemys samochodowy
przestaby istnie i tysice ludzi stracioby prac. Nie naley zabija kury znoszcej zote jajka, co
wanie robi si teraz w Polsce na skutek pasywnoci i biernoci ludzi, ktrzy przeciwko temu nie
protestuj. Utrzymywanie podatku obrotowego w czasie kryzysu jest zbrodni, ktra obcia rzd,
uniemoliwiajc kooperacj midzy firmami.
OBAWIASZ SI, E SPOECZESTWO POLSKIE NIE JEST przygotowane do importu
systemu z wysoko rozwinitych krajw zachodnich, ze wzgldu na silne bariery psychologiczne?
Wspczesny system wolnorynkowy na Zachodzie istnieje od co najmniej dwustu lat i w tym
czasie przeszed te wszystkie zmiany, przed ktorymi stoi dzis Polska. Trudnoci jakie si przed ni
pitrz, dla Zachodu nie s niczym nowym. Spraw najwaniejsz, o ktrej rzd polski zapomina, jest
fakt, i w Stanach Zjednoczonych lub w Kanadzie wikszo ludzi pracuje u drobnych wytwrcw,
zatrudniajcych od piciu do dziesiciu osb. Przez dugi okres czasu, przy nieustannej ewolucji w
warunkach wolnej konkurencji rynkowej, mog utrzyma si tylko firmy najsilniejsze, zdolne do
zmian, jeli ich kierownictwo nie straci gowy. Produkcja pewnych skomplikowanych maszyn,
urzdze, rodkw chemicznych lub farmakologicznych wymaga kooperacji piciu, dziesiciu, bd
nawet pidziesiciu maych firm drobnej wytwrczoci. Instrumentw medycznych nie moe
produkowa domowym sposobem jedno przedsibiorstwo. Na rynku pojawiaj si one opatrzone
identyczn metryczk firmow, jednake przy ich produkcji pracowao nieraz bez maa pidziesit,
lub nawet sto maych firm dostarczajcych niezbdne komponenty. Zakady wsppracujce z
"PRODUCENTEM", zostay wyselekcjonowane w cigu ostatnich dziesiciu z gr lat i na tych
drobnych wytwrcach moe w peni polega wielka firma.
Drobna wytwrczo obejmuje przewaajc wikszo zatrudnionych w Ameryce Pnocnej. W
Polsce zachwycamy si jeszcze cigle takimi molochami jak IBM, General Motors, General Electric

czy innymi transnarodowymi, ktre s ju niezdolne do cigej zmiany i zastygaj w swej rutynowej
pozycji na skutek biurokratycznych obcie, s coraz mniej wydajne i grozi im bankructwo. W tym
samym czasie pojawiaj si nowe, prne firmy, ktore podbijaj rynek. Te mae firmy, z niewielkim
zatrudnieniem i szczupym kierownictwem chtne do pracy, sprawne w dziaaniu i dne wynikw
zagraaj zbiurokratyzowanym molochom. Paradoks polskiego handlu zagranicznego polega midzy
innymi na wysyaniu delegacji rzdowych, ktre nie studiujc tendencji rozwojowych Zachodu nawet
nie chc rozmawia z drobn wytwrczoci na Zachodzie, nie wiedzc, ze podstawowymi
jednostkami politycznymi w zachodnim systemie wolnej demokracji s osoby fizyczne, mczyni i
kobiety, ktrzy s jej realnymi podmiotami; posiadaj swj gos polityczny i decyduj na swoim
odcinku o wymianie handlowej, podobnie jak o swojej produkcji. Ci wanie ludzie stanowi o
rozwoju drobnej wytwrczoci. Polscy wysannicy zapominaj take, e rzd amerykaski wybierany
jest przez wikszo obywateli Stanw Zjednoczonych i cigle popeniaj bd dopominajc si o
kredyty i gotwk u jego przedstawicieli politycznych. Nie bior nawet pod uwag, e jeli wikszo
obywateli nie zgodzi si na pomoc gotwkow czy te innego rodzaju poparcie, ktre obciaoby ich
budety, rzd amerykaski nie bdzie w stanie zaryzykowa swego stanowiska. Sonda polityczny w
Stanach Zjednoczonych jest bardzo wany i jeli wypadnie negatywnie rzd nie zechce popeni
samobjstwa.
ROMANTYZM polski sprawia, e chcemy widzie wiat na miar naszych wyobrae, zudze i
iluzji, sdzc, e uwielbiana przez nas Ameryka nie bdzie nam szczdzi niczego w zamian za
adoracj. Co innego mona wyczyta w amerykaskiej prasie. Dziennik USA TODAY przedstawi
przed rokiem wyniki sondau, z ktrego wynika, e 60 procent ankietowanych AMERYKANW nie
chce da Polsce pomocy, a nawet odmawia jej swojego poparcia, dopki Polacy nie wypracuj
sensownego planu wyjcia z kryzysu. Ludziom tym nie imponuje fakt, e do Stanw Zjednoczonych
przyjeda z Polski gwny szef zwizkw zawodowych "Solidarno" i spotyka sie z amerykaskimi
zwizkowcami z wielkich firm. Zatrudniaj one mniejszo produkcyjnej populacji USA. Nie tylko
taka wizyta Polaka im nie imponuje, ale czuj si wrcz uraeni, bowiem ci kierownicy i pracownicy
drobnej wytwrczoci stanowi wikszo amerykaskiego spoeczestwa i nie maj miejsca na
zwizki zawodowe w swoich przedsibiorstwach.
W takiej sytuacji trudno oczekiwa pomocy od Stanw Zjednoczonych, szczeglnie, e maj one
teraz wasne kopoty finansowe, a ich zaduenie rzdowe jest najwiksze w historii swego kraju i
powoduje zagroenie poziomu ycia przecitnego Amerykanina.
DOPKI POLSKA BYA JEDYNYM KRAJEM OTWARTYM NA ZACHD, MIELIMY
WICEJ SZANS, ABY CO DLA SIEBIE WYSZARPN, ALE PNIEJ DOSZLI WGRZY,
CZESI I SOWACY, A TAKE NIEMCY WSCHODNI I RUMUNI. ATMOSFERA STAA SI
NIEPOKOJCO GSTA OD POTRZEBUJCYCH.
Twj punkt widzenia jest typowy dla Polaka z kraju, ktry cigle si domaga, aby go traktowa
jak ppek wiata. Ten polski ppek wiata znalaz si w sytuacji konkurencyjnej z krajami, ktre
posiadaj wiksze zdolnoi eksportowe, lepsze plany dziaania, s bardziej produktywne, a take
bardziej dynamiczne. Co si dzieje z polskim ppkiem wiata? Zaczyna on wy na rozdrou,
pomidzy Berlinem a Moskw i jest to wycie swietego psa domagajcego si gotwki. Wspczesny
wiat nie ma czasu nasuchiwa tego wycia i nie zwraca na nie uwagi, w swoim deniu do wikszej
produktywnoci. Do tej pory Polska nie przedstawia Zachodowi konkretnych planw wykorzystania
kapitaw czyli narzdzi, to znaczy konkretnych propozycji ich uycia. Nikt na Zachodzie jeszcze nie

widzia polskich planw dziaania na nastpne pi, dziesi czy dwadziecia lat, ani nawet na
najblisze trzy miesice. Nie byo do tej pory adnych planw ze strony polskiego przemysu.
Czytalimy wyniki ankiety przeprowadzonej wrd polskich przemysowcw, ktrzy na pytanie: od
kogo woleliby poyczy pienidze, od rzadu polskiego, czy te od rzdw zachodnich, odpowiedzieli,
e od rzdu polskiego. Naley przypuszcza, i bali si ryzyka, wiedzc, e musieliby ostro
popracowa, aby spaci dug zacignity na Zachodzie, lub te nie mieli adnych konkretnych
propozycji, na jakie cele zechc przeznaczy t poyczk.
KTRY Z POLSKICH PRZEMYSW MGBY BY NAJBARDZIEJ KORZYSTNY DLA
PROWADZENIA DIALOGU Z ZACHODEM? ODPOWIED JEST BARDZO PROSTA: KADY
PRZEMYS, KTRY ZAROBI PIENIDZE, to znaczy przyniesie zysk, poniewa ludzie na Zachodzie
doskonale rozumiej to pojcie. Zysk jest powan motywacj dziaalnoci gospodarczej. Kady
polski zakad, ktry przedstawi przekonujcy plan osignicia zysku, oparty o dokadn analiz
dziaania i obliczenia finansowe, otrzyma tak pomoc z Zachodu jaka mu bdzie
potrzebna.
CO ROBI W SYTUACJI, w ktrej 60 procent
polskich rodzin znajduje si na skraju ubstwa i ich pauperyzacja si jeszcze poglebia? Wskanikiem
pauperyzacji jest miertelno mieszkacw. Czym kraj biedniejszy, tym krtsza przecitna dugoci
ycia jego obywateli. Szczeglnie widoczne to jest w takim kraju jak Polska, w ktrym przez
czterdzieci kilka lat prowadzono rabunkow gospodark, gdzie rozpady si instytucje opieki
spoecznej i nastpio przeraliwe zanieczyszczenie rodowiska. JEDYNYM SPOSOBEM WYJCIA
Z KRYZYSU JEST PLAN DZIAANIA obejmujcy MOLIWO ZAROBKU CZYLI
ZYSKU.
CHARAKTER NARODU
Stworzenie planu DZIAANIA jest obowizkiem ludzi, ktrzy kieruj rodzin, przedsibiorstwem,
Krajem. Teraz Polska potrzebuje dobrych kierownikw. Ale samo kierownictwo w sytuacji kryzysu
nie wystarczy. Potrzebne jest rwnie przywdztwo duchowe, ktre wyzwolioby siy narodu
przynajmniej w takim stopniu, w jakim wyzwoli si w nas entuzjazm po zakoczeniu drugiej wojny
wiatowej. Obecny rzd takiego entuzjazmu nie wywoa. WIELKIM NIESZCZCIEM POLSKI W
OBECNEJ CHWILI JEST BRAK PRZYWDZTWA DUCHOWEGO. Niektrzy z aktualnych liderw
politycznych skar si, e opad z nich duch walki. Dopki walczyli z komunizmem byli w stanie da
z siebie wszystko. Teraz nie maj przeciwnika. Powinni walczy z bied, ktra re polsk tkank
spoeczn. Bardzo piknym i wzniosym uczuciem jest posiada zaufanie do czowieka, ktry jest
uczciwy. Ale w sytuacji kryzysu to nie wystarczy. Konieczne jest przywdztwo, nie tylko kierownicze
z dobrym planem dziaania, ale rwnie przywdztwo SPIRYTUALNE. Oczekujemy od przywdcy,
e nas wyprowadzi z kryzysu, optymalnie wykorzysta w tym celu wszystkie swoje moliwoci,
wywoa w narodzie entuzjazm. Przedstawi ten entuzjazm nie tylko w kraju, ale take za granic jako
czas powanej odbudowy spoecznej, najwikszej odnowy moralnej od czasu drugiej wojny wiatowej,
oczyszczenia etycznego, zrozumienia i porozumienia narodowego. Pokae te pozytywne siy i
charakter narodu, ktrego nie zdoa zama komunistyczny terror.
Powrmy do ekonomii. ywioow, najwiksz sia spoeczno-ekonomiczn jest drobna
wytwrczo. W oparciu o ni tworz si tysice, miliony kooperacji nie tylko na rynku krajowym, ale
take za granic. Ona te zadecyduje o podniesieniu poziomu ycia kadego czowieka w Polsce.
Drobna wytwrczo stanowi o charakterze narodu i jest krgosupem gospodarki. Trzeba jej stworzy
optymalne warunki rozwoju. Im prdzej kady z nas to zrozumie, tym lepiej dla nas wszystkich. Im

prdzej zrozumiej to zwizki zawodowe, czonkowie obecnych wadz, im prdzej pojawi si

przywdca, ktry wyzwoli wszystkie najlepsze wartoci duchowe narodu, tym lepiej bdzie dla Polski.
Zachd musi pozna nasz charakter narodowy nie w baganiach o gotwk, ale w zaplanowanej pracy,
ktra przyniesie konkretne wyniki. Zachd wwczas zobaczy, e to nie jest wycznie gadu-gadu, ale
skuteczne i konsekwentne dziaanie. Wwczas sytuacja ulegnie zmianie. Zachd zawsze udziela i z
pewnoci udzieli Polsce pomocy rwnie w przyszoci, musi jednak najpierw zobaczy konkretny
plan dziaania.
W SYTUACJI KRYZYSU EKONOMICZNEGO NASZEGO KRAJU PLANEM DZIAANIA
JEST BUDET PASTWA. Zatwierdzony przez parlament JAWNY BUDET stanowi plan dziaania
na nastpny rok. Budet pastwa musi by poddany krytyce przez opozycj. Zadaniem opozycji jest
wykaza inne moliwoci jego wykorzystania. Do tej pory NIE WIDZIAEM adnej krytyki budetu
ze strony opozycji. DLATEGO RZD POZWALA SOBIE NA CHOMIKOWANIE REZERWY CO
JEST POWAN INTERWENCJ. Jeli nie masz opozycji wwczas powstaje klimat sprzyjajcy
powstaniu dyktatury. Jest to bardzo niebezpieczne, bo wwczas rzd moe sta si "bardzo yw
jednostk" i jego dziaanie obrci si przeciw spoeczestwu, bdzie rozrasta si i ywi sam siebie.
Dam przykad firmy samochodowej "Chrysler", ktra zajmuje trzecie miejsce w swojej brany na
wiecie. Firma ta przeya wielki kryzys i zwrcia si do Kongresu Stanw Zjednoczonych o
udzielenie poyczki. Po pewnym czasie j dostaa. Wwczas naczelny dyrektor tej firmy Lee Iacoca
obci budet ze skalpelem w rku. Zwolni dwie trzecie biurokracji. Okazao si to dobrym
lekarstwem. Zwikszyo PRODUKTYWNO. Dzisiaj "Chrysler" jest jedn z najbardziej rentownych
firm samochodowych na wiecie. Moemy wysun wniosek, e REDUKCJA BIUROKRACJI nie jest
tak grona jakby mogo si wydawa, a wrcz przeciwnie bya najlepszym posuniciem jakie
DYREKTOR CHRYSLERA mg zrobi, aby uzdrowi finanse przedsibiorstwa. Powstaje pytanie,
czy w Polsce potrzebne jest sto procent obecnej biurokracji. Moe wystarczy JEDNA TRZECIA i
firmy rzdowe take bd mogy efektywniej pracowac. Takich pyta w wielu gaziach gospodarki
nasuwa si bardzo wiele.Trzeba mie TYLKO TROCH WYOBRAZNI. Aby wyj z kryzysu trzeba
si umie wyzwoli. aden rzd nie jest w stanie wyzwoli ani przedsibiorstwa, ani indywidualnego
czowieka. Powinien tylko stworzy warunki przez zastosowanie ulg podatkowych dla prywatnych
przedsiebiorstw. ABY WYJ Z KRYZYSU naley zmniejszy biurokracj, zrezygnowa z
interwencji rzdowej, pozwoli obywatelom, aby sami si wyzwolili. POLSKI NIE STA NA
PRZYJMOWANIE NOWYCH POYCZEK, inwestycje w kryzysie nie przynios adnego rezultatu.
Nie chodzi te o podzia pienidzy pomidzy bogatych i biednych. Jeli odebralibymy je BOGATYM
I ROZDALI WSZYSTKIM potrzebujcym kady dosta by jednorazowo sto tysicy zotych i potem
wszystko by upado. To nie jest adne wyjcie z sytuacji. TRZEBA STWORZY WARUNKI, aby
ludzie sami podnieli si finansowo, eby przestaa ich drczy zmora otrzymywanych piciu procent
wartoci swojej pracy na skutek obcienia podatkiem dochodowym, ZUS i obrotowym. Trzeba
zmniejszy biurokracj inaczej rzd bdzie ywi sam siebie i stanie si wrogiem spoeczestwa. Aby
do tego nie doszo MUSI ISTNIE OPOZYCJA. Jeli w parlamencie nie ma opozycji, to NIKT O NIC
NIE PYTA i ronie wpyw odgrny, tzn. dyktatorstwo. Trudno mwi o tego rodzaju stereotypach w
kraju, w ktrym od czterdziestu paru lat nie byo wolnych wyborw. Podobnie jest z prywatyzacj, do
ktrej nikt nie potrafi si zabra. Do tej pory nie wida jej w Polsce. Prywatyzowa naley
przedsibiorstwa NAJLEPSZE, eby da przykad innym bo na kocu zostan same buble, ktrych i

tak nikt nie kupi, niezalenie czy bd wystawione na licytacj czy te nie.
W PERU BYA PODOBNA SYTUACJA, rzd podj decyzj, aby niektre gazie przemysu
prywatyzowa, Np. lotnictwo, telekomunikacj, banki. Skoczyo to si na sowach to bya MOWA a
nie CZYNY, bo w Peru nie istnieje gieda akcyjna, na skutek brakw niezalenych sdw. Nikt tam
nie moe odzyska swojej prywatnej wasnoci, ani si te o ni procesowa, jak to jest
zagwarantowane np. w Konstytucji Stanw Zjednoczonych. Bez poparcia niezalenych sdw gieda
akcyjna nie moe funkcjonowa, mimo, e formalnie istnieje. Tak jest w wikszoci krajw Trzeciego
wiata i to z tych samych powodw. W Peru okazao si niemoliwe rozwizanie monopoli
pastwowych mimo, e zostay one zamknite. Z powodu braku giedy akcyjnej (ktra jest
podstawowym mechanizmem w Stanach Zjednoczonych) w krajach Trzeciego wiata takich jak Peru
prywatyzacja przemysu zostaa pogrzebana w piasku. W Polsce oferuje si sprzeda przedsibiorstw
zagranicznym inwestorom. Nie s jednak ogaszane ceny tych firm ani te nie wiadomo, KTO JE
WYCENIA? Dlatego nie oferuje si ich polskim obywatelom, aby kady mg kupi dwadziecia czy
trzydzieci akcji najbardziej wartociowych przedsibiorstw w celu osobistego ZYSKU. NIE MA
POLSKICH FIRM NA GIEDZIE LONDYSKIEJ. Ostatecznie gieda akcyjna nie musi by w Polsce.

Chapter 9
WARUNEK WOLNEGO RYNKU - GIEDA AKCYJNA.

Kady kto kupuje akcje jakiej firmy ma nadziej, e pjd one do gry i przynios mu zysk. Nie
tylko dlatego, e wzronie zapotrzebowanie na jej produkty, ale obserwujc aktywno tej firmy,
widzi, e obraca ona pienidzmi, ma stay dochd gotwkowy i bdzie moga uchroni si przed
inflacj. Wartoc zyskownej firmy te wzronie na rynku proporcjonalnie do spadku wartoci
pienidza. Posiadanie akcji stanowi swoiste zabezpieczenie przed inflacj, daje inwestorowi zysk powiedzmy dziesicioprocentowy, co rwna si procentowi w banku, ale ponadto jest wielk atrakcj
dlatego, e akcje giedowe mog pj do gry, jeli tylko zwikszy si na nie zapotrzebowanie. Np w
zwizku z tym, e firma "Transduction" wypucia na rynek nigdzie nie spotykany do tej pory,
rewelacyjny komputer, a ty wanie masz jej akcje.
CHCIABY WIEDZIE jak mam pewno, e akcje tej firmy bd szy w gr? Pewno t
zdobywam przez codzienne czytanie prasy, ledzenie jej akcji przez ostatnie p roku, a mj agent
akcyjny moe mi w kadej chwili dostarczy prospekt, w ktrym przeczytam o tym jak zachowyway
sie one w cigu ostatnich piciu lub nawet dziesiciu lat. Jeli przekonam si, e przez cay ten czas
szy w gr, a ponadto dowiem si innych szczegw o firmie od jej pracownikw, kierownictwa,
poznam jej produkcj i porwnam z konkurencj, wwczas mog wysondowa, czy jest ona mocna.
Jeli wszystkie moje informacje bd na to wskazywa, a jej akcje pjd w gr, pracownicy tej firmy
bd chwali si lepszymi zarobkami, bdzie ona miaa nowoczesne technologie, ktre jej
zagwarantuj du przyszo, mog spokojnie zaufa prognostykom mwicym, e bdzie stale,
powiedzmy w czasie dziesiciu lat zwykowa i wwczas kupi jej akcje. Bdzie to moje osobiste
ryzyko, jak przy grze w ruletk. Tyle e mog zwikszy szanse wygrania poprzez ocen
konkurencyjnoci tej firmy na wolnym rynku.
Aby jeszcze lepiej orientowa si na giedzie, wynajmuj agenta. W Kanadzie agent akcyjny nie
jest drogi. Bierze procent od sprzeday czy kupna akcji, nie trzeba go kupowa, dawa apwki ani
zaatwia nic po znajomoci. Agenci akcyjni ogaszaj si w ksice telefonicznej i w obliczu
konkurencji wolnego rynku powinni by tak usuni jak prawnicy czy ksigowi. Ich zawd jest
konkurencyjny, wielu ludzi chciaoby zarabia od kupna lub sprzeday akcji, ale nie wszyscy agenci
s rwniw efektywni. Wybieram zawsze firm agencyjn z rekomendacji kolegw czy znajomych,
tak, ktr uznam za najlepsz. Kupno akcji polega wtedy na jednym telefonie do mojego agenta:
"Kup (lub sprzedaj) sto akcji firmy ABC.
DLACZEGO WOLNY RYNEK NIE MOE ISTNIE bez giedy akcyjnej? Zachodnie banki s
bardzo konserwatywne, a szczeglnie w Kanadzie. Jeli chcesz poyczy sto tysicy dolarw, bank
wemie w zastaw powiedzmy dom mieszkalny, zakad, lub te inn nieruchomo,sta warto

rwnowan dla tych stu tysicy dolarw, aby zabezpieczy si na wypadek jeli nie spaciby
poyczki. Wtedy moe natychmiast spowodowa licytacj. Dlatego mwi o konserwatymie bankw,
poyczaj one kapita w stosunku jeden do jednego. Trzeba mie sto tysicy dolarw wartoci, aby
mona byo poyczy sto tysicy dolarw kapitau.
Nowe projekty inwestycji nie zawsze maj takie gwarancje i staraj sie osign kapita za
porednictwem mechanizmu giedy akcyjnej. Zdoby na przykad tak zwane masy kapitau od wielu
tysicy drobnych inwestor, w starajc si przedstawi swj plan dziaania najbardziej atrakcyjnie.
Moe z niego wynika, e akcjonariusze bd mogli dobrze zarobi, bo firma specjalnie dla nich
stworzya swj plan. Kady, kto posiada jedn, sto czy tysic akcji jest wspwacicielem tej firmy.
Kady chce zarobi, a czym wiksze ryzyko tym bardziej s w nim zainteresowani.
Wszystkie banki w Kanadzie maj swoje akcje na giedzie, poniewa brakowao im
wystarczajcego kapitau na dziaalno gospodarcz. Im wikszy bank, tym wiksza inwestycja
pocztkowa. Akcyjne firmy publiczne na wolnym rynku s bardziej demokratyczne ni jakiekolwiek
firmy pastwowe w systemie komunistycznym, chociaby z tego powodu, e posiadaj miliony
wspwacicieli.

Chapter 10
NAJWANIEJSZA JEST PRODUKTYWNO !

Specjalnym i gwnym zadaniem kierownictwa kadego przedsibiorstwa jest uczynienie

rodkw produktywnymi. Zadanie to trzeba odrni od innych jego prac, jak chociaby zajmowania
si przedsibiorczoci i administracj. Mwimy o kierowaniu produktywnoci zakadu, nie za sam
produkcj. Produktywno jest efektem aktywnego wykorzystania rodkw, ktre zakad zdobywa i
wszystkich jego aktyww wewntrznych i zewntrznych.
Historia kierownictwa rozpocza si wwczas, kiedy rozpoznano i przekonano si, e rodki
mog by przeznaczone na zwikszenie produkcji. rodki zawsze s ograniczone i kierownik powinien
umie je maksymalnie wykorzysta, aby spowodoway jak najwiksz produktywno
przedsibiorstwa. Umiejtno kierowania rodkami stanowi o zdolnoci prowadzenia zakadu.
Wszdzie trzeba je produktywnie wykorzystywa: w zakadzie, biurze, szpitalu, sklepie,
indywidualnym laboratorium badawczym. Naley dba, aby byy one produktywne i trzeba nimi
kierowa. rodki mog by produktywne niezalenie od kierownikw, przez ich wasn cech
odpowiedzialnoci.
Sto lat temu Karol Marks w swoim ostatnim nieskoczonym tomie "Kapitau" napisa o
wyczerpaniu si kapitau. Sowo "kapitalizm" zostao wynalezione po jego mierci. Chocia rne
formy wolnego rynku istniay od tysicy lat a sowo "kapitalizm" conajmniej od dwustu lat, pojcia te
nie byy w powszechnym uyciu. Karol Marks pisa niemoliwe dzisiaj do obrony prawo o
"zmniejszajcej produktywnoci kapitau", powtarzajc to co kady dziewitnastowieczny ekonomista
uwaa za aksjomat. Jeli by takie prawo rzeczywicie istniao, wwczas system ekonomiczny
musiaby upa. Jak na ironi, z ktrej historia moe by dumna, jest celowe i kontynuacyjne
zwikszenie produkcji przez kierownictwo. Po raz pierwszy nastpio to mniej wicej w tym samym
czasie, kiedy Marks tak miao przepowiada upadek kapitau z powodu wyczerpania si produkcji.
Kierownictwo zwikszyo produktywno i nie sprawdziy si inne tezy Marksa o pauperyzacji klasy
robotniczej i koncentracji bogactwa w rkach coraz wszej grupy tak zwanych eksploatatorw.
Dziki produktywnoci nie nastpia polaryzacja spoeczestwa pomidzy maymi grupami
wacicieli i zwikszajcymi si masami proletariatu czyli niewolnikami miesicznej pacy, ktrzy
narodzili si w najbardziej rozwinitych krajach wolnego rynku.
Karol Marks nie przewidzia rozwoju kierownictwa produktywnoci, ktre roso nawet w czasie
kryzysu. Momentem zwrotnym stao si odkrycie pana Fryderyka Taylora mwice, e praca moe
by kierowana i przez to bardziej produktywna. Zanim Taylor do tego doszed, uwaano, e jedyn
drog zwikszenia produkcji bya coraz dusza i cisza praca. Nie stosowano wwczas kierownictwa
rodkami. Taylor jednak spostrzeg, e drog do uzyskania wyzej i lepszej produkcji moe by
bardziej inteligentna praca czowieka. Nie trzeba pracowa ani ciej, ani duej, lecz bardziej
produktywnie. Zwrci uwag, e produktywno jest wynikiem zastosowania bardzo specyficznego

rodka, jakim jest ludzka umiejtno. Odpowiedzialno za wydajno pracy ponosz zarwno
pracownik jak i jego kierownik. Produktywno jest rezultatem zastosowania umiejtnoci. Marks nie
zwrci na to uwagi, umar zanim dokoczy trzeci tom "Kapitau". Taylor zastosowa teori
umiejtnoi do pracy rcznej, zgodnie z realiami dziewitnastego wieku. Teraz wiemy, e moe by
ona wykorzystana w kadej pracy. Prawdziwa ekonomia opiera si na produktywnoci, jako rdle
wartoci. Dziewitnastowieczna teoria wartoci, ktor Karol Marks zaczerpn od swoich
poprzednikw, niezmieniona a do czasw Ricardo i Smitha bya po prostu za i nawet marksici ju
jej nie stosuj. Ale bohaterskie przedsiwzicie, aby pracowa bez penej teorii wartoci zaczo si
przed stu laty w szkole austriackiej i skrystalizowao w tak zwanej wolno wartociowej analizie
ekonomicznej. Znamy j jako "keynesianie i fredmanici", ktra te poniosa klsk. Dzi
potrzebujemy prawdziwej teorii ekonomicznej, opartej na teorii wartoci pracy. Jej podstaw jest
przekonanie, e produktywno jest rdem kadej wartoci ekonomicznej. Z tego punktu widzenia
Polska ma takie same, a nawet wiksze szanse w konkurencji na wiatowych rynkach ni, powiedzmy,
Niemcy, jeli nasze oferty wartoci ekonomicznej zostan przedstawione w kategoriach
produktywnoci. Teraz wiemy stosunkowo duo o zwikszaniu produkcji, czciowo moe by ono
osignite przez wprowadzenie innowacji, wymian starych i zuytych rodkw na bardziej
produktywne. Czciowo produktywno jest zwikszana przez zmian zatrudnienia w miejscu pracy.
Cigle trzeba podnosi umiejtnoci kierownictwa, pracownikw, oraz zwiksza rodki naturalne.
Liczy si oglna produktywno wszystkich czynnikw w procesie produkcyjnym danego zakadu,
przy okrelonym zatrudnieniu ekonomicznym. adnego z nich nie mona wykluczy. Wszystkie
musz by zastosowane. Od nas zaley, czy produktywno bdzie wzrasta. Wiemy, co to jest
mikroekonomia: indywidualny zakad, fabryka, sklep, biuro. Wszdzie za produktywno odpowiada
kierownictwo.
W naszym wieku produktywno zwikszaa si we wszystkich rozwijajcych si krajach, ktre
posiaday wolny rynek. Jej rozwj by wynikiem zamierzonego kierowania rodkami. Produktywno
moe by zwikszona take w rolnictwie, czego nikt z dziewitnastowiecznych ekonomistw,
wczajc Marksa, nie przypuszcza. W dwudziestym wieku nastpia eksplozja produktywnoci w
przemyle krajw rozwinitych.
Wspczesny lekarz jest o wiele bardziej produktywny niz dziewitnastowieczny, ktry
osiemdziesit procent swego czasu powica na wpatrywanie si w zad konia cigncego jego
bryczk lub wz w drodze do pacjenta. W 1990 roku lekarz pracujcy w metropolii o wielkim
zagszczeniu ludnoci jest w cakowicie odmiennej sytuacji i nawet malekie dziecko moe by
bardzo prdko i w cakowitym komforcie dowiezione do jego gabinetu. Wspczesny lekarz moe
przyj dziesi razy wicej pacjentw ni jego dziewitnastowieczny poprzednik yjcy w czasach
nie znajcych innowacji technicznych. Produktywno jednego dolara znajdujcego si w banku
handlowym jest sto razy wiksza ni przed stu laty. Jeden dolar w depozycie komercjalnego banku
zostaje uyty w stokrotnej iloci transakcji w porwnaniu z wiekiem dziewitnastym. Ta eksplozja
produktywnoci cakowicie zmienia optyk wspczesnej ekonomii. Marks i inni
dziewitnastowieczni ekonomici przyjli aksjomat zmniejszajcej si wartoci i dlatego gwnie
koncentrowali si na kwestii zwikszania dostaw dla mikroekonomii. Przy kocu dziewietnastego
wieku rozwijajca si produktywno wyeliminowaa zupenie ten problem. Zainteresowanie
ekonomistw skupio si na popycie i makroekonomii. Synny ekonomista Keynes nie mia ju
adnych kopotw z produktywnoci i w swoich wykadach w Cambridge, odpowiadajc na pytania

studentw, mwi, e problem produktywnoci zostanie rozwizany przez biznesmenw, jeli stworz
dobre warunki ekonomiczne, to znaczy bd prowadzi waciw polityk popytu. W latach
dwudziestych naszego wieku, kiedy Keynes rozwija swoj koncepcj, w istocie nie istnia ju
problem produktywnoci, ktra - jak si wwczas wydawao - bdzie rosa w nieskoczono jeli
zostan stworzone odpowiednie warunki. Dzisiaj ju wiemy, e tak nie jest. Po upywie stulecia
staego wzrostu wszystkich rodkw produktywnoci, nastpio zahamowanie i w latach
szedziesitych pojawiy si objawy recesji. Stao sie to jeszcze przed znanymi kopotami
wiatowego rynku z pastwami OPEC. Zaczo si to nawet przed wzrostem inflacji. Faktyczny
wzrost inflacji jest w duej mierze konsekwencj spadku produktywnoci, ktory nastpi zanim
rozwinite kraje Zachodu i Wschodu podjy interwencje rzdowe w celu kontroli i regulacji
produktywnych sektorw swojej gospodarki. Pniej przeprowadziy ich du ilo w dziedzinie
ochrony rodowiska, bezpieczestwa pracy i zabezpieczenia zatrudnienia, szkodzc produktywnoci,
ale jej nie wstrzymujc. Produktywno zmalaa, bo nie zwracano na ni uwagi. Nie tylko ekonomista
Keynes sdzi, e ona bdzie si zwiksza samoistnie, myleli take w ten sposb kierownicy
zakadw przemysowych. Nic za nie jest tak niebezpieczne jak spadek produktywnoci powodujcy
w efekcie skurczenie si ekonomii. Powstaje wwczas cinienie inflacyjne, rodzi si oglny brak
zaufania, obustronne podejrzenia i wybucha konflikt spoeczny.
Marks mia zupen racj, kiedy mwi, e system nie moe przey kurczenia si kapitau.
Jakkolwiek spadek produktywnoci gwnych rodkw produkcji dotyczy krajw nie tylko
komunistycznych, to specjalne zanienie produktywnoci kapitau jest z pewnoci o wiele wieksze w
Zwizku Radzieckim i krajach Wschodniej Europy. W kadym razie znacznie wiksze ni w
niekomunistycznych krajach Zachodu czy Japonii. Nie cieszy mnie jednak, e w innym ku pacjent
umiera na t sam chorob. Najwaniejsz spraw kierownikw prywatnego biznesu, czy publicznych
instytucji usugowych jest uspokojenie zaburze, niepokojw, opanowanie zamtu i podniesienie
produktywnoci. Aby instytucje publiczne czy prywatne mogy przey, konieczna jest ciga
intensywna praca nad zwikszeniem ich produktywnoci. Czego jeden czowiek nie zrobi, potrafi
wykona inny. W kadej ekonomii, w kadym przemyle i kadej dziedzinie ludzkiej dziaalnoci,
instytucje, ktre pracuj na wyszym poziomie, posiadaj dwukrotnie wysz produktywno od
pozostaych. Maj one dwa razy wikszy obrt kapitalu, co oznacza rwniez dwukrotnie wysz
produktywno. Dlatego s dobre. Karol Marks mia racj: kapita przychodzi pierwszy. Kapita jest
przyszoci. W Stanach Zjednoczonych General Electric Company zdobya swoj pozycj
przywdcz nie tylko dziki osigniciom technologicznym, wysuwajc si na pierwsze miejsce przed
Westinghouse - swego najgroniejszego konkurenta, ale przede wszystkim dlatego, e otrzymuje dwa
razy wicej od dolara ni firma Westinghouse i posiada wiksz produktywno. To samo odnosi si
do Siemensa w porwnaniu z innymi firmami tego typu w Europie. Firma Siemens ma najwiksz
produktywno.
W Wielkiej Brytanii Arnold Weinstock odnis sukces przeksztacajc w cigu dziesiciu lat
umierajc British General Electric Company w przywdcz firm przemysow, podwajajc jej
produktywno w uyciu kapitau bez adnej uciliwej pracy czy eksploatacji robotnikw. Weinstock
paci swoim pracownikom wicej i zapewni im znacznie wysze bezpieczestwo pracy ni
gdziekolwiek indziej, dlatego e produktywno kapitau w jego firmie bya wysoka.
W Wielkiej Brytanii na czoowe miejsce w handlu wysuna si firma Marks & Spencer, ktrej
zysk z plki handlowej czy z metra kwadratowego powierzchni w jej sklepach jest dwukrotnie wyszy

ni w jakiejkolwiek innej brytyjskiej firmie handlowej. Jej sukces jest jawny. Firma Marks & Spencer
nie ukrywa w jaki sposb go osigna: tward prac i osobistym zainteresowaniem kierownictwa
produktywnoci. Moe ona stanowi przykad dla polskich firm handlowych, ktrych kierownicy
musz strzeli dwa gole swoim instytucjom:
Pierwszy: podwoi produktywno uycia pienidzy tj. uycia kapitau w cigu najbliszych
omiu do dziesiciu lat, przy rocznej zwyce ok. 7.5 procent.
Drugi: produkowa o co najmniej pidziesit procent wicej przez nastpne osiem do dziesiciu
lat bez zwikszania zatrudnienia. Golem musi by zwikszenie produktywnoci pracownikw w cigu
roku od czterech do piciu procent.
Obydwa gole mona strzeli, jeli zajmiwmy dobr pozycj wyjciowa. Musz to zrobi
kierownicy stosujc cztery podstawowe rodki, ze wiadomoci ich wpywu na podniesienie
produktywnoci: kapita, krytyczne zasoby fizyczne, czas i umiejtno pracy. Kazdy z tych rodkw
musi by kierowany oddzielnie. Wikszo kierownikw zdaje sobie spraw ile razy obraca rocznie
zainwestowanym kapitaem, aby osign zaplanowany wynik. Wielu z nich sadzi, e nie ma wielkiej
rnicy, czy pienidze te s wasne, czy poyczone. To prawda. Nie stanowi to absolutnie adnej
rnicy dla produktywnoci, kto jest wacicielem pienidza. Pienidz pozostaje sob niezalenie od
obligacji prawnej. Kierownik musi wiedzie, w jakim zakadzie pienidze s zainwestowane. Nikt nie
moe kierowa w sposb agregacyjny.
GDZIE JEST KAPITA ?
Gdzie s pienidze? Pierwszym krokiem do zarzdzania kapitaem jest informacja: gdzie s
pienidze. W przedsibiorstwie mog to by faktury do zapacenia, czyli kredyt, ktry firma daje
swoim klientom. To jest pienidz. Zakad produkcyjny nie moe konkurowa z bankami w dawaniu
kredytw. Musi opaci koszta bankowe, aby otrzyma i administrowa pienidzmi. Powinien myle,
co otrzyma w zamian za swoj poyczk udzielon klientowi. Mao przedsibiorstw to robi. Niektre
przedsibiorstwa w Polsce daj towar na rok do zaacenia. Pienidze mog by ulokowane w staych
inwestycjach, splkach, albo w sklepach czyli tak zwanej pododze handlowej w sklepie detalicznym.
Moe to by na przykad przetwrstwo i dochody na kad plk czy metr kwadratowy, wlczajc w
to czas handlowy dziennie czy miesicznie. Czy pienidze mog by take ulokowane w kosztownych
kosztownych maszynach. Nic nie jest tak drogie jak przestoje kosztownych maszyn. W polskim
modelu ksigowoci rzadko spotyka si na ten temat informacje, wyglda jakby byy utajnione. Taki
jest system ksigowoci, z ktrej jest trudno cokolwiek wywnioskowa.
W typowym uniwersytecie, ktry jest bardzo drogi, jego budynki, aule, sale wykadowe i
seminaryjne, laboratoria uywane sa tylko przez kilka godzin dziennie, w cigu czterech do piciu dni
tygodniowo. Wprowadzajc efektywny rozwj zaj dla dorosych, w godzinach popoudniowych lub
wieczorem, w soboty i niedziele, uniwersytet moe podwoi produktywno uycia swojego kapitau,
szczeglnie w metropolii lub duym miecie. Ale pierwszym krokiem jest zawsze znalezienie
miejsca, w ktrym s ulokowane pienidze. Informacja ta powinna stanowi podstaw dla
ksigowoci, do przedstawienia ksig finansowych kierownikowi, jeli tylko o nie zapyta.
Gazeta "Toronto Star" utrzymuje si tylko i wycznie z reklamy i dobrze z tego yje, rozwija si,
ma duy nakad i coraz wicej wkladek powiconych wielu dziedzinom ycia. "Toronto Star" nie
otrzymuje adnych dotacji rzdowych. Pienidze ze sprzeday oddaje dystrybutorom, oni pac z nich

chopcu, ktry codziennie rano przynosi mi do domu gazet. Takich chopcw zatrudniaj kilka
tysicy. Jedynym dochodem gazety s ogloszenia. Jeli gazeta od samego pocztku ukazywania si,
nie bdzie miaa ogosze, to nigdy ich w dostatecznej iloci nie zdobdzie. Nikt nie ma tylu
pienidzy, aby zaoy gazet, utrzyma j i rozwin, zanim nedejd ogoszenia. Gazeta powinna
mie od samego pocztku, jeszcze przed ukazaniem si, dobrych handlowcw, ktrzy przedstawiliby
j publicznoci w jak najlepszym wietle, aby klient, ktry szuka mechanizmw reklamy si ni
zainteresowa. Majc taki plan dzialania wydawca jeszcze przed wydrukowaniem pierwszego numeru
musi zatrudni najlepszych dziennikarzy, ktrzy przycignliby swoimi nazwiskami i pirem
czytelnikw, zrobili jej reklam, wwczas powinna przeznaczy wikszo stron na ogoszenia.
Dziennikarzy naley wybra na konkurencyjnym rynku pracy, aby potrafili zainteresowa czytelnikw
i efektywnie a take z powiceniem pracowa dla gazety, a nie wyywa si w niej za pienidze
waciciela i ze szkod zarwno dla niego jak i dla czytelnikw.
Produktywno zwizana jest z umiejtnociami pracy kierownictwa. Aby przewodzi ludziom,
ktrzy maj szczeglnie wysokie kwalifikacje i potencjalnie sa najbardziej produktywni, a zatem i
kosztowni, trzeba wiedzie, co oni robi. Nie wystarczy orientowa si e pan Kowalski jest w
ksigowoci, ale te wiedzie w jakiej funkcji pracuje i dlaczego wanie tam. Moe gdzie indziej
mgby by bardziej przydatny, czy te to co robi, stanowi maksimum jego moliwoci.
Produktywno zasobw ludzkich, a szczeglnie pracownikw - specjalistw i ich wyniki zaley od
skierowania ich na najbardziej odpowiedni dla nich odcinek pracy, tam gdzie ich zdolnoci i
specjalizacja bd przynosi wyniki niezalenie od tego jak szybko oni pracuj. Kontrola wyznaczonej
im, najbardziej odpowiedniej pracy jest kluczem do ich produktywnoci. Kierownik powinien zna
si ich umiejtnoci i zakres, szczeglnie w tych przypadkach, kiedy ju zostay sprawdzone.
Wiedzie, co oni potrafi i liubi robi najlepiej i gdzie powinno si ich zatrudni, aby byli
najbardziej produktywni. Ich zatrudnienie jest konieczne w dziedzinach stwarzajcych im najwicej
moliwoci i to takich, ktre odpowiadaj ich wiedzy i umiejtnociom. Kiedy Fryderyk Taylor przed
wiekiem przypatrywa si rcznej pracy fizycznej, stara si uoglni wnioski, aby mogy by
wykorzystane przez ludzi wykonujcych takie same lub podobne prace. Zaoy, e wikszoc ludzi
jest przecitna. Jego przypuszczenia okazay si mylne, zwlaszcza tam, gdzie s potrzebni zdolni i
wymagane umiejtnoci. Kiedy mwimy o pracy, ktra wymaga czego wicej ni samej rutyny, ni
samego wykonania polece, powinnimy przypuszcza, e tylko niewielu ludzi jest zdolnych do
osignicia o wiele lepszych wynikw. Tak jest rzeczywicie, ale te wyniki mog osign, jeli
kierownik bierze na siebie odpowiedzialno, zatrudniajc ludzi, o ktrych wie, e ich specyficzna sila
i wiedza mog przynie nieproporcjonalnie wielkie i rne wyniki. Kierownicy powinni zda sobie
spraw, e opacani s nie tylko za samo umoliwienie pracy.
Dobry kierownik powinien zapyta najpierw samego siebie, co robi w zakadzie, w organizacji
pracy, pomagajc innym aby skutecznie mogli pracowa. Powinien o to samo pyta swoich kolegw i
podwadnych: co robi, co robi najlepiej i co im przeszkadza w pracy za ktr otrzymuj pienidze.
to pytanie powinno by skierowane do kadego.
Nieprawd jest, mimo e wikszo ludzi tak myli, e tylko oni potrafia najlepiej i najbardziej
efektywnie wykona powierzon im prac fizyczn, czy umysow. Dla wielu operacji, ktre
wykraczaj poza rutyn to pytanie jest absolutnie konieczne. Mona si zastanowi, czy indywidualny
pracownik stajac przy warsztacie pracy, siadajc za biurkiem, czy w laboratorium, wie lepiej ni
ktokolwiek inny, co uczyni go najbardziej produktywnym. Co mu bedzie pomocne, a co bdzie

utrudnia prac. Naley te zastanowi si nad tym, e czowiek ktry posiada umiejtnoci i
zdolnoci, aby by w pelni produktywny powinien odznacza si te odpowiedzialnoci osobist. Do
szefa naley aby sta si czynnikiem sprawczym i odpowiedni motywacj wspomaga pracownikw,
aby stali si jak najbardziej produktywni. Nawet w rutynowych pracach, jak zauway Fryderyk
Taylor, tylko osoba, ktra je wykonuje moe by prawdziwym ekspertem. Japoczycy nas przekonuj,
e produktywno ludzi wymaga nieustannego uczenia si. Ludzie, ktrzy podejmuj cige wyzwanie
co robi aby robi lepiej to co robi, potrzebuj w Polsce czy na Zachodzie specyficznych pomysw
japoskiego ZEN: "Trzeba uczy si, aby robi lepiej to, co umiemy ju robi dobrze." Naley te
zapewni bezpieczestwo w pracy grupowej i zaoy, e ludzie zatrudnieni przy maszynie nie s
zagroeni przez swoich kolegw pracujcych przy innej maszynie, a urzdnikom biurowym nie
zagraaj ich koledzy z innego biura. Oni wszyscy musz posiada pewno, e nie zagraa im utrata
pracy. Potrzebuj zobowizania ze strony kierownictwa, przyznajcego im to bezpieczestwo, aby
mogli osign wyniki i przyuczy innych, stworzy nowe stanowiska pracy i klimat rozwoju
produktywnoci. Aby to osign kierownik musi cigle i systematycznie pyta i sucha odpowiedzi
pracownikw, co im uatwia a co utrudnia prac, i zgodzi si a` prori z faktem, e osoba wykonujca
prac wie o niej wicej, ni najbardziej wnikliwy superrewizor, albo te wie o niej z innego punktu
widzenia.
Jest to specjalne wane dla ludzi, ktrzy wkadaj w swoj prac umiejtnoci i zdolnoci.
Pracownik specjalistyczny musi wiedzie znacznie wicej o swojej pracy, ni ktokolwiek inny na jego
miejscu; jeli jest inaczej, pracownik ten nie posiada wystarczajcych kwalifikacji. Kierownicy
zazwyczaj wiedz, e oni musz kierowa produktywnoci, ale wikszo z nich uwaa, e oznacza to
kompromis pomidzy mniej i bardziej produktywnym rodkiem. Wikszo sdzi, e sterowanie
produktywnoci oznacza wymian taszego sprztu na droszy, prace mniej produktywne na bardziej
produktywne. Posiadamy jednak mao dowodw na to, aby kiedykolwiek taki kompromis pracowa na
rzecz podwyszenia produktywnoci. Par firm, ktre zainstaloway komputery, eby zredukowa
pracownikw biurowych uzyskao wyniki, wikszo uytkownikw komputerw znalaza si w
sytuacji, w ktrej potrzebuj oni wicej i bardziej kosztownych pracownikw biurowych, ktrych
nazywaj ju operatorami czy programistami. Podobnie jak w czasach starych lkw przed
automatyzacj, ktra rzekomo miaa spowodowa masowe bezrobocie i jak wiadomo nigdy si to nie
sprawdzio. Automatyzacja moe zmieni nisko patnych pracownikw fizycznych, na znacznie lepiej
opacanych pracownikw technicznych, czy profesjonalnych. A zatem wynika std bardzo prosty
wniosek: automatyzacja i komputeryzacja przynosz wyniki wiksz produktywno przy zaoeniu
kompromisu, czyli wzajemnego ukadu.
Ostrone studia produktywnoci, za ktre Simon Kuzniec z Harvardu otrzyma jedn z
wczeniejszych nagrd ekonomicznych
wskazuj co innego: SZYBKA EKSPANSJA
AMERYKASKIEJ EKONOMII W DWUDZIESTYM WIEKU POLEGAA NA ZWIKSZENIU
INWESTYCJI KAPITAOWYCH, SPECJALNIE ZA NA ZWIKSZENIU PRODUKTYWNOCI
KAPITAU. ZATRUDNIENIE WZROSO JAKO WYNIK INWESTYCJI KAPITAlOWEJ,
NATOMIAST
PACE
WZROSY
JESZCZE
SZYBCIEJ
PRZY
ZWIKSZENIU
PRODUKTYWNOCI KAPITAU. Zatrudnienie wzroso na skutek inwestycji kapitau, pace
podniosy si jako rezultat wyszej produktywnoci. Od tej pory wszystkie rodki bd kierowane na
rzecz zwikszenia produktywnoci.
Kierownicy zrozumiej, e nie mog osign wikszej produktywnoci przez zmniejszenie

jednego ze rodkw i zwikszenie innego. Co wicej, bd musieli zrozumie, e zmniejszenie

jakiegokolwiek rodka bdzie oznacza spadek oglnej produktywnoci, czego nie da si
rekompensowa, a praca specjalistyczna w odrnieniu od pracy fizycznej nie moe by zastpiona
inwestycj kapitau, wrcz przeciwnie: kada inwestycja kapitau tworzy potrzeb wikszego
zatrudnienia specjalistycznego. Mona odwoa si w tej mierze do praktyki, posu si przykadem
szpitalnictwa czy te szkolnictwa wyszego. W szpitalach wiksze inwestycje kapitau nie powoduj
oszczdnoci miejsc pracy. Wrcz przeciwnie, zapotrzebowanie na nowych i wyej opacanych
pracownikw. Kosztowny sprzt uywany w chirurgii, przy przeszczepach nerek, czy intensywnej
terapii, aby zapobiec szokom wymaga wysoko wyspecjalizowanych pracownikw. Niespecjalistyczna
praca w szpitalach w duej czci zostaa zastpiona przez automatyczne maszyny np do mycia
talerzy. Nowoczesny szpital wymaga tylko jednej trzeciej pracownikw do mycia podg i okien w
porwnaniu z ich stanem w takim samym szpitalu z 1930 roku. Ale oszczdnoci na pracy fizycznej
czy pfizycznej musiay by skompensowane zatrudnieniem specjalistycznej kadry, spowodowanym
przez nowe inwestycje kapitaowe. To samo zdarzyo si na uniwersytetach, instytucje te przed
pidziesiciu laty byy bardzo pracochonne, ale nie intensywne kapitaowo, obecnie s one
intesywne prac i kapitaem. Ju ten przykad wyjania, dlaczego tak szybko wzrosy koszty opieki
lekarskiej i ksztacenia kadr medycznych. Ale ani rektor uniwersytetu, ani administrator szpitala nie
zrozumieli tego, wierzc, e inwestycja kapitau zaoszczdzi im pracy i moe zmniejszy personel
naukowy czy medyczny, innymi sowy praca zostanie zastpiona przez kapita. Nigdy si to nie
zdarzyo. Nawet w fabrykach wymiana pracy na kapita nie zawsze przyniosa rezultaty. Np w
przemyle papierowym USA w 1920 roku 1 dolar inwestycji produkowa okoo trzech dolarw papieru
rocznie. Kapita by produktywnie obracany trzy razy do roku. W 1980 produktywno kapitau w
przemyle papierowym w USA spada do tego stopnia, e trzeba trzech dolarw inwestycji, aby
wyprodukowa jeden dolar papieru w sprzeday rocznej. Osigamy jedn trzeci produktywnoci
kapitau sprzed pidziesiciu lat, ale zatrudnienie w tym samym czasie wzroso dwukrotnie. Innymi
sowy, mimo szybkiego duej mechanizacji nie nastpi bynajmiej wzrost, ale zaistnia spadek
produktywnoci, na skutek nieefektywnej wymiany kapitau.
Podobne dowiadczenie miay huty stali i przemys samochodowy. Jedn z przyczyn kopotw
firmy Chrysler w Stanach Zjednoczonych by spadek oglnej produktywnoci na skutek nieudanej
wymiany pracownikw na inwestycj kapitau. Trudno zdobycia pracownikw powoduje w krajach
rozwinitych coraz wiksz atracyjno automatyki, ktra staje si tutaj konieczna.
Produktywno kapitau zasadniczo nie wzrasta, oszczdno na pracy zmienia si w iluzj. A
chodzi tu o prac wybitnych specjalistw i ludzi, ktrzy maj umiejtnoci kierownikw i
profesjonalistw. Jedyn moliw drog do zwikszenia produktywnoci jest podniesienie jej przez
tych wysoko kwalifikowanych specjalistw. Chodzi o produktywno czasu i umiejtnoci pracy, aby
si nie zmarnoway.
Kierownicy musz oddzielnie sterowa produktywnoci rodkw kapitau. Mam na myli
rodki fizyczne i umiejtnoci, ale znaczenie kocowe ma oglna produktywno instytucji
pozostajcych w ich rkach. Powiedzmy: banku, szpitala, szkoy lub biura. A zatem wszystkich
czynnikw w zakadzie czy instytucji, za ktre ci kierownicy odpowiadaj w naszym burzliwym
czasie.
CHCIABY WIEDZIE, CO ROZUMIEM PRZEZ PRODUKTYWNO?

Obrt kapitau

jest czynnikiem wzrostu produktywnoci, ktr mog okreli jako zdolno do produkowania.
Posu si przykadem: jeli krowa daje 400 litrw mleka, a chc zwikszy jej produktywno o 50
litrw bez dodatkowej inwestycji kapitau, mog to zrobi przy zastosowaniu innej kompozycji pasz
kupionych za te same pienidze. Jej produktywno wzronie i bd mia wikszy zysk. Jeli masz
zakad w ktrym chcesz zatrudni piciuset ludzi, to jakich kandydatw wybierzesz: posiadajcych
najwysze umiejtnoci pracy czy te beztalencia?
Waciciele zakadw potrzebuj pracownikw tak jak siebie samych, a mimo to jest duo
bezrobotnych. Bezrobotnymi s ci, ktrzy nie posiadaj w oczach pracodawcw odpowiedniej
wartoci na rynku pracy. Powinni oni naby umiejtnoci pracy, by sta si przydatni lub te zdoby
zaufanie przedsibiorcy, aby zechcia w nich zainwestowa; nauczy ich zawodu, lub te przysposobi
do niego w takim stopniu, aby byli potrzebni w jego zakadzie.
MWISZ, e nie ma ludzi bez wartoci. Spotykamy jednak ze zachowanie, z postaw. Jeli
czowiek nie ma duych wartoci na rynku pracy, nie posiada przygotowania, a do tego zajmuj z
postaw, to powinien by bezrobotny. Takiego czowieka aden system nie zatrudni, nawet w
komunim. Ten czowiek musi si zmieni, kady mu to powie. A najlepszym na to argumentem jest
fakt, e nie ma pracy. Powinien si zmieni pod wzgldem zawodowym, zachowania i zdoby nowe
kwalifikacje, lub te uzupeni brakujce. Powinien te umie przedstawi si w najlepszym wietle,
aby pracodawca uzna, e moe by przydatny w jego zakadzie i zostanie w nim zatrudniony.
Na wolnym rynku niektrzy ludzie bardzo czsto zmieniaj prac, inni robi to rzadziej. Ci co j
czsto zmieniaj s niedopasowani. Np. jeli maj dziesi tysicy dolarw na rok, a chc mie 20
tysicy staj si niecierpliwi i szukaj, a znajd lepsz prac. Na tym polega zaleta wolnego rynku.
Migracja do gry, ktra do tej pory nie jest w Polsce moliwa.
ZAZWYCZAJ LUDZIE CHC PRACOWA TYLKO W TAKIM ZAWODZIE, ktry im
odpowiada. Powiedz mi, dlaczego czowiek moe by szlachcicem, ktry wybiera sobie prac, jaka
mu si podoba, a zakad nie moe mie prawa do wyboru pracownika? Zakad produkuje to czego chce
rynek, a nie to, co mu si podoba. Czy jeszcze uwaasz za etyczne, e kandydat na pracownika chce
robi tylko to co lubi a nie to, czego potrzebuje rynek? Czy nie powinien poszuka innego zakadu?
Innej pracy? A zatem potrzebna jest moliwo migracji DO GRY.
CZY SPOECZESTWO WOLNEGO RYNKU zajmuje si takimi wygodnymi ludmi? W
Kanadzie byy podejmowane prby opieki, ktrych celem miao by zabezpieczenie ich na wypadek
odejcia z pracy. Co to waciwie znaczy: "odejcie z pracy", trzeba powiedzie wyranie: waciciel
ich wyrzuci, bo nie przedstawiali dla niego wartoci, le si zachowywali, nie posiadali
odpowiedniego przygotowania, lub nie interesowali si prac. Mogli by te awanturniakami. Po
dwch miesicach od czasu zwolnienia otrzymywali rzdow zapomog. Natomiast inni, ktrzy
utracili prac na skutek zmian na rynku, braku zapotrzebowania na ich produkty otrzymuj zapomog
natychmiast. System kanadyjski w ten sposb rnicuje ludzi na tych, ktrzy zostali wyrzuceni z
pracy bo nie odpowiadali jej wymogom, i innych ktrzy si zwolnili, lub te zostali zwolnieni na
skutek zmian rynkowych, czy chwilowego braku zapotrzebowania na ich prac.
W Kanadzie powsta jednak spory baagan, a w kocu zrodzi si koszmar, ktry odbija si na
spoeczestwie. Nieroby i lenie wykorzystuj wspaniaomylo rzdu i naduywaj jego dobrej woli.
Obecnie rzd jest zmuszony do ograniczenia, czy te eliminacji systemu, ktry premiuje sztuczne

bezrobocie. Nie bdzie wicej pienidzy, eby wspomaga leni i awanturnikw, ktrzy nie posiadaj
waciwego stosunku do pracy.
Kanadyjski przedsibiorca podobnie jak amerykaski nie mgby istnie bez ludzi, ktrzy mu
pomagaj rozwija jego interesy. Potrzebuje ich coraz wicej, bo czym wikszy zakad tym wicej ich
zatrudnia, a sekretarka jest potrzebna nawet maemu przedsibiorcy. Szuka na rynku pracy najlepszej
z moliwych. Czym lepsza sekretarka, tym droej go bdzie kosztowaa. Pracodawca chce jej zapaci
wysok cen za produktywn prac. Czuje si bardzo zawiedziony, jeli okae si, e ona nie potrafi
lub nie jest w stanie wywiza si z podjtych zobowiza, nie spenia pokadanych w niej nadziei.
Jeli go zawiedzie, bdzie to z jej strony nieuczciwoci, bo wybra w swoim przekonaniu najlepsz i
zgodzi si na jej wysok cen rynkow. Przedsibiorca, ktry zatrudnia dwch, piciu czy siedmiu
pracownikw take chce, eby byli oni najlepsi w swoim zawodzie i paci im najwysze stawki, aby
rozwin swj firm.
W Kanadzie za wszystko co dobre trzeba zapaci wysok cen. W Polsce natomiast utaro si
przekonanie, e trzeba wszystko sprzedawa jak najtaniej, nie tylko na rynku krajowym, ale take
zagranicznym, co jest bardzo race. Osobicie nie wierz, e Polacy chc wszystko tanio kupi. W
Peru, kiedy tam mieszkaem w slumsie Belen nad Amazonk widziaem wielokrotnie, e nawet bardzo
biedni ludzie woleli dwukrotnie, a nawet trzykrotnie wiecej zapaci za co co uznawali za
wartociowe, wykazujc w ten spob zaufania do taniochy. A sprzeda tanio co wartociowego to
bd w sztuce handlowania. Przedsibiorcy, ktrzy produkuj tanie rzeczy pozbawiaj si szansy
yciowej, bo ich zakad nie rozwinie si i bd yli z wyzysku swoich pracownikw, a to oznacza
samoograniczenie wspczesnego interesu. Prawdziwy biznes, a tylko taki ma szans istnienia,
przedstawia pen warto na wolnym rynku i potrzebuje odpowiednich pracownikw. Zaley mu, aby
ich utrzyma, stara si o nich, nie tylko w dniu ich przyjcia do pracy, ale kadego dnia, kadego
miesica zajmuje si nimi, chce, aby byli zadowoleni, bo inaczej ich straci, pjd do kogo innego. Na
tym polega wolny rynek i wolna konkurencja. Wygrywaj jedynie dobrzy przedsibiorcy i dobrzy
pracownicy.
Pracownik, ktry jest leniwy, ma ze intencje, nie przedstawia sob wartoci, traci swoje szanse.
Przedsibiorca nie jest w stanie sam wszystkiego dopilnowa, dlatego zatrudnia ludzi, ktrych uwaa
za odpowiedzialnych. Czasem okazuje si, e ci, ktrych obdarzy zaufaniem, oszukuj go, w
poszukiwaniu atwego zysku. Ich nieuczciwo moe nawet doprowadzi do upadku przedsibiorstwa
i wwczas wszyscy trac prac. Umiejtno pracodawcy polega nie tylko na tym, by przyjl dobrych
specjalistw, ale take ludzi uczciwych. W przeciwnym bowiem razie przedsibiorstwo nie ma
wielkich szans na utrzymanie si na rynku.
JAK ROZPOZNA CZOWIEKA, ktry stara si o prac, czy jest on uczciwy? Pierwsza decyzja
zaley od intuicji i dowiadczenia kierownika, ale duo zaley od samych pracownikw. Podam
przykad z mojego wasnego przedsibiorstwa TVS - Telewizji Kablowej w Peru, lub inaczej Telewizji Dungli. Zatrudniam w niej czterdziestu pracownikw i wszyscy dbaj o to aby
przedsibiorstwo si rozwijao. Jeli nawet znalazby si wrd nich jeden, ktry kradnie, pozostali
sami go wyeliminuj wiedzc, e zaszkodzi wszystkim. Ludzie ci sami d do lepszych stanowisk,
wyszych zarobkw i stabilizacji w miejscu pracy, dbaj o porzdek, wiedzc, i pomylny rozwj
firmy oznacza rwnie polepszenie bytu kazdego pracownika poniewa w zakadzie poza list pac
kadego 15 dnia miesica jest te wypata podziau zysku. Zatem kwestia wyeliminowania

nieodpowiednich ludzi, lezy w interesie nie tylko zatrudnionego tam kierownika, ale take wszystkich
pracownikw.
W IQUITOS MAM UDZIA W RESTAURACJI "Maloca", ktra z pewnoci podobaa by ci
si, ze wzgldu na malownicze pooenie nad samym brzegiem Amazonki. Sam zaprojektowaem t
restauracj z drewna i bambusw, w wiecznie zielonym ogrodzie wrd drzew tropikalnych i lian, po
ktrych wdruj iguany. Sluy przede wszystkim zagranicznym turystom, ktrzy przyjedaj tam,
bd przypywaj Amazonk, midzy innymi z Miami. Turyci Amerykanie, Japoczycy czy Niemcy
oraz Latynosi dni wrae amazoskiej dungli.
PYTASZ, JAK SOBIE RADZ z zarzdzaniem t restauracj mieszkajc w Toronto?
Odpowiem, e w businessie rzecz najwaniejsza to zaufanie i odpowiedni sposb kontroli. Jeli
zatrudniam kierownika (jest nim rodowita Rosjanka z Moskwy), ktry sprosta zadaniu w sprawach
waciwego obrotu pieninego, a ponadto jest czowiekiem godnym zaufania, to wystarczy, e
przeprowadzam kontrol raz do roku. Zasady wynagrodzen pracownikw s takie same jak w TVS Iquitos. Pracownicy otrzymuj premie pienine w zalenoci od wysokoci dochodw firmy.
Powiedzmy dziesi procent dochodu miesicznego zostaje podzielone midzy wszystkich
pracownikw i wypacane pitnastego, nastpnego miesica. Calkowity dochd firmy ogaszany jest
co miesic na tablicy informacyjnej. Ta jawno jest bardzo wana. Kady pracownik znajc
przypadajc mu w udziale wysoko premii, moe sobie natychmiast obliczy, ile w danym miesicu
zarobi, w zalenoci od tego jak idzie sprzeda. W jego zatem interesie ley, aby ta sprzeda bya jak
najwiksza i aby comiesiczny dochd zosta ogoszony na tablicy. Wida z tego jasno, i to nie tylko
ja kontroluj kierownika przedsibiorstwa, ale czyni to wraz ze mn wszyscy zatrudnieni tam ludzie.
Bilans wpyww i wydatkw sporzdza si pod koniec kadego miesica. Mieszkajc na stae w
Toronto nie mam nawet moliwoci
ani te nie wyczuwam potrzeby przeprowadzania regularnych kontroli.
CZY OPIERAM SI NA ZAUFANIU, czy te jest to intuicja? Czowiek, ktry ma stae
uprzedzenia i wszystkich podejrzewa o nieuczciwo, naby zych cech osobowych, z ktorymi
spotykaem si zreszt bardzo czsto w Polsce. Cigle podejrzenia uniemoliwiaj prowadzenie
interesu. W Polsce istnieje obawa, e jeli kto zaozy wasny interes, to tak go pilnuje, a go zadusi.
Skonno do podejrze jest negatywn cech, podobnie jak nienawi czy zazdro. Mieci si w tej
samej negatywnej grupie uczuciowych emocji, ktore mog zabi interes. Jak mona zatrudnia ludzi,
skoro cigle si ich o co podejrzewa. Nie mona przecie nieustannie wszystkich pilnowa! Czy
wartociowy pracownik bdzie potrafi to znie? W interesach naley zawsze pozostawi pewien
margines dla ludzkiego bldu. Posu si znw przykadem. Wielokrotnie ju si przekonaem, i
gdybym nie pozwoli ludziom od czasu do czasu, na popenienie bedu, nigdy by si niczego nie
nauczyli. Najlepiej uczymy si przecie na bedach. Powiedzmy, e mj pracownik popeniwszy bd,
straci tysic dolarw. Jeeli to zrozumie, nigdy wicej ju tego bdu nie popeni. Nie wyrzuc
przecie z pracy czowieka tylko dlatego, e popeni bd, ktry kosztowa firm tysic dolarw. Na
tym wanie polega prowadzenie interesu. W kosztorysach trzeba bra pod uwag margines bedu.
Pracodawca, ktry tego w swoich przedsiwziciach nie uwzgldni, nie jest realist, a co gorsze, nigdy
nie zarobi pienidzy potrzebnych do prowadzenia przdsibiorstwa.
SUKCES PRZEDSIBIORCY zaley od jego osobowoci i charakteru prowadzonego przeze
interesu. Nie ma adnej ustalonej reguy ani gwarancji powodzenia. Na tym wanie polega podjcie
elementu ryzyka.

CZY FIRMA ABY ISTNIE, MUSI SI STALE ROZWIJA ? To take nie stanowi reguy.
Zaklady praktycznie i efektywnie prowadzone na stabilnych rynkach, same rwniez s do stabilne,
to znaczy nie rozrastaj si. Maj ustalony dochd, zapewniajcy przyzwoite warunki bytowania
zarwno ich wacicielom, jak i pracownikom. S oni zadowoleni, nie maj egoistycznych ambicji,
aby firma rozrastaa si cigle bez wzgldu na koszta. Do wczenie zdecydowaem si
wsplpracowa z maymi firmami amerykaskimi, trudno jest bowiem pracowa od razu z du firm.
Przed pitnastu laty odkryem, e najlepiej jest wanie zwiza si z maymi firmami
amerykaskimi, gdy duym niewiele mona byo pomc, a mae mnie potrzeboway, byy wdziczne
za wsplprac. W Kanadzie atwo jest promowa amerykaskie firmy, gwnie z Kalifornii. Szukaem
dwu- trzyosobowych, o duych potencjaach i perspektywach. Jeli posiaday wartoci rynkowe, co
byo atwe do ustalenia obserwujc ich dziaalno, staraem si stawia na nie, z szans powyej
pidziesiciu procent. Zaczem nie tylko z nimi wsplpracowa, ale suyem im zawsze rad,
nowymi pomysami, rozeznaniem na rynku. By to akurat czas gwatownego rozwoju produkcji
komputerw, od trzydziestu do pidziesiciu procent rocznie. Z czasem firmy te rozrosy si,
zatrudniay wci nowych pracownikw, a w kocu stay sie potnymi kolosami.
PYTASZ CO SI Z NIMI STAO? Czy zdoay zdominowa rynek amerykaski, lub
midzynarodowy? Niestety wikszo z nich podupada. Nastpio to po szeciu, siedmiu latach ich
istnienia. DLACZEGO TAK SI STAO ? Zgubiy je cechy charakteru ich wacicieli. Byli oni
bardzo dobrzy na rynku rosncym, gdy mona byo zaciga due poyczki, nie wiedzieli jednak jak
si zachowa, kiedy rynek si ustabilizowa i dlatego przegrai. WPADLI W PUAPKE MYLOW
NIEOGRANICZONEJ EXPANSJI.
Tu trzeba od razu wyjani, e atwo porusz si na rynku rosncym. Kiedy jednak przychodzi
stabilizacja, wielu "wspaniaych" przedsibiorcw okazuje e s bardzo sabi w interesach. W Polsce
rwnie byo kilka podobnych sytuacji, ludzie inwestowali gdy rynek rs, po czym gdy sytuacja nagle
si zmienia, odeszli z interesu.
JAKA JEST RNICA MIDZY AMATOREM I ZAWODOWCEM ?
Co przeszkadza przedsibiorcy w kontynuacji interesu, kiedy rynek si stabilizuje? Zazwyczaj jest
to spowodowane brakiem dowiadczenia, a take silnej woli. Z przykroci musz stwierdzi, e
WIELU z moich amerykaskich kolegw, ktrzy zaczynali interesy, prowadzc firmy dwuosobowe,
ich roczna sprzeda nie przekraczaa z reguy pidziesiciu tysicy dolarw, skoczyli na trzydziestu,
pidziesiciu milionach dolarw rocznego obrotu i na skutek nieumiejtnoci, wad charakteru lub
braku siy woli zmuszeni byli opuci rynek.

CO OZNACZA W INTERESIE SIA WOLI.

W Polsce, gdzie wikszo ludzi nie miaa moliwoci prowadzenia prywatnych interesw na
du skal, przykadem siy woli s wyniki sportowe. Idziemy na stadion by oklaskiwa mistrzw,
ktrzy zazwyczaj przez wiele lat prowadzili morderczy trening, aby osign zamierzone wyniki. W
interesie zwyko si mawia, i liczy si jeden procent tych, ktrzy przetrwali. Ten jeden procent

stanowi rnic midzy wygran a przegran, co jest tak oczywiste w sporcie.

Nikt nie pamita zawodnika, ktry by drugi na mecie. Mwi si wycznie o pierwszym.
Publiczno oklaskuje go, szczeglnie wwczas, gdy wygrywa kilkakrotnie, gdy wtedy przestaje ju
by sportowcem-amatorem, zostaje zawodowcem. Staje si idolem publicznoci, ktra chce go cigle
oglda. Sportowiec musi niezwykle ciko pracowa, aby utrzyma si w czowce, wymaga to
ogromnego samozaparcia, siy woli, cierpliwych i mudnych wicze, solidnego przygotowania.
Bardzo wana jest jego intencja, by zosta zawodowcem, denie do coraz lepszych wynikw i
pokonania swoich rywali. Podobnie bywa w interesach na wolnym rynku,gdy kto za wszelk cen
pragnie si na nim utrzyma i wygra walk z konkurencj. Aby pozosta na placu boju musi on by
przynajmniej o jeden procent lepszy od swoich rywali.
Polacy bardzo lubi sport i ceni sobie wielce dobrych sportowcw. Dlatego jestem pewien, i
bd rwnie potrafili doceni przedsibiorczych kapitalistw, ambitnych i wytrwaych, ktrzy doo
wszelkich stara, by zajc pierwsze miejsce na mecie.
TRZEBA MIE PLAN DZIAANIA.
Nieszczliwie dziewidziesit procent firm stanowi wasno pastwow. Polacy bardzo
kochaj sport, podziwiaj tych zawodnikw, ktrzy potrafi da z siebie wszystko w rwnej, sportowej
walce, oklaskuj ich w czasie igrzysk sportowych.
Przykro, e ludzie w kraju, po tych wielkich zmianach jakie zaszy ostatnio w Polsce, nie maj
moliwoci podobnie oklaskiwa i podziwia mdrych i wytrwaych przedsibiorcw, ktrzy odnosili
by sukcesy na rynku. To bardzo opni wprowadzenie demokratycznego kapitalizmu w Polsce, i nike
s nadzieje, aby miao to szybko nastpi, a przyczyn moe by wanie brak zaufania i poparcia ze
strony spoeczestwa.
CZYM JEST KRYZYS Z ZACHODNIEGO PUNKTU WIDZENIA ?
Kryzys, oglnie mwic, bierze si wanie z braku zaufania. Co to jest kryzys? Gdy w
mazestwach wybuchaj ktnie o pienidze, kiedy matka nie ma czym nakarmi dzieci, ani z czego
ugotowa obiadu. Gdy z powodu braku pienidzy zagroona zostaje podstawowa komrka spoeczna rodzina, ktra powinna by silna, jaka bowiem rodzina, takie jest spoeczestwo. Czy nasz nard moe
by silny, jeli polskie rodziny bd skcone i podzielone z powodu ustawicznego braku rodkw do
ycia?
Co w tej sytuacji robi rzd ? Co robi posowie i senatorowie, aby polepszy warunki bytowania
polskich rodzin ? Przecie powinno to by ich pierwszym i podstawowym obowizkiem,
humanitarnym, patriotycznym, a nawet religijnym. W gabinetach rzdowych toczy si gra. jednak
czy nie jest to gra w ciemno, skoro ksiki wadzy nie zostay otwarte i zwyky obywatel nie ma do
nich dostpu ? Dlaczego a 26 procent budetu pastwa jest wyaczone z obiegu i trzymane w
rezerwie? Jeli ksiki nie zostay otwarte i gra toczy si w ciemno, moe powsta klika, ktra
skorzysta z niejawnoci. Jeli nie wiemy, jak wygldaj przelewy bankowe z dochodw pastwa do
przedsibiorstw, mona podejrzewa e wszyscy jestemy wykorzystywani, oraz e mamy pene
prawo do snucia takich podejrze.
Mamy prawo nie ufa rzdowi, ktry gra w ciemno. Nie moemy nawet podziwia tych, ktrzy

wygrywaj. My, ktrzy finansujemy przedsibiorstwa rzdowe z naszych podatkw, z naszego

codziennego trudu, podczas gdy sami yjemy w niezwykle trudnych warunkach, czy moemy
tolerowa rzd, ktry do tej pory nie przedstawi nam swoich ksig? Do czego w ten sposb
dojdziemy, jeli nie bdziemy domaga si gry w otwarte karty? Nikt si nami nie zajmie ! Nie
reagujc na to co si dzieje, dajemy innym ludziom prawo do stworzenia kliki, cho nawet nie wiemy
jakiej i z jakich ludzi zoonej. Nie wiemy kto nas okradnie, czy to przez swoj nieumiejtno
rzdzenia, czy z braku konkretnego planu dziaania. Nie wiemy nawet, czy nie zostaniemy ponownie
oszukani.
Drogi do przyszoci mog by rzne, wany jest wynik kocowy. Jeli panuje niedostatek i
ndza, a syszymy tylko usprawiedliwienia i prne obietnice, e narazie jest le, za to kiedy w
przyszoci bdzie lepiej, powstaje pytanie, kiedy ? W sytuacji kryzysu na usprawiedliwienia i sowa
bez pokrycia nie moemy pozwoli. Czas jest elementem krytycznym.

Chapter 11
KADY MA TAKI RZD, NA JAKI ZASUGUJE.

A zatem to wszystko, co si dzieje, nie jest win rzdu, tylko nas samych, gdy sami
wybralimy ten rzd. Dlaczego teraz narzekamy na kryzys, jeli pozwolilimy do niego doprowadzi ?
Od nas zale widoki na przyszoc, nikt inny nam ich nie ukae.
NIE MA POLITYKI BEZ EKONOMII.
Polska jest te w stanie przejciowym od jednego systemu do drugiego. Jeden jeszcze si zupenie
nie skoczy, drugi za jeszcze si nie narodzi i przejcie to jest bardzo trudne. Wszyscy musimy za
t zmian zapaci. Za wszystko si paci: za przemiany spoeczne, za przejcie od jednego systemu
do drugiego, za nieudolny rzd, niekompetentny parlament. Byy sekretarz skarbu pastwa Stanw
Zjednoczonych powiedzia par miesicy temu w tygodniku TIMES: "najwiksze niebezpieczestwo
dla mojego kraju jest to finansowa nieodpowiedzialno rzdu i jednego jestem pewien - e ty i ja
zapacimy za to naszym podatkiem".
Jak rodz si kryzysy w krajach rozwinitych, jak doszo do kryzysu w 1929 roku, a jak to jest
obecnie.
KRYZYS JEST ZAWSZE SPOWODOWANY BRAKIEM PRODUKTYWNOCI KAPITAU.
Niezrwnowaeniem bilansu pomidzy eksportem a importem: im mniejszy eksport, tym gorzej dla
gospodarki kraju. Stany Zjednoczone przeyway powany kryzys w 1929 roku. Wikszo
amerykaskiego kapitau znalaza si wwczas w rkach maej grupy ludzi, ktrzy dominowali nad
ekonomi. W cigu ostatniego dwudziestolecia kapitalizm coraz wyraniej przyblia si do tamtej
sytuacji z 1929 roku; stopniowo coraz wiksze masy kapitau przechodz w rce coraz mniejszej
grupy ludzi. Z tego wynika, e system ekonomiczny Stanw Zjednoczonych przeistacza si z
demokratycznego wolnego rynku, w prawdziwy kapitalizm, w ktrym coraz mniejsza grupa obraca
coraz to wikszym kapitaem, za tak zwana klasa rednia ma coraz mniej pienidzy. Jest to zjawisko
negatywne i bdzie trwao tak dugo, dopki klasa rednia, stanowica dzi wikszo spoeczestwa,
nie sprzeciwi si temu.
Dzisiaj w Polsce rzd utrzymuje rezerw budetow 26 procent zamiast wykorzysta ten kapita na
rozwj kraju.
Stany Zjednoczone znalazy wyjcie z kryzysu szukajc rynkw zbytu w innych krajach. Pomoga
im w tym II wojna wiatowa. Jestemy przeciwni wojnie, ale faktem jest, i sprzyja ona rozbudowie
pewnych gaezi przemysu, oraz szybkiemu bogaceniu si niektrych warstw spoecznych. Mwimy o
Stanach Zjednoczonych, ale przecie o Polsk nam chodzi i tylko Polsk yjemy. Chc ci powiedzie,
co powinnimy zrobi. Trzeba miec jasny i precyzyjny plan dziaania, eby bilans naszego eksportu
oraz importu by pozytywny. Musimy za wszelk cen zdoby rynki zbytu dla naszej produkcji. Plan

dziaania na przyszo stanowi gwn rnic pomidzy czowiekiem a zwierzciem. Bardzo mi jest
przykro, gdy ludzie innych narodowoci mwi o nas "polskie winie", albo "gupi Polacy", dosy si
tego nasuchaem w wiecie. Nie mog tego znie. Trzeba przedstawi plan dziaania, aby nikt ju
nas nie obraa, abym mgl by dumny ze swego pochodzenia i kraju.
W WARUNKACH DEMOKRACJI, gdzie panuje system wielopartyjny, istnieje opozycja wobec
kadej partii. Kada partia, zanim przyjd wybory, przygotowuje swj PODZIAL TORTU i
przedstawia go opinii publicznej. Przygldamy si temu podziaowi mwic: " Nie macie racji, ten
tort narodowy naley podzieli inaczej". Kada partia przedstawia inne propozycje podziau. Kady
obywatel wybiera tak podzielony tort, jaki mu najbardziej odpowiada. Na tym polega wielopartyjna
demokracja. Opozycja jest bardzo wanym elementem demokracji w kraju, wybory za absolutnie
konieczne. Kada partia i kady czowiek, ktry ma ambicje polityczne i chce co zrobi dla kraju,
musi mie szans pokazania podziau tortu budetu pastwa. Czy kto mu zaufa, czy znajdzie
wyborcw, to ju zupenie odrbna sprawa, na tym jednake polega demokracja, i te trzy miesice
kampanii wyborczej, w ktrej kady ma moliwo przedstawienia swojej wizji przyszoci za
porednictwem rodkw masowego przekazu. Czy daby poparcie politykom, ktrzy chcieliby
podzieli tort budetu z jedn czwart na cele osobistej rezerwy?
CZY PARTIE POLITYCZNE POWINNY ZAJMOWA SI EKONOMI.
Bardzo trudno jest oddzieli polityk od ekonomii. Rzd zbiera podatki, a zatem jak mona
wierzy lepo politykowi, ktry bdzie mia moliwoc dowolnego wydawania naszych pinidzy i to
w takich sumach o jakich mwiem wczeniej. Czy mona oddziei dochd rzdu, (ktry znajduje si
pod wpywem partii ktra "wygraa" wybory), powiedzmy w granicach trzydziestu miliardw dolarw
rocznie, a ty by chcia, aby politykw oderwa od ekonomii, i eby czym innym si zajmowali. To
wykluczone. Zwaszcza, e w krajach Trzeciego wiata szerzy si korupcja. Dlatego musimy zda
sobie spraw, co si stanie z tymi trzydziestoma miliardami dolarw a szczeglnie z 26 procentow
rezerw. Moemy by pewni, e za kady bd rzdu zapacimy z wasnej kieszeni, jako obywatele
tego kraju.
Jak walczy z korupcj? Jeli chodzi o stanowiska polityczne, czyli tak zwane stanowiska
zaufania wybieralne przez obywateli w gosowaniu powszechnym, gdy zaistnieje podejrzenie o
korupcj w takim kraju jak Kanada, zwykle w pierwszym rzdzie zajmuje si tym prasa. Jest to
szczeglna gratka dla dziennikarzy. Jeli politykowi udowodni si korupcj, wybucha wielki skandal,
ktry natychmiast wypenia czoowki gazet. Najgoniejsze nowoci polityczne w anadzie zwizane s
z dziaalnoci korupcyjn. Na przykad pierwsza strona "Toronto Star" z pitego lipca 1990 roku
zawiera artyku ktry denuncuje naduycia podry lotniczych przez urzdnikw rzdowych. Zalenie
od kilometrarzu przelotu pasaerowie prywatnych linii lotniczych dostaj osobiste premie wolnych
przelotw do jakichkolwiek miejsc na kuli ziemskiej i to bez podatku.
W Polsce nie widziaem dotychczas adnego artykuu, w ktrym polityk rzdowy, czy
wojewdzki byby opisany jako czowiek skorumpowany, dlatego wnosz, e u nas s sami
nieskazitelni politycy, tacy jak kryszta. S oni wanie krysztaowi, bo nie mogliby by nawet
diamentowi; jak wiadomo rys characterystyczn diamentu jest jego skaza. W Polsce s tysice

biurokratw i politykw, ktrzy s tak nieskazitelni jak diament bez skazy, ktrego nie mona
zobaczy bo jest najzupeniej przezroczysty. Mamy wic nieskoczenie wielu dobrych ludzi, inaczej
mwic sytuacja jest tak idealna, nie powinnimy mie adnych kopotw. Wic zapomnijmy o tym.
NA ZACHODZIE ISTNIEJE ZAWSZE PODEJRZENIE, e kady polityk i kady urzdnik jest zdolny
do korupcji, istnieje tylko kwestia ceny. Dlatego dziennikarze tylko na to czekaj. Ale spraw
zasadnicz jest przeprowadzenie dowodu winy przez waciw instytucj i wniesienie formalnego
oskarenia. ledztwo urzdu bezpieczestwa, ktre musi by zatwierdzone przez niezalenego
sdziego. Na Zachodzie nikt NIE JEST WINNY, dopki przestpstwo nie zostanie mu udowodnione i
nawet podstawy prawne postpowania ledczego powinny by zatwierdzone. W Kanadzie co roku
kilku politykOw musi odej Z POWODU UDOKUMENTOWANEJ KORUPCJI. Ciesz si, e Polska
jest krajem tak nieskazitelnym, e Kanadyjczycy powinni si do niej przenie, aby y bez raka
korupcji.
W Krajach Trzeciego wiata korupcja doprowadza do degradacji NAJLEPSZYCH WARTOCI
NARODU. Wwczas tworz si monopole, powstaj klikowe rzdy, a dziennikarze staj si wasalami
politykw. Ale co si dzieje z dziennikarzami w Polsce ? Przecie pierwszymi, ktrzy denucjuj
korupcj w wiecie s dziennikarze; jak to widziaem w Peru. A co robi dziennikarze w Polsce?
Przypuszczam, e nie maj zwyczaju zajmowa si takimi rzeczami jak korupcja, czy popieranie
handlu, uwaajc, e s to zajcia poniej godnoci szlachcica.
Mwisz, e wystpowali przeciw spkom NOMENKLATUROWYM. Tyle, e te spki do tej
pory istniej i nic nie zostao zrobione. Wystpowa przeciw czemu, a prowadzi normalm walk o
prawa i demokracj, s to dwie rne rzeczy. Demokracji i wolnoci nigdy nie mona utrzyma przez
sam fakt, e si je posiada, trzeba o nie cigle walczy. Walka z korupcj jest walk o demokracj.
Nigdy nie widziaem w polskiej telewizji programu, ktry zajmowaby si tym zjawiskiem. Nie
czytaem take na ten temat artykuw ani nie syszaem audycji radiowych. Dlatego zastanawiam si,
czy sytuacja jest normalna? Czy w kraju trzydziestu omiu milionw mieszkacw wszyscy politycy i
biurokraci s krysztaowi ? W Polsce jest wielu dobrych dziennikarzy, ale aden nie pisze o korupcji.
A moe trzeba zmieni dziennikarzy, ktrzy zapominaj, e ich etycznym obowizkiem jest walka z
korupcj. Jeli nawet kto KIEDY NAPISA artyku o aferze korupcyjnej, to jeszcze nic nie znaczy.
Co innego jest napisa jeden artyku, a zupenie co innego walczy z korupcj nieustannie.
NAJWIKSZYM KAWAKIEM TORTU BUDETU W KRAJACH ZACHODU s koszta
zbrojeniowe. Polska te wydawaa w przeszoci znaczne sumy na zbrojenia. Normalnie na Zachodzie
bro kupuje si na wolnym rynku. Wystpuj przy tym pewne wpywy midzynarodowe i od czasu do
czasu wybuchaj wielkie afery. Jest to pole dosy skomplikowane i utajone, a afery wok sprzeday
broni zwykle nabieraj niesychanego rezonansu. Przemys zbrojeniowy jest najwikszym
przemysem wiata. Obywatel Zachodu wie doskonale, jaki procent budetu przeznaczony jest na
zbrojenia. W kadych wyborach wszystkie partie w niej uczestniczce przedstawiaj projekty
wydatkw zbrojeniowych. Kada z nich broni twardo swojego projektu, ktry uwaa za konieczny dla
obrony narodowej, mwic: "Wydamy tyle, a nie tyle z podziau tego tortu, ale nie wicej, bo nie jest
to nam potrzebne".
Wyborcy mog porwna propozycje zbrojeniowe rnych partii i dokona waciwej selekcji.
W Kanadzie wybucha w zeszym roku wielka afera polityczna obecnego rzdu, gdy chcia on wyda
13 miliardw dolarw na zakup odzi podwodnych. Projekt zosta zaatakowany przez opozycj, zakup
odzi uniemoliwiono i cakowicie go zaniechano.

Kanada jest pastwem czonkowskim Paktu Atlantyckiego i jednym z jego najmniejszych

kontrybutorw. Polska jest w Ukadzie Warszawskim. Nie wiemy jaki jest jej w nim udzia. Nie
wiemy rwnie, ktra z licznych polskich partii politycznych zajmuje si budetem na uzbrojenie
Wojska Polskiego i kontrybucj na rzecz Ukadu Warszawskiego. Przemys zbrojeniowy jest
powanym obcieniem kraju i powinnimy zna jego koszty, przedstawi go w relacji do kawakw
tego tortu, ktry przeznaczamy na opiek spoleczn, lecznictwo, transport, zasiki dla bezrobotnych,
emerytury, szkoy, jeli za okae si, e istnieje dysproporcja naley j zlikwidowa. A moe
wydajemy na zbrojenie za mao tak jak to byo przed wrzeniem 1939 roku?
KRAJ MA OGRANICZONE RODKI, KADY ZAKAD MA OGRANICZONE RODKI,
KADY CZOWIEK MA OGRANICZONE RODKI i dlatego naley je optymalnie wykorzysta.
Wyobraam sobie, jak to byo w przeszoci, kiedy z Moskwy do Warszawy przyjeda
specjalny wysaniec, handlowiec-zbrojeniowiec z zamwieniem skierowanym do pastw
czonkowskich Ukadu Warszawskiego i przedstawiajcym list zakupu broni. Fakt, i zwraca si w
tej sprawie do polskich partnerw by zwyczajn formalnoci, Polska bowiem nalec do Ukadu
Warszawskiego ochoczo wyraa zgod na dokonanie takiego zakupu. Powiedzmy, e bya to suma
miliarda dolarw rocznie. Czy Polska jest teraz naprawd dobrze uzbrojona?

Chapter 12
CO POWINNIMY WIEDZIE O SOCJALIMIE ?

Czowiek, ktry chce by wolny powinien odpowiedzie na nastpujce pytania:

1 Skd przyszed socjalizm ?
2 Dlaczego socjalici krytykuj kapitalizm ?
3 Jak przyszo oferuje socjalizm ?
4 Dlaczego socjalizm nie jest efektywny ?

SKD PRZYSZED SOCJALIZM ?

Z nieskoczonej iloci punktw socjalistycznego widzenia wiata sporo jest bardzo interesujcych,
dlatego tak wielu badaczy i akademikw zatrudnia si na peny etat w pracy nad socjalistycznymi
teoriami. Mimo, e wszystkie odmiany socjalizmu rni si pomidzy sob, s one zgodne z
nadrzdnym celem, ktrym jest denie do lepszego systemu spoecznego ni ten, ktry istnieje w
pastwach kapitalistycznych. Tyle, e nikt jeszcze takiego systemu nie stworzy! W 1947 roku
premier Anglii Winston Churchil powiedzia w parlamencie: "Demokracja jest najgorsz form rzdu,
z wyjtkiem tych wszystkich form, ktre do tej pory prbowalimy". Nieobecno
praktycznej,atrakcyjnej alternatywy okrela wszystkie odmiany socjalizmu jako utopijne. Socjalici
mog tylko narzeka na kapitalizm w porwnaniu do utopijnego systemu, ktry- jak si upierajbdzie moliwy w przyszoci. Kiedy, w przyszoci bdzie finansowany przez innych (dzi przynie
pienidze) i tak dalej. Ta chwiejna podstawa zmian spoecznych podobna jest do religijnego
fanatyzmu i dlatego najbardziej niebezpieczna. Wielu powanych profesorw sugeruje, e socjalizm w
czasach osabienia wiary jest zwierciadem ducha obecnego we wszystkich religiach. Moim celem jest
uzbrojenie Polakw w wiadomo tego co jest wrogiem naszych naturalnych i tradycyjnych wartoci.
Aby to uczyni musz uproci par spraw.
Sowo "socjalizm", ktrego uywam obejmuje wszystkie jego znaczenia, takie jak "marksizm",
"socjalizm demokratyczny" i "komunizm". Podobnie jak napisa polityczny ekononomista Josph
Schumpeter w ksice : "Kapitalizm, Socjalizm, Demokracja": "nie mog oddzieli kolektywizmu od
komunizmu, ale obydwa systemy znacz socjalizm". Ostatnio jeden z lepszych ekonomistw
politycznych powiedzia : "W pnych latach ycia Marks i Engels uywali czsto terminu socjalizm i
komunizm w podobnym znaczeniu. Rnica pomidzy socjalizmem i komunizmem jest widoczna
raczej w taktyce ni w celu". Komunici maj te same cele co socjalici, ale chc osign je poprzez
rewolucj. Dla Polakw prawdziwa rnica pomidzy "rzdem socjalistycznym", ktry charakteryzuje
si przez pen kontrol spoeczestwa i komunizmem jest ta, e komunizm nie tylko t rol sprawuje,

ale jest te wacicielem wszystkiego co znajduje si w kraju. W Polsce do tej pory okoo 90 procent
przedsibiorstw przemysowych stanowi wasno pastwow.
UTOPIA : CEL WYOBRAONY
Wszyscy socjalici na wiecie jednocz sie w krytyce obecnych systemw spoecznych i wyznaj
niemal religijn ch denia do idealnego systemu spoecznego w przyszoci. W tym sensie
socjalici zawsze maj przewag nad innymi. Kompletnie zakochani w atrakcyjnej wizji idealnego
adu spoecznego socjalici znajduj podstaw do krytyki wszystkich systemw, ktre nie s bliskie
ich wizji. I wszystkie inne systemy musz krytykowa. A do 1989 roku najmniej wspominanym
faktem w polskiej prasie bya mier socjalizmu. Dopiero w poowie roku przyjecha do Polski z
emigracji w Kanadzie reyser filmowy Ryszard Bugajski i na lotnisku Okcie powiedzia:
"przyjechaem zobaczy jak umiera komunizm". Ale socjalistom to nie przeszkadza. Nie tylko nie
czuj si zawiedzeni, ale gosz, e tak naprawd socjalizm w Polsce nie zosta wyprbowany i obecna
klska daje im jeszcze wicej pewnoci siebie. Takich ludzi nazywamy "teologikami", albo ludmi,
ktrzy myl w kategoriach celw abstrakcyjnych. Tacy ludzie maj prawie religijn umysowo i
podobnie jak astrolodzy i psychotronicy skonni s akceptowa doktryny, ktrych nie mona
sprawdzi. Nie sposb ich przekona obecn rzeczywistoci bo zawsze bd mwili o przyszoci.
Kraje wolnego rynku mierz siebie przez osignicia. Kraje socjalistyczne miar obietnic i
snw. Prawdziwy socjalista powie: "Utopia jest naszym przewodnikiem". Wikszo jego rodakw
odpowie: "Dzisiaj jestem godny".
SOCJALICI NIE LUBI INDYWIDUALIZMU
Pojcie indywidualizmu jest dla socjalisty niemoliwe do przyjcia. Idea spoeczestwa
indywidualistw jest dla niego przeciwiestwem nie do zaakceptowania. Indywidualizm "wasnego
interesu" w najlepszej tradycji wolnego rynku jest dla socjalisty pojciem rwnoznacznym z osobist
chciwoci. Idea indywidualnej osoby stanowicej moraln podstaw spoeczestwa wolnych wartoci
przedstawia dla socjalisty koszmar moralnego chaosu, statek bez steru, albo flotyll statkw na
penym morzu bez map. Socjalista woli centralnie kontrolowany plan polityczny, ekonomiczny i
wartoci moralne zaplanowane dla spoeczestwa przez rzd grnej elity. Jeli rzdzca elita nie moe
osign swoich socjalistycznych celw poprzez moraln perswazj wtedy ucieka si do innych
rodkw. Usiuje to zrobi za porednictwem sdw i konstytucji, ktra przyzna socjalistom specjalne
przywileje gwacce osobist wolno indywidualnych obywateli.
Socjalista nie chce zrozumie, e ad spoeczny, ktry on usiuje narzuci mgby by
autentyczny tylko wwczas, jeli zostaby stworzony "od dou do gry" i swobodnie podtrzymywany
przez kadego czowieka. Ale to wanie jest przyczyn, e wszystkie doktryny socjalistyczne
eliminuj indywidualizm.
Na Zachodzie pojcie indywidualnej wartoci jest bardzo silne i rwnoznaczne z osobist
odpowiedzialnoci i moralnymi walorami kadego czowieka.
W caym obozie socjalistycznym panuje ewidentna "psychologia wymwki" utrzymujc ludzi w
przekonaniu, e brak wynikw materialnych nie jest ich win, a przyczyny s inne : obecne warunki w
Polsce lub brak pienidzy.

SOCJALICI NIE LUBI WOLNEGO RYNKU

Socjalista widzi wolny rynek jako ohydn form indywidualizmu. Jest to dla niego
materialistyczna "wolna-amerykanka", w wyniku ktrej nastpi zniszczenie zasobw materialnych i
cykliczna ekonomia, bdca wedug niego przykadem niewydajnoci systemu. Socjalista nie moe
nawet pomyle, e gwn przyczyn cyklicznej ekonomii jest interwencjonizm rzdowy. Rzd nigdy
szybko nie reaguje na kryzys ekonomiczny kraju. Mog to zrobi tylko indywidualni obywatele,
wwczas gdy ryzykuj swoimi pensjami, czy poyczk bankow zakadu pracy. Tylko ci, ktrzy
osobicie s zwizani z ruchem wolnego rynku mog szybko dopasowa si do zmiany.
Wysiek rzdu, aby poprawi sytuacj rynkow z nielicznymi wyjtkami okazuje si dziaaniem
biurokracji spowodowanym przyczynami politycznymi i jest faszywym sygnaem dla konsumenta i
producentw. Takie faszywe sygnay dziaaj jak sl w otwartych ranach gospodarki krajowej, ktre
bez nich same by si wygoiy.
W najgorszym wypadku centralne planowanie rzdowe, posiadajce moc w proporcjonalnej
zalenoci od jego bogactwa cignitego od ludzi za porednictwem podatkw spowoduje utrat
"demokracji pienidza" ktr maj mieszkacy Zachodu.
W krajach socjalistycznych nie istnieje gieda akcyjna, ktra jest wspaniaym mechanizmem
gromadzenia kapitau koniecznego dla duych inwestycji.
SOCJALICI MAJ DZIWNE POJCIE SPRAWIEDLIWOCI
Wszystkich socjalistw jednoczy przekonanie, e obecny system spoeczny nie jest rwny dla
wszystkich. Niektrzy urodzili si bogaci, inni biedni. Socjalici lubi mwi z cynicznym
umiechem, e w kapitalimie "bogaty i biedny maj wolno spania na tej samej awce w parku".
Oglnie socjalici argumentuj, e nie mamy wpywu na warunki naszego ycia, bogactwo gromadzi
si w rkach garstki nielicznych, a zatem rzd powinien spenia mocn i wieczn rol dystrybutora
pienidzy.
Socjalista zawsze ostronie omija fakt, e z wyjtkiem tej garstki ludzi, ktrzy otrzymuj
wysokie wynagrodzenie za swoje umiejtnoci kierownicze, czy te ryzyko, ktre podejmuj,
demokratyczne spoeczestwa Zachodu dorobiy si historii podziau bogactwa tak dobrej lub lepszej
ni kraje socjalistyczne. Socjalici nie przywizuj wagi do faktu, e bogactwo stworzone w krajach
demokratycznego Zachodu jest wolnowymienne pomidzy sprzedawc, a kupcem, indywidualnym czy
firmowym i zapominaj, e konsumenci chtnie wzbogacaj niektrych ludzi, korzystajc z ich oferty
sprzeday dbr.
Wierzytelne jest oskarenie socjalistw, e kapitalizm jest niesprawiedliwy, bo my wszyscy
bez wyjtku mamy sympati do ludzi pozostajcych w prawdziwej potrzebie. Krytyczna rnica
polega na tym, e potwierdzajc otwarcie t prawd, mwic, e nie wszyscy rodzimy si w tych
samych warunkach, dodajemy od siebie: bdmy przynajmniej wolni.
Nie wierzymy, e mona osign wyszy stopie rwnoci przez ograniczenie, lub zepsucie
tych narzdzi wolnoci osobistej i gromadzenia bogactwa, ktre podnosz poziom bytu spoecznego.
Kopot nie jest zwizany z rwnoci obywateli, ale z oglnym poziomem ycia. To co nam zapewnia
rwno w bardzo biednym spoeczestwie, tj. e wszyscy znajdujemy si w tym samym gwnie. O

wiele lepiej jest w Stanach Zjednoczonych, gdzie spoeczestwo jest bogate, chocia mniej rwne,
gdzie biedni ludzie maj relatywnie lepsze warunki ycia i moliwoci od wielu Polakw.
Przyczyn opresyjnego nacisku socjalistw na dystrybucj bogactwa jest fakt, e jeszcze aden z
nich nigdy nie przedstawi praktycznego planu dziaania dla podwyszenia bytu spoeczestwa.
Marks nie mia takiego planu, Lenin go nie mia, Jaruzelski i Wasa te go nie mieli. Nigdzie nie
ma takiego planu. Socjalici maj tylko plany podziau bogactwa. Zamy, e jedna trzecia obywateli
w Polsce (tak jak w Kanadzie) jest produkcyjna, co stanowi okoo 13 milionw ludzi, ktrzy s
zmuszeni przez rzd do opacenia ZUS (w Kanadzie ZUS nazywa si podatkiem). Przy pensji 100
dolarw miesicznie, opata ZUS i podatek dochodowy wynosz 100 dolarw narzutu. Mnoc te dwie
cyfry dochodzimy do sumy podatkowej miliarda trzystu milionw dolarw miesicznie. Rzd ma
take inne dochody, takie jak niejawny podatek obrotowy, podatek od zysku zakadw, opaty celne i
sdowe; mona t sum konserwatywnie podwoi. Rzd otrzymuje najmniej trzydzieci miliardw
dolarw rocznie, co jest prawdziwym bogactwem. Jest si czym podzieli. Ta przykra prawda
prowadzi do wniosku, e wszystkie formy socjalizmu podobne s do wielkiego pasoyta, ktry
rozprowadza lub odbiera bogqctwo uzyskane przez ludzi i przekazuje je w rce tych, ktrzy chc nim
administrowa, lub je konsumuj. Dla socjalisty podobnie jak i dla kapitalisty najwaniejsze jest mie
kontrol nad tym bogactwem. Tyle e socjalista ma monopol na patronat polityczny co dla kapitalisty
na wolnym rynku jest niemoliwe.
BEDNA MORALNO SOCJALIZMU
Pewnie socjalici nie zechc polubi przedstawionej tutaj krytyki. Nie mog ukry ewidencji.
Mam trzy dowody braku moralnoci socjalizmu. Bd je tutaj nazywa: Grzechem Wymuszonego
Humanitaryzmu, Grzechem Elityzmu i Grzechem Represji. Pierwsze dwa istniej w krajach zapomogi
spoecznej takich jak Kanada i Szwecja. Grzech represji do tej pory jest praktykowany w krajach
totalitarnego socjalizmu, takich jak Polska.
WYMUSZONY HUMANITARYZM
Jest to mechanizm, ktrym czsto posuguj si rzdy, aby wepchn ludzkie ycie w "korytko" za
porednictwem politycznych i prawnych instrukcji, dajc moc zabezpieczenia rwnoci spoecznej
ludziom, ktrzy sam swoj osobowoci i indywidualnoci nigdy by do tego typu "rwnoci" nie
doszli.
Poniewa jest oczywiste, e sami ludzie nie chcieliby tego, ani te nie jest to ich
pragnieniem, rzd socjalizm winien ich przymusi, aby stworzyli humanistyczne spoeczestwo na
miar rzdowego wyobraeia. Wszyscy socjalici, czy te ludzie z rzdw zapomogi stawiaj
moralne pytanie: "Czy mona uywa niemoralnych metod do osignicia moralnych celw?"
Odpowiadam: Na pewno nie!
A dlaczego ? Nie sdz, aby trzeba byo wiele tumaczy: jeli chcesz co da jednemu, musisz
drugiemu odebra. Obojtne, czy s to pienidze, czy te indywidualne prawa. Ciko pracujcy
czowiek jest opodatkowany, aby utrzyma jak nieproduktywn osob, lub te wolno osobista
czowieka jest ograniczona, aby kto inny otrzyma prawo na ktre nie zasuy.
aden rzd nie moe na tym wygra, bo zawsze rozzoci jednych aby zadowoli drugich i

ustanowi dugoterminowy podzia spoeczestwa, dokonany przez patronat polityczny, lub modne
teorie i doktryny.
W takim rodowisku nikt nie jest bezpieczny i kady pomysowy, produktywny, przdsibiorczy
czowiek, czy te przecitna osoba znajduj si pod prawn presj WYRWNANIA co jest w Polsce
widoczne jako podatek dochodowy, obrotowy, ZUS i tak dalej, lub te przez legislacje polityczne
ograniczajce wolnoci osobiste obywateli.
Musz zada pytanie: Komu to suy, spoeczestwu czy rzdowi? Dla kogo jest dobre : dla
spoeczestwa czy dla rzdu?
ELITYZM
W 1957 roku jugosowiaski polityk Dilas napisa ksik "Nowa Klasa". Mwi w niej o swoim
egalitarnie socjalistycznym kraju, ktry przez wymuszenie i terror zosta podzielony na dwie klasy:
podwadnych, ktrzy zawsze istnieli i nowych gubernatorw, ktrzy czerpali due korzyci z ucisku
swoich ludzi. Gubernatorzy stali si skostniaymi karierowiczami, biurokratami manipulujcymi
systemem, aby zwikszy wasn pozycj kosztem spoeczestwa i utrzyma nad nim kontrol
posugujc si prawem i terrorem, a tymczasem trwoni zasoby materialne narodu. Obok Grzechu
Wymuszenia popenianego przez te nowe klasy biurokratyczne, winne s one take Grzechu Elityzmu.
Bdy wszystkich reymw socjalistycznych bardzo wyrane s w Polsce. Ci ktrzy "korytkuj" i
kontroluj spoeczestwo s wyznawcami utopijnych doktryn i idei, za porednictwem ktrych steruj
masami ludzkimi, ich wizje w kocu zostaj rozpoznane jako cyniczne, oportunistyczne witryny dla
budowania karier finansowych przez innych ludzi. Oczywicie kady rzd uywa swojej mocy, ale to
co odrnia wszystkie formy socjalizmu od wolnego rynku, ktry chcemy mie w przyszoci, jest
uycie tej mocy i jej instytucjonalizacja jako narzdzia zwanego "spoeczn dyrektyw", bez wzgldu
na fundamentalne prawa wolnoci osobistej obywatela.
Nie chc przez to porwnywa Polski ze Zwizkiem Radzieckim. Ale mwi, e tradycyjna
chwaa i moc naszego narodu zawsze opieraa si na zasadach i wartociach przeciwnych
socjalizmowi. Flirt z socjalizmem naduywa podstawowych wolnoci obywatelskich, co widoczne jest
obecnie w Kanadzie czy Szwecji. Jedyny kontekst o ktrym mog powiedzie, e daje mi satysfakcj,
to fakt e Polska jest krajem ideologicnie nieuwiadomionych, niepewnych swojej przyszoci ludzi.
Mwi tak dlatego, e skostniay plan socjalizmu jest bardziej niebezpieczny ni nasz obecny,
pych kierowany rzd. Dowiadczonych ideologw socjalizmu porwnuj do inynierw, ktrzy mog
zredukowa samochd do motocykla. Nasz obecny rzd bawi si kluczykiem przy silniku, a
somochd przestanie pracowa.
REPRESJA
Historycznym i aktualnym wynikiem socjalizmu jest ewidentna w rnych formach represja. Dla
wikszoci mylcych ludzi wystarcz jej praktyczne dowody, aby potpi socjalizm we wszystkich
jego formach a do koca wiata. Ale ludzie zakochani w utopijnych ideaach s fanatykami i zawsze
znajd usprawiedliwienie swojego postpowania. We wszystkich odmianach socjalizmu wczeniej czy
pniej pojawiy si jego "guagi" stworzone dla opozycji i indywidualistw. Dla reszty stada s
ciany. Budowanie socjalizmu oznacza wznoszenie rnego rodzaju cian. S to ciany instytucji,
drutu kolczastego, psw goczych, ciany paszportowe, cenzury i prasy, ciany biedy i gnoju.

Kiedy amerykaska organizacja "Freedom House" stworzya list 160 krajw wedug
wymienionych w niej w zalenoci od stopnia i procentu "wolnoci osobistej obywatela", ani jeden
kraj socjalistyczny nie znalaz si u jej szczytu.
W Polsce take dzisiaj istniej te same bariery regulacyjne, biurokratyczne,
dyskryminacyjne, dystrybucji bogactwa, utrzymujce obywateli w zalenoci od rzdu.
Wolno osobista i socjalizm s pojciami zasadniczo sprzecznymi i nie mog wsplnie istnie.
Im wicej socjalizmu tym mniej wolnoci osobistej. Nie chc powtarza, mwic o mierci zbiorowej
i zniszczeniu, ktre przynosi Polsce socjalizm, ale musz powiedzie, e ta polityczna filozofia
wymuszajca humanitaryzm, bya do tej pory gorsza od jakiejkolwiek formy ludzkiej tyranii.
Leniwy krytyk mgby powiedzie, e moje argumenty wytoczone przeciwko grzechom
socjalizmu s wynikiem nienawici za dwadziecia jeden lat ycia, dziecistwa i modoci, ktre
spdziem w Polsce. Zapewniam, e mimo i mam moralne prawo czu si pokrzywdzonym, nie jest
to mj dzisiejszy punkt widzenia. W polityce wystpuje rewolucja, albo ewolucja. Dzi w nowym
rzdzie Polski widz elit przywdcw, ktrzy po amatorsku bawi si politycznymi, ekonomicznymi,
i kulturalnymi narzdziami zniszczenia kraju. W taki sam sposb jak robi to socjalici. Czy nie jest
to ewidentne w braku emocji i entuzjazmu spoeczestwa do budowy kraju, podniesienia go w gr, co
byo naszym najwikszym atutem po zakoczeniu II Wojny wiatowej.
Nigdy nie sdziem, e kiedy rozpadnie si obz pracy starego reymu, Polska pozostanie krajem
socjalistycznym. Jest nim do tej pory.
Polacy powinni dokadnie pozna ideologi socjalizmu i rzdu zapomogi, aby nie pozwolili elicie
wadzy zastosowa jeszcze raz w rzekomym interesie dobra spoecznego tych samych praktyk i
taktyk, ktre prowadz nieuchronnie do utraty szans na wolno osobist. Rzdowy fundusz rezerwy
ktry wycofuje jedn czwart bogactwa kraju z obiegu (budet 1990) i uniemoliwia tym
produktywno kapitau jest tego najlepszym dowodem!

ROZPOZNANIE BDU I ZASUGA PANA KLASY

Dopki czowiek tkwi w bdzie nie moe zmieni swojego stosunku do innych ludzi, ani te
otaczajcej go rzeczywistoci. Nie moe polepszy swojej sytuacji materialnej, ani upora si z
trudnociami. Podstaw jest zmiana punktu widzenia, niesposb go jednak zmieni, jeli nie
przyznamy si do wasnego ograniczenia i nie potrafimy rozpozna sytuacji w jakiej si znajdujemy.
Jeli j rozpoznamy, to ju w pidziesiciu procentach sprawa bdzie rozwizana. Czowiek to musi
zrobi sam. Z moich obserwacji wynika, e Amerykanie ucz si tego od samych siebie. Mog oni
przeczyta wiele ksiek, ale nie bd praktykowali rad w nich zawartych, ani sposobw wyjcia z
sytuacji. Znacznie prdzej zmieni swoje ycie, jeli zobacz, e kto ma inny punkt widzenia, lub
wprowadza ulepszenia w swoim zakadzie czy te miejscu pracy. Jeli ten kto zwikszy produkcj i
ma lepsze wyniki i osiga wiksze zyski, natychmiast zmieniaj punkt widzenia.
Najtrudniej jest rozpozna wasne ograniczenia bez moliwoci porwna. Innym sposobem
zmiany wasnego losu jest dosta mocno w skr. Wtedy czowiek pyta: dlaczego mnie bij, o co
chodzi? Czy jestem ograniczony?
Wyjcie ze zniewolenia i uwiadomienie sobie wolnoci jest szokiem, ktry wyzwala energi.
Premier Edward Gierekuczyni ruchowi demokratycznemu w Polsce wielk przysug, wiadomie czy

niewiadomie, z tych czy innych powodw otworzy granice. Wynikiem jego polityki byo to, e stu
Polakw wyjechao za granic, porwnali to co wywieli z Polski z tym co zobaczyli za na wiecie,
zmienili punkt widzenia i powrcili do kraju. Zachowali si podobnie jak mapy na japoskiej wyspie,
ktrym naulowcy natury kazali my kartofle przed zjedzeniem. Najpierw nakazano to jednej mapie,
mimo, e to zrobia, inne mapy nie poszy w jej lady. Dopiero gdy nakazano to stu mapom, inne
zaczy je naladowa. Tak samo byo z Polakami, ktrzy wrcili z zagranicy i ich rodakami w kraju.
Czy byo ich wystarczajco wielu? Moe powinno by tysic, albo jeszcze lepiej sto tysicy, ale
przecie i takie iloci Polakw wyjechay za granic i wielu z nich wrci do kraju.
Premier Gierek bardziej si przyczyni do prawdziwej demokracji w Polsce i to byo o wiele
waniejsze, ni wszystko co zrobi ruch Solidarnoci od czasu Okrgego Stou.

Chapter 13
RZD POLSKI A WOLNy RYNEK

Rzd polski chce ywej gotwki dla wzmocnienia swojej kontroli, ale nie jest w stanie, tak samo
jak aden inny rzd socjalistczny pokaza ludziom jak zarobi pienidze.
Jeli opiszemy diaba w dwudziestu punktach i bdzie to opis zgodny ze stanem faktycznym, ale
on krzyczy , e nie jest diabem, to kim waciwie jest?
W Polsce istnieje przeszo 90 procent przedsibiorstw pastwowych, wystpuje do tej pory brak
giedy akcyjnej, ktra zawsze jest wskanikiem, czy rzd jest wolnorynkowy, demokratyczny,
kapitalistyczny, czy te nie.
Zachd nigdy Polsce nie pomoe, jeli Polska nie pomoe sobie samej. Najpierw trzeba przyzna
si do wasnej choroby, a potem szuka pomocy u innych. Jaki kraj na wiecie jest gotw pomc
Polsce, szczeglnie, e Polska domaga si ywej gotwki.
W Polsce nie ma mechanizmu, ktry pozwoliby drobnym inwestorom stworzy sytuacj
wolnorynkow. Tego nikt za Polsk nie zrobi. eby zrobi porzdek we wasnym domu nie trzeba o to
prosi ssiada. Stworzenie giedy akcyjnej w Polsce nie wymaga pienidzy. Zapytam, co wicej
kosztowao: wprowadzenie nowych symboli pastwowych czy stworzenie giedy akcyjnej?
Odpowiem: kosztowao tyle samo. To znaczy nic. Gieda tak samo nic nie kosztuje. Ju istniej w
Polsce prywatne zakady, ktre maj wielk ch stworzenia giedy, aby poyczy wicej kapitau.
Dlaczego rzd opnia jej powstanie?
Wszystko to, co rzd powiedzia do tej pory tj. do koca sierpnia 1990 roku na temat wolnego
rynku nie jest prawd, bo jedynym jego barometrem jest gieda akcyjna. Musi ona istnie fizycznie,
nie na papierze; jeli nie ma jej w praktyce, brakuje najistotniejszego mechanizmu dla wsparcia
wolnego rynku.
Uczmy si przez porwnania, ale waciwe porwnania. W opisie sytuacji w Peru jednego z moich
kolegw, ktry by tam dyplomat istnia w tym kraju dziwolg, ktry nazywa si faszystowskim
komunizmem. Gieda rynkowa tam wcale nie pracuje mimo, e ma swoj Izb. Nie moe jednak
pracowa na skutek interwencji rzdu. Zostaa zdruzgotana przez monopole pastwowe i korupcj.
Peru nie moe by dla nas dobrym przykadem, jest przykadem fatalnym.
Pastwo nie tworzy giedy rynkowej, stwarza tylko klimat prawny, aby taka gieda isniaa i winno
dozorowa aby nie byo faszerstwa. Pastwo moe sprzeda akcje przedsibiorstw pastwowych i
powinno to zrobi, bo kady polski obywatel jest wspwacicielem przesibiorstw pastwowych, a
zatem nie ma innego machanizmu, aby mg otrzyma co mu si naley. Jedynym odzwierciedleniem
wartoci jest rynek tzn. gieda akcyjna. Czy moemy sobie pozwoli, aby te przedsibiorstwa zostay
sprzedane po cichu, przez prywatne ukady midzy rzdem, a zagranicznymi przedstawicielstwami?
Nie oczekujemy, e w Polsce bdzie gieda akcyjna tego samego wymiaru i na tym poziomie co
New York Stock Exchange (NYC), i nie od razu, ale zawsze wszystko zaczyna si od umiejtnoci

wyczucia pomysu i jego realizacji prawnej. Tak zostay stworzone Stany Zjednoczone. Zebraa si
grupa ludzi i proklamowaa konstytucj, ktra do dzisiaj istnieje i daa podstaw piknego rozwoju
kraju w ktrym prawo wartoci prywatnej, niezalene sdy uczyniy Stany Zjednoczone tym, czym s
w tej chwili, i na ktre kady, lub prawie kady Polak patrzy jak na Pana Boga.
aden z obywateli polskich nie moe skorzysta z moliwoci kupna przedsibiorstwa , takiego
jak Huta Stalowa Wola na wolnym rynku dopki nie ma giedy akcyjnej. Taka oferta moe pojawi si
dopiero na wolnym rynku i wwczas kady Polak bdzie mg kupi jej akcje, podobnie jak
Amerykanin mieszkajcy w Nowym Jorku, Francuz z Marsylii, czy Hiszpan z Sewilli. Kady bdzie
mia wwczas rwne prawa. I wtedy te okae si jaka jest prawdziwa warto Huty Stalowa Wola.
Nie stanie si to za spraw komisji, ktra mogaby j wycenia wedug swoich kryteriw.
Warto Huty Stalowa Wola nie stanowi maszyny, urzdzenia, zdolno produkcyjna, wydajno
pracy robotnikw, a jedynie jej zysk przez nastpne siedem lat, w ktrym kady moe partycypowa,
kupujc np. JEDN czy sto akcji.
Czym jest ten zysk Huty Stalowa Wola? Zysk jest RESZT, ktra zostaje po odjciu caego
kosztu operacji tj. produkcji, sprzeday, utrzymania PRACOWNIKW i KIEROWNICTWA. To jest
zysk PO OPACENIU PODATKU, wedug ktrego mona sprzeda Hut Stalowa Wola. Na wolnym
rynku jest to jedyne odzwierciedlenie wartoci zakadu. Inna miara nie istnieje.
Jaki jest cel istnienia Huty Stalowa Wola na wolnym rynku? Celem istnienia tego zakadu NA
WOLNYM RYNKU jest ZYSK. W warunkach wolnego rynku nie przynoszc zysku nie mona istnie.
Chyba e otrzyma si zapomogi rzdowe, ale w tym wwczas, kady obywatel bdzie za to paci
podatkiem, co powoduje demoralizacj najbardziej wartociowych jednostek.
Czy byoby waciwe, eby przedsibiorstwo pastwowe, zakad subsydiowany przez twoje
podatki w celach politycznych i nad ktrym nie masz specjalnej kontroli, mogo zosta sprzedane bez
twojej wiedzy? Bez moliwoci pierwszej rki zakupu akcji? Wchodzimy na delikatny grunt etyczny.
Itsniej sytuacje, w ktrych pewne przedsibiorstwa pastwowe, ktre otrzymay rzdowe
subsydia teraz przynosz zysk. Powiniene z tego skorzysta, bo ty w to zainwestowae opacjc
ZUS, podatek dochodowy i podatek obrotowy. Ty w ten zakad zainwestowae, a wic powiniene
mie pierwszestwo kupna jego akcji. JEDYN MOLIWO STWORZY CI GIEDA AKCYJNA.
Pierwszestwo w zakupie powinni niewtpliwie mie pracownicy huty na wolnym rynku. Na
Zachodzie wiele firm prywatnych ( pracowaem dla jednej z nich, midzynarodowej firmy HewletPackard elektroniczno-komputerowej ze Stanw Zjednoczonych ) pozwalaj pracownikowi kupi
swoje akcje przy 25% znice. Cena akcji zostaje ta sama, ale firma dopaca do niej 25% aby
pracownik mia moliwo jej zakupu, bo to czyni go bardziej produktywnym, zainteresowanym w
efektywniejszej pracy, stanowi siln motywacj dziaania.
Jaka bdzie przyszo pracownikw Huty Stalowa Wola na wolnym rynku? Jeeli Huta Stalowa
Wola utrzyma si konkurencyjnie jej podstawowym obowizkiem bdzie zatrudnia wartociowych
pracownikw, o ktrych musiaaby si stara rwnie na wolnym rynku. Bdzie wwczas braa pod
uwag nie tylko fachowo, lojalno, dyscyplin, poczucie obowizku, wyczucie jakoci produktu,
ale take poczucie tych wszystkich wartoci, ktre czowiek ceni sam dla siebie i ktre oddaby bdc
pracownikiem Huty Stalowa Wola swojemu zakadowi.
CO ZNACZY LOJALNO PRACOWNIKA NA WOLNYM RYNKU?
Oznacza ona wiadomy wybr i zwizanie si z jednym zakadem, ktrego pracownik nie szuka

ju konkurencyjnego przedsibiorstwa, aby si do niego przenie. W najlepszym interesie Huty

Stalowa Wola byoby zapacenie swoim pracownikom aby nie uciekali do innych zakadw.
Szczeglnie, e Huta Stalowa Wola ma wspaniay eksport, oceniany na 150 milionw dolarw
rocznie. Jej zysk z eksportu jest w tej chwili niedostpny na listach pac na skutek ich zamroenia
przez rzdowy plan zagodzenia inflacji. Nie tylko huta ale i samo miasto Stalowa Wola, a zatem i
kady rzemieslnik w tym miecie nie korzystaj z pracy ludzi w tym zakadzie. Zysk Huty Stalowa
Wola idzie do skarbu pastwa, dochody s niejasne. Nie czytamy o tym w gazetach. Wprawdzie
moemy te dane znale w ministerstwie przemysu cikiego, ale kto ma czas, aby ich tam szuka?
Jawno w systemie wolno rynkowym polega na tym, e bilans operacji rynkowej Huty
Stalowa Wola mona PRZECZYTA w gazecie codziennej lub finansowej, ktre s oglnie dostpne.
Stanowi to o wyzwoleniu mechanizmu wolnorynkowego i dziaa na korzy wzrostu ekonomicznego.

Chapter 14
KIEROWNICTWO W NOWOCZESNYM ZAKADZIE

Wanym tematem tej ksiki jest rola kierownictwa w nowoczesnym zakadzie. Niektrzy
mwi, e wiat si skurczy na naszych oczach. Ju nie mierzymy odlegoci za porednictwem
kilometrw, czy mil. Nie pytamy ile kilometrw jest z Warszawy do Nowego Jorku, tylko ile nam
potrzeba godzin , aby tam dolecie. Odlego staa si relatywna. W Polsce moemy jecha przez 8
godzin z jednego miasta do drugiego, i w tym samym czasie moemy dolecimy z Warszawy do
Nowego Jorku.
Dlatego operujemy pojciami wiatowymi, odlego zmniejszya si dziki nowoczesnej
technice poruszania si samolotem. Wszystko skurczyo si, zmalay wielkie odlegoci, ktre trzeba
byo pokonywa dniami, tygodniami i miesicami, teraz wystarcz godziny aby pokona dystans
pomidzy wanymi centrami wspczesnego wiata, Nowym Jorkiem, Toronto, Londynem,
Frankfurtem i Tokio.
Dlatego mwimy o zintegrowaniu Polski ze wiatowym przemysem. W tej chwili gdziekolwiek
na wiecie, w kraju ktrego przemys ma ambicje bycia konkurencyjnym, najwaniejszym elementem
nie s warunki jego rozwoju, ani kapita, nawet nie pracownicy, ani produkcja. Najwaniejszym
elementem i zarazem atutem nowoczesnego przemysu czy pojedyczego przesibiorstwa jest jego
kierownictwo.
Istniej przedsibiorstwa przemysowe i usugowe, mog te by przedsibiorstwa prawnicze,
jeli grupa prawnikw je zawie oferujc na wolnym rynku swojeusugi. Mwi tu oglnie o
kierownictwie w kadej dziedzinie. Zawd kierowniczy w latach siedemdziesitych i
osiemdziesitych sta si najwaniejszym czynnikiem postpu w krajach Zachodu, co w Polsce do tej
pory nie zostao docenione. Rnica pomidzy jedn firm, zakadem przemysowym czy usugowym,
a innymi polega gwnie na jakoci KIEROWNICTWA.
Technologi mona kupi, czy wypoyczy, podobnie kapita, a take pracownikw mona kupi,
s to elementy dostpne dla wszystkich zakadw. Jedyn rnic pomidzy zakadami stanowi ich
kierownictwo. Chodzi o jego, nie jego ilo. O zdolnoci aby prowadzi zakad do najwyszego
poziomu zysku, a najpierw do wyprowadzenia firmy z kryzysu. Na pocztku kada firma przeywa
kryzys. Tylko od zdolnoci kierownictwa zaley, czy potrafi go przezwyciy. Wikszo firm na
Zachodzie w ogle nie wychodzi z kryzysu. Na dziesi firm kanadyjskich po piciu latach pozostaj
na rynku cztery, inne bankrutuj bezlitonie ocenione przez spoeczenstwo jako sabe. Dzieje si tak
wycznie z winy kierownictwa, bo kady zakad w Kanadzie jednakowy dostp do technologii i do
rekrutacji pracownikw na rynku, do kapitau, ktry moe poyczy na tych samych warunkach jak
kady inny. OD KIEROWNICTWA ZALEY TAKE PRODUKTYWNO PRACY. BYNAJMNIEJ
NIE OD PRACOWNIKW. WIN ZA MAE EFEKTY I W KONSEKWENCJI UPADEK
PRZEDSIBIORSTWA PONOSI WYCZNIE JEGO KIEROWNICTWO. TAK JEST NA CAYM

ZACHODZIE.
JAK WYBRA KIEROWNIKA?
Kierownikiem zakadu na Zachodzie moe by wycznie czowiek sprawdzony. Kto, kto
zamierza zrobi karier na stanowisku kierowniczym powinien si do tego przygotowywa ju w
szkole, ale jest to oczywicie niewystarczajce. Kierownik przedsibiorstwa musi posiada
wyksztacenie praktyczne to znaczy sta pracy. Rozpoczyna go dostajc bardzo niskie stanowisko
kierownicze w swoim pierwszym zakadzie po opuszczeniu uczelni. Tam ma takie same szanse jak
dziesiciu czy dwudziestu jego rwienikw, ktrzy z nim konkuruj, aby osign jak najlepsze
wyniki. Ten ktry okae si najlepszy przez pierwszy i drugi rok, dostanie awans szybciej ni inni. Ale
musi osign rezultaty WYMIERZALNE TYLKO I WYCZNIE ZYSKIEM.
Zakad moe wypuci na rynek sto tysicy samochodw , jeli jednak nie zostan sprzedane, nie
bdzie mia ZYSKU, ktry jest piknym sowem na Zachodzie. WYSTARCZY POWIEDZIE, E
BEZ ZYSKU NIE MGBY ISTNIE ADEN ZAKAD PRZEMYSOWY CZY USUGOWY,
ADEN RZD, ADNE SPOECZESTWO. BEZ ZYSKU ZAPANOWAABY ZUPENA
MARTWOTA.
Dlatego kady czowiek na Zachodzie jeli chce y i rozwija si musi mie wyniki. Czowiek,
ktry wykaza si na wolnym rynku zdolnociami, jest efektywny i osiga wyniki na najniszym
chociaby stanowisku, ma prawo awansowa. Dochodzi do stanowiska kierowniczego, na ktrym
otrzymuje wynagrodzenie dziesiciokrotnie wysze od zatrudnionych w jego zakadzie pracownikw.
To wynagrodzenie mu si naley, bo zosta uznany za czowieka wybitnego, wyrs ponad
przecitno, potrafi prowadzi firm, ktra przynosi zysk i utrzyma pracownikw na wolnym rynku
pracy. Stworzy dla nich warunki, w ktrych pracuj najbardziej efektywnie, co jest wymierzalne w
zysku jaki jego zakad osiga.
POWIEDZ, CZY GDYBY DOWIEDZIAL SI O TAKIEJ FIRMIE, ktra doskonale prosperuje,
zawahaby si zainwestowa w ni 100 dolarw, czy kupiby jej akcje, aby mc zni osign zysk?
Mgby si waha tylko wwczas, jeli okazaoby si, e ta firma przestaje by efektywn, jej
wyniki malej i spada stopa procentowa ZYSKU.
Na wolnym rynku zawsze trzeba miebrak zaufania, cigle powinno ci towarzyszy podejrzenie.
Demokracja wolnego rynku polega na jawnoci wszystkich dochodw firm pastwowych i
publicznych. Aby wszyscy wiedzieli, co w ich kraju, w ich miecie , w ich przedsibiorstwie si
dzieje. Chcemy te wiedzie jak najwicej o kierownictwie zakadu, czy te kierownictwie rzdu.
Ludzie na stanowiskach kierowniczych s szczeglnie wani dla spoeczestwa.
W oczach Zachodu do tej pory nie istniej w Polsce profesjonalne kierownictwa zakadw. Przez
dziesitki lat obowizywa plan centralny i naleao wykonywa polityczne rozkazy centralnego
rzdu. Rzd nazywa si Komitetem Centralnym PZPR i jemu podlegaa scentralizowana gospodarka.
Kierownicze stanowiska nie byy konkurencyjne na wolnym rynku w pojciu Zachodu. Ich kierownicy
nie musieli walczy o wyniki na wolnym rynku, ani zabiega o zysk. Wystarczyo, e wykonywali
narzucony im centralny plan. Nie musieli broni zakadu przed bankructwem, ani sprzedawa akcji,
aby uzyska pienidze na dalszy rozwj przedsibiorstwa. Niepotrzebni im byli akcjonici, oni sami
te nie posiadali akcji. Nie obchodzi ich take poziom ycia pracownikw, ani warunki ich pracy. Nie
zajmowali si rodzinami pracownikw, bo to do nich nie naleao. Nie zajmowali si zdrowiem

pracownikw bo bya im obojtna ich wydajno, obchodzio ich tylko wykonanie planu. Otrzymywali
za to premie miesiczne, kwartalne czy trzynaste, czternaste i pitnaste pensje.
Na Zachodzie jest zupenie inaczej, kierownik musi dba o swoich pracownikw, aby na wolnym
rynku nie szukali gdzie indziej pracy.
W Polsce obowizywa i obowizuje patronat polityczny. W warunkach patronatu politycznego
ludzie wybitni nie maj szansy. Najbardziej wygodni s przecitni, ktrzy nie wymyl prochu, nie
przynios zysku, nie obroni zakadu przed bankructwem ale wanie dlatego s posuszni i bierni,
wystarczy eby wykonali plan centralny w swoim przedsibiorstwie.
Ich zakady nie maj wynikw, bo nie ma wolnej konkurencji ktrej brak uniemoliwia zdolnym
jednostkom zajcia kierowniczych miejsc w spoeczestwie. Nie funkcjonuje mechanizm
konkurencyjnej selekcji.
Jak to zostao rozwizane w krajach tzw. Trzeciego wiata, ktre wybiy si na wolnym rynku i w
midzynarodowym podziale pracy. Jakie kraje si wybiy? Czy wybio si Peru? Ten kraj pozosta w
tyle, bo panowa w nim do niedawna populistyczny faszyzm rzdzcej partii APRA. Czy wybi si
Meksyk? Meksyk take nie nada za rozwojem gospodarczym krajw Zachodu, bo od pidziesiciu
lat rzdzi nim wszechwadnie jedna partia PRI Partia Rewolucyjna Instytucjonalna i dziaa
interwencjonizm pastwowy przy braku giedy rynkowej.
Wybiy si natomiast Korea Poudniowa, Singapur, Tajwan, i Hong Kong. Cztery pastwa
azjatyckie. W ostatnich 20-30 latach kraje te powstay jako ogromne potgi przemysowe i ich
produkcja staa sie bardzo popularna miedzy innymi w Polsce, efektywnie konkuruje z naszym
polskim przemysem, a take na rynku zachodnim. Spoeczestwa tych krajw wzbogaciy si i
dorwnuj poziomem stopy yciowej niektrym krajom Zachodu. Nie ma w nich bezrobocia, panuje
pewno siebie i optymizm na przyszo. Stao si to w stosunkowo krtkim czasie i jest wynikiem
midzynarodowego podziau produkcji. Zasada ta jest jedyn nadziej dla krajw znajdujcych si na
drodze rozwoju gospodarczego, tzw. Trzeciego wiata, wrd ktrych znajduje si Polska. Tylko
dziki zasadzie podziau produkcji obowizujcej na rynku zachodnim, kraje takie jak Polska mog
mie nadziej na przezwycienie kryzysu i uniknicie katastrofy gospodarczej.
Wspczesne potgi gospodarcze: USA, Kanada, Japonia dostarczaj do krajw rozwijajcych si
technologi, a take inwestycje, aby zbudowa w nich swoje fabryki. TAK MOE BY W
PRZYPADKU POLSKI. PRYWATNE PRZEDSIBIORSTWA AMERYKASKIE PRZYWIOZ DO
NAS GOTOWE FABRYKI, SUROWIEC, ZATRUDNI W NICH POLSKICH PRACOWNIKW.
FABRYKI TE BD PRODUKOWA PRZEDEWSZYSTKIM NA RYNKI ZACHODNIE. Mogyby
eksportowa tylko 20 lub 10 procent jeli w Polsce istniaby rynek zbytu. Dopki go nie ma, musz
eksportowa. Wolayby mie zbyt na swoje produkty w Polsce ale jeli popyt wewntrzny bdzie za
may, musz je wywozi na Zachd, aby utrzyma si na rynku i osign zysk.
Bdzie to zysk i dla pastwa i dla zakadu. Kady zysk przedsibiorstwa jest zyskiem dla pastwa,
ktrego ty jeste obywatelem, a co rzd zrobi z tym zyskiem bdzie zaleao od ciebie, bo ty ten rzd
wybierzesz. Ty take powinine mie zysk z tego amerykaskiego zakadu w Polsce. Chyba, e rzd
ci go ukradnie. Nie boisz si, e tak si stanie? Skd ta pewno? Wcale nie musisz mie zaufania do
rzdu. Do adnego rzdu. Nawet tego rzdu, ktry ty sam wybierzesz. Nie masz powodu darzy go
zaufaniem. Brak zaufania jest najwyszym wyrazem demokracji. Tak wanie rozumiemy demokracj
na Zachodzie.

W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie wikszo zakadw ma 10 procent zysku przed

zapaceniem podatku. Nie 200 procent, nie 100 procent czy 30 procent, ale wanie 10 procent. Na
wolnym konkurencyjnym rynku, jeli ktre przedsibiorstwo ma 15 procent zysku, konkuruje z ofert
np. firm japoskich. Japonia te moe oczywicie zbudowa swoje fabryki w Polsce i ich produkcja
zostanie przeznaczona na rynki zachodnie. Zarobione dolary w postaci zysku tych fabryk wrc
czciowo do Polski i znajd si na listach pac polskich pracownikw.
Jeli zakad osiga zysk, jego poowa zysku idzie dla rzdu, bo podatek wynosi 50 procent. Po
podatku zysk zakadu zmniejsza si 5 procent obrotu. Te 5 procent zysku jest atrakcyjne dla
przedsibiorstwa i jego pracownikw. To jest ZYSK otrzymany po wszystkich kosztach
inwestycyjnych na rozwj przedsibiorstwa. Atrakcyjne jest to, e firma si rozrasta na inne rynki,
zatrudnia pracownikw o ktrych nie mogaby nawet marzy we wasnym kraju. Im bardziej si
rozrasta firma tym bardziej jest ona atrakcyjna nawet przy tych 10 procentach zysku przed
zapaceniem podatku i 5 procentach po jego zapaceniu. Margines zysku jest jednak bardzo niewielki i
istnieje element ryzyka. Firma moe upa na skutek interwencji rzdu, a wic jakakolwiek
interwencja rzdu jest niewskazana. Taki zakad musi by zabezpieczony przed interwencj rzdow
przez Konstytucj i system prawny gwarantowany przez niezawise sdy. Interwencja rzdowa jest
niewskazana szczeglnie w pierwszych latach, kiedy amerykaski czy japoski zakad przemysowy
zaczyna si dopiero rozwija. Trzeba mu stworzy jak najlepsze warunki egzystencji. Takie wanie
zakady budowane w Polsce przez obcy kapita z zagranicznym kierownictwem mog uchroni nasz
kraj przed katastrof, da zatrudnienie modziey i starszym. Przede wszystkim jednak modym,
ktrzy musz zarobi, aby zapewni sobie przyszo w nowej wolnorynkowej, demokratycznej
Polsce. Zagraniczne zakady produkcyjne pojawi si w naszym kraju w oparciu o zasad
midzynarodowego podziau produkcji, ktra przyniosa korzyci w innych krajach. Stanowi one
prawdziw szans dla Polski tworzc konkurencyjny przemys, i dajc zatrudnienie polskim
pracownikom.
NAJWANIEJSZE jednak ze wszystkiego jest kierownictwo. Obce kierownictwo bdzie
efektywnie pracowa w stylu zachodnim chronic przedsibiorstwa przed upadkiem i zapewniajc z
nich zysk. Jego najblisi polscy wsppracownicy bd si uczy od niego jak najskuteczniej kierowa
zakadem. Po kilku latach wyjd ju polscy kierownicy, ktrzy przez porwnanie jak to robi
cudzoziemcy naucz si sztuki dowodzenia. Nastpi to bardzo szybko, Polacy s zdolni i potrafi
dorwna cudzoziemcom. Za spraw mechanizmu giedy akcyjnej zdobd kapita i wzbogac kadry
polskich przedsibiorcw.

KTO BDZIE KIEROWNIKIEM ZAKADU

Moe by to jeden czowiek lub grupa ludzi, w ktrej kady uzupenia umiejtnoci innych. Od
tych ludzi zaczyna si kierownictwo przedsibiorstwa. Gwnym szefem moe zosta wspaniay
menader, ktry porusza si na rynku jak ryba w wodzie. Nie musi by specjalist od finansw i
ksigowoci. Na to stanowisko zatrudni specjalist a inny specjalista moe obj kierownictwo
produkcji. Zesp kierowniczy zaley od naczelnego kierownika. Mwimy o zakadzie,
przedsibiorstwie. W przypadku kierownictwa pastwem, premier winien sobie dobiera zawsze
najlepszych ministrw, aby mg na nich polega. W sytuacji kryzysu premier powinien

wsppracowa z dobrymi specjalistami technikami, a nie politykami.

Jak wynika z przedstawionych przykadw instalacja nowych zakadw produkcyjnych czy
usugowych w Polsce nie wymaga kapitau, moe by konsekwencj zastosowania nowoczesnego
kierownictwa i miedzynarodowego podziau produkcji.

Chapter 15
MIDZYNARODOWY PODZIA PRODUKCJI

SUROWIEC moe zosta dostarczony przez obc firm, lub te kupiony na miejscu, zalenie od
ceny rynkowej. W Stanach Zjednoczonych jest bardzo duo byda. Woowina jest tam tradycyjnie
poszukiwana na rynku ze wzgldw zdrowotnych o wiele bardziej ni wieprzowina. Przemys
obuwniczy USA naley do intensywnych, jeli chodzi o ilo i koszt pracownikw. Logiczne, e skra
jest wysyana do innych krajw, takich jak Polska. Amerykaskie firmy buduj u nas fabryki, a my
produkujemy z nich buty, ktre sprzedaje si na amerykaskim rynku. Polska zyskuje natychmist
dostp na rynki wiatowe. Czy widzisz co w tym zego?
Fabryka wybudowana przez amerykask firm moe sta si polska, ale nie musi. Moe. Stao
si tak na Tajwanie i w Poudniowej Korei za porednictwe mechanizmu giedy akcyjnej. Fabryki
zostay wykupione przez miejscowych akcjonistw, czy te krajowe firmy tajwaskie. Znajc metody
kierownictwa sprzeday i operacji zaoyy swoje wasne zakady, ktre efektywnie konkuroway z
amerykaskim przemysem do tego stopnia, e np. Motorola, jeden z najwikszych producentw
telewizorw w USA zaoya w latach siedemdziesitych na Tajwanie fabryki produkujce miliony
telewizorw na rynek Stanw Zjednoczonych. Doszo do tego, e Motorola zmuszona bya wyj z
tego rynku we wasnym kraju i w tej chwili wikszo telewizorw dla Stanw Zjednoczonych
produkuje si na Tajwanie. Okazao si, e firmy tajwaskie uczc si od Amerykanw metod
produkcji, efektywnoci i handlu przewyszyy znacznie ich umiejtnoci.
NA TYM POLEGA zasada podziau produkcji. Nie chodzi tu o wykupienie czy
nacjonalizacj tych zakadw, co jest zawsze fiaskiem, ale o to, aby wyzwoli zdolnoci kierownicze
we wasnym kraju przez moliwo porwnania i nauki od firm zagranicznych. Tylko w ten sposb
moliwa jest szybka poprawa na przyszo.
Polska nie moe da w chwili obecnej adnych przywilejw na rynkach zachodnich,
liczy, e zostan na jej terytorium ulokowane bardziej lukratywne przemysy, nie moe by krajem
selektywnym. Moemy tylko stworzy sprzyjajcy klimat polityczny, stajc si w ten sposb
atrakcyjnym terenem rynku pracy dla inwestycji z innych krajw wiata, w celu podziau produkcji.
Do tej pory nasz kraj nie jest nim jeszcze ze wzgldu na brak zaufania i polski rasizm. Polacy nie
lubi cudzoziemcw. Widz to na kadym kroku. Mwi o polskich uprzedzeniach. W adnej z moich
podry po wiecie nie widziaem kraju bardziej rasistowskiego ni Polska. Polacy nie tylko
przeladuj cudzoziemcw, ale sami siebie przeladuj w rnych warstwach spoecznych i
rodowiskach zawodowych. Porwnaj: wie i miasto, uniwersytet i szko zawodow. To s
najzupeniej inne spoecznoci wystpujce na na zupenie rnych poziomach. Nie umiej ze sob
wspy, nie mwic o wsptworzeniu wsplnej przyszoci. Tego nie widziaem nigdzie na wiecie,
a szczeglnie w Kanadzie gdzie jakakolwiek dyskryminacja jest waciwie nielegalna, traktowana jako
nieetyczna i bardzo przeszkadza w prowadzeniu biznesu.

DUYM KOPOTEM POLSKI s bitne zwizki zawodowe, niezrozumienie rodakw na czym

polega midzynarodowy podzia produkcji, brak klimatu prawno-politycznego do dziaania
mechanizmw zdolnych do stworzenia i utrzymania wolnego rynku. To wszystko bardzo zniechca
inwestorw z Zachodu czy Orientu i my przez to najwicej cierpimy.
Do tej pory nie wida najmniejszej prby, aby zagraniczni przedsibiorcy, ktrzy chc
zaoy fabryk w Polsce mogli to zrobi w sprzyjajcym klimacie prawno-politycznym i liczy na
ochron swoich zakadw przez polskKonstytucj i niezalene sdy.
Polacy jeszcze tego nie zrobili, aczkolwiek to moe nas ustrzec przed wojn domow, ktra
byaby najgorsz rzecz w kraju, w ktrym ludzie umieraj zbiorowo, przez fakt skrcenia przecitnej
ycia na skal masow, na skutek dramatycznie niskiego poziomu ycia, braku efektywnej opieki
lekarskiej, zego odywiania si, samoopieki na ktr ich nie sta, zatrucia rodowiska chemi czy te
innymi czynnikami. Nieskoczone ofiary zbiorowej mierci na skutek skrcenia przecitnej ycia s
tak sam tragedi jak mier pojedyczego czowieka.
W sytuacji takiego kryzysu, eby jeszcze doda, przywdca polskich zwizkw zawodowych
kreujcy si samozwaczo na przywdc narodu, jedzi po wiecie i grozi wojn domow w Polsce
jeli nie otrzyma gotwki. To jest ju nie do pomylenia. Na Zachodzie jest to nazywane gryzieniem
wasnej rki lub nogi. Samogryzieniem si, czego nawet zwierzta nie robi. Zwierz tego nie zrobi,
bo to nie jest normalne, chyba tylko wwczas gdy znajdzie si w (!) puapce.
Nikt nie bdzie inwestowa w kraju, ktrego przedstawiciele z najwyszych szczebli
rzdowych jed po wiecie i mwi, e Polsce grozi wojna domowa. Prosz o gotwk i w tym
samym czasie gro, e skocz kapitalistom do garda.
KAPITA w pojciu Zachodu, jest narzdziem, ktre si poycza. Dam ci przykad: W
Toronto s sklepy, w ktrych mona poyczy narzdzia. Zamiast kupowa cykliniark, ktr raz
uyj i bdzie staa bezuytecznie przez wiele lat, id do sklepu i wypoyczam j za kilka dolarw.
Albo taczki, ktrych nie chc kupowa tylko po to, aby przewie nimi z ulicy do ogrdka troch
ziemi. Musiabym zapaci za nie dwiecie dolarw, a jednorazowe wypoyczenie kosztuje tylko
dwadziecia.
JELI POTRZEBUJ TYSIC DOLARW, poyczam je i musz za nie zapaci sto
dolarw rocznie. Kapita jest narzdziem. Tak go nazywamy, od tego pojcia wzi si kapitalizm.
Poyczamy sobie narzdzia i za te narzdzia trzeba paci. Pac firmie, ktra mi poycza kapita i
naturalnie ma z tego zysk. Z tego si utrzymuje. Wiem, e mog przyj do niej za rok i za dwa lata,
jeli jest dobra firm, utrzyma si na rynku. Jeli nie, powstan na jej miejscu inne. Firmy takie wiele
nie zarabiaj. Margines zarobku na Zachodzie jest bardzo niski, w granicach 10-15 procent na rynku
konkurencyjnym.
PYTAM GDZIE JEST WYZYSK? Wyzysk wystpuje tylko w sytuacji monopolu,
szczeglnie monopolu rzdowego czego mamy jasny przykad w Polsce, gdzie okoo dziewicdziesit
procent przedsibiorstw jest w rkach pastwa.
POPIERASZ MONOPOL PASTWOWY palc papierosy, pijc wdk, opacajc ZUS,
pacc podatek dochodowy, obrotowy i ca graniczne. Bardzo niskie pensje s wynikiem monopolu
pastwowego, ktry obniy wydajno pracy. Monopol pastwowy odebra motywacj pracy. Przez to
jest tyle ndzy
INACZEJ jest w Stanach Zjednoczonych, gdzie sia robocza jest opacana wedug wartoci
pracy na rynku konkurencyjnym. Monopole pastwowe w Ameryce s wyjtkiem a nie regu jak w

Polsce. Kady zakad amerykaski jest tylko wwczas dobry, jeeli ma dobrych pracownikw, a ich
wybr i utrzymanie aby nie uciekli do innej firmy zaley od zdolnoci kierownictwa.
W POLSCE TRZEBA STWORZY rynek konkurencyjny, aby przedsibiorswa biy si o
pracownika, a nie odwrotnie. Mam na myli naturalnie dobrego pracownika. Innych pracownikw nie
ma na wolnym rynku. li pracownicy odpadaj, mog brukowa drogi, zamiata mieci na ulicy,
pompowa benzyn na stacjach benzynowych, tam gdzie nie ma duego ruchu. Lepszej pracy nie
dostan.
Zasadnicz rnic pomidzy jednym zakadem a drugim jest produktywno pracownikw. Im
lepsi pracownicy tym lepiej to wiadczy o kierownictwie zakadu, ktre z kolei powinno podzieli
zysk zalenie od wartoci wkadu kapitau i PRACY. Tak jak istnieje konkurencyjny RYNEK
KAPITAU, tak samo istnieje konkurencyjny RYNEK PRACY.

W FIRMACH AMERYKASKICH nie ma dyrektorw, s kierownicy. Ci kierownicy

mogliby pojecha do Polski, jeli zostaliby zaproszeni. Do Polski nikt ich jednak nie zaprasza. Nikt
nie zabiega o otwarcie zakadu na zasadach midzynarodowego podziau pracy. Sysz oni groby
wojny domowej, jeli "nasz" koalicyjny rzd nie dostanie od nich ywej gotwki. Rzd polski do tej
pory nie rozmawia powanie z kierownikami amerykaskich przedsiebiorstw, tylko z rzdem
amerykaskim. TO NIE TO SAMO.
W Kanadzie rzd nie jest wacicielem zakadw pracy. Rzd jest tylko moim
przedstawicielem. Ja mam swoje prawa ktrych broni. Bybym bardzo, niezadowolony, jeli rzd
otworzyby zakad konkurujcy z moj firm. Ale w Polsce rzd jest "wacicielem"
dziewidziesiciu procent zakadw pracy! Kiedy premier Kanady leci do Warszawy otacza go grupa
kanadyjskich przemysowcw, ale w Polsce tylko "rzdowcy" s obecni na przyjciu. Okazuje si, e
wsrd ludzi ktrzy przyszli si z nim zobaczy nie ma polskich przemysowcw, s tylko politycy i
urzdnicy pastwowi, ktrzy nie dysponuj adnym kapitaem prywatnym i jako ludzie bez osobistego
ryzyka investycyjnego nie maj wiele do powiedzenia o interesach. Niepotrzebnie te robi tok wok
kanadyjskiego premiera, bo to nie s ci ludzie, ktrzy powinni byli przyj na spotkanie z nim. Nie ma
wsrd nich przedstawicieli polskiego prywatnego przemysu.
Wynika z tego, e nie ma podstaw do porozumienia pomidzy stron polsk i kanadyjsk.
Zupeny brak komunikacji. Szczeglnie wtedy gdy jest ochota, aby "politycznie" skoczy kapitalistom
do garda. Najwyszy przedstawiciel kraju, ktry poyczy Polsce narodowy kapita ma prawo by tym
przeraony. Moe uwaa, e straci poyczone Polakom narzdzie. Nie mwic ju o tym, e przerazi
go totalny baagan, ktrego nie mg zrozumie, a przed podr nawet sobie takiego baaganu nie
potrafi wyobrazi.

NA POCZTKU 1990 ROKU przyjecha do Polski premier Japonii, ktry jest bardzo wan
postaci o znaczeniu midzynarodowym. Szczeglnie teraz, kiedy Japonia odnosi wielki sukces
finansowy do tego stopnia, e jest jednym z niewielu krajw wiata, ktry nie ma zaduenia, albo
samozaduenia. W sytuacji, w ktrej Stany Zjednoczone s bardzo zaduone, a dug takiego kraju jak
Kanada siga 550 miliardw dolarw (vs. zaduenie Polski: 40 miliardw), Japonia dysponuje
gotwk tysiecy miliardw dolarw. To powinno wystarczy, eby zrozumie, e czowiek, ktry

przylecia z Tokio do Warszawy, jako premier japoskiego rzdu poszukujc odpowiedniego rynku
dla moliwoci i podziau produkcji powinien by bardzo oczekiwanym gociem. Przeczytalimy w
kanadyjskich gazetach, e japoski premier polecia do Polski z propozycj poparcia prywatnych firm
japoskich na polskim rynku- bo w Japonii rzd cile wsppracuje z prywatnym przemysem
gwarantujc rzdowe kredyty na rzecz otwarcia zakadw przemysowych na terenie Polski, w myl
zasady o midzynarodowym podziale pracy.
Od czasu podry japoskiego premiera do Polski mino ju wiele miesicy i nie znamy jej
wynikw, nie pisay o tym ani polskie , ani japoskie gazety. Czy nie napawa to zgroz, e po tylu
miesicach od czasu jego wizyty nie dowiedzielimy si niczego o jej wynikach, nie poznalimy
konkretnego planu wsppracy i dziaania obydwu stron. Poniewa nie mamy na ten temat adnej
informacji, jedyne co mog pomyle, to e w czasie pobytu japoskiego gocia w Polsce on i jego
wita czym si bardzo zrazili i dlatego nie ogoszono wynikw wizyty. Nie sycha o nich w prasie
codziennej na Zachodzie, ani nie nadeszy wiadomoci z Warszawy i Tokio. Szczeglnie prasa
amerykaaska nic o jego wizycie do Polski nie wspomniaa (!). Moi japoscy koledzy w Toronto nic o
inwestycjach w Polsce nie syszeli. Zupene milczenie. Czowiek, ktry przyjeda do Polski z
miliardem dolarw, aby poprze swoje firmy w celu podziau pracy zasuguje na wielki szacunek i
zainteresowanie. Nie przyjecha on w celach turystycznych. Sia robocza w Japonii jest bardzo droga,
drosza ni w Stanach Zjednoczonych. Premier japoski przylecia do Polski w poszukiwaniu taszej
siy roboczej dla prywatnego przemysu japoskiego i bliskoci rynkw zbytu Europy. Japonia ocenia
Polsk jako strategiczny punkt dojcia do Europy Zachodniej. A teraz po tylu miesicach od jego
wizyty nadal panuje milczenie. Jak to mogo si sta, e do tej pory nie ogoszono planu wsppracy
polsko-japoskiej, ani w Tokio, ani w Warszawie przez aden z rzdw, ani te przez prywatne firmy
japoskie. Dlatego wyglda mi na to, e japoski premier wyjecha z Polski uraony. Ciekawe, czy
kiedykolwiek powrci?

Chapter 16
POLSKA KRAJEM TRZECIEGO WIATA?

Przez cae lata panowaa w Polsce oficjalna retoryka propagandowa nazywajca j krajem
socjalistycznym, to znaczy kolektywistycznym. By to system hamujcy inicjatyw, paraliujcy wol
i energi yciow jego mieszkacw. Tpiono indywidualizm, zastpujc go bliej nieokrelon i
nigdy nie sprecyzowan wol wikszoci, wsplnoty, to znaczy komuny. W jej imieniu rzdzili
desygnowani przez PZPR ludzie oficjalnej nomenklatury. Spoeczestwo przywyko, e nie ma nic do
powiedzenia, bo w jego imieniu decyduj o wszystkim rzdzcy , lub desygnowani przez nich
"przedstawiciele ludu". Narzucony z zewntrz system nakazowo-rozdzielczy, stworzony na
podobiestwo isniejcego od dziesicioleci w ZSRR pogra si z upywem lat w dekadencji i
rozkadzie. Jego rzecznicy posugiwali si wobec spoeczestwa frazesem i kamstwem. Korupcja
rzdu, czy te kolejnych rzdw i rozkad ekonomii prowadziy kraj do nieuchronnego upadku.
Pastwowe i spdzielcze monopole rujnoway gospodark; rabunkowe wydobycie wgla i innych
bogactw naturalnych miao suy utrzymaniu chwiejnej rwnowagi rynkowej, pogbiajce si
zaduenie powodowao u rzdzccych lk przed odpowiedzialnoci, u rzdzonych strach przed
przyszoci. Socjalistyczne rzdy skrztnie ukryway przed opini publiczn dane statystyczne: w
szczeglnoci budet przemysu zbrojeniowego, wydatki na bezpieczestwo i milicj. Utajniono dane
dotyczce handlu ze Zwizkiem Radzieckim, nie przedstawiano do publicznej wiadomoci informacji
na temat produkcji skierowanej wycznie na rynek radziecki, ani te zyskw jakie pastwo polskie
miao otrzymywa z tego tytuu. Przedstawiano jedynie globalne dane budetowe dotyczce tzw.
pierwszego obszaru patniczego. Dla lepszego samopoczucia rzdzcych ich rzecznicy prasowi i
zawodowi propagandyci mwili o rosncej pozycji Polski w Europie i na wiecie, w kocu sami w to
kamstwo uwierzyli. W rzeczywistoci polska gospodarka znajdowaa si w stanie permanentnego
chaosu i postpujcego rozkadu, ktre doprowadzay j do upadku i to wwczas, kiedy socjalistyczna
propaganda wynosia j do mitycznej dziesitej pozycji ekonomicznej, potgi na skal wiatow,
drugiego po Zwizku Radzieckim pastwa Europy Wschodniej, przydajc jej faszywej chway u boku
imperialnego ssiada. W istocie gospodark Polski charakteryzoway cechy pastwa
trzeciowiatowego. Jej mieszkacy podobnie jak w krajach Trzeciego wiata starali si wydosta za
granic, do krajw Europy Zachodniej, a ju szczeglnie do Stanw Zjednoczonych, Kanady i
Australii, wdrujc tradycyjnym szlakiem wielu pokole Polakw, aby na emigracyjnej tuaczce
rozpocz tzw. nowe ycie i ebraczymi datkami wspomaga rodziny pozostae w kraju.
Charakterystycznie, e Polacy potrafili i potrafi za granic dobrze i efektywnie pracowa, a nawet
zwycisko konkurowa a nie tylko z takimi samymi jak oni gastarbeiterami z krajw Trzeciego
wiata, ale i rodowitymi mieszkacami przybranych ojczyzn. Chwytajc si wszystkich prac, omijajc
lub amic wszelkie w nich obowizujce przepisy windowali si na znone pozycje yciowe. Od
czasw II Wojny wiatowej, a po ostatni fal emigracyjn Zachd ze zdumieniem i drwin, na

zewntrz za ostentacyjnym wspczuciem przyglda si temu nieprawdopodobnemu pochodowi

trzeciowiatowych ebrakw, ktrzy we wasnej ojczynie nie mogli znale miejsca powyej
habicej kreski upokorzenia ekonomicznego i etycznego.

OCZY NA ZACHD
Od dziesitkw lat tysice ludzi z Europy Wschodniej, Afryki, Azji, Ameryki Poudniowej cign
na Zachd, pokonuj wszelkie przeszkody i bariery graniczne, aby tylko dosta si do Stanw
Zjednoczonych lub Kanady. Czy kiedykolwiek rzdy tych krajw co im obiecyway, e ustawiaj si
w tygodniowe kolejki w Alejach Ujazdowskich w Warszawie, i CHODZ imW BRZUCHU MOTYLE
na myl, e mog zosta odrzuceni bez wizy?
Nigdy niczego im nie obiecywano, ale od dwustu lat cignie ich DO AMERYKI nowojorska
Statua Wolnoci i perspektywa lepszego, dostatniego ycia. Nowy wiat sta si pokus dla milionw
ludzi caej planety. Dzieje si tak, pomimo, e "opiekucze" rzdy krajw Europy Wschodniej, w
ktrych przez dugi czas panowa socjalizm obiecyway swoim obywatelom dobrobyt w ich
ojczyznach, w zamian za aprobat i pokorne poddanie si tzw. dyktaturom proletariatu. Mieszkacy
tych krajw dugo udzili si nadziej, zanim postanowili obali rzdy i systemy, ktre ich zniewoliy.
W tym samym czasie cigna nieustajca wdrwka ludw do Ameryki.
Na czym polega amerykaska wolno? Najprociej mwic na tym, e istnieje wolny rynek
kapitau i pracy i kady musi polega na sobie. Kady ma prawo znalezienia takiej pracy, ktra mu
najbardziej odpowiada i za ktr otrzyma najlepsze wynagrodzenie w zalenoci od swoich
umiejtnoci i zdolnoci, a take nieustannego wysiku. Kady otrzymuje rzeteln pac za rzeteln
prac i ma moliwo osignicia zysku. Za wasn warto otrzymuje rwnowan warto w
stabilnej amerykaskiej, czy kanadyjskiej walucie, oraz zyski. Zdyscyplinowane spoeczestwa tych
krajw daj od przybysza sumiennej i wysoko produktywnej dziaalnoci.
Na czym polega kanadyjska czy amerykaska demokracja? S przecie w Ameryce widoczne
nierwnoci spoeczne, s ludzie zawrotnie bogaci i s tacy, ktrzy prosz o zapomogi spoeczne czy
rzdowe.
Pragmatyczna demokracja pozwala kademu obywatelowi i przybyszowi na ujawnienie jego
zdolnoci do pracy i wykazanie si pozytywnymi cechami charakteru, waciwym stosunkiem do
swojego przedsibiorstwa czy warsztatu, ktre powinny by jak najbardziej usune wobec klientw.
W zamian kady moe zaj takie miejsce w spoeczestwie, na jakie sobie zasuy. Jeli sprawdzi si
jako czowiek odpowiedzialny moe uzyska kredyty finansowe na dalsze inwestycje. Kredyty te
moe spaca przez wiele lat, ale solidnie i wytrwale pracujcprdzej czy pniej dojdzie do majtku
lub zamonoci.
Pastwo nie wtrca si w ycie prywatne ani spoeczne swoich obywateli, nie gwaci ich
sumienia, ani wiadomoci, niczego im nie nakazuje, nie interesuje si ich pogldami politycznymi,
religijnymi, ich sympatiami czy antypatiami. Przestrzega tylko ich uczciwoci i pacenia przez nich
podatkw.
Wolny rynek pracy pozwala im na wykazanie maksymalnej inicjatywy waciwym stosunkiem do
pracy. Ale trzeba mie wiadomo, e w Ameryce toczy si podobnie jak na caym wiecie
nieustajca wojna marketingowo ekonomiczna. Na polskim rynku nie przygotowanym do ryzyka

konkurencji, opanowanym przez pastwowe monopole, chaotycznym i zdezorganizowanym ju jej

pierwsze uderzenie konkurencji spowodowao sparaliowanie takiego przedsibiorstwa jakim jest
fabryka autubusw "San" w Sanoku, ktra produkowaa je na rynek radziecki. Z chwil wyganicia
umw z ZSRR natychmiast zaamaa si jej produkcja, a pracownicy zostali wyrzuceni na bruk. W tej
sytuacji oczy zaogi zwrciy si na Zachd, najpierw do Belgii, potem gdzie indziej, w nadziei, e
tylko Zachd potrafi j uratowa. Delegat "SANU" Henryk Kozik zamiast jecha do Warszawy
postanowi wybra si na Zachd, aby tam szuka ratunku.
ycz mu powodzenia!
W Stanach Zjednoczonych i na caym Zachodzie rezultatem zwycistwa w wojnie ekonomicznej
jest sukces materialny. Zwycistwo mierzy si zyskiem tzn. pienidzmi, ktre uzyskuje
przedsibiorstwo w wyniku operacji finansowych, ktre stanowi jego wolno dyspozycyjn gotwke.
Wikszo wielkich przedsibiorstw dziaajcych np. w USA nie moe jednak zatrzyma zysku dla
siebie, musz go one odprowadzi do kieszeni akcjonistw. Ich potencjalnymi akcjonistami s
wszyscy obywatele kraju, przybysze, a take mieszkacy innych krajw np. Polski. Kady Polak nie
wyjedajc ze swojego miasta moe kupi akcje na rynku giedy akcyjnej IBM w Nowym Jorku, czy
Toronto, i cz zysku ta najwiksza na wiecie firma komputerowa bdzie mu co kwarta wypaca w
Polsce.

Chapter 17
KOLEKTYWNA MIER I FATALIZM

Zauwaylem w Polsce wielk ciekawostk. Ludzie bardzo emocjonalnie podchodz do

indywidualnej mierci czlowieka, co jest ciekawe w spoeczenstwie wybitnie kolektywistycznym,
ktre ten kolektywizm manifestuje np przez udzia w zwizkach zawodowych, manifestacjach czy
pochodach. W Polsce czci si mier indywidualnego czowieka, ktra ludzi przeraa i poraa. Lubi
si gono woa "umar jak prawdziwy mczennik" albo skoczy mierci tragiczn"
Na Zachodzie operuje si zupenie innymi pojciami, bo ludzie yj w wikszym dobrobycie.
Indywidualna mier jest tak samo tragiczna i przeraajca i kady wspczuje czowiekowi, ktrego
dotkneo nieszczcie. Ale o wiele mniej przeraa Zachd zjawisko mierci zbiorowej.
Powiedzmy, e mamy grup piciu ludzi i ich ycie na skutek dramatycznie trudnych warunkw
zostaje skrcone o dwadziecia procent. Z prostej kalkulacji wynika, e jeden z nich nigdy si nie
urodzi. A wic kto go zabi? Skoro ycie pieciu ludzi zostao skrcone o jedn pit w porwnaniu do
redniej ycia takich samych piciu osobnikw na Zachodzie, jak odpowiedzie na pytanie: Ten
czowiek umar, czy te yje?
Zamiast piciuset lat, tych piciu ludzi przeyje tylko czterysta. Tracimy sto lat, tracimy ycie
jednego czowieka, ale w Polsce nie jest to powodem do przeraenia.
Polakw przeraa mier indywidualna, za mier zbiorowa jest ignorowana. Ludzie nie
zwracaja na ni uwagi. Dla mnie najbardziej przeraajca jest zbiorowa mier Polakw. Statystyki
wykazuj, e przecitna ycia w Polsce jest najnisza w caej Europie.
Jeli nie bdziemy na to zwraca uwagi to rednia ycia jeszcze si obniy i tak dojdziemy do
masowego samobjstwa w kolektywimie. Takie przypadki zdarzay si w paru miejscach wiata, w
ktrych popeniano kolektywne samobjstwa w wielkich grupach. Czy nie jest to podwiadomym
deniem kolektywnego spoeczestwa? Jeli to zrozumiemy, dopiero wwczas zaczniemy docenia
pojcie, e czas jest elementem krytycznym.
Po rozpoznaniu choroby, aby pacjent mg wyzdrowie trzeba dziaa szybko, byskawicznie.
Kadej chwili ludzie w Polsce umieraj kolektywnie. Nikt nie zcina im gw, ani te krew nie leje si
na ulicach, nikt im nie obija nerek i wtroby, ale wynik jest taki sam. Dopki spoeczestwo nie
zrozumie pojcia KOLEKTYWNEJ MIERCI, ktrej wymiarem jest przecitna ludzkiego ycia i jeli
cokolwiek bdziemy w Polsce robili dalej w duchu kolektywizmu, bedzie to prowadzio do
zbiorowego samobjstwa. Pojcie "kolektywny fatalizm" charakteryzuje ludzi, ktrzy wyszli z obozu
pracy. Moze nie byo go w Polsce? Przypominam, jeli zobaczymy diaba rozpoznajc go wedug
wszystkich jego opisw z ktrych wynika, e jest diabem, bo ma rogi i wyranie wida jego kopyta,
ogon, czarne wosy na caym ciele, ale upiera si e nim nie jest, to powiedzmy: jest czy nie jest
diabem?
Gwnym podmiotem spoeczestwa na Zachodzie jest "prywatny czowiek" i jego rodzina. Od

niej zaczyna si spoeczestwo, ktrego sia jest wprost proporcjonalna do siy rodziny.
Spoeczestwo Zachodu jest przeciwiestwem spoeczestwa polskiego, ktre bdc wychowane
kolektywistycznie nie chce mwi o wasnej, przedwczesnej, zbiorowej mierci, jakby w ten sposb
postpujc, uwaao, e moe jej unikn. Takie spoeczstwo jest chore. Trzeba znale przyczyny
choroby, aby j uleczy. A w kadej chorobie mog by przyczyny objawowe i wewntrzne, czy
psychologiczne.
Odpowiedzmy na pytanie: bdziemy leczy objawy, czy przyczyny? Uwaam, e pomimo naszej
najniszej redniej ycia w Europie, przede wszystkim borykamy si z nasz psychologi. Polacy
znajduj si we wadaniu fatalizmu. Jake mogoby by inaczej, skoro dopiero co opady z Polski
pierwsze kolczaste druty obozu pracy.
Pewien fatalizm istnieje zreszt w kadym spoeczestwie. Mona si z niego wyleczy. Zawsze
jest wyjcie, bo mona przezwyciy kryzys szczeglnie teraz, kiedy Polska nie ma adanych
przeszkd, aby wyj na wiat. Na przykad Kanada uatwia jej w 1989 roku moliwoci handlowe
przez zniesienie wszystkich taryf celnych dla polskich produktw.
Trzeba tylko z tego skorzysta.

Chapter 18
JAK WYCHOWA DZIECI

Przyzwyczai czowieka, eby sie cigle uczy! Im wiecej wyksztacenia, lepsze przygotowanie
na przyszo. Na Zachodzie jest ciga zmiana i czowiek ktry nie jest do niej przygotowany wypada
z obiegu, jego rednia ycia si obnia.
Czego chciabym dla swoich dzieci? To oczywiste, chciabym, aby byy szczliwe. Szczcie jest
pojciem bardzo indywidualnym. Kade z moich dzieci, a mam ich czworo, jest inne, kade urodzio
si z inn cech charakteru, w innym czasie i posiada wasn niepowtarzala indywidualno.
Nie moge narzuci im uniwersalnego standardu, ani jednakowo ich traktowa. Oczekuj, e moje
dzieci bd szczliwe, niezalenie od tego co bd robiy, i co pragney osign ju jako ludzie
doroli. Dopki s mae trzeba je karmi i wspomaga jak ptaszki w gniedzie. Musz dopilnowa,
aby byy przygotowane najskuteczniej do dorosego ycia. Nie zaley to tylko ode mnie, take od nich.
Wsplnie musimy nad tym pracowa. Kiedy bd wiksze, same zrozumiej, e musz do czego
doj. Dzieci, ktre maj dwanacie, czternacie lat zaczynaj si niepokoi o swoj przyszo. Czy
dadz sobie rad i co musz robi, aby mogy czu si bezpiecznie, kiedy wyfrun z gniazda i znajd
si na wolnym rynku. Bez pomocy ojca, matki i bez pomocy rzdu. Dla dziecka pojcie rzdu nie
istnieje, s tylko rodzice. Pojcie rzdu pojawia si znacznie pniej. Po drodze jest jeszcze szkoa,
ktra wywiera na nie take znaczcy wpyw.
Przygotowanie dzieci polega na tym, aby byy samodzielne i wiedziay jak sobie poradzi w
dorosym yciu. Im bardziej wyksztacone, tym lepiej. Kady rok wyksztacenia przynosi potem
wicej pienidzy i dobrobytu.
Ludzie, ktrzy maj mniejsze wyksztacenie nie zarabiaj tyle samo, co ludzie na niezalenych
stanowiskach. Czowiek, ktry posiada wicej, moe sobie lepiej uoy ycie, chociaby wyjecha na
wakacje, kiedy jest zmczony. Na co nie sta kogo o niskich dochodach. Cierpi, nie mogc wyrwa
si z klatki, w ktrej cigle przebywa, tzn. ze swojego zakadu pracy. Kady rok wicej wyksztacenia
przedua o rok ycie czowieka. Dziesi lat wicej wyksztacenia, dziesi lat wicej ycia. Ale
samo wyksztacenie nie jest gwarancj. Najwaniejsze jest wychowanie rodzinne. Cechy charakteru,
ktre czowiek powinien w sobie wyksztaci, aby mg duej y.
Oczywicie ycz moim dzieciom dugiego ycia i chce im da jak najlepsze wyksztacenie, ale
nie tylko dlatego aby mogy si nim pochwali. To wyksztacenie musi by do tego stopnia
praktyczne, eby mogy da sobie rad na wolnym rynku, a ich zawody i wartoci byy spoecznie
uyteczne przez cae ycie. Na tym polega wybr zawodu i tym przejmuje si kade z rodzicw.
Najgorsz rzecz, ktr mgbym zrobi i najgorsz przysug, ktr wywiadczybym moim
dzieciom, byoby przeznaczenie do ich dyspozycji pienidzy gwarantujcych im uatwiony start w
przyszo, co odebrao by im potrzeb dziaania, a take dobre samopoczucie, ktre przychodzi z
zarobienia wasnych pienidzy. Nie ma nic lepszego ni uczucie odniesionego sukcesu. Sukces rodzi

sukces. Przygotowanie dzieci polega na umoliwieniu im najlepszego wyksztacenia, aby duej yy,
wicej zarabiay. przede wszstkim aby byy szczliwe, kade w swoim yciu.
Wysze wyksztacenie pozwala na wicej lat ycia. Mwi o wyksztaceniu praktycznym, nie za
o takich zawodach, ktre s na rynku zbdne. W Polsce istnieje tendencja do wyksztacenia
humanistycznego, ktre na Zachodzie nie ma duego popytu. Nauczyciele s wszdzie potrzebni, ale
nie najlepiej opacani. Moliwe, e w Polsce skoczy si to prywatyzacj szkoy. Niektrzy ludzie
zorientuj si, e szkoy prywatne mog by bardziej wartociowe ni pastwowe, ktre poprzez
niewydajno biurokracji i strajki nie bd w stanie utrzyma dobrych nauczycieli. Najlepsi z nich
odejd do szk prywatnych i rynek sam si ureguluje.
Na wolnym rynku pracy jest niewielu ludzi dobrze przygotowanych, nie chodzi o samo
przygotowanie zawodowe, ale te wyksztacenie cech charakteru, ktre musi da rodzina. W Ameryce
przywizuje si du wag do wychowywania rodzinnego, ktre jest podstaw przyszego ycia.
Szkoa przynosi wiadomoci oglne i techniczne, uczelnia daje specjalizacj. Podmiotem spoecznym
jest obywatel i jego rodzina, ktra wywiera najwikszy wpyw na dziecko. Jeli rodzice nie przygotuj
dzieci do ich dorosego ycia, nie wyksztac cech charakteru, ktre powinny im pomc w przyszoci,
takich jak uczciwo, niezaleno, wiara we wasne siy, pozytywne podejcie do ycia, aden
dyplom im nie pomoe. Nie kadej rodzinie si to udaje, podobnie jak w szkole nie kady ucze
otrzymuje takie same stopnie i nie wszyscy s tak samo zdolni. To sie dopiero okazuje na wolnym
rynku pracy. Moe by pi tysicy ludzi z takim samym dyplomem, nie wszyscy jednak osigaj
jednakowy poziom dochodw.
Nie wszyscy posidajdyplom osobistej kultury, a wyksztacenie polega na lepszym
dopasowaniu si i przedstawieniu wyszej wartoci na rynku pracy, uzyskaniu wikszej elastycznoci
aby zosta na nim lepiej zaakceptowanym. Oglnie mwic, ludzie z lepszym wyksztaceniem
"domowym" maj wiecej szans na sukces ni ci, ktrzy go nie posiadaj.
Kady czowiek jeli te posiada zdolnoci i chc do pracy moe uzyska wysze wyksztacenie.
Kanadyjskie uczelnie dostaj zapomogi rzdowe, co obnia koszt opat semestralnych. Istniej te
zapomogi pochodzce od impresariw przemysowych, np moja prywatna firma moe przyzna
charytatywn dotacj dla jednej z uczelni co tez odchodzi od podatku. Jest to forma poparcia, ktrej
ludzie sukcesu udzielaj potrzebujcymu pomocy szkolnictwu, uwaajc to za swj spoeczny
obowizek. Uwaa si to take za czyn patriotyczny.
Uczelnie rni si pomidzy sob. W niektrych opaty semestralne wynosz 500 dolarw, w
innych 5 tysicy. Synna amerykaska uczelnia Hardward w Bostonie jest droga, opaty s tam
wysokie ze wzgldu na jej presti, ktry wymaga, aby zatrudnia najlepszych wykadowcw.
Najwybitniejsi profesjonalici przygotowuj w niej przywdcw dla takich firm jak General Motors.
Rodziny, ktre chc aby ich dzieci si wybiy dbaj o to od ich wczesnego dziecistwa. W
Kanadzie popularne s fundusze, ktre rodzice skadaj od chwili, kiedy dziecko si urodzi. Jest to
specjalne konto bankowe, na ktre wpaty s zwolnione od podatku. Nawet bez tego funduszu, mody
czowiek, ktry koczy pitnacie lat i zaczyna powanie myle o przyszoci moe uzyska prac
wakacyjn w prywatnych sklepach czy restauracjach usugowych takich jak McDonald, gdzie przez
cae lato sprzedaje hamburgery i oszczdza pienidze na nauk, pozostajc jeszcze na utrzymaniu
rodzicw. Skada je na swoje konto, eby pj na uniwersytet. Jako student uniwersytetu te apie
letnie prace wakacyjne, lub pracuje przez dwie noce w tygodniu bez specjalnego uszczerbku dla
studiw i w ten sposb zarabia na ycie i opaty semestralne.

Jeli oczekiwalibymy, e wszystko si nam naley i wszystko nam powinien da rzd,

doprowadzilibymy do sytuacji, ktra istnieje po 40 latach rzdw komunistycznych w Polsce. Nie
bdzmy utopistami i nie bdmy naiwni. Nie sadmy, e kady ma takie same prawa i wszyscy s na
takim samym poziomie umysowym, posiadaj jednakow sie woli i stanowczo charakteru. Dajmy
szans jednostkom, ktre od maego chc si wybi ponad przecitno i mog to uzyska na miar
swoich zdolnoci, wyksztacenia i wytrwaoci.
JAKI POWINIEN BY MODY POLAK ?
Pewnie chcesz wiedzie, jaki powinien by twj syn, aby mg y we wspczesnym wiecie, nie
ulegajc twoim stresom i frustracjom, porusza si jako wolny i pewny siebie czowiek w coraz
bardziej skomplikowanym, ale te "pomniejszonym" przez skrcenie odlegoci WIECIE. Powiem ci
co robi MODY CZOWIEK NA ZACHODZIE, aby nie musia ba si o swoj przyszo. Ksztaci
si do penienia funkcji w swojej przyszej rodzinie. Uczy si od swoich rodzicw, wsppracownikw
i kolegw, eby mg by indywidualnie niezaleny. Wyksztacenie na Zachodzie polega na
opanowaniu umiejtnoci dostosowania si do NIEUSTAJCEJ ZMIANY sytuacji. Niektrzy
wybieraj kariery naukowe. Kariera naukowa w jakiejkolwiek dziedzinie, powiedzmy matematyki,
fizyki czy literatury wymaga bardzo dobrego przygotowania, aby czowiek ktry j wybierze mg
kontynuowa swoj prac w przyszoci musi dobrze pozna jej obecne osignicia i to tak dobrze, i
tak twrczo, jakby mia otrzyma nagrod Nobla np. w dziedzinie zaawansowanych bada nad
rozwizaniami genetycznymi, czy molekularnymi, lub powiedzmy komunikacyjnymi, w jakiejkolwiek
dziedzinie w ktrej si specjalizuje. WOLNY RYNEK reaguje na czowieka w zalenoci od jego
osobistej wartoci. Przyznaje mu TAK WARTO NA JAK ZASUY znacznie bardziej
obiektywnie, ni najbardziej wnikliwe komisje kwalifikacyjne czy egzaminacyjne zoone z
wybitnych fachowcw, czy specjalistw. Ale na Zachodzie naukowcy s traktowani z szacunkiem, ale
nie s ludmi bogatymi. JELI chodzi o ludzi bogatych na Zachodzie, wielu z nich nie ma wielkiego
wyksztacenia; osigneli swoj pozycj dziki ZALETOM SWOJEGO CHARAKTERU, SPOSOBU
MYLENIA, UMIEJTNOCI DOPASOWANIA SI DO RYNKU. PRZEDSTAWIAJ JAKO I
ZARABIAJ PIENIDZE.
JELI W POLSCE LUDZIE OCZEKUJ, e samo wyksztacenie zapewni im zamono, jeli
stworzyli elity i uwaaj, e s bardzo mocni I NIC ICH NIE POTRAFI ZASKOCZY przebywaj w
wiecie zudy, rzowym oboku marze, ktry mona porwna do baki mydlanej. KTOKOLWIEK
JEJ DOTKNIE SZPILK baka mydlana pknie i rozleci si na tysice malekich czstek podobnie
jak to byo przy stworzeniu tego wiata.
WYNIKI TAKIEGO SPOSOBU MYLENIA WIDZIMY TERAZ W POLSCE. JEST TO
REZULTAT WYTWORZONEJ SZTUCZNIE SYTUACJI OBOZU PRACY. WYKSZTACENIE
MOEMY PORWNA DO BILETU KOLEJOWEGO. DYPLOM UCZELNI JEST BILETEM NA
PRZYSZO, nie oznacza jednak, e jego waciciel bdzie jedzi zawsze pierwsz klas. Dlatego
nie zastanawiajmy si nawet jak klas wykupi, wystarczy, jeli przypomn, e aby kupi bilet,
wpierw trzeba na niego zarobi.

POLSKIE ZASKOCZENIA I ROZCZAROWANIA W KANADZIE POLEGAJ na niefortunnym

sposobie mylenia wynikajcym z naszego braku wiedzy o Zachodzie i penym jego niezrozumieniu.
Polacy, ktrzy przyjedaj do krajw wolnorynkowych, z pocztku zupenie nie wiedz jak si
zachowa, ani co ze sob zrobi. Sporo czasu upywa zanim zaczn korzysta ze swojego
wyksztacenia. Zawd, ktry zdobyli w Polsce okazuje si niepraktyczny. Wierz w swj dyplom,
ktry do dugo jest im zupenie nieprzydatny i dlatego wydaj si tacy biedni. Niektrzy nawet
bardzo wyksztaceni ze wzgldu na charakter swoich studiw zmuszeni s do cikiej pracy fizycznej.
Filozofia Zachodu nie polega na czerpaniu wnioskw z dowiadcze czterdziestu lat spdzonych w
obozie pracy, ktry wytworzy specyficzne dziwolgi ELIT DOMAGAJCYCH SI DLA SIEBIE
SPECJALNYCH PRAW I PRZEWILEJW. Jak wiadomo dyplomy byy w Polsce produkowane
masowo i teraz mona pozna rezultaty takiego stanu rzeczy. SPOTYKAM W POLSCE
INYNIERW, ktrzy nie powinni posiada dyplomu. ZASTANW SI jak mona odrni dobrego
od zego inyniera ? OCEN WYSTAWIA TYLKO WOLNY RYNEK PRACY. Obiegowe
przekonanie,
e
wszyscy
inynierowie
s
tak
samo
dobrzy
jest
POJCIEM
KOLEKTYWISTYCZNYM i mona je pomidzy bajki woy. Zawsze bd lepsi i gorsi i TYLKO
WOLNY RYNEK PRACY MOE TO OCENI. TYLKO WOLNY RYNEK CI WSKAE KTO JEST
PRODUKTYWNY, a kto nim nie jest.
JELI mwi, e Polacy, ktrzy przyjedaj do Kanady S LEPSI OD KANADYJCZYKW to
dlatego, e kady emigrant pojawiajcy si w Kanadzie ma due potrzeby bytowe. Oglnie mwic
emigranci z Polski przyjedaj bez pienidzy. Czowiek, ktremu brakuje domu, mebli i samochodu,
bez ktrego w Kanadzie nie moe si porusza jest bezradny. Wiele ulic w Toronto czy Montrealu nie
ma wogle chodnikw - nie mona te bez samochodu pojecha do pracy odlegej o dwadziecia czy
sto kilometrw. CZOWIEK, KTRY JEST W POTRZEBIE, bo nie ma dachu nad gow, musi kupi
ubranie, zaj si sob, pj na kurs wieczorowy, spaci dugi zacignite na wyjazd, wywiza si z
opat miesicznych poyczki z banku a wic ma powody, ktre go zmuszaj do intensywnej pracy.
Dlatego podchodzi do niej powanie. Nie korzysta z przysugujcych mu wakacji, czasem bierze dwie
prace, eby si wydosta na powierzchni. JEGO SAMOZAPARCIE I RYGORYSTYCZNA
DYSCYPLINA, ktr sobie narzuca potrafi zrobi bardzo wiele. Czowiek taki DZIAA JAK W
TRANSIE, w oczach ma wypisany fanatyzm. Chce i do przodu za wszelk cen. Nabiera takiego
rozmachu, e po paru latach nie tylko ma to samo co kanadyjska rodzina, ale jeszcze wicej.
W KANADZIE JEST WIELU EMIGRANTW, z wielu krajw wiata. NAJWICEJ Polakw
przybyo w ostatnich dziesiciu latach. Wielu z nich stao si ju Kanadyjczykami w pojciu
dopasowania kulturowego a nie tylko nauki jzyka czy przybrania obywatelstwa. CZY JESTEMY
WRD NICH NAJLEPSI? atwo spojrze do publikowanych przez rzd kanadyjski statystyk, ktre
wskazuj przecitny dochd przypadajcy na czowieka w zalenoci od jego narodowoci. W tych
statystykach zajmujemy miejsce po rodku. W absolutnej czowce finansowej sytuuj si ludzie
pochodzenia ydowskiego, potem id inne narodowoci, a na skrajnym kocu obywatele krajw
Trzeciego wiata. POLACY, KTRZY TUTAJ PRZYJEDAJ NIE S WRD NICH NAJLEPSI,
ANI NAJGORSI, S REDNI. Jestemy redni na rynku pracy jako emigranci. Nie dziwi ci, e
jestemy troch lepsi od innych emigrantw z krajw TRZECIEGO WIATA , ale pewnie nie wiesz
dlaczego JESTEMY GORSI OD YDW ? Widziae kiedy ludzi przeladowanych ? Oni s od

wiekw przeladowani. Po bardzo dugim czasie, przez wiele i wiele generacji yjcych w cigym
lku i zagroeniu wyksztacaj si pewne charakterystyczne cechy osobowe, zachodz nawet zmiany
genetyczne, a take kulturowe, ktre wzmacniaj ich charakter, ich cechy i zalety umysowe,
duchowe, intelektualne, a nawet siy fizyczne i potguj samodyscyplin czyli si woli do tego
stopnia, e stwarza im to znacznie wiksze szanse yciowe. Chc si wybi i wybijaj si. Potrafi
uwierzy we wasne siy i nie zawodz si na sobie. Natomiast ludzie, ktrzy przestali by zagroeni
czuj si znacznie swobodniej i maj poczucie bezpieczestwa trac co ze swego instynktu
samozachowawczego i schodz na drog prowadzc ich do utraty swojej pozycji na rzecz TYCH
JEDNOSTEK, ktre s SILNIEJSZE, potrafi wygrywa, oderwa si od tumu i WYBI SI.
Z TEGO PUNKTU WIDZENIA POLACY, ktrzy byli umczeni przez wieki, a szczeglnie przez
ostatnie czterdzieci lat obozu pracy POWINNI UMIE SI WYBI I DA Z SIEBIE WSZYSTKO
NA WOLNYM RYNKU PRACY, ale musz si tego nauczy. Mwic o cechach narodowych, ktre
uksztatoway si pod wpywem trudnoci materialnych, z ktrymi borykali si przez cae ycie
POLACY MAJ DU SZANS NA PRZYSZO. MOG BY LEPSI OD INNYCH. Posu si
przykadem Japonii, bya ona w sposb szczeglny storturowana przez swoje feudalne rzdy i drug
wojn wiatow, ktra skoczya si jako kulminacyjny okres cesarstwa, wytwarzajc pewne cechy
narodowe Japoczykw, ktre doprowadziy ich do zbudowania wielkiej potgi ekonomicznej.
Wychodzc z tej samej przesanki mylowej i stosujc j DO NAS, majc na uwadze obcienia
psychiczne obozu pracy a take obecne uzyskanie wicej wolnoci, naley poczeka a dojdziemy do
siebie. Stwrzmy ludziom odpowiedni klimat, eby MOGLI SI SWOBODNIE ROZWIJA, NIECH
ICH NIE GNBI PODATKI, INTERWENCJE RZDOWE, WOJSKO I POLICJA. ZOBACZYMY
JACY BD i co uda si im osign w Kanadzie, czy Stanach Zjednoczonych, jeli zaatakujemy te
rynki pracy w sposb eksportow - partyzancki.

Chapter 19
POLSKA CHCE YWEJ GOTWKI

Wprowadzenie gospodarki wolnorynkowej oznacza, e od kadego zaley, czy si wzbogaci tzn,

osignie zysk ze swojej pracy. Na wolnym rynku nie wszystkim to si udaje, ale kady ma na to
szanse.
Od czego zaley, e kto si bogaci? Od jego styu pracy, charakteru, moliwoci?
Wzbogacenie jest zawsze wymierne: w dolarach, zocie, w nieruchomociach, w ziemi, akcjach
giedowych i mona je przeliczy na pienidze. Zawsze jest to wymierzalne w pienidzach.
Kraj nasz ju teraz jest ofiar wojny ekonomicznej, ale mimo gbokiego kryzysu w jakim si
znajduje moe si z niego wydosta. Polepszenie sytuacji ekonomicznej moe zaistnie tylko
wwczas, jeli Polska dostanie pienidze z zewntrz w zamian za swoj prac. Gdyby to si nie stao,
kryzys si pogbi powodujc zagroenie wojn domow. Wwczas Polak bdzie Polaka zabija.
Szczeglnie, e kryzysowi ekonomicznemu towarzyszy gboki podzia i kryzys polityczny, ktry jest
wynikiem kompromisu zawartego przy Okrgym Stole.
W sytuacji kryzysu ekonomicznego i zagroenia kraju przez wojn domow JEDYNYM
WYJCIEM Z SYTUACJI JEST WYWOANIE WOJNY NA ZEWNTRZ. To znaczy zespolenie
spoeczstwa wok wsplnych celw i stworzenie atmosfery taktycznego dziaania. Albo pjdziemy
na wojn, albo wybuchnie ona w domu. Jeli wywoamy wojn to musz i na ni wszyscy Polacy,
potrzebne s zdolnoci i umiejtnoci wszystkich obywateli. Jedynie wwczas moemy wydosta si z
kryzysu cigajc do Polski jak najwicej dobrobytu w zamian za nasz prac. Do zacigu powinni
stan wszyscy bez wzgldu na pogldy polityczne czy wyznanie religijne.
Zwielokrotniony atak jest najlepsz form naszej obrony. To byby nasz pierwszy krok do
demokracji. W Kanadzie proces demokratyczny istnieje nie od dzisiaj. Co par lat s wolne i
demokratyczne wybory i kady obywatel ma prawo odda swj gos i wypowiedzie swoj opini. W
Kanadzie byoby nieetyczni prowadzc biznes zapyta dostawc czy klienta jakie s jego uczucia
religijne, lub te pogldy polityczne. To wogle nikogo nie interesuje, a nawet utrudniao by robienie
interesw. Kanada przyjea po wojnie wielu hitlerowcw, a z Polski przyjmowaa solidarnociowcw,
a teraz przyjmuje eks-komunistw. Jest krajem wielkiej tolerancji.
W Kanadzie istnieje wolny rynek, na ktrym kady moe szuka pracy. Jeli kto le si czuje w
zakadzie, nie lubi swojej pracy, ma z ni czy te z otoczeniem trudnoci i pracuje wycznie dla
pienidzy, sam siebie krzywdzi. Musi zmieni prac. Powinien odej i zacz gdzie indziej z
lejszym sercem i w takim miejscu, ktre mu si podoba. Umiejtno szukania pracy na wolnym
rynku polega na dugoterminowym planowaniu kariery, od czasu modoci i skutecznego
przedstawienia swej wartoci na rynku pracy. Czowiek, ktry zasiedzia si w jednym miejscu przez
pietnacie lat bez podwyszenia kwalifikacji sta si bardzo mao atrakcyjny dla swojego pracodawcy
i bdzie mu trudno zdoby prac. Moe tylko swj aktualny zakad zmusi do polepszenia warunkw

przez wstpienie do zwizkw zawodowych. Normalnie jednak czowiek, ktry ma do siebie samego
szacunek i zaufanie do swoich umiejtnoci bdzie szuka pracy na miar swoich kwalifikacji na
lepszych warunkach w innych zakadach.
Zachd jest intencyjny. Wolny rynek jest intencyjny. Wielka pomyka Polski polega na tym, e
wysya ludzi ktrzy nie wiedz z kim na Zachodzie rozmawia. Tak byo z rzdem PZPR, ktry jedzi
po wiecie i rozmawia z rzdami innych krajw zapominajc, e naley negocjowa z bezporednio z
przedsibiorcami. Waciciele czy kierownicy firm niemieckich, amerykaskich lub kanadyjskich s
zainteresowani w bezporednim dialogu z polskim biznesem i chc wsppracowa w oparciu o
osobiste zaufanie. Jeli go nie ma, znaczy to, e Polska niczego nie osignie, bo aden przemysowiec,
ktry ma rozum w gowie nie bdzie robi interesu z rzdem polskim. Szczeglnie, e wikszo
kontraktw podpisanych na Zachodzie nie jest warta papieru na ktrym zostay podpisane, jeli
zamiast ZYSKU przynosz STRATY.
Niezalena firma w Polsce prowadzona przez osob prywatn a nie rzdowego biurokrat to jest
co. Firmy prywatne posiadaj elastyczno dopasowania si do potrzeb rynku, na co firmy rzdowe
zwizane sztywnym kontraktem handlowym nie mog sobie pozwoli. Nikt z biurokracj nie podpisze
kontraktu, bo rzd polski nie jest partnerem dla firm zachodnich i nie moe pracowa intencyjnie.
Musi narodzi si kadra polskich przemysoww. Obowizkiem polskiego rzdu jest stworzy im
sprzyjajce warunki, aby swobodnie pracowali.
Zachd chce widzie w Polsce penowartociowego gracza na arenie midzynarodowej, z ktrym
mona rozmawia na tym samym poziomie siy i zdolnoci. Do tej pory Polska nawet nie raczkuje,
ley na plecach jak w na skorupie. Zachd pomaga Polsce bardzo duo, w okresie Gierka dawa
miliardy dolarw kredytw, w czasie stanu wojennego skada si gremialnie na ywno dla Polski.
Wysyano miliony paczek. A teraz rzd Polski domaga si od Zachodu ywej gotwki. Dla czowieka
wychowanego na Zachodzie da komu gotwk oznacza pozbawi go moralnoci.

Chapter 20
WOJNA PARTYZANCKA

Wrg idzie do, przodu my uciekamy

wrg zakada obz my przeszkadzamy
wrg mczy si, my go atakujemy
wrg ucieka, my go cigamy
Mao Tse Tung
Od Chin po Kube czy Wietnam moemy si uczy siy ruchu partyzanckiego. Polska jest wierna
swojej wielkiej tradycji partyzanckiej. Partyzant ma take du przewag taktyczn w interesie, ktra
pozwala, aby mae przedsibiorstwo kwito wrd gigantw. Wielko oczywicie jest relatywna.
Najmniejsza firma samochodowa w USA, American Motors jest znacznie wiksza od najwikszej
firmy produkujcej yletki Gilette, ale American Motors jako przedsibiorstwo musi toczy wojn
partyzanck z General Motors i Fordem. Firma yletkowa Gilette powinna prowadzi wojn obronn.
Waniejsze ni wasna wielko jest wielko twojej konkurencji.
Kluczem do wojny rynkowej jest uniejtno dopasowania swojej taktyki do konkurencji, a nie do
wasnego przedsibiorstwa.
ZASADA PARTYZANCKA Nr. 1.
Trzeba znale may odcinek rynku, aby da si obroni. Moe to by rynek geograficzny, albo
wybrana ga jakiej produkcji, trudne i niemoliwe do zdobycia przez wielk firm. Organizacja
partyzancka nie zmienia zasad wojny rynkowej. (Dua firma cigle bije ma firm) To raczej wojna
partyzancka redukuje wielko pola walki aby utrzyma wyszo si. Innymi sowy: stara si zosta
wielk ryb w maym stawie.
Take geografia jest tradycyjn drog do celu. W kadym miecie mona znale lepszy ni inne.
Restauracj wiksz od innych, hotel wygodniejszy od Holliday Inn czy Mariott. Miejscowy
przedsibiorca utrzymuje swj sklep (ywno, usugi) dla gustw lokalnych. Ten miejscowy
przedsibiorca robi to prawie automatycznie. Zwycieski partyzant powinien zostosowa ten sam
sposb mylenia w innych sytuacjach, tam gdzie podzia pola walki nie jest tak oczywisty.
Rolls Royce jest na przykad wysokiej wartoci partyzantem w swoim przemyle samochodowym
poniewa dominuje nad rynkiem samochodw, ktre kosztuj ponad 100 tysiecy USD. Wybra sobie
odcinek najdroszych samochodw i go broni. Na ten rynek nie moe wkroczy General Motors ani
Ford. Panuje tam tylko i wycznie Rollce Royce. To jego rynek.
Inna firma amerykaska Computer Vision konkuruje z IBM w zakresie budowy stacji
komputerowych do rozwiza inynieryjnych, dziaajc w oparciu o klasyczn strategi partyzanck.

Koncentruje si na maym odcinku rynku, ktry moe obroni przeciwko wielkiej firmie. W budowie
komputerowych stacji inynieryjnych Computer Vision bije IBM dwadziecia razy. IBM jest
najwiksz firm komputerow na wiecie, ale na odcinku stacji inynieryjnych do wykonywania
rysunkw czy projektw, firma Computer Vision ma nad ni przewag. Kierownictwo firmy
Computer Vision koncentruje ca swoj energi aby utrzyma t przewag i to za wszelk cen. Zdaje
sobie spraw, e w chwili, kiedy partyzant zaczyna przegrywa na swoim wasnym terenie, spada
bardzo prdko w d. Partyzant potrzebuje zaufania, ktrym obdarzony jest przywdca rynku.
Partyzant jest przywdc odcinka, na ktrym jest najlepszy. W podobnym porwnaniu kampania
partyzancka wyglda czasem jak wojna okopowa. Rolls Royce jest kosztownym "okopowcem".
Utrzumuje okopowo rynek najdroszych na wiecie samochodw.
Wystpuje istotna rnica pomidzy wojn okopow i walk partyzanck. Atak okopowy jest
utrzymany w pobliu stanowiska przywdcy. Jego gownym celem jest wykrwawi przeciwnika tj
lidera i odebra mu jego klientw. Mercedes Benz stosuje take znaczcy atak okopowy przeciw
Cadillakowi. Mercedes Benz odnis sukces w wykrwawieniu tego odcinka produkcji General Motors,
ktry robi Cadillaka i to do tego stopnia, e Cadillac by zmuszony wypuci na rynek nowy samochd
"Civil", aby obroni si przed tym atakiem. Rolls Royce jest prawdziwym partyzantem skoro moe
odebra biznes komu innemu. Dystrybutor Rolls Royce'a moe raczej odebra interes jubilerowi ni
innemu dystrybutorowi samochodw.
NA JAKIM RYNKU POWINIEN DZIAA PARTYZANT?
Partyzant wybiera zawsze may rynek, aby mg go cakowicie zdominowa. W polskiej wojnie
partyzanckiej podczas II Wojny wiatowej istniay wskie odcinki frontu wewntrznego, mae
fragmenty terytorium, ktre byy zdominowane przez partyzantw, np. wybrane lasy, gry, odcinki
linii kolejowych, niektre miasta czy te dzielnice jak w Warszawie, lub te warszawskie kanay. Byy
to mae tereny, ale partyzantka opanowa je cakowicie. W biznesie sytuacja jest PODOBNA do
wojny partyzanckiej. Partyzant nie stara si zdominowa wikszego terytorium, ale utrzyma za
wszelk cen jego may odcinek. Bardzo rzadko sycha o przedsibiorstwach, ktre upady, bo rynek
operacyjny by za may. Znacznie czciej czyta si o firmach, ktre zostay rozerwane przez
eksplozj swojego rozwoju. S to firmy, ktre rzuciy na rynek bardzo duo produktw na wielkim
obszarze geograficznym. Czasem nci partyzanta zmiana jego strategii na wojn okopow, kiedy chce
zwikszy udzia swego rynku, aby maksymalnie zbliy si do przywdcy i go zrzuci z zajmowanej
pozycji. Dlaczego Rolls Royce nie produkuje mniej kosztownego samochodu, aby odebra bizness
Cadillakowi, Mercedesowi Benz i BMW? Chodzi o rodki. Czy partyzant posiada je w postaci
pienidzy i organizacji, aby pokona najwiksz konkurencj? Czasem tak, czciej nie.
Wypowiadajc wojn wikszej organizacji produkcyjnej czy usugowej musi opuci swoje gniazda
(tzn lasy) i wyruszy w otwarte pole. Oznacza to, e ma ju moc i dysponuje odpowiedni inicjatyw.
Dlaczego partyzant nie moe prowadzi wojny okopowej i w tym samym czasie utrzymywa
swoj pozycj. Dlaczego Rolls Royce nie moe sprzedawa samochodw po 150 tys USD i w tym
samym czasie produkowa innych powiedzmy po 50 tysicy, aby zwyciy Mercedesa? Byoby to dla
niego puapk ekspansyjn. Jedna nazwa samochodu nie moe suy dla kilku jego typw. Ten sam
Rolls Royce podminowaby swj drogi model, bo kt chciaby kupi taszy RR? To nie jest tylko
teoria. W latach trzydziestych w amerykaskie przedsibiorstwo Packard Clipper wypucio tani

wersj Packarda. I wprawdzie samochody te zostay sprzedane, ale drogie drogie ju nie poszy i tani
Clipper spowodowa pogrzeba firm.
Liczy si koncentracja, z natury partyzant musi ogranicza swoje siy do rozpoczcia walki, aby
utrzyma si przy yciu powinien oprze si pokusie atakowania wikszego rynku, czy te odebrania
pozycji jego aktualnemu przywdcy.
NIEZALENIE OD TEGO JAKI ODNIOSE SUKCES, NIGDY NIE ZACHOWUJ SI JAK
PRZYWoDCA RYNKU. W dniu, W ktrym przedsibiorstwo partyzanckie zamwi swojego
pierwszego Cadillaka czy Mercedesa Benz dla naczelnego dyrektora zacznie si jego upadek.
Z analiz wynika, e Amerykanie mogliby wygra wojn w Wietnamie, gdyby przekonali
Vietkong, e powinien wysa swoich oficerw do akademii wojskowych USA, aby nauczyli si tak
samo walczy jak oni.
Wikszo firm partyzanckich powinna by szczliwa, e ich przywdcy nie studiowali w takich
sawnych szkoach biznesu jak Harward w USA, aby nauczy si pracowa na rynku w General Motors
czy General Electric. Nie znaczy to, e najlepsze szkoy businessu tego wiata nie wypuszczaj
wspaniaych przywdcw. One ich szkol dla duych firm, ktrych przykady dziaania s wykadane i
analizowane w tych wasnie uczelniach. Ale strategi wojny partyzanckiej i jej taktyka jest zupenie
inna od tego co robi 500 czy 1000 najwikszych firm amerykaskich. Partyzanci, ktrzy chc odnie
sukces operuj w innych organizacjach i w innym czasie.
Amerykanie posali do Wietnamu wraz ze swoj armi tysice piekarzy, kucharzy, urzdnikw,
szoferw, pastorw, doradcw, specjalistw, rzecznikw prasowych etc. Nie kady onierz nosi
karabin, aby walczy z wrogiem. Niezmiernie duo pracowao w dowdztwie lub na zapleczu, czy te
w obsudze onierzy frontowych. W 1968 roku na 543 tysice amerykaskich onierzy w Wietnamie,
tylko 80 tys z nich byo na froncie, reszta pracowaa w obsudze i dostawach.
Wicej ni poowa pracownikw w duych firmach amerykaskich, niemieckich czy angielskich
obsuguje tych, ktrzy bior udzia w operacjach rynkowych. Tylko mniejsza cz tej armii jest
skierowana na zewntrz, tam gdzie przedsibiorstwo jest zaangaowane w walce z wrogiem, czyli z
konkurencj. Niektrzy pracownicy przdsibiorstw przez cae lata nie widz sprzedawcw firm
konkurencyjnych, to oni s tymi kucharzami, piekarzami czy te rzecznikami korporacji.
Partyzanci powinni wykorzystywa kad sabo przeciwnika, otrzymujc jak najwikszy
procent swojego personelu na lini frontu, oprzec si jakiejkolwiek pokusie stworzenia formalnej
organizacji, zastosowania tablic, opisw pracy, tak bardzo popularnych w przedsibiorstwach
pastwowych w Polsce. Powinni stanowi front walki bez zasiekw. Ich taktyka winna si
koncentrowa na maksymalnym angaowaniu si w operacj. Musz robi wszystko, aby zwikszy
szybko dziaania, mc w kadej chwili zareagowa na zmiany rynkowe. Partyzant powinien mie
przewag w swojej maej wielkoci. Musi by may, aby mg podejmowa szybkie decyzje i
wchodzi w akcje, ktre przedsiwemie byskawicznie w sytuacji, w ktrej wielkie firmy potrzebuj
na to miesicy.
"Bd gotowy, aby uciec w kadej chwili. Ten, ktry ucieka, yje jeszcze raz, aby nastpnego dnia
stoczy bitw" (Z ksiki Ernesta Che Guevary).
Partyzant walczy, ucieka i powraca na pole bitwy. Powinien by szybki, aby w kadej chwili mg
je opuci. Partyzant nie ma rodkw do zniszczenia straconej pozycji. Pozostaje mu odda pole walki
i uciec. Przewaga elastycznej i szczupej organizacji partyzanckiej nad gigantami przynosi dobre
pienidze. Partyzant czsto zajmuje now pozycj bez charakterystycznego blu i stresu wielkich

firm. Musi by chudy i elastyczny. Brak tytuw i urzdnikw to jego szansa. Jeli jest dyrektorem
firmy w Ameryce Poudniowej czy Azji i jego firma zaczyna traci pozycj musi walczy zbami i
pazurami, aby si utrzymac.
WYJCIE
Jesli firma widzi szans zysku, wskakuje szybko na rynek. Wystarczy intuicja jednej osoby aby
wylansowa nowy produkt. W duej te same koncepcje caymi miesicami le pogrzebane w
komisjach.
Pewien importer obuwia w Stanach Zjednoczonych lubi uprawia joging i gra w tenisa, nie
wiedzia jednak co zrobi wwczas z kluczykami i gdzie woy drobne pienidze. T jego kopot
zauway pan Gamma, ktry natychmiast wprowadzi na rynek dostawy sportowego obuwia z
kieszeni suwakow na boku i osigno w tym samym roku jego sprzeda za 70 milionw USD.
Czasem partyzant moe wskoczy na rynek i zabra terytorium, ktre utrzymuje przywdca. Moe te
wypeni prni jeli rynek gdzie jeszcze istnieje. Kiedy firma Nalley's Food zauwaya, e potna
Kraft wysza z rynku ze swoj imitacj majonezu, w cigu 9 dni wypenia t luk podobnym
produktem.
GEOGRAFICZNI PARTYZANCI
Jakikolwiek produkt narodowy lub te midzynarodowy moe by zaatakowany w STYLU
klasycznej taktyki partyzanckiej.
Np "Business Week" czy te inne amerykaskie czy
midzynarodowe publikacje. Przygotowanie innego narodowego lub midzynarodowego tygodnika o
tym profilu kosztowaoby dziesitki milionw dolarw i nie gwarantowaoby sukcesu jego
wydawcom, ale lokalne publikacje "Businessu" s doskonaym sposobem na zwycistwo.
Kiedy w 1979 powstao w USA Stowarzyszenie Lokalnych Publicystw, miao tylko 19 czonkw,
a w pi lat pniej ju 98. Micheal Russel dyrektor American City Business Journals Inc., waciciel
omiu gazet, mwi e lokalny tygodnik moe zosta wypuszczony za 750 tys dolarw. Cyrkulacja
czterdziestorysicznego nakadu nie wyglda na nic szczeglnie imponujcego, w porwnaniu z
"Business Week" czy "Time" 800 tysicy egzemplarzy, ale te due tygodniki maj nie wicej jak 36
tyicy prenumeratorw w Chicago, a lokalny tytu 40 tys. Na tym polega miejscowa przewaga w
wojnie partyzanckiej.
W Stanach Zjednoczonych prawie w kadym miecie s mae banki ktre musz konkurowa z
duymi, czego w Polsce nie ma do tej pory. S banki geograficzne. Np w Sanoku moe dziaa may
bank prywatny, ktry staraby si lokalnie utrzyma swoich klientw przez sprawniejsz obsug, lub
zmian godzin pracy, np na popoudniowe, kiedy inne banki przestaj pracowa.
PARTYZANCI DEMOGRAFICZNI
Dziaaj w specyficznych przedziaach ludnoci, np wieku, dochodu, czy te zawodu. Mona
posuy si raz jeszcze przykadem periodycznych publikacji. Partyzant wydawca zorientowa si, e
wielki magazyn "Business Week" o nakadzie ponad milion egzemplarzy dochodzi tylko do jednego
procenta z piciu milionw wacicieli maych przedsibiorstw w USA. Waciwie powinien si

nazywa Big Business Week. Wprowadzi na rynek nowy tutu "INC" (Przedsibiorstwo) dla maych
przedsibiorcw na terenie caego kraju. Odnis fenomenalny sukces. W pierwszym roku istnienia
zamieci 648 stron reklam wartoci 6 milionw dolarw. By to najlepszy rok w historii
jakiegokolwiek amerykaskiego wydawnictwa periodycznego.
Niektrzy partyzanci cz taktyk demograficzn z geograficzn. Np wydawnictwo "Avenue",
ktre wychodzi wycznie dla najbogatszych mieszkacw na wyspie Manhattanu w Nowym Jorku. W
Polsce moe przdaby si magazyn dla najbogatszych i najbardziej elitarnych lub snobistycznych
krgw warszawskich.
PARTYZANCI PRZEMYSOWI
Koncentracja na specyficznym przemyle na przykad w dziedzine komputerw znana jest jako
marketing pionowy. Niektre firmy komputerowe zajmuj si przemysem reklamowym, czy
bankowym, lub poligraficznym. Produkuj cay system komputerowy, aby rozwiza problemy
dotyczce tylko tych przemysw, stosujc specjalne rozwizania programowe, a take komputerowe
oprzyrzdowanie. Firma Triod Systems w Kaliforni zaprojektowaa komputerowy system
rozwizywania problemw inwentaryzacji i dystrybucji czci samochodowych. Typowy dystrubutor
musi trzyma w magazynie okoo 20 tysicy czci i finansuje ten magazyn z kredytu od dostawcw.
Komputeryzacja pozwala zaoszczdzi na kredycie, zmnieszy ilo czci samochodowych,
prowadzi nimi obrt, orientowa si co jest w magazynie i dokonywa zamwie w banku.
Triod jest firm publiczn, ma akcje na giedzie rynkowej. Jego obrt przekroczy 100 milionw
dolarw rocznie, a to bardzo duo jak na operacje partyzanckie. Partyzant moe osign sukces tylko
wwczas, jeli zastosuje atak wski i geboki. Upadek przedsibiorstwa nastpuje wwczas, kiedy
usiuje ono przystosowa swj system do innych przemysw. Przemysowy partyzant powinien
nieustannie pamita o zasadzie:" Jestem dobry tylko w tym jednym. Nie jestem we wszystkim". Std
art na temat wszechpotnego IBM - "Wszystko dla wszystkich, nic dla nikogo"
PARTYZANCI UNIKALNYCH PRODUKTW
Firmy pracuj na maych rynkach. Ich sprzeda nie dochodzi do takiego poziomu, aby inne lub te
due firmy w tym samym przemyle miay chc z nimi konkurowa. Np w ostatnim dziesiciu latach
American Motors (USA) produkuje okoo 100 tysicy jeepw na rok. W tym samym czasie General
Motors sprzeda 18 razy wicej Chevroletw. A wic dlaczego General Motors miaby produkowa
model podobny do jeepa?
Rozumowanie American Motors jest najzupeniej odmienne ni General Motors. Pienidze, ktre
zarabia si na jeepach wkada si w inne samochody, aby konkurowa z Chevroletem. Najwikszym
sukcesem zbudowanego do tej pory przez American Motors samochodu jest "IGL". IGL jest to
samochd z czterokoowym napdem, ma podobn skrzynie biegw do jeepa, te same zalety co jeep,
tylko w postaci karoserii osobowej.
Innym przykadem partyzanckim unikalnego produktu jest firma Tandem Computer z Kaliforni.
Produkuje niezawodne, podwjne komputery. S one przeznaczone dla bankw w NON STOP
SYSTEMS, w ktrych kady komputer ma 2 procesory, jeli jeden si zepsuje, zaczyna dziaa drugi.
Unikalno tego produktu polega na tym, e jego rynek jest za geboki i za may, aby IBM
chciaa wej z nim w konkurencj.

PARTYZANCI PRODUKTW LUKSUSOWYCH

W dzisiejszym midzynarodowym przenikaniu handlowym bardzo duo partyzantw dziaa na
rynku kosztownych produktw luksusowych. Np pianina Steinway, zegarki Concorda czy Rollex,
elektryczne kombinaty ywnociowe Cusinart. Te ostatnie s typowym przykadem wysokiej ceny.
Kosztuj cztery razy wicej ni podobne modele z innych firm, takich jak General Electric, Sambin,
Waring. Cusinart spenia wicej dziaa aby klient mia poczucie wartoci jego ceny.
Niektrzy z wielu potencjalnych partyzantw tego typu sprzedaj nowe produkty po niskich
cenach zanim wejd na rynek, wwczas zmieniaj nazwy produktw albo ich charakterystyki. Nigdy
nowe produkty ani te nowe ich nazwy nie posiadaj mistyki niezbdnej do ekstrawaganckiej ceny i
duej sprzaday.

Chapter 21
CIGA ZMIANA, INSTYNKT KIEROWNICZY

Wspczesny obraz wiata jest bardziej skomplikowany i na znacznie wyszym poziomie, ni to

byo przed stu, czy dwustu laty. Wtedy ycie byo proste, rolnik wychodzi w pole, sia pszenic czy
yto. Zboe kiekowao, roso dojrzewao przynosio plon. Przez setki lat nie zmienia si pejza kraju.
W ostatnich stu latach przysza zmiana i staa si najwaniejszym elementem wsplczesnoci,
czynnikiem cigle obecnym w yciu wiata i naszym. Spowodowaa odejcie od rolnictwa na rzecz
ewolucji przemysowej, a w takich krajach jak Kanada czy Stany Zjednoczone ewolucji usugowo
informacyjnej.
wiat si skomplikowa, finanse s na wyszym poziomie, tak samo technologia i polityka. Kada
dziedzina ycia, ktr obserwujemy podniosa si na wyszy poziom. Wspczesny wiat nie moe
duej pozostawa w rkach amatorw. Musz nim zarzdza kierownicy specjalici. Poczynajc od
dwuosobowego zakadu, nie mwic ju o wielkich przedsibiorstwach przemysowych.
Kierownik dwuosobowego zakadu, czy te kierownik zakadu zatrudniajcego dwadziecia pi
tysicy ludzi funkcjonuje tak samo w sytuacji cigej zmiany w do skomplikowanym wiecie. W
przeszoci byo to proste. Zarzdca mg przygotowa si do swojego stanowiska studiujc na
odpowiednim wydziale w szkole rolniczej i jeli powierzona mu ziemia dawaa zadowalajce wyniki
jej wacicielowi, wiedzia, e utrzyma si z tej pracy do koca ycia. Dzisiaj jest to znacznie
trudniejsze i aden kierownik nie jest pewny swojej przyszoci w wiecie zmiany.
Kady musi zbiera informacje: Im wicej ich posiada, tym moe podj wicej decyzji. W yciu
codziennym znamy ludzi, szczeglnie tych na poziomie akademickim, ktrzy s tzw wiecznymi
studentami, stanowic fenomen dzisiejszych czasw. Wielu z nich nie wydostaje si poza wiat
akademicki. Przypuszczam, e boj si wyj na prawdziwy rynek pracy. Broni si przed tym
mwic, e potrzebuj wicej informacji i wyksztacenia i nigdy w yciu nie wychodz ze swego
zakltego koa. W pewnej chwili trzeba powiedzie sobie: dosy. Mam odpowiednie przygotowanie,
zdobyem wystarczajc ilo informacji i teraz jak tysice innych mog sprbowa si w
prawdziwym dziaaniu, w gbokiej wodzie cigej zmiany.
Taki czowiek wchodzi w wiat i spostrzega, e s mu potrzebne coraz nowe informacje, aby mg
si utrzyma na rynku. Nie moe jednak zbiera ich nieustannie, bo musi podejmowa decyzje. lczy
nad kawakiem papieru, aby podj decyzj i nie moe tego zrobi, bo brakuje mu danych. Zrozumie,
e w skomplikowanym wiecie cigej zmiany wczorajsze informacje dzisiaj nie wystarcz. Musi
mie cigle nowe dane, aby by na bieco? W jego gowie powstaje chaos i zawrotna gonitwa myli.
Musiaby zrezygnowa i pozosta w tyle, wycofa si z biznesu, odpa w wycigu z czasem i pogoni
za informacj.
W dzisiejszym wiecie segregacja informacji naley do komputerw, a nie do ludzi. Komputery
zrobi to bardzo szybko i posegreguj dane informacje tak jak chcemy. Powinnimy wic posiada

wielki komputer, czym wikszy tym lepszy. Wyobramy sobie taki wielki komputer zainstalowany w
Warszawie, ktry segreguje informacje na bieco nie tylko z Polski, ale z caego wiata. Komputer
robi to znacznie szybciej ni jakikolwiek nawet najbardziej sprawny ludzki mzg. Nie moe jednak
podj decyzji, bo one nale do czowieka, ktrego nigdy nie zastpi adna maszyna.
Czowiek, ktry ma je podj powinien posiada tzw. szsty zmys i tym si rni maszyn nie
posiadajcych takich waciwoci. Niektrzy ludzie mwi, e maj dusz. To nie wystarczy.
Czowiek, ktry zosta upowaniony do podejmowania decyzji musi mie wiksze moliwoci od
komputera. Wiele decyzji podejmowanych w dzisiejszym kierownictwie powstaje dziki szczeglnym
umiejtnociom kierownikw. W sytuacji, w ktrej nie wystarcza czasu na pene zebranie informacji.
KIM JEST CZOWIEK podejmujcy decyzje? W jaki sposb przygotowa si do wykonywania
tej wanej funkcji spoecznej?
W dawnych latach czeladnik, aby zosta kowalem musia przez wiele lat terminowa. Nie
wszyscy kowale byli jednakowi. Nie do wszystkich tak samo cisneli si klienci. Kady kowal musia
wyj z siebie, aby zosta mistrzem wrd konkurencji innych kowali. To samo dotyczy ludzi, ktrzy
znajduj si na teraz na stanowiskach kierowniczych. Szsty zmys - instynkt kierowniczy nie
przychodzi z dnia na dzie. Rodzi si w praktyce podejmowania decyzji. Utrwala w cigej
niepewnoci nieustajcej zmiany. Najpierw jedna decyzja, potem druga, trzecia. Kada z nich jest
wan prb. Jeli wszystkie przynios pozytywne wyniki czowiek, ktry je podjo nabiera pewnoci
siebie. Czuje j w sobie potwierdzon sukcesem jego instyktownych decyzji.
INSTYNKT kierowniczy wyrabia si pod cinieniem ryzyka. Osobiste ryzyko stwarza czowieka.
Nie hasa spoeczne, ani parasol partyjny, ktry daje mu poczucie bezpieczestwa. Jedyn prawdziw
motywacj, aby wyszed z siebie i podj instynktown decyzj, za ktr wemie indywidualn
odpowiedzialno jest poczucie ryzyka. Jeli zrobi to raz, drugi, trzeci, poczynajc od maego i
wznoszc si na coraz wyszy poziom w procesie wolnorynkowej selekcji, czowiek ten stanie si
wspaniaym kierownikiem, utrwalajc histori stu, dwustu, tysica instynktownych, trafnych decyzji.
Wszyscy zdajemy sobie spraw, e on nigdy nie mia czasu, aby zebra odpowiedni ilo danych.
Nie posiada rodkw, aby zatrudni wystarczjco wielu specjalistw i akademikw, czy te
zainstalowa odpowiedni ilo komputerw, aby mu te dane dostarczay .
TAKIEMU CZOWIEKOWI naley da kredyt zaufania, bo jest dobrym kierownikiem.
W Polsce istnieje MITOLOGIA RWNEJ PACY. Spotkaem takie dziwolgi, e dyrektorzy
pastwowych fabryk, ktrych jest w Polsce duo (pewnego rodzaju anachronizm zeszego wieku) czy
te dyrektorzy rzdowych zakadw usugowych, firm handlowych czy marketingowych zarabiaj tyle
samo co robotnicy. Jest to polski mit rwnej pacy dla wszystkich. Na Zachodzie kierownik zarabia
nawet sto razy wicej ni tokarz, ktry wytacza w jego zakadzie stalowe waki.
Powiedzmy fabryka zatrudnia stu ludzi, ktrzy je produkuj. Mogliby robi co innego, ale oni z
tych, czy innych wzgldw tocz waki, ktre dostarczaj na rynek. Waki te zanim zostan zrobione,
powinne by ju sprzedane. Wymaga to pewnych decyzji kierowniczych: jakie waki, z jakiego
materiau, jaki sposb obrbki. Pracownik, ktry je wykonuje nie ma czasu, pojcia, ani te nie chce
mu si o tym myle. Potrzebny jest kierownik, ktry byby za to indywidualnie odpowiedzialny.
Jak to moliwe, aby ten kierownik zatrudniajcy stu ludzi, sam otrzymywa sto dolarw na
miesic, to jest tyle samo co tokarz produkujcy waki. eby zajmowa si ludmi i ich problemami,
zapewnia cigo pracy nie tylko na dzi, ale na nastpne pi, dziesi, czy dwadziecia lat.

Potrzebny jest kierownik z dobrym instynktem rynkowym, to jest z tak zwanym nosem, ale take i z
sercem. Taki kierownik, ktry potrafi wyj z siebie i stale pracowa na tym samym, wysokim
poziomie intuicji.
Wybierzemy go spord stu kandydatw ubiegajcych si o stanowisko kierownika w naszym
zakadzie: czy tego ktry cigle zbiera dane i zawsze mu brakuje informacji do podjcia decyzji, czy
tego ktry jest profesorem i zawsze si uczy, to jest wiecznego studenta, czy te takiego, ktry
przynosi wyniki.
yjemy w trudnych czasach i sto dolarw na miesic nam nie wystarcza, musimy zarobi wicej,
sto dziesi, sto pidziesit bo jest inflacja i nie moemy si utrzyma. Potrzebny jest nam kierownik,
ktry nie tylko zaatwi zatrudnienie stu tokarzy, ale te cay dzia handlowy i administracjny. Przecie
waki nie tylko trzeba produkowa, ale kto je musi sprzedawa. Kto musi wykonywa codzienn
prac papierkow, magazynow, utrzyma czysto, zadba o sam budynek w ktrym pracujemy. I
cigle oczekuje si, aby kierownik za to wszystko odpowiedzialny zarabia sto dolarw, tyle samo co
tokarz. Powiedzmy dla uproszczenia: w zakadzie jest stu tokarzy i kierownik zarabia jednego dolara
od zatrudnienia kadego z nich i bardzo wiele si od niego oczekuje.
NA ZACHODZIE JEST ZUPENIE INACZEJ. Kierownik zakadu tokarskiego powinien zarabia
dziesi razy wicej od tokarza. Powiedzmy, e w zakadzie pracuje stu tokarzy i kady z nich
otrzymuje sto dolarw. Niech dobry kierownik ma dochd tysic dolarw, ktre podzielone przez sto
daj dziesi dolarw, dziesi procent od pacy kadego tokarza.
Czy tokarz powinien si zgodzi, aby jego kierownik zarabia dziesi razy wicej ni on sam, bo
jest to najlepszy kierownik, jakiego zakad mg dosta na wolnym rynku? Kierownik, ktry utrzyma
jego produkcj i wprowadzi zakad na rynek wiatowy. Kierownik, ktry zrobi absolutnie wszystko i
wyjdzie z siebie, aby polepszy zarobki pracownikw. Zapewni to bezpieczestwo pracy dla niego i
tokarzy. Szanse wyjcia na rynki wiatowe s nadzieja, na wyszy dochd. Ich praca jest pewna, bo
zakad utrzymuje si na rynku wolnej konkurencji, bez politycznej zapomogi od rzdu. Czy za to
wszystko nie warto si zgodzi, aby kierownik zakadu zarabia dziesi razy wicej ni kady z jego
pracownikw. Czy dziesi procent pacy pracownika nie jest sum do zaakceptowania, aby da j
kierownikowi, ktry i tak zapaci od niej podatek i na rk zostanie mu poowa.
POLSKIE DZIWOLGI s absurdalne. Dyrektor Huty Stalowa Wola zarabia tyle samo co jej
przecitny pracownik. Nie wiadomo, czy rada pracownicza pozwoli czowiekowi, ktry kieruje
zakadem zatrudniajcym 125 tysicy ludzi, aby zarobi sto razy wicej ni oni. W Stanach
Zjednoczonych lub w Kanadzie kierownik Huty Stalowa Wola mgby zarobi w mojej ocenie od
ptora do trzech milionw dolarw rocznie. Naturalnie paci by duy podatek dochodowy, ale i tak
jego ZYSK byby wysoki. Na tym polega atrakcja kierowniczego stanowiska i jego poziom. Bardzo
wiele wymaga si od czowieka, ktry je zajmuje.
Dzisiejszy wiat jest inny, ni by wczoraj. Nie mwi nawet o wiecie, ktry istnia pidziesit,
dwadziecia czy dziesi lat temu. Dzisiejszy wiat wymaga cigych zmian i dostosowania si do
sytuacji rynkowych, technologicznych i finansowych.
Element zmiany jest bardzo atrakcyjny, szczeglnie dla takich krajw jak Polska, bo w wyniku
stabilizacji rynkw nie byoby moliwoci zarobienia pienidzy. Stabilny rynek midzynarodowy i
ustanowione ukady uniemoliwiaj jego zdobycie komu, kto do tej pory na nim nie istnia.
W samych Stanach Zjednoczonych w dzisiejszym pokoleniu czterdzieci procent bogatych ludzi
pochodzi z rodzin, ktre w poprzedniej generacji nie miay pienidzy. Mwimy o Stanach

Zjednoczonych a nie o Polsce. Oczywicie. To znaczy 40 procent bogatych ludzi stracio wwczas
pienidze. To jest normalne na wolnym rynku, gdzie kady ma prawo do samorealizacji siebie w
indywidualnym dziaaniu. Jeli kto dzisiaj ma pienidze, to nie znaczy, e bdzie mia je zawsze.
Zaley to od cech charakteru, od pokolenia, od wielu czynnikw, o ktrych mona napisa cae tomy.
Ale oglnie mwic: czterdzieci procent ludzi, ktrzy obecnie maj pienidze w poprzednim
pokoleniu byli bardzo biedni. to znaczy ich rodzice byli biedni. Jak to si stao, e oni si wzbogacili,
czym to wytumaczy, jakim cudem?
NASTPIO TO NA WSKUTEK CIGEJ ZMIANY na wolnym rynku w naszych czasach. I to
samo moe dotyczy Polski, ktra ma szans wzbogacenia si, wynikajc ze zmiany sytuacji
midzynarodowej. Na wiecie wystpuje wystarczajco wiele zmian, aby otworzyy si moliwoci
zarobienia pienidzy na innych rynkach. Mwi o spontanicznych zmianach typu technologicznego,
demograficznego, politycznego i chodzi o to, aby w kadej chwili by jak najlepiej do nich
przygotowanym. Umie si do nich dostosowa, w celu wzbogacenia si.
Przymys satelitarny dostpny dla wielu krajw bardzo zmieni sytuacje ekonomiczn i polityczn
wiata. Zmiany nastpiy we wszystkich systemach komunikacyjnych. Podobnie, wiele zmian
codziennie wchodzi w ycie w kadej gaezi przemysu.
W przeszoci dyrektorami zakadw przemysowych w Polsce byli ludzie mianowani przez
wadze partyjne, stanowili oni tzw nomenklatur. Znaczyo to, e nie mogli zosta kierownikami ycia
gospodarczego bez nominacji, ktra przychodzia z gry. Obowizkiem nomenklaturowego dyrektora
byo produkowa traktory czy nawz sztuczny, cement lub wiertarki w ramach wykonywania
centralnego planu. Jego pozycja bya stabilna i jeli nie popeni naduycia, lub w inny sposb nie
narazi si wadzy mg by spokojny o swoj przyszo.
Nikt nie zdawa sobie sprawy, e kierownik zakadu przemysowego powinien by wybrany przez
wolny rynek. Wolnego rynku wwczas nie byo i nikt o nim nie sysza. Dziwolg ustawiania ludzi na
stanowiskach kierowniczych by moliwy w czasie panowania tzw obozu pracy. Taki czowiek
niekonkurencyjnie postawiony na dyrektorski stoek nie musia zupenie do niczego si dopasowywa,
wystarczyo mu wykonywa wol mocodawcw i wysya wikszo produkcji do Zwizku
Radzieckiego w ramach obowizujcych ukadw i przyszych umwu.
OBECNA ZMIANA powoduje konieczno dopasowania si do rynkw wiatowych. Nie mwi o
rynku krajowym, na ktrym oglnie mwic nie mona wiele zwojowa z powodu braku pienidzy.
Podam przykad piknego dostosowania si do do midzynarodowego rynku Huty Stalowa Wola,
ktrej produkcja eksportowa przewyszya 150 milionw rocznie. Wysya ona do Stanw
Zjednoczonych cikie spychacze i maszyny do przesuwania ziemi. Dopasowaa si do najwikszego
na wiecie konkurencyjnego rynku. Pracownicy Huty Stalowa Wola ju sobie daj rad i mona si
czego od nich nauczy. Musz by jednak otwarci na cigle zmiany. Ich przyszo zaley od
wolnego rynku, na ktry wchodz nowi konkurenci i nowe technologie. Jeli kierownictwo nie
dopasuje si do tej sytuacji zakad moe upa niezalenie od swoich aktualnych sukcesw. Wystarczy
powiedzie, e fabryki, ktre istniay dziesi, dwadziecia, trzydzieci lat temu dzisiaj niekoniecznie
musz by wartociowe. Byy ustawione na inne czasy, zadania i cele. Niektre z nich mog
dopasowa si do rynku krajowego wspomagajc przemys ywnociowy, czy sanitarny, ktrych kraj
bardzo potrzebuje. Bdzie to moliwe wwczas jeli zdobd pienidze na wolnym rynku, a nie z
subwencji i zapomogi rzdowej.

JAK NA ZACHODZIE KIEROWNIK JEST PRZYGOTOWANY do cigej zmiany? Od dziecka

nabywa w domu rodzinnym i w szkole podstawy obowizujcej kultury ycia. Do wszystkiego co go
pniej spotyka w yciu podchodzi racjonalnie, zupenie inaczej ni Polacy, ktrzy przyjedaj na
Zachd najeeni i nastroszeni do pewnych rzeczy. Czowiek ktry si tutaj urodzi i zosta wychowany
w systemie wolnego rynku ma do niego zaufanie i nie boi si, e zostanie zniszczony. Kiedy Polak
przyjeda DO AMERYKI od razu pokrzykuje: "ci kapitalici", "kapita mnie wyzyska", "oni mnie
oszukaj". Nasz rodak podlega pewnego rodzaju paranoi, ktra utrudnia ycie, nakada mu bon na
oczy, powoduje utrat jasnoci umysu. Czy po prostu jest le wychowany
Czowiek, ktry urodzi si wrd ludzi wolnego rynku na jest odporny na tego typu aberracje,
podchodzi do ycia normalnie i odwanie, widzc, e kiedy skoczy szko rnice bd od niego
oczekiwa aby sam si utrzyma i jeli zaoy rodzin, aby j utrzymywa pewnie i odpowiedzialnie.
Od dziecka przygotowuje si, aby wystpi na konkurencyjnym rynku pracy i znale na nim dla
siebie miejsce. Wie, e pracy nie mona odwala. Kady czowiek chce by przydatny i pokaza si od
najlepszej strony. Modzi ludzie, ktrzy po skoczeniu szkoy redniej chc zaj miejsce w zawodzie
kierowniczym na miar swoich uzdolnie, miaoci mylenia i sposobu odczuwania staraj si by
wartociowi na rynku konkurencji zawodowej. Niektrzy otrzymuj przygotowanie akademickie,
ktre pozwala im zrozumie, e przez cae ycie bd musieli si uczy. Przygotowanie akademickie
jest jednak absolutnie niczym w porwnaniu z praktyk, ktra jest najwaniejsza. Zasadnicz cech
zawodu kierowniczego na Zachodzie jest mistrzowska umiejetno dopasowania si do warunkw
rynkowych.
Mody czowiek, ktry otrzyma dyplom akademicki i akceptuje potrzeb cigego uczenia si w
swoim zawodzie ma szans zosta kierownikiem, lepszym lub gorszym, mniej lub bardziej
nadajcym za potrzebami rynku. Moe otrzyma bardzo niskie stanowisko w zakadzie, ktry sobie
wybra z myl o przyszej karierze zawodowej, zgodnie ze swoim powoaniem i zdolnociami. Wie
doskonale, e w przyszosci zawsze i wszdzie bd go pytali, gdzie pracowa. Dlatego wybr
pierwszego zakadu pracy jest bardzo wany dla przyszej kariery. Zaczyna poznawa zakad od
poziomu podogi, tam te nabywa z czasem pewnoci siebie i przekonuje si o swoich zdolnociach
kierowniczych, lub te ich niedostatkach.
WSZYSCY MAMY INSTYNKT SAMOZACHOWAWCZY, niektrzy mniej lub bardziej
rozwinity instynkt wadzy, ktry pozwala im kierowa zespoem ludzkim. Mwimy tutaj o
zdolnociach porwnywalnych z matematycznymi lub umiejtnoci gry na skrzypcach. Niektrzy
ludzie maj wspaniae moliwoci zajmowania si muzyk, inni potrafi zagra tylko par nut. To
samo z instynktem. Instynkt jest talentem. Kady czowiek ma swj talent, posiada wiele talentw,
ktre moe rozwija i wybra ten, ktry zapewni mu przyszo.
Na wolnym rynku pracy w warunkach nieustajcej konkurencji instynkt musi by sprawdzony.
Kady zakad chce mie najlepszego kierownika, sprawdzonego w praktyce zawodowej. Bardziej
poszukiwani s kandydaci z dyplomem akademickim. Najwaniejsze s wyniki ich pracy na
poprzednich stanowiskach, bdce sprawdzianem moliwoci kierowniczych, uzdolnie i instynktw.
Im lepsze wyniki tym bardziej rozwinity instynkt kierowniczy.
Znasz pewnie powiedzenie, e dobry jest tylko ten genera, ktry z trzech bitew wygra
przynajmniej dwie, ale musia wygra je od pocztku, bo ju po pierwszej przegranej przestaby gra.
Kierownik zakadu na Zachodzie jest odpowiedzialny za wszystko co si w nim dzieje. Jeli
zaklad si zawali, on bdzie wszystkiemu winny. Nie odwala swojej roboty ani dla partii, ani dla

rzdu. Kad robot traktuje jako osobist spraw, miar wartoci jego pracy s efekty ekonomiczne
zakadu, czyli jego ZYSK.
W Polsce to jest niemoliwe, bo skoro dziewidziesit procent przedsibiorstw jest wasnoci
pastwa, a ich kierownicy s powoani przez komisje rzdowe, nie ma wolnego rynku i nawet nie
wystpuje naturalna selekcja kierownikw. TYLKO W SYTUACJI RYZYKA WYCHODZ
NAJLEPSZE WARTOCI CZOWIEKA. TYLKO RYZYKO ZMUSZA DO MAKSYMALNEJ
ODPOWIEDZIALNOCI OSOBISTEJ. Stan monopoli pastwowych w Polsce pogra gospadark w
odmt rozkadu. Przy dziewidziesiciu procentach wartoci produkcyjnej w rkach pastwa nie
mog te przebi si na powierzchni wybitne talenty kierownicze, a robota mimo dramatycznej
sytuacji ekonomicznej moe by w dalszym cigu odwalana, szczeglnie przy braku pespektyw
zarobku.
ELEMENT WIELKIEJ ZMIANY NA RYNKU ZACHODNIM sprzyja Polsce. Stwarza moliwoci
wybicia si, co przy jego stabilnoci byoby niemoliwe. Stanowi wyzwanie wobec polskich
przdsibiorcw, aby przedstawili najlepsze wartoci i wykazali si wasnym instynktem. Polska ma
takie samo prawo bytu w konkurencji midzynarodowej jak Niemcy, Francja, czy Anglia. Nie zaley
to od adnej z potg europejskich ale wycznie od osobistej odpowiedzialnoci i planu dziaania
samych Polakw. Powinnimy czu sie usatysfakcjonowani e mamy takich silnych przeciwnikw bo
jest to sprawdzianem nas samych: abym ci lepiej pozna powiedz kto jest twoim wrogiem lub
konkurentem. Do tej pory Polska nieszczeglnie si zachowaa proszc gdzie popado o gotwk i
nadajc tej ebraninie miano misji patriotycznej.
JAKIE NIEBEZPIECZESTWA CZYHAJ NA PRZEDSIBIORCW NA DRODZE DO
sukcesu? Przedsibiorstwo mona porwna do czowieka, ktry potrzebuje sporo czasu zanim stanie
na nogi, dowie si czego inni ludzie od niego oczekuj, przekona si co on moe im da. Polski
impresariat jest dopiero w powijakach ale bdzie on przechodzi t sam drog, ktr przeszli jego
amerykascy konkurenci. Bdzie j musia pokona znacznie szybciej, aby mg utrzyma si na
rynku.
Dlatego powiem polskim przedsibiorcom, co si zdarzyo moim amerykaskim kolegom, aby
mieli to na uwadze. I ku przestrodze:
Tym, ktre zapomniay by partyzantem.
Tym, ktre szamotay si we wszystkich kierunkach.
Tym, ktre straciy orientacje.
Tym, ktre straciy rynek.
Tym, ktre przegray w Hong Kongu, Singapurze i na
Tajwanie.
Tym, ktore stracily glow od stresu.
Tym, ktore stracily glow od sukcesu.

Niektre z amerykaskich przedsibiorstw moich kolew odniosy ogromny sukces na

midzynarodowych rynkach, stay si potgami, ktrym mao kto mg zagrozi. Ich kierownictwa
wspiy si na wysoki poziom dobrobytu i bardzo atwo si do niego przyzwyczaiy. Czowiek w

dobrobycie zapomina o poprzednich trudnociach, a take niebezpieczestwach ktre na niego

czyhaj. Robi si leniwy, zasiedziay, nie chce niczego ryzykowa. Sam o tym nie wiedzc staje si w
pewnym momencie niekonkurencyjny. Zaczyna traci swj rynek zbytu, swoich klientw i napywa do
niego coraz mniej gotwki, bo konkurencja zapewnia lepsze usugi, przedstawia wiksz warto,
wysz jako. Ten czowiek wpada w panik, zatrzymuje si, aby zastanowi si dlaczego ma coraz
mniej pienidzy i spada z rynku. Co si stao, na czym polega klska? Jeli ten czowiek w por
zrozumie, e zasiedzia si, utraci instynktowne zdolnoci kierownicze na wysokim poziomie, ktre
wczeniej pozwoliy mu si wzbi na niebosine szczyty, moe si przegrupowa. W samych Stanach
Zjednoczonych s tysice, miliony przedsibiorstw, ktre si przegrupoway i nieustannie si
przegrupowuj.
TRZEBA
TO
UZNA
ZA
NORMALN
FAZ
PRYWATNEGO
PRZEDSIBIORSTWA.
Zasiedziae kierownictwo, ktre przez par lat opywao w dobrobycie i luksusie zrobio si
niewydajne, niezdolne do szybkich manewrw rynkowych, do podjcia ryzyka, do byskawicznego
wejcia na rynek konkurencyjny, musi si oczyci, wyostrzy swj such i wch, sta si ponownie
elastycznym i ostrym jak yletka, zdoby si na intencyjno. Zwikszy swoj ch usugi. Na tym
polega przegrupowanie. Jeli firma zasiedzi si w technologii, daje na rynek te same modele co
przedtem, nie proponuje ju wartoci porwnywalnej z konkurencj, ktra wyrosa jej pod bokiem.
Nie potrafi si zmierzy z produktem innych firm, ktrych konkurencja jest pynna i wypenia
wszystkie luki na rynku, wwczas moe wpa i najczciej wpada w stan paraliujcej niemonoci i
paniki. Jej produkcja nie jest w stanie sprosta wymogom rynku, ale KIEROWNICTWO tego zakadu
w dalszym cigu z uporem chce produkowa takie same jak przed laty pralki, lodwki tokarki, albo
komputery. Taka firma musi upa, bo staa si saba, a wolny rynek nie toleruje sboci.
Przeciwiestwem zastaoci jest wynalazczo, rwnie niebezpieczna, a czasem cakowicie
zabjcza. Firma, ktra ma ambicje wynale wszystko w swojej gowie, aby zaszokowa rynek bardzo
szybko przekona si, e dziewidziesit procent jej wynalazkw okae si bublami. Wynalazcy na
rynku s bardzo niebezpieczni, szczeglnie w czasach kryzysu. Poznaem to na wasnej skrze.
Wydaje nam si, e jestemy genialnymi wynalazcami i wwczas zalewamy rynek naszymi
pomysami. Okazuje si jednak bardzo szybko, e z dziesiciu wynalazkw, dziewi zalega
magazyny, lub witryny sklepowe. Sdzimy, e jeeli wynajmiemy najlepszych naukowcw, wybitnych
specjalistw to zdoamy zmieni wiat. Nic bardziej bdnego, nasze produkty nie zmieni wiata, bo
nikt ich nie chce kupowa. Okazuje si, e nasze wynalazki, ktrymi chcemy ich uszczliwi
wyprodukowalimy o dziesi lat za wczenie, albo dwadziecia lat za wczenie, dlatego s one tak
niebezpieczne i mog doprowadzi nas do riuny.
Zawsze chodzi o to, CO W TEJ CHWILI RYNEK CHCE OTRZYMA I ZA CO CHCE
ZAPACI. Dziewidziesit procent propozycji nowych wynalazkw powinno wyj od nabywcw,
a nie od producentw.
DLACZEGO NIE UYWAM POJCIA FABRYKA. Na Zachodzie fabryka jest pojciem
przestarzaym i niebezpiecznym. W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie peno jest trupw, ktre mog
kademu z chci pokaza. Najwikszym trupem fabrycznym w Toronto jest firma, ktra zanim
upada sprzedaa licencje na produkcje traktorw take i Polsce. Massey Ferguson bya to wielka,
klasyczna fabryka moloch, ktra nie moga dostosowa si do zmian na rynku i staa si
niekonkurencyjna. Przez wiele lat produkowaa traktory tymi samymi metodami, w ten sam sposb i

miaa zamiar to robi w nieskoczono, co najmniej przez nastpne sto lat. Jej kierownictwo
wszystkie elementy chciao robi u siebie, nie byo zdolne do zmiany i nie pracowao instynktownie.
Byo one podobne do tych polskich dyrektorw, ktrzy sdzili, e bd niemiertelni w swoich
zakadach. Nie wiedzieli, e rynek potrzebuje ju innych traktorw. Nie korzystali z usug innych
przedsibiorstw przy produkcji czci, ktre mogy by produkowane przez mae firmy prywatne
znacznie prdzej, taniej i w maych seriach, zgodnie z zapotrzebowaniemo rynku.
DLACZEGO EKSPERCI NIE PODPOWIEDZIELI KIEROWNICTWU Massey Ferguson, e
schodzi ona w d? Jeli kto jest skostniay i leniwy,a przy tym duo zarabia i jest dyrektorem,
opywa w luksusy i przywileje, i przychodzi do niego pocztkujcy handlowiec, ktry usiuje
wytumaczy, e zakad ma trudnoci ze sprzeda traktorw to jakiej moe oczekiwa odpowiedzi.
Usyszy on, e trudnoci zostan przezwycione, tak jak zwykle. I nie naley si nimi przejmowa.
Massey Ferguson zbankrutowaa, tysice ludzi stracio prac i widziaem w Toronto i okolicach
jak szukali zatrudnienia. Nie otrzymali nawet odszkodowa ani firmowej emerytury. Trupy
fabrycznego molocha pidziesit lat temu wiec goymi cianami w zapadym, opuszczonym
miejscu. Takie klski s nieuniknione. Nikt nie ma adnego wpywu na ludzi, ktrzy chc skostnie,
jest to ich osobista odpowiedzialno. Prawo tego nie zabrania, ani konstytucja. Na rynku pojawiy si
nowe firmy: japoska, radziecka i czeska.
W okolicy mojej hodowli truskawek 50 km. od Toronto dystrybutorzy sprzedaj ju inne traktory.
Rosjanie, Japoczycy i Czesi wyrzucili skostnia Massey Ferguson z rynku, mimo e bya to firma
kanadyjska. Potrafili sprosta wymogom klientw.
Zanim Massey Ferguson upada peno byo jeszcze jej traktorw na rynku. Sam mogem kupi
dwie sztuki Fergusona zamiast jednego japoczyka, ale nie chciaem. Miaem obaw ze zabraknie
czci zapasowych. Byy to sabe traktory, wszystkie ich czci wyprodukowane w warsztatach
Massey Ferguson, ktra trzymaa si tradycyjnego sposobu produkcji "rb wszystko w domu", zamiast
zleci wykonanie wielu elementw maym specjalistycznym firmom. Traktory Massey Ferguson
szybko si psuy i rozpaday. W porwnaniu z niesychan trwaoci japoczykw byy do niczego.
Japoski traktor moe pracowa trzy albo cztery razy duej. Mogem si zastanowi czy kupi dwa
traktory tanie wyprodukowane przez t skostnia Massey Ferguson czy te szarpn si na znacznie
droszy traktor japoski. Japoczyk do dzisiaj u mnie pracuje, a na mojej farmie nie znajdziesz
cmentarzyska zomu.
W Polsce jest peno takich zakadw, ktre wszystko chc robi w swoich wasnych warsztatach,
nawet wwczas gdy zupenie im to nie wychodzi. Obawiaj si podatku obrotowego, ktry do tej pory
istnieje i nie pozwala im zmieni sposobu produkcji. Po wielu latach "rb wszystko w domu" staje si
kosztownym nawykiem, trudnym do wyzbycia.
Bezpieczestwo rynku jest mitem, pojciem ktre mogo istnie tylko w sytuacji obozu
pracy, sztucznie utrzymywanej przez komitet centralny dla celw utzymania radzieckiej gospodarki.
Wtedy mona byo sobie pozwoli na dwudziestoletni produkcj i co pi lat wprowadza
do niej pewne korekty. Oglnie mwic zakad, ktry produkowa przez dziesi lub pitnacie lat dla
ZSRR zupenie si nie zmienia. By on podobny do zakadw, ktre zostay zainstalowane na
Tajwanie, aby robi telewizory na rynek amerykaski i wykorzystyway tamtejsz tani si robocz.
Po pewnym czasie, kiedy Amerykanie z nich si wycofali osierocone przedsibiorstwa
umiay robi tylko to czego zostay nauczone. Ale wwczas majc nowoczesne technologie

Tajwaczycy na wasn rk zaczli produkowa na rynek wiatowy, waczajc rynek amerykaski tak
sprawnie i efektywnie, e wypchnli Amerykanw z ich wasnego biznesu. W tej chwili bardzo mao
telewizorw produkuje si w Stanach Zjednoczonych. Polska znalaza si w podobnej sytuacji, tyle e
produkowaa nie telewizory, ale rne rodzaje stali i cementu na rynek radziecki. W tej chwili mamy
wielki krach, kiedy ten rynek si skoczy. Rosjanie nie maja prawdziwych pienidzy, ktre nam s
potrzebne do prowadzenia interesu tzn. ani zotwek ani rubli po porzdnej i realnej wymianie, a nie
pitego rzdu wymianie transferowej. Twarde waluty dewizowe Rosjanie przeznaczaj na kupno
strategicznych technologii niedostpnych w Polsce.
Handel zosta zupenie zatrzymany doprowadzajc do zachwiania rwnowagi na rynku. Jest to
skutek sztucznej stabilizacji w obozie pracy.
JAKIE JEST WYJCIE Z SYTUACJI? Te zakady musz jak najszybciej przestawi si na rynki
zachodnie. Musz zdoby najlepszych kierownikw, handlowcw, ktrzy bd kierowali nimi z
rzeteln motywacj, ktra bdzie stanowi podzia zysku.
Na rynkach zachodnich potrzebna jest stal, mied, siarka, nie mwic ju o rudach i
pfabrykatach. Zachd nie mgby utrzyma swojej produkcji, gdyby mu zabrako tego typu
produktw. Wyeliminuj z rynku jeden z nich, chociaby siark lub mied i ycie na Zachodzie stanie
si niemoliwe. Kopot moe by z wglem, ktry niewiele krajw zechce kupi ze wzgldu na
zanieczyszczenie rodowiska.
Polska ma szans wej w szranki konkurencji na rynkach zachodnich jeli posiada bdzie
dobrych fachowcw od marketingu i handlowcw, ktrzy potrafi dostosowa do nich nasz
produkcj. Polska sia robocza jest dwadziecia razy tasza od kanadyjskiej, mamy zatem wielk skal
porwnawcz, co jest naszym atutem. Jeli chcesz podwyszy poziom ycia w Polszce dziesi razy,
to jest praktyczne. Nawet wtedy bdziemy dwukrotnie bardziej konkurencyjni od Zachodu, pod
warunkiem, e zdoamy nady za jego wymogami. Na tym polega dopasowanie rynkowe.
Oczywicie tak jak kady czowiek oczekuje pewnej stabilizacji yciowej, tak samo Zachd liczy na
stabilno kraju, z ktrym prowadzi biznes majc nadziej, e potrafi unikn on wojny domowej i
uspokoi zwizki zawodowe, aby nie byy tak bitne jak do tej pory.
CZY KRYZYS POLITYCZNY MA WPYW NA PRODUKCJ I EKSPORT? Kryzys polityczny
jest zawsze wynikiem kryzysu ekonomicznego i koo si zamyka. Zupenie jak zwierz, ktre samo
gryzie wwasny ogon. Straszliwy stan wojenny w 1981 roku by efektem kryzysu ekonomicznego,
ktrego apogeum sigao ju koca 1980 roku. Zobacz wykresy produkcji. Jej gwatowny i
katastrofalny spadek nastpi wwczas gdy Zachd obci Gierkowi kredyty i na krajowej scenie
pokazay si niezadowolone zwizki zawodowe.
Kraj moe zosta wyprowadzony z kryzysu ekonomicznego przez politykw jeli bd
zdolni do tworzenia waciwej atmosfery. NAJWANIEJSZYM OBOWIZKIEM RZDU jest
stworzy klimat polityczny w celu odrodzenia ekonomii. Do tej pory w Polsce nikt tego nie zrobi.
Istnieje coraz wiksze skcenie i wzajemne gryzienie si. Ludzie zachowuj si jak wite psy. Do
niczego dobrego to nie prowadzi.
Popatrz na moj farm, na ktrej posadziem truskawki. Na zim nakryem je som, aby nie
zmarzy, na wiosn som odrzuciem, wyjrzao wiosenne soce i one same odyy, zmieniy si,
nabray sokw i ju niebawem zaczn kwitn.
Dlaczego nie da ludziom takiego prawa jakie maj truskawki, ktrym wystarczy zapewni
warunki, od czasu do czasu podlewa, zasili je, chroni przed chwastami, aby rosy, kwity,

owocoway. Na tym samym powinna polega rola rzdu: stworzy ludziom warunki, w ktrych bd
mogli dziaa, ceni ich prac bez narzucania z gry wasnych wartoci. Gdyby to zostao zrobione,
moglibymy mwi o dobrym i poytecznym rzdzie. Daleko mu do tego, nieprawda?
Lepiej nic nie robi ni zmusza interwencjonizmem kogo do robienia czegokolwiek, uwaajc,
e to jest dla niego dobre. Trzeba najpierw stworzy zdrowy rynek, pielgnowa go i nie przeszkadza
mu rosn. Na interwencj zawsze bdzie czas. Nie naley si te zacietrzewia, bo wtedy czowiek
traci zdolno zdrowego rozsdku. Przeszkodzi to w obserwacji aby zauwayc rezerw rzdow w
budecie panstwa, ktra hamuje rozwj ekonomii.
Jednym z kopotw krajw byego obozu socjalistycznego jest niezdolno do komunikacji z
krajami Zachodu. Zupenie jakby znajdoway si na innym globie. Innymi powoduj si motywacjami
i celami.
Do tej w Polsce ZYSK JEST BRUDNYM SOWEM, kapita jest brudnym sowem. Dla
wielu ludzi kapita jest jednoznaczny z wyzyskiem. JEST TO WIELKIE NIEPOROZUMIENIE.
Jeeli poycz ze sklepu taczki czy wiertark, musz za nie zapaci tak samo jak za kapita.
KAPITA JEST NARZDZIEM.
Wanie na tym polega brak porozumienia z Zachodem. Zachd jest bardzo uraony
cigymi probami o gotwkow bezprocentowe poyczki. Oznacza to w pojciu Zachodu, e Polska
jest prymitywnym krajem, na niskim poziomie umysowym. Kto na Zachodzie kto ma 10%, 20%
gotwki na realizacj jakiego projektu moe otrzyma 80% kredytu bankowego na jego
sfinansowanie. Takie przedsiwzicie wymaga ryzyka i zwizanej z tym osobistej odpowiedzialnoci.
W Polsce przeprowadzono bardzo interesujc ankiet pomidzy dyrektorami
przedsibiorstw. Na pytanie, czy jeli uzyskaliby moliwo otrzymania poyczki w wysokoci
miliarda dolarw od Zachodu lub Rzdu polskiego, do kogo by si po ni zgosili? Dziewidziesit
procent przedsibiorcw owiadczyo, e poszliby do polskiego rzdu, a jedynie dziesi procent
zgosioby si do bankw zachodnich.
Odpowiedzi polskich przedsibiorcw daj si jednoznacznie skomentowa. Oznaczaj one
strach przed osobist odpowiedzialnoci. Wychodz z zaoenia, e ze swoimi mona si jako
ugodzi. JAKO TO BDZIE. Obcym trzeba dotrzyma sowa i spaci dug. Nie mona z nimi
artowa. Trzeba odda narzdzie.
INTERESUJE CI, CZY ZACHD chciaby upodobni Polsk do swojego modelu,
przerobi j na swj ksztat i podobiestwo. Zachd yje swoim yciem. Kady czowiek ma swoje
wasne wartoci, posiada swj poziom ycia. Zachd nie dy do narzucania ich komukolwiek, ani
sposobu ycia, ani pojcia moralnoci. Oczywicie chciaby aby Polska podniosa si do jego
poziomu, wtedy byoby atwiej prowadzi normaln wymian handlow, towarow czy naukow, a
take w innych dziedzinach. NIKT PRZECIE NIE CHCE BAWI SI Z CZOWIEKIEM PONIEJ
SWEGO POZIOMU.
Nie sposb powiedzie, e Zachd niczego nie chce. Dy do utrzymania poziomu swojego
bytu i chce go poprawi, tak samo jak Polska. W tym sensie Polska ma takie same prawa i denia,
tyle e w Polsce jest wiele rzeczy robionych do tej pory po amatorsku, a Zachd posiada znacznie
wiksze dowiadczenie rynkowe i dojrzao handlow. Jeli Polacy nie zrozumiej tego ukadu, sami
wpakuj si w zachodni puapk i bd czuli si pokrzywdzeni uwaajc e ludzie z Zachodu s od
nich bardziej efektywni i maj lepsze plany. Jeli okae si, e daj si wykorzysta, to bdzie ichjest
win, bo nie zachowuj si jak ludzie doroli, ani samoodpowiedzialni. Jeli bd si kurczowo

trzymali swojej niewiedzy spotka ich zasuona kara. Powinni zosta wykorzystani i pozbawieni
moliwoci uczestnictwa w rwnej grze si na rynku wiatowym. ZALEY TO WYCZNIE OD
NICH SAMYCH.
Chcesz wiedzie, czy Zachd chce Polsk wykorzysta, aby osign dla siebie zysk dziki
jej taniej sile roboczej. To jest nastpna puapka mylowa, w ktr Polacy mog si wpakowa. Jeli
czowiek umiera z godu, a boi si, e zostanie wykorzystany, to taki czowiek przypuszczalnie umrze.
Jeli kto uwaa, e musi mie tysic dolarw na zaoenie biznesu, a poniewa ich nie ma i dlatego
nic nie robi, przegrywa na skutek niewiedzy, bo w rzeczywistoci wystarczy mu sto dolarw, reszt
moe poyczy w banku. Na Zachodzie do zaoenia biznesu trzeba mie rednio sto tysicy dolarw,
bo jest to kosztowne i conajmniej tyle wanie wynosi. Jeli czowiek nie ma tych pienidzy to zanim
je uskada umrze. Normalnie ten czowiek, jeli ma dziesi tysicy dolarw idzie do banku i oddaje
w zastaw swj dom. Wwczas otrzymuje poyczk na zaoenie biznesu, brakujce dziewidziesit
tysicy dolarw. Trzeba doda, e najpierw musi mie spacon znaczn cz hipoteki swojego domu
co te wymaga osobistej odpowiedzialnoci rzdu i obywatela.
Czowiek, ktry poyczy z banku osiemdiesit tysicy dolarw bierze na siebie wielkie
ryzyko. Moe straci swj dom. Wychodzi z siebie instynktownie, wyta wszystkie swoje siy, aby
interes mu si uda. yje t jedn spraw: nie straci domu, wyj na swoje. I ma szans. Nie wszyscy
oczywicie. Wikszoci si nie udaje. Wychodzi z tego czterech na dziesiciu, a szeciu moe straci
dom.
W Polsce czowiek, ktry umiera z godu, ale boi si, e zostanie wykorzystany, ma prawo umrze
z godu. aden argument go nie przekona, aby wydosta si z tej mylowej puapki, przekona go tylko
gd.
Widziaem w peruwiaskiej dungli Indian, ktrzy zdecydowali si, eby umrze. Ludzi
tych nie mona byo przekona, e powinni y.
Podobnie w Polsce. Jeli kto tak bardzo si boi, e chc go wykorzysta i dlatego odmawia
wszelkiej wsppracy sdzc, e kapita wie si zawsze z wyzyskiem, nic mu nie pomoe. Jeli chce
umrze z godu to jego sprawa. Jeli tak panicznie boi si wolnego rynku ma prawo umrze, nikt mu
nie bdzie si narzuca. Nie przyjedziemy czogami z Zachodu, i nie zmusimy go do pracy. Nie musi
si obawia, e go wykorzystamy. Nie mamy take zwyczaju aby si narzuca. Ten czowiek powinien
sam do nas przyjecha przedstawi swoje propozycje i plan dziaania. Wtedy powiemy ile bdzie
mg zarobi. I to bdzie w porzdku. Ale ze strony Polski bardzo mao byo tego rodzaju poczyna.
Zwykle przedstawiciel strony rzdowej, a zatem rzecznik dziewidziesiciu procent przedsibiorstw
w Polsce przyjeda na Zachd i prosi o wsparcie. Wyciga rk i mwi: DAJCIE NAM GOTWK.
Zachd patrzy na niego sceptycznie i podejrzliwie. Po pierwsze ten czowiek jest le wychowany. Po
drugie ma nie po kolei w gowie i po trzecie jest on niepowany i brakuje mu odpowiedzialnoci
osobistej, bo nie ma planu dziaania. Takiemu czowiekowi plan dziaania zostaje narzucony. Tak
zrobi Bank wiatowy z Polsk. "Chcesz to my pomoemy. Dostaniesz plan. Teraz bdziesz go
wykonywa." Narzucony plan stwarza niekorzystn sytuacj. Bdzie o wiele korzystniej, jeli kady
czowiek zatroszczy si o swj indywidualny czy te grupowy plan dziaania jak wydosta si z biedy.
Taki plan bdzie dla niego najbardziej odpowiedni. Jeli chce ryzykowa niech to bdzie jego wasne
ryzyko, a nie ryzyko podjte kosztem innych ludzi.
CHCESZ WIEDZIE CO JEST MOTOREM ROZWOJU WOLNEGO RYNKU: ZYSK. Bez zysku
jakikolwiek rozwj materialny byby niesprawdzalny. Zawsze mwilibymy o hasach i ideologii, o

wzbogaceniu si dobrobycie kiedy w przyszoci, a w tzw. midzyczasie przynie pienidze.

Naley te powiedzie o niebezpieczestwach. Wystpuje pewna cykliczno kryzysw w
kapitalimie, kiedy zysk gromadzi si w rkach coraz mniejszej grupy ludzi. Taka sytuacja powstaa w
Stanach Zjednoczonych. W 1929 roku 1% ludnoci USA zebra w swoich rkach 36% pienidzy, i
wtedy wystpi krach na giedach akcyjnych. Byo coraz mniej pienidza na rynku w porwnaniu z
iloci jego nabywcw. Podobna sytuacja zaistniaa w tym samym kraju w 1987 roku. Podobnie w
Polsce rzd dzy do wycofania dwudziestu szeciu procent pienidzy jak to jest przedstawione
funduszem rezerwy w 1990 budecie pastwa. Dlatego konieczne jest stworzenie warunkw, aby
powstaa dua klasa rednia, ktra jest jeszcze w Polsce znikoma.

Chapter 22
KLASA REDNIA

Moe wydawa si paradoksem, e Lenin uwaa klas redni za swego gwnego wroga,
mwic, e stanowi ona najwiksze niebezpieczestwo dla rewolucji. Mia racj, KLASA REDNIA
STANOWI O WYMIARZE DEMOKRACJI WOLNEGO RYNKU. W tych krajach w ktrych nie ma
giedy rynkowej jako skutecznego mechanizmu gromadzenia pienidzy nie ma te klasy redniej i
Polska nie jest wyjtkiem. W Kanadzie jest bardzo dua klasa rednia, podobnie jak w Stanach
Zjednoczonych i dlatego moemy nazywa je krajami dobrobytu i demokracji pienidza, ktry daje
osobist niezaleno.
JEDN Z MOLIWOCI POLEPSZENIA bytu spoeczestwa s zmiany technologiczne.
Wwczas klasa rednia ma bardzo wiele do powiedzenia. Nie o wszystkim stanowi kapita. Kapita w
rkach mniejszoci jest narzdziem grupy ludzi posiadajcych umiejtno utrzymania go. Nie
wszyscy j posiadaj. Ci ludzie maj kapita, ale zapytaj ich jak on posiada warto, skoro nie mona
go wyda, ani nim obraca. Uruchamiaj go dopiero zmiany technologiczne. Aby zaistniay, potrzebna
jest klasa rednia , czym wiksza tym lepiej. Kapita nie istnieje sam z siebie, ani sam dla siebie, bo
nie posiada wartoci. Kapita musi posiada warto i moe j osign dziki zmianom
technologicznym, ktre s zalene od klasy redniej. Aby wprowadzi nowe technologie i stworzy
nowe rynki niezbdna jest klasa rednia, nie za klasa robotnicza.
W kadym kraju jest 10% ludzi, ktrzy zarabiaj poniej kosztw utrzymania, jest te 10%
ludzi, ktrych zarobki s wysze ni ich potrzeby yciowe. W takim kraju jak Kanada 80% ludnoci
zarabia rednio. Do klasy redniej mona zaliczy w Kanadzie nauczycieli. Do najniszej klasy ludzi,
ktrzy zarabiaj poniej poziomu utrzymania, a zatem poniej godnoci ludzkiej nale alkoholicy,
narkomani, ludzie ktrzy wyszli ze spoeczestwa ze wzgldu na swoj ekscentryczno i nie mog
zarobi na swoje utrzymanie. Powiedzmy te o wariatach, a to znaczy ludziach, ktrzy upieraj si,
aby przy tej samej maszynie pracowa przez trzydzieci lat. Jest to pewnego rodzaju dewiacja
umysowa. Takie jednostki ZAWSZE DOSTAN PAC rwnorzdn z kosztem utrzymania. Kady
czowiek, a do tego wyksztacony, posiadajc wiar we wasne siy wykorzystuje wszystko czego
nauczy si od klasy redniej, aby mc si w niej utrzyma.
Obecnie w Polsce ludzie poniej kosztw utrzymania to ci, ktrzy zarabiaj mniej ni milion
zotych tj. 100 USD miesicznie, zarabiaj od jednego do 5 milionw (500 USD) s klas redni
powyej 5 milionw zotych stanowi klas (?) bogat.
WIKSZO LUDZI NIE ZDAJE SOBIE SPRAWY, e pienidze ktre zarabiaj s
zudzeniem. Kady czowiek ma indywidualne prawo do zysku, tak samo jak zakad przemysowy,
pastwowy czy prywatny. Przypuszczam, e niewielu ludzi chciaoby pracowa w zakadzie
pastwowym, jeli wiedzieliby, e ten zakad nie przynosi zysku. Kady czowiek, ktry pracuje za
pienidze ma takie samo prawo do zysku jak zakad prywatny czy pastwowy. Jestem przekonany, e

kady czwiek chciaby pracowa w zakadzie, ktry jest zyskowny. Zysk zatem nie jest brudnym
sowem jak si moe wydawa.
WIKSZO LUDZI POPENIA WIELK POMYK mwic, e zarabia pienidze. Oni
tylko myl, e je zarabiaj. Wpadli w puapk mylow, ktr trzeba wyjani. Powiedzmy: czowiek
zarabia milion zotych i ten milion wydaje na ycie nie zarabiajc absolutnie nic. Jeli ten czowiek,
ktry zarabia milion zotych miesicznie odoyby z 10% do banku, albo kupi za nie dolary, pod
koniec roku miaby obliczalny zysk. Ale wikszo ludzi, ktrzy dostaj milion zotych, tyle samo
wydaj. Taki czowiek mylc, e zarabia pienidze, myli si. On tylko si utrzymuje. To jest wanie
puapka mylowa, z ktrej kady czowiek musi si sam wydosta.
Powiedzmy, klasa rednia charakteryzuje si tym, e czowiek, ktry do niej naley moe odoy
z zarobku 10% jako swj fundusz dyspozycyjny, z ktrym moe zrobi co zechce. Ludzie za, ktrzy
wydaj na utrzymanie wicej ni zarabiaj, czy te aby y normalnie musieliby wydawa wicej ni
wynosi ich miesiczny zarobek, yj w stanie cigego napicia i frustracji. W Polsce mamy tego
niezliczon ilo przypadkw, mona powiedzie,e jest to zjawisko masowe. Tacy ludzie znajduj si
poniej klasy redniej. Dlatego tak wane jest u nas stworzenie warunkw do jej powstania, przeciwko
idei Lenina, ktry powiedzia, e klasa rednia nie moe istnie, bo stanowi niebezpieczestwo dla
wadzy bolszewikw.
CHCIABY WIEDZIE dlaczego nie uywam sowa robotnicy. Wiem, e w Polsce jest
duo ludzi pracujcych fizycznie, s to przewanie ludzie, ktrzy w moim pojciu nie nale do klasy
redniej. Samo pojcie robotnik na Zachodzie i w takich krajach jak Stany Zjednoczone czy Kanada
jest pojciem przestarzaym. Robotnikami nazywano tu ludzi pracujcych w fabrykach potu na
przeomie osiemnastego i dziewitnastego wieku. Zastpowali oni maszyny, ktrych wtedy nie byo.
Czowiek, ktry stoi przy tokarce przez trzydzieci lat staje si specjalist od tej jednej
czci, ktr wykonuje bo nauczy si to dobrze robi. Do koca ycia pozostanie w tym samym
miejscu, nie ma adnej moliwoci by si z niego wydosta. Nie posiada dyspozycyjnego kapitau, aby
wyrwa sie z koowrotu i nauczy si czego nowego. Moe ma dwie, lub trzy prace. Na skutek braku
zysku nie jest w stanie stworzy wasnego przedsibiorstwa, czy otworzy zakadu. Nie ma na to czasu
ani pienidzy. Wszystko co zarobi musi wyda na ycie i jeszcze mu nie starcza. Ze wzgldu na brak
rezerwy finansowej nie ma zabezpieczenia takiego jak jego rzd, ktry utrzymuje a 26 procent
dochodw narodowych w specjalnym kufrze. Czowiek ten moe znale si w takim okropnym
stresie, e przestaje by sob, przestaje nawet by czowiekiem i jedyny ratunek upatruje w buncie. W
zniszczeniu warsztatu pracy, w kradziey. To wanie zjawisko wystpio powszechnie przed stu laty
na Zachodzie, doprowadzio do wybuchu robotnikw i w konsekwencji spowodowao zmiany
systemw spoecznych.
W obecnej sytuacji kryzysu, tylko podzial zysku pomidzy pracownikami w kadym
indywidualnym zakadzie gospodarki uspoecznionej moe stworzy ich pracownikom waciw
motywacj do pracy.
Marks i Engels myleli, e wolny rynek i indywidualny zysk przynios masowe bezrobocie,
pomylili si jednak nie biorc pod uwag faktu, e powstan nowe zawody. Mechanizacja
spowodowaa rewolucj przemysow, stali si potrzebni ludzie do skadania i obsugi coraz bardziej
skomplikowanych maszyn i urzdze przemysowych, na znacznie wyszym poziomie, zosta
skrcony dzie pracy z czternastu do omiu godzin dziennie. Obecnie w takim kraju jak Kanada nie
uywamy pojcia robotnik, bo wszyscy pracujemy. Jedni na stanowiskach kierowniczych, inni jako

pracownicy niewykwalifikowani. Doszo do tego, e pracownicy niewykwalifikowani s bardzo

poszukiwani w Kanadzie. Rzadko mona spotka czowieka,ktry ma mocny kark, nie ma gowy i
chce wytrwale pracowa fizycznie. Otrzymuje on stosunkowo dobre wynagrodzenie i wie e jest
potrzebny. Wolny rynek wytworzy sytuacj, w ktrej wielu ludzi weszo do klasy redniej i std
obserwuje si chroniczny brak pracownikw fizycznych. Z tego powodu Kanada chtnie przyjmuje
przybyszw z Polski. Wikszo Kanadyjczykw yje jupoza epok przemysow, w dobie epoki
komunikacji, co jest bardziej produktywne.
INTERESUJE CI porwnanie poziomu ycia w Polsce i w Kanadzie. Uwaasz, e
wystpujce rnice s przyczyn nieustajcej emigracji Polakw do krajw Zachodnich midzy
innymi do Kanady. Pojcie poziomu ycia jest relatywne i zaley od kadego czowieka. Chodzi tutaj
o kapita dyspozycyjny, ktry pozwala zebra oszczdnoci i polepszypoprawi sobie standard
yciowy. To zaley od kadego czowieka indywidualnie. Znam ludzi w Kanadzie czy Stanach
Zjednoczonych, ktrzy zarabiaj po sto tysicy dolarw rocznie i czuj si biedni, cigle narzekaj, e
nie mog si utrzyma. Uwaaj, e nie potrafi y za mniej ni sto tysicy na rok i czuj si
nieszczliwi. Jest to pojcie bardzo subiektywne. Oni okrelili swj poziom ycia na sto tysicy
dolarw rocznie i nie odkadaj nawet dziesiciu tysicy, eby posiada w banku swj kapita
dyspozycyjny. Przyzwyczaili si do tego poziomu i nie potrafi z niego zrezygnowa. Znam te ludzi
w Polsce, ktrzy wydaj trzy miliony zotych miesicznie i nigdy im nie wystarcza do pierwszego. S
te tacy, ktrzy dostaj p miliona zotych miesicznie i nie umieraj z godu.
Ale w Polsce jest duo ludzi, ktrzy zarabiaj poniej godnoci ludzkiej, nie mogc
utrzyma swoich rodzin. Nie wystarcza im, aby zapewni dzieciom dostatniego i szczliwego
dziecistwa. To zjawisko w Kanadzie raczej nie wystpuje z prostego powodu: oglnie mwic jest tu
lepsza dyscyplina pracy, wolny rynek bez specjalnych interwencji rzdowych, rozwinity prywatny
przemys i naturalne siy ludzi stwarzaj moliwoci w Polsce nieznane, powstawania bogactwa, ktre
wszystkim przynosi znacznie wyszy poziom bytu.
W Polsce wytworzyy si pewne cechy bytowania w obozie pracy, ktrych Polacy sami nie
zauwaaj, a ktre s widoczne i race, kiedy znajd si oni w takim kraju jak Kanada o wysokim
indywidualizmie i poczuciu wolnoci. Cechy te okrelaj ich stosunek nie tylko do siebie, ale take
otaczajcego ich wiata. U niektrych jest to mentalno pegeerowska u innych racy brak
samodzielnoci. Cechy te zostay wytworzone w polskim komunizmie, ktry bardziej pracowa nad
podwyszeniem poziomu zbroje w Zwizku Radzieckim, ni polepszenia bytu w Polsce. Odbierao to
bardzo duo wypracowanego bogactwa i perspektywy yciowe; ludzi gniota biurokracja i brak
osobistej motywacji dziaania. Take puapki mylowe, ktre s widocznym i okropnym
ograniczeniem Polakw z Kraju i nie pozwalaj im nawet zagranic wyzwoli si ze swojego sposobu
mylenia i bycia.
Teraz ju zanika zmora uzalenienia od Zwizku Radzieckiego, ale s jeszcze inne: nieudolno
kierownictwa i ta najbardziej dokuczliwa: puapki mylowe spoeczestwa.
Najwikszym kopotem Polski jest to, e dziewidziesit procent przedsibiorstw pozostaje
wasnoci pastwow. Byoby o wiele lepiej, aby wikszo z nich znalaza si w rkach
prywatnych. Wtedy miayby szans lepszego dopasowania si do rynku w rodowisku wolnej
konkurencji. Konieczno podejmowania ryzyka spowodowaaby ich wikszy wysiek. Dayby z siebie
wszystko majc moliwo utrzymania si przy yciu, a take perspektyw wzbogacenia si,

osignicia zysku.
Firma pastwowa zwykle jest niewydajna, a jej zysk, nawet jeli go otrzyma, nie zostaje
podzielony pomidzy pracownikw.
W krajach, po ktrych podrowaem czy to pierwszego, drugiego czy trzeciego wiata firmy
pastwowe s niemile widziane i pracuj w nich najsabsi pracownicy, ktrzy przez swoj sabo
charakteru, brak zdolnoci i niech do zmian utrzymuj si w nich na si. Sytuacja w Polsce o tyle
si polepszya, e w chwili wprowadzenia wolnego rynku i ucicia politycznej zapomogi pastwowej
zakady, ktre nie potrafi na siebie zarobi mog zbankrutowa. Podobnie jak w kadym kraju s
firmy dobre, rednie i ze, a take firmy najgorsze. Trudno znale powd, aby udziela zapomogi tym
przedsibiorswom, ktre s w ostatniej dziesitce ze wzgldu na ze kierownictwo, czy te z
organizacj pracy, brak popytu na ich towary, czy ma produktywno. Byoby zupenym
szalestwem zasila je zapomogami pastwowymi z naszych podatkw.
Sabe przedsibiorstwa s najbardziej krzykliwe, podnosz wrzask w panicznym lku przed
upadkiem i za wszelk cen chc si jeszcze utrzyma przez rok czy dwa, aby w tym czasie znale
lepszy ukad, ewentualnie zapobiec bankructwu i cakowitemu wyeliminowaniu z rynku. Tym
najgorszym firmom lepiej pozwoli naturalnie zbankrutowa ni dawa zapomogi. Trzeba przestrzec
rzd przed tani filantropi. Nie ma znaczenia czy s to firmy pastwowe czy prywatne, chodzi o to,
aby upady bez przeszkd.
Naley stworzy konkurencyjny rynek pracy, aby pozostae przedsibiorstwa mogy
zatrudni najlepszych pracownikw. Wybra ich spord tych, ktrzy pozostan bez pracy. Bd oni
starali si pracowa bardziej efektywnie. Biorc pod uwag, e firmy pastwowe s zawsze
niewydajne, trzeba je sprzeda kiedy znajd si na nie nabywcy, bez specjalnego popiechu i nie na
chybi- trafi, nie za wszelk cen.
Gwatowne pozbywanie si zakadw przez pastwo jest ze wszech miar niewskazane, bo
chodzi o przyjcie drogi ewolucyjnej, nie za rewolucj, ktra zawsze wymaga ofiar, zawsze
nastawiona jest na siowe ustawienie spoeczne. Tego w Polsce nie chcemy. Potrzebna jest nam
ewolucja, a zatem intencj rzdu powinno by denie do wyprzeday firm pastwowych na rynku
giedy akcyjnej jako najbardziej demokratycznego mechanizmu, nabywcom krajowym czy te
zagranicznym zalenie od popytu. Nie mona jednak oddawa tych firm za darmo, czy p darmo bez
oceny ich wartoci przez wolny rynek. Za przedsibiorstwom, ktre nie mog si utrzyma ze
wzgldu na ze kierownictwo, rodzaj produkcji, nisk wydajno naley pozwoli, aby umary
mierci naturaln.
Nie chc przez to powiedzie, eby natychmiast, z poniedziaku na wtorek, czy rody na
czwartek sprzedawa lub oddawa w rce prywatne dziewidziesit procent przemysu.
Spowodowaoby to wielk destabilizacj kraju. Winno to nastpowa stopniowo, w zalenoci od
nabywcw, ktrzy zechc podj ryzyko wyprowadzenia ich z deficytu, obiecaj, e zatrudni
najlepszych pracownikw i wkadajc swoje pienidze potrafi nimi tak gospodarowa, aby w
przyszoci osign zysk.

Chapter 23
ZYSK JEST NAJLEPSZ MOTYWACJ.

Podobnie jak sabe zakady powinny upa, jeli nie chc lub nie mog same na siebie
zapracowa, te co maj zyski powinny z nich skorzysta aby pomnoyc swj sukces i zwikszyc
zatrudnienie. aden zakad, ktory dzisiaj odnosi sukcesy nie posiada gwarancji, e tak stale bdzie w
przyszloci. Konkurencja nigdy nie pozwala na luksus stania w tym samym miejscu, zawsze jest
gotowa do ataku. Dlatego konieczna jest staa inwestycja na stosowanie nowych technologii i
zatrudnienie najlepszych pracownikw jacy s na rynku pracy. Tylko silne firmy przez swoje
sprawdzone na wolnym rynku zalety mog wzmocni ekonomie kraju. I dlatego ich pracownicy maj
prawo do zysku w zamian za swoja prac. Jest to najlepszy sposb prywatyzacji zakadow
pastwowych, ktry nie wymaga rozdawania klejnotw polskiego przemysu chciwym
przedsibiorcom z zagranicy. Z czasem pracownicy ZAKADW SUKCESU sami mog wykupi
swoj prace od pastwa za porednictwem mechanizmu giedy akcyjnej. Pomimo, e s to zakady
pastwowe, traktujc je jako prywatne z motywacj podziau zysku, damy im moliwosc osignicia
podobnych wynikw. PODZIA ZYSKU JEST DZISIAJ PRAKTYKOWANY NAWET PRZEZ
SKRAJNIE PRAWICOWE FIRMY W AMERYCE.
W POLSCE KWITNIE OBECNIE nieformalna gospodarka, ktr zaobserwowaem te w innym
trzeciowiatowym kraju, jakim jest Peru. Ta nieformalna gospodarka jest form partyzantki, co mog
miao powiedzie. Partyzanckie zachowanie si prywatnego przemysu i handlu jest zjawiskiem
najzupeniej antyrzdowym. W Peru podobnie jak w Polsce nieformalna gospodarka wychodzi na
ulice. U nas widoczna jest na Marszakowskiej, Polnej i dziesitkach innych ulic w Warszawie, gdzie
nieformalni producenci i handlowcy wystawiaj swoje towary na stoiskach dlatego, e nie mog sobie
pozwoli na dziaalno formaln ze wzgldu na interwencj pastwa czy te intensywne podatki
zaaplikowane przez rzd. Ludzie ci, nie mog znale odpowiedniego klimatu dla swojej
przedsibiorczoci, s krpowani nakazami i zakazami, tpieni przez policj prezydenck, nie mog
otworzy samodzielnych sklepw czy wasnych warsztatw i stanowisk pracy.
W takim kraju jak Peru nieformalna gospodarka zatrudnia najwiksz cz spoeczestwa.
Wybitny ekonomista limaski Hernando Soto mwi, e jest ona najzdrowsz czci gospodarki.
Ubolewa tylko nad tym, e monopole i biurokracja panujce w tym kraju nie pozwalaj si jej
sformalizowa. W Polsce sytuacja jest podobna, nie ma klimatu, ani przywileju pierwszestwa dla
podejmowania prywatnej dziaalnoci gospodarczej. Limituje j biurokracja, nacisk monopoli, bardzo
skomplikowany kodeks prawny. W Polsce powtarza si identyczna sytuacja, ktra trwaa przez wiele
lat w Peru. Stragany na Placu Defilad, w samym centrum Warszawy czy na jej obrzeach s
zjawiskiem partyzancko antyrzdowym. Nie mona zahamowa siy witalnej prywatnej inicjatywy,

mona j tylko ogranicza, mona j tpi, mona niszczy stragany posyajc przeciw niej
pastwowych, prezydenckich policjantw. Waciciel zmuszony do zwinicia stoiska moe to zrobi
w kadej chwili i za p godziny ustawi je w innym miejscu bez specjalnych kosztw. Natomiast
kosztowne jest uruchomienie formalnej placwki handlowej, powiedzmy sklepu, ktry w przypadku
opresji rzdowej i wysokich podatkw jest wysoce nieopacalny. Nie tylko to gnbi nieformaln
gospodark. Monopole rzdowe maj pierwszestwo w nabywaniu produktw czy rozwiza do
ktrych nieformalna gospodarka nie ma dostpu.
Nieformalna gospodarka, jak to zauwayem w moich podrach po wiecie, wystpuje tam, gdzie
ma miejsce interwencja rzdowa, a to gwnie w krajach tzw. Trzeciego wiata. Wyranie chc
powiedzie, e szczeglnie w tych krajach, ktrych rzd przejawia inklinacje socjalistyczne. W
Kanadzie nie byo wida nieformalnej gospodarki a po lata osiemdziesite. Pojawia si ze wzgldu
na kolektywistyczne tendencje kanadyjskiego rzdu, jego interwencjonizm i wzrost podatkw. Doszo
do tego, e w latach dziewidziesitych rozwinie si ona z powan szkod dla kraju.
Szkodliwa w Kanadzie, w Polsce o tyle korzystna, e jest najzdrowsz gospodark w kraju.
CHCIABY WIEDZIE, co mona zrobi w Polsce, aby nie tylko nieformalna gospodarka
bya zdrowa. To bardzo proste: Naley stworzy waciwy klimat spoeczno polityczny, wykaza
przychylno i poparcie prasowo telewizyjne ludziom, ktrzy co potrafi zrobi, doj do wysokich
osigni jako prywatna inicjatywa.
Troszczy si o nich i popiera wszelkimi moliwymi sposobami, ktrymi dysponuje rzd i
opinia spoeczna, pozwoli im na swobodny rozwj, aby mogli zatrudni w swoich zakadach setki i
tysice pracownikw. Powinni odczuwa wsparcie rodowiskowe, pastwowe, rodkw komunikacji
masowej. Wtedy ci ludzie bd w stanie stworzy wiele stanowisk pracy. Nie ma nic gorszego jak
podstawi im nog, obrzuca obraliwymi sowami, zazdroci sukcesu i przeszkadza na kadym
kroku. Wtedy ci ludzie zniechc si i bd woleli pracowa nieformalnie i po partyzancku, a w
kocu wyjad z Kraju.
Jak moemy oczekiwa na zachodnie inwestycje w kraju, w ktrym jego rodowici
mieszkacy nie maj zaufania do rzdu, co przejawia si w uprawianej przez nich nieformalnej
gospodarce. Rzd, ktry chce rzeczywicie popiera prywatn inicjatyw powinien stworzy klimat, w
ktrym mogaby ona wydosta si z nieformalnoci, czyli utajnienia. Rzd polski mona porwna do
peruwiaskiego, ktry take nie wspiera prywatnej inicjatywy. Wystarczy przej si przez
rdmiecie Limy, aby przekona si, trudno przedosta si przez jej ulice, nie mona nawet wej
do sklepw. Chodniki pod ich drzwiami i oknami zastawione s straganami nieformalnych
sprzedawcw. Sklepy te nie mog handlowa, fabryki nie mog dostarcza do nich towarw. Dostp
sta si niemoliwy. Rynek opanowaa nieformalna ekonomia. Bielizna, ubrania, sprzty domowego
uytku, obuwie, wszystko to jest gotwkowo wykupowane na tyach fabryk za posrednictwem
nieformalnych ukadw z handlowcami, albo przez kontraband importow i dostarczane na uliczne
stragany, z ktrymi formalne sklepy przegrywaj w konkurencji.
To samo dzieje si w Polsce, z t rnic, e do tej pory przez dziesitki lat nie byo wiele
prywatnych sklepw, ich wacicieli tpi rzd i pogardzaa nimi oficjalna opinia publiczna,
inicjowana przez rozmaite agendy. Jeli te prywatne sklepy i pawilony chociaby przy
witokrzyskiej czy Marchlewskiego w Warszawie utrzymyway si, to wszyscy wiemy, jakie
korzyci mogli mie z nich waciciele zabijani systematycznie przez podatki. Sklepy te
funkcjonoway przewanie krtko, przez trzy lata najwyej pi lat, a potem widzielimy na ich

drzwiach wywieszki: zamknite. Nie podawano nawet powodw, byy one oglnie znane.
Doprowadzaa do tego interwencja rzdowa. Ludzie prywatnej inicjatywy tyle ju razy si sparzyli, e
teraz wol postawi stragan na chodniku i kiedy policja prezydencka ich przepdza, przenosz si na
inn ulic, na inny chodnik, aby pniej wrci w to samo miejsce. Gospodarka nieformalna jest
jeszcze jednym dowodem, e Polska jest krajem Trzeciego wiata.
NIC MNIE TAK NIE DRANI jak pytanie czy w Polsce zostanie wprowadzony prymitywny
kapitalizm rodem z XIX wieku?
W pewnym czasie istniao w Polsce pogardliwe okrelenie prywatnego przedsibiorcy,
ktrego nazywano "prywaciarzem". Niech zatem bdzie prywaciarz. Zbuduj ci jego model. Moemy
nazwa go Cieciem. Powiesz, e w Warszawie cieciem nazywa si stra nocnego. Nazwijmy go
zatem panem Cieciem na stanowisku stra nocnego, ktry poza tym ma zakadzik i jaki prywatnoindywidualny ukad. Pan Cie zaczyna przyjmowa pracownikw do swojego zakadu, a majc
niewiele kapitau, nkany podatkami, duszony przez biurokracj, monopole, zmaltretowany brakiem
surowcw jedyn moliwo upatruje w wyzysku swoich pracownikw. Inaczej nie wyjdzie na swoje,
nie wybije si na niezaleno. Paci im najmniej jak moe, obrywa co si da oberwa, ale paci im
jednak wicej, ni mogliby otrzyma w zakadach pastwowych. Dlatego bd u niego pracowali, a on
bdzie stara si im paci jak najmnjej. Poczy ich wsplne zagroenie, e w kadej chwili moe
przyj kto z urzdu skarbowego i zamknc interes.
W innym kraju, w ktrym pastwo dba o prywatn wytwrczo istnieje przychylna
atmosfera dla inicjatywy, dla intencji, ktra moe przysporzy bogactwa narodowego. Jeli kto
zaczyna prowadzi swj zakad nie napotyka na bariery biurokratyczne, nikt mu nie utrudnia startu,
nikt go nie zniewaa, nie torturuje podatkami, nie zamcza niezrozumia i zagmatwan ksigowoci,
a prawo przychodzi mu z pomoc w postaci ulg podatkowych. Prywatny interes i inwestycje jego
waciciela stanowi warto narodow. Ulgi podatkowe zale od wysokoci inwestycji. Otrzymuje
znik od wielkoci produkcji eksportowej, znik proporcjonaln do iloci zatrudnionych
pracownikw, jeli prowadzi badania naukowe, znik od ich wielkoci i zakresu.
Jesli rzd go rzeczywicie popiera, taki waciciel drobnego przedsibiorstwa otrzymuje dostp do
surowcw bez najmniejszej obawy e zgnoi go jaki monopol zabierajc mu sprzed nosa cay
surowiec. Nie musi ebra o czyje wysokie wsparcie, nie musi nosi kopertwek i z dracym sercem
wrcza apwki wanym osobistociom, aby uchroni si przed zagad.
W Polsce pan Cie jest cigle zagroony, e mu zamkn biznes, a zatem dopki go posiada chce
wycignc jak najwicej dla siebie i swojej rodziny, zabezpieczy sie na przyszo, wyrwa co si da,
paci ludziom jaknajmniej, gotowy wyrzuci ich natychmiast, kiedy bdzie mia trudnoci. Dziaa na
olep, rozdzielajc razy takie same, jak te ktre otrzymuje od rzdu.
Sytuacj Pana Ciecia moemy porwna do angielskich przedsibiorcw z pocztku XIX wieku.
Poniewa rzecz dzieje si w Polsce przy kocu dwudziestego wieku, po wszystkich dotkliwych
dowiadczeniach z eksperymentem komunizmu, z rzdami zalenymi i slualczymi wobec obcych,
aroganckimi wobec swoich, zwrmy uwag na czowieka, ktry chce uczciwie i rozsdnie z
wyczuciem rynku i umiejtnoci dopasowania si do niego prowadzi swj interes. Stwrzmy mu
moliwoci osignicia sukcesu. Zwrcmy uwag na jego trudnoci, zlikwidujemy biurokracj, ktra
blokuje mu start, przyznajmy ulgi podatkowe, aby wyzwoli jego inicjatyw i zagwarantujmy mu

dug perspektyw dziaania, aby nie musia si obawia, e za kilka lat wszystko straci, jak to byo za
Gomki, Gierka i epoki spki Wasa & Jaruzelski. Niech bedzie on bohaterem narodowym nowego
czasu, nie jako ten, ktry wyzyskuje ludzi, ale jako wspaniay pan Cie, ktry daje prac innym
ludziom dziki swojej przedsibiorczoi. Czy zapomniae, e sowo przedsibiorstwo pochodzi od
przedsibiorcw takich jak pan Cie? Zapewnijmy wic pana Ciecia, e nikt nie bdzie go traktowa
jak oszusta, ublia mu i pomawia o niegodne czyny ktrych nigdy nie popeni, nikt go ju nie bdzie
upodla ani niszczy dlatego, e potrafi skuteczniej od innych pracowa i lepiej paci zatrudnionym u
siebie ludziom, aby nie musieli emigrowa za ocean w celu polepszenia swojej doli.
ALE JAK ZROBIC AMERYKE W POLSCE? Marzeniem kadego obywatela krajw Trzeciego
wiata jest wyjazd do Stanw Zjednoczonych i cignicie tam rodziny i swoich bliskich. Wolny
rynek, ktry kusi moliwoci wybicia si i wzbogacenia, zarazem zagraa klsk i pogreniem si w
ndzy . Pomimo to cigle podnieca ludzi Trzeciego wiata, a w szczeglnoci Polakw. Mira
bogactwa i pragnienie dobrobytu kae ustawia si im w pidziesiciotysicznej kolejce przed
embasad Stanw Zjednoczonych w Alejach Ujazdowskich w Warszawie. Aby oszczdzi im czasu,
emocji i kosztownej podry najlepiej byoby "przewie" Stany Zjednoczone do Polski. Inaczej
mwic stworzy u nas w Kraju warunki pracy i ycia w stylu amerykaskim.
Emigracja jest wynikiem rozczarowania i frustracji spowodowanych tym co si dzieje w kraju.
Udrk dnia codziennego i brakiem perspektyw na przyszo. Rzd polski oczekuje na zagraniczne
inwestycje obcych milionerw w tym samym czasie, kiedy tysice Polakw manifestujc swj brak
zaufania do jego poczyna chce uciec za granic, aby znale si jaknajdalej od chaosu polskiego
pieka i gupoty, o ktrych tak zgryliwie opowiadaj na Zachodzie "polskie dowcipy".
Wielu chce opuci kraj, w ktrym wzajemna nietolerancja powoduje skakanie sobie do garda a
smrd haby Okrgego Stou unosi si nad dostojnymi posami i senatorami podczas obrad
parlamentarnych. Zwycizcy zmurszaej komuny miotaj si na mwnicach, a sprawcy polskich
nieszcz nie chc odej z honorem trzymajc si obydwiema rkoma coraz bardziej iluzorycznych
stokw. Wtrne wiatry przyniosy znad Biaorusi radioaktyne pierwiastki, ktre do tej pory ra
mierci polskie dzieci. Szary czowiek idzie zgarbiony Marszakowsk i rozglda si, z ktrej strony
dostanie w eb. Czy w takim kraju chc mieszka obywatele Trzeciej Rzeczypospolitej?
Jedyne uczucie to ucieka. Ucieka jak najprdzej do wymarzonego obcego kraju pod oson
skrzyde bogini Wolnoci. A moe lepiej byoby zawrci statki pynce przez Atlantyk i
powstrzyma na warszawskim Okciu start odlatujcych do Nowego Jorku samolotw. A wic
zaadoptujmy konstytucj Stanw Zjednoczonych, stwrzmy ten sam wyprbowany od dwustu lat
system wartoci dla sw i czynw, penych praw do bogacenia si i ycia w dobrobycie materialnym i
bogactwie duchowym. Dajmy polskim sdziom prawo byc wybieranymi przez spoeczestwo w ich
okrgach wyborczych, pozwlmy rozwin wolny rynek w naszych miastach i wsiach, stwrzmy
gied akcyjn na wzr nowojorskiej. Czy potrzeba nam jeszcze innych wzorw?
Model nowego systemu moemy wybra szybko, lub te debatowa nad nim przez nastpne sto
lat, zastanawiajc si, jaki bdzie dla nas najlepszy. Moemy te przyj system, ktry zosta przez
dwiecie lat sprawdzony.
Podrowaem po takich krajach jak Wyspy Bahama czy Karaibw, w ktrych oficjaln monet

jest dolar. Oczywicie na Wyspach Bahama rzd drukuje swoj monet, ale jest ona utrzymana w stu
procentach do kursu amerykaskiego dolara, co bardzo upraszcza ycie ich mieszkacw, a take
turystw, ktrzy nie maj kopotw z inflacj i wymian pienidzy.
W sytuacji krytycznej rzd moe emitowa pienidze, aby w szybkim tempie uzbroi kraj, na
przykad podczas wojny. Upraszczam sytuacj, aby da przykad co jest moliwe, a co konieczne. W
sytuacji kryzysu niezbdne sa pewne uproszczenia i czas jest elementem krytycznym. Codziennie
umieraj ludzie, codziennie uciekaj z Polski, codziennie zanika formalna gospodarka na skutek
pitrzcych si trudnoci.
Czym duej to trwa, tym duej przeciga si kryzys. Prawdziwym egzaminem woli narodu beda
wolne wybory, ktore jak najpredzej powinien oglosic rzad przejsciowy. Reformy ekonomiczne
wymagaj na pocztku zmian politycznych. Konstytucja Stanw Zjednoczonych jest sprawdzona i
dobrze suy Amerykanom, moe jej wprowadzenie przydaoby si w kraju, gdzie niezalene sdy s
absolutnie konieczne do prywatyzacji ekonomii.
POWIEDZ ILE RAZY ZASTANOWILES SIE ABY OPUSCIC POLSKE, wwczas kiedy nie
miae z czego y, nie moge utrzyma rodziny, nie moge znale pracy. Mylae o emigracji, jak
o wybawieniu. Sprbuj mi uwierzy, e emigracja jest zjawiskiem absolutnie dla kraju niekorzystnym.
Najzupeniej szkodliwym. W Peru spotkaem wielu wartociowych ludzi, ktrzy mogli by uyteczni
w kraju, ale nie mogli sobie znale w nim miejsca ze wzgldu na sytuacj siowe, dominacj
monopoli, prywatne ukady firm z rzdem i inne trudnoci, ktre napotykali i ze zami w oczach
emigrowali do Stanw Zjednoczonych czy Kanady.
Wiem co mi powiesz, e emigracja polska jest bardzo dua, ponad 15 milionw Polakw yje za
granic. Powiesz mi take, e emigracja polska jest silnie zwizana emocjonalnie ze swoimi
rodzinami w kraju i ma wpyw na Polsk. Powiesz mi, e Polsce potrzebna jest zachodnia optyka
widzenia. Posiadaj j tylko ludzie, ktrzy co najmniej p ycia spdzili na Zachodzie i wrecie na
skutek zmian politycznych bd mogli wrci do Kraju. Tobie si wydaje, e emigracja jest
poyteczna dla ciebie, bo cay czas mylisz i mwisz jakie mogaby przynosi korzyci tobie,
rodakowi yjcemu w Kraju.
Emigracja jest zjawiskiem popularnym w krajach Trzeciego wiata, ucieczk od opresyjnych
rzdw, czy te sytuacji politycznych nie do wytrzymania. Jeli ludzie uciekaj z kraju, wiadomo, e
co niedobrego si w nim dzieje. Ludzie uciekaj przecie od poaru, rewolucji, wojen, zych rzdw,
od zych politykw, i zej gospodarki. Ani Stany Zjednoczone, ani Kanada nie znaj zjawiska
emigracji. Kady ich obywatel moe wyjecha za granic, aby zdoby inne dowiadczenia lub te
podnie na wyszy poziom swoj wiedz, czy kultur, i po pewnym czasie wraca do kraju. Z
Polakami jest inaczej, wikszo tych ktrzy znajd si za granic ju nie wraca. Mimo, e w
Niemczech nazywaj ich "polskimi winiami", ci ludzie czsto przez cae ycie cierpi upokorzenia
przez ponienie i pogard ze strony obcych, ale do kraju nie chc wrci. Czego si boj? Co ich
odpycha, e zostaj aby y w ponieniu na Zachodzie? Czy odpycha ich od kraju polityka? Mnie si
wydaje, e w gruncie rzeczy s to sprawy polityczne. Przez czterdzieci par lat w Kraju panowa
obz pracy. Mwi to z pen wiadomoci tych sw. Wyjechaem z Polski majac 21 lat i zdyem
pozna jego smak w szkole i harcerstwie, oraz w cigu trzech lat pracy w Kraju. A wic zanim
wyjechalem z Polski juz dobrze wiedzialem, co to jest. Przez nastpne osiemnacie lat byem

zmuszany przez "polskie" wadze konsularne do zrzecenia si obywatelstwa.

Dla kogo emigracja jest korzystna? Dla ciebie, ktory dostajesz w Polsce pare dolarow od rodziny
za granic, czy dla tych, ktrzy przeywaja tutaj ponienie? Polskie przyslowie mowi: "Wszdzie
dobrze, ale w domu najlepiej", czy nie korzystniej jest budowac ten dom u siebie, aby w nim
zamieszkac? Jest to pragnieniem kazdego Amerykanina i kazdego Kanadyjczyka, kazdego czlowieka,
ktory moze rozwijac sie w normalnych warunkach i dac z siebie wszystko bez obawy, e policja
prezydencka bedzie go przepdzac z ulicy na ulice i on bedzie ciagle musial zwijac stragan, w ciaglej
ucieczce
W czasach obozu pracy emigracja byla zabroniona, granica zostala ogrodzona drutem kolczastym,
zaminowana i otoczona wojskiem . Strzegla jej chmara dobrze wytresowanych psw.
Emigracja byla niemozliwa, az do czasu kiedy ten system zaczal prochniec i zupelnie sie rozpadac.
Jej warunki zostaly stworzone po to, aby wyrwac zapalnik z bomby zegarowej, ktra ju tykala i pan
Jozef Klasa, owczesny sekretarz generalny Towarzystwa Polonia wpadl na genialny pomysl, aby ten
zaplon wyjac, umozliwiajac najbardziej agresywnym, najbardziej sfrustrowanym i ludziom o
najwiekszej inicjatywie wyjazd na Zachod. Ci za ktorzy nie mieli tej inicjatywy, albo bali sie, e nie
wytrzymaja ponizenia, zostali w kraju.
W czasach niemieckiej okupacji ucieczka z obozu koncentracyjnego byla karana smierci.
Ludziom ktorzy uciekli z Polski takze grozila kara. W kazdym obozie grozi kara za ucieczk. Jako
mlody chlopak na wyjedzie do Szwecji nabawilem sie kamienia nerkowego i nie mialem pieniedzy
na powrot do kraju. Musialem zostac dluzej wiedzac, jaka mnie czeka kara. W paszporcie mialem
pieczatke, z prawem do jednego miesiaca pobytu za granica i drug pieczatk zaswiadczajaca, ze mam
prawo wywiezc z Polski piec dolarow. Zostajac o jeden miesiac dluzej w Szwecji wiedzialem, ze nie
mam juz zadnej szansy na wydostanie sie z obozu pracy. Moja decyzja byla oczywista. Tyle, ze mnie
sie udalo wyjechac a dla wielu bylo to niemozliwe, bo zaminowan granice otaczaly druty, wojsko i
psy. Aby zmusic ludzi do pracy, daje sie im tylko tyle, aby mogli dojsc do fabryki, powtarzam:
fabryki a nie zakladu pracy. Stad wlasnie pochodzi obawa przed kapitalizmem, bo ludzie w Polsce
poznali fabryki, ktore do tej pory w zakresie mechanizacji i kierownictwa sa na poziomie wczesnego
kapitalizmu. Zupelnie jak tamte fabryki na poczatku wieku. Doskonale rozumiem dlaczego pracujac w
takich warunkach przez czterdziesci pare lat maja obawy przed kapitalizmem. Porownuja je z tamtymi
fabrykami w dziewietnastym wieku, a niektore z nich np. fabryki wlokiennicze w odzi sa tymi
samymi fabrykami, ktore powstaly u poczatkow polskiego kapitalizmu.
Dzisiaj na wolnym rynku kazdy zaklad stara sie stworzyc jak najlepsze warunki pracy, aby dostac
wartociowych pracownikow i by jak najbardziej konkurecyjnym. W tej chwili nie chodzi o ilosc
produkcji, ale jej jakosc, co zasadniczo rozni wspolczesny przemysl od tamtego z dziewietnastego
stulecia, czy tez z czasow komunizmu.
Polska nie odgrywa znaczacej roli na wolnych rynkach wiata z tego wzgledu, e przez ostatnie
czterdziesci lat jej produkcja byla wysylana do Zwiazku Radzieckiego po piatej wymianie
transferowej rubla, czyli 10 centow za dolara. Kto zdobywal komponenty, za ktore trzeba bylo placic

na Zachodzie dewizami? Jacy ludzie? Tylko ci, ktorzy dzieki swoim ukladom pracowali w
przedsiebiorstwach podleglych Ministerstwu Handlu Zagranicznego. Glwnym ich atutem, aby
wyjechac za granice byla ksiaeczka partyjna. Rzadko zdarzao sie, aby bez niej ktos mogl wyjechac
za granice. Musial to byc czlowiek zaufany, ktory wroci do obozu. Oczywiscie kazdy sie staral
wyjechac i istniala duza konkurencja. Wyjezdzali tylko ludzie najwyzszego zaufania.
JAK WYGLDA WYJAZD ZA GRANICE.
Funkcjonariusz handlowy , ktory wyjezdzal za granice dostawal dolary na pokrycie kosztow
pobytu, podrozy itd. Pamietam opowiadania handlowcow z czasow komunizmu w Polsce, ktorzy
uciekali sie do takich sztuczek, jak gotowanie jajek na zelazku, aby zaoszczedzic z przyznanych im
diet pare dolarow. Nie jedli sniadania i w ten sposob oszczedzali piec dolarow, nie jedli kolacji i
znowu zostalo im piec dolarow w kieszeni. Nawet dzisiaj jest to w Polsce dosc pokazna suma, a
wowczas byl to swego rodzaju dochod.
Taki handlowiec przyjezdzal na Zachod i oferowal potencjalnemu nabywcy TANIE PRODUKTY
z Polski. Nigdy nie reklamowal ich jako wartosciowe, zawsze tanie. Wowczas zachodni nabywca
nabieral przekonania, ze moze je kupic jeszcze taniej. Jesli cena produktu wynosila powiedzmy
TYSIAC dolarow, wreczal mu w lape piec tysiecy i mwi: "Sprzedaj mi twoje towary po 700 dolarow
razy 1000 sztuk" i tak to sie odbywalo. Czy w takich warunkach mozliwe bylo uzyskanie dla kraju
korzysci, czy w agent handlowy przedstawial sie Zachodowi jako czlowiek wartosciowy DLA
POLSKI?
Polskie firmy mog si znale na giedzie kanadyjskiej, a wwczas zacznie si gra w otwarte
karty. Wymaga to jednak wsppracy rzdu i prawdziwej chci zmian gospodarczych, aby Polska
wydostaa si z kryzysu. Potrzeba nam takiej wsppracy, jaka istnieje pomidzy rzdem a prywatnym
kapitaem w Japonii, gdzie wybrany przez spoeczestwo rzd w peni popiera kooperacje
przemysowe, dbajc o to aby kraj mia jak najwicej dobrze patnych i stabilnych miejsc pracy.
Takiej wsppracy rzdu z przemysem i drobn wytwrczoci jeszcze nie wida w Polsce.
MWIEM UPRZEDNIO: NIE MA POLITYKI BEZ EKONOMII. S one ze sob nierozdzielnie
zwizane. Kada wojna wybucha na tle politycznym, z powodw ekonomicznych. Poj tych nie
mona rozdzieli. Tylko tam gdzie panuje dobrobyt, albo przynajmniej spoeczestwo jest zamone
jak np. w Kanadzie, nikt nie mwi o polityce. W dobrobycie polityka jest ignorowana do tego stopnia,
e pidziesit procent obywateli nie bierze udziau w gosowaniu. Podobnie jak w Kanadzie i z tego
samego powodu jest w Stanach Zjednoczonych. W krajach Trzeciego wiata takich jak Peru czy
Polska bez przerwy mwi si o polityce, w domu, piwiarni, klubie, czy na awce w parku. Kraje te s
w trudnej sytuacji i ich mieszkacy nie potrafi oddzieli ekonomii od polityki. Najczciej mwi si
o polityce tam, gdzie panuje kryzys ekonomiczny, albo dyktatura, z ktr zwykle jest on zwizany.
PRZYPOMNIJ SOBIE PANA LEE IACOCA, dyrektora amerykaskiej firmy "Chrysler", ktry
zredukowa w swoim przedsibiorstwie o dwie trzecie biurokracj i uzyska przez to wspaniae wyniki
finansowe. Podobny problem wystpuje w Polsce, takie samo zjawisko ma miejsce w Peru i Kanadzie.
Tym problemem jest zasiedziaa biurokracja. Rzd moe si zmieni, a biurokracja pozostaje.
Biurokracja staje si pastwem w pastwie. ZASTANW SI, czy podczas kryzysu biurokracja jest w
ogle potrzebna i komu, a take czemu ma ona suy. Postawmy nastpne pytanie: czy biurokracja
istnieje dlatego, e saby rzd jej si boi ? Rzd zmienia si wwczas, kiedy do wadzy dochodzi

opozycja. Tak stao si w Polsce i tak jest w Peru. Odchodz starzy politycy, a na ich miejsce
przychodz inni, odmiennej formacji umysowej, czy te o nowym podejciu do spraw pastwa i
narodu. Pozostaje jednak biurokracja, ta sama biurokracja, ktra bya wszechwadna za czasw
poprzedniego rzdu. Politycy stanowi tylko wierzchoek gry lodowej, ktrej dwie trzecie s
zanurzone w biurokracji. C z tego e wchodz do rzdu nowi politycy, jeli pozostaj w nim starzy
biurokraci. Czy co si zmieni, jeli nowi politycy bd musieli wsppracowa z dawn biurokracj?
Wwczas rzd nie bdzie mia tej siekiery, ktr w amerykaskiej firmie samochodowej "Chrysler"
posuy si jej dyrektor Lee Iacoca. W Kanadzie panuje taka sama sytuacja "rzdu w rzdzie" i to
zabija wiele inicjatyw politycznych. Kanadyjski rzd jest obciony star biurokracj, ktra
akumulowaa si conajmniej od pitnastu lat. Nowy gabinet nie chcia jej wyrzuci ze wzgldw
politycznych, zastosowa wic zabieg akumulacyjny dodajc do starych biurokratw swoich ludzi. W
sytuacji kryzysu musimy zastanowi si zupenie tak samo jak to zrobi Lee Iacoca w amerykaskiej
firmie "Chrysler". Czy sta nas na liczn biurokracj, jeli Polacy otrzymuj zaledwie dziesi procent
wartoci swojej pracy ? I s obcieni podatkami, ktre w znacznej mierze id na opacenie
biurokracji. NALEY zmniejszy podatki z 80 procent, wwczas nastpi wzrost stopy yciowej
milionw obywateli. Czy nie moemy zredukowa jednej trzeciej biurokracji i obniy o dziesi lub
dwadziecia procent podatkw? Mwi o podjciu DECYZJI POLITYCZNEJ. Wwczas uda si nam
wyzwoli od tej zmory, ktra nas dusi. DECYZJA TA WYMAGA NIEWTPLIWIE miaoci i
brawury silnego rzdu. Jeli na wskutek tej wielkiej operacji antybiurokratycznej wzrosn dwukrotnie
dochody pracownikw, niewtpliwie si ona opaci. Jeli powstanie dwukrotnie wicej miejsc pracy,
to rwnie opaci si. A dobry urzdnik znajdzie sobie inne stanowisko, bdzie mg pracowa w
rnych zawodach, jeli tylko potrafi dostosowa si do potrzeb wolnego rynku pracy. Tak operacj
powinien przeprowadzi rzd. Sami przedsibiorcy nie bd tego mogli zrobi, jeli rzd nie
przestanie dusi ich podatkami.
Otwiera si przed nami wielkie pole do dziaania. MUSIMY PROWADZI WOJN
PARTYZANCK ZA GRANIC O ZDOBYCIE NOWYCH MIEJSC PRACY. CHCIABYM ABY
TO ZAPAMITA. NIE moemy tolerowa duej sytuacji, w ktrej otrzymujemy tylko 10 procent
tego, co sami wypracowalimy. Musimy si uczy od innych. Amerykanie ucz si od Amerykanw,
jeden od drugiego, MUSIMY ZOBACZY JAK pracuj Francuzi, Niemcy, Anglicy. Dlaczego s tak
zamoni, dlaczego s tak bogaci. JAKI CUD SI U NICH WYDARZY ? KOMU to wszystko
zawdziczaj ? Obserwujc Francuzw, Niemcw, czy Amerykanw poznamy lepiej samych siebie.
POZNAMY TE INNYCH KIEROWNIKW i tym samym nasi kierownicy stan si lepsi, naucz si
bardziej produktywnie obraca polskim kapitaem. MOESZ BY PEWIEN, e co zrobi jeden
czowiek, drugi POTRAFI TO POWTRZY.

Chapter 24
WINIA PODLOZONA GIERKOWI

Przez dziesiatki lat Zwiazek Radziecki broni si przed jakkolwiek pomoc z Zachodu. Polska
nie moga tej pomocy zaakceptowa mimo, e tyle razy otrzymaa jej oferty. Odrzucono plan
Marshala, zrezygnowano z odszkodowa niemieckich, rolnictwo polskie nie mogo zaakceptowa
jakiejkolwiek formy pomocy. Zwizek Radziecki zawsze ba si pomocy zachodniej dla swych
sojusznikw. Najzupeniej nieoczekiwanie Edward Gierek za pozwoleniem Moskwy przyj
dwadziecia kilka miliardw dolarw poyczek. By moe Gierek nie pyta Moskwy o pozwolenie, ale
nie mogo to pozosta niezauwaone. Moskwa te miaa ch dosta te pienidze po koszcie diesiciu
centw za dolara. Zwizek Radziecki ju wtedy by osabiony i potrzebowa dodatkowych funduszy
potrzebnych do realizacji swoich wewntrznych projektw. Trudno przypuszcza, e Moskwa
popenia bd przed ktrym tak dugo si bronia, akceptujc przypyw pienidza z Zachodu do
ktregokolwiek ze swoich satelitw, z ktrych czerpaa korzyci. W tym przypadku Polska zostaa
uyta jako syfon do przesania czci pienidzy. Wiele zakadw w Polsce potrzebowao technologii,
surowcw, czy skadnikw aby mc produkowa i wysya swoje gotowe produkty do Zwizku
Radzieckiego po cenie dziesi centw za dolara. Ju wwczas, w latach siedemdziesitych Zwizek
Radziecki pogry si w kryzysie gospodarczym. W kadym razie wydaje si niemoliwe, aby
Moskwa przeoczya takie sumy pienidzy napywajce z Zachodu do Polski. Przyja ten podarunek
Zachodu porednio przez Polsk, co byo jej wielkim bdem strategicznym. Polacy, z waciwa sobie
inteligencj, zatrzymali powazn jego cz dla siebie, podwyszajc na pewien czas swj standard
yciowy, ktry w kilka lat pniej kiedy Zachd odci "poyczki", zosta drastycznie obniony.
Zachd znajc wspania inteligencj Polakw wiedzia, e sporo skorzystaj na tych
poyczkach. Nie musia o to pyta zamieszkaych w Polsce, wystarczya informacja od mieszkajcych
na Zachodzie. Przez dugi czas obowizywao zeznanie polityczno wojskowe kadego Polaka, ktry
prosi o azyl polityczny na Zachodzie.
Nie byo lepszego sposobu na ukrcenie polskiej kontrybucji na rzecz Zwizku Radzieckiego, jak
te poyczki dla rzdu Gierka. Kosztoway one znacznie mniej ni wojna wietnamska.
NIEDAWNO UKAZAA SI W WARSZAWIE ksika- wywiad "Przerwana dekada, Gierek
oskara" w ktrej byy pierwszy sekretarz PZPR mwi o wielkich kredytach, jakie otrzyma w czasie
swoich rzdw od Zachodu. INTRERESUJE CI, jak to byo moliwe, e Zachd przyzna wwczas
Polsce kredyty bez adnej gwarancji, e zostan kiedykolwiek spacone, mimo, e nigdy i pod adnym
pozorem tego nie robi u siebie w domu.
Zastanw si nad sytuacj, ktra zaistniaa na Zachodzie w latach szedziesitych,
poprzedzajcych lata siedemdziesite, w ktrych Stany Zjednoczone prowadziy wojn w Wietnamie
kosztem ogromnych strat finansowych, najwikszych od czasu drugiej wojny wiatowej. Wojna
wietnamska kosztowaa Stany Zjednoczone kilkaset miliardw dolarw i co najgorsze daa im pozna

uczucie ponienia. Bya to sytuacja zupenie siowa. Podczas zimnej wojny Rosjanie zbudowali mur
berliski mimo protestw Amerykanw. By to najwikszy policzek jaki otrzyma prezydent John
Kennedy i jego rodacy w Stanach Zjednoczonych. Atmosfera zimnej wojny wywoana przez Nikit
Chruszczowa zdominowaa wwczas wiat i jej skutki s widoczne do tej pory. Powstao wwczas
napicie wojenne na Dalekim Wschodzie. Wietnam sta si poligonem dowiadczalnym, zastpczym
polem bitwy dla si amerykaskich i radzieckich, mimo, e Rosjanie oficjalnie w tej wojnie nie
uczestniczyli. Wiele broni dla Wietnamu zostao dostarczone przez Zwizek Radziecki i takie kraje
jak Polska i Czechosowacja. Oczywicie, obydwie strony (i Polsk te) kosztowao to majtek. Sam
Wietnam nie utrzymaby si bez pomocy bloku komunistycznego. Wojna wietnamska bya bardzo
kosztowna dla Stanw Zjednoczonych i wiesz jak si skoczya ? Wszystkie wojny wymagaj
olbrzymich ofiar, rwnie finansowych.
Sukcesem tej wojny by drena finansowy obozu komunistycznego. Zimna wojna trwaa przez
wiele dugich lat, od czasu drugiej wojny wiatowej, a mur berliski i radzieckie bazy wojskowe na
Kubie jeszcze bardziej j zaostrzyy.
Aby Zwizek Radziecki utraci sw dojn krow w postaci pastw satelickich, ktre
finansoway jego przedsiwzicia, naleao dokona pewnych posuni taktyczno strategicznych.
Najbardziej skuteczn taktyk Zachodu okazao si podenie wini Edwardowi Gierkowi w postaci
dwudziestu kilku miliardw dolarw poyczek i kredytw, ktre nie stanowiy nawet piciu procent
kosztw wojny wietnamskiej, aby podwyszy na krtki czas standard ycia w Polsce, potem
skutecznie odci ich dopyw. Musiao to spowodowa niezadowolenie wielkich mas ludzkich,
pogry kraj w zamcie i chaosie, a w konsekwencji doprowadzi do przewrcenia systemu
komunistycznego w Polsce i uniemoliwi dalsze wsparcie finansowe dla jej wschodniego ssiada.
Wiemy, e 10 procent finansowania rocznie jest wystarczajce, aby utrzyma inwestycj 100
procent kapitau. Koszt kapitau wynosi rocznie 10 do 15 procent, a kraje obozu socjalistycznego
takie jak Polska, Czechosowacja i Wgry dostarczay kadego roku kontrybucje dochodu narodowego
tej wysokoci Zwizkowi Radzieckiemu, co byo wystarczajce, aby sfinansowa sto procent jego
dochodu.
Nie sposb zastosowa bardziej skutecznej taktyki ekonomicznej dla podminowania obozu
komunistycznego ni podoenie dwudziestomiliardowej wini, ktra z punktu widzenia ekonomii
Zachodu jest bardzo tanim rozwizaniem w porwnaniu z ogromnym obcieniem, jakiego wymagaa
wojna w Wietnamie.
Skuteczno takiego dziaania jest zdumiewajco prosta. Posu si jednostkowym
przykadem. Co zrobiby mj pracownik, ktremu dabym podwyk co roku przez par lat, a potem
obniy jego pensj o poow. Napewno odszedby z mojej firmy, ale przedtem pobiby mnie do krwi
albo oddal do sadu. Moje postepowanie byoby nielegalne w Kanadzie bo nie wolno tu obniy pensji
pracownika o pidziesit procent bez powodu.
W polityce midzynarodowej nie istnieje sowo etyka, licz si tylko interesy narodowe czy
te indywidualne interesy poszczeglnych krajw. Sowo etyka nie stosuje si take w sytuacji zimnej
wojny, nie bd go zatem uywa take w tym przypadku.
Moesz zapyta, czy rzeczywicie istnia taki plan, sporzdzono dokumentacj zamierze i
sposobu ich wykonania. Nie dziwi si twojemu pytaniu, bo jako obywatel polski spdzie wikszo
ycia w kraju, bardzo lubisz formalne rozwizania i piecztki przystawione na oficjalnych
dokumentach. Jeli jednak znajdziesz si w Kanadzie czy Stanach Zjednoczonych atwo zauwaysz, e

nie uywa si tu piecztek, a jeeli robi si co konkretnego, to wystarczy ucisk rki i sowo.
Wystarczy intencja, a liczy si wynik. Dlatego nie nastawaj, abym przedstawi ci papiery. Kady
zdrowo mylcy czowiek powie ci, e byo to najtasze rozwizanie sytuacji zimnej wojny,
przynioso wielk wygran w postaci rozebrania muru berliskiego, tej wielkiej haby socjalizmu.
Dzisiaj ludzie w Ameryce z radoci przesyaj sobie w upominku kawaki tego muru i trzymaj na
kominkach w swoich domach. Jeli zatem zmierzymy sukces tej wojny iloci kawakw tego gruzu,
ktry pojawi si w Stanach Zjednoczonych i troch take w Kanadzie pomyl, czy nie s one
zwierciadem zwycistwa? Kto otrzyma taki kawaek muru napenia szklank whisky z lodem i pi
za zwycistwo.
Problemy ekonomiczne Polski pogbia rzdzca partia, suca za urzd wykonawczy
Zwizku Radzieckiego; wiele z tych pienidzy, ktre zostay poyczone przez Zachd przesaa w
postaci produktw do wschodniego ssiada Polski po cenie 10 centw od dolara. Inaczej to bogactwo
pozostaoby w Polsce i pomnoone przez produkcj eksportow mogo przynie due korzyci. A i
tak Polacy troch na tym skorzystali, bo kady dba sam o siebie. Moe byy to wyjtki i do tego
gupie, ale c mona byo zrobi innego w tej sytuacji?
Nie mamy moliwoci zakupienia rakiet
we Francji, Stanach Zjednoczonych czy w Anglii. Nie moemy tego zrobi, poniewa naleymy do
Ukadu Warszawskiego.
Na spat odsetek od naszego zaduzenia na Zachodzie wydajemy rocznie cztery do piciu
miliardw dolarw, ale to zaduenie nie jest grone (rosyjska ssawka bya znacznie groniejsza), w
porwnaniu z Kanad, ktrej dug ,przy dwudziestu piciu milionach mieszkacw, wynosi piset
pidziesit miliardw dolarw, co wynosi sto tysicy dolarw na gow rodziny. Nasze pasywa nie s
tak tragiczne. W mojej opinii silna Polska jest najlepszym sojusznikiem Zwizku Radzieckigo, co
zreszt Rosjanie potrafi doceni. Wojsko Polskie konieczne jest do obrony naszych granic przed
atakiem z zewntrz, nie za do ochrony rzdu w wypadku wojny domowej. To jest ogromna rnica i
jest to najlepiej widoczne w kraju, takim jak Kanada, ktra ma zaledwie czternacie czogw. Ile
czogw ma dzi Polska ? Czy w dzisiejszej wojnie czogi w ogle s uyteczne ?
Czy potrzebujemy czogw, aby rzd mg si obroni przed swoimi obywatelami w wypadku
wojny domowej (podobnie jak to miao miejsce w 1981 roku), ktr cigle nas strasz ? Polska
potrzebuje wojska do obrony niepodlegoci, polskie Siy Zbrojne s najwysz gwarancj
suwerennosci jej granic. Nie naley zapomina o tysicleciu naszych dziejw i moemy sobie prosto
w oczy powiedzie, e historia nigdy si nie powtrzy! O tym jednak bdzie mowa w rozdziale "V2 w
odwrotn stron".
CHCESZ WIEDZIE, CZY KONIECZNA JEST SPATA DUGU DOLAROWEGO W
CZASACH KRYZYSU ?
W sytuacji zaistniaej na skutek "podoenia wini Gierkowi" przez Zachd w postaci "konia
trojaskiego" poyczek i kredytw na sum ponad dwudziestu miliardw dolarw przez, uwaam, i
spata tego zaduenia jest nawet nieetyczna. Czy jest to tak ogromny dug,e nie mona go
umorzy ? Czy jest on porwnywalny z zadueniem takich pastw jak Kanada, Szwecja, Stany
Zjednoczone?
Mamy inne priorytety, ktrymi musimy si teraz zaj. Powolna mier starych ludzi z

otwartymi ranami na ciele. Czy to nie jest waniejsze od spaty dugu ? Czy nie naley im jako
pomc? Moe zrobi to za nas kto inny ? Moe Ameryka lub Nowa Zelandia? ZADANIEM
POLITYKW JEST STWORZENIE JAK NAJLEPSZYCH warunkw ycia dla swoich obywateli.
OBAWIASZ SI POWIEDZIE ZACHODOWI, e nie bdziemy spaca zacignitego dugu ?
Dlaczego ? W Peru zrobi to bardzo niedyplomatycznie i jedynie dla wasnej korzyci, prezydent Alan
Garcia, aby wskaza palcem "wstrtnych Amerykanw" i zwali na nich win za dramatyczn sytuacj
ekonomiczn jego kraju. W ten sposb chcia on wywyszy swoje stanowisko polityczne, co byo
zreszt tanim chwytem, w konsekwencji za za pogryo kraj w sytuacji bez wyjcia. My Polacy
wiemy, e nie naley si tak zachowywa. Trzeba rozmawia z Amerykanami kulturalnie i bardziej
dyplomatycznie, moemy pokaza im naszych emerytw, nasze blade dzieci na ulicach Warszawy czy
Katowic, wskaza na zagroenia powstae na skutek zanieczyszczenia rodowiska naturalnego.
Moemy ich nawet zapyta, czy uwaaj, i powinnimy honorowo spaci ten dug co do centa, bez
wzgldu na to co si stanie z naszymi emerytami? Wwczas najbardziej nawet zatwardziay
kapitalista, majc w rku dowody mierci, przeoy nam spat jego o powiedzmy, pi lat, stwarzajc
tym samym szans wydostania si z sytuacji zagroenia. Zechce tylko zobaczy jak bdziemy si do
tego zabierali. Trzeba bdzie przedstawi mu nasz plan dziaania. POWIEDZ, CZY TAK ROBIMY,
CZY POLSKI RZD OPRACOWA JU TAKI PLAN DZIAANIA?
rednia ycia ludzkiego w Polsce jest najnisza w Europie. Bedziemy nadal pogra si w tym
zbiorowym samobjstwie, jeli nic nie zrobimy w tej sprawie. SAM POWIEDZ, CO ZOSTAO
DOTYCHCZAS ZROBIONE ? Do niedawna nikt nawet o tym nie wspomina. Ludzie w Polsce
zwracaj bardzo duo uwagi na mier indywidualn, nikt nie chce mwi o mierci kolektywnej.
NAWET NIE ZDAWAE SOBIE SPRAWY, e kraj nasz przoduje pod wzgldem miertelnoci
pord innych pastw Europy. Zacznijmy zatem od tego, e ju o tym wiemy, a take jestemy
wiadomi faktu ,i kto nas zabija i ju to samo bdzie pierwszym odruchem obrony. Trzeba jednak
znale przyczyn. W kazdej chorobie wystpuj objawy zewntrzne, a take ukryte, psychologiczne.
Czy naley leczy objawy, czy te usuwa przyczyny? Zawsze najwaniejsze s przyczyny choroby,o
tym wie kady lekarz.
Uwaam, e spoeczestwo w Polsce jest fizycznie zdrowe, chocia ta rednia ycia ludzkiego
jest najnisza w Europie. Mamy za to problemy natury psychologicznej i tym wanie naleaoby w
pierwszym rzdzie zaradzi. FATALIZM NIE JEST CHOROB PSYCHICZN, JEST POJCIEM
PSYCHOLOGICZNYM. Powiesz zapewne, e fatalizm mierzy si w wymiarach losu i czowiek nie
ma to adnego wpywu. NIC PODOBNEGO ! Fatalizm liczy si w wymiarach dochodu. Powiesz take,
e fatalizm istnieje w kadym spoeczestwie i trzeba si z tym pogodzi. ODPOWIEM CI, E
ZAWSZE, W KADEJ SYTUACJI MONA ZNALE WYJCIE, zawsze jest moliwoc zarobienia
pienidzy, szczeglnie, e nic nie stoi na przeszkodzie, aby Polska handlowaa z innymi krajami
wiata. Nawet Kanada uatwia jej handel przez zniesienie wszystkic taryf celnych w 1989 roku.
Uwaasz pewnie, e Polska skorzystaa z tego przywileju. OT NIE ! Polska domaga si jedynie
ywej gotwki, aby rzd mg wzmocni swoj kontrol nad obywatelami, lecz nie jest on w stanie
nauczy ich, jak ZARABIA PIENIDZE, podobnie zreszt jak wszystkie inne rzdy socjalistyczne.
Na szczcie jest to rzd przejciowy, co wcale nie znaczy, e mona go usprawiedliwi za to, e
utrzyma w dalszym cigu 90% przedsibiorstw pastwowych i nie stworzy warunkw do powstania

giedy akcyjnej. Stworzenie giedy nic nie kosztuje i jest wskanikiem czy rzd jest wolnorynkowy,
demokratyczny, czy te nie. Gieda powstaa ju na Wgrzech i w Czechosowacji. Jak mylisz, kiedy
powstanie u nas ? W przyszym roku, za dwa lata ? Wtpi, czy lek pomoe pacjentowi, ktry ju
umrze.
CHCIABY, aby Zachd pomg wydosta si Polsce z tego dou, w jakim si znalaza.
Dlaczego domagasz si tego od Zachodu. Zachd nigdy nie pomoe Polsce, jeli Polska sama sobie
nie pomoe. Jaki kraj Zachodu jest w stanie pomc Polsce? Szczeglnie, w sytuacji kiedy Polska
zabiega o yw gotwk? MOE UMIESZ ODPOWIEDZIE NA TO PYTANIE?
Polska moe pomc sama sobie przez stworzenie wolnego rynku. Do tej pory nie ma
mechanizmu, ktry pozwoliby inwestorom stworzy sytuacj wolnorynkow. Do tej pory s
ograniczenia. Czas jest elementem krytycznym. Stworzenie giedy akcyjnej nic nie kosztuje.
Mgbym zapyta, co wicej kosztowao: wprowadzenie nowych symboli pastwowych czy giedy
rynkowej, i co byo waniejsze ? UWAASZ, E WANIEJSZE BYO WPROWADZENIE GIEDY,
ale atwiejsze nowych symboli pastwowych. Powidzmy, e to nic nie kosztowao, ale wprowadznie
giedy wymaga najpierw prywatyzacji przedsibiorstw. PYTASZ CZY MONA W POLSCE
WPROWADZI GIED bez prywatyzacji ? Oczywicie, bo ju istnij prywatne zakady, ktre maj
wielk ch sprzedania akcji, inaczej mwic poyczy na giedzie kapita. Jeli jednak nie powstanie
w najbliszym czasie gieda, to wszystko co rzd powiedzia do tej pory o wolnym rynku bdzie
nieprawd, bo jedynym jego barometrem jest gieda akcyjna. JEDYNYM WSKANIKIEM
WOLNEGO RYNKU JEST GIEDA AKCYJNA. W adnym z krajw Trzeciego wiata gieda
akcyjna nie istnieje. Moe ona by na papierze, ale faktycznie jej nie ma aby wspomaga wolny rynek.
CHCESZ WIEDZIE czy pastwo moe stworzy gied. Absolutnie nie. Pastwo moe tylko
stworzy klimat prawny i dozorowa, eby nie byo faszerstw i naduy. Moe te sprzedawa akcje
swoich przedsibiorstw. Oczywicie powinno to robi, bo jest ich wacicielem. Nie ma adnego
innego mechanizmu, aby zdoby swoj warto. Jedynym odzwierciedleniem wartoci jest rynek. Jeli
nie powstanie gieda, moesz podejrzewa, e te przedsibiorstwa bd sprzedawane po cichu przez
ludzi z rzdu za porednictwem prywatnych ukadw, powiedzmy, przedstawicielom zagranicznym.
Nie oczekujemy, e w Polsce powstanie gieda akcyjna na poziomie NYC New York Exchange
czy Londynu, i nie stanie si to od razu, ale wszystko zaczyna si od wyczucia pomysu i jego
realizacji prawnej.
Poniewa do tej pory w Polsce nie istnieje gieda akcyjna, TY JAKO POLSKI OBYWATEL NIE
MOESZ skorzysta z moliwoci kupna zakadu na wolnym rynku, np. takiego jak Huta Stalowa
Wola. Nie chcesz przecie, aby zostaa ona, po cichu sprzedana komu z zagranicy. Wolaby, aby
zostaa wystawiona na sprzeda na giedzie akcyjnej. Jeli zaproponuje to na przykad gieda w
Warszawie, bdziesz mg kupi Hut Stalowa Wola zupenie tak samo jak Amerykanin z Nowego
Jorku, czy Japoczyk z Tokio. Poznasz wwczas prawdziw warto tego zakadu, ktry nie bdzie ju
oceniany przez adn komisj, lecz jego realn warto wyznaczy wolny rynek. Wartoci Huty
Stalowa Wola bdzie dla przykadu jej zysk w cigu nastpnych siedmiu lat, ty za, zalenie od
swoich moliwoci, bdziesz mia mono zakupu dowolnej iloci akcji.
PRZYPOMINAM CI, E ZYSK HUTY STALOWA WOLA, to reszta, ktra zostaje po odjciu
od sprzeday kosztu produkcji i handlu, oraz penych kosztw operacyjnych i inwestycyjnych. JEST
TO ZYSK przed opaceniem podatku, bdcy jedynym odzwierciedleniem wartoci zakadu.

W PRYWATNYM BIZNESIE KANADY unika si konsultantw. Niektrym ludziom wydaje

si, i do Polski naley zaprasza zgranicznych konsultantw, bo sami sobie nie poradzimy.
PRZEROSNIE NAS TA WIELKA ZMIANA. ZOSTANIEMY W TYLE.
NIE WIESZ, CZY RZD ABY SPROSTA WIELKIM ZMIANOM powinien konsultowa
swoje projekty z zachodnimi specjalistami? Mwisz, e bardzo wielu przyjeda ich ostatnio do
Warszawy i s to wiatowej sawy specjalici od ekonomii, a mimo to nasza gospodarka podupada
coraz bardziej. Nie mona mie pewnoci, e rzd ma racj proszc ich o pomoc. Uwaam, e rzd,
ktry dopiero raczkuje, nie powinien prowadzi tych konsultacji z obcymi, gdy ma swoich doradcw,
ktrzy posiadaj wyobrani i wasne koncepty. A tak nie wiadomo, czyje yczenia reprezentuje,
swoich wyborcw, czy te zagranicznych konsultantw i Banku Swiatowego.
UYJMY JESZCZE RAZ POJCIA WOJNY NAJAZDOWO PARTYZANCKIEJ. Ludzie na
Zachodzie konkuruj ze sob o znikomy nawet procent, a dochd przecitnego Polaka wyraa si
stosunkiem dwudziestu do jednego wobec Kanadyjczyka. Jeden do dwudziestu stanowi rnic
dziewidziesiciu piciu procent. Jakie olbrzymie pole do rywalizacji! Mieszkacy Kanady
rywalizuj ze sob o dwa do piciu procent, Polacy natomiast maj niespotykan przewag rynkow.
Jeliby w Polsce podwyszy dochd narodowy dziesi razy, wwczas uzyskalibymy
przewag dziesiciu do jednego w porwnaniu z Kanadyjczykami, Amerykanami lub Niemcami. Nasz
dug wtedy zmniejszyby si a dziesiciokrotnie! Do tego trzeba dy na drodze ekonomicznej
wojny najazdowo-partyzanckiej. Mona pozby si tego obciajcego nas dugu, lub chocia odsunc
terminy spat, za porednictwem kanaw dyplomatycznych. Wiemy zarwno my, jak i Zachd, e
dug ten powsta na skutek podoenia wini Gierkowi. Jeli przypomnimy Zachodowi jak niewiele
kosztowaa go Polska w porwnaniu , na przykad, z Wietnamem, oraz jak niewiele w kocu
zapacono podkadajc wini Gierkowi, z pewnoci uda nam si odroczy terminy spat i
wykorzysta pienidze na pomoc tym, ktrzy jej w tej chwili najbardziej potrzebuj.
W kocu dug ten nie jest wcale wielki, w porwnaniu z naszymi moliwociami.
Prywatyzacja gospodarki przyniesie niewatpliwie korzysci. Obnizone zostana koszta biurokracji,
powstanie sytuacja wolnorynkowa conajmniej dwukrotnie bardziej wydajna od dotychczasowej. Po
prostu powstanie wolny rynek. Nie znam kosztow utrzymania biurokracji, ale skoro 90 procent
przemyslu jest w rekach panstwa, aparat biurokratyczny musi byc potezny. Moze w ten sposob uda sie
zaoszczedzic 50 procent wartoci naszego pienidza.
POWIEDZ CZY NIE JEST TO KONIECZNE w sytuacji kryzysu, kiedy wszyscy mowia tylko o
Katyniu, a teraz co roku o wiele wiecej ludzi umiera od chorob i nedzy, ktore zostaly wywolane
kryzysem ekonomicznym naszego Kraju. Wiesz przeciez, ze jeli nie wyjdziemy z tego bednego koa
to nastepnym roku bedzie tak samo, tyle samo ludzi niepotrzebnie umrze. Czy ofiary ostatnich lat nie
przekroczyly juz liczby polskich oficerw pomordowanych przez NKWD w lesie katynskim?
Co zrobi z ludzmi, ktorzy zostana zwolnieni z administracji panstwowej. Np mog by to
fachowcy, ktorzy buduja drogi w przedsibiorstwach panstwowych. Mogliby te drogi budowac w
firmach prywatnych. Przeciez ktos te drogi bedzie musial budowac. Sam prywatny wlasciciel nie
bedzie tego robil. Na tym polega jego uzaleznienie od pracownikow. Jesli tylko dostanie rzadowy

kontrakt i obliczy sobie, ze dobrze na nim wyjdzie, natychmiast pojdzie na rynek szukac
pracownikow. Biurokraci nie maja zatem czego sie bac. Prywatny przedsiebiorca bedzie wydajniej
budowal drogi i dobrze im zaplaci. Bedzie tez stara si o nich na wolnym rynku pracy w obawie, zeby
inni przedsiebiorcy mu ich nie ukradli. Od dawna wiadomo, ze firmy prywatne o wiele lepiej placa w
Polsce niz firmy panstwowe. Chociazby dlatego ludzie, ktorzy chca pracowac, nie maja powodu do
obaw. Dlaczego mieliby je mie? Na co im opieka rzdu? IM MNIEJ RZDU TYM LEPIEJ!
Rynek akcyjny reaguje na oferty takie jak pana Ford w Stanach Zjednoczonych, ktory swoim
postepowaniem wzorowego biznesmena przez dziesiec lat zdobyl zaufanie akcjonistow. Mowi o
wspanialej mozliwosci gromadzenia kapitalu przez obywateli w Polsce, aby wykupili najlepsze
fabryki, ktore daja najwiecej zysku i nie pozwolili ich sprzedac obcokrajowcom.
CZY MOZESZ ODLOZYC CO MIESIAC PIEC DOLAROW?
Jesli te piec dolarow pomnozysz przez milion akcjonistow bedzie to piec milionow dolarow. Za te
pieniadze mozna kupic w Polsce wiele zakadw i to tych, ktre maj zysk w cigu ostatnich kilku lat.
RZAD NIE ROZPISAL DO TEJ PORY TAKICH AKCJI, bo jeszcze ciagle kontroluje te zaklady,
niechetnie o nich informuje, czerpiac z nich zyski, a to dlatego, ze z zarobionym kapitalem moze
zrobic co mu sie podoba.
RZAD STALE MOWI O PRYWATYZACJI, ale mowic a robic, sa to dwie rozne sprawy. W
Polsce jest to oczywiste. W Peru te jest bardzo wielu ludzi, ktorzy mowia, ale nic z tego nie robia. W
kazdym kraju swiata toczy sie wojna ekonomiczna, strony s spolaryzowane. Stany Zjednoczone s
zadluone, Meksyk jest zadluony, Brazylia jest zadluona, a po przeciwnej stronie Japonia i Niemcy
posiadaja pozytywna sytuacje kapitalowa. Na wojnie zawsze ktos wygrywa i ktos inny musi przegra.
Oczywiscie, istnieja tzw. firmy miedzynarodowe, ktrych budzet w wielu przypadkach jest o wiele
wikszy ni budet narodowy Polski. Mowiac ogolnie, te miedzynarodowe firmy sa albo japonskie,
albo amerykanskie, ale kraj charakteryzuje bilans eksportowo importowy. Jest on negatywny, czy
pozytywny? Jesli z porownania wynika, ze import jest wiekszy od eksportu, kraj posiada bilans
ujemny i ktos wygrywa z nim wojne ekonomiczna, sprzedajac wiecej niz kupujac. W ten sposob kraje,
ktre eksportuja wiecej niz importuja wygrywaja wojne ekonomiczna, ktora we wspolczesnosci jest
bardziej drapiezna, niz walka zbrojna i trwa calymi latami, przenosi sie z kraju do kraju, z kontynentu
na kontynent.
JAKI BILANS MA OBECNIE POLSKA? Czy nie jest naszym obowiazkiem zwiekszyc bilans
eksportowy, zmniejszajac do minimum import?
NA TYM WLASNIE POLEGA WYDOSTANIE SIE z kryzysu. Taki maly kraj jak Portugalia ma
wolnosc samookreslenia sie i wolnosc dzialania w obrebie wolnego rynku. Zupelnie jak Polska. Tyle,
ze obywatele portugalscy nie skarza sie tak jak Polacy, nie wolaja placzliwymi glosami : "Jestesmy w
kryzysie ", "Kuron ustawia nas w kolejkach po zupe ", Portugalczycy nie umieraja z braku opieki
lekarskiej, czy z powodu zanieczyszczenia srodowiska, znajduja sie w lepszej sytuacji. Na tym polega

umiejetnosc samookreslenia sie na wolnym rynku.

Polska jest chora na Ameryke. Uwielbia Ameryke. Jesli jednak ktos idealizuje Amerykanow
patrzac na nich przez pryzmat pieniedzy, ktore posiadaja powinien zmienic swoje upodobanie i zaczac
adorowac Japonczykw, ktorzy obecnie maja o wiele wiecej pieniedzy w bankach, niz Amerykanie.
Stany Zjednoczone staly sie krajem zadluzonym, a Japonia potega finansowa. Niedawno przyjechal do
Polski premier Japonii z uprawnieniami udzielenia nam pozyczki kredytowej na sume miliarda
dolarow. Jego wizyta miala charakter zwiadowczy, przyjechal aby rozpoznac sytuacje w Polsce.
CZY POTRAFILISMY skorzystac z jego oferty? Znajac polskie cechy narodowe i chec
zaciesnienia stosunkow ze Stanami Zjednoczonymi, a nie z odlegla kulturowo a takze rasowo Japonia,
przepuszczam, ze wizyta japonskiego premiera zostala chlodno przyjeta w Warszawie. Wykazalismy
brak zainteresowania jego oferta w sytuacji kryzysowej. Na tym polega samookreslenie sie rzadu, czy
panstwa wobec zewnetrznych ofert pomocy. Okreslilismy sie negatywnie podejmujac tego rodzaju
decyzje. Nie mozemy porownac sie z Portugalia czy Stanami Zjednoczonymi. Ani tez wartosciujac
jakis kraj patrzy tylko na dane statystyczne, ktore podaja ilosc kapitalu przypadajaca na glowe
mieszkanca bo nie jest to dobre okreslenie.
NIE MOZEMY TEZ POROWNYWAC SIE Z JAPONIA. Japonia przez wiele wiekow byla krajem
feudalnym, zniszczonym przez totalitarne rzady i wojny domowe. Wszystko to skonczylo sie jej
kapitulacja podczas II Wojny Swiatowej. Japonia byla tak samo zniszczona wojna jak Polska czy
Niemcy. Japonczycy nie otrzymali po jej zakonczeniu duzych kapitalow, az po lata szedziesiate
sprzedawali swoja produkcje, gdzie tylko sie dalo, po najtanszych cenach.
Pamietam kiedy przyjechalem do Kanady jako elektronik, chodzilem do skladnicy, w ktorej byl
wydzielony kt na sprzedaz tanich czesci japonskich. Byly ONE TANIE A NIE JAKOSCIOWE.
Japonia jest mala azjatycka wyspa wobec ogromu swiata, nie posiada wlasnych zasobow naturalnych :
wegla, srebra, uranu, zloz siarkowych, czy potasowych.
WSZYSTKO MUSI IMPORTOWAC , NIE MA TEZ ENERGII. Rope naftowa importuje z Iranu
lub Iraku, gdziekolwiek ja dostanie i zawsze magazynuje w swoich zbiornikach.
Japonia jest Ojczyzna Samurajow. Przez wieki wyrabiali sobie Japonczycy genetycznie i
psychicznie charakter nieugietych wojownikow, ludzi o zelaznej dyscyplinie, nieustannym dazeniu i
niezwyklej pracowitosci. Podniesli sie ze straszliwej kleski zadanej im przez Amerykanow
zrzuceniem bomby atomowej na Hiroszime i Nagasaki. Zachowali godnosc osobista pomimo
przegranej wojny. Dysponujac dostepem do wolnych rynkow postanowili pracowac, aby stawic czola
powojennej wojnie ekonomicznej. W tej chwili w skladnicy czesci elektronicznych w Kanadzie nie
istnieje juz "kt" z tanimi czesciami japonskimi. Stoisko przyciaga wzrok reklama, zachwalajaca
"najwyzszej jakosci japonska elektronik".
DLACZEGO JAPONIA DOSZLA DO DOBROBYTU? Tuz po wojnie Japonczycy otrzymali
dostep do swiatowych rynkow zbytu. Byli wychowani w takich samych TRUDNYCH warunkach jak
Polacy. Po wojnie mieli duo entuzjazmu do odbudowy kraju, tak jak Polacy. Cechowalo ich
wspaniale poczucie patriotyzmu, nacjonalizmu i odwetu. Dlatego Japonia po II Wojnie stala sie
potega, a teraz jest jednym z bardzo niewielu krajow bez zadluzenia. JAPONIA MA PIENIADZE W

BANKU.
CHCESZ POROWNAC POLSKE Z JAPONIA? Polski nacjonalizm, z nacjonalizmem japonskim.
Teraz mowisz o polskim nacjonalizmie. Czy jednak nie wydaje ci sie dziwny ten nasz nacjonalizm,
skoro premier polskiego rzadu jedzie za granice, aby sprzedac po cichu perly polskiego przemyslu.
Tak PO CICHU, bo do tej pory nie wiemy, ktore przedsiebiorstwa sa zyskowne, a ktore przynosza
dyficyt. Dlaczego polski rzad nie oglosi w kadym miesicu listy wszystkich przedsiebiorstw, ktore sa
do sprzedania i historii ich zysku? Skoro my wszyscy jestesmy wlascicielami majatku narodowego, to
dlaczego nie mozemy dostapic przewileju, aby uzyskac mozliwosc zakupienia tych firm. Jestesmy
dziecmi tego kraju.
TO JEST POLSKI NACJONALIZM? W Polsce mowi sie o nacjonalizmie od rana do nocy, ale
niestety nie jest on praktykowany. A to wielka roznica. Najzupelniej inaczej jest w Japonii, gdzie rzd
nie tylko idzie na reke przemyslowcom, ale toruje im droge zbytu za granica. I dlatego w Japonii
sprawy ida w sposob narodowy, nacjonalny. Japonczycy pracuja piec dni w tygodniu i w sobote z
wlasnej woli ida do pracy, aby pomoc w produkcji. Japonczyk chce, aby jego zaklad poszedl w gore na
rynkach swiatowych i wie, ze dobrze na tym zarobi. Pracuje tylko 48 godzin w tygodniu, ale jego
praca jest o wiele bardziej intensywna niz ta, ktora wykonuja Polacy, pracujac o wiele dluzej i
znacznie mniej efektownie bez motywacji odwetu. Mowie o Polakach w kraju, bo ci ktorzy
przyjezdzaja do Kanady potrafia byc efektywni. W wielu przypadkach dochodza w Kanadzie do
wysokich stanowisk, sa kierownikami zakladow, a takich pozycji nie zdobywa sie bedac
nieefektywnym i nieodpowiedzialnym. Tyle, ze ludzie w Polsce nie mieli do tej pory warunkow, aby
dac sie poznac przez swoje wyniki. Nie mogli nawet wybrac zakladu, w ktorym chcieli pracowac,
skoro w malych czy nawet srednich miastach byly tylko pojedyncze przedsiebiorstwa. W Polsce sa
wspaniali pracownicy, np: Huty Stalowa Wola, ktorzy do tej pory nie czerpia penej korzysci ze swojej
pracy. Pieniadze ktore zdobeda swoim trudem i mozolem sa zmuszeni odda centralnemu rzdowi,
ktory nie tylko, ze im te pieniadze odbiera, to jeszcze rozjezdza sie po swiecie, szukajc moliwoci
sprzeday ich miejsca pracy.
Sprawa wartosci nigdy nie jest przedstawiona na wolnym rynku przez sprzedawce, zawsze przez
nabywce. Moj dom oceniam na pol miliona dolarow, ale to jest moja cena. Moze dostane za niego
trzysta, albo czterysta, byc moze 550 tysiecy dolarow, ale to bedzie zalezalo od kupca. Moge dom
wycenic na milion dolarow, ale jesli nie znajde nabywcy, bede musial cene obnizyc. Czesto zdarza sie,
ze nie pojawia sie ani jeden nabywca w danym okresie czasu. Moge powiedziec : ten dom jest wart
milion dolarow! I nie znajde kupca. Opuszcze cene o 100 tysiecy dolarow i w dalszym ciagu nie
bedzie chetnych. Znowu opuszcze o 100 tysiecy i wreszcie znajdzie sie nabywca. W skrajnej sytuacji
moglbym opuscic do 100 tysiecy dolarow i znalazloby sie trzech kupcow, podbiliby cene do 150
tysiecy dolarow i dom zostalby sprzedany. Zadnego nabywcy nie moglbym znalezc tylko wowczas,
jesli moj dom bylby sprochnialy i do tego stopnia zniszczony, ze wymagalby tylu powaznych
remontow, iz kazdy ewentualny nabywca powiedzialby, ze nie chce go miec nawet za darmo. Moze w
takiej sytuacji jest fabryka autobusow w Sanoku, ktora przez cale swoje zycie produkowala dla
Zwiazku Radzieckiego, a teraz nikt nie chce kupowa jej autobusw.

JAK SIE SPRZEDAJE DOM W TORONTO? Wystarczy, ze umiescisz w oknie informacje. Jesli
rynek jest dobry, to wystarczy. Jesli jednak okaze sie to za malo, dam ogloszenie w gazecie. A jesli i
to nie poskutkuje, zwroce sie do firmy poredniczcej, ktora zajmuje sie sprzedaza domow nie tylko w
Toronto, ale w calym kraju. Firma dysponuje setkami agentow handlowych, ktorzy oferuja rozmaite
formy reklamy, np. biuletyny, katalogi, maja tez swoj wlasny system komputerowy. Jesli klient zglosi
sie do takiego posrednika, mowiac ze chce kupic dom, wskaze dzielnice i powie o jaki dom mu chodzi
agent przedstawi mu wszystkie domy, ulatwi prywatne obejrzenie ich wnetrz, poda ceny, obligacje,
charakterystyki, wysokosc podatkow i inne dane, aby klient wiedzial co kupuje. Agent bedzie takze
reklamowal ten dom, zachecajac do jego kupna. Klient otrzyma powiedzmy piec ofert, z ktorych
wybierze w swoim uznaniu najlepsza i zaplaci taka cene, jaka uzna za najbardziej odpowiednia.
PYTASZ CZY MOZNA POROWNYWAC WARTO PRZEDSIEBIORSTWA W SANOKU Z
WARTOCI DOMU W TORONTO? To jest absolutnie to samo. Roznica jest tylko w oku kupca. Ale
inaczej trzeba mierzy wartosc przedsiebiorstwa w Sanoku.
Czym ja zmierzyc? Co jest wartoscia przedsiebiorstwa w Sanoku? JEST TO MOZLIWOSC
ZYSKU. Na Zachodzie i w Ameryce Polnocnej ogolna przecietna wartoscia przedsiebiorstwa jest
ostatni rok zysku pomnozony siedmiokrotnie. Nie jest to jednak regula, bo jesli np: fabryka w Sanoku
zainwestowala w ostatnim roku nowe maszyny zdolne do produkcji, to nalezy je pokazac nabywcy. A
zatem koszt zakladu bedzie powyzej wartosci zysku pomnozonego przez siedem lat. Wartosc
przedsiebiorstwa nie oblicza sie jednak wartoscia maszyn a tylko i wylacznie: MOLIWOCI
ZYSKU. Zaklad produkcyjny najlepiej sprzedac kiedy normalnie pracuje i UTRZYMUJE LUDZI W
STANIE PRACY. Sytuacja jest o wiele mniej korzystna w czasie kryzysu ekonomicznego, jesli ten
zaklad przestal pracowac i wyrzuca ludzi z pracy. Kiedy zaklad stanal i zredukowal juz polowe
pracownikow nie jest w stanie poprosic o zaplacenie penej wartosci jego zysku z ostatniego roku
pomnozonego przez siedem lat. ZAKLAD TEN PRZESTAL BYC ATRAKCYJNY DLA NABYWCY,
przedstawia tylko wartosc zlomu. Wartosc zlomu w Sanoku jest minimalna.
Potencjalny nabywca te zapyta czy w zakladzie jest zwiazek zawodowy. Jesli okaze si, ze
zwiazek zawodowy jest silny, potencjalny nabywca powie, ze moze kupic zaklad tylko na zlom. Jesli
w dodatku dowie sie ze zwiazek zawodowy jest bitny, to juz zupelnie zniecheci potencjalnego
nabywc do kupienia zakadu, ktry ocenia z tego punktu widzenia. JU NIE ZYSKU PRZEZ
NASTEPNE SIEDEM LAT, ale strat, jakich moze mu przysporzyc. Jesli ten zaklad nie pracuje, a w
dodatku ma silny zwiazek zawodowy, moze byc kupiony conajwyzej na zlom.
POTENCJALNY NABYWCA MOE PODJ RYZYKO zakupienia zakadu pod warunkiem, e
dotychczasowi waciciele, czy te dysponenci rzdowi zgodz si na jego ofert kupna po cenie jak
on ustali, adekwatn do aktualnej sytuacji rynkowej. Biorc pod uwag, e zakad stoi, jego produkcja
jest niechodliwa, a zatem nie ma zysku, budynki i maszyny straciy swoj warto; a ponadto , e
dotychczasowi waciciele czy dysponenci zwolni ca zaog i on bdzie mg zawrze now
umow indywidualn z kadym z nich z osobna, oraz, e nie bdzie zwizkw zawodowych. Jeli to
okae si w Polsce moliwe, zagraniczny nabywca, czy te polski przedsibiorca mieszkajcy za
granic, ktry nie ma do tej pory adnej praktyki w tej mierze, podejmie decyzj zakupu. Musi jednak
wiedzie i mie gwarancj, e moliwy jest prywatny kontrakt indywidualny kadego pracownika z

nowym wacicielem, ktry zabrania mu uczestnictwa w zwizkach zawodowych. Jeli to okae si

niemoliwe, bdzie lepiej jeli zwizek zawodowy zakupi ten zakad.
Naturalnie, zwizki zawodowe nie maj pienidzy, a zatem co jest nie w porzdku. wyglda na
to, e nie ma wyjcia, ale wyjcie zawsze si znajdzie. Kto musi pj na ustpstwa, a zatem obniy
cen sprzeday zakadu lub te zaoga sama rozwie zwizek zawodowy biorc obawiajc si, e
zakad upadnie i oni strac prac.
CZY POLACY ZAWSZE BDA musieli jedzi na saksy, to znaczy sprzedawa swoj prac za
granic, zamiast dobrze zarabia u siebie w domu. Taka sytuacja istniaa przez czterdzieci par lat,
ale od stycznia 1990 roku zotwka jest wymienialna bez koniecznoci odsprzedawania jej pastwu po
sztucznie zanionej cenie. W tej nowej sytuacji cay dochd jest zyskiem firmy. Jedynym
zmartwieniem jest to, e pace zostay zamroone. Zakady przynosz zysk, wystarczy posuy si
przykadem Huty Stalowa Wola tyle, e jej pracownicy do tej pory z tego zysku nie czerpi korzyci.
Sa ONI PRAWDZIWYMI NACJONALISTAMI ZNOSZC Z POWICENIEM swoj sytuacj bez
przeciwu.
Czego jednak oczekiwa od ludzi, ktrzy przez czterdzieci par lat yli w obozie pracy i
dopiero teraz zaczynaj rozumie co znaczy brak poczucia wolnoci osobistej i nieumiejtno
domagania si swoich praw.
Oceniam zysk huty Stalowa Wola na okoo 50 milionw dolarw rocznie, jeli nawet jest on
mniejszy o poow, bo druga poowa bdzie potrzebna na zakup nowych maszyn i urzdze,
nowoczesnego wyposaenia, reperacje i remonty - konieczne, aby mc by konkurencyjnym na
wspczesnym rynku wiatowym. Ale powiedzmy, jeli rzuciby 20 milionw dolarw na list pac,
to nie tylko w Hucie, ale take w miecie Stalowa Wola zapanowaby dobrobyt, nie tylko byoby to
korzystne dla pracownikw Huty, ale take dla jego mieszkacw, poczynajc od szewca, fryzjera,
koczc na restauracjach. I to miasto zostaoby zaraz pomalowane, bo mieszkacy chcieliby, eby
adnie wygldao. Niestety, do tej pory tak si nie stao: zostay zamroone listy pac, tzn. zysk musia
zosta natychmiast oddany rzdowi jako podatek.
RZD ZAMROZI PACE, ABY ZADUSI INFLACJ. Sztuczna regulacja ekonomii zawsze
wyrzdza szkod dugoterminow i wwczas wida, e s to tylko desperacyjne kroki zaradcze. W
Kanadzie te byy podejmowane takie przedsiwzicia, ale nigdy si nie uday. Plan Balcerowicza
zosta zatwierdzony w nadziei, e kto inny si nami zajmie zgodnie z obietnic nowych pienidzy.
Ale do tej pory rzd jako waciciel ok. 90 procent przedsibiorstw nie przedstawi Polsce
konkretnego planu dziaania tzn.; JAK ZAROBI PIENIDZE? Jedynie co robi, to sprawuje kontrol
pienidza, a nie przedstawia planu jego ZAROBIENIA.
Pienidzy nie zarabia si kontrol. PIENIDZE ZARABIA SI, PLANEM DZIAANIA, albo
stworzeniem warunkw, aby ludzie sami sob si zajli. RZD NIE MUSI WYSTPOWA W ROLI
OJCA OPIEKUNA I KONTROLERA. Chodzi o stworzenie prawdziwie wolnorynkowych warunkw.
Do tej pory takich warunkw nie ma, jest to rzd w sensie ekonomicznym totalitarnym i sprawuje
niejawn kontrol nad 90 procentami przedsibiorstw w kraju.
Czy mona porwna wspczesn Polsk z Japoni w 1945 roku. Porwnanie byoby nietrafne,
bo przemys japoski by sprywatyzowany i Japoczycy nigdy nie pozwolili, aby rzd im zabiera
inicjatyw i opiekowa si nimi, na co pozwalaj Polacy. Taka jest rnica w sytuacji okrelajcej na
czym polega wolno osobista, indywidualna i pojcie prawdziwej wolnoci.

MOWISZ O DLUGICH STARANIACH POLSKI, aby wej do Banku Swiatowego. W kocu to

si udao. Tyle, e z moich dwudziestoletnich obserwacji na Zachodzie wynika , e Bank wiatowy
nigdy nie da nikomu planu dziaania JAK MONA ZAROBI PIENIADZE. CO TO ZNACZY BANK
SWIATOWY? Jest to wolne zrzeszenie krajw, ktre przyznaj okrelony fundusz jako poparcie
kredytowe. Ale jest to pojcie umowne, ORGANIZACJA ta pracuje na korzy krajw Zachodnich,
aby poszerzy swoje rynki w krajach tzw.Trzeciego wiata, czy te obecnie w krajach wieo
wychodzcych z obozu socjalistycznego. Inaczej mwic Bank wiatowy umoliwia kredyty na
zdobycie nowych rynkw. Bank ten w adnym wypadku nie przyznaje jamuny ani darowizny, nie
uczy te nigdy w jaki sposb zarobi pienidze; moe tylko uatwi ich zarobienie, kiedy taki kraj jak
Polska przedstawi konkretne propozycje, ktrymi powinne wyj osoby prywatne, przedsiebiorcy czy
dyrekcje zakadw, nie za biurokracja ani nomenklatura rzdowa.

Chapter 25
SZWAJCARIA NIE HODUJE CZEKOLADY.

Nic nie posiada ekonomicznej wartosci, zanim nikt nie zechce za to zaplacic. CZY SDZISZ,
E YLA ZLOTA, ktrej nie mona wydosta z ziemi poniej - powiedzmy - piciu tysicy metrw
glbokoci jest cokolwiek warta? Nic podobnego. Jesli okae si, e koszt wydobycia zlota jest
wyzszy od jego wartosci rynkowej, wwczas bdzie ono mialo warto negatywn. Optymalnie
moemy powiedzie, e zloto nie posiada wartoci, zanim zostanie wydobyte z ziemi przy koszcie
mniejszym ni jego cena rynkowa. TEN PRZYKLAD SLUZY JAKO PODSTAWA DLA
FUNKCJONOWANIA WOLNEGO RYNKU I OTRZYMANIA ZYSKU JAKO GWARANCJI jego
dalszej dzialalnoci. Oczywicie, nikt nie bdzie lamal sobie glowy, jak wydosta zloto z ziemi, jeli
koszt jego wydobycia bdzie rwnoznaczny z cen rynkow zlota, za ktr bdziemy mogli je
sprzeda.
Zrobimy to tylko wwczas, jeli bdziemy pewni, e placc za jego wydobycie oraz podatki
otrzymamy wyszy dochd niz wyniesie suma wszystkich wydatkw, a ponadto pokryje koszta
wymiany zuytych maszyn i zostanie jeszcze troch pienidzy na wypadek recesji, strajkw i innych
klsk ywiolowych. TO JEST TEN MARGINES DOCHODU, ktrego nie bardzo rozumiej oponenci
wolnego rynku, CZYLI ZYSK. Bez osignicia zysku, czyli nadwyki dochodw nad wydatkami
niemoliwe jest funkcjonowanie adnego przedsibiorstwa, kade zostaloby doprowadzone do ruiny.
Bez wzgldu na swoje zasoby naturalne ZADEN KRAJ NIE JEST BOGATY DO CZASU, kiedy
wyprodukuje towar, ktry kto zechce kupi. PRODUKT JEST ZNACZNIE WAZNIEJSZY OD
zasobw naturalnych, BOWIEM NIE TO JEST WAZNE, CO ZNAJDUJE SI W ZIEMI, ALE TO CO
ZOSTALO WYDOBYTE. JELI JAKI KRAJ NIE WYDOBYWA SWOICH BOGACTW
NATURALNYCH, nie zabiega o to, czy te nie interesuje si ich wydobyciem, albo wie, ze nie bdzie
mial na nie nabywcw, w najlepszym razie mona powiedzie, e posiada on potencjalne bogactwo.
JAPONIA NIE MA BOGACTW NATURALNYCH. SZWAJCARIA NIE HODUJE CZEKOLADY
Nawet Taiwan, maleka wysepka chiskich emigrantw nie posiada wielkich zl surowcowych.
Wynika z tego, e kady kraj jest potencjalnie bogaty w to, co ekonomici okrelaj mianem kapitalu
ludzkiego : innowacje, duch rozwoju indywidualizmu, denie do sukcesu i inne czynniki ludzkie,
ktre stanowi podstaw kadego systemu ekonomicznego zmierzajcego do tworzenia bogactwa.
Historia przynosi nam wielki i dramatyczny eksperyment ludzki, ktry potwierdza glwny cel tej
ksiki: WYKAZA, E NARODY KTRE ZROZUMIALY JAK POSLUGIWAC SIE
NARZEDZIAMI WOLNOSCI I TWORCZOSCI WYGRALY SWJ LOS, a przegraly te, ktre nie
potrafily tego zrozumie.
DAM CI PRZYKLAD dwch amerykanskich kontynentw, Plnocnego i Poludniowego, ktre
zostaly odkryte przez Europejczykw w tym samym czasie i posiadaly porwnywalne bogactwa
naturalne. Okazalo si, ze JEDYNIE POLNOC JE WYKORZYSTALA i dziki swojej energii i dzeniu

do zdobycia wysokiej pozycji ekonomicznej w wiecie, uzyskala najwyzszy standard zyciowy dla
najwiekszej ilosci mieszkancw. Stalo si tak dlatego, e plnocny Amerykanie zrozumieli prawa
natury i odpowiadajcy im system ekonomiczny. Stworzyli i rozwinli idee i instytucje swoich
brytyjskich przodkw; historycznym wynikiem tego eksperymentu sa wsplczesne Stany Zjednoczone
i Kanada, ktre sytuuja sie na samym wierzcholku wszystkich porwna sukcesw ekonomicznych
wsplczesnego wiata. Nie ma zadnego stopnia odniesienia pomiedzy rozwojem krajw Ameryki
Plnocnej i Ameryki Poludniowej, ktre nie znalazly sie nawet na 25 miejscu.
Kiedy w 1989 roku znalazlem sie na poludniu Polski, w Tychach, szukalem przez dluzszy czas
budki telefonicznej lokalnego zasiegu a nie mogc jej znalezc pojechalem na poczte i ustawilem sie w
kolejce do telefonu. Zdenerwowany nieporzadkiem zwrcilem uwage na balagan w kolejce,
uslyszalem wwczas czyj ironiczna reprymende: " Panie, tu nie Ameryka " i zaraz ktos inny
dopowiedzial: " I nigdy nie bedzie ". Zrozumialem wwczas bezowocnosc wysilkow moich rodakw w
Polsce.
Amerykanie od chwili stworzenia swojego kraju POSTAWILI DUZA STAWKE NA DOBRY
SYSTEM i wygrali, Polacy sa do dzisiaj skazani na ustrj, ktry pozbawia ich wynikw ciezkiego
trudu.
Na Zachodzie miliony ludzi codziennie szukaja pracy, nawet ci, ktrzy ja posiadaja poszukuja
innego zajecia, aby polepszyc sobie warunki zycia. Jest to oczywistym dazeniem kazdego czlowieka i
jego obowiazkiem nie tylko dla siebie, ale takze dla jego rodziny. Kazdy czlowiek stara sie o taka
prace, w ktrej optymalnie bedzie mgl wykorzystac swoje mozliwosci i otrzymac maksymalna
zaplate za swj wysilek.
Jedna ze wskazwek dla POSZUKUJACYCH PRACY jest potrzeba krytycznej oceny z punktu
widzenia pracodawcy, bo czlowiek, ktry dostanie jakas prace, chce utrzymac sie w niej conajmniej
przez kilka lat.
Na Zachodzie poszukujacy pracy unikaja tzw. firm rodzinnych, w ktrych zwykle ojciec i matka,
wujkowie i stryjkowie, a takze ich dzieci pracuja w dyrekcji zakladu. W firmach tych nikt poza nimi
nie ma wielkiej szansy na awans, ani tez doskonalenie swoich umiejetnosci, bowiem uklad firmy im
na to nie pozwoli.Podobnie jest w starych polskich przedsiebiorstwach: zasiedzialosc dyrekcji
uniemozliwia przedostanie sie " z dolu " do wyzszych stanowisk, bardzo czesto jest to w ogle
niemozliwe. Na szczescie tzw. firmy rodzinne na Zachodzie naleza do mniejszosci. W Polsce zas
tradycyjne firmy rodzinne sa wiekszoscia ze wzgledu na czas ich istnienia i monopolistyczna pozycje
na rynku. Niektrzy ludzie daza do stabilizacji w jednym miejscu pracy na dluzszy, lub nawet dlugi
okres czasu, bywaja tacy ktrzy chcieliby zostac na swoim stanowisku przez dziesiec, a nawet
dwadziescia lat. Nie ma nic gorszego, jest to okropne ograniczenie osobowosci czlowieka.
Kazdy kto szuka pracy nie tylko powinien zwracac uwage na wynagrodzenie ktre mu oferuja, ale
takze zastanowic sie jakie bedzie mial szanse na awans. Jakie mozliwosci rozwoju daje mu nowa
praca, aby mgl doskonalic swoje umiejetnosci i uzyskac wyzszy poziom zycia. Powinien tez zwracac
uwage, czy wynagrodzenie ktre otrzyma jest adekwatne do wartosci jego pracy, ktra wnosi do
swego przedsibiorstwa.
W Polsce sytuacja nie przedstawia sie rzowo. Tak dlugo jak 90% przedsiebiorstw bedzie
znajdowac sie w reku panstwa, jedyna praktyczna mozliwoscia wyjscia z sytuacji jest emigracja,
bardzo do tej pory u nas popularna. Na Zachodzie wiekszosc ludzi zatrudniona jest w zakladach
drobnej wytwrczosci, w ktrej zwykle pracuje nie wiecej jak dziesiec osob.

W Polsce nie ma do tej pory klimatu dla jej rozwoju, poparcia rzadu i systemu podatkowego,
ktry umozliwialby rozwj takich zakladw. Ich funkcjonowanie utrudnia podatek obrotowy i nie
sposb wydostac sie z tego zakletego kregu niemoznosci. Wiekszosc pracujacych zatrudniona jest w
duzych zakladach produkcyjnych i przez najblizsze kilka lat ta sytuacja sie nie zmieni.
POWSTAJE PYTANIE CO ZROBIC, ABY PRZEZYC TE NAJBLIZSZE LATA? Jedyna
mozliwoscia wyjscia z tej trudnej sytuacji jest dla wielu zakladw pracy eksport.
TYLKO EKSPORT ZAPEWNI SWIEZE PIENIADZE Z ZAGRANICY. W przyszlosci JEDYNIE
FIRMY EKSPORTOWE BEDA MIALY SZANSE POPRAWIENIA BYTU SWOICH
PRACOWNIKOW. Nie jest to jeszcze w Polsce dobrze rozumiane, bo do tej pory wiekszosc firm nie
miala dostepu do zagranicznych rynkw na skutek utrudnien stosowanych przez centrale handlowe,
czy ministerstwo handlu zagranicznego.
TERAZ SYTUACJA ZMIENILA SIE NA KORZYSC DO TEGO STOPNIA, ze wszystkie zaklady
w Polsce maja wolny dostep do zagranicznych rynkw. Przyszlosc nalezy do tych, ktre beda
eksportowac. Tylko te beda rosly i zapewnia przyzwoite wynagrodzenia swoim pracownikom. Mimo
nadziei, ze firmy produkujce dla potrzeb krajowych takze moga sie rozwinac ze wzgledu na wzrost
zapotrzebowania na rynku wewnetrznym, eksportowe wzrosna znacznie szybciej. Najwazniejszy w
kazdym zakladzie eksportujacym jest jego dzial marketingowy i handlowy, poniewaz one beda
organizoway komunikacje z rynkami zagranicznymi i zabezpieczay mozliwosc ich dopasowania do
potrzeb zakladu. Dyrekcja zakladu eksportowego winna byc jaknajlepsza z punktu widzenia
mozliwosci i umiejetnosci kierowniczych, ale najwazniejsza jej czesc beda stanowili szefowie
marketingu i handlu, aby wprowadzic zaklad na rynki miedzynarodowe. Tylko zaklady, ktre sa silne
na rynku krajowym moga sobie pozwolic na eksport biorac pod uwage koszt obslugi rynkw
miedzynarodowych i ich wymagania jakosciowe. Nie znaczy to jednak wcale, zeby firmy eksportowe
musialy wszystko produkowac u siebie w zakladzie, wrecz przeciwnie, aby produkcja eksportowa
mogla sprostac zagranicznym zamwieniom musi byc sprzegnieta z wielka iloscia malych firm
drobnej wytwrczosci, w ktrych pracuja indywidualni wysoce utalentowani fachowcy. Mwie o
takich indywidualistach, ktrzy ze wzgledu na wybitnie twrczy charakter swojej dzialalnosci nie
mogliby pracowac w zadnej produkcji masowej wielkich zakladw produkcyjnych. W obecnych
warunkach podatkowych, szczeglnie przy negatywnym aspekcie podatku obrotowego brakuje
motywacji dla kooperacji tego rodzaju, dlatego tez
NATYCHMIASTOWYM ZADANIEM RZADU POWINNO BYC POPARCIE DLA SPRZEZENIA
FIRM DROBNEJ WYTWORCZOSCI Z DUZYMI ZAKLADAMI, ktre maja szanse eksportowe i
NATYCHMIASTOWE ulgi przez zniesienie podatku obrotowego w tego typu ukladach
miedzyprodukcyjnych. Nie tylko podatek eksportowy powinien byc natychmiast zniesiony, ale nalezy
wprowadzic dodatkowe ulgi eksportowe dla firm, ktre zatrudniaja kontraktowo drobna wytwrczosc.
Firmy eksportowe powinne mc liczyc na nieustajace poparcie rzadowe, aby miec motywacje do
prowadzenia produkcji, czy tez swiadczenia uslug na eksport, w celu zwiekszenia zatrudnienia i
uzyskania przyplywu swiezych pieniedzy dla kraju.
Nic nie jest tak kosztowne jak bezproduktywne przestoje wartosciowych i drogich maszyn. Trzeba
to miec na uwadze, kiedy nic sie nie robi, aby ulatwic i przyspieszyc rozwj produkcji eksportowej.

Chapter 26
JAK SI WZBOGACI ?

WIELE KSIAZEK NAPISANO O WARTOSCIACH JAKIE POWINIEN MIEC CZLOWIEK, aby

stal sie bogaty. Wielu ludzi chcialoby stac sie bogatymi, ale nie wiedza jak to zrobic. Niemal w kazdej
ksiegarni mozna znalezc ksiazke, ktra interesuje sie tym problemem. Istnieje nawet specjalna sekcja,
ktra zajmuje sie zakladaniem biznesu i uczy jak sie zachowywac, aby nie przegrac swoich szans
utrzymania sie w interesie. Ale nie kady moe stac sie BOGATY. Tylko dla jednostki wybitne w
pelnym znaczeniu tego slowa, ze wzgledu na bardzo silna konkurencje rynkowa. Na Zachodzie istnieje
prawie powszechny dostep do komputerw PC i wielu ludzi, ktrzy postanawiaja kupic sprzet
komputerowy wartosci tysiaca czy dwch tysiecy dolarw uzasadnia to tym, ze jesli beda mieli
komputer uda sie im napisac program, ktry sprzedadza za milion dolarw. Zapominaja tylko, ze
takich osobistych komputerw sa na swiecie miliony, czy nawet dziesiatki milionw i kazdy z ich
posiadaczy w ten sam sposb uzasadnia wydatek na ich zakup.
W SILNEJ KONKURENCJI nic nie znaczy, ze ktos ma dostep do klawiatury komputerowej i chce
zostac milionerem. Moze nawet bardzo chciec i wcale mu to nie pomoze. Milionerami zostaja tylko te
wybitne jednostki, ktre zostana wlasciwie ocenione przez spoleczenstwo i wolny rynek.
ZNASZ ANGIELSKIE SLOWO PERSISTENCE ?
Zauwazylem w moim wlasnym zyciu i obserwujac kolegw milionerw, ktrzy dazyli do
wzbogacenia sie, ze to slowo ma najwieksze znaczenie.
ROZUMIESZ SENS TEGO ANGIELSKIEGO SLOWA ?
Wielu ludzi chce sie stac bogatymi i stawiaja pierwsze kroki na tej drodze aby poprawic swoja
sytuacje finansowa daza nie tylko do bezpieczenstwa ekonomicznego, ale do prawdziwego bogactwa.
Niestety po pierwszych paru tygodniach, miesiacach, albo po pierwszych paru latach przychodzi
zniechecenie na skutek braku PERSYSTENCJI tj. sily uporczywego dazenia. Nie znaczy to wcale, ze
trzeba ciagle stawac na glowie, ale kiedy wysilek staje sie trudniejszy, wezwanie mocniejsze, trzeba
im sprostac, wtedy TRZEBA STAC SIE TAKZE MOCNIEJSZYM. Bardzo dobrze znaja to uczucie
sportowcy, ktrzy biegnac w maratonie juz po pierwszych paru kilometrach musza uzbroi si w
persystencje, sile stalego dazenia, aby przemc zmeczenie i zlapac drugi lub trzeci oddech.
Persystencja jest bardzo wazna dla tych, ktrzy chca zostac bogaci, albo utrzymac posiadany majatek.
Winni odznaczac sie takze innymi cechami osobistymi, ktre na wolnym rynku sa bardzo pomocne.
Umiejetnosci komunikowania si i utrzymania stosunkw miedzyludzkich. We wsplczesnym
biznesie nie mozna zostac samemu tylko z sekretarka, ktra czlowieka odizoluje od swiata. Trzeba
posiadac umiejetnosc nawiazywania wielostronnych relacji miedzyludzkich. Ktos, kto posiada te
umiejetnosci bardziej rozwiniete, latwiej i bardziej naturalnie nawiazuje kontakty, ma wieksza szanse
na tzw. wynik ekonomiczny, niz ten co sie brzydko zachowuje, wszystkim dookola robi trudnosci i
otwarcie kazdemu mwi, ze chce byc bogaty, ale inni mu w tym przeszkadzaja. Taktowne podejscie

do ludzi i umiejetnosc nawiazywania stosunkw miedzyludzkich sa BARDZO WAZNE W

DZISIEJSZYM BIZNESIE. NIE TYLKO POMIEDZY PRZEDSIEBIORSTWAMI , ALE TAKZE WE
WSPOLPRACY Z BIUROKRACJA.
DALEM CI KIEDYS PRZYKLAD CHINSKIEGO KULISA, KTORY ZOSTAL MILIONEREM.
Wiem, ze w Polsce bardzo czesto powtarza sie stara amerykanska anegdota o pucybucie, ktry zostal
milionerem, PEWNIE CIE INTERESUJE, CZY TO MOGLO SIE ZDARZYC TYLKO W
PRZESZLOSCI I NALEZY DO LEGENDY POCZATKOW AMERYKANSKIEGO KAPITALIZMU.
Obecnie na Zachodzie, a szczeglnie mwiac o spoleczenstwie Kanady, ktre jest bardziej
tolerancyjne niz gdzie indziej, wcale nie jest konieczne, aby czlowiek jezdzil eleganckim mercedesem
i ubieral sie w garnitury po trzy tysiace dolarw, aby zdobyc uznanie i szacunek swoich kolegw w
interesie, swoich pracownikw, czy oglnie mwiac spoleczenstwa. Wynika to z tolerancji
kanadyjskiej spolecznoci,gdzie ludzie zwracaja wiecej uwagi na sama wartosc czlowieka niz na to jak
sie ubiera, jaki ma samochd,czy tez jak wyglada jego dom. Te sprawy sa bardzo wazne w krajach
takich jak Stany Zjednoczone, Niemcy Zachodnie, a takze w Polsce. W Kanadzie ludzie podchodza do
tego bardzo tolerancyjnie i liberalnie. Jesli zas chodzi o instynkt samoobrony pucybuta czy kulisa w
spoleczenstwach, w ktrych niemozliwe jest uzyskanie bogactwa, jesli wyjawi sie swoje dazenia,
checi, czy tez zademonstruje publicznie swoje osiagniecia finansowe, bo wszystko mozna utracic na
skutek przerazliwej zawisci, sadze, ze rzeczywiscie jest lepiej sie z tym nie obnosic.
ZAROBEK ZNACZY ZYSK
Natomiast w Kanadzie nie tyle chodzi o utrat bogactwa, co marnowanie czasu, a czas - jak wiemy jest pienidzem. Take wygodniej i praktyczniej jest chodzi niepozornie ubranym i jedzi nie
rzucajcymi si w oczy samochodami; zachowywa si zwyczajnie, jak kady przecitny czlowiek,
jak reszta spoleczestwa, aby nie traci wiele czasu na wyjasnienie ludziom swojego statusu.
CZY LUDZIE BARDZO BOGACI maj jakie specjalne zdolnoci umyslowe, talent
wykraczajacy poza samo uparte denie, aby na konkurencyjnym rynku zachodnim przebi si, doj
do bogactwa i zdolac je utrzymac. Wspomn o ankiecie nowojorskiej, ktra sdowala ludzi wielkiego
sukcesu finansowego, aby dowiedziec si ilu spord nich ma wlaciwoci psychotroniczne. Okazalo
sie, e 90 procent WIELKICH BIZNESMENW OSIAGNELO SUKCES FINANSOWY dzieki tego
typu zdolnociom.

CZY ABY DOJC DO SUKCESU TRZEBA WIAZA SIE Z POLITYKA, CZY JEST TO
KONIECZNE? W pewnych sytuacjach bywa potrzebne, a nawet konieczne, a ma to miejsce wwczas,
kiedy prywatne przedsibiorstwo dziala np: w przemyle transportowym budujac drogi. Takie prace
wykonywane s w Kanadzie przez firmy prywatne, wyspecjalizowane w budowaniu jezdni i robi to o
wiele wydajniej niz przedsibiorstwa pastwowe obcione biurokracj.
Zdobycie kontraktu w
kazdej sytuacji JEST KONKURSOWE. Prawo kanadyjskie zabrania, aby jednostka rzdowa
przyznawala kontrakt wybranej przez siebie firmie. Musi ona sporzdzi specyfikacje projektu, rozda
go kilku przedsibiorstwom do analizy i oglosi konkurs kontraktowy, aby uzyskac jak najlepsz cene
i otrzyma najbardziej dogodne warunki dla rzadu, a zatem i dla spoleczestwa, bo za budow tej

drogi zaplac wszyscy podatnicy. Jeli interes jest cile zwizany z rzadem, bardzo wane jest
utrzymywanie dobrych stosunkow z urzdnikami w departamencie budowy drg i niewatpliwie
ulatwia wsplprac.
Istnieje jednak delikatna granica, okrelona etyka zawodow, jak daleko mona posun sie w
utrzymywaniu tych dobrych stosunkow, gdzie zaczyna sie osobista przyjazn, jej naduzycie i
przekroczenie etyki zawodowej.
Na konkurencyjnym rynku takie przypadki s utrudnione, bo projekt firmy, ktra wygrala konkurs
pozostaje do wgldu konkurencji, podobnie jak wszystkie inne oferty. Kada z firm ubiegajcych sie o
kontrakt moe porwna projekty i dowiedzie si dlaczego rzd wybral wlanie ten, a nie inny
projekt. Firma, ktra czuje si pokrzywdzona moe porwna obydwa projekty i jeli okae si, e jej
kosztorys byl taszy o 20% i korzystniejszy, a take zaproponowane przez ni warunki bardziej
oplacalne, moe zakwestionowa wygran innej firmy i wytoczy jednostce rzdowej proces w
niezalenym sdzie. Jest to pewnego rodzaju zabezpieczenie urzdnika pastwowego, ktry dla nas
pracuje, my placimy za niego podatki i w kadej sytuacji musi by czlowiekiem podejrzanym ze
wzgldu na charakter pracy i osobiste kontakty z prywatnymi firmami. Pokusa w tych przypadkach
jest bardzo wielka.
CZY NA WOLNYM RYNKU MONA Y BEZ UKADW? Ot wolnokonkurencjyjny rynek
dlatego zostal stworzony i powolano niezalene sdy, aby zmiana rzdu nie przeszkodzila normalnym
ukladom w interesach. POLITYKA I WLADZA STANOWI BARDZO MOCNE UKLADY, ktre
mog zmieni sytuacj w kraju na wolnym rynku, gdzie istnieje gielda akcyjna. Dla przykladu:
jakakolwiek wczesna czy przedwczesna wiadomos o zmianie prawa, ukladu czy dekretu moe
oznacza pewn wygran wielkich pienidzy, nie mwi o dziesitkach, czy setkach, ale o milionach i
miliardach dolarw. Ludzie bez skrupulw tzw. rekini gieldowi majc tego typu informacje mog je
wykorzystywa w celu zarobienia wielkich pienidzy. Dlatego te kady rzd stara si zachowa
etycznie, aby jakakolwiek zmiana byla ogloszona tego samego dnia i o tej samej godzinie dla
wszystkich.
MOZLIWO NIEETYCZNEGO ZACHOWANIA SI MOE POJAWIC si wwczas, kiedy
nastpi "przeciek" ze sfer rzdowych i dotrze do rekinw gieldy wolnorynkowej, np. kto z nich dowie
si o tym trzy dni wczeniej. Przez te trzy dni wiadomo zostanie rozpowszechniona. Mona to
nazwa ROZDANIEM MOCY, czy te specyficznej wiedzy, ktra doprowadzi do naduy
finansowych. Monaby to porwna z oszustwem na wycigach:" JA wiem, ktry ko wygra, bo ja
tego konia ustawilem".
MOG CI DA TAKE PRZYKLADY z tzw. TRZECIEGO WIATA . DLA WIELU LUDZI
TAM MIESZKAJACYCH WPLYWOWE STANOWISKO POLITYCZNE, z moliwoci rozdawania
mocy stwarza okazj do zarobienia duych pienidzy. Wystarczy "ustali" w tym celu uklady
finansowe. Dla politykw " trzeciowiatowych" czsto jest to jedyna motywacja, aby mc na tym
skorzysta.
CZYM WICEJ WLADZY TYM WIKSZA MOLIWO ZAROBIENIA PIENIDZY, TYM
WIECEJ MOLIWOCI KORUPJI. Nie porwnuj tego do Polski, w ktrej polityk zarabia oficjalnie

milion zlotych i ma wplyw na bardzo wane decyzje, gdzie w gr wchodz setki milionw dolarw.
Wtedy niemal zawsze rodz si podwiadomie pytania: "co ja z tego bd mia", "co mi z tego
przyjdzie". Zawsze te istnieje moliwo powstania rzdu klikowego, szczeglnie wwczas, kiedy
ludzie zasiadajcy w rzdzie, zarabiaj milion zlotych miesicznie za co - jak wiadomo - nie mona w
Polsce przey. Tych ludzi mog lczy pewne sympatie osobiste i wsplna prba wyjcia z trudnej
sytuacji. Zwykle te rodzi si pewnego rodzaju ludzka pokusa, przed ktr kady uczciwy czlowiek si
broni, ale niektrzy bywaj slabsi; nie potrafi si jej oprze i nawizuj pomidzy sob kontakty, aby
zaradzi "trudnej sytuacji ekonomicznej, bo nie wystarcza do pierwszego".
Taki uklad wzajemnej pomocy koleeskiej moe si pojawi. DLATEGO MY LUDZIE
PLACCY PODATKI MUSIMY ZAWSZE PODEJRZEWA, e kto taki SLABY, A
ZASIADAJCY W RZADZIE NIE MOE SI OPRZE WIELKIEJ POKUSIE POLEPSZENIA
SOBIE YCIA, bo kady czlowiek podejmujc jak prac zawsze stawia sobie pytanie: I CO JA Z
TEGO BD MIAL". Moe to si zdarzy szczeglnie teraz, kiedy Polska znalazla si w okropnym
impasie.
ALE Z TEGO IMPASU TRZEBA J WYPROWADZI. JEDYNYM RATUNKIEM JEST
EKSPORT. TYLKO EKSPORT I HANDEL ZAGRANICZNY MOG ZMIENI SYTUACJ
EKONOMICZN NASZEGO KRAJU.
NIKT O TYM W POLSCE NIE MWI. Nie mwi o tym take zagraniczni ekonomici. Jeden z
najwikszych na wiecie John Kenneth Galbraith piszc dla polskiej prasy te nic o tym nie
powiedzial. TO BARDZO DZIWNE, e taki ekonomista jak pan Galbraith nie wskazal, e jedynym
wyjciem z sytuacji dla Polski i krajw Europy Wschodniej jest ich zaistnienie na rynkach
zachodnich. Caly nasz kryzys polega na tym, e PRZECITNY POZIOM YCIA POLAKA JEST
BARDZO NISKI. WSZYSTKO INNE JEST NIEWANE.TRZEBA ZMNIEJSZY T
PRZERALIW NIERWNO POZIOMU YCIA W POLSCE W PORWNANIU Z KRAJAMI
ZACHODNIMI TAKIMI JAK FRANCJA, BELGIA, HOLANDIA czy innymi.
Jeli podczas II Wojny Swiatowej bylimy tak samo zdolni jak inni, aby walczy z hitleryzmem i
zwycia Niemcw, jeli nie ustpowalimy w tym nikomu, a od wielu potrafilimy by lepsi, sdz,
e tak samo jestemy zdolni, aby na rwni z innymi umie zarabia na wiatowych rynkach.
Amerykaski ekonomista John Kenneth Galbraith nie podnosi sprawy polskiego eksportu, mwic w
sposb nader wyszukany i subtelny o rnych moliwociach, ktre s blisze zapatrywaniom i
deniom Goeffrey Sachs, ni pogldom takiego praktycznego ekonomisty, jakim jest Amerykanin
Peter Drucker, ktry w swoich publikacjach o biznesie wyranie podkrela, e jedyn moliwoci
krajw Europy Wschodniej jest ich handel zagraniczny z Zachodem.
Tylko w ten sposb mona zmniejszy rnice pomidzy dochodami Polakw i mieszkacw
Europy Zachodniej, oraz USA czy Kanady. Dlatego chcialbym, aby przekonal si, e jedyn drog
do zmiany sytuacji ekonomicznej w Polsce jest rozwj jej handlu zagranicznego. Pierwszym zadaniem
rzdu, niezalenie od tego, czy jest to rzd koalicyjny, czy jakikolwiek inny wyloniony w wolnych
wyborach POWINNO BY PRZYZNANIE ULG PODATKOWYCH DLA PRODUKCJI
EKSPORTOWEJ, ZWOLNIENIE OD PODATKW FIRM EKSPORTOWYCH I USTANOWIENIE
PREMII, aby mogly rozwin si w tym kierunku z przekonaniem o swoich moliwociach i
pewnoci dzialania.

Chc zwrci uwag, e jest to najzupelniej oczywiste gdzie indziej, np. w Czechoslowacji. W
Kanadzie widoczne s zabiegi czechoslowackiego rzdu, ktry wzywa do powrotu Kanadyjczykw
czeskiego i slowackiego pochodzenia, aby pomogli uczy swoich rodakw handlu z Zachodem.
Czechoslowacja wie czego chce, my za jestemy lepi i glusi na bezwzgldny imperatyw czasu,
ktry nie pozwala nam zwleka, bo znajdziemy si na krawdzi przepaci, kiedy zostanie zachwian
suwerenno gospodarcz Polski wepchnitej w lepy zaulek pomidzy Wschodem a Zachodem. Czesi
wiedz lepiej od nas jak si zachowa, robi to po cichu, bez zbytecznego rozglosu i bardzo
efektywnie. Nie byloby dla nich korzystne, aby dowiedzieli si o tym Polacy, czy Wgrzy. W Polsce
te si to robi, tak subtelnie, e w ogle tej roboty nie wida.Nie pisze o tym prasa, nie wida i nie
slycha aby kto o tym dyskutowal. Wyglda to na spisek narodowy. Monaby powiedzie, e JEST
TO SEKRETNY PLAN POLSKIEGO RZDU, aby powikszy polski eksport w sposb najbardziej
dyskretny i bez spolecznego zaangaowania.
W Czechoslowacji robi si to jednak bardziej otwarcie i na sposb midzynarodowy. Nie chodzi o
sam znajomo angielskiego, nie jest to jedyna kwalifikacja, aby nawiza kontakt z Zachodem.
Podobnie jak umiejtno poslugiwania si niemieckim nie jest absolutnie wystarczajca do
prowadzenia interesw z Niemcami, aby zmniejszy rnic w dochodach mieszkacw w tych
obydwu krajach.
Trzeba nauczy si kultury, sposobu bycia i etyki kraju, z ktrym chcemy
handlowa. TO BDZIE TWJ WKLAD W INTERES. JELI CHCESZ MIE WIEE PIENIDZE
MUSISZ HANDLOWA.
Umiejtno prowadzenia handlu z Zachodem polega rwnie na poznaniu rynku. Powinnimy
wiedzie, co oni chc od nas kupi i co jest dla nich wartoci, take wartoci osobist z ich punktu
widzenia, bo rnica w dochodach Polakw i np. Kanadyjczykw jest dwudziestokrotna.
MAMY WIELKIE POLE DO POPISU, aby zwikszy wielokrotnie nasz dochd. Moemy to
osign poznajc ich jzyk, kultur i pytajc co im potrzebne, aby umie si dopasowa do ich
wymaga. Robi to Czesi i Slowacy. Znam wielu Czechw, ktrych rodzice ju w wieku emerytalnym
wyjedaj z Kanady do Czechoslowacji aby tam pracowa. Wyjechala std matka premiera prowincji
ONTARIO, aby uczy nie tylko jzyka, kultury i etyki postpowania Kanadyjczykw, ale take pomc
wydoby ich kraj z kryzysu.
Na kadym rynku zachodnim KTO PIERWSZY TEN LEPSZY. Czechoslowacja ju nas
wyprzedza, jej rzd udziela efektywnego poparcia swoim obywatelom, ktrzy wracaj do kraju. Czesi
natychmiast zrozumieli, e jedynym wyjciem z kryzysu jest eksport. CZY ONI BD NAS TEGO
CHCIELI UCZY? MOE SDZISZ, E POLACY POWINNI ZOSTA BIALYMI MURZYNAMI
EUROPY?
W obozie pracy pod reymem komunistycznym Polacy byli zmuszeni pracowa za 20 dolarw
miesicznie, sytuacja ulegla zmianie w sierpniu 1989 roku. O tyle zmienil si uklad, e miesiczna
placa pracownika w Polsce wynosi w polowie 1990 roku ok. stu dolarw. To jednak wcale nie znaczy,
e BYT POLSKIEGO PRACOWNIKA POLEPSZYL SI PICIOKROTNIE. Stalo si inaczej, a nawet
odwrotnie. Mwilem ju o RNICY POMIDZY DOCHODAMI A ZAROBKAMI. POJCIE
ZAROBKU JEST W POLSCE BLDNIE UYWANE. W POLSCE KADY PYTA: Ile zarabiasz na
dzie, ile zarabiasz na miesic? NA ZACHODZIE ZAROBEK ZNACZY ZYSK. NA ZACHODZIE
PYTAMY : Jaki masz DOCHD MIESICZNY, JAKI MASZ DOCHD ROCZNY?. TO ZA ILE
KTO ZARABIA JEST SPRAW CZYSTO OSOBIST, bo moglibymy zapyta take JAKIE

MASZ MIESICZNE WYDATKI, ILE WYNOSZ ROCZNE KOSZTY UTRZYMANIA TWOJEJ

RODZINY, bylyby to pytania odnoszce si do twoich indywidualnych potrzeb, a zatem raczej nie
zadawane. Ale kady czlowiek wie ILE ZARABIA, bo jeli mu zostanie DZIESI PROCENT POD
KONIEC MIESICA, oznacza to, e ZAROBIL WLASNIE TE DZIESI PROCENT.
Zarobek czlowieka, ktry ma dochd MILION ZLOTYCH WYNOSI WWCZAS STO TYSICY
ZLOTYCH. Jeli koszt utrzymania przecitnej rodziny w Polsce wynosi okolo dwch milionw
zlotych, to czlowiek, ktry zarabia milion znajduje si w sytuacji glodowej i w tym sensie jego status
materialny nie rni si od innych mieszkacw Trzeciego wiata. Sytuacja w niczym si nie
zmienila od czasu obozu pracy za panowania komunistw. Ludziom w Polsce nie wystarczalo
wwczas pienidzy do koca miesica i teraz ich nie wystarcza.
NA ZACHODZIE PRACOWNIK ZARABIA TYLE, ABY MGL ODLOY pod koniec miesica
pewien procent ze swojej pensji na cele osobiste NIE WYDAJC JEJ W CALOCI NA SWOJE
UTRZYMANIE. TO CO ODKLADA, TE OSZCZDNOCI STANOWI JEGO MIESICZNY ZYSK.
Chodzi o to, aby Polacy TE MIELI KADEGO MIESICA TAKI ZYSK. ZACHD WIE
DOSKONALE O ZDOLNOCIACH POLAKW. W Kanadzie wielu z nich zdobylo uznanie spoleczne
za swoj prac. Na arenie midzynarodowej cigle znana jest posta Marii Curie Sklodowskiej, o
ktrej mwilem ju wczeniej. Nasza wielka rodaczka dostala dwukrotnie nagrod Nobla za swoj
prac badawcz nad pierwiastkami promieniotwrczymi. Polakw ceni si w wielu krajach wiata, w
czasie II Wojny wiatowej wykazali duo odwagi na frontach walki z niemieckim faszyzmem. Po
zakoczeniu II Wojny wiatowej , kiedy w Polsce stworzono obz pracy trudniej mwi o
osigniciach Polakw na Zachodzie. Jedynie ci, ktrzy zdyli wyjecha, zanim zamknito granic
dali si pozna jako wartociowe jednostki wrd innych spoleczestw.Pniej byl drut kolczasty,
zaminowane granice i tresowane psy wojsk ochrony pogranicza. Emigracja zostala utrudniona i przez
dlugi czas nie przybywalo nowych ludzi na Zachodzie. Ta sytuacja zmienila si w ostatnich paru
latach. Poznalem Polakw w Toronto, ktrzy bardzo szybko, w cigu trzech, czterech lat dostali si na
stanowiska kierownicze i cenieni s w swoich zakladach.
Oglnie mwic Polacy s bardzo zdolni i spoleczestwo Kanady ich docenia. Widoczne to jest
szczeglnie teraz, kiedy Kanada przyjla bardzo wielu emigrantw z tzw. Trzeciego wiata. Na ich tle
Polacy okazali si bardzo wartociowi. Wyrniaj si nie tylko swoim przygotowaniem krajowotechnicznym, ale take PERSISTENCJ tzn: wytwrczoci. Potrafi by doskonalymi pracownikami.
Zarobek Polakw w Kanadzie nie jest niszy od innych grup narodowych, a wic dlaczego nie mona
zarobi w Polsce?.
CZY ROZDA ZAKLAD PRACOWNIKOM?
Zupelny brak moliwoi osignicia w kraju zysku zniechca ich do powrotu, podczas gdy na
wolnym rynku ich praca jest w pelni doceniona. Posiadaj skuteczn motywacj sklaniajc ich do
wikszego wysilku i zajmowania wyszych pozycji.
Nowa sytuacja polityczna w Polsce sprawila, e ju formalnie nie powinno by trudnoci w
prowadzeniu handlu z krajami Europy Zachodniej.
Na arenie midzynarodowej jest to w pelni moliwe i dozwolone. Polacy mog sta si
konkurencyjni na rynkach zachodnich, ale do tej pory z wielu wzgldw tak si jeszcze nie stalo.
Pierwsz rzecz, o ktrej Polacy cigle nie chc wiedzie jest to, e aden rzd na Zachodzie nie

prowadzi interesu, JEST ON TYLKO REPREZENTANTEM PRYWATNEGO PRZEMYSLU I

PRYWATNYCH OBYWATELI.
Na Zachodzie kady zaklad czy te jednostka gospodarcza traktowane s w myl prawa na tych
samych zasadach jak prywatni obywatele i podlegaj takiej samej jak oni odpowiedzialnoci
sdowej.
Zachodni rzd przedstawia interesy tylko tych zakladw przemyslowych, ktre s reprezentowane
przez osoby fizyczne tzn: ludzi z krwi i koci. Polski handlowiec czy przemyslowiec powinien
rozmawia z tymi wlanie ludmi, a nie z ich rzdami. Nieszczliwie w Polsce istnieje cigle
tendencja do polegania na rzdzie jak na zbawicielu, co jest zupelnie nierealne i iluzoryczne, nigdzie
jeszcze nie przynioslo pozytywnych skutkw. Na Zachodzie nic takiego nie istnieje. Chodzi o to, aby
INDYWIDUALNI OBYWATELE , czy INDYWIDUALNE ZAKLADY i PRZEDSIBIORSTWA
skontaktowali si INDYWIDUALNIE Z LUDMI o podobnych, czy te wsplnych zainteresowaniach
na Zachodzie, w celu prowadzenia wsplnej dzialalnoci produkcyjnej lub handlowej, ktra bdzie
korzystna dla obydwu stron.
Oczywicie drobny wytwrca zatrudniajcy pi, a nawet dziesi osb sam nie znajdzie drogi na
zachodnie rynki zbytu. Zachodnie firmy i zaklady s silne dziki swoim ukladom i zrzeszeniom. Ju
dawno ludzie zorientowali si, e jednostki s bardzo slabe i musz zrzesza si, aby tworzy wiksze
struktury, ktre pomog im w osigniciu lepszych wynikw, ni mogliby osign jako pojedynczy
obywatele.
Tak powstaly firmy czy te gieldy akcyjne, w ktrych kady moe partycypowa jako inwestor.
Tyle, e s to zazwyczaj firmy prywatne, w ktre inwestuje jeden, dwch, piciu czy te dziesiciu
akcjonistw. Niektre z nich uwaaj, e ich obecno na gieldzie akcyjnej nie jest konieczna i wol
zadowoli si swoj prywatnoci. S to zazwyczaj FIRMY WYBITNE, ktrych akcjonistw mona
policzy na palcach jednej rki. Takie wlanie firmy drobnej wytwrczoci zrzeszaj si w wiksze
struktury, powiedzmy dziesiciu prywatnych przedsibiorcw, ktrzy nie chc by obcieni
biurokracj gieldy akcyjnej, bo uczestnictwo w niej wymaga zatrudnienia wielu urzdnikw. Dzieje
si to wwczas, kiedy kapital pochodzi od duej iloci akcjonistw. Istniej te wymogi prawno
finansowe, np. konieczno ogoszenia bilansu co kwarta, utrzymywanie do skomplikowanej pracy
biurowej w celu wykazania wynikw dzialalnoci firmy.
Dyrektor takiego przedsibiorstwa musialby spdza wiele czasu z akcjonistami, czy te z ich
przedstawicielami, a jest to bardzo klopotliwe. Jeli firma jest ju na gieldzie akcyjnej i chce pozosta
nadal firm prywatn, to jakikolwiek konkurent moe kupi akcj i ma prawo by obecny na zebraniu
rady dyrektorw, moe te da odpowiedzi na wszystkie swoje pytania. Dlatego wiele firm na
Zachodzie woli pozosta prywatnymi i bez kapitalw duej iloci akcjonistw.
Aby doj do wyszych struktur lcz si w nie zaloyciele tych firm, ich wlaciciele, czy te
udzialowcy, doprowadzajc do tzw. syndykalizacji kapitalu.
NA JAKICH ZASADACH POWSTALY ZRZESZENIA CZY TE SYNDYKATY DROBNYCH
WYTWRCW? Na Zachodzie s ich miliardy w kadej dziedzinie produkcji i uslug, funkcjonuj na
zasadzie "przenikania" tzn. ten sam czlowiek moe by udzialowcem np. w dziesiciu ukladach
syndykalnych i nie tylko wnosi swj kapital, ktry otrzymal z zysku od swoich dochodw, ale take
moe wklada swoj prac, myl techniczn, czy te dowiadczenia. Jego przydatno dla firmy
zostanie oceniona z tego punktu widzenia i wwczas dostanie swj udzial akcyjny, np: inynier
chemik moe wnie swj wklad w postaci wlasnej pracy.

Na wolnym rynku s to wszystko decyzje osobiste i nie chc na ten temat si wypowiada. Moim
zdaniam jest wykaza w tej ksice, jak wag posiada moliwo WOLNEJ DECYZJI ZRZESZANIA
SI I WOLNEGO DZIALANIA zgodnie z prawem akceptowanym przez niezaleny sd. WOLNE
ZRZESZENIE LUDZI MOLIWE JEST TYLKO WWCZAS, kiedy wspomniany inynier chemik
wniesie do firmy troch kapitalu. Znaczy to nic innego, jak tylko, e jego dochd musi by wyszy ni
koszt utrzymania. Jeli tak nie jest i wspomniany inynier chemik nie posiada dyspozycyjnego
kapitalu a jedyne co ma do zaoferowania to prac, firma rwnie dobrze moe skorzysta z jego oferty.
Mwi o kadej firmie publicznej ogloszonej na gieldzie akcyjnej. Potraktuje go ona jako pracownika,
pod warunkiem, e jego kwalifikacje bd wystarczajco wysokie, tzn. zmieci si wrd najlepszych
pracownikw, jakich ta firma sobie dobrala, aby utrzyma si na rynku.
Co trzeba jasno powiedzie: CZLOWIEK, KTRY MOE TYLKO I WYLCZNIE
ZAOFEROWA FIRMIE SWOJ PRAC, jeli okae si przydatny, dostanie jej rwnowarto.
Natomiast jeli jego dochd jest wyszy od kosztw utrzymania, tzn. POSIADA ZYSK, wwczas taki
czlowiek MA WOLNO OSOBIST, moe wyrwa si z bldnego kola zalenoci i zainwestowa
jak zechce, albo wyda pienidze w kasynie w Monte Carlo, na wczasy na Hawajach lub podr
dookola wiata. Bdzie to jego osobista decyzja.
PYTASZ MNIE CO BYM ZROBIL BDC W POLSKIM RZDZIE W WARSZAWIE w
sytuacji, w ktrej nie postpuje prywatyzacja przemyslu, a zachodni inwestorzy nie spiesz do Polski
ze swoim kapitalem? Jakie znalazlbym wyjcie z sytuacji i czy zdecydowabym si rozda te
przedsibiorstwa ich pracownikom?
Mj znajomy Czech, dzialacz polityczny w Kanadzie pokazal mi list, jaki wystosowal do
prezydenta Czechoslowacji p. Vaclava Havela, w ktrym zaproponowal mu, aby pastwowe zaklady
przekazal pracownikom za porednictwem rozdania akcji. Motywowal to nastpujco: " tym
ludziom te si co naley, przepracowali w obozie pracy pod reymem komunistycznym najlepsze
lata swojego ycia, dwadziecia, trzydzieci lat; oddali swoim zakladom wszystkie sily, a teraz nie
maj nawet emerytury wystarczajcej, aby mogli utrzyma si przy yciu". Jeli czlowiek na
Zachodzie przepracuje w jednym zakladzie tyle lat, moe liczy nie tylko na emerytur rzdow, ale
take zakladow. Jeli zaklad, ktremu czlowiek na Wschodzie oddal cale ycie nie jest w stanie
placi mu emerytury i nie ma tzw. PLANU ZABEZPIECZENIA NA STARO, to jeszcze wcale nie
znaczy, e nie ma wobec niego obowizkw. W sytuacji, w ktrej trzeba zwikszy udzial
pracownikw i da im motywacj aby wprowadzili konkretne zmiany, zmodernizowali i uchronili
zaklad przed upadkiem jest KONIECZNE, ABY CO Z TEGO MIELI. Jeli znajd wyjcie z sytuacji i
bd potrafili pracowa efektywniej, bardziej oszczdnie i skutecznie, przyczyni si do jego rozwoju,
naley im stworzy moliwo takiej prby. Bdzie to o tyle lepsze, ni np. tania sprzeda zakladu
bez mechanizmu gieldy akcyjnej, po cichu i sekretnie na zasadzie prywatnego ukladu czy te decyzji
dwch albo trzech wyszych biurokratw i to w dodatku nieznanej im bliej firmie zagranicznej, ktra
nie wiadomo co z nim zrobi. Problem rozdania akcji jest bardzo trudny, bo nie wiadomo, jak te akcje
rozda i KOMU JE ROZDA ? Ludziom, ktrzy pracowali w tym zakladzie przez czterdzieci par lat
i s w tej chwili w wieku emerytalnym i powinni z tego tytulu otrzyma rekompensaty, czy te
najmlodszym pracownikom, ktrzy potrafiliby zaklad rozwin i zmodernizowa, lokuj w nim swoje
ambicje i pomysly twrcze. Da im akcje i niech na nich spocznie obowizek zapewnienia starszym
emerytur? Otwiera si wielkie pole do dyskusji i polemik. Jak to zrobi. Najlepiej zebra opinie i
rzuci na szal argumenty ZA i PRZECIW, co wcale nie znaczy, e naley tej prby zaniecha. W

kocu chodzi o to, eby wszystkie wartoci zakladu zostaly wykorzystane i zrealizowane dla jego
rozwoju. eby ten zaklad mgl si utrzyma przy yciu i zapewni ludziom, ktrzy w nim pracuj nie
tylko solidn zaplat za ich prac, ale aby tym, ktrzy po kilkudziesiciu latach odchodz, da
odpowiedni emerytur. Sam ZUS nie wystarczy. Obowizkiem rzdu jako reprezentanta zalogi
kadego przedsibiorstwa jest j zapyta czego ona chce, aby utrzyma swoje miejsca pracy. Nie ma
innych moliwoci, aby roztrzygn ten wielki problem w ukladach spolecznych. Potrzebna JEST
WYLCZNIE DECYZJA POLITYCZNA. Nie prawo, nie biurokracja, nie technicy czy rzecznicy
mog decydowa, TYLKO I WYLCZNIE MUSI ZOSTA PODJTA DECYZJA POLITYCZNA, a
kiedy to si stanie, nie bdzie ju latwo jej zmieni. Dlatego rozumiem, e ludzie za ni
odpowiedzialni mog si czu poraeni strachem przed KONIECZNOCI ,ktrej skutki niezupelnie
mona przewidzie. KOMU ODDA CZY TE SPRZEDA ZAKLAD? Sprawa wymaga odwanej
decyzji politycznej. Jest ona obowizkiem polityka, ktry chce sluy tym, ktrych reprezentuje,
PYTAM, czy nie jest to jego witym obowizkiem? Polityk musi wiedzie czego chc jego wyborcy
i przedstawi ich yczenia na forum publicznym, w parlamencie czy podczas wolnych wyborw.
Polityk, ktry przedstawi wol swoich wyborcw i zostanie przez nich wybrany POWINIEN
ZREALIZOWA TO, CZEGO ONI DAJ. Prowadzenie interesw przez tzw. rady pracownicze
nigdy w adnym kraju, ani w adnym czasie nie udalo si, co nie znaczy, e nie moe si uda w
Polsce. W kocu szukamy najlepszych rozwiza wlaciwych wlanie dla Polski, a nie dla innych
krajw, ktre znajduj si w innym etapie rozwoju czy te w innym okresie historycznym. Szukamy
moliwoci wyjcia z kryzysu dzisiaj i adna alternatywa nie powinna zosta pominita. JELI
ZAPYTALBY MNIE OSOBICIE , jak podjlbym decyzj, POWIEDZIALBYM, E JELI TO
ZALEALOBY OD WOLI MOICH WYBORCW, JAKO POLITYK NIE MIALBYM INNEGO
WYJCIA Z SYTUACJI, i UWAALBYM ZA ABSOLUTNIE KONIECZNE PRZEDSTAWI WOL
LUDZI, KTRZY MNIE WYBRALI. Jest to moim witym obowizkiem, inaczej nie bd
wiarygodny, a zatem nie mam prawa zajmowa si polityk.

Chapter 27
ZWIZKI ZAWODOWE

W pewnym czasie ruch zwiazkow zawodowych byl w Stanach Zjednoczonych bardzo silny.
Osobiscie pamietam sytuacje w latach osiemdziesiatych, kiedy podczas depresji ekonomicznej
zwiazki zawodowe ryzykowaly swoimi wygorowanymi zadaniami, ze zaklady zostana zamkniete.
Zwiazki zawodowe musialy nauczyc sie, aby nie zadac za wiele, aby ich zadania nie przekraczaly
mozliwosci przedsiebiorcow. Aby nie zabic kury, ktora znosi zlote jajka. Musialy nauczyc sie zda
na miare zdrowego rozsadku, nie posuwajac sie za daleko. Nie stosujac terroru: "Jesli nie dostaniemy
podwojnych wynagrodzen zamkniemy ci zaklad".
Rzad polski nie maw tej chwil gotowki z Zachodu, otrzymuje tylko obietnice. Pieniadze sciaga z
podatnikow, aby przynawac zapomogi panstwowym zakladom i utrzymac rozbudowana biurokracje.
W wyniku tej polityki powstala antyrzadowa, nieformalna gospodarka. Rosnace dania zwiazkow
zawodowych moga sparalizowac dziaanosc rzadu, wowczas kiedy skarb Panstwa okaze sie pusty.
Moe dlatego Rzd zabiera 26 procent budetu na rezerw oczekujc wybuchw spoecznych.
W tradycyjnych przemyslach Stanow Zjednoczonych istnieja bardzo silne zwiazki zawodowe.
Szczegolnie w przemysle lotniczym i samochodowym, ktorych fabryki takie jak General Motors, Ford
czy Chrysler zatrudniaja setki tysiecy ludzi.
Traktuje sie w nich pracownikow jak narzedzia. Zaklad moze ich wypoyczy i jesli sa oni
kosztowni, podbijaja ceny samochodow. W zwiazku z tym pojawila sie na rynku Stanow
Zjednoczonych silna konkurencja gwnie z takich krajow, jak Japonia, Hong-Kong czy Tajwan.
Amerykanski rynek jest zasypywany samochodami z importu do tego stopnia, ze ich sprzedaz w 1989
roku obnizyla sie do 30 procent.
Zwiazki zawodowe doszly do przekonania, ze ich dania zostaly ograniczone przez wolny
rynek. Sytuacja stala sie bardzo trudna. Pojawil sie dylemat, czy pracownicy tych zakladow powinni
domaga si jeszcze wyzszych plac i doprowadzic eskalacje zadan do takiego wymiaru, ze przyspieszy
ona smierc ich zakladow , czy tez wspolnie z kierownictwem zastanowic sie, jakie jest wyjscie z
sytuacji.
Sprzecznosc interesow istnieje pomiedzy amerykanskimi i zagranicznymi zwiazkami
zawodowymi. Wielka miedzynarodowa firma samochodowa Ford wyprodukowala wysokiej jakosci,
bardzo
popularny na rynkach swiatowych samochod "Fiest", ktorego silnik w ramach
miedzynarodowego podzialu pracy by robiony w Niemczech. Amerykanskie zwiazki zawodowe
zlozyly protest doprowadzajac do sciagniecia samochodu z rynkow. Zaapelowaly do rzadu Stanow

Zjednoczonych o wycofanie go z produkcji. Nie udalo sie im tylko zdjac gotowych samochodow
japonskich, skd masowo je importowano, oslabiajac rynek amerykanski. Jak z tego wynika zwiazki
zawodowe w Stanach Zjednoczonych pozostaja w wybitnie konkurencyjnej pozycji wobec innych
zwiazkow zawodowych, w tym rowniez polskich.
Jesli polskie zwiazki zawodowe, zamiast pragmatycznych da doprowadz je do nadmiernej
ekskalacji, jesli ich adania beda zbyt gwaltowne i one same nazbyt predko zechca dojsc do
dobrobytu nikt z Zachodu nie bedzie chcial inwestowac w takim klimacie. I to w kraju, w ktorym
przewodniczacy zwiazkow zawodowych oficjalnie mowi, ze ma swoich ludzi w rzdzie. W oczach
Zachodu jest to wielki dziwolag, bo wszyscy wiedza do jakiej ruiny doprowadzily ekonomie zwiazki
zawodowe w Anglii czy Niemczech, zanim nauczyly sie byc pragmatyczne. Obecnie w Stanach
Zjednoczonych zwiazki zawodowe sa powaznie zagrozone przez rynek konkurencyjny. Wystarczy
jednak powiedziec, ze doprowadzily do zupelnej zagady amerykanski przemysl wlokienniczy,
podobnie stalo sie z przemyslem odziezowym w Kanadzie, przestal istniec. Zwiazki zawodowe na
skutek swoich wygorowanych zadan spowodowaly upadek zakladow, ktore zatrudnialy tysiace ludzi.
Dzisiaj handlowe firmy odziezowe Kanady zamawiaja towar w takich krajach jak Tajwan, HongKong, czy Polska, Mozna stad wyciagnac wniosek, ze Polska ma tak dlugo szanse na wejscie do
wolnego rynku, jak dlugo dania polskich zwiazkow zawodowych beda umiarkowane.
CZY SOLIDARNOSC MA W POLSCE RACJ BYTU? Zwiazki zawodowe sa w pewnych
sytuacjach bardzo potrzebne. Jesli nieudolny rzad zapomogi spolecznej doprowadzi do chaosu
gospodarczego w kraju, spowoduje destabilizacje polityczna i spoleczna, wowczas silne ugrupowania
zawodowe np. nauczycieli, dziennikarzy, pracownikow petrochemii czy hutnikow zjednocza sie w
walce o swoje prawa aby jak najwiecej POLEPSZY SWOJE WARUNKI.
W kraju wielkich monopoli panstowych, szczegolnie widocznych Polsce kolejowych, lotniczych,
autobusowych, lacznosci, handlu oraz innych wszelkiego rodzaju, gdzie istnieje wielka biurokracja,
razaca nieudolnosc poczynan rzadu i jego amatorszczyzna, ludzie jednocza sie tworzac wspolny front
w celu przedstawienia swoich da. W takiej sytuacji jednostka sie nie liczy. Zwiazek zawodowy jest
zawsze opozycja do kierownictwa i czym wiecej nieudolnosci i interwencji rzadu, tym silniejsze
zwiazki zawodowe.
W sytuacji wolnorynkowej, gdzie firmy zabiegaja i bija sie o dobrych pracownikow, zwiazki
zawodowe nie maja racji bytu. Wartosciowy pracownik jest tam bardzo pozdany. Przypuscmy, ze w
Polsce powstanie kilkadziesiat prywatnych firm autobusowych. Kazda firma zainwestuje pieniadze,
chce miec jak najlepszych kierowcow. Autobus podobnie jak maszyna fabryczna powinien byc
wykorzystywany przez 24 godziny na dob. Kazdy zaklad bedzie sie staral o kierowcow, ktorzy sa
sprawni i efektywni, przychodza regularnie do pracy, dbaja o autobus, inaczej mowiac dajc z siebie
wszystko. Sa wartosciowymi pracownikami. Przypuscmy, ze taka firma powstanie na Pomorzu, jesli
zabraknie jej kierowcw sciagnie ich z Sanoka. Nie tylko da im dobra prace, ale takze wynajmie im
mieszkania, a potem zbuduje domy i to w swoim najlepiej pojetym interesie, zeby miec u siebie
najlepszych pracownikow. W takiej sytuacji zwiazek zawodowy nie jest potrzebny.
Jesli panuje bieda, ludzie umieraja z braku opieki lekarskiej, niedozywienia, zatrucia srodowiska

natruralnego i braku jego ochrony , kiedy nie maja pracy i podstawowych srodkow do zycia, wowczas
zwiazki zawodowe sa konieczne.
Kraj musi wyjsc na prost drog, do tego niepotrzebny jest nowy okragly stol, nie trzeba tez
wewnetrznej walki o wadz. Wystarczy jezeli porozumiemy sie pomidzy sob z wzajemnymi
dobrymi intencjami. Z honorem i uczciwie powiemy sobie, co chcemy robic w przyszlosci, jak to
zrobili przed dwustu laty Amerykanie tworzac swoja konstytucje, ktora przetrwala do dzisiaj i stala
sie fundamentem rozwoju tego wielkiego kraju.
Jedynym wyjsciem z sytuacji sa wolne wybory . Parlament powinien uchwalic poprawki do
konstytucji, ktore zagwarantuja pelny udzial Polakow z zagranicy z biernym i czynnym prawem
wyborczym. ebysmy mogli w naszych okrgach wyborczych, gdziekolwiek mieszkamy na wiecie;
wybierac i sami byc wybierani. Abym nie musial wiecej glosowac w kregu malego poletka
wyznaczonego mi przez habe Okraglego Stolu, na ludzi, ktorzy juz miedzy soba sami sie wybrali.
Kazdy kto posiada polskie obywatelstwo niezaleznie czy mieszka w kraju, czy za granica jest
Polakiem. Inne narody dawno ustanowily to prawo. Widzielismy to przy okazji ostatnich wyborow w
Peru. Kazdy Peruwianczyk w kraju i zagranica mial nie tylko prawo, ale pod grozba kary pienieznej
musial glosowac. Bylo to glosowanie nie tylko mozliwe, ale rowniez konieczne. Podobnie w Stanach
Zjednoczonych, czy Kanadzie wszyscy ich obywatele pozostajacy zagranica maja mozliwosc
glosowania na kandydatow do wladz najwyzszych. Ja zas bedac Polakiem nie mialem zadnej
mozliwosci, aby wybierac polski rzad, moglem tylko glosowac na wybranych kandydatow w
wydzielonymi malutkim poletku srdmiecia Warszawy .
Do tej pory czuje si jak pomazaniec, bo jako polski obywatel mam czerwony paszport, tzw.
konsularny. Jako obywatel kanadyjski niezalenie od tego gdzie mieszkam, mam taki sam niebieski
paszport jak wszyscy Kanadyjczycy i czuje si w peni obywatelem tego kraju. Jako obywatel
peruwiaski nosze zielony paszport jak wszyscy Peruwiaczycy. Tylko w Polsce, gdzie si urodziem
nale do grupy ludzi traktowanych gorzej ni traktuje si Polakw z kraju.
KTO POWINIEN WYANIA NAZWISKA KANDYDATW w wolnych wyborach . Kandydaci
pokazuja si sami. Czowiek, ktry zbierze w Peru pi tysicy podpisw i wpaci sto tysicy peso
tytulem opaty rejestracyjnej natychmiast i bez zadnych przeszkd zostaje wpisany na list
kandydatw.
Jeli popiera go jaka partia polityczna, ktra ma wicej ni pi tysicy czonkw, wwczas nie
musi zbiera podpisw. Opata rejestracyjna obowizuje take kandydata wysunitego przez parti
polityczn. Wszyscy maj jednakowe szanse. Takie same mia gony peruwiaski pisarz Mario
Vargas Llosa, ktry by przedstawicielem FREDEMO i inynier Alberto Fujimori, ktry nie
reprezentowa now, ma parti polityczn. Alberto Fujimori dzisiaj jest prezydentem Peru.
W Stanach Zjednoczonych jest to jeszcze klarowniejsze i bardziej interesujce dla Polakw.
Zawsze wystpuj dwie partie i jedna z nich wygrywa, tj. Republikanie albo Demokraci. Nie zapomnij
o wielu pokoleniach doskonalcych system wyborczy w USA i ich demokracj, zanim na "polu bitwy"
pozostay tylko dwie partie, co nie znaczy, e inne nie istniej.

W Kanadzie istniay tradycyjnie trzy partie: lewicowa, umiarkowana liberalna i konserwatywna.

W mojej opinii spoeczenstwo kanadyjskie jest nimi ju znudzone i szuka nowych rozwiza ze
wzgldu na bardzo wysokie podatki. Nowe partie "LIBERTARIAN" i "REFORM" licz na duy sukces
w przyszlych wyborach.
Podczas wyborw okazuje si jakim zaufaniem cieszy si kandydat, i od tego zaufania zaley ile
otrzyma gosw. Polega ono bardziej na poznaniu intencji kandydatw ni ich pogldw, czy te
wartoci partyjnych. Dlatego trzeba udostpni jednostkom moliwo startu w wyborach poza
partiami politycznymi.
Najlepszym przykadem jest to co si stao w Peru. Do fotela prezydenckiego startowao dwch
ludzi. Jednym z nich by bardzo znany pisarz, ktry mia poparcie tradycyjnej partii politycznej i
wyda na wybory szedziesit razy wicej ni jego przeciwnik, najzupeniej do tej pory nieznany w
kraju inynier agronom, ktry dysponowa niewielkim funduszem i wszed do procesu elektoralnego
zaledwie trzy miesice przed wyborami . Obydwaj kandydaci otrzymali w pierwszej turze wyborw
tak sam ilo gosw. Mona zastanowi si czym zaskarbi sobie tak wysoki elektorat inynier
Alberto Fugimore, z pochodzenia Chiczyk, ktrego rodzina przywdrowaa do Peru na sze lat przed
jego urodzeniem. MoZna te mwi o kryzysie istniejcym wrd tradycyjnych partii, ktre nie
potrafi ju zdoby spoecznego zaufania. Sprawa jest troch skomplikowana. Mario Vargas Llosa i
partia, ktrej by kandydatem wydali straszliwie duo pienidzy, okoo 12 milionw na propagand
wyborcz. Matematyk, inynier Alberto Fugimore, ktry stworzy ugrupowanie polityczne ''Zmiana
90'' mia do dyspozycji 200 tysicy dolarw. Nie wystpowa w telewizji, nie udziela wywiadw, nie
mia rzecznikw, ktrzy przekonywaliby wyborcw do jego kandydatury, a mimo to wygra z
czowiekiem, ktry dysponowa wielk saw, wielkimi pienidzmi, gigantyczn propagand i siln
parti polityczn, ktra go wysuna. Zabrako mu tylko zaufania spoecznego. To w drugiej turze
wyborw Alberto Fujimori zosta prezydentem Peru.
Samo wydawanie pienidzy nie gwarantuje jeszcze rezultatu. Istotny jest element zaufania
spoecznego i poznania intencji czowieka, ktry chce wygra wybory. Bez wtpienia na Zachodzie
uczestniczy w polityce mog tylko ludzie zamoni. Jeli kto wkada pienidze w polityk, aby na
tym zarobi przegrywa, bo tylko czowiek niezaleny moe uprawia polityk. Czowiek, ktry chce
zdoby pienidze na polityce jest faszywy. Nie mona miesza polityki z dochodami pieninymi i
tylko jednostki naprawd niezalene mog sobie pozwoli na dziaalno polityczn, tacy ktrych sta
na to pod wzgldem etycznym i finansowym. W Kanadzie mog to by ludzie z rocznym dochodem co
najmniej stu tysicy dolarw. Ci sami ludzie mogliby zarobi w swoim zakadzie p miliona dolarw
na rok, a nawet wicej. Wybieraj jednak polityk, ktrej chc si powici, bo maj ambicje, aby
pomc spoeczestwu, ktremu mog co z siebie da.
Politykiem moe tutaj zosta czowiek, ktry ma zainwestowane pienidze w banku, w
nieruchomociach, czy te w zakadzie. Tylko wwczas moe sobie pozwoli na realizacj swoich
zamierze politycznych i to zazwyczaj ju w wieku dojrzaym, kiedy mu nie zaley na zarabianiu p
miliona dolarw rocznie. Wielu ludzi decyduje si na wejcie do polityki ze wzgldu na wewntrzn

konieczno samorealizacji, potrzeb przydatnoci spoecznej, ale czy tak rzeczywicie jest, powinni
intencyjnie i instynktownie wyczu wyborcy po zapoznaniu si z sylwetk kandydata. Jeli wyborcy
zorientuj si, e kandydat wciska si do polityki, aby zarobi na niej pienidze, albo pomc
wzbogaci si swoim krewnym, wwczas przegrywa.
ADEN POLITYK NIE MOZE BY skorumpowany. Nie moe popiera inwestycji, na ktrych
zarobi jego siostrzeniec. Gdyby kto chcia co takiego zrobi, natychmiast zostanie wyeliminowany.
Jeli wyszoby na wiato dzienne, e ktry polityk ukry kompromitujce go zdarzenia w swoim
yciorysie, lub posiada zamiary, ktre mogoby w jakikolwiek sposb spowodowa krzywdy
spoeczne, zostanie wyeliminoway. Stanie przed sdem za wprowadzenie w bd opinii publicznej.
Sd musi mu udowodni win. Na Zachodzie nikt nie jest winny dopki nie otrzyma wyroku. Jeli
wyrok nie zapadnie, czowiek jest niewinny. Przestrzega si take warunkw, w ktrych polityk
dziaa, aby nie istniaa pokusa korupcji. W polityce kanadyjskiej stroni si take od ludzi, ktrzy s
zaleni. Podobnie jest take w Peru. Najwaniejsza jest etyka.
Miaem znajomego, ktry by burmistrzem w Iquitos, Peru. Zauwayem, e mimo wysokiej
godnoci wiele drzwi w tym miecie byo przed nim zamknitych. Okazao si, e w walce o
stanowisko burmistrza bardzo pomagaa mu jego ona, a kiedy je osign zacz y z panienk
modsz od niej o dwadziecia lat. Wtedy drzwi wielu domw w Iquitos si przed nim zamkny.
Doprowadziy do tego panie tych domw, dlatego, e zachowa si niemoralnie zostawiajc on,
ktra pomoga mu doj do stanowiska politycznego. Nie zostao to spoecznie zaakceptowane. Po
upywie trzyletniej kadencji, kiedy ponownie ubiega si o rne stanowiska polityczne niczego ju
nie osign.
Peruwiaski Prezydent Alan Garcia, kiedy obj wadz w Peru zaatakowa Amerykanw,
mwic narodowi, e amerykascy kapitalici udzielili Peru poyczek, a teraz daj spaty
procentw. W codziennym jzyku Peruwiaczyka poyczka to darowizna. Alan Garcia wykorzysta to,
aby oskary Amerykanw, e domagaj si spacenia procentw od darowizny przez co pograj
ekonomi Peru w kryzysie i cigaj na gowy jego mieszkacw same najgorsze nieszczcia. Jak z
tego wida, czasem wygodnie jest politykowi wskaza palcem kogo innego. Alan Garcia przesta
spaca procenty od zaduenia, ktre wynosiy ok. dwch miliardw dolarw rocznie tracc w ten
sposb jakiekolwiek moliwoci uzyskania nowych kredytw. Nie dosta poyczek, ktre poprzednio
Peru otrzymywao. Zostay stracone, jak stao si to w Polsce przez pana Gierka, gdzie je roztwoniono,
przejedzono lub przesano w sporej mierze do Zwizku Radzieckiego w postaci polskich urzdze, za
ktre nie otrzymywalimy dolarw. Nie bya to sprzeda dolarowa, ale rublowa, czyli umowna. Nie
bya to take sprzeda publiczna, ale utajniona. Wynikw transakcji nie ogaszano w prasiei do tej
pory nic o nich nie wiemy. W Peru byo co podobnego. Alan Garcia nie paci odsetek mimo, e byo
to jego obowizkiem wynikajcym z podpisanych wczeniej kontraktw pomidzy Bankiem
wiatowym i poprzednim rzdem Peru; dysponowa wic ogromn kup pienidzy, dziesicioma
miliardami dolarw, ktre mg zainwestowa w gospodark narodow, ale tego nie zrobi.
Mona by zapyta, czy bya to sprawa 10 miliardw dolarw, ktre mia do dyspozycji, czy te
chodzio o stworzenie wraenia, e Amerykanie s przyczyn peruwiaskich klsk i plag, ktre spady
na ten kraj. Kiedy mamy jakie kopoty lepiej zwali je na kogo innego.

Trzeci wiat rzdzi si jak wiadomo innymi prawami, a jego mieszkacy pododuj si do
specjaln mentalnoci. Opowiem ci anegdot o dwch inynierach, amerykaskim i peruwiaskim.
Obydwaj pracuj w tej samej brany, buduj drogi. Peruwiaczyk odwiedza swego amerykaskiego
koleg w Stanach Zjednoczonych. Zostaje przyjty w wygodnym, do obszernym domu, po ktrym
Amerykanin go oprowadza pokazujc gustowne wntrza, a ponadto pralki, lodwki, telewizory, stereo,
samochody w garau, pywalni, ogrd przystrzyony po angielsku. Zaciekawiony Perwuwiaczyk
wypytuje, jak to wszystko osign. Amerykanin poprosi go do okna i pokaza mu szos biegnc
przed domem: "Wygraem rzdowy kontrakt i zbudowaem szos. Zarobiem na niej 10 procent". W
dwa lata pniej Amerykanin pojecha do Peru i odszuka swego koleg. Dwukrotnie sprawdza adres,
nie mogc uwierzy wasnym oczom. Peruwiaczyk mia wspaniay paac w stylu wosko francuskim, marmurowe kolumny, pywalni kilkakrotnie wiksz ni jego wasna, w garau trzy
mercedesy, posiada szofera, liczn sub domow, egzotyczny ogrd peen oryginalnych zwierzt i
ptakw. Zaszokowany Amerykanin zapyta Peruwiaczyka jak udao mu si to wszystko osign w
cigu dwch lat. "Zwyczajnie - usysza w odpowiedzi - zaatwiem sobie kontrakt rzdowy na
zbudowanie szosy". Podprowadzi Amerykanina do parkanu za ktrym wida byo podmiejsk drk.
"Dziewidziesit procent byo dla mnie, a za reszt budowaem szos!".
Na tym polega rnica pomidzy Stanami Zjednoczonymi, a Polsk. Inynier peruwiaski mg
sobie wybudowa paac za pastwowe pienidze, bo nie ma tam waciwego mechanizmu kontroli. tj.
wolnego rynku, ani te wolnej konkurencji.
ZAWSZE POWINNO ISTNIE PODEJRZENIE, take na WOLNYM RYNKU, E KTO NAS
OKRADNIE i w Stanach Zjednoczonych, i zawsze takie podejrzenie istnieje. Na tym polega
konkurencyjny rynek i konieczno zdobycie zaufania, aby takie rzeczy nie mogy si zdarzy.
Cz w Polsce kontrakty drogowe s publikowane? Czy s licytacje innych kontraktw
Rzdowych? Czy publikuje si listy konkurencyjne? To twoje zadanie do odrobienia na jutro. Jeli
takich informacji nie znajdziesz istnieje take i u nas niebezpieczestwo, e zostanie nam tylko 10
drg, 10 zakadw, 10 szk i wszystkiego TYLKO DZIESI PROCENT.
A do tego poyczki, ktre nie zostan spacone Midzynarodowemu Funduszowi Walutowemu
tak samo mog znikn jak znikny w Peru. Polska nie bdzie w stanie spaci procentw i to si
wszystko zawali. Te poyczki nie mog znikn, bo teraz aden z bankw nie poycza w ciemno,
tylko na okrelony procent. W Peru jest taki zwyczaj, e jeli bankier poycza pienidze, za ryzyko,
jakie na siebie bierze, da 10 procent.
Kraje Trzeciego wiata dostay bardzo wiele poyczek, a w niektrych jeli bankier daje
poyczk nie wystarczy, e w podzikowaniu potrzniesz mu rk. Byby le wychowany, to znaczy
niegrzeczny. Waciwe sowo podzikowania, TO DZIESIE PROCENT.

Chapter 28
HABA OKRAGLEGO STOLU

Na poczatku 1988 roku wyczulem, ze w Polsce bd zmiany i wowczas w mojej firmie

kanadyjskiej podjelismy decyzje inwestycji w Kraju. W mojej opinii zmiana w Polsce byla
nieunikniona. Poczatek 1989 roku potwierdzil nasze oczekiwania. Kiedy w marcu 1989 roku w
kanadyjskiej prasie ukazaly sie informacje o "Okraglym Stole" stalo sie wiadome, ze w Polsce dojdzie
do wielkich zmian o charakterze wolnosciowym i nabralem duzo nadziei, ze zmiany te nareszcie
doprowada do wolnych wyborow.
Po paru dniach "Okraglego Stolu" okazalo sie, ze zawarto uklad, ktory roztrzygnal wyniki
wyborow przed ich ogloszeniem. Taki uklad przedwyborczy byl nieetyczny, w pojeciu Zachodu
nielegalny i niemoliwy do zaakceptowania. Tego typu kompromis nie zdarza sie nigdy na Zachodzie,
nie widzialem czegos takiego w calej mojej znajomosci zycia politycznego na Zachodzie.
Juz znacznie wczesniej zrodzila sie w Polsce sytuacja silowa, gwnie ze wzgldu na spadek
produkcji spowodowany przez zwizki zawodowe. W starym systemie tworzyly sie coraz bardziej
widoczne szczeliny doprowadzajace go do rozkladu. Zaczynal sie rozpada. Juz w 1988 roku
zauwazylismy, ze sytuacja jest progresywnie nieodwracalna.
Doprowadzilo do tego kilka czynnikow, miedzy innymi rozluznienie kaganca emigracji.
Niektorzy ludzie wrocili z zagranicy z nowymi pomyslami, z obserwacjami poczynionymi na
Zachodzie. Szczegolnie wazne bylo "podlozenie swini" panu Gierkowi, ktory polknal wysokie
pozyczki, a kiedy zostaly obciete powodujac drastyczne obnizenie poziomu zycia, nie umial juz sobie
poradzic z narastajaca fala buntow i protestow. Swoj wplyw na zmiane sytuacji w Polsce mialo tez
dopuszczenie telewizji sateliternej, co z mojego dowiadczenia jako wlasciciela stacji telewizji
kablowej w Iquitos, Peru wprowadzilo to duza zmiane w sposobie myslenia, a szczegolnie u Polakw,
ktorzy uwielbiaja Zachod. Zobaczyli Zachd u siebie w domu, czy tez u swoich sasiadow. W krajach
Trzeciego wiata, takich jak Polska czy Peru telewizja jest bardzo lubiana.
W sytuacji silowej, jaka powstala wowczas w Polsce stary system sie rozpadl pod wplywem tego
typu dziala, i powstala nowa opozycja, zeby sie zlaczyc pod haslami "Solidarnosci" i stworzyc
jednolity front narodowy.
Ten front opozycji byl bardzo silny, istnialo znaczne poruszenie spoleczenstwa, aby obalic system
obozu pracy wymuszonej w Polsce. Osobiscie mialem nadzieje, ze SOLIDARNO doceni swoj si
i DOPROWADZI DO WOLNYCH WYBORW W POLSCE NA WIOSN, czy latem 1989 roku. Ale
po paru dniach obrad "Okraglego Stolu" poczulem sie rozczarowany, kiedy zobaczylem, ze

przeciwnicy polityczni zasiedli przy okraglym stole, aby obradowac nad tym , kto ma wygra. Zupelnie
tak samo jak na wyscigach konnych kiedy ludzie "umawiaj si", ktory kon wygra.
W pewnym sensie upraszczam, aby bardziej obrazowo wyrazic moja opinie. Zobaczyc dwie
partie polityczne w diametralnie opozycyjnych sytuacjach, zasiadajace za tym samym stolem i
ugadujace sie, jak beda wygladac wybory i jakie kto zajmie stanowisko bylo szokujacym
kompromisem w naszych oczach i oczach zachodniej demokracji. Dla mnie zyjacego od wielu lat na
Zachodzie byla to sytuacja zupelnie nie do zaakceptowania. Niebawem zauwazylem, ze wielu
wartosciowych ludzi w Polsce odeszlo od SOLIDARNOCI na skutek haby Okraglego Stolu. Po
prostu nie chcieli miec z tym nic wspolnego.
OKRAGLY STOL stworzyl zbyteczny kompromis. Nie bylo potrzeby aby SOLIDARNO
zasiadala przy Okraglym Stole ze swoimi przeciwnikami politycznymi, nie bylo tez zadnej potrzeby,
aby przyspieszac rozwoj sytuacji. Tak na Zachodzie zasiadaj tylko zwizki zawodowe a nie politycy!
Stary system juz i tak mial szczeliny. Polska nie musiala byc pierwszym krajem, ktory doprowadzil do
zmiany politycznej takim kosztem, przez habe i smrd Okraglego Stolu, w ktrym do tej pory zyje
nasz Kraj i co jest najwiekszym jego obciazeniem.
Z tego powodu ludzie uciekaja na emigracje. To bylo przyczyn powstania nieformalnej
gospodarki, z tego urodzily sie pasozytnicze spolki nomenklaturowe, nielegalne na Zachodzie. Take
dlatego powstalo tyle klopotow, z ktorymi teraz nie mozna sie uporac. Nasz Kraj zostal pograzony w
sytuacji kompromisu i zyje w atmosferze ogromnego smrodu, i tak jest do dzisiaj. Powinna byc czysta
zmiana, powinny narodzic sie nowe sily narodowe, ktore beda potrafily pokonac kryzys w jakim
Polska znalazla sie po czterdziestu latach straszliwego ssania Moskwy.
Mlodzi ludzie z inicjatywa, ktrzy chca stworzyc swoje biznesy, wybic sie i pracowac dla dobra
kraju, nie moga tego zrobic i musza emigrowac. Zjednoczony front opozycji pod haslami
SOLIDARNOCI nie docenil swoich sil. Wygra bitw, ale przegra wojn.
Na Zachodzie mowi sie, ze ten kto posiada moc i nie uzywa jej, to ja traci. Powiem wiecej. Ten
kto swojej sily nie uzywa jest tchrzem. a jesli jest tchrzem, to jest kurczakiem, ktorego mona
zadeptac! Czy wolno bylo sobie pozwolic na tchrzostwo w sytuacji kryzysu? Czy takie sytuacje nie
wymagaja odwagi, a nawet brawury. Jaki jest dzisiaj wynik tego smrodliwego ukladu powiazanego z
elementem zwiazkowym? Dzisiaj, kiedy oczekiwania s podwjne. Czy to nie jest haniebne, aby
przedstawiciele obecnego rzadu kompromisu jezdzili na Zachod i prosili o gotowke. Po tym co si
stalo. Nawet po wyborach 4 czerwca 1989 "SOLIDARNO" nie chciala przejac wladzy.
SOLIDARNO jest zdominowana przez elementy zwiazkow zawodowych. aden zwiazek
zawodowy nigdy nie chce przejac wladzy, w zadnym panstwie na swiecie. Zwiazek zawodowy jest
zawsze i jedynie opozycja wobec kierownictwa. Gdyby zwiazek zawodowy SOLIDARNO stal sie
rzadem utracilby swoj cel istnienia. Jest polski cud, polski kompleks pogierkowy, spadek
postkomunistyczny.
CZY EMIGRACJA poczula sie zawiedziona, ze nie zostala zaproszona do Okraglego Stolu przez

strone rzadowa, ani przez owczesna opozycje frontu SOLIDARNOI? Tak, osobiscie bylem bardzo
zawiedziony, ze przy Okraglym Stole nie bylo zadnego reprezentanta polskiego wychodstwa.
Czlowieka, ktory uczestniczylby fizycznie w obradach i jeli zorientowal by si e chodzi o zawarcie
haniebnego kompromisu bylby zmuszony do wyjazdu. Byc moe ze wzgldu na takie intencje nikt
nie zostal zaproszony.

DLA WIELU LUDZI W POLSCE, a szczegolnie dla ludzi z Zachodu sytuacja jaka istnieje w
Kraju jest zupelnym dziwolagiem, wyniklym z haby Okraglego Stolu, haby kompromisu, ktory
absolutnie nie byl konieczny. Jest to sytuacja poobozowa, pogierkowa i trzeba j jak najszybciej
zrozumiec i znormalizowac. Mwimy o intencjach, mowimy o kierunkach. Nie mowimy o konkretach.
Ogolnie mowiac istniala koniecznosc stworzenia frontu narodowego i SOLIDARNO wwczas, na
tym etapie byla bardzo pozadana. Nieszczesliwie skonczylo sie to sytuacja kompromisu.
Konsekwencje tego czujemy wszyscy w kraju, czy poza jego granicami.
Tymczasem przejsciowy rzad usiluje normalizowac sytuacje. Zadaniem przejsciowego rzadu jest
proklamacja wolnych wyborow i jak najszybsze ich urzeczywistnienie, szczegolnie w sytuacji
smierdzcego kompromisu. Wolne wybory bd prawdziwym egzaminem woli narodu.
Dlatego nie mozemy teraz mowic o normalnej sytuacji. Jesli chodzi o zwiazki zawodowe, czasem
najlepiej oddac im kierownictwo, aby to je nauczylo pragmatyki i zeby potrafily je docenic.
Dzis wiekszosc ludzi u wladzy w Polsce to dzialacze zwiazkow zawodowych. Ich przewodniczacy
krytykuje wulgarnie ludzi w swoim Rzadzie. Jest to sytuacja konieczna z tego wzgledu, ze zwiazek
zawodowy powinien byc w opozycji do kierownictwa. Poniewaz w Polsce nie ma opozycji, musi ona
zostac sztucznie stworzona. To zwyczajna hipokryzja, zeby jeden kolega krzyczal na drugiego. To jest
nie tylko hipokryzja, ale wyrane falszerstwo. Czym predzej skonczy sie to wolnymi wyborami tym
lepiej.

Chapter 29
CO ZROBI DLA ROLNICTWA?

Pomimo, e wikszo ludzi w Polsce pracuje w przemyle, nasz Kraj do tej pory jest rolniczy,
co jest nasz wielk zalet. aden kraj na wiecie nie jest prawdziwie niepodlegy, jeli nie jest
samowystarczalny w produkcji ywnoci. Historycznie rzec biorc rolnicy zawsze wycigali Polsk z
kryzysu, wwczas kiedy wszystkie inne mechanizmy przestaway dziaa. Tak samo dzisiaj,
PATRZC NA POLSK Z LOTU PTAKA WIDZ JEDYN NADZIEJ NA JEJ STABILNO W
ROLNICTWIE. Stabilno, ktra umoliwi przetrwanie kryzysu.
Jako may chopiec wychowany pod Warszaw spdziem duo czasu na wsi i pniej ju
nastolatek wyjedaem co roku na wie, aby pracowa przy niwach. Podczas mojego pobytu w Peru
prowadziem tam szeciohektarowe gospodarstwo warzywne, ktre nazwaem " POLONIA" i w
Kanadzie mam pitnastohektarowe gospodarstwo "STRAWBERRY HILLS FARM". Jestem zatem
take rolnikiem i posiadajc wieloletni praktyk mam par sw do powiedzenia na ten temat. Moje
pierwsze gospodarstwo "POLONIA" pooone jest w rodku dungli amazoskiej, w odlegoci
dziesiciu kilometrw od miasta Iguitos w Peru. Zaczem tam prac od kupna ziemi, glebogryzarki i
najpierw musiaem wykarczowa sze hektarw dungli. Aby hodowa warzywa, ktre byy
sprowadzane z odlegej o tysic kilometrw stolicy Peru, Limy i dlatego bardzo drogie, musiaem
przezwyciy kwano tropikalnej ziemi i zasili j dobrze nawozem. Nastpnym krokiem bya
selekcja nasion, wrd tych ktre najlepiej nadaway si do przetrwania w tropikalnym klimacie
dungli. Sprawdzaem setki rodzajw nasion ogrkw, pomidorw, papryki, saaty i innych warzyw
przewanie z Kaliforni i Florydy, a tylko kilka sztuk udao mi si z nich wyhodowa. Z wielkim
wysikiem i samozaparciem pracowaem, aby po trzech latach zebra pikne i obfite plony, ale nic nie
mogem na nich zarobi. Pomimo, e urosy mi wspaniae warzywa, nie posiadaem wasnej
dystrybucji, aby sprzeda je na miejscowym rynku, a handlarze, ktrzy sami sprowadzali warzywa z
Limy, nie chcieli mi dobrze za nie zapaci. Jako producent odniosem peny sukces. Byem
PIERWSZYM CZOWIEKIEM, ktry wyhodowa zawodowo wielkie iloci pomidorw i ogrkw w
Iguitos. Straciem jednak pienidze, poniewa w Iguitos nie ma warzywnego przemysu
przetwrczego i musiaem wyrzuci tony pomidorw i ogrkw. Cena, ktr mogem uzyska bya
poniej kosztw produkcji, a zmowa handlarzy uniemoliwia mi dojcie do rynku. W Kanadzie,
pidziesit kilometrw od Toronto posiadam pitnastohektarowe gospodarstwo, w ktrym uprawiam
truskawki, a w przeszoci hodowaem sodk kukurydz. W obydwu przypadkach mam bardzo dobre
wyniki hodowlane, ale z podobnych powodw jak w Iguitos, na skutek braku bezporedniego kontaktu
z klientami zarzuciem produkcj sodkiej kukurydzy i poow parceli obsadziem wigilijnymi
choinkami.Jeli chodzi o truskawki, odnosz peny sukces finansowy, bo klienci sami po nie
przyjedaj (ZERWIJ SAM DLA SIEBIE) samochodami z ca rodzin i pac za owoce, ktre
zdoaj zebra. W KANADZIE TYLKO 3% LUDNOCI ZAJMUJE SI ROLNICTWEM, co jest

wystarczajce na wyywienie caego kraju, a take na eksport milionw ton kukurydzy i pszenicy do
Zwizku Radzieckiego. Mona nazwa ciekawostk fakt, e tak wydajne rolnictwo kanadyjskie
otrzymuje dotacje rzdowe, aby tutejsi farmerzy mogli konkurowa z rolnikami w Stanach
Zjednoczonych, lub w Europie. Nigdy nie zapomn przypadku, ktrego byem Swiadkiem podczas
mojego pobytu w Polsce w par dni po przyjedzie prezydenta USA Busha w 1989 roku. Amerykaski
prezydent usysza, e w Warszawie nie ma misa i postanowi przysa ze Stanw Zjednoczonych 10
milionw ton, aby pomc Polakom. W tym samym czasie, mj kuzyn, ktry prowadzi gospodarstwo
rolne pod Warszaw przywiz wieczorem z punktu skupu p zdeche ze zmczenia winie, ktrych
nie udao mu si sprzeda po caodziennym wystawaniu w kolejce. Prezydent Bush jest
obcokrajowcem i nie powinien tumaczy z polskiego literalnie; waciwy sens zdania, ktre usysza
od warszawiakw brzmia inaczej: "nie ma misa po cenie oficjalnej". Oczywicie zarzucenie
polskiego rynku dziesicioma milionami ton misa nie pomogo polskim rolnikom, ale niewtpliwie
skorzystali na tym amerykascy farmerzy, ktrzy otrzymali dotacje od swojego rzdu. I TAK
WYGLDA DZISIEJSZA TWARZ OHYDNEJ MIDZYNARODOWEJ WOJNY EKONOMICZNEJ.
Tak samo zostao zniszczone rolnictwo w Peru, i tak samo obecny rzd niszczy je w Polsce.
Przytoczona anegdota o amerykaskim "podarunku" misnym jest tylko widocznym wierzchokiem
gry lodowej zmartwie i trudnoci polskich rodakw.
Mona by posdza, e robi to z czystej ignorancji nie rozumiejc zasad agresji ekonomicznej
potg wspczesnego wiata, ktre w poszukiwaniu rynkw zbytu posuwaj si do zrujnowania caej
gospodarki narodowej krajw zalenych. W Peru nawet ry sprowadza si teraz z USA, Meksyk
kupuje kukurydz, Nikaragua importuje pszenic. Rolnicy wenezuelscy przestali by producentami
ywnoci od czasu, kiedy w okresie boomu naftowego USA zarzuciy rynek tego kraju swoj
produkcj roln.
W Polsce stanie si to samo, nasi rolnicy nie znajd nabywcy na swoje produkty, bo rynek
zostanie zalany taszym pocztkowo towarem zza oceanu. To zachwieje rwnowag ekonomiczn i
przyczyni si do utraty suwerennoci naszego Kraju. Nigdy do tej pory, w adnej wojnie nie byo tak
duo zagroenia jak w obecnym momencie kryzysu.
Przedstawi teraz moje pogldy, a take postulaty, ktre mogyby polepszy sytuacj polskiego
rolnictwa, i przyczyni si do jego poprawy.
1. Konieczno mocnego Zrzeszenia Rolnikw w organizacji politycznej, w celu zachowania
rwnowagi ze Zwizkiem Zawodowym Przemysu "Solidarno".
2. Ograniczenie importu ywnoci przez zastosowanie wysokich taryf celnych i eliminacja koni
trojaskich w postaci ywnociowych "podarunkw" z zagranicy.
3. Natychmiastowe ulgi podatkowe dla prywatnych przedsibiorstw drobnej wytwrczoci w
dziedzinie przetwrstwa produktw rolnych.
4. Rzdowe poparcie organizacji handlowych (za porednictwem ulg podatkowych), ktre maj
wyniki w eksporcie polskich produktw ywnociowych.
5. Specjalny Fundusz na organizacj ataku w wojnie rolniczo-ekonomicznej na rynki wiata.

6. Formalna gieda rynkowa dla produktw rolnych, w celu stabilizacji cen, aby umoliwi ich
sprzeda "NA PRZYSZO" do lat piciu.
7. Conajmniej 30 procent wszystkich rodkw pastwowej cznoci powinno by przeznaczone
dla rolnictwa. Winny suy szkoleniu i przekazywaniu informacji na temat sukcesw hodowlanych i
handlowych z jednego regionu do innych, a take nieustajcemu poparciu prasowemu na kadym
kroku.
Dla nikogo w Polsce nie jest tajemnic, e modzi ludzie urodzeni na wsi nie chc pracowa na
roli. Z mojej obserwacji wynika , e jest to sytuacja do powszechna , ktra panuje prawie we
wszystkich krajach wiata. W Polsce mog j tolerowa zwaywszy, e modzi rolnicy maj tyle
kopotw i spotykaj si z takim ponieniem i krytyk ze strony innych "warstw" spoeczestwa, e
nie chc produkowa ywnoci. ALE JAK ARMIA PRZEMYSU I URZDNIKW MOE
MASZEROWA Z PUSTYM ODKIEM ? Ludzi, ktrzy krytykuj rolnikw walczcych o swoje
prawa odsyam do rozdziau: "Jaki powinien by czowiek", aby zrozumieli, e kady ma prawo do
samorealizacji i waciwej pacy za swoj prac. Kotunw, ktrych razi folklor polskiej wsi i jzyk
rolniczej spoecznoci, wysalbym do Kanady na prb, aby obronili indywidualno i warto
osobistej kultury kadego czowieka. Jeli DZI NIE DAMY POPARCIA POLSKIEJ WSI, NIE
BDZIEMY MIE JUTRA. Amen.

Chapter 30
NIEBEZPIECZNY RAK BIUROKRACJI.

Inaczej trzeba patrze na rzd, ktry tworz znani politycy, inaczej na biurokracj, ktra przez
nikogo nie jest wybierana. Rzd sprawuje wadz wykonawcz, ale biurokracja posiada swoj moc. W
wikszoci krajw, w ktrych Bank wiatowy stara si kontrolowa gospodark, lub interweniowa w
sprawach finansowych, nie udao si to dlatego, e potga biurokracji hamowaa wszelkie denia.
Jeli nawet rzd mia dobre intencje, nie mg poradzi sobie z biurokracj. W wikszoci wypadkw
nie udao si wprowadzi zmian, a doszo do powanych kryzysw i wwczas te kraje musiay
zrozumie, e jeli same si sob nie zajm, nikt si nimi nie zajmie i w kadym z nich bez wyjtku,
wprowadzone zostao ustawodawstwo ograniczajce wadz rzdu biurokracji.
Mwi wyranie o podziale rzdu na politykw i wykonawcw. Oglnie biorc politycy s
bardziej odpowiedzialni w dziaaniu, chcociaby wobec swoich wyborcw. Biurokraci w zaciszu
swych bezpiecznych stanowisk, pracuj niejako w ukryciu. Zawsze potrafi uzasadni swj
nieograniczony budet i co roku podwysz go o dziesi procent, w zalenoci od stopnia inflacji.
Nie ma nic prostszego ,jak usi za biurkiem i napisa dwudziestostronicowe uzasadnienie, ktrego
aden polityk nie jest nawet w stanie przeczyta, z braku czasu.Wystarczy porwnac ile decyzji
podejmuj w Polsce politycy, ile za biurokraci. Biurokracja w krajach Trzeciego Swiata uwaana jest
za raka narodu, ze wzgldu na swoj nieefektywn potg, "wydajn" nieudolno, brak
przygotowania i nieumiejtno przedstawienia si na inny tok mylenia. Polityk mwi jedno,
biurokrata za drugie i coraz wicej pienidzy przeznacza na realizacj swoich zada. Politycy
przychodz i odchodz, biurokrata zostaje. Dlatego w sytuacji kryzysowej trzeba koniecznie
ograniczy ich budet. Nie lekcewa przydatnoci dowiadczenia biurokratw na stanowiskach
wykonawczo administracyjnych i wiem, e nie sposb wyrzuci ich nieraz z tych stanowisk, przyja
na ich miejsce modych absolwentw uczelni i oczekiwa, e natychmiast uzdrowi sytuacj. Nic
takiego si nie stanie. Ograniczenie biurokracji jest konieczne, zwaszcza w dobie kryzysu, ze wzgldu
na niedostatki finansowe. atwo zauway, e w krajach totalitarnych, biurokracja jest bardzo
rozwinita i dochodzi do tego, ze biurokraci planuj przy swoich biurkach modele idealnych zachowa
obywateli. Jest to absurd. Ludzie ci, od lat piastujcy swe posady, nazywani zazwyczaj nietykalnymi,
mog sobie na takie rzeczy pozwoli. W Polsce rwnie moe si zdarzy, e ni z tego ni z owego
biurokracja zada ustanowienia wzorca idealnego obywatela, ktry by jej najbardziej odpowiada. W
krajach o najwikszym dobrobycie jest najmniej biurokratw. Nie jeden na siedmiu obywateli, a
powiedzmy, jeden na dwudziestu czy trzydziestu. DLACZEGO TAK SI DZIEJE ?
Istnieje w nich odpowiedzialno moralna i osobista,inaczej mwic samoodpowiedzialno,
ktra okrela sposb postpowania. W krajach zamonych, obywatel sam zgasza podatek i urzd
podatkowy nie musi sprawdza wszystkich obywateli, wystarczy jeli sprawdzi co dziesitego. Jeli
jednak znajdzie si kto. kto oszukuje pastwo nie pacc podatku na obron narodow, lub na

owiat, wwczas sd nie ma nad nim litoci i nie przyjmuje adnego usprawiedliwienia. Kara musi
by adekwatna do przewinienia.
Przy redukcji biurokracji konieczne jest zwikszenie rygoru wyrokow sdowych, bo jedno z
drugim koresponduje, tyle e podnoszenie kar nie jest kosztowne, tolerowanie za wybujaej
biurokracji stanowi nie tylko zagroenie wolnoci obywateli, ale jest karygodnym luksusem w dobie
kryzysu.
Rzd w Polsce powinien nie tylko zmniejszy biurokracj, zredukowa j w celu zwikszenia
wolnoci osobistych obywatela,ale take ze wzgldw finansowych. Polski nie sta na utrzymywanie
rozbudowanego aparatu biurokratycznego. Zadaniem rzdu jest rwnie reedukacja, stworzenie
motywacji, a take dopilnowanie administracji , by staa si praktycznym, efektywnym i tanim
instrumentem wykonawczym. Nawet jeli godzioby to w jej interesy. Obywatele wybieraj
politykw, biurokracja za tworzy pastwo w pastwie. Jest to wrg w domu.
W Kanadzie co kwarta publikowane s dane statystyczne rzdu, przedsibiorstw prywatnych i
pastwowych (istniej tak zwane "koronne przedsibiorstwa pastwowe") i z tych danych mona
wycign wiele wnioskw. Niestety w Polsce wszystkie te dane bywaj czsto zatajane, za ich
zdobycie bywa utrudnione, czsto wrcz niemoliwe. Nie starczyo by na to ani czasu, ani energii, w
tym sensie sa one utajnione. Mona zatem podejrzewa, e biurokracja w Polsce pracuje bez adnej
kontroli i nasz rzd pracuje dla biurokracji, zamiast odwrotnie. Poniewa rzd jest przedstawicielem
spoeczestwa, zatem wynika z tego wniosek, e wszyscy pracujemy dla biurokracji. Czy to jest
zrozumiae? Nie sdzisz, e czas najwyszy, aby biurokracja zaczla pracowa dla nas? Tak by
powinno, bo utrzymujemy biurokratw z naszych podatkw. KTO KOGO PILNUJE? Gdyby
zakwestionowa zasadno istnienia biurokratycznego molocha, podniosby si krzyk na ca Polsk,
e rzd si mci na nietykalnych. De facto rzd nie tylko nie mci si na nich, lecz jest ich
niewolnikiem. Biurokrata poczuby si z pewnoci zagroony, gdyby zadano mu nagle pytanie: "
Prosz mi powiedzie, co pan robi?" Ju sysz odpowied biurokraty: "Ja tylko wykonuje rozkaz
rzadu" tak jak to mowili hitlerowcy w Norymberdze. Wikszo z nich czuje si podobnym pytaniem
zagroona, a zaczynaj si trz ze strachu. Takie pytanie jest te dla biurokraty bardzo obrazliwe.
A przecie to nic innego jak zwyke pytanie skierowane do czowieka zatrudnionego na urzdniczym
stanowisku, utrzymywanym z podatkw paconych przez spoeczestwo. Chc, aby zda sobie spraw
z tego, e jeli nie zadasz takiego pytania biurokracie, ty bdziesz pracowa dla niego zamiast on dla
ciebie. Jak moemy pozwoli sobie na utrzymywanie tak kosztownego i rozbudowanego aparatu
administracji pastwowej, nie wiedzc nawet, czy jest on poyteczny i efektywny.
My wiemy, panie Premierze, e potrzeba panu coraz wicej pienidzy, chcielibymy jednak
wiedzie, na co Pan je wydaje, oraz jakim celom su nasze pienidze. Prosimy zatem o dokadny
raport pod koniec kadego miesica. Musimy by podejrzliwi wobec Pana, podobnie jak wobec
kadego polityka. Nic na to nie poradzimy. Z paskiej administracji trzeba z kadej dziesitki
urzdnikw zwolni dziewiciu i dopiero wwczas aparat zaczby sprawnie i skutecznie dziaa.
Dlaczego wic pan tego nie zrobi? Jeli zwolni pan dziewiiu urzdnikw z kadej dziesitki, moe
nie bdzie Pan potrzebowa a tylu poyczek zagranicznych. Moe nie bdzie Pan musia jedzi po
pienidze a do Ameryki i za naszymi plecami oferowa zagranicznym kontrahentom kupno
najlepszych polskich przedsibiorstw. Nie bdzie pan ju musia rozkada rk na spotkaniach w
Toronto i Ottawie, pytajc swych ziomkw: "Co mam pocz?, Co mam zrobi?" Moe wwczas

przyjdzie panu na myl, e przecie rwnie Polakom mona sprzeda te przedsibiorstwa, nie tylko
obcym przemysowcom. Moe po prostu lepiej pan o nas pomyli, Panie Premierze!
Jeli zwolniby pan dziewidziesit procent biurokratw, pomgby pan swoim ministrom,
ktrzy nie potrafi wywiza si ze swoich zada. Paski minister finansw nie ukadaby ju moe
absurdalnych planw zniszczenia do reszty gospodarki narodowej i wykoczenia obywateli, za
minister Kuro mgby naj prywatn firm do gotowania zupy.
Dysponuj kanadyjsk statystyk, ktora wykazuje, e wywz mieci w gminach obsugiwanych
przez instytucje pastwowe kosztuje znacznie wicej, ni tam gdzie do tego celu wynajeto firmy
prywatne. Podobnie rzecz si przedstaiwa z firmami transportowo- drogowymi, do budowy autostrad i
szos. Tutaj rnice w kosztach s jeszcze wiksze. Biurokraci zawsze jednak potrafi uzasadni swoje
racje, a czuj si glboko uraeni kada reklamacj odnonie ich dziaalnoci. Ich zdaniem lepsze
zarobki obywateli stanowi dla nich zbyt duze zagroenie. W tym poczuciu zagroenia staraj si
sprawowa kontrol nawet nad twoimi pienidzmi. Sprbuj takiemu wytumaczy, e masz lepszy
pomys na wydawanie swoich wasnych, ciko zarobionych pieniedzy, ni pacenie wygrowanych
podatkw! Czy zatem biurokracja nie jest zmor naszego ycia, czy nie jest to wrg w domu? Ten
wrg przyjdzie do twojego domu, aby ci powiedzie, co masz robi.
Gdy zapytasz,jakie ma do tego prawo, przypomni ci, e jest przedstawicielem rzdu i tylko
wykonuje rozkaz. I bdziesz musia si podda, tracc w ten sposb swoje prawa.

Chapter 31
PROSTA I PRAKTYCZNA KSIGOWO

Przed wielu laty, kiedy zaczynaem mj pierwszy interes, jedn z podstawowych rzeczy, ktr
musiaem si zaj byo zaoenie ksigowoci ze wzgldu na wymagania podatkowe i potrzeby samej
firmy. Nie mona otworzy przedsibiorstwa bez ksigowoci. Zaczem dzwoni do rnych
ksigowych i od razu zorientowaem si, e byli to ludzie bardzo drodzy, a jako profesjonalici dali
duo pienidzy za swoje usugi. Otwierajc swoje pierwsze przedsibiorstwo miaem ich niewiele. Ju
na samym pocztku natknem si na powan trudno. Chciaem od razu co z tym zrobi.
Poszedem do ksigarni i kupiem par ksiek o ksigowoci, aby ten temat przestudiowa i
rozwiza. Z tym te miaem kopot, poniewa po zaczciu takiej ksiki, zwykle po pitnastu
minutach zasypiaem. Znalazem si w kopocie nie do rozgryzienia. Ale bdc w wielkiej desperacji,
aby zacz INTERES, MUSIAEM wzi do rki kawaek papieru i wyliczy JAK ZAROBIE
PIENIDZE, CZY TE JAK MOG JE STRACI, a wic tego typu PRAKTYCZNE WYLICZENIE
BYO KONIECZNE.
MUSIAEM odpowiedzie na pierwsze zasadnicze pytanie: "ILE MIAEM W BANKU
DYSPOZYCYJNEJ GOTWKI". Bya to suma 2000 dolarw. Postawiem PLUS. Bya to gotwka
pozytywna. Moe by take gotwka negatywna. Jeli zacignbym poyczk bankow musiabym
wtedy napisa MINUS, albo gdybym by winien pienidze znajomym te musiabym napisa MINUS,
poniewa nie miabym tej gotwki w rku.
Nastpn POZYCJ byy to RACHUNKI DO ODEBRANIA, ktre mi byli winni moi klienci. Po
angielsku NAZYWA SI TO "ACCOUNTS RECEIVABLE", czyli rachunki ktre maj zapaci
klienci. Oczekiwaem na te pienidze i wiedziaem, e wpyn w cigu nastpnych szeciu tygodni bez
kopotu, bo klienci byli solidni i otrzymali moje produkty na kredyt, wic mieli mi zapaci 10 tysicy
dolarw. Postawiem PLUS.
Trzeci POZYCJE stanowiy RACHUNKI DO ZAPACENIA przeze mnie, po angielsku nazywa
si to "ACCOUNTS PAYABLE" na sum 7 tysicy w cigu nastpnych tygodni. Postawiem w
rubryce MINUS, poniewa byem winien.
Ostatnim PUNKTEM NA LICIE by mj inwentarz likwidacyjny. Nie ma znaczenia cena
inwentarza, ktra zostaa zapacona. Jeli kupiem krzeso za 100 dolarw i chc je jutro sprzeda,
najlepsz ofert jak za nie otrzymam jest 120 dolarw. JAKA JEST JEGO RZECZYWISTA CENA?
NIEWANE ILE ZAPACIEM za to krzeso. Chodzi o to ile mog za nie dosta jako za inwentarz
likwidacyjny JUTRO, jeli chciabym interes dzisiaj lub jutro zlikwidowa. W takim zestawieniu przy
stole kuchennym musimy by ze sob szczerzy MOJA OCENA INWENTARZA LIKWIDACYJNEGO
bya wtedy 1000 dolarw, pomimo, e wszystko co miaem kosztowao o wiele wicej, ale gdybym to
chcia sprzeda w cigu paru nastpnych tygodni dostabym tylko 1000 dolarw gotwki, wic
zestawiajc daem temu oczywicie PLUS, bo te mogem za to otrzyma gotwk. Dodajc wszystkie

plusy i odejmujc MINUS otrzymaem sum 6 tysicy dolarw. Warto likwidacyjna firmy po
pierwszym miesicu dziaania wynosia 5 tysicy dolarw.
Z tego zestawienia mona si zorientowa, e rnica pomidzy RACHUNKAMI DO
ODEBRANIA i RACHUNKAMI DO ZAPACENIA wynosi 3 tysice dolarw.
To NIE JEST ZYSK, ale dochd firmy, od ktrego te trzebA odliczy koszty operacyjne.
Na kady koszt operacyjny dostajemy rachunek, czyli jest to rachunek do zapacenia.
Za kadym razem kiedy pacimy rachunek ubywa nam gotwki. Cztery pozycje okrelaj
charakter jakiejkolwiek firmy. Czy jest to firma maa, czy dua tymi CZTEREMA POZYCJAMI
MONA OKRELIC JEJ WARTOS LIKWIDACYJNA. Byo to moje zestawienie, do ktrego
zostaem zmuszony aby przy stole kuchennym, praktycznie rozpisa je w sposb prosty, algebraiczny.
Okazao si na tyle cenne, e uywam je do tej pory. Obecnie moje ZESTAWIENIA FINANSOWE s
bardziej rozbudowane, tyle, e zawsze wracam do TYCH CZTERECH PODSTAWOWYCH POZYCJI.
1. Gotwka
2. Rachunki do odebrania
3. Rachunki do zapacenia
4. Inwentarz likwidacyjny
Poniewa wiem, e jeli chc interes zlikwidowa dzisiaj, czy w przecigu nastpnych paru tygodni,
tak warto za to dostan. Oczywicie nie ley w niczyim interesie, eby firm likwidowa tylko za
WARTO LIKWIDACYJNA. Warto FIRMY JEST WARTOSCIA ZYSKU. Przecitna warto jest
to 7 razy ilo ZYSKU ROCZNEGO. Jeli moja firma - powiedzmy - ma zysk w cigu roku 100,000
dolarw, JEST TO WARTOC 700 tysicy dolarw. Warto firmy moe by o wiele wiksza ni
kapita likwidacyjny, do ktrego normalnie waciciel jest zmuszony. Chodzi zatem o to, aby firm
ocenia jako tzw. Going Concern, czyli "przedsibiorstwo na chodzie". Dlatego tak bardzo jest wane,
aby to przedsibiorstwo yo i chodzio jak zegarek, bo wtedy nie tylko jest najwysza jego warto
likwidacyjna, ale te najwiksza jest jego warto rynkowa.
Z tego powodu staramy si maksymalnie podwyszy ZYSK, bo to jednoczenie powiksza
warto firmy.
Wielkim niedomaganiem Polski, jeli chodzi o obecny baagan finansowy jest ZAGMATWANA
KSIGOWO, tak ewidentne zjawisko w krajach Trzeciego wiata.
Jeli chodzi o ksigowo w Peru, ktrego te jestem obywatelem i tam wiele lat temu zaczem
moje interesy, aby by w zgodzie z prawem podatkowym i zaoyem system ksigowy na sposb
peruwiaski. Wynajem zawodowego ksigowego, ktry po pierwszym miesicu wystawi mi bilans
firmy na dziesi stron i w tym bilansie pojawiy si numerowe pozycje zestawienia formatu
oficjalnego. Jako, e byem cudzoziemcem i nowym czowiekiem zapytaem o wyjanienie, na co
ksigowy da mi dwa grube tomy i powiedzia: "Tutaj pan znajdzie wszystko". Akurat byo to pod
koniec dnia i byem godny, poszedem na kolacj i ju nie wrciem do biura. Powrt do tych
cikich tomw wyda mi si mao zachcajcy. Przez nastpne par lat prowadziem w Peru interesy
zupenie bez znajomoci peruwiaskiej ksigowoci, bo mj algebraiczny drastycznie, uproszczony
system liczenia ZYSKU dawa mi wszystkie informacje potrzebne do prowadzenia firmy.
W Ameryce istnieje praktyczna zasada: "Czym prostszy interes, tym lepiej mona zarobi".
Oczywicie aden rzd nie ma ochoty, aby upraszcza ksigowo formularza podatkowego. Dzi na
wiecie PANUJE PLAGA NIE UJAWNIONYCH I ZATAJONYCH PODATKW, i to we wszystkich
krajach, takich jak Polska, Peru, Kanada. Obywatele tych krajw pac podatki, ale ze wzgldu na

zagmatwany system ksigowoci mona je atwo ukry. Osobistym obowizkiem kadego czowieka
jest UPROCI KSIEGOWO DO TEGO STOPNIA, aby w cigu piciu minut, czy nawet krcej
mg okreli stan swojego dochodu, swoich kosztw i swojego osobistego zysku. ALE TAKE I
FIRMY, CZY TE SWOJEGO ZAKADU PRACY.
Po dziesiciu latach mojego interesu w Peru, ksigowy, ktry prowadzi ksiki firmy i ani razu
ich nie przejrzaem, przyzna mi racj, mwic, e jego system jest zupenie do niczego i on sam
straci nad nim kontrol, pomimo, e by profesorem ksigowoci w Uniwersytecie Wieczorowym.
Przez cay czas prowadziem podwjny system ksigowoci, ten jeden oficjalny, ktry okaza si
nieskuteczny i drugi osobny, uproszczony, ktry mi dawa prawdziw orientacj i moliwo
trzymania rki na pulsie mojej firmy. CZYM PROSTSZA KSIGOWO TYM LEPIEJ, IM MNIEJ
BIUROKRACJI W KSIEGOWOCI TYM LEPIEJ. CZYM KRTSZY ZWROT PODATKOWEGO
BILANSU FIRMY DO RZADY TYM LEPIEJ. TRZEBA O TYM ZAWSZE PAMITA NA
PRZYSZOC! CZYM BARDZIEJ ZAGMATWANA KSIGOWO TYM MNIEJ SZANS NA
SUKCES.
Jednym z elementw krytyki pod adresem Polski ze strony przedstawicieli kanadyjskiego rzdu,
ktrzy mieli okazj pojecha do naszego kraju, rozmawia w jego instytucjach finansowych i zdali mi
relacj po powrocie do Kanady bya ta nieszczsna polska ksigowo. Powiedzieli mi, e jest to
ZUPENY KOSZMAR, ktrego aden czowiek z Zachodu nie potrafi zrozumie i prawdopodobne,
nigdy by sobie z polsk ksigowoci nie poradzi.
Z moich osobistych dowiadcze i rozmw z dyrektorami zakadw i przedsibiorstw w Polsce
wynika, e ludzie stracili kontrol nad ksigowoci w swoim wasnym miejscu pracy.
PAMITAJMY, E JEDNYM Z NAJWANIEJSZYCH ELEMENTW SUKCESU W
INTERESIE, W JAKIMKOLWIEK PRZEDSIEBIORSTWIE produkcyjnym, usugowym, czy
handlowym JEST PROSTA KSIGOWO ALGEBRAICZNA. A JELI KOMU ZAJMUJE WICEJ
NI PI MINUT, ABY OCENI STAN ZYSKU W DANEJ CHWILI, TAKA KSIGOWOC JEST
DO WYRZUCENIA. TRZEBA J UPROCI.
Niektrzy z przedstawicieli kanadyjskiego rzdu, ktrzy mi zdali relacj ze swego pobytu w
Polsce, poprosili, aby w tej ksice napisa o koniecznoci uproszczenia polskiej ksigowoci, bo jest
to jednym z wanych elementw WYDOSTANIA SI Z KRYZYSU.
Chciabym doda, e w ksigowoci na ZACHODZIE ISTNIEJE wane pojcie: PRZEPYW
GOTWKI W INTERESIE, jest to rnica pomidzy DOCHODEM I ROZCHODEM. Ta rnica
nazywa si przepywem gotwkowym interesu przedsibiorstwa. Interes, ktry nie ma staego
przepywu gotwki, pomimo, e moe mie bardzo du sprzeda i wspaniay dodatni bilans swojej
wartoci, moe w kadej chwili zbankrutowa.
PRZEPYW GOTWKI JEST PRAWDZIW KRWIA KADEGO PRZEDSIBIORSTW.
Tak samo jak czowiek nie moe y bez przepywu krwi, tak samo aden interes nie moe y
bez staego przepywu gotwki koniecznej na pokrycie biecych kosztw. A wic kade zestawienie
algebraiczne ksigowoci powinno wykaza przepyw gotwkowy nie tylko przez ostatni miesic, ale
powiedzmy przez ostatni rok.
Przepyw gotwkowy powinien by zaplanowany na nastpne dwanacie miesicy, aby si nie
zdarzyo, e zakad nie bdzie w stanie zapaci przez miesic lub dwa biecych kosztw, tzw. listy
pac, czy rachunkw telefonicznych, bo kto zapomnia go zaplanowa.
W Kanadzie z braku przepywu gotwkowego wiele zakadow wychodzi z interesu. Jeli

zabraknie gotwki przedsibiorstwo umiera. To tak samo jakby czowiekowi zabrako krwi
Przed pitnastu laty postanowiem otworzy wasne przedsibiorstwo w Kanadzie. Miaem
wwczas 2 tysice dolarw w kieszeni i obawiaem si, e z takim kapitaem nic nie zrobi. Woyem
do gazety w Toronto ogoszenie, w ktrym ogosiem do prywatnych inwestorw i impresariw o
moliwoci rentownej inwestycji. Napisaem w nim, e mam gotowy plan dziaania ktry przyniesie
zyski potrzebny mi jest inwestor. Dwadziecia osb odpowiedziao na adres mojej skrytki pocztowej.
Kadej nocy dzwoniem do nich po kolei, aby si z nimi umwi. W teczce miaem gotowy plan
dziaania, w ktrym przedstawiem swoj przysz firm, napisaem czym si bdzie zajmowa, jaki
przyniesie zysk, jak si nim bdzie mona podzieli i co chc robi w przyszoci. Miaem zatem
rwnie perspektywicznie rozwojowy program dziaania. Dziewitnastu z moich dwudziestu
respondentw zadao 51 procent akcji. Ja za potrzebowaem okoo 15 tysicy dolarw poyczki,
aby zaoy firm i przetrzyma pierwszy rok. Uwaaem, e siedemnacie tysicy wystarczy, aby
uruchomi przedsibiorstwo. Nie mogem si zgodzi, aby ze swymi 51 procentami akcji kto mia
nade mn kontrol i to od samego pocztku. W takiej sytuacji mg mnie zawsze wyrzuci. Nie
mogem zatem zaakceptowa propozycji adnego z nich, bo oznaczaoby to prac dla kogo innego, a
ja chciaem pracowa dla siebie, CHCIAEM OTWORZY WASNY INTERES. Byem
przygotowany podzieli si demokratycznie w stosunku pidziesit do pidziesiciu procent, ale a
dziewitnastu, z dwudziestu inwestorw, ktrzy si do mnie odezwali nie chciao si na to zgodzi.
Znalaz si tylko jeden, ktry przysta na moje warunki: P na P. On mia da kapita, a ja
wkadaem swoj prac i na tym miala polega nasza spka. Mj inwestor mia by jeszcze
dodatkowo ksigowym i to by jego wkad pracy. Kapita zakadowy wynosi 500 dolarw.
Zaoylimy konto bankowe na ktre kady z nas woy dwiecie pidziesit dolarw. Do mojego
wsplnika naleaa poyczka 15 tysicy dolarw. Zaczlimy pracowa. Spdzaem w biurze po
szesnacie godzin na dob. Tak przeszed pierwszy i drugi miesic. On przychodzi tylko raz w
tygodniu i liczy wydatki, bo jeszcze wtedy dochodw nie byo. Po szeciu miesicach mielimy ju
dochd, wychodziem prawie na zero, a wsplnik cay czas liczy pienidze. Par razy zaprosi mnie
do domu na obiad, a jego ona zapytaa: "ile masz ju zysku, bo chciaabym pojecha w podr
dookoa wiata i potrzebne mi s na to pienidze". Bardzo mnie to zdziwio, bo harowaem po
szesnacie godzin na dob, tyraem jak tylko mogem, on tylko liczy pienidze, a jego ona chciaa
mie szybki zysk. Bya to sytuacja nie do wytrzymania, tym bardziej, e ten czowiek nigdy mi tych
pitnastu tysicy dolarw nie poyczy. Swoim podpisem yrowa tylko kredyt bankowy, co
oznaczao, e gdybym ja go nie spaci, on za mnie mgby spaci poyczk bankow. Okazao si
jednak, e ja mogem zrobi to samo. Po upywie roku miaem ju do pretensji jego ony, ktra
coraz bardziej tsknia za podr dookoa wiata, a firmy nie byo sta na tak kosztowny wydatek.
Mylaem, e jeli zarobi troch grosza, to ona mi to zabierze i poleci do Honolulu. Nawet nie
wsplnik mnie ograbi, a jego ona. Mielimy zawarty pomidzy sob ukad z ktrego wynikao, e
jeden z nas mg drugiego wykupi. Pojechaem do niego z kluczami firmy i pooyem je na rodku
stou, pomidzy mn a nim. Powiedziaem: -"O.K. Nie mog duej pracowa w takim ukadzie, eby
dzieli si z tob poow zysku, kiedy ty nie wkadasz pracy, tylko raz w tygodniu przychodzisz liczy
pienidze. Pracuj po szesnacie godzin na dob, ty liczysz pienidze, a twoja ona przez cay czas
zawraca mi gow swoj podr dookoa wiata. A ta podr moe by do kosztowna". Wtedy
wsplnik zaproponowa, abym go wykupi. Zastosowalimy tzw. "rewolwerow klauzul". Kto

pierwszy wycignie rewolwer proponuje sum, ktr przeciwnik moe podbi np. jednym dolarem i
obj kontrol nad firm. Uwaaem, e moja firma bya wtedy warta 10 tysicy dolarw. Wsplnik
mg mnie wykupi dajc dolara wicej. Powiedziaem: "Dziesi tysicy dolarw" i czekaem co on
zrobi. Baem si, e moe mnie wykupi. Ale on si zgodzi i wwczas wziem klucze ze stou.
Musiaem i do banku i wzi poyczk, aby asekurowa jego podpis jako yranta. Zapytano mnie,
czy posiadam mieszkanie. Powiedziaem, e mam ju czciowo spacony dom. Otrzymaem kredyt w
wysokoci pitnastu tysicy dolarw w zamian za wyraenie zgody, e jeli nie spac poyczki i
procentw bank puci mj dom na licytacj. Podpisaem takie zobowizanie i jeszcze bardzo
podzikowaem panu bankierowi, by to Kanadyjczyk polskiego pochodzenia Bill Rutkowski. Po
asekuracji kredytu bankowego powiedziaem mojemu wsplnikowi, e spac mu dug w przecigu
dziesiciu miesicy jako hipotek z procentem. Spacaem go przez cay rok. Musia to zaakceptowa,
jako ksigowy nie mia innego wyjcia z sytuacji i o tym doskonale wiedzia. Woy w spk tylko
250 dolarw kapitau akcyjnego a wzamian otrzyma dziesie tysicy, w dodatku paciem mu odsetki.
Dlatego rozoy mi dug na raty. W TEN SPOSB WYZWOLIEM SI Z SYTUACJI, w ktr
wpakowa mnie mj wsplnik kapitalista i to w dodatku nieprawdziwy, BO PRZECIE NIE DA MI
ADNYCH PIENIDZY, A TYLKO YROWA KREDYT BANKOWY I CZYHA NA MOJE
ZAROBKI. Wyzwoliem si od tego kapitalisty. Dowiedziaem si te, e wcale mi nie byo potrzebne
poszukiwanie wsplnikw za porednictwem gazety. Mogem od razu i do banku i uzyska kredyt
oferujc w zastaw dom, ale wwczas o tym nie wiedziaem, czy te nie byem pewien, e tak mona
zrobi.
CZY OPROCENTOWANIE KREDYTU ZALEY OD WARTOCI ZABEZPIECZENIA?
RZECZYWICIE OD TEGO ZALEY. Jeli kredyty s ryzykowne, wwczas oprocentowanie jest
wysokie, do trzydziestu procent rocznie. Natomiast kiedy s to tzw. kredyty nieryzykowne, stae, np.
na kupno nieruchomoci, wtedy oczywicie to oprocentowanie jest odpowiednio nisze, bo nie
wystpuje duy element ryzyka. W Kanadzie asekurowane kredyty
na nieruchomoci s
oprocentowane najniej i wynosz obecnie pitnacie procent. Jest to bardzo tanio, bo takim kapitaem
mona obrci cztery razy do roku i za kadym obrotem zarobi pitnacie procent, co przynosi
czterdzieci pi procent zarobku.
PRZY DUYCH INWESTYCJACH KREDYTY NALEY SPACI PO PICIU, a nawet
dziesiciu latach, ale oglnie mwic KREDYTY KRTKOTERMINOWE z du czstotliwoci
waha rynkowych naley spaca szybko. KIEDY CHODZI O PRAWDZIWY BIZNES, tj.
CYKLICZNY, KTRY OBRACA KAPITAEM, banki bardzo nie lubi jeli kredyt si akumuluje. S
to due poyczki i trzeba je spaca w terminach kwartalnych, bo dunik czerpie z nich dochd.
Firma, ktra akumuluje poyczk doprowadza si do katastrofy, bo jej dug coraz bardziej si
powiksza. Wwczas bank wzywa dunika i informuje go, e bdzie licytowa mienie gwarancyjne,
jeli nie otrzyma zwrotu poyczki. Oznacza to, e traci do niego zaufanie, podejrzewajc, e jego
zakad yje z poyczki, co jest dla banku niebezpieczne. da spaty w cigu miesica pod grob
licytacji mienia gwarancyjnego. WIKSZO FIRM KANADYJSKICH MA POYCZK
BANKOW opart na zasadzie zastawu wartoci. Gdyby ten system kredytw zosta wyeliminowany,
firmy kanadyjskie pracoway by wyacznie z gotwka, tak jak nieformalne firmy polskie.
DLACZEGO POMG MI BANKIER POLSKIEGO POCHODZENIA PAN RUTKOWSKI?

Pomg mi o tyle, e zechcia ze mn porozmawia, ale waciwie pomg sam sobie, bo kiedy firma
si rozrosa, to jego bank zarabia na niej niesamowite pienidze trzymajc u siebie mj kapita. PAN
BANKIER RUTKOWSKI myla perspektywicznie, bo by tak samo biznesmenem jak ja i bylimy
sobie nawzajem potrzebni. Nie musiaem mu dawa za to apwki. CO ZROBIEM PO SPACENIU
WSPLNIKA ? Wiedziaem ju, e jestem wolny i kady dolar, ktry zarobi w swojej firmie bdzie
mj. Nie bd musia dzieli si nim z kim, kto na to nie zapracowa. I wtedy miaem ju pienidze
dla pracownikw, ktrzy wnieli prawdziwy wkad pracy dla firmy, a nie byem zmuszony wydawa
ich na jakiego-tam wsplnika, ktrego ona chce jecha w podr dookoa wiata, ani te pakowa w
kapitalist, ktry chcia zarabia TYLKO NA TYM, E YROWA MI POYCZK KAPITAU.
CZY KAPITALICI S POTRZEBNI, KIEDY POTRZEBNE S PIENIDZE, A NIE MAMY
KREDYTU W BANKU? Tak, kapitalici s potrzebni i chc jak najwicej zarobi, ale ich KREDYT
JEST DROGI. Trudno jest dosta dobry kredyt od obcych ludzi, ktrych si nie zna osobicie.
Najlepiej poyczy od znajomych. WIELE FIRM KANADYJSKICH POWSTAO DZIKI
INWESTYCJI ZNAJOMYCH. JELI MASZ ZNAJOMYCH, KTRZY UWIERZ W TWJ
PRZYSZY SUKCES, ZWR SI WANIE DO NICH. Ci, ktrzy uwierz w twoje siy i maj do
ciebie zaufanie poycz ci pienidze na procent konkurencyjny z bankowym bez potrzeby gwarancji
zastawu wartoci. Najlepsze RDO OTRZYMANIA KREDYTU W KANADZIE TO KREDYT OD
ZNAJOMYCH.
Take powiniene liczy na kredyt od przyszych dostawcw. Czy poyczanie pienidzy od
znajomych na pi, lub dziesi procent jest dopuszczalne w ukadach towarzyskich? KADY
PROCENT JEST DOPUSZCZALNY, JELI MONA NA TYM ZAROBI i kady kredyt suy
osigniciu zysku. Wypoyczajc kapita, wypoyczasz narzdzie i jeli je skutecznie uyjesz, kada
cena jest dopuszczalna na wolnym rynku konkurencyjnym. Kanadyjskie banki s bardzo
zachowawcze, za rzd nigdy nie poycza pienidzy osobom fizycznym. Poycza je tylko prywatnym
bankom, ktre obsuguj ludzi godnych zaufania, wierzytelnych i specjalizujcych si w
podejmowaniu ryzyka w swoim osobistym interesie. Banki poyczaj pienidze tylko ludziom, ktrzy
w ich mniemaniu mog w przyszoci odnie sukces finansowy.
TYLKO Z TAKIMI NEGOCJUJ. W KANADZIE OTRZYMANIE POYCZKI BANKOWEJ
JEST DO UTRUDNIONE, dlatego proponuj, aby najpierw zwraca si do znajomych, pniej do
dostawcw, banki pozostawiajc w rezultacie na przyszo z tego wzgldu, e s one konserwatywne
i wymagaj wikszych zabezpiecze gwarancyjnych.
JAK ZOSTAEM MILIONEREM? MOJA FIRMA ROZWINEA SI DZIKI
WIELOKROTNEMU OBROTOWI KAPITAEM. INACZEJ MWIC ZAWDZICZAM TO MOJEJ
PRODUKTYWNOCI, czyli umiejtnoci optymalnego prowadzenia interesu. Wyrniajce si w
jakiejkolwiek dziedzinie firmy obracaj kapitaem dwa razy szybciej ni inne przedsibiorstwa.
PRODUKTYWNO FIRMY POLEGA NA UMIEJTNOCI WYKORZYSTANIA KAPITAU. Aby
osign zysk naley obrci kapitaem kilkakrotnie w cigu roku, wobec czego nie ma duego
znaczenia jaki procent przedsibiorstwo paci za wypoyczony kapita. NA TYM WANIE POLEGA
JEGO PRODUKTYWNO.

CZY naley zaczyna od maego kapitau i dy do szybkiego obrotu, czy te zabiega o duy
kapita w punkcie startu ? ABSOLUTNIE NIE POTRZEBNY JEST CI DUY KAPITA, bo wtedy
jeste obciony dugami, zanim zaczniesz prac. Z WASNEGO DOWIADCZENIA MOG CI
POWIEDZIE, e czym wicej poyczysz kapitau na pocztku, tym atwiej o pomyk i utrat
biznesu ju w pierwszym roku jego istnienia. NOWA FIRMA MUSI UMIE DOPASOWA SI DO
RYNKU, a rzadko zdazaj si okazje aby tak zwana fucha, albo korzystny ukad day ci moliwo
zarobienia pienidzy. W wikszoci wypadkw ludzie, ktrzy d do samodzielnoci i chc pracowa
we wasnym biznesie nie maj wystarczajcego dowiadczenia w tej dziedzinie, czy te nie znaj
mocy swojej konkurencji. Nie wiedz jeszcze, e kada firma MUSI MIE SWOJ OSOBOWO,
ktr trzeba umie dopasowa do rynku. To najtrudniejsze zadanie dla nowych firm. Musz one mie
sporo czasu, aby to osign i powinno im wystarczy kapitau, eby utrzymay si na rynku zanim
przyjd pierwsze dochody. Z DOWIADCZENIA KANADYJSKIEGO WIEM, e trzeba mie trzy
razy wicej kapitau, ni czowiek myli, e bdzie potrzebowa. Jeli firma nie jest dopasowana
rynkowo i nie ma wystarczajcego kapitau, to TEN KAPITA BARDZO SZYBKO TRACI NA
SAMYM POCZTKU popeniajc pomyki, ktre s normalne dla kadej nowej firmy. Sama
definicja NOWA FIRMA oznacza, e jest ona jeszcze niedopasowana do rynku i nie ma
dowiadczenia. Jeli taka firma dostanie na pocztek duo pienidzy, to grozi jej sromotna klska.
Lepiej zaczyna od maego i pi si w gr, ni dysponowa duym kapitaem, ktry si prdko
ulotni. Oczywicie bywaj wyjtki, na przykad moe si ZDARZY FUCHA, w ktr trzeba bardzo
prdko zainwestowa, aby rwnie szybko zarobi pienidze. To si bardzo rzadko zdarza chyba e jest
to nielegalne. DOPASOWANIE DO RYNKU, to znaczy poznanie go, ROZEZNANIE SI W NIM .
Umiejtna bsuga klientw i zaspokojenie ich ycze. Waciwie poznanie wasnej wartoci rynkowej.
MOEMY OSIGN TO tylko wwczas, jeli dowiemy si ZA CO KLIENCI CHC NAM
PACI, a nie za to, co w naszym przekonaniu jest dla nich dobre i co im si powinno podoba, albo
by dla nich uyteczne. Takie mog by tylko nasze pobone yczenia. ZAPAMITAJ DOBRZE:
TYLKO KLIENT PACI ZA WARTO TWOJEJ FIRMY. Nigdy nie jestemy w stanie zebra
wystarczajco duo pienidzy, aby zapaci za swoj dziaalno i tylko y z kredytw. NASZA
DZIAALNO MUSI BY OPACONA PRZEZ KLIENTW. JELI CHCESZ MIE WASN
FIRM I WYJ NA WOLNY RYNEK, OD TEJ CHWILI PRZESTAJESZ pracowa dla szefa, czy
zakadu i PODEJMUJESZ ZOBOWIZANIE WOBEC TWOJEGO NOWEGO SZEFA, KTRYM
JEST TWJ KLIENT. Zamiast mie do czynienia z jednym szefem masz teraz do czynienia z
WIELOMA SZEFAMI. W ten sposb zmniejsza si TWOJE RYZYKO I ZWIKSZA MOLIWO
ZAROBKU, a take wyzwalaj si najlepsze cechy charakteru, zdolnoci i przede wszystkim
UMIEJTNOCI. Do tego potrzebne jest dopasowanie rynkowe. W Kanadzie trzeba by conajmniej
trzy lata, aby dopasowa si do rynku, zalenie od gazi przemysu czy te charakteru usug.
STATYSTYKI PODAJ, E NA DZIESI NOWYCH FIRM po piciu latach utrzymuje si w
biznesie tylko cztery, a po DZIESICIU ZALEDWIE DWIE LUB TRZY.

Chapter 32
ZODZIEJSKA INFLACJA

WSZYSTKIE KRAJE TRZECIEGO WIATA maj piekieln inflacj. Jako obywatel PERU mog
powiedzie, e inflacja wynoszca trzy tysice procent rocznie jest wielk zmor spoeczn, powoduje
zupen destabilizacj rynkow i przynosi ofiary w ludziach, ktrzy nie posiadaj mechanizmw
zabezpieczajcych. Niektre kraje np. takie jak Boliwia zagodziy inflacj. Doradc rzdu
boliwijskiego by amerykaski ekonomista Geoffrey Sachs, rzeczywisty autor "sukcesu"
antyinflacyjnego, nie zwikszy jednak przez to produktywnoci boliwijskiej gospodarki a tylko j
zadusi. Boliwia jest krajem Trzeciego wiata, bardzo wielu jej mieszkacw nie ma podstawowego
wyksztacenia, istniej nawet trudnoci w komunikowaniu si pomidzy ludmi, ze wzgldu na
rnice jzykowe. Indianie ktrzy stanowi wikszo mwi qechua i aimara nie rozumiejc
obowizujcego w yciu publicznym jzyka hiszpaskiego. Jak zatem mona stworzy mechanizm
produkcji, przeskoczy wiekowe zwyczaje i doprowadzi kraj do wysokiej wydajnoci ekonomicznej
na obecnym poziomie rozwinitego gospodarczo wiata, z pozytywnym bilansem eksportowym.
Zaduszenie inflacji do tego bynajmniej NIE PROWADZI. SZTUCZNE ZAGODZENIE INFLACJI
wycznie wykazuje, e rzd posiada kontrol nad ekonomi i bdzie spaca odsetki od dugw
zagranicznych. Co jednak nie znaczy, e zostay wyzwolone najlepsze wartoci narodu, ktre
pomagayby krajowi wyj z impansu. ANONSOWANY NIEUSTANNIE SPADEK PRODUKCJI W
POLSCE, ktry wedug ostatnich informacji prasowych osign 50 procent wie si niewtpliwie z
antyinflacyjnym programem kolegi pana Sachsa: wicepremiera Balcerowicza, ktry spowodowa
take recesj przedsibiorstw rynkowych, spadek spoycia przekraczajcy wszelkie dopuszczalne
spoecznie bariery, a take obnienie produktywnoci pracy. Trzeba jednak zauway, e produkcja w
Polsce zanim doszo do obnienia jej produktywnoci bya tak niska, e doprowadzia do rozpadu
komunistycznego systemu. Takiej sytuacji nie moemy porwna z wolnym rynkiem i zanim zostanie
uruchomiony jego mechanizm rzd powinien z nami wsppracowa i gra w otwarte karty. Dopki to
si nie stanie bdziemy cigle nieufni i podejrzliwi, obarczeni skaz psychicznej przeszoci,
niespokojni o przyszo i niewiadomi kiedy wydostaniemy si z niewoli ekonomicznej. W kocu
wpadniemy w tak depresj, e pooymy si na ziemi i bdziemy paka, albo umiera.
CZY STANY ZJEDNOCZONE chciayby, aby Polska kopiowaa ich system ekonomiczny ?
DUYM UATWIENIEM byoby dla USA, eby kraje takie jak Polska mogy wej do gry na
wyrwnanym poziomie wymiany midzynarodowej. Rynek amerykaski jest dobrym przykadem
dziaania demokratycznego kapitalizmu. A ponadto jest ulubionym przez Polakw systemem
ekonomicznym. Zaobserwowaem to nie tylko w kraju, ale take w rozmowach z ludmi, ktrzy
przyjedaj tutaj z Polski. W ubiegym roku byem na wyspie karaibskiej Bahama, ktra ma nie tylko
ma wolny rynek, ale jej pienidz o nazwie bahamas odpowiada kursowi amerykaskiego dolara, jest z

nim cakowicie rwnowany. Amerykaski dolar jest tak samo przyjmowany jak miejscowa waluta.
Nie sposb jednak porwna malekiej wyspy, ktra yje wycznie z turystyki do takiego kraju jak
Polska. To przecie obrazioby TWOJ dum narodow. W Polsce moe by tylko zotwka,
chociaby nic nie znaczya. Nie zaakceptowaby dolara, jak nie akceptuje go rzd, usiujc umocni
zotwk. Nawet nie potrafisz sobie wyobrazi, e na poczcie, w kasie biletowej, w ksigarni, w
sklepie misnym, czy w kinie paciby dolarami. CZY RZECZYWICIE NIE POTRAFISZ SOBIE
WYOBRAZI ? Kady rzd bdzie si broni przed zaakceptowaniem tego rodzaju innowacji, bo
odebraoby mu to szans przetrwania krytycznej sytuacji, w ktrej ratujc wasn skr musi
przycisn spust prasy emisyjnej, czy odda swj fundusz rezerwowy spoeczestwu. Musielibymy
rwnie zastanowi sijaki byby koszt wprowadzenia dolara w Polsce, czy znalazoby si
wystarczajco wiele zielonych banknotw po wyeliminowaniu z rynku zotwek.
DOPKI W POLSCE bdzie istniaa interwencja rzdowa i monopole pastwowe czy prywatnonomenklaturowe, niemoliwy jest do wprowadzenia system amerykaski, zbudowany na zasadach
moralno-etycznych jeszcze w POLSCE NIE ISTNIEJCYCH. Amerykaski system POLEGA NA
DOCENIANIU INDYWIDUALNEJ WARTOCI kadego obywatela. Do tej pory ludzie pracowali w
Polsce w rodowisku, ktre mona okreli mianem KOLEKTYWNEGO ZAMROCZENIA
wyraajcego si w imperatywie da "My to musimy dosta", "Nam si to naley", "Czy si stoi czy
si ley". S to pojcia na Zachodzie obraliwe, a w kadym razie absolutnie nie do zaakceptowania w
Stanach Zjednoczonych, czy Kanadzie, gdzie LUDZIE s INDYWIDUALISTAMI I POLEGAJ na
wasnych siach. Kady system polityczny bierze swj pocztek z postawy etycznej. Dopki w Polsce
nie zostanie uksztatowane nowe widzenie celw kadego czowieka i jego planw, dokona i potrzeb
niemoliwe jest wprowadzenie systemu, ktry mgby by zbliony do amerykaskiego. Zamiast
przyjmowa system amerykaski, w ktrym Polacy s tak zakochani, prawie wcale go nie znajc, a ju
na pewno go nie rozumiejc, moglibymy zastanowi si nad systemem panujcym w Szwajcarii,
ktra jest krajem bogatym, stabilnym, z niewielk inflacj i bardzo dobrym samopoczuciem jej
mieszkacw. W POLSCE
ZAWSZE SI MWI O SYSTEMIE amerykaskim, nigdy o
szwajcarskim. GWNYM MECHANIZMEM SZWAJCARSKIEJ DEMOKRACJI JEST
REFERENDUM. Jak wiesz demokratyzm parlamentarny by polskim, a nie amerykaskim
wynalazkiem. Demokracj w szlacheckiej Polsce zniszczyo liberum veto, doprowadzajc kraj do
ruiny. We wspczesnej Polsce naley unika wszelkich ekstremizmw, ktre jak zwykle mog nas
doprowadzi do zniszczenia. Dlatego mwi o demokracji szwajcarskiej, korespondujcej najlepiej z
nowoczesnym pojciem wspycia spoecznego i wykluczenia jakiegokolwiek naduycia wadzy
wykonawczej. Szwajcarskie REFERENDUM ma cechy uniwersalne, ktre mona zastosowa w
kadym cywilizowanym kraju koca XX wieku. REFERENDUM stanowi sposb rozstrzygania spraw
ogu, jeeli ma by wdroona jaka ustawa lub podjta sprawa, ktra wymaga zwikszenia
wydatkw obywateli. System referendum funkcjonuje w okrgach. Wszystkie wane sprawy
poddawane s pod osd REFERENDUM i w ten sposb og mieszkacw decyduje wikszoci
gosw o przyjciu lub odrzuceniu ustawy. Decyduj zatem INDYWIDUALNI LUDZIE o swoich
sprawach. Uchwaa zostaje przyjta, jeli opowie si za ni ponad pidziesit procent wszystkich
obywateli.

JAKA TO ZMORA?
Tylko indywidualni ludzie, tacy jak ty i ja mog wyprowadzi Polsk z kryzysu. Aby tego
dokona musimy stworzy odpowiedni klimat i warunki rozwoju, aby kade ziarenko naszych
pomysw i trudu naszej pracy wykiekowao i uroso w dorodne zboe. Oczywicie plon tych zbiorw
nie moe by nam cigle odbierany, jak to byo za niemieckiej okupacji i jak jest teraz, kiedy
zostajemy go pozbawieni przez podatki rzdowe. A DO CZASU, KIEDY OPUCI NAS TA ZMORA
NIE BDZIEMY ANI POMYSOWI, ANI PRACOWICI W PENYM ZNACZENIU TYCH SW.
W KOCU PRACUJEMY, ABY NIE TYLKO UTRZYMA SI PRZY YCIU ALE MIE TAKE
ZAROBEK. Ze wiadomoci tego i potrzeb otrzymania wartoci jako owocu naszej pracy musimy
broni nieustannie naszych podstawowych praw. Wyobra sobie sytuacj "kiedy w przyszoci" kiedy
rzd dostanie od ciebie tylko 20 procent podatku, a nie 80 procent jak jest teraz. Cztery razy mniej
podatku, cztery razy wicej twojego dochodu, cztery razy wicej wolnoci, cztery razy wicej zachty
do pracy. "Kiedy w przyszoci" pojcie to jest uywane w Polsce przez socjalistw jako obietnica
poprawy bytu wzamian za dzisiejsze pienidze. W mojej propozycji jest zasadnicza rnica, poniewa
"kiedy" moe by dzisiaj, bo zmiany podatkowe nie wymagaj twoich pienidzy. Jeli kady Polak
osobicie zrozumie, e zmiany zale tylko i wycznie od niego, anie od adnego rzdu, dopiero
wtedy jest moliwe wyjcie z kryzysu.
W Kanadzie czytam polsk pras, ktrej tu nie brakuje i mimo, e widz sporo artykuw rnych
mdrcw, filozofw, a nawet sawnych midzynarodowych ekonomistw i kady z nich przedstawia
swoj "mocn" opini o kryzysie ekonomicznym Polski, nikt nie pisze o znaczeniu eksportu i handlu
zagranicznego. Posiadajc dowiadczenie w tej dziedzinie, dziwi mnie ta luka w myleniu
ekonomicznym i bdc wyczulony na luki, odkryem je w polskiej prasie. Poniewa jestem pewien, e
tylko handel zagraniczny jest drog do wyjcia z kryzysu, milczenie na ten temat wyglda na spisek
przeciw narodowi. Kady czowiek ma tyle pienidzy, ile mu zapacono za jego prac w danym
ukadzie. Pace krajowe s niskie i do tego w szybko dewaluujcych si zotwkach. Warto
pienidza zaley od produktywnoci kraju! Jak wiemy nasi ssiedzi ze Wschodu maj mao pienidzy
i ruble podobnie jak zotwki szybko trac warto. Wynika z tego logiczny wniosek: owoce naszej
pracy moemy sprzeda za dobr cen TYLKO NA ZACHODZIE. CZY NIE DZIWI CI, e za potem
granicznym w Niemczech, WIKSZO LUDZI MA DOCHD DWADZIECIA RAZY WIKSZY
OD POLAKW? Sprbuj odpowiedzie: JAKA TO ZMORA ODBIERA MOIM RODAKOM WITE
PRAWO. ktre kady czowiek ma od urodzenia, OTRZYMANIA PENEJ WARTOCI SWOJEJ
PRACY, a nie zaledwie jej dwudziest cz.

Chapter 33
ENERGIA NUKLEARNA NASZ PRZYSZOCI

LIST Alberta Einsteina z 2 sierpnia 1939 roku, do F.J.D. Roosevelta, prezydenta Stanw
Zjednoczonych na miesic przed wybuchem II Wojny wiatowej:
Obecna praca F. Fermi i L. Shilard, ktra zostaa mi przedstawiona w manuskrypcie, prowadzi do
przekonania, e pierwiastek uranu moe by zamieniony w nowe i wane rdo energii ju w
najbliszej przyszoci, dlatego te prosz o uwag i szybk akcj administracji. Uwaam, e moim
obowizkiem jest zwrci Pana uwag na nastpujce fakty i rekomendacje: Dziki pracom Juliot
Curie we Francji w ostatnich czterech miesicach zaistniaa moliwo spowodowania acuchowej
reakcji nuklearnej w duej masie uranowej, w wyniku ktrej zostan wyzwolone wielkie iloci mocy i
mog by wytworzone due iloci izotopw. Wyglda na to, e moe to by zrobione w najbliszej
przyszoci. Ten nowy fenomen pozwoli doprowadzi do konstrukcji bomb i jest to moliwe, jest
nawet pewne, e mog by skonstruowane kracowo silne bomby. Wybuch pojedyczej bomby
umieszczonej na statku moe zniszczy cay port wraz z otaczajcym go terenem, ale takie bomby
mog okaza si za cikie, aby transportowa je samolotami. W Stanach Zjednoczonych jest bardzo
mao uranu o duej zasobnoci. Tzn. ruda uranowa jest bardzo uboga. Dobra ruda uranowa znajduje
si w Kanadzie, a take w Czechosowacji, ale najwaniejszym rdem uranu jest Kongo Belgijskie.
Z tego punktu widzenia potrzebny jest cigy kontakt administracji z grup fizykw pracujcych w
Stanach Zjednoczonych nad reakcjami jdrowymi. Jedyn moliw drog do osignicia tego, moe
by powierzenie osobie, do ktrej pan ma zaufanie obowizku nieoficjalnego porednictwa. Jej
zadaniem byoby dojcie do rzdowych depertamentw, aby przekaza informacje o postpie rozwoju,
z drugiej strony informowa o akcji rzdowej, zwracajc specjaln uwg na problem zabezpieczenia
dostaw rudy uranowej do Stanw Zjednoczonych, aby przyspieszy prace eksperymentalne, ktre
obecnie prowadzone s z ograniczeniami ze wzgldu na limit budetowy uniwersyteckich
laboratoriw; aby zapewni fundusze, jeli bd one konieczne, za porednictwem tej osoby z ludmi,
ktrzy chcieliby uczestniczy w finansowaniu realizacji tego zadania. Jak rozumiem Niemcy
zaprzestay teraz sprzeday uranu z czeskich kopalni, ktre zajey. Ich wczesna akcja moe by
wynikiem obecnoci syna niemieckiego sekretarza stanu von Weisackera w Instytucie Krlewskim w
Berlinie, gdzie powtarzana jest cz amerykaskich prb uranowych.
Z powaaniem Albert Einstein
W pierwszych latach pobytu w Kanadzie chciaem pozna tzw. kanadyjsk pnoc, ktra ma swoj
specyficzn urod, s to tereny rzadko zaludnione, im dalej od granicy ze Stanami Zjednoczonymi na
pnoc, tym mniej ludzi. S to tereny skaliste, zalesione dziewiczym lasem z maymi miasteczkami

wok kopalni. Jedziem tam z Toronto na weekendy, zainteresoway mnie polowania na

niedwiedzie, braem wic ze sob sztucer. Chodzc po bezdroach pnocnej Kanady natrafiem na
ciepe czarne skay. Ludzie, ktrzy tam mieszkaj powiedzieli mi, e s to skay uranowe. Byo to
moje pierwsze zetknicie si z uranem w Kanadzie. Ktrego dnia ubiem mojego pierwszego
niedwiedzia. Byo to o zmierzchu, pamitam, e zwierz wayo okoo 200 kilogramw. Dowlokem
je do domu grnika, ktry pomg mi zdj z niego skr i powiartowa j, co zajo nam ca noc.
Niedwied zosta wcignity acuchem na kku, a na konar drzewa, z nogami zaczepionymi na
kawaku rury. Skr cigalimy kawaek po kawaku i potem j wiartowalimy przez ca noc.
Oczywicie trudno byo przez cay czas pracowa w milczeniu, wic mogem z nim porozmawia.
Grnik pracowa w kopalniach uranowych i opowiedzia mi histori swego ycia. Z jego opowieci
wynikao, e uran by wydobywany ju od dawna, i tych kopalni uranowych jest duo na pnocy
Kanady. Zapytaem go, czy spdzajc tyle lat wrd ciepych ska uranowych nie nabawi si choroby
radioaktywnj. Okazao si, e by zdrowy i silny a mimo podeszego wieku nic mu nie dolegao.
Wwczs jeszcze nie wiedziaem, e los zaprowadzi mnie do wielu stacji atomowych i to tak blisko
rdzenia reaktora, jak tylko jest moliwe ze wzgldu na bezpieczestwo. Stao si to dziki pracy w
mojej firmie "Transduction". W 1975 roku podpisaem kontrakt reprezentacyjno handlowy z
amerykask firm Kaman Sciences Inc. z Colorado Springs w Colorado, ktra produkowaa czujniki
do bada skutkw wybuchw jdrowych. Czujniki byy na tyle specjalistyczne, e musiay pracowa
w wysokich temperaturach i pod wysokimi cinieniami, w rodowisku duego skaenia
radioaktywnego. Takie czujniki byy potrzebne moim klientom w Kanadzie. Bardzo kosztowne i
stosowane do bada wytrzymaoci i odchyle materiaw w rdzeniu reaktora atomowego. Ju moja
pierwsza praca spowodowaa, e jedziem do dwch gwnych orodkw badawczych w Chalk River
w pnocnym Ontario i Pinawa w prowincji Manitoba. Miaem tam okazj do wielu spotka z
naukowcami nuklearnymi na temat zastosowania czujnikw w samym centrum rdzenia reaktorw
atomowych. Jeden z tych reaktorw w Chalk River wyprodukowa podczas II Wojny wiatowej
wzbogacony uran do bomb atomowych, ktre zostay zrzucone na Hiroshim i Nagasaki. Kanada
zdobya technologi nuklearn dziki amerykaskiemu projektowi bomby atomowej "Manhattan", ze
wzgldu na swoje pooenie geograficzne. Chalk River by gwnym producentem wzbogaconego
uranu i plutonu do uycia w bombach atomowych. Pierwsze 2.5 kilograma kanadyjskiego uranu
wystarczyo do wyprodukowania bomb atomowych, ktre zostay zrzucone na Hiroshim i Nagasaki.
Ponadto w Trail w prowincji British Columbia produkowano cizk wod, ze wzgldu na blisko
rda energi elektrycznej wytwarzanej przez wodospady. Projekt "Manhattan" by inwestycj
zbrojeniow rzdu USA: 2.6 miliardw dolarw, ktra zatrudniaa 150 tysicy uczonych, inynierw i
technikw. Przemys atomowy Kanady zapocztkowany programem "Manhattan" rozwin si
wspaniale, i obecnie jest to jedna z najwikszych produkcji energii atomowej na wiecie, przypadajca
na gow mieszkaca. Kanadyjskie reaktory stosuj uran do zasilania stacji energetycznych, ktre daj
okoo 24 miliony razy energii wicej ni wgiel, 18 milionw razy wicej ni ropa naftowa,
porwnujc w jednostkach kilogramowych stosunek jednego do drugiego surowca. Jeli Kanada
uywaaby wgla zamiast uranu spowodowaoby to zanieczyszczenie rodowiska powodujc znaczne
skrcenia ycia ludzkiego w jej strefie przemysowo wydobywczej. Moje prace w dziedzinie
automatyki przemysowej umoliwiy mi liczne wizyty w elektrowniach atomowych i stacjach
produkujcych cik wod, takich jak stacja atomowa w Pickering pod Toronto czy Darlington, a
take w Douglas Point w prowincji Ontario. Wiele z tych stacji atomowych uywa mojego sprztu

automatyki przemysowej do zabezpieczenia i kontroli reaktorw atomowych, std moje wizyty

rozpoznawcze, aby zbada zapotrzebowanie klientw i ich wymagania w zakresie jakoci technicznej
dostarczanego sprztu.
W stacjach atomowych odczuwa si niezwyk emocj. Samo wejcie do reaktora zakadu
produkcji energii atomowej wie si z wielk emocj, kiedy znajdziesz si w samym rodku obiektu,
w odlegoci zaledwie dziesiciu metrw od rdzenia, w ktrym masa uranu bombardowana przez
zwolnione neutrony produkuje energi. Po tym co powiedziaem oczywiste okae si moje
zainteresowanie wybuchem reaktora atomowego w Czarnobylu i jego konsekwencjami dla ycia
ludnoci na Biaorusi, Ukrainie, w Polsce, Szwecji i innych krajach europejskich.
Wybuch ten nastpi w sobote, 26 kwietnia 1986 roku o godzinie 1:23:30 w nocy i mimo, e
pierwsze sowo o katastrofie przyszo ze Szwecji w poniedziaek, zwikszenie radioaktywnoci
zostao wykryte w Skandynawii i Polsce ju w niedziel. Ju w niedziel zauwaono zwikszenie
radioaktywnoci w poudniowo wschodniej Polsce przez SRM, ktra posiada dwiecie stacji badania
radioaktywnoci na terenie Kraju i one natychmiast przestawiy si od sporadycznej kontroli filtrw
radioaktywnych do stanu penego pogotowia. W poniedziaek zostay pobrane prbki wody, powietrza,
ziemi i ywnoci. W paru stacjach SRM radioaktywno opadu bya sprawdzona przez spektrometry
gamma i specjaln aparatur radiochemiczn. We wtorek polskie lotnictwo pobrao prbki powietrza
a na wysokoi 15 tysicy metrw, sprawdzono te opad na uprawach rolnych. Zbieranie danych byo
kontrolowane przez centralne laboratorium radiologiczne w Warszawie. Okazao si, e
radioaktywno mierzona tu przy ziemi 29 kwietnia bya jedynie dwukrotnie wiksza w porwnaniu
z normaln i cztery razy wiksza w dniu nastpnym. Dawka ta powodowaa akomulacj ok. 25
miliremw w organimie przecitnego Polaka jeli przebywa w otwartym powietrzu przez cztery dni
od wybuchu w Czarnobylu. Wedug Raportu Organizacji Midzynarodowej IEAEA mogo to by
rwne normalnej dawce akumulowanej przez organizm ludzki w cigu 18 dni. Jednake na trawie,
ziemi i wodzie bardzo szybko zbieraa si radioaktywna jodyna. We wtorek poziom jodyny
radioaktywnej by o 50 procent wyszy, ale w adnym wypadku nie przekracza 2 procent poziomu,
ktry organizacja midzynarodowa IEAEA uznaje za poziom bezpieczestwa. IEAEA opoblikowaa
te wynik studiw i bada nad skutkami wybuchu reaktora atomowego w Czarnobylu. Wynika z niego,
e zachorowa na raka w promieniu 30 km od stacji atomowej w Czarnobylu moe ok. 200 osb.
Oglnie w Europie Wschodniej moe pojawi si 2600 wypadkw, a w Europie Zachodniej 700.
Wzrost rakotwrczy obliczany jest na 0.3 procent od stanu przedwybuchowego. Nie jest to zatem
STAN KRYTYCZNY , aczkolwiek nie mona pogodzi si z adn indywidualn mierci czowieka.
Zachodnim obserwatorom pocztkowo wydawao si, e sytuacja bdzie dramatyczna.
NIEPOKOJCY ASPEKT CZARNOBYLA MIECI SI W PYTANIU DOTYCZCYM ETYKI
RZDU POLSKIEGO W 1986 ROKU, a szczeglnie jego przywdztwa, ktre wiedziao o opadzie
radioaktywnym nad Polsk conajmniej trzy dni wczeniej, zanim ludno zostaa o tym fakcie
powiadomiona. Spoeczestwo polskie, a najbardziej mieszkacy pnocnowschodnich regionw kraju
zostali pozbawieni moliwoci samoobrony przed skutkami opadu radioaktywnego. Zarwno rzd, jak
te przywdca Si Zbrojnych musieli JU WIEDZIE o katastrofie w niedziel, 27-go kwietnia.
Najbardziej niebezpieczny opad wystpuje tu po samym wybuchu jdrowym. Moglimy si

spodziewa, e rzd i jego prezydent zechc chroni Polakw przed niewidzialn tragedi. Nie
usyszelimy jednak po wybuchu atomowym adnego komunikatu, ktry informowaby nas, jak mamy
si zachowa przez pierwsze, najbardziej niebezpieczne dni opadu. Kiedy i gdzie otrzymamy pastylki
z radioaktywn jodyn, ktre nam pno rozdano. Zabrako informacji, ktre mogyby pomc kadej
polskiej rodzinie chroni si przed wiszc nad jej domem niewidzialn mierci. Uwaam, e kady
Polak ma prawo oczekiwa prawdy od swojego rzdu i prezydenta. Na Zachodzie takie postpowanie
jest absolutnie wykluczone. Jeli by prezydent a szczeglnie naczelny dowdca Si Zbrojnych przez
trzy dni ZATAI OPAD RADIOAKTYWNY roznoszony przez wiatry nad krajem musiaby
NATYCHMIAST ODEJ Z RZDU. Zostaby take postawiony przed trybuna jako zdrajca narodu.
Pierwsz polsk ofiar radioaktywnoci bya wielka uczona Maria Curie Skodowska, ktra po
trzydziestu latach pracy nad bardzo radioaktywnym pierwiastkiem, odkrya rad. Dwukrotna laureatka
Nobla umara w wieku 67 lat na biaaczk, kiedy jej szpik przesta podukowa czerwone ciaka krwi.
Maria Curie Skodowska bya pionierk w zakresie bada radioaktywnych, na promieniowanie
naraaa si nie w peni wiadomie, trzymajc swoje substancje w szklanych pojemnikach, ktre nie s
adnym zabezpieczeniem. Ona te wchonea dawki radiacyjne par milionw razy wiksze ni
przecitny Polak po wybuchu z Czarnobyla.
Koszt produkcji energii atomowej jest najtaszy ze wszystkich, jakie do tej pory wynaleiono na
wiecie. Bezpieczestwo jej uycia wymaga wielu zabezpiecze i niezwykej dyscypliny, za jako
wykonania stacji atomowych wymaga tak wielkiej dokadnoci, jakoci kontroli i tak dobrych
materiaw, e patrzc z tych punktw widzenia wolabym, aby stacja atomowa zostaa kupiona na
zewntrz i wykonana pod cis kontrol dostawcw zagranicznych. Kosztuje ona okoo trzy miliardy
dolarw i nie mona sobie pozwoli, aby nagle stana z takich czy innych powodw. Jakiekolwiek
naduycie jest szczeglnie niebezpieczne w przemyle atomowym. Jakiekolwiek niedopatrzenie czy
zaniedbanie w stacji nuklearnej jest bardzo niebezpieczne, konieczna jest dyscyplina pracy i wszystko
musi by nadzwyczaj dokadnie zrobione.
Graficzny reaktor, ktry wybuch w Czarnobylu jest trudny do kontroli, a take trudny do
zabezpieczenia. Zabezpieczenie reaktora graficznego w najlepszym przypadku trwa 10 sekund,
podczas gdy reaktor kanadyjski w najgorszym przypadku mona zabezpieczy w cigu 2 sekund. Nie
zapominajmy, e reakcja w Czarnobylu zacza si od tego, e jego moc zwikszya si w cigu jednej
sekundy o sto razy. To spowodowao cakowite przecienie caego systemu. Dlatego on poszed w
gr. Moe si to zdarzy w cigu 1 sekundy, a zatem wymaga wielkiej dyscypliny systemw kontroli,
i duej ostronoci przy uyciu energii atomowej. Wystarczy nastpujce porwnanie: Jeli mona
wydosta dwadziecia cztery miliony razy wicej energii z jednego kilograma uranu w porwnaniu z
jednym kilogramem wgla nie jest to bynajmniej zabawa i wymaga wyszej szkoy jazdy.
WIELE KRAJW WIATA KORZYSTA Z ENERGII ATOMOWEJ. Naley do nich Francja,
ktra zacza stosowa energi atomow w energetyce od czasu jej odkrycia. Nie zapominajmy, e we
Francji ya i pracowaa Maria Curie Skodowska, Francja nie tylko szeroko stosuje energi atomow
w energetyce, medycynie, ale take wprowadzia j w duym zakresie do przemysu zbrojeniowego.
Kraj ten wyposaony jest w bro atomow, na rynku midzynarodowym wystpuje take jako

producent broni rakietowej, czego dowodem byo uycie jej przez Argentyczykw w wojnie o
Falklandy. Francuzi w zupenoci doceniaj energi jdrow i stosuj j z powodzeniem w energetyce
i przemyle, a take w wojsku.
Wielu innych krajw posiada pen wystarczalno w tej dziedzinie, chociaby Zwizek
Radziecki, ktry zbudowa cay szereg elektrowni atomowych i dysponuje penym planem jeszcze
szerszego ich wykorzystania. Warto pamita, e wielkie obszary Ukrainy czerpay energi z
Czarnobyla. Chiny, Indie, Pakistan, a take Izrael s samowystarczalne w dziedzinie energii
nuklearnej. Argentyna stosuje j w energetyce i w celach obronnoci kraju.
JAKA W TEJ MIERZE JEST PRZYSZO POLSKI?
Bdzie to kraj spowity smug dymu z kominw wglowych, ktrego osady toksyczne, rakotwrcze
i pyowe zagro rodowisku naturalnemu, czy te pjdziemy drog Kanady, ktrej wikszo energii
chociaby w takiej prowinicji jak Ontario jest produkowana przez instalacje atomowe bez
najmniejszego zanieczyszczenia rodowiska. Mimo, e reaktory atomowe pracuj w Kanadzie od
pidziesiciu lat nie znam ani jednego miertelnego wypadku, nie zanotowano ani jednej
udokumentowanej mierci pracownika na skutek niekontrolowanego wybuchu, czy wycieku. Kanada
bez swojego przemysu atomowego, ktry zatrudnia osiemdziesit tysicy ludzi nie miaaby
przyszoci. Energia atomowa nie tylko zapewnia jej energi elektryczn, ale w oparciu o t
technologi produkuje wiele rnego rodzaju izotopw niezbdnych w nowoczesnym yciu.
PYTASZ O KOSZT URANU? Jest on oczywicie o wiele droszy od wgla, ale nie milion, a
tylko sto razy. Mylc o bezpieczestwie energetyki atomowej nie patrzmy na Zwizek Radziecki,
ktry ma problemy techniczne z urzdzeniami zabezpieczenia i kontroli, ani te na Stany
Zjednoczone, gdzie zdarzyy si przypadki wybuchu reaktorw, ale spjrzmy na Kanad, ktra daje
sobie w zupenoci rad z tymi technologiami. Reaktory, ktre produkowaa dla Indii i Argentyny
zostay wykonane kluczowo i do tej pory nie odnotowano tam adnej awarii.
Gwny dyrektor d/s Nieprawidowoci Komisji Atomowej w Kanadzie Zygmunt Domaradzki,
Polak z pochodzenia, ktry bra udzia w konferencji powypadkowej w Wiedniu, gdzie przedstawiono
mu sprawy Czarnobyla by cakowicie zaskoczony litani bdw operacyjnych, ktre wymieni
Walery Legosow. "Czego takiego nigdy nie oczekiwabym w Kanadzie" skomentowa delikatnie
przedstawione fakty. Zygmunt Domaradzki jest gwnym specjalist prawnym i regulaminowym
przemysu atomowego w Kanadzie, "Widziaem ludzi, ktrzy staraj si omin systemy regulacyjne,
ale nie powinni tego robi, bo jeli si zdarzy awaria, system ich dogoni. Czowiek pracujcy w
przemyle atomowym musi by bardzo ostrony. W Kanadzie mamy waciwy proces atomowy,
powtarzalne i wyprbowane zabezpieczenia i procedury operacyjne, a take skuteczn ogln
polityk, aby zapobiec acuchowym bdom".
Mieszkam w czteromilionowym Toronto, na ktrego skraju mieci si elektrownia atomowa
pracujca od dwudziestu paru lat i jestem najzupeniej spokojny zarwno o siebie jak i moje dzieci.
Wszystko funkcjonuje bez zastrzee. Nigdy nie byo adnego wypadku. Jeli pojawioby si
najmniejsze podejrzenie, e co jest nie w porzdku stacja zostaaby natychmiast zamknita. Ponadto
systemy awaryjne s w peni bezpieczne. Mog o tym powiedzie z tym wikszym przekonaniem E
WCHODZI TU W GR MOJE OSOBISTE DOWIADCZENIE. WSZYSTKIE STACJE ATOMOWE
W PROWINCJI ONTARIO uywaj mojego sprztu automatyki i kontroli. NIE TYLKO STACJE
PRODUKCYJNE, ALE TAKE DOSWIADCZALNE. Poznaem osobicie rygorystyczn dyscyplin
pracy w tych zakadach i wiem, e posiadaj one wielokrotne systemy zabezpieczajce, znam ich

solidnie wykonane instalacje. CZEGO MAM SI BA? WOL MIESZKA W MIECIE, W

KTRYM ZNAJDUJ SI INSTALACJE ATOMOWE, zamiast by otoczonymi dziesicioma
elektrowniami wglowymi, ktre bd bez przerwy dymiy a nabawi si powanych problemw
zdrowotnych, np. raka, nie mwic ju o tym, e nie bd mg hodowa ogrdka warzywnego i
kwiatw.
W Polsce ludzie cigle boj si konsekwencji Czarnobyla. Trzeba jednak na to popatrzy
rzeczowo. Rosjanie mieli wypadek i zrobili co byo w ich mocy, aby z tego wyj jak najlepiej, w
kocu kadego moe spotka nieszczcie, a oni wiele si z tego nauczyli i nie chc, aby kiedykolwiek
co takiego si im nie powtrzyo. Nie bdmi nazbyt tchrzliwi. W tym samym miesiacu dziesiec
razy wiecej ludzi umarlo na skutek infekcji zoladkowej w Angoli, dziesiec razy wiecej zniszczyl rak w
Wielkiej Brytanii. Szescdziesiat szesc razy tyle popelnilo samobojstwo w Japonii, dwadziescia cztery
razy tyle umarlo gwaltowna smiercia w Niemczech, sto siedemdziesiat razy wiecej ludzi zginelo na
amerykanskich szosach i trzydziesci razy wiecej Kanadyjczykow stracilo zycie w wypadkach w tym
samym czasie. Uzbrojony szaleniec w USA zabil polowe tej ilosci na poczcie w Oklahoma jednego
popoludnia w lecie tego samego roku. Nikt o tym nie pamieta, a wszyscy ciagle mysla o Czarnobylu.
W obecnej sytuacji ekonomicznej Polski w ktrej inynierowi nie wystarcza nawet na utrzymanie,
trudno od niego oczekiwa takiej samej pracy jak od jego kanadyjskiego kolegi, ktry jest dobrze
wynagradzany. Dlatego bdzie lepiej jeli przemys nuklearny w Polsce stworz zagraniczni
kontrahenci. NIE ULEGA JEDNAK WATPLIWOCI, e przyszo Polski musi by zwizana z
energi jdrow. Najlepsz drog zdobycia a take jedyn moliwoci bdzie kluczowy zakup
reaktorw na co wystarczyoby odoy na jeden rok, spacenie gierkowskich dugw. Monaby za ten
pienidze kupi POTN stacj nuklearn.
NIEDAWNO PRZYJECHAL DO MNIE Z WIZYT DO TORONTO PERUWIASKI MINISTER
STANU, aby przedyskutowa kilka tematw politycznych . Jego wizyta bya o tyle konieczna, e byo
to akurat na tydzie przed urodzeniem mojej crki i nie mogem do niego wyjecha. Za
porednictwem moich kanaw zawodowych uatwiem mu zwiedzenie duej instalacji atomowej
PICKERING w samym Toronto. Stacja ta dostarcza prawie ca energi elektryczn do Toronto i musi
by dobrze zabezpieczona, pracuje przecie dla czterech milionw mieszkacw. Kiedy weszlimy z
ministrem i jego dwoma asystentami do rodka reaktora atomowego, ludzie ci po raz pierwszy w
yciu wyczuli moc rdzenia reaktora i wpadli w okropn panik, miaem trudnoci aby doprowadzi ich
do porzdku. Jest to oddziaywanie zupenie psychiczne, sama wiadomo oddziaywania reaktora i
pewnego rodzaju elektromagnetyzm, ktry dziaa na nasz organizm. Czuje si potg tej instalacji i
mona straci rwnowag zupenie jak czowiek nieprzywyky do siy wadzy politycznej, ktry
znajdzie si w obecnoci ludzi, ktrzy j posiadaj. Nie wystpuje tam adne niebezpieczestwo dla
zdrowia ludzkiego, Stacja ta jest przecie bezpieczna dla swoich pracownikw, ktrzy latami w niej
przebywaj.
Bezpieczestwo musi by w peni zagwarantowane, inaczej ludzie nie chcieli by tam pracowa.
Niewidoczne radioaktywne promieniowanie mierzone jest przez tzw. czujniki Geigera, ktre
nieustannie przez dwadziecia godzin na dob mierz poziom radioaktywnoci. S to bardzo czue

instrumenty, uywane od wielu lat. Ponadto kady pracownik stacji atomowej nosi przy sobie
KRYSZTA, ktry pod wpywem promieniowania zmieniby cakowicie swoj charakterystyk do
tego stopnia, e mona by zmierzy nie tylko jednorazowe napromieniowanie organizmu ludzkiego,
ale take akumulacyjne, co jest o wiele bardziej wanym pomiarem. Jeli chodzi o napromieniowanie
radioaktywne, radioaktywna dawka jednorazowa nie jest tak niebezpieczna jak akumulacja
radioaktywnoci w organimie, ktra jest znacznie groniejsza. Mona ulec skaeniu o sile sto razy
mniejszej, kiedy przez duszy okres czasu nastpuje akumulacja radioaktywnoci w organimie.
INTERESUJE CI JAK WYGLDA RDZE ATOMOWY? Skada si on z instalacji, w ktrej
zaoono setki rurek o rednicy okoo 2.5 cm. Rurki te s nabijane uranem sprasowanym w krki i z
kolei te rurki tworz rdze reaktora. Sam uran jest elementem stabilnym i bezpiecznym. Nie skazi
mojego znajomego grnika, ktry przepracowa w kopalniach uranowych dziesitki lat, Nie skaa te
robotnikw, ktrzy go prasuj i nabijaj nim metalowe rurki. Oczywicie ze wzgldw
bezpieczestwa nie jest to robione rcznie, a ludzie ktrzy tam pracuj przez cae ycie nosz
rkawice zabezpieczone oowiem; ale poziom radioaktywnoci krka jest tak niski, e nie stwarza
zagroenia dla organizmu.
Akumulacyjne zagroenie napromieniowania mierzymy w miliremach i ich ilo JAKO
DAWKA OKRELONA JEST PRZEZ CZAS napromieniowania . Dlatego jeli kto zosta skaony,
bardzo wane jest wiedzie jak dua bya doza i jaki czas napromieniowania. W tym celu uywa si
krysztay, ktre mona wywoa i oceni agregatywn doz promienn, ktr czowiek dosta w
okrelonym czasie.
RDZE REAKTORA STANOWI KILKASET RUREK NAADOWANYCH KRKAMI
URANU, ktre s woone w reaktor i jego adowanie polega na wymianie zuytych, na nowe rurki.
Uran zuywa si przez wymian energii; aby utrzyma jego moc, co pewien czas trzeba wkada nowe
rurki na miejsce zuytych. REAKCJA ATOMW NASTPUJE wwczas, kiedy naadowane uranem
rurki s bombardowane zwolnionymi neutronami. Do tego potrzebna jest cika woda, ktra jest w
stanie zwolni neutrony do poziomu, przy ktrym nastpuje reakcja atomowa. W przypadku awarii
systemu kanadyjskiego, ktry jest o wiele bardziej bezpieczny od systemu radzieckiego, czy
amerykaskiego cakowite zabezpieczenie reaktora przez zatopienie go cik wod wymaga dwoch
sekund. Wwczas reaktor ganie, a w dodatku rurki zostaj automatycznie natychmiast wycignite do
gry, aby nie podlegay bombardowaniu. Wtedy przestaje zachodzi jakakolwiek reakcja.
Pewn trudnoci jest to, e 2 sekundy nieraz nie wystarcz do opanowania sytuacji.
Przykadem jest wypadek w Czarnobylu. Nie by to jedyny wypadek. Ju w 1929 roku w Lipsku
nastpi pierwszy wybuch reaktora atomowego na skutek niemonoci opanowania jego kontroli; po
raz pierwszy stopi si wwczas reaktor atomowy, po raz drugi nastpio to w Chalk River w
Kanadzie. Stopieniu ulego wwczas 10 procent reaktora. Nastpnie take na skutek braku kontroli
stopiy si reaktory w ZSRR i Stanach Zjednoczonych. Byo to jeszcze przed Czarnobylem, a zatem
nie s to wypadki jednostkowe, mimo e technologia atomowa znana jest jako stan fizyczny od czasu
Marii Curie Skodowskiej. Jest to technologia stosunkowo nowa i o tyle trudna, e gwatownie
wyzwala niesamowit ilo energii. To co stao si w Czarnobylu byo to nic innego jak wyzwolenie
energii porwnywalnej z si 400 milionw koni mechanicznych w cigu jednej sekundy. Awaria
nastpia podczas sprawdzania turbiny, pomimo, e moc reaktora zostaa zmniejszona do 30 procent,
na skutek braku zabezpieczenia systemu kontroli (sze systemw zabezpieczenia, wszystkie zostay

wyczone niezalenie od siebie przez rne ekipy techniczne, ktre nie skontaktoway si pomidzy
sob) i podczas sprawdzania turbiny reaktor wymkn si spod kontroli. W cigu jednej sekundy jego
sia wzrosa stokrotnie, co spowodowao w cigu nastpnych 3 sekund wybuch stacji atomowej i
poar. Najgorsze byo to, e w Czarnobylu zostay rozerwane prawie wszystkie rury, ktre
przewodziy par w reaktorze. Mimo, e para znana jest od przeszo stu lat, jako podstawowe rdo
napdu nastpio pewnego rodzaju upienie, jakby nikt nie wierzy, e moe by szkodliwa. Najgorsze
byo to, e na skutek wybuchu tysicy rur doprowadzajcych par, rozprowadzia ona dzikie
pierwiastki izotopowe, ktre znajduj si w przypadku niekontrolowanego wybuchu reaktora. Uniosa
je w atmosfer i pierwiastki te zostay rozniesione przez wiatr po wiecie.
Mwic o stopieniu reaktora naley wspomnie o tzw. syndromie chiskim "China Syndrom",
ktry zosta przedstawiony w filmie z Jane Fond w roli gwnej mniej wicej w tym samym czasie,
kiedy wybuch reaktor w "Three Miles" w Stanach Zjednoczonych. "Syndrom chiski", pojcie czysto
"atomowe" polega na tym, e kiedy reaktor atomowy zacznie si topi w sposb niekontrolowany,
jego jdro wyzwala ogromn ilo energii w ziemi wytapia si dziura. Jdro topic ziemi i skay
osuwa si cigle w d. Biorc pod uwag, e jego temperatura jest rwna temperaturze sonecznej, a
zatem wysza do temperatury ziemi nawet w jej wntrzu, rdze przechodzi na drug stron kuli
ziemskiej, a po drugiej stronie s Chiny. Majc to na uwadze mona powiedzie, e ludzie w Polsce
nie bd mogli oby si bez atomu, jak ziemia bez soca, ktre jest najwikszym reaktorem
atomowym. W wypadku "China Syndrom" wyzwolenie wielkiej energii, ktrej nie sposb
skontrolowa nastpuje na skutek najbardziej niebezpiecznego stopienia si reaktora, ktry palc si
przebija ziemi i
dostaje si na jej "drug stron" do Chin.
CO STANIE SI Z RDZENIEM ATOMOWYM W CZARNOBYLU?, ktry w dalszym cigu si
pali. Czy Czarnobyl mona okreli mianem syndromu chiskiego? Ot w rdzeniu czwartegp
reaktora po jego stopieniu wyzwala si wielka ilo energii i bdzie to trwao do czasu, a przestanie
si on zupenie pali, wwczas nastpi cakowity rozpad pierwiastkw. Moe to trwa tysice lat.
Najwiksze niebezpieczestwo stanowi zwizana z jego paleniem radioaktywno, ktra przenika
otoczenie i mimo, i rdze reaktora zosta zasypany najpierw ziemi, potem betonem, nie ma penego
zabezpieczenia od spodu. Mog nie pomc take wydrone tunele, wszystko to nie wyklucza
radioaktywnoci powodujcej skaenie wd podskrnych.
Najgroniejszym niebezpieczestwem dla okolicznych mieszkacw i dla wiata byo
przeniknicie dzikich pierwiastkw do atmosfery i rozniesienie ich przez wiatry bliskie w promieniu
okoo 30 km od reaktora, oraz wiatry wtrne czyli chmurowe oraz stratosferyczne. Kanada otrzymaa
niewielk doz napromieniowania, co nie stanowi adnego niebezpieczestwa dla jej mieszkacw.
Rozniosy j wiatry stratosferyczne i rozproszyy w przestrzeni.
Wiatry wtrne przenosz promieniowanie pierwiastkowe do tysicy kilometrw, rozniesiona
para idzie do gry, wtedy nastpuje intensywny opad radiaktywnych pierwiastkw w postaci deszczu
lub pyu. Jest to spotgowane promieniowanie, ktre wystpuje powiedzmy w odlegoci tysica
kilometrw od miejsca wybuchy reaktora. Wiatry lokalne nie s tak dalekosine i powoduj jedynie
skaenie rejonu, ale tak silne, e trzeba ewakuowa ludno, co zostao zrobione w Zwizku
Radzieckim kosztem dwch miliardw dolarw.
To wybuch pary wodnej dokona w Czarnobylu najwikszego spustoszenia, kiedy popkaa
wikszo rur, i para skazia sie radioaktywnoci.

PRZEBIEG AKCJI RATOWNICZEJ

W 11 sekund po wybuchu dwie grupy automatycznej kontroli prtw zaczy ogranicza prdko
wzrastajc moc. Po 36 sekundach kierownik zmiany nacisn "guzik ucieczki". O godzinie 1.24 byo
ju za pno i w cigu czterech sekund para produkowana przez reaktor uzyskaa sto razy wiksz od
dopuszczalnej si. Wwczas potga 428 milionw koni mechanicznych rwaa z reaktora przez
otwarty dach roznoszc w wiat izotopy.
By to czajnik, w ktrym gotoway si "diabelskie moce", ale on sam nie by duy; 12 metrw
rednicy, 7 wysokoci i okoo 6 razy wikszy od zbiornikw wodnych, ktre ustawione w niektrych
miastach, nie zawieraj wicej jak po 4 tysice litrw wody. Inynier sprawdzajcy bezpieczestwo
turbiny, operator IWAN IWANOWICZ KADEMCZUK umar w pierwszej sekundzie z rk na drku
kontrolnym; jego kolega, ktry pieszy mu z pomoc WADYMIR NIKOAJEWICZ SZASZYNOW
uleg miertelnemu oparzeniu par krzyczc w panice "Woodia, Woodia. Tam jest Woodia,
musimy mu pomc". Tak to zdy opowiedzie WADYMIR SZASZYNOW, tym ktrzy przyszli mu
na ratunek, zanim umar. Operator kontroli, ktry spowodowa wybuch IWAN IWANOWICZ
KADEMCZUK zosta zalany cementem.
Najbardziej bohatersk grup, ktra wdara si do kotowni reaktora stanowili straacy, ktrzy bez
specjalnego przygotowania do akcji na wypadek wybuchu reaktora heroicznie walczyli z ogniem
zmniejszajc jego aktywno, ktra moga spowodowa znacznie wiksz szkod, To oni zagasili
grafit, ktry si pali w obwodzie poaru.
Przypuszczalnie nikt z nich nie zdawa sobie sprawy co si dzieje. Kiedy wybucha para
rozwalajc tysice rur i detonowa element po elemencie w niewidocznym radioaktywnym ogniu, 92
pierwiastki na ktrych opiera si cay system wydobyway si jeden z drugiego jako izotopy w
pierwszych chwilach powstawania wiata. Wodor by pierwszym i najlejszym z pierwiastkw,
najciszy i ostatni by z nich uran. Wodor pali si wybuchowo lnicym w ciemnociach
pomieniem na samej grze reaktora i owieca straakw, ktrzy gasili poar. Ich cienie
przypominay herosw zakltych w pomniki. Uran pakuje sile gorcej energii w swoje atomy, ale
wypuszcza je z oporem, palc si bez ognia. Straacy z kad chwil wchaniali coraz wiksz dawk
napromieniowania, nie wiedzc, e nic ju ich nie uratuje. Grafit, ten aktywny koc powodujcy
wydzielanie ciepa przez uran jest po prostu rafinowanym wglem, ktry umoliwia czowiekowi
rozpalenie ognia, takiego samego jak z wgla czy koksu. Grafit moe pali si wydzielajc dym przez
cae tygodnie.
Pocztkowa eksplozja pary, ktra pokrya okoliczne dachy odpadkami, spowodowaa zarazem. e
do reaktora wdar si tlen. Kiedy para uderzya w rozgrzany grafit i uran, spowodowao to nastpne
eksplozje, ktre rozerway cynkowe. Ucieka wodor, a wchodzcy tlen powodowa palenie si grafitu.
Wodor, podstawowy gaz, ktry powoduje ogie w socu, spowodowa wypadek w zepellinach,
zniszczy niemiecki prototyp nuklearnego reaktora w 1942 roku, statek kosmiczny Chalenger i
Czarnobyl 4. Spowodowany wodorem ogie liza pyoodporn plastykow farb ciany reaktora i
wybucha na 30 metrw w gr ponad budynek. Wybuch wodoru przy pierwszej eksplozji pary by
wszystkim co mona byo usysze i huk odbija si od caej instalacji.
Straacy weszli do poncego reaktora bez specjalnego zabezpieczenia, ich przyrzdy pomiarowe
pracoway jak szalone, wskazwki dozymetrw przekroczyy wszelkie normy i stany nie mogc ju
wyej si wychyli. Pomimo to straacy weszli na dach, aby zala wod ogie reaktora, gwnie

poncy grafit.
O DRUGIEJ DZIESI NAD RANEM zlokalizowany zosta ogie reaktora NR 3, ktrego dach
pokryty smo zaj si podobnie jak i pozostaych. Poar na dachu czwartego zosta opanowany w
dziesi minut pniej. O TRZECIEJ TRZYDZIECI PIE RANO, dwie godziny od wybuchu ogie
zosta zagaszony, co nie znaczy, e stumiono reakcj atomow, ktra nie bya nawet dla straakw
widoczna.
Grafit jest trudny do zapalenia, ale te ciki do zgaszenia i moe pali si w temperaturze 1650
C co najmniej przez trzy tygodnie.
O PITEJ RANO ponad 30 poarw zostao ju opanowanych. Mino niebezpieczestwo, e
wybuch reaktora przeniesie ogie na inne. Byo jednak peno radioaktywnej wody, ktr naleao
wypompowa.
O PIATEJ Z MINUTAMI SIEDEMNASTU STRAZAKW zabrano do szpitala. Medycy
nuklearni mogli tylko okreli dawk napromieniowania jak w siebie wchonli i zorientowa si
jak maj szans przeycia, obserwujc jak prdko zaczli wymiotowa, co jest pierwszym objawem
choroby radioaktywnej i jak szybko zacza schodzi z nich skra od tego niewidocznego ognia,
ktrym zostali oparzeni. Wikszo straakw z pierwszej ekipy, ktra wesza do poaru bardzo
szybko umara; paru z nich otrzymao order bohatera Zwizku Radzieckiego. Ponad czterystu
straakw pracowao w akcji ratowniczej w Czarnobylu.
Atomy wzbogaconego paliwa uranowego doprowadziy je do destrukcji z powodu braku kontroli,
podnoszc bardzo wysoko temperatur i wyzwalajc radioaktywno.
Rozrzucony dokoa instalacji grafit arzy si, prac elementy uranu i powoduje wyzwalanie si z
niego wysokiej, miertelnej dawki radioaktywnej. Daleko widoczny od stacji nuklearnej ogie
stumiono okoo PITEJ NAD RANEM, co jednake nie znaczyo, e reaktor zosta zgaszony, dziaa
on przez cay czas i z kad chwil wzrastaa jego temperatura.
W PITEK, SZE DNI OD WYBUCHU reaktor rozgrza si maksymalnie i wszed w stan
kuliminacji aktywnoci. Pocztkowo koc piasku i dolomitu zrobi swoje tzn. zatrzyma ogie
grafitowy i kolumn radioaktywnych czstek wychodzcych z reaktora. Zatrzymao to jednak
naturalny proces chodzenia. Zanim helikoptery zaczy zasypywa reaktor, gorce powietrze wyszo
bez trudnoci a zimne zaczo wchodzi, temperatura paliwa uranu spada z 725 C do 325 C i radiacja
zmalaa od p miliona curies, do jednej trzeciej tej wielkoci.
WIKSZOC WORKW Z PIASKIEM zostaa zrzucona od wtorku do pitku, w tym czasie ilo
emisji znacznie zmalaa, nie zmienia si jednak temperatura uranu.
Radzieccy INYNIEROWIE skalkulowali, e 12 milionw curies wydoby si z reaktora w
sobot 26 kwietnia. W niedziel ju tylko cztery miliony i kadego dnia do poowy tygodnia ulatniao
si ok. 2 miliony curies rozchodzc si w atmosferze. Reaktor nieustannie eksplodowa i grafit pali
si nieprzerwanie. Zasypywany reaktor sta si piecem, w ktrym akumulowao si gorco. W siedem
dni od eksplozji temperatura reaktora i jego radiacja zaczy si ponownie zwiksza i pomimo coraz
wikszej iloci workw z piaskiem temperatura rdzenia wzrosa ok. 40%. W NIEDZIEL W NOCY
temperatura paliwa nuklearnego znowu osigna 1600 C zupenie jak na pocztku, zaraz po wybuchu.
W poniedziaek 5 maja okoo 8 milionw curies wyszo w powietrze, tzn. o dwie trzecie wicej ni w
pierwszym dniu awarii. Mona z tego wysnu wniosek, e reaktor by przez cay czas "chory" i stawa
si coraz bardziej niekontrolowany.
NAJWIKSZE NIEBEZPIECZENSTWO KRYO SI POD JEGO RDZENIEM, tzn. MILIONY

LITRW WODY JELI STAPIAJCY SI RDZE WPADBY DO NIEJ spowodowaby nastpny

wybuch i nowe masy radioaktywnej pary wydostay by si na zewntrz, prc w gr.
Rosjanie zatrudnili do zasypywania reaktora tysice ludzi, wyprbowano najrozmaitsze materiay.
Okazao si to jednak nieskuteczne, W kocu reaktor zosta zalany ciekym azotem, tym irencyjnym
gazem, ktry chodzi si pod cinieniem . Azot by ostatni desk ratunku: Dramatycznym szybkim
uderzeniem pozbawi reaktor jego mocy.
W temperaturze ok. 360 C paliwo nuklearne, uran, zamieni si w par wodn i ulatnia si jako
niewidoczny dym wszystkimi moliwymi szczelinami. Tylko par stopni poniej tej temperatury
produkty jego spalania stabilizoway si i traciy aktywno
KIEDY AZOT CHODZI JADRO REAKTORA piloci zrzucali z helikopterw worki, zasypujc
wszystkie szczeliny i dziury piaskiem, oowiem i mineraami.
WCZESNYM RANKIEM SZOSTEGO MAJA w dziesi dni od wybuchu jdra, emisja
radioaktywna zupenie opada, jeszcze dzie wczeniej reaktor wysya w powietrze osiem milionw
curies, a we wtorek emisja zmalaa do 1% tej wielkoci.
Naley te pamita o pozytywnych skutkach leczenia raka kontrolowanym promieniowaniem
radioaktywnym. Jeli za chodzi o miertelno i przecitn ycia w Polsce grozi nam znacznie
wiksze niebezpieczestwo na skutek zatrucia atmosfery przez mae zakady produkcyjne, spalajce
zej jakoci wgiel, stokrotnie bardziej rakotwrcze ni opad z Czarnobyla. INTERESUJE CI
NAPEWNO CO DZIEJE SI Z CZWARTYM REAKTOREM W CZARNOBYLU I CO BDZIE Z
NIM W PRZYSZOCI. Ot Rosjanie zrobili dobr robot zabezpieczajc palce si jdro betonem.
Reaktor nie tylko zosta z gry przykryty grub warstw betonu, ale wydrono pod jego palcym si
jdrem tunele, aby te pod spodem podla cay reaktor cementem. W czasie tej pracy tunele
chodzono ciekym azotem, bo inaczej nikt z ludzi nie wytrzymaby wysokiej temperatury. Jdro
atomu pali si nadal, ale zostao szczelnie zamknite w grubociennym sarkafagu. Sarkafag jest tak
potny, e kiedy wreszcie za kilka wiekw wyganie, turyci nastpnych pokole bd tam jedzi na
wycieczki, jak obecnie do piramid Cheopsa, a tak czarnobylski Sarkofag jest porwnywalny z
piramid.
Psychoza, ktra sparaliowaa Polsk po wybuchu w Czarnobylu bya w peni usprawiedliwiona.
Zazwyczaj panika wybucha wwczas, kiedy zdarzy si jaki grony wypadek, albo katastrofa i ludzie
nie wiedz co si stao, nie maj rozeznania sytuacji. Panika zwizana z Czarnobylem wybucha
gwnie ze wzgldu na brak informacji, jak winien by rzd spoeczestwu, i ktrej na czas nie
udzieli. Podejmujc decyzj polityczn o zatajeniu na dugie dni zaistniaego faktu. To wanie stao
si gwn przyczyn wielkiej psychozy. W najgorszej sytuacji znalazy si wwczas kobiety w ciy,
oraz nienarodzone jeszcze dzieci, ktre niestety ju si w wikszoci wypadkw nie urodziy.
Nienarodzone dzieci s najbardziej wraliwe na promieniowanie, co mona potwierdzi statystycznie
iloci tych, ktre przyszy na wiat martwe. Na skutki promieniowania radioaktywnego najbardziej
wraliwe s dzieci.
Skaenie rodowiska opadem nastpio w Polsce z powodu wiatrw wtrnych, ktre roznosiy py
radioaktywny. Przez pierwsze dwa tygodnie to skaenie atmosfery byo najbardziej szkodliwe, bo
wwczas reaktor emitowa dzikie pierwiastki w sposb cakowicie niekontrolowany, w duych
ilociach. Dlatego wybuch reaktora jest gorszy od ekslozji bomby atomowej. Wiatry wtrne tworzyy
najwiksze zagroenie w rejonie pnocno-wschodniej czci Polski, w okolicach Mikoajek. Tam te

mona byo spodziewa si najbardziej negatywnych skutkw. Sia wybuchu czwartego reaktora w
Czarnobylu bya rwna 480 milionom koni mechanicznych i nastpio poczone z tym
rozprowadzenie pierwiastkw promieniotwrczych. Ale nie mona zapomina, a szczeglnie nam
Polakom, e Maria Curie Skodowska pracowaa w materiale promieniotwrczym przez trzydzieci
par lat goymi rkami, bez adnego zabezpieczenia, bez znajomoci ochrony radioaktywnej.
Otrzymaa dawk radioaktywnoci milion razy wiksz ni jakakolwiek inna kobieta w Polsce, i
doya 67 lat. Nie wpadajmy zatem w panik z powodu Czarobyla. Take wwczas jeli zwikszy si
minimalnie zachorowalno na tarczyc, tym te si nie zaamujmy. By to wypadek przemysowy i
minimalne ofiary s dopuszczalne jak przy kadym wypadku i trzeba si z tym pogodzi. ZDARZY
SI PRY PRBIE ZABEZPIECZENIA REAKTORA. Jedn z takich prb jest np. sprawdzenie jak
dugo bdzie moga chodzi turbina parowa po wyczeniu reaktora. W tym wypadku funkcjonowanie
reaktora zostao ograniczone do 30% jego mocy. Nieszczliwie z tych, czy innych powodw ekipa
prowadzca prb nie spostrzega, e inne grupy, ktre prowadziy dowiadczenia odczyy
niezalenie od siebie pi systemw kontroli. Kiedy nastpia niekontrolowana reakcja, wszystkie
systemy kontroli byy wyczone. To si nazywa bdem ludzkim. Tyle, e w tej chwili caa Polska
jest w wielkim bdzie uywajc w przemyle wgla o niskiej jakoci, niskim stopniu spalania, co
powoduje 100 razy wiksz miertelno i wicej zachorowa rakowych, zmniejszajc przecitn
ycia ludzkiego w Polsce o wiele bardziej ni to co byo skutkiem wybuchu jdrowego w Czarnobylu.

Chapter 34
V-2 W ODWROTN STRON

Rozwj BRONI JADROWEJ w postaci rakiet dalekiego zasigu zmieni wiat o wiele bardziej
ni ludzie chc o tym wiedzie. Ze wzgldu na bro rakietow wyposaon w megatonowe gowice
atomowe Amerykanie nie mog mwi, e Rosjanie do nich wejd, bo oni ju tam s. Bro rakietowa
zmienia drastycznie geograficzne pojcie wiata, eliminujc przestrze i granice terytorialne
wszystkich krajw.
Cae niebo wiata pokryte jest dzisiaj broni rakietow. Oceany ukrywaj odzie podwodne
wyposaone w bro atomow w myl zasady, e aden ruchomy cel nie moe by tak atwo
zniszczony, jak stae bunkry rakietowe. Kady kilometr kwadratowy globu ziemskiego jest
potecjalnym celem i prawie kady kraj stara si o bro rakietow. W Polsk wycelowane jest przeszo
sto rakiet atomowych ze Stanw Zjednoczonych i krajw NATO. Jest to wystarczajcy adunek
zbrojeniowy aby zamieni nasz kraj w radioaktywn pustyni na nastpne tysiac lat. Zgodnie z
atlasem atomowym wiata cele wojskowe w Polsce s poloone na Pomorzu zachodnim w okolicach
Szczecina, na Mazurach koo Mikoajek, na Dolnym lsku wok Legnicy, na Grnym lsku koo
Katowic i wiele rakiet jest wycelowanych w instalacje w Bieszczadach.
Ze wszystkich krajw, ktrych wojska wkroczyy do Berlina w maju 1945 roku jedynie Polska nie
posiada broni rakietowej wyposaonej w gowice atomowe. Mimo, e tylko Stany Zjednoczone,
Zwizek Radziecki, Anglia, Francja, Chiny i Indie zdetonoway bomby atomowe, zakady produkcyjne
do wytwarzania plutonu posiadaj ju Niemcy Zachodnie, Wochy, Japonia , Belgia, Izrael, wszystkie
na trzydzieci do szedziesiciu bomb atomowych.
Poudniowa Afryka ,Argentyna, Pakistan, Tajwan, Poudniowa Korea, Brazylia, Iran i Irak od
trzech do szeciu bomb atomowych.
W 1977 roku zdetonowano 1117 bomb, 56 procent Stany Zjednoczone, 33 procent Zwizek
Radziecki a reszt Francja, Anglia, Chiny i Indie.
Pomimo, e Stany Zjednoczone przoduj w produkcji gowic atomowych, Zwizek Radziecki
wyprzedza je w militaryzacji nieba i moliwoci ich transportu. W 1978 roku wyniesiono na orbit
159 satelitw , spord ktrych 119 byo radzieckich, 30 amerykaskich, 4 japoskie, 2 z Europy
Zachodniej i po jednym z Czechosowacji, Chin, Kanady i NATO. A 112 zostao wypuszczonych w
celach militarnych; 91 radzieckich, 19 amerykaskich, 1 chiski i 1 NATO zwikszyy ilo
wojskowych satelitw wystrzelonych wczeniej do 1603, co oznacza trzy czwarte wszystkich

satelitw. W gwnej mierze byy to satelity szpiegowskie, jedna czwarta z nich wojskowokomunikacyjne i pozostae w subie geodezji militarnej, nawigacji, wczesnego wykrycia ataku i
meterologiczne.
Wikszo strategw wojskowych sdzi do tej pory, e mog obroni swoje terytorium. Jest to
niemoliwe. aden rzd na wiecie ju nie jest w stanie obroni swoich obywateli, pomimo, e jest to
jego podstawowym obowizkiem. Matematycznie rzecz ujmujc Stany Zjednoczone i Zwizek
Radziecki stay si najbliszymi ssiadami, pokrywajc wzajemnie broni rakietow powierzchnie
swoich terytoriw. Stao si to na skutek zaniku przestrzeni geograficznych.
Najbardziej SKUTECZN BRONIA dla Polski jest dzi "inteligentna" rakieta redniego zasigu,
wyposaona w gowic jdrow wielkoci megatony. To bardzo maa rakieta wedug dzisiejszych
standardw. Dla porwnania podam, e 13 kilotonowa bomba zrzucona na Hiroszym zabia 130
tysicy ludzi, uczynia kalekami 70 tysicy i nastpne 70 tysicy umaro w rezultacie
radioaktywnoci. Nowoczesna bomba wodorowa "H" jest tysic razy mocniejsza od bomby atomowej
"A", ktra dziaa w niej tylko jako zapalnik. Bomba "H" jest tak wydajna, e zabija 10 milionw ludzi,
niewielkim kosztem dwunastu centw amerykaskich za kade ycie ludzkie.
FIZYCY, KTORZY PRACOWALI NAD BOMB "A" zostali wygnani przez Hitlera z Niemiec na
tle rasowym. Nienawi do wodza Trzeciej Rzeszy staa si ich gwnym motywem kontynuowania
wysikw, aby zbudowa bomb atomow. Kady fizyk teoretyczny Europy rodkowej by przeciwko
Hitlerowi, wikszo z nich wyjechaa do Stanw Zjednoczonych, aby zbudowa bomb, ktra go
zabije. HITLER NIE MIA ADNEJ SZANSY NA ZWYCISTWO, mimo, e wygrywa kampanie i
bitwy, ale kada z nich zabieraa mu czas, dajc go twrcom bomby "A", ktrzy nieustannie przeciw
niemu pracowali.
wiat zapomnia, e oryginalnym celem pierwszych bomb atomowych zbudowanych z
kanadyjskiego uranu miay by Berlin i Bechtesgaden w hitlerowskich Niemczech, a nie Hiroszyma i
Nagasaki. Miaa to by zemsta uczonych za mier milionw ydw i innych ofiar hitlerowskiej
Trzeciej Rzeszy, dlatego te bomba "A" waciwie powinna nazywa si Bomb "". W tym
kontekcie nie moe dziwi fakt, e wspczesny Izrael jest jednym z najbardziej wyrniajcych si
krajw wiata w produkcji broni atomowej na najwyszym poziomie.
Podstawowym celem broni jdrowej jest powstrzymanie wrogiej agresji. Pomimo, e na wiecie
s miliony gowic atomowych, adna z nich nie zostaa uyta od czasu tragedii Hiroszymy i Nagasaki,
dziki odstraszajcym konsekwencjom i moliwoci odwetu. Bro jdrowa jest sterowana
automatycznie przez komputery i moe zosta wystrzelona ze swoich wyrzutni w kilka godzin, dni,
lub nawet tygodni po "udanym" ataku nieprzyjaciela, ktry zniszczy ca yw obsug stanowisk.
Nikt z ludzi nie musi si tym zajmowa. Nikt nie musi naciska guzika. Wystarcz automaty, ktre
ocalej po ataku atomowym przeciwnika.
Unieszkodliwienie wszystkich rakiet jest niemoliwe z powodu ich strategicznej ruchliwoci. W
tym celu zbudowane zostay wojskowe odzie podwodne, bunkry z tysicami kilometrw
podziemnych tuneli kolejowych niezbdnych do cigej zmiany stanowiska i pozyycji rakiet. Nawet

statki kosmiczne s zdolne do transportu bomb o sile setek megaton takich jak "Trinity" i "Fat Boy".
Polska, kraj rozlegej rwniny i nieogarnionych pl, od wiekw stale zagroony przez inwazj te
powinna posiada bro ostrzegawcz, ktra - miejmy nadziej - nigdy nie bdzie musiaa by uyta.
Jest to nowoczesne, skuteczne rozwizanie, o wiele tasze od obecnych wydatkw na zbrojenia w celu
zabezpieczenia si przed wojn domow.
Dodam jeszcze, e przemys zbrojeniowy jest nierozcznie zwizany z postpem
technologicznym we wszystkich rozwinitych krajach wiata, ktre dziki niemu stay si dzisiaj
bardziej konkurencyjne i dysponuj atrakcyjn ofert handlow. Ta droga jest jeszcze jednym
sposobem na zwikszenie zatrudnienia, co byo niemoliwe do tej pory. Nie naley zapomina, e
podobnie jak w przeszoci zosta podpisany haniebny ukad Mootow-Ribbentrop, tak i dzisiaj potgi
militarne wspczesnego wiata firmoway ukad o nuklearnej nieproliferacji. Z tego powodu moja
propozycja odstraszajcej broni dla Polski bdzie niezwykle ostro krytykowana przez Zachd i przez
Wschd. Tyle, e nie sdz, aby ktokolwiek z nas mia zamiar atakowa Stany Zjednoczone czy
Zwizek Radziecki, bo w jakim celu?
Chcemy odbudowa wasny kraj i otrzyma waciwe wynagrodzenie za nasz prac. Bro
atomowa jest nam potrzebna do powstrzymania eksploatacyjnych apetytw i zapewnienia naszej
suwerennoci, abymy mogli pracowa w spokoju i czu si w peni niezaleni i rwni innym wolnym
narodom.
Tylko te kraje, ktre powoduj si ukrytymi motywami agresji i przez swoj chciwo chc
czerpa z Polski wymuszone na nas korzyci, mog nie zgadza si na wyposaenie Wojska Polskiego
w sto rakiet megatonowych. POWIEDZ CO TO ZNACZY STO RAKIET W PORWNANIU Z
MILIONAMI MEGATON W RAKIETACH JDROWYCH, ktre ju istniej na wiecie. Przed
pidziesiciu laty w sytuacji miertelnego zagroenia dostarczylimy Zachodowi hitlerowskie V 2
montowane przez nazistw w Polsce, dzisiaj potrzebny jest nam transport V 2 w ODWROTN
STRON.
Wrd rodakw panuje lk przed wszelkimi formami technologii jdrowej, przed zwyk stacj
nuklearn, podobnie dr na sam myl o istnieniu broni jdrowej, a jednak z podziwem patrz na
nuklearne potgi wspczesnego wiata, jak na niedostpnych dla nas bogw, uwaajc, e oni maj do
niej prawo, a my tego prawa nie posiadamy, e przysuguje ono tylko ludziom, ktrzy mieli szczcie
urodzi si w najbogatszych i najsilniejszych mocarstwach wiata. Zapominamy, albo nie chcemy
nawet wiedzie zajci nasz nieustajc wojn domow, e sia tych mocarstw rosa wraz z rozwojem
przemysu zbrojeniowego i w tym przemysu nuklearnego, ktry "powodowa ruch w interesie",
animowa wiele innych przemysw, aktywizowa kraj ekonomicznie, stanowi cel rozwoju
gospodarczego, rozbudza ambicje i denia narodowe. Mie bro jdrow znaczy to przecie znale
si w klubie pastw ktrym si zazdroci w wiecie, inaczej mwic darzy szczeglnym powaaniem
midzynarodowym.

Chapter 35
JEDNOSTKA VERSUS MASY

LUDZIE S MASZYNAMI. Maszyny musz by lepe i niewiadome, bo inne by nie mog. I

wszystkie dziaania koresponduj z ich przeznaczeniem. Wszystko jest zdarzeniem. Nikt nic nie robi.
Postp i cywilizacja w rzeczywistym znaczeniu tych sw mog by wynikiem wiadomego wysiku.
Nie mog okaza si rezultatem niewiadomych mechanicznych akcji. Jaki wiadomy wynik moe
by rezultatem dziaania tych maszyn Jeli jedna maszyna jest niewiadoma, to i sto maszyn, i tysic
maszyn, i sto tysicy, czy milion maszyn jest niewiadomych. Ta niewiadoma akcja miliona maszyn
musi prowadzi do zniszczenia. Tak jest dokadnie w tych ochotniczych manifestacjach, w ktrych
siedzi diabe. Jeszcze nie rozumiesz i nie moesz sobie wyobrazi wszystkich wynikw dziaania
diaba. Ale przyjdzie czas, kiedy je zrozumiesz.
Jaka jest moliwo wyrwania si czowieka z tego mechanicznego obdu? Jak czowiek moe
si wyrwa z mechanicznoci spoeczestwa? Ewolucja czowieka moe by zrozumiana, jako rozwj
tych jego mocy i moliwoci, ktrych nie moe rozwin sam, to znaczy mechanicznie. Tylko tego
typu rozwj czy wzrost znaczy prawdziw ewolucj czowieka. Nie moe by innego rodzaju ewolucji.
Mamy czowieka w obecnym stadium jego rozwoju. Natura uczynia go takim i w duych masach on
takim pozostanie.
Due zmiany bd powodoway kolizj z natur i s moliwe tylko w oddzielnych jednostkach.
Aby zrozumie prawo ewolucji czowieka zda sobie spraw, e powyej pewnego poziomu ewolucja
nie jest konieczna, to znaczy nie jest ona potrzebna naturze. Ludzko nie ma postpu, ani ewolucji.
To co nam wydaje si postpem czy te ewolucj stanowi tylko czstkow zmian, ktra moe zosta
zrwnowaona przeciwstawn zmian w odwrotnym kierunku. Ludzko podobnie jak i cae ycie
organiczne egzystuje na ziemi dla jej potrzeb i jest dokadnie takie, jakiego jej potrzeba w obecnym
czasie. Tylko teoretycznie i na sposb europejski moliwe byo pojmowanie ewolucji czowieka
niezalenie od otaczajcej go natury, czy te rozumienie ewolucji czowieka jako postpowej
zdobyczy przyrody, co jest zupenie niemoliwe. W yciu, mierci, ewolucji i nawet w swoim
zwyrodnieniu, czowiek suy potrzebom i wymaganiom natury. To raczej natura uya chocia dla
innych potrzeb, rezultatw ewolucji i zwyrodnienia, ale w tym samym czasie ludzko, jako cao
nigdy od niej nie moe uciec, bo nawet w walce z natur czowiek zachowuje si zgodnie z jej
wymaganiami i potrzebami. W Polsce tego typu podejcie najlepiej zrozumiej rolnicy, ktrzy z ni
obcuj najbliej.
Ewolucja mas ludzkich jest sprzeczna z celem przyrody, ewolucja pewnych maych procentowo
czstek moe by w zgodzie z jej potrzebami. Czowiek posiada w sobie szans ewolucji, ale caa

ludzko jej nie posiada. Rozwj ludzkoci nie jest koniecznym zadaniem natury, nie dotyczy
wikszoci, czy nawet duej iloci rodzaju ludzkiego. Dla potrzeb ziemi, naszego czy te planetarnego
wiata mogoby to by fatalne. Istniej zatem specjalne siy typu kosmicznego, ktre s przeciwne
ewolucji mas ludzkich i utrzymuj je na tym samym poziomie, na ktrym powinny si znajdowa. Ale
w tym samym czasie moliwo ewolucji istnieje, nawet moe rozwin si w indywidualnych
przypadkach, z pomoc odpowiedniej informacji, wiadomoci i sposobw.
Taki rozwj moe sta si tylko udziaem czowieka, ktry sprzeciwi si siom kosmicznym
wiata. Czowiek ten musi zrozumie, e jego ewolucja jest konieczna tylko dla niego. Nikt wicej nie
jest tym zainteresowany. Nikt nie jest do niczego zobowizany, ani zamierza mu pomaga. Wrcz
odwrotnie. Siy, ktre s przeciwne ewolucji duej iloci ludzi, sprzeciwiaj si take ewolucji
poszczeglnych jednostek. Ale czowiek moe je "przechytrzy". Jeden czowiek moe osign to,
czego ludzko nie jest w stanie dokona.
ZROZUMIESZ NIECO PZNIJ, E WSZYSTKIE TRUDNOCI s dla czowieka bardzo
poyteczne. Gdyby ich nie byo, musiayby zosta specjalnie stworzone, aby nauczy si je
pokonywa. Czowiek rozwija te wartoci, ktre s mu potrzebne. To jest podstaw waciwego
widzenia ludzkiej ewolucji. Nie istnieje dana przymusowa, mechaniczna ewolucja. Ewolucja jest
wynikiem wiadomej walki. Przyroda jej nie potrzebuje, nie chce i sprzeciwia si jej. Ewolucja moe
by konieczna tylko dla czowieka, ktry zrozumie jak zajmuje pozycj i konieczno jej zmiany.
Zrozumie, e istniej moce ktrymi nie wada, bogactwa ktrych nie dostrzega. I aby wej w
posiadanie tych mocy i tego bogactwa musi przej ewolucj, ktra jest moliwa, ale jeli wszyscy
ludzie czy te wikszo z nich zrozumiaaby i chciaa osign to co powinno do nich nalee z
samego faktu urodzenia urodzenia, ewolucja byaby niemoliwa. Co jest moliwe dla indywidualnego
czowieka niemoliwe jest dla mas.
Cech indywidualnego czowieka jest to, e jest bardzo may. W skali natury nie ma znaczenia czy
istnieje jedna mniej lub jedna wicej mechaniczna jednostka. Moemy to zrozumie, jeli
wyobrazimy sobie relacj pomidzy mikroskopijn komrk naszego ciaa, a nim caym. Obecno
jednej mniej czy jednej wicej komrki nic w naszym yciu nie zmieni. Jeli jedna komrka ubdzie,
czy te inna si narodzi nie zdamy sobie nawet z tego sprawy. Nie mamy wpywu na ycie komrki,
ani na jej yciowe funkcje. W ten sam inbdywidualny sposb czowiek jest "za may", aby mie
wpyw na ycie kosmicznego organizmu, NA KOSMOS, z ktrym w tej samej relacji moe si tylko
porwna, jeli chodzi o wielkoci.
I to jest wanie DOKLADNIE TO, e ewolucja jest moliwa i na tym opieraj si wszystkie jej
rodzaje. Trzeba od samego pocztku zrozumie, e niemoliwa jest tylko mechaniczna ewolucja.
Ewolucja czowieka jest ewolucj JEGO WIADOMOCI. WIADOMO NIE MOE ZMIENIC
SIE NIESWIADOMIE. Ewolucja czowieka jest to nic innego jak ewolucja jego siy woli, ktra nie
moe zmieni si bez jego udziau. Nie moe zmieni si bez jego chci. Ewolucja czowieka jest
ewolucj jego mocy dziaania, czyn nie moe by wynikiem zdarze przypadkowych. Chodzi o
wiadomo jednostek, a nie wiadomo caych mas mechanicznych i wanie NA TYM TO
WSZYSTKO POLEGA. Tylko przez zmian indywidualnych jednostek moliwa jest poprawa. Zmiana
mechanicznych mas nigdy nie jest moliwa.

Czy masy ludzkie s napewno mechaniczne, skoro kada jednostka posiada wiadomo. Jeli nie
posiadaaby wiadomoci, utrzymywaaby si na poziomie zwierzcym. To jest najprostszy przykad.
wiadomo jednostki jest zawsze wiadomoci relatywn.
To co nazywasz wiadomoci czowieka w Warszawie, odzi, Toronto, Nowym Jorku, Berlinie
czy Iquitos s to rne wiadomoci i mona sporzdzi ich opisy. Mwi o oglnej wiadomoci
mas. Istnieje pewna oglna wiadomo mas ludzkich, ktr trudno zmieni. Moe to nastpi tylko w
bardzo dugim i powolnym procesie przeksztace. Szybka zmiana wiadomoci moliwa jest tylko u
tych jednostek, ktre odczuwaj jej potrzeb i ch, aby tego dokona. Zaley to od ich SIY WOLI.
Jeli uwaasz, e mgby spowodowa zmian w wiadomoci milionw ludzi i potrafisz
wywoa w nich si woli konieczn do zmiany ich sposobu mylenia, POWIEDZ JAK CHCESZ TO
ZROBIC?
TYLKO PRZEZ UWIADOMIENIE IM CELU, bo bez nikt nie bdzie tego robi. Jeli istnieje
cel, zmiana jest moliwa. Moe to nastpi tylko na skutek mobilizacji siy woli. Czym jednak wicej
ludzi znajduje si w tej masie, tym mniejsza szansa na zmian, bo kada masa posiada swoj
bezwadno. Uwaasz, e nie ma mas ludzkich, tylko istniej JEDNOSTKI W MASACH, te jednostki
d do zmiany i mog jej dokona. CHCESZ WIEDZIE CO NAZYWAM ZMIAN? ZMIANA
oznacza rozwj czowieka, jego wzrost. Moe to by wzrost ekonomiczny, umysowy czy duchowy. W
religii katolickiej oznacza to zblienie si do Boga i moe dokona si dziki sile woli, nie mona
tego zrobi mechanicznie. Wzrost umysowy nie moe nastpi w masach ludzkich bez wzrostu
ekonomicznego. Jest wprawdzie wielu ludzi bardzo biednych, ktrzy rozwijaj si intelektualnie za
porednictwem siy woli, wiadomoci i chci, ale musz mie przed sob cel poprawy bytu, do
ktrego d. Inaczej nie bd mieli wystarczajcej motywacji, aby spowodowa w sobie zmian.
Najpierw kady czowiek musi mie wiadomo, motywacj denia, ale musi take posiada cel,
ktry go bdzie pcha do zmiany. Moe posiada cel, jeli jednak zabraknie mu chci i siy woli, nic
go nie ruszy z miejsca. Kto musiaby mu narzuci potrzeb realizacji tego celu, a zatem wiadomo
i si woli, co byo by niedemokratyczne. Cel jest pojciem tradycyjnym. Czowiek nie ma jednego
celu w yciu. Ma wiele celw czstkowych, s to malutkie cele, ktre stara si realizowa. Mwi o
jednostce i jej moliwociach wyrwania si z obezwadniajcej go mechanicznoci.
CZY JEDNOSTKA MOZE OSIGNC WYSZY POZIOM EKONOMICZNY I DUCHOWY?
Skorzystaj z tego tylko ci, ktrzy bd posiadali wiadomo i zechc si wyrwa ze stanu
bezwadnoci masy, ponadto bd zdolni osign podane wyniki. Kady musi ustali sobie tylko
waciwy cel, WWCZAS MOLIWY JEST POSTP. Nikomu nie mona narzuca ani wiadomoci,
ani siy woli, nikomu te nie mona ustanawia celw. Jest to sprawa absolutnie osobista i
indywidualna. Mona tylko zaproponowa moliwoci wyboru wiedzc, e skorzystaj z NIEGO
JEDNOSTKI i dopiero te jednostki mog da przykad innym pokazujc, e jest to moliwe take dla
nich. Jeli jednak jednostki szybko i manifestacyjnie chc si wyrwa z masy wwczas przegraj,
spoeczestwo im na to nie pozwoli. Musz to robi dyskretnie i w ukryciu, aby nie zwraca na siebie
uwagi.

Chapter 36
New Chapter

Due wydatki budetowe w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie przeznaczane s na leczenie

strasznej choroby XX wieku: samospalenia, albo stresu. Jest ona praprzyczyn wielu wspczesnych
chorb. Powoduje midzy innymi ataki serca, wrzody odka i artretyzm.
Czy obudzie si kiedy rano nie mogc ju spa i nie moge podnie si z ka. Leysz
jeszcze w ku przez par minut i prbujesz sobie przypomnie dlaczego obudzie si i co masz
robi? A tak - mylisz, praca. Musisz i do pracy. Ale chwileczk: "moe ja nie musz i dzisiaj.
Mog zadzwoni i powiedzie, e jestem chory." Wtedy zaczynamy myle i liczy sprawy, ktre
mamy do zaatwienia, rzeczy ktre mamy do zrobienia; zda egzamin, wysa sprawozdanie, zoy
elementy maszyny w zakadzie.
Odrzucasz kodr. Zacz si dzie. Masz nadziej, e kiedy wskoczysz pod prysznic,
rozpryskujca si woda zmyje z ciebie ociao nocy i wyjdzie spod niej zupenie nowy, witalny typ.
Wychodzisz. Ale ten kto, kto opuszcza dom jest ponur, kwano umiechajc si figur pochylon,
troch zmczon. Usta i ramiona uoye jakby przeciwko irytacji dnia, ktry ci wita. Bdzie to dla
tej figury, ktr sob przedstawiasz denerwujcy dzie. Za duo pracy, za wiele przerw, za duo
mczcych szczegw, za mao satysfakcji. Cay dzie bdzie pasmem zmczenia i napi. I nawet
kiedy si ju wreszcie skoczy, nie nastpi chwila wytchnienia. Nie o sam prac tu chodzi. Nawet
rodzina, przyjaciele, koledzy wracaj zmczeni, tacy odleali, bez poysku i zysku.
Jeli rozpoznajesz siebie w tym obrazku, zastanawiasz si: jak to si stao? Co si stao z tob.
tym dynamicznym typem, z ktrego kadego dnia coraz bardziej zaczyna opada entuzjazm i wigor.
Miae ich w sobie tak wiele. Pytasz: "Dlaczego ycie, ktre zaczem z wielkim oczekiwaniem,
przestao by atrakcyjne?" Co si z tob stao? Otrzymae to, czego nie chciae, i nie znalaze tego
- o co ci chodzio. Bd dobrej myli, znajdziesz odpowiedzi na twoje pytania, jest szansa, e nie
bdziesz musia spdzi wielu lat na poszukiwaniu ich w swojej przeszoci.
Prawdopodobnie dobrze dawniej funkcjonowae i widziae siebie wspinajcego si po stopniach
cigego rozwoju, na coraz wyszy poziom. Nie cierpisz z powodu nadmiernych zmartwie,
drczcych problemw psychicznych. Pewnie musiaby gboko kopa, aby znale swoje dramaty i
inne znaczce chwile ycia, aby wytumaczy nimi swoj pomniejszon teraz moliwo
funkcjonowania. Ta bezimienna plaga z fizycznymi symptomami,te ataki depresji, zaamania i iritacji
mog by rozwijajcym si przypadkiem SAMOSPALENIA.. DEMON poczty w spoeczestwie i
czasie w ktrym yjemy; nasza codzienna walka o to, aby zaistnie.
CZAS, W KTRYM YJEMY.
Byo to naszym obowizkiem, abymy przeroli rodzicw w cikiej pracy, a nawet zabawie. We

wszystkim co robimy, aby to robi DOBRZE, BARDZO DOBRZE. Prowadzio to nas do materialnego
komfortu, szacunku i pozycji, bezpieczestwa, komplementw i wysokiego statusu spoecznego. Takie
byy oczekiwania naszych rodzicw i byo to korzystne dla naszego kraju. Krtko mwic, zostalimy
wychowani i nauczeni, aby osign wyszy presti ni posiadali nasi rodzice, zebra wicej
zazdroci wok siebie ni jakikolwiek inny nard. wiat przecie istnia po to, aby przyj DO NAS I
UZNA NAS ZA NAJWSPANIALSZYCH.
DLACZEGO CELE, KTORE MY JAKO POLACY akceptowalimy, nie pytajc o wynik,
przyniosy nam brak satysfakcji. Tak duo naszych najlepszych i wybitnych ludzi odczuwa pustk i
bezcelowo wysiku.
Dlaczego zawsze ci si wydaje, e MUSISZ MIEC WICEJ SUKCESW I WKADA W NIE
CORAZ WIECEJ PRACY.
Dlaczego jako nard wygldamy zbiorowo i kady z nas indywidualnie jakbymy BYLI W
RODKU SAMOSPALENIA?
Wielu mczyzn i wiele kobiet, ktre spotkaem mwi z blem, e YCIE STRACIO
WARTO, WYPAROWA Z NICH ENTUZJAZM. Czuj si zawiedzeni, odseperowani od rodziny i
przyjaci. Ich praca, ktra, kiedy tak wiele dla nich znaczya pozostaa mczcym trudem, ktry nie
przynis emocji, satysfakcji, zapaty czy nagrody. Ci ludzie nie szukaj pomocy specjalistw, lekarzy
czy psychologw, przyzwyczajeni do sukcesw i osigania swoich celw, nie znajduj miejsca w
filozofii swego ycia na sabo. ycie wymagao od nich trudnej pracy, przywykli by dumni ze
swoich moliwoci. Wiedzieli, e zawsze potrafi zapanowa nad sytuacj: poradz sobie w zym
maestwie, z trudnym dzieckiem, z uciliw prac, kryzysem ekonomicznym. Tak, ONI ZAWSZE
DAWALI SOBIE RADE. BYLI WYSTARCZAJCO ZDETERMINOWANI I POSIADALI SI
WOLI, aby to wszystko przezwyciy. TERAZ NAJMNIEJSZY WYSIEK PRZYNOSI IM TYLKO
WICEJ FRUSTRACJI. JAKBY WITALNA ISKRA tlca si W TYCH MCZYZNACH I
KOBIETACH WYBUCHA YWYM POMIENIEM, KTRY ICH SPUSTOSZY.
UDERZENIE ZMIANY
yjemy w czasie tak szybkiej ZMIANY, e nie pozwala nam na zakotwiczenie si. POMYL O
DIABELSKIM KOLE KARUZELI, ktre idzie w d i ty podasz razem z nim, ale twj organizm nie
poszed w d, twoje ciao nie poszo w d, twoja gowa cofa si, ciao si opiera. Brakuje ci oddechu,
twj odek jest w grze. Zapierasz si nogami aby utrzyma si w tym obkanym locie, ale czujesz
ciar swojego ciaa, twoje czonki chc si od ciebie oderwa.
W pewnym sensie przeszede samego siebie. To bardzo pasjonujce, ale troch przeraliwe.
Nie inaczej ylimy od czasw drugiej Wojny wiatowej, w tych trudnych latach idc szybko do
przodu. Widzielimy wicej zmian w ostatnich paru dekadach, ni w caej historii tysica lat. To
diabelskie koo jest bardzo pasjonujce, tylko, e dla wielu z nas troch za szybkie.
POMYL O TYM. Tradycyjne tabu zostay odrzucone. Pokonalimy tysic lat tradycji
seksualnej w ostatnich dwudziestu piciu latach naszego wieku. Matka wychowana w tradycyjnym
dziewictwie, ktre trzeba zachowa a do lubu nie moe si pogodzi z crk, ktra ju w szkole ma
wielu chopcw. Na nic zdaje si gony protest crki, jej walka o prawo do ycia wedug wasnych
upodoba, nie moe zrzuci z siebie ciaru tradycji w ktrej wyrosa.
To "co" tkwice w jej podwiadomoci prowadzi w niej samej zacit walk z nawykami
dziecistwa i wymogami wspczesnoci.
Jedno pokolenie to za mao, abymy nauczyli si y w cinieniu tak WIELKIEJ ZMIANY.

Ktokolwiek powiedzia pierwszy o REWOLUCJI SEKSUALNEJ, miaL racj. Nasz tradycyjny wiat
pooy si spa w nocy i obudzi si rano drastycznie zmieniony. Nie chodzi TYLKO O OBYCZAJ
SEKSUALNY. W tym samym czasie cae spoeczestwa i warstwy spoeczne przestay istnie.
Rozwd sta si czym normalnie nagminnym. KOBIETY ZMIENIY SWOJE ROLE. Technologia
bombarduje nasz tradycyjny sposb ycia. Owiata wyniosa nas na wyszy poziom, na ktrym nie
odczuwamy ju przyjemnoci bytowania w prostych formach egzystencji. W tym samym czasie
telewizja atakuje nas kuszcym modelem wspaniaego ycia innych ludzi. Odkrylimy, e "musimy
szybko biegn, aby utrzyma si w tym samym miejscu". "Jeli dokd zmierzamy i chcemy dotrze
do celu, musimy biec dwa razy szybciej". Ale pan Oliver Lelden Holtz mia racj mwic:
"EDUKACJA CZOWIEKA ZACZEA SI sto pidziesit lat przed jego urodzeniem". Rozumiejc
to zaczynamy dostrzega dramat. JESTEMY PRODUKTEM NIE TYLKO NASZEJ KULTURY, ale
dwch kultur pozostajcych ze sob w kolizji. CIKO UMIERA W NAS PRZESZLO. Niewane
jak hedonistyczny byby wspczesny wiat, jeszcze nie tak dawno by on bardzo konserwatywny. Nasi
rodzice wychowali nas na "Lalce" Prusa, "Trylogii" Sienkiewicza i innych podobnych ksikach,
nauczyli nas czyta Bibli i wymagali abymy przestrzegali dziesiciu przykaza. Jeli opucimy t
drog czujemy si niedobrze, ale gdybymy na niej pozostali, nie mielibymy zysku. Inni, ktrzy
ami te prawa wygldaj, jakby zakwitali, podczas kiedy nasze ycie jest nieznonie nudne. Jestemy
zawsze uczciwi, nie oszukujemy przy paceniu podatkw i nie kupujemy kradzionych maszyn do
pisania, ale wiemy kto to robi. Ci, ktrzy to robi nie zostali zapani i nie czuj si winni. Kiedy
jedziemy kolejk do pracy, oni nas mijaj w mercedesach pieszc do restauracji. To wszystko dzieje
si poza nami "gdzie tam" poza dostpnym dla nas krgiem. Czujemy si zawiedzeni, bo zgodnie z
tym , czego nas uczono, powinnimy zosta wynagrodzeni, To "co" to "gdzie" jest wielkim
przeciwiestwem naszej rzeczywistoci, a take wszystkiego, co wynielimy z domu. Czujemy si
sfrustrowani. Wierz, e to jest wanie ten klimat konfuzji, KTRY WYZWALA W NAS FENOMEN
SAMOSPALENIA.
W spoeczestwie, w ktrym zabilimy naszych bogw, pochowalimy duchy naszych przodkw,
odeszlimy od naszych rodzicw, opucilimy naszych przyjaci ju nie wiemy czego moemy si
trzyma. Przeciw czemu i w imi czego utrzymujemy nasz standard. Od czego wychodzimy planujc
nasze ycie: od dawnych pochwa i nagrd, czy te starych siniakw, ktrych nie szczdzio nam
ycie. MUSIMY POLEGA TYLKO NA SOBIE I WYCZNIE NA SOBIE. Nie jest to atwe zadanie
i jeli chcemy sprosta odpowiedzialnoci, ktr wzilimy na siebie, musimy zatka uszy na wycie
syreny. Nie jestemy ju pewni, czy postpujemy dobrze, czy le. Musimy odrzuci pokus, broni si
przed ni na kadym kroku. TAKI WYSIEK wymaga staego wznoszenia szacw. Nawet jeli o
tym nie mylimy, spdzamy wiele czasu budujc struktury, ktre nas maj uchroni przed
niebezpieczestwem wiata. Kiedy nakadamy jedne na drugie, te obronne poziomy naszych struktur,
ich ciar nas przygniata. Wymagamy od siebie coraz wicej, zuywajc coraz wicej energii. Nasz
sabo, kompensuje gorczka, ktr czujemy w sobie. Usztywniamy si, aby zapewni sobie
harmoni wiata, i utrzyma na swoich miejscach. Najmniejsza zmiana w pooeniu sprawia nam bl.
Nasz wysiek powinien by coraz bardziej sensowny, aby uzasadni prawo do wyczerpujcej walki.
Musimy wyta siy aby utrzyma nasz ustalon pozycj. Czym ciej pracujemy, tym bardziej
zmniejszamy nasz wydajno. Jedyn rzecz, ktra si nam udaje, to nasze samospalenie. Poniemy
coraz bardziej, aby zdoby nasze cele i nawet wwczas, kiedy je osigamy mao mamy z tego
przyjemnoci, bo jestemy zbyt zmczeni, aby mc si nimi cieszy, Nasze wysiki kocz si kolejn

iluzj, nasza wiara cynizmem, nasze siy sabn, a prby przestaj by twrcze.
KTO JEST WRALIWY NA SAMOSPALENIE? W potocznym jzyku, jeli to odnosi si do
przedmiotw, czy te rzeczy mechanicznych SAMOSPALENIE jest terminem obiegowym. Kiedy
pracujemy na kosiarce, ktra wybuchnie snopem iskier i dymu, od razu wiemy, e spali si motor.
Podobnie dzieje si z arwk jeli pka z hukiem i pogra nas w ciemnoci. Inaczej jednak to
wszystko wyglda, kiedy super odpowiedzialny i ukadny pan Jan nagle powie klientowi eby si
odpierdoli, a wzorowa urzdniczka Maria zaczyna przychodzi z obiadu niele wstawiona. Nie wiemy
co si z nimi dzieje. Nie przewidzielimy ewentualnoci samospalenia, dlatego gdzie indziej szukamy
przyczyny. Jeli sami znajdujemy si w stresie, popeniamy bdy, reagujemy zoci, zym
samopoczuciem, chcemy zniszczy siebie samokrytyk i odejciem. Moemy tumaczy, e osoba,
ktra zachowaa si niewaciwie jest leniwa, chora, bola j zb, albo zblia si zawa, moemy
usprawiedliwia j spontaniczn emocjonalnoci czy ekscentryzmem. Z drugiej strony jeli to MY
SAMI WYBUCHAMY, PKAMYJAK TA ARWKA, win zrzucamy na kogo innego, "kogo", lub
"co" co si znajduje poza nami. Nasza wasna autopercepcja, nasze JA nie pozwala , nie dopuszcza
nawet myli, aby to "co zego" dotyczyo nas. Upieramy si, e jest ono zawsze POZA NAMI.
CZY JESTE W STANIE SAMOSPALENIA?
Zwr uwag na ostatnie sze miesicy swojego ycia. Czy zauwaye w sobie jakie zmiany?
Zmiany w wiecie ci otaczajcym? Pomyl o pracy, RODZINIE, kolegach. Co oni tobie mwi?
Cech charakterystyczn SAMOSPALENIA czy tak zwanego STRESU jest to, e ludzie, ktrzy
znajduj si w tym stanie, nie zdaj sobie z tego sprawy. I to jest powodem, e bardzo rzadko prosz o
pomoc, czsto dochodz do kresu wytrzymaoci, pograj si w kryzys, w ktrym WYBUCH JEST
NIEUNIKNIONY.
W swoim yciu byem w podobnych sytuacjach, jako emigrant do nowego kraju miaem
wszelkie powody, aby znale si w sytuacji wysoce stresowej i CIERPIE OD SAMOSPALENIA.
Dzisiaj patrz na nowych emigrantw z penym wyrozumieniem, bo czego mona oczekiwa od ludzi,
ktrzy przyjedaj do Kanady bez przygotowania jzykowo-kulturowego i musz mie czas przecitnie wynosi to okoo trzech lat - aby przystosowa si do nowej kultury i dopasowa do ycia w
nowym kraju. adna szkoa jzykowa nie jest w stanie ich do tego przygotowa. Zawsze musi upyn
co najmniej trzy lata, aby mc dopasowa si do nowej sytuacji, co w wikszoci przypadkw
przychodzi z wielkim blem.
Stres jest nieunikniony przede wszystkim dlatego, e jest to wielka zmiana w yciu czowieka,
za t zmian i konieczno DOPASOWANIA SIE, czowiek paci swoim blem i wpada w stresow
chorob samospalenia. Oczywicie po trzech latach ma szans z tego wyj, nie wszyscy jednak
wychodz bez blizny. Dysponujc takim dowiadczeniem, zauwayem podczas moich wizyt w
Polsce, e Polacy w kraju bardzo cierpi, wykazuj symptomy grupowego samospalania; stres nie
ogranicza si tylko do osb indywidualnych. Ogarnia cae organizacje, spoeczestwa czy kraj, ktry
pada jego ofiar.
Spoeczestwo zmienia si bardzo powoli zanim odejdzie od swojego starego kursu. Od czasu
do czasu, niektre sprawy si polepszaj, inne ulegaj pogorszeniu.
Kady wiek widzi klsk za winklem, ale jak zauwayl Kopernik PLANETY CIGLE SI
OBRACAJ.
Chwilami odczuwamy odpowiedzialno za wiat, ale kiedy staje si on coraz bardziej
skomplikowany, a telewizja atakuje nas straszliwymi wiadomociami o jego okruciestwie, czujemy

si bezradni. Wszystko wydaje si takie wielkie i coraz mniej zrozumiae. Wwczas czujemy si
bezradni i gotowi do samospalenia. Nasz instynkt samozachowawczy chroni nas przed samozagad i
robimy cokolwiek, nawet jeli sdzimy, e to nie ma sensu.
Musimy by czujni, broni si przed ekstremizmem, oczekiwaniem na cuda, ktre przyjd nam z
pomoc. To moe nas doprowadzi do frustracji, bo oczekujemy za duo i tylko te iluzje dodaj nam
skrzyde.
Z drugiej strony, nie moemy zachowa si jak stru: przykroci i zagroenie nie znikn, jeli
schowamy gow w piasek.
Nie moe by to odmowa na najniszym poziomie, bo nie przyniesie to rezultatw. Nie moemy
te oburza si na nasze idealistyczne wizje. Co moemy zrobi? PATRZE W SAM RODEK ,
MUSIMY BY W SAMYM RODKU. Jeli chcemy znale dla siebie miejsce do peniejszego ycia
przeciwko otoczeniu wiata w ktrym yjemy, musimy zapa rwnowag, by mocniejsi, zbudowa
system obronny przeciwko samospaleniu.
Tylko w ten sposb uda nam si zbliy si do rzeczywistoci, i z fal, nie da si poniy zu
dlatego, e nie umiemy oceni dobra. Jedn z moliwoci, ktre nas wzmocni jest
ZAAKCEPTOWA SWIAT JAKI JEST. I ZAAKCEPTOWA FAKT, JAKO FAKT. Jest to jeden z
warunkw, E MUSIMY Z NIM Y.
NIE MOZEMY ZAAMYWA RAK, nie moe by nam przykro, e nie potrafimy si
angaowa, ani emocjonowa. NIC Z TEGO WIATU NIE PRZYJDZIE. Tylko pogry nas w takim
pesymizmie, e przeszkodzi nam to w osobistych przedsiwziciach. Jak powiedzia to Shakespeare w
"Dwunastej nocy" TO CO JEST, JEST. Jeli dojdziemy do ZGODY Z NATUR WIATA, moemy
dokona praktycznej oceny naszego udziau i zmieni nasz punkt widzenia.
ZROZUMIENIE
Najwikszy podarunek, ktry moemy da sobie samym w cigu caego naszego ycia, nie dotrze
do nas w luksusowym opakowaniu. Nie bdzie kosztowny i nie stanie si przedmiotem podziwu
ssiadw i znajomych. Jest to ciche i atwo dostpne SAMOZROZUMIENIE i chocia nie mona go
osign powicajc swj czas i wysiek, da nam bardzo wiele.
Powiniene zacz patrze na siebie i na swoje zachowanie przez pryzmat pyta i odpowiedzi
zawartych w tym tekcie. Aby zapobiec samospalaniu naley utrzyma w porzdku siebie i otoczenie.
Sam wiesz, kiedy powiniene przesta jedzi na karuzeli. Sam wiesz, od kiedy powiniene przesta
ciga si z porannym pocigiem, oceni swoje moliwoci i wiedzie, kiedy zaczynaj by
ograniczone. Sam dla siebie jeste najlepszym sdzi, aby oceni czy wystarczy ci energii na
realizacj pragnienia. Ty sam powiniene udzieli sobie odpowiedzi.
Powi teraz par minut, aby jeszcze raz przejrze powody samospalania i sprawdzi siebie
przeciw stresowi.
Sam bdziesz wiedzia, ktre s dla ciebie najwaniejsze, a zatem spjrz na nie ostronie,
mylc o kadym przez par sekund. Masz je uoone w formie pyta, aby ci atwiej byo samego
siebie zrozumie. Powoduj samospalenie.
1. Czy cigle czujesz presj cinienia, aby zdoby sukces?
2. Czy musisz stopniowa emocje, cigle i cigle, aby nie czu
si znudzonym?

3. Czy jest co waniejszego w yciu ni ty sam?

4. Czy odczuwasz brak bliskoci z otaczajcymi ci ludmi?
5. Czy nigdy nie moesz si odpry?
6. Czy twardo trzymasz si kursu, jeli raz wyznaczye sobie
kierunek?
7. Czy cile identyfikujesz si z twoj dziaalnoci i jeli ona si rozpada, ty te si rozpadasz?
8. Czy cigle martwisz si o aktywno swojego "ja"?
9. Czy patrzysz na siebie powanie?
10. Czy twoje cele s niejasne oscyluj pomidzy tym co
dugoterminowe i tym, co natychmiastowe.
ZAPYTAJ SAMEGO SIEBIE CZY TO JEST TAK, JAK TY CHCESZ? Czy taki bye zawsze?
Kiedy zauwaye zmian? Czy kontrolujesz swoje ycie? Przez takie pojcie do
SAMOZROZUMIENIA, ewentualnie dojdziesz do tego prawdziwego siebie, ktrym przestae by i
utosamisz si ze sob: wtedy bdziesz mg zacz myle o swoich celach i je zmieni. Zaczniesz
widzie rnice pomidzy autentycznymi celami i tymi, ktre zostay ci narzucone przez STARE
FOTOGRAFIE
Mam nadziej, e znajdziesz czas na przemylenie swoich wczesnych dowiadcze i dziecicych
pomysw, ktre kiedy byy dla ciebie takie wane. Podstawa twojego systemu wartoci bya ju
wtedy ustalona. Co stao si z tob od tamtego czasu? Naroso w tobie potencjalne samospalenie.
Ktrego cichego, popoudnia czy wieczoru znajd album rodzinnych fotografii, jeli go nie posiadasz
poycz od mamy, cioci, czy starszej siostry: od kogokolwiek, kto ma ten album. Jeli nie moesz go
znale w caoci, poszukaj zdj ktre ocalay. Zadziwisz si, ile rzeczy odkryj ci te stare fotografie.
Sprawd, gdzie zostay zrobione? Czy s to fotografie robione spontanicznie na play, w ogrodzie
zoologicznym, czy w lesie? S to fotografie duych grup, czy tylko twoich rodzicw i rodzestwa.
Robione podczas pochodu pierwszego maja, pielgrzymki do Czstochowy, na imieninach, urodzinach,
czy te na lubie?
Od takich obserwacji zaczniesz rekonstruowa postawy twojej rodziny. Moesz wyczu czy twoi
rodzice byli pogodni, spontaniczni, czy te formalni i zamknici w sobie. Wicej zwracali uwagi na
tradycj, czy te lubili si bawi.
Bardzo wane: zwr uwag, kto robi te fotografie? Czy zawsze brakuje jednej osoby? Jeli tak,
kim bya i jak mylisz, dlaczego jej brakuje? Moliwe, e to by twj ojciec, ktry zawsze robi to, co
kazaa mu twoja matka. Popatrz na postaw ludzi, ktrzy s na tych fotografiach. Przypatrz si
wyrazowi ich twarzy, uoeniu rk i stp, kto przy kim stoi? W jakiej pozostaj wobec siebie pozycji.
Czy stoj jak onierze? Czy dotykaj siebie? Jeli tak, kto kogo dotyka? Kogo obejmuje, czyje
rami? Wynika to z afektu, czy pozowania? Sprawd umiech, lub te jego brak. Jest w nim uczucie
szczcia, czy zoci, a moe sztywno? Umiechy te s prawdziwe czy udawane? Co moesz
powiedzie o stosunkach pomidzy tymi ludmi? Czy te grupy si powtarzaj. Zawsze s to te same
grupy? Czy pewni ludzie zawsze byli do siebie zblieni? Czy te jedna osoba jest zwykle na przodzie,
albo w rodku, a wszyscy inni z tyu? Kto jest popularny, a kto nim nie jest? Czy ju wiesz jakie
implikacje pozostawili w twoim yciu? Po kim z nich odziedziczye twoje cechy? Czy i ty wybraby
dzisiaj te same postacie?
Skoncentruj si na tych fotografiach. Czy te postacie s wiadomie szczliwe? Czy po pewnym
czasie nastpia w nich jaka zmiana? Czy na ktrym z tych zdj widzisz siebie jako szczliwe

dziecko? A na innym jest nieszczliwy nastolatek? Fotografie dadz ci wyobraenie siebie. Wyobra
siebie wwczas, kiedy ta fotografia zostaa zrobiona. Jaki bye wwczas w tamtym ciele? Zrb to
samo z innymi ludmi, a szczeglnie z tym kim, kto by twoim wzorem. Czy uczucia, ktre ewokuj
w tobie stare fotografie, s zgodne z tymi, ktre masz teraz. Czy te s zupenie inne?
GRZECZNO
Stare fotografie mog nas nauczy bardzo duo, specjalnie grzecznoci. Grzeczno lub jej brak
figuruje wydatnie w samospaleniu. SAMOSPALANIE znaczy, e jestemy dla siebie szczeglnie
twardzi.
Ludzie w stanie stresu s bardzo twardzi dla innych, ale najbardziej dla samych siebie. Siebie
najmocniej bij. Przez wyznaczenie wysokich standardw i denie do nich za wszelk cen, utrwalaj
swoje wasne niezadowolenie. Nic im nigdy nie wystarcza, kade osignicie wyzwala w nich wicej
podania, przez cay czas na siebie krzycz, e nie bd mogli wicej, e nie znacz wicej, e nie
dostaj wicej.
Powoduj si kondycyjn niemoliwoci zaakceptowania siebie takimi jacy s, w skrytej obawie,
e inni ludzie nie bd ich lubi jeli naprawd ich poznaj.
Std to "ja", ten nieustajcy wycig z samym sob, cigle zmuszanie siebie do czego
iluzorycznego, do czego, co ucieka. Fritz Peltz powiedzia: "Kolego nie bd perfekcjonist,
perfekcjonizm jest przeklestwem i wysikiem". Jeli nigdy nie syszae tych sw radz ci, aby je
zatrzyma w swojej pamici.
Stare fotografie mog ci pomc. Popatrz na to dziecko ktrym kiedy bye. Wywouje w tobie
wspczucie? Jeli zauwaysz w jego twarzy strach, zgryzot czy te pokor, chcesz mu wyj
naprzeciw i powiedzie: hej, jeste dobrym dzieckiem i wszystko bdzie w porzdku! A wic powiedz
to i pamitaj, e to dziecko jest ywe i jest w tobie. Moesz mu pomc twoj czuoci, aby wyszo z
pewnoci siebie i dum. Daj mu szans zobaczy, e jest w porzdku w tobie. W PORZDKU, TAK
JAK JEST.
Samoakceptacja nie jest samowyywaniem si, jest grzecznoci, grzeczno jest si skuteczn.
W blasku jej ozdrowieczych promieni rozwijamy si i kwitniemy, wzrasta nasza sia, zabliniaj si
nasze rany. Zanikaj nasze saboci. Stajemy si pewniejsi siebie i nie odczuwamy ju potrzeby
cigego sprawdzania si. Moemy wybaczy sobie wasne bdy. Nie jest nam potrzebna nieustajca
aprobata innych. Pozwala nam to lepiej lubi samych siebie i by grzeczniejszym wobec nich.
Wracamy do naszej autonomii i przez to samo stajemy si lepsi.
ZMIANA
Mona poczyni pewne kroki, aby powstrzyma samospalenie i pj w stron bardziej
wartociowego ycia. Oce swoje cele wedug skali ich wartoci, zrewiduj swoj postaw yciow i
sprbuj j zmieni, jeeli uwaasz to za konieczne. Jeli mgby pomyle o swoim umyle jak o
swojej szafie, oczy go od czasu do czasu, wymie zebrany w nim kurz, wyrzu stare garnitury i
sukienki. Zobaczysz co naley oczyci, czy te zreperowa. Nie nosiby kapelusza i paszcza tylko
dlatego, e kiedy podarowaa ci je twoja mama, kiedy bye maym chopcem. Ale moesz nosi
swoje "punkty widzenia", przekonania i pogldy tak samo niewaciwe do noszenia i mieszne. Oce
swoje stosunki koleeskie tak obiektywnie jak ci na to sta i zastanw si co moesz do nich
zmieni, aby zerwa ze zwyczajem zrzucania winy na innych? Czy jeste zamknity w sobie? Czy
suchasz, kiedy inni do ciebie mwi? Czy wspczujesz im w zmartwieniach? Przypomnij sobie to co
byo dobre w osobie, ktr poznae na pocztku i daj jej znowu pitk!

Zastanw si, czy moesz inaczej spojrze na bdy innych i cho troch je zminimalizowa,
zamiast powiksza.
Pomyl o swojej pracy, czy pozwalasz jej, aby ci zara? Czy moesz zrobi co dobrego bez
napicia? Czy moesz wzi wolny dzie, kiedy? Czy moesz wzi czasem wolny dzie?
Czy moesz przekaza komu innemu niektre twoje obowizki? Czy moesz odda komu cz
swojej odpowiedzialnoci? Czy jeste egoist nie przekazujc czci swoich obowizkw komu
innemu? Twoja postawa moe pozbawi koleg nowej moliwoci. Bd uczciwy ze sob i swoimi
motywacjami cikiej pracy.
Czy jest jakie miejsce w twoim yciu, ktre chcesz omin?
Przedsiwzicia zbudowane na zych podstawach nie przynosz dobrych wynikw. Dlatego bd
silny, kiedy chcesz je zrealizowa. Jeli co jest dla ciebie nieprzyjemne, starasz si tego unikn.
Jeli kto ci postawi niewygodne pytanie, chcesz uciec si od odpowiedzi. NIE RB TEGO.
Zaoszczdzi ci to zgrzytania zbw w przyszoci.
Zastanw si jak spdzasz czas? Czy robisz to co zawsze, bez adnych zmian? Czy jeszcze sta
ci na ycie towarzyskie? Czy nawizujesz nowe znajomoci? Czy pamitasz o starych kolegach?
Czym peniejsze jest twoje ycie, tym bardziej zabezpieczasz si przeciw samospalaniu.
Jeli zaniechae dziaalnoci, sprbuj si przeama i zrobi wiadomy wysiek, aby co nowego
zacz! Wydobd swego odkrywczego ducha i id naprzd! Sprbuj biega, czy jedzi na ywach,
pywa lub gra w tenisa, i na tace, zrb co! Pozbdziesz si rutyny, zmniejszysz napicie!
Jed na wakacje. DO MIEJSCA, W KTRYM NIGDY NIE BYE. NO DUSZE WOSY,
MIEJ DOBRY CZAS! ZNOWU I ZNOWU MIEJ DOBRY CZAS, TO CI SIE NALEZY!
Pamitaj, jeli jeste w stanie samospalenia, nie MASZ DOBREGO CZASU! Ten ogie, ktry
powinien tak jasno pali si w tobie, zera ci bardziej, ni ogrzewa. Jego pomienie ci konsumuj.
BD ZDECYDOWANY, ALE NIE FANATYCZNY na sposb desperacki. MAM JESZCZE DLA
CIEBIE motto amerykaskiego humorysty Keena Haberta: "Nie bierz ycia za powanie, nigdy z tego
nie wyjdziesz ywy".
DYSKRYMINACJA POZIOMU CZOWIEKA
JAKI POWINIEN BY CZOWIEK ? Jest to bardzo wane pytanie. Podam ci opis pojcia,
ktrego uywaem czsto, na kartach tej ksizki. Powiedzmy o czterech ciaach czowieka. Jest to
ciekawe, gdy fizycznie mamy tylko jedno ciao. Pierwsze ciao czowieka skada si z koci, krwi,
tkanek i nazwijmy je: WOZEM. Wozu tego uywamy, aby mc si porusza. Ma on swoje potrzeby;
niezbdne mu s pyny: woda, herbata czy soki, trzeba mu take dostarcza poywienia, nie moe
bowiem y bez pokarmu. Jednym sowem musimy zabezpieczyc jego potrzeby fizyczne.
PRZEJDMY TERAZ DO DRUGIEGO: jest nim ciao, ktre nazw CIAEM EMOCJI I OPISZ JE
ODWOUJC SIE DO NASZYCH UCZU I POTRZEB. TO NASZE CIAO EMOCJI NAZWIJMY KONIEM, KTRY CIGNIE WZ. Inaczej mwic s to. Emocjonujemy si rzeczywistoci
postrzegan: piknym samochodem, szykownym garniturem czy sukni, dwudziestocalowym
telewizorem, nowoczesnym magnetofonem, widokiem morza lub gr, dobrym spektaklem teatralnym,
filmem lub baletem. Powiedziaem ju o dwch ciaach czowieka. Istniej ludzie, ktrym wystarcza
ich ciao fizyczne. Zaspokaja ich jedzenie i picie. Nie maj innych potrzeb, pragnie ani zachcianek.
Jednak wikszo ludzi powoduje si emocjami, co okreslam DRUGIM WYMIAREM CZOWIEKA.

ISTNIEJE TRZECIE CIAO : duchowe. To ciao kae nam myle o otaczajcym nas wiecie i
naszym w nim BYCIU. Posiadajc je, potrafimy wartociowa co jest dobre, a co ze: zastanawi si
co jest moliwe, a co niemoliwe. Zdajemy sobie spraw z tego, czy to co robimy jest etycznie
poprawne, czy te niemoralne. Sposb wartociowania zaley od naszego przygotowania umysowego
i duchowego. CIAO DUCHOWE OKRELA TRZECI WYMIAR CZOWIEKA.
Teraz moemy ju dokona pewnej selekcji. Znamy wielu ludzi znajdujcych si w drugim
wymiarze, ale ich liczba zmniejsza si ju w TRZECIM. POWIEDZMY TE, E ISTNIEJE
CZWARTE CIAO zwane CIAEM NIEBA, albo BOSKIM CIAEM. To ciao koresponduje z si
woli, z naszym EGO, oraz podwiadomoci. S jeszcze wysze poziomy, na ktre czowiek moe si
wzniec, ale zostamy przy tych czterech, o ktrych tu bya mowa. Moemy teraz wartociowa ludzi
niezalenie od ich stanu majtkowego, wyksztacenia czy pozycji spoecznej. Rozrnia ich zalenie
od poziomu, na ktrym si znajduj, to znaczy w jakim s cielew jakim ciele. Podoba ci si to
rozrnienie ? Mylae kiedy o tym ? Czy wiesz, w ktrym ty yjesz? Pierwsze ciao jest WOZEM,
drugie KONIEM, trzecie nazwiemy mianem DUCHA, czwarte za ciao odpowiada pojciu
MISTRZA. To czwate boskie ciao w czowieku stanowi jego EGO, podwiadomo, si woli I
MOLIWO WYJCIA Z SIEBIE!
POWIEDZ, W KTRYM CIELE PRZEBYWASZ, A POWIEM CI, KIM JESTE.
Przez ostatnie dziesi lat, kiedy poznaem te koncepcje, staraem si dowiedzie czym jest
czwarte ciao czowieka, eby nie tylko rozumie, wyczu, ale take praktykowa jego waciwoci,
sprawdzi do jakiego poziomu sam doszedem. Dokonaj oceny wasnego postpowania, swoich
potrzeb i de. Do czego w yciu zmierzasz? Do czego dysz? Chcesz jak najwicej zje i wypi,
obejrze jak najwicej filmw, ktre dostarczaj nowych emocji, przebywa z najbardziej
atrakcyjnymi kobietami? Znajdujesz si zatem poziomie drugiego wymiaru. Chcesz czego wicej?
Znale si na poziomie duchowym, jako przewodnik i nauczyciel, czy te pragniesz mie wadz nad
ludzmi? Najtrudniejszye dla czowieka jest sprawowa wadz nad sob samym, panowa nad
wasnymi pragnieniami, emocjami, daniami i potrzebami. Nie mwie tu o wadzy nad innymi
ludmi, lecz nad sob samym. Jeli kto chce zosta mistrzem, nie pragnie ju wadzy nad innymi, nie
musi kontrolowa swoich emocji, ktre pozostawi na drugim poziomie. Jego sia woli pozwala mu
wznie si ponad innych i mc pomaga im z wyyn swojego spirytualizmu.
Przywdc nie powinien by czowiek, ktry znajduje si w drugim wymiarze, opanowany przez
emocje, gdy bdzie dziaa na poziomie zwierzcia ze swoimi niezaspokojonymi pragnieniami, dz
wadzy i brakiem uduchowienia.

Chapter 37
PRZYWDZTWO.

Bardzo wczenie w moim yciu zainteresowaa mnie problematyka przywdztwa. Zawsze

dziwiem si jak duo wagi przywizuj ludzie do swojego przywdcy i jak masy na nim polegaj.
Byo to bardzo wyrane w czasie hitleryzmu, kiedy miliony Niemcw podao w zalepieniu do
katastrofy, suchajc rozkazw swojego fuhrera i idc w jego lady do katastrofy. Zadziwiajce jest
te dla mnie, e w Stanach Zjednoczonych miliony i miliony s zapatrzone w swojego prezydenta. Nie
jest to tak wyrane w Kanadzie, gdzie premier nie bardzo jest powaany i wiele uwagi zwraca si na
jego ministrw, ale przywdca, jako lider jest zawsze bardzo wysoko ceniony przez masy ludzi w
krajach Trzeciego wiata. I zawsze zastanawiaem si dlaczego masy przywizuj tyle wagi i
obdarzaj tak odpowiedzialnoci jednego czowieka mimo, e moe on popeni wiele bdw. Czy
te masy nie za duo od niego oczekuj? Wydaje si to nawet niewyobraalne, aby w takim wielkim
kraju jak Stany Zjednoczone jeden czowiek mg podejmowa decyzje za wszystkie sektory:
przemysowy, finansowy, opieki i zdrowia, owiaty, emerytur i zbrojenia na skomplikowanych
poziomach problematyki, z ktr mamy tam do czynienia. Pomimo to wszyscy znaj imi prezydenta
USA, a nikt nie pamita imienia jego ministra przemysu, nawet minister finansw w Stanach
Zjednoczonych, ktry jest jedn z gwnych figur rzdowych i ponosi cakowit odpowiedzialno za
warto amerykaskiego dolara nie jest w Polsce znan osob mimo, e Polacy uwielbiaj zielone
pienidze. Okazuje si,e jest to bardzo ciekawy temat do studiw: zjawisko, ktre istnieje do tej pory,
pod koniec XX wieku.
Z moich podry po wielu krajach najlepsz form przywdztwa znalazem wrd dwch
szczepw indiaskich w amazoskiej dungli u samych rde Amazonki, Jibaro i Ajaruna, gdzie
wybieraj swojego przywdc w specjalny, rytualny sposb. Przywdca jest przygotowany przez
dugie lata, aby obj to stanowisko w przyszoci. Zajmuje je tak dugo, jak dugo potrafi dobrze
suy swojemu szczepowi. Kiedy zaczyna popenia bdy natychmiast wybieraj nowego odwoujc
si do referendum. Majc za sob wiele studiw w zakresie tej problematyki i pewn dojrzao
wieku, w peni doceniem warto przywdcw amazoskich plemion. Jeli ludzie myl, e dungla
amazoska jest rajem na ziemi bardzo si myl, jest to teren nieurodzajny, gdzie trudno znale
poywienie i utrzyma si przy yciu. Mimo, e yj tam rnego rodzaju zwierzta trudno je spotka,
a upolowa mona je gwnie w nocy. Tygrys potrzebuje 500 km kwadratowych, aby si utrzyma ze
"swoj rodzin". Zwierzta w dungli s "terytorialne" tzn. kade z nich potrzebuje pewnego obszaru,
aby wyywi si z innych zwierzt i dlatego dungla bynajmniej nie jest nimi usiana i trudno o miso.
Ponadto dungli nie sposb uprawia, trzeba j najpierw wykarczowa, a samo wyrwanie chwastw w
strefie tropikalnej jest bardzo uciliwe. Jeli chodzi o ryby, s one w grskich strumykach, ale nie ma
ich tak duo, aby wyskakiway z wody i trudno je zowi. W dungli amazoskiej wystpuj choroby
przypominajce gryp, na ktre zapadaj cae szczepy indiaskie. Nie sposb ich leczy, bo nigdy nie

byy przygotowane, aby si przed nimi broni. S to choroby przyniesione przez obcych ludzi. Jeli
chodzi o katastrofy naturalne czsto zdarzaj si w dungli w postaci burz, huraganw czy ulewnych
deszczw, ktre potrafi pada przez dwa miesice, a jeli chodzi o niebezpieczestwo, nawet teraz w
XX wieku zdarzaj si walki plemienne, istnieje moliwo napadu jednego szczepu na drugi. S to
bardzo trudne warunki, w ktrych ludzie z tzw. biaej cywilizacji nie daj sobie rady z otoczeniem,
nawet dysponujc najlepszymi maszynami. Maszyny staj si w dungli bardzo prdko bezuyteczne.
Toczy si tam prawdziwa walka o byt i utrzymanie si przy yciu.
Chc jeszcze doda, e w moich podrach po dungli znalazem si pewnego razu na granicy
mierci godowej, na skutek braku poywienia i niemoliwoci jego zdobycia. Musiaem nauczy si
je ywe mrwki i gsienice z drzew palmowych. Byem tak godny, e kiedy mj indiaski
przewodnik pokaza mi jak je, natychmiast si na to zdecydowaem. Byy tuste, miay smak masa.
Najpierw trzeba je byo rozci paznokciem, aby, wycign ze rodka pyn i potem wkadao si je do
ust i wysysajc tuszcz. Kada gsienica dawaa wystarczajc ilo kalorii, aby mc i dalej przez
nastpne dwie godziny. POWIESZ, E TY BY CZEGO TAKIEGO NIE ZJAD. Odpowiem ci, e
MIAEM DO WYBORU: ZJE GSIENIC, ALBO ZOSTA TAM W DUNGLI I UMRZE, bo
nogi mi odmawiay posuszestwa i o wasnych siach ju i nie mogem, a poniewa by to teren
grzysty, inni ludzie nie mogli mnie nie.
W tak trudnych warunkach Indianie musz mie
jaknajlepszych przywdcw, aby utrzyma swj szczep przy yciu. Przywdca plemienia indiaskiego
przygotowany jest do swojej roli od maego w sposb szczeglnie rytualny. Poddawany jest
wieloletniemu ksztaceniu charakteru, przechodzi przez wiele kolejnych wtajemnicze, aby mg
rozbudowa swoj psychik i zdolnoci duchowo telepatyczne. Powinien umie wskaza szczepowi
jak zdobywa poywienie. Przeczu nadchodzc por deszczow, aby szczep zdoa si przed ni
zabezpieczy, a take umie wyczu niebezpieczestwo napaci ze strony innego szczepu, ktry si do
niej przygotowuje powiedzmy nawet z odlegoci dwustu lub trzystu kilometrw. Wyczu zwierzyn
na polowaniu i to tak precyzyjnie, aby mona byo do niej podej bez trudnoci. Winien pomaga w
leczeniu chorb, ktre gnbi i wyniszczaj plemi. Do obowizkw przywdcy naley te zaegnanie
niesnastek i wani w samym szczepie, wrd ludzi, za ktrych jest odpowiedzialny, a jak wiadomo
wybuchaj one nieuchronnie w kadym rodowisku ludzkim. Majc wieloletnie przygotowanie
"przywdcze" poddawany kolejnym etapom wtajemniczenia taki szef plemienia potrafi naprawd
wyj z siebie i zapanowa nad nim z gry moc swojego ducha, posiadajc inny punkt widzenia,
przewidzie nadchodzce niebezpieczestwo nie tylko bliskie, ale te dalekie i nie tylko teraz, ale i w
przyszoci. To jest od niego wymagane i musi sprosta wszystkim koniecznociom wynikajcym z
penienia swojego urzdu. Do tego konieczne mu byo wieloletnie przygotowanie, a take
przestrzeganie surowej diety na codzie, dziki ktrej utrzymuje swoje zdolnoci telepatyczne i si
przywdcz. Taki czowiek PROWADZCY PLEMI musi sprosta wymogom trudnych warunkw w
dungli i wymaganiom swoich ludzi. Jakikolwiek jego bd grozi natychmiastow katastrof i moe
si skoczy tragedi szczepu, lub te mierci ktrego z jego czonkw. Dlatego przywdca jest
prawdziw jego witobliwoci. Wracajc do opisu poziomu czowieka przywdca szczepu indian w
Amazonii bez wtpienia przeszed czwarty wymiar.
Jest powana rnica pomidzy nim a politykiem z tak zwanej "biaej cywilizacji" ktry w
sytuacji kryzysu podejmuje decyzje polityczne nie tylko bez wieloletniego przygotowania ale czsto w
stanie zamroczenia butelk whisky. Jaka wic moe by nasza przyszo?

DO CZEGO KADY POLAK MUSI DY W PRZYSZOCI

1. Kady czowiek musi mie jasne cele, ktre chce osign. Cele te powinne by napisane na
papierze i czsto czytane. W ten sposb twoja powiadomo zacznie sama pracowa na twoj korzy
i obroni ci to przed demagogi grupow, czy klikow, ktra zawsze bdzie dya do swoich celw,
nigdy do twoich.
2. Kady Polak musi zrozumie, e tylko przez dziaalno eksportow, to znaczy handel z
Zachodem mona wydosta Polsk z kryzysu ekonomicznego. Tylko handel z Zagranic doprowadzi
do wyrwnania pac z Zachodem, ktre do tej pory znajduj si dwadziecia razy poniej poziomu
wiatowego.
3. Kady czowiek musi walczy o zmniejszenie biurokracji do jednej trzeciej jej obecnego
wymiaru. Szczeglnie wana jest nieustanna walka z korupcj, ktra jest rakiem narodu. MNIEJ
PODATKU, WICEJ WOLNOCI OSOBISTEJ!
4. Tylko wolne, demokratyczne wybory doprowadz do takiej sytuacji politycznej, e POLITYCY
POZNAJ TWOJE CELE I ZACZN DO NICH DY. Tylko ludzi, ktrzy zapytaj ci o twoje cele
i do ktrych masz pene zaufanie, powiniene mie w Rzdzie.
5. Budet Rzdu i jego wydatki, wczajc w to kade najmniejsze przedsibiorstwo pastwowe,
musi MUSI BY JAWNY i co kwarta ogaszany w prasie codziennej. Tylko w ten sposb moesz
potwierdzi, e Rzd dziaa w zgodzie z twoim zaufaniem.
6. Jeli zbliasz si do wieku emerytalnego, lub go przekroczye POM MODYM LUDZIOM,
KTRZY MAJ SWOJE CELE WYPISANE NA PAPIERZE. TYLKO ONI przez produktywne
DENIE DO TYCH CELW bd w stanie zapaci za twoj emerytur i pomoc spoeczn, ktrej
moesz potrzebowa. ADEN RZD NA WIECIE nie ma na to pienidzy.
7. Jeli masz wtpliwoci na tej drodze POPRO BOGA O POMOC I ON CI POMOE.
ROZMAWIAJ Z NIM CZSTO. Jeste na tym wiecie, aby swoj si woli i czynem
ZREALIZOWA JEGO WOL. Wszystkie PRAWA NATURY CI POMOG.
8. Tylko TWOJ SI WOLI I CZYNEM MOESZ ZMIENI PRZYSZO, aden prorok ci w
tym nie pomoe. YCZ CI, ABY DOSTA PAC RWN WARTOCI TWOJEJ PRACY i
paci mniej podatkw. ycz ci aby by wolny od kadej zmory.

Chapter 38
POSOWIE

Wiele lat mineo od czasu publikacji tej ksiki ale do tej pory dostaj listy e jest ona dalej
interesujca i aktualna.
Przez dwadziecia lat moi adwersarze staraj si t ksik omieszyc i wybrzydzic a jednak do tej
pory im si to nie udao.
Kiedy pracowaem z tym tekstem w dalekiej Kanadzie mia to byc poradnik dla moich Rodakw w
Kraju, aby pomc ze zrozumieniem zasad wolnego rynku w trudnym okresie zmiany ustroju. Byem
zaskoczony, ze moja ksika bya odebrana jako program polityczny. To dziki niej staem si
kandydatem na prezydenta RP i udao nam si wtedy obalic wrogi nam rzd Tadeusza Mazowieckiego,
co znacznie przyhamowao zodziejsk prywatyzacj.
Niestety Polacy przegrali wybory w 1990 roku i przegrywaj je do dzi z rnych powodw. Ale to
temat na inn ksik.
Ciesz si e internet pozwala na dystrybucj ksiek w formie elektronicznej. Chciabym, aby choc
maa czc tej ksiki bya pomocna w czasie dalszych zmian w ju nie naszym Kraju. Mam nadziej
e ta pozycja dalej bedzie suyc moim Rodakom do uchowania POLSKOSCI.
Stanisaw Tymiski

Chapter 39
BIBLIOGRAFIA

1. Akio Morita, Shintaro Ishihara, THE JAPAN THAT CAN SAY NO, Tokio 1989
2. Batra Ravi, dr, SURVIVING THE GREAT DEPRESION OF 1990, New York 1988
3. Bronowski J., THE ASCENT OF MAN, London 1973
4. Bunge William, NUCLEAR WAR ATLAS, New York 1988
5. Drucker Peter F., MANAGING FOR RESULTS, New York 1964
6. Drucker Peter F., MANAGING IN TURBULENT TIMES, New York 1980
7. Freudenberger Herbert J., Richelson Geraldine, BURN-OUT, New York 1980
8. Gairdner William D., THE TROUBLE WITH CANADA, Toronto 1990
9. Grof Stanislav, M.D., THE ADVENTURE OF SELF-DISCOVERY, Albany 1988
10. Hill Napoleon, THINK AND GROW RICH, Greenwich 1963
11. Lamb Bruce F., WIZARD OF THE UPPER AMAZON, Boston 1974
12. Naisbitt John, MEGATRENDS, New York 1982
13. Ouspensky P.D., IN SEARCH OF THE MIRACULOUS, New York 1977
14. Ries Al, Trout Jack, MARKETING WARFARE, New York 1986
15. ROCZNIK STATYSTYCZNY 1989, Warszawa 1989
16. Silver L. Ray, FALLOUT FROM CHERNOBYL, Toronto 1987
17. Sims Gordon, THE ANTI-NUCLEAR GAME, Ottawa 1990
18. de Soto Fernando, ECONOMIA INFORMAL, Lima 1987
19. Tucker Robert C., THE MARX-ENGELS READER, New York 1978
20. Wedel Janine, THE PRIVATE POLAND, New York 1986

www.feedbooks.com
Food for the mind

Table of Contents
Chapter 1 - TYLKO DLA POLAKW: DAJ WAM BRO DO RKI
Chapter 2 - JESZCZE POLSKA NIE ZGINEA
Chapter 3 - NASZA WASNA TWIERDZA
Chapter 4 - KAREN SELIK vs. RZD KANADYJSKI
Chapter 5 - PIENIDZ JEST TYLKO METALOWYM KRKIEM.
Chapter 6 - IDZIEMY NA WOJNE
Chapter 7 - SYSTEM ZDROWEGO ROZSDKU
Chapter 8 - KIEDY POLSKA MOE DOGONI ZACHD?
Chapter 9 - WARUNEK WOLNEGO RYNKU - GIEDA AKCYJNA.
Chapter 10 - NAJWANIEJSZA JEST PRODUKTYWNO !
Chapter 11 - KADY MA TAKI RZD, NA JAKI ZASUGUJE.
Chapter 12 - CO POWINNIMY WIEDZIE O SOCJALIMIE ?
Chapter 13 - RZD POLSKI A WOLNy RYNEK
Chapter 14 - KIEROWNICTWO W NOWOCZESNYM ZAKADZIE
Chapter 15 - MIDZYNARODOWY PODZIA PRODUKCJI
Chapter 16 - POLSKA KRAJEM TRZECIEGO WIATA?
Chapter 17 - KOLEKTYWNA MIER I FATALIZM
Chapter 18 - JAK WYCHOWA DZIECI
Chapter 19 - POLSKA CHCE YWEJ GOTWKI
Chapter 20 - WOJNA PARTYZANCKA
Chapter 21 - CIGA ZMIANA, INSTYNKT KIEROWNICZY
Chapter 22 - KLASA REDNIA
Chapter 23 - ZYSK JEST NAJLEPSZ MOTYWACJ.
Chapter 24 - WINIA PODLOZONA GIERKOWI
Chapter 25 - SZWAJCARIA NIE HODUJE CZEKOLADY.
Chapter 26 - JAK SI WZBOGACI ?
Chapter 27 - ZWIZKI ZAWODOWE
Chapter 28 - HABA OKRAGLEGO STOLU
Chapter 29 - CO ZROBI DLA ROLNICTWA?
Chapter 30 - NIEBEZPIECZNY RAK BIUROKRACJI.
Chapter 31 - PROSTA I PRAKTYCZNA KSIGOWO
Chapter 32 - ZODZIEJSKA INFLACJA
Chapter 33 - ENERGIA NUKLEARNA NASZ PRZYSZOCI
Chapter 34 - V-2 W ODWROTN STRON
Chapter 35 - JEDNOSTKA VERSUS MASY
Chapter 36 - New Chapter
Chapter 37 - PRZYWDZTWO.
Chapter 38 - POSOWIE
Chapter 39 - BIBLIOGRAFIA