Adam Mickiewicz, Dziady 3

1.12.
2015
AdamMickiewicz,Dziady,Dziady.Poema,Dziady,czIII::WolneLektury
AdamMickiewicz
Dziady.Poema
Dziady,czIII
w i tej pami c i
JANOWISOBOLEWSKIEMU [1]
CYPRIANOWIDASZKIEWICZOWI [2]
FELIKSOWIKOAKOWSKIEMU [3]
spuczniom,spwiniom,spwygnacom
zamiokuojczynieprzeladowanym,
ztsknotykuojczyniezmarym
wArchangielsku,naMoskwie,wPetersburgu
narodowejsprawymczennikom
powicaAutor
[PRZEDMOWA]
#1
Polskaodpwiekuprzedstawiawidokzjednejstronytakcigego,niezmordowanegoiniezbaganego
okruciestwatyranw,zdrugiejtaknieograniczonegopowiceniasiluduitakuporczywejwytrwaoci,
jakichniebyoprzykaduodczasuprzeladowaniachrzecijastwa.Zdajesi,ekrlowiemajprzeczucie
Herodoweozjawieniusinowegowiatanaziemiiobliskimswoimupadku,aludcorazmocniejwierzyw
swojeodrodzeniesiizmartwychwstanie.
#2
DziejemczeskiejPolskiobejmujwielepokoleiniezliczonemnstwoofiarkrwawescenytoczsi
po wszystkich stronach ziemi naszej i po obcych krajach. Poema, ktre dzi ogaszamy, zawiera kilka
drobnych rysw tego ogromnego obrazu, kilka wypadkw z czasu przeladowania podniesionego przez
https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/dziadydziadypoemadziadyczesciii.html
1/123
1.12.2015
ImperatoraAleksandra.
#3
Okooroku1822politykaImperatoraAleksandra,przeciwnawszelkiejwolnoci,zaczasiwyjania,
Nard,
gruntowaipewnybrakierunek.Wtenczaspodniesiononacayrdpolskiprzeladowaniepowszechne,
ktrecorazstawaosigwatowniejszeikrwawsze.Wystpinascenpamitnywnaszychdziejachsenator
Nowosilcow.OnpierwszyinstynktowizwierzcnienawirzdurosyjskiegokuPolakomwyrozumowa
jak zbawienn i polityczn, wzi j za podstaw swoich dziaa, a za cel pooy zniszczenie polskiej
narodowoci.WtenczascaprzestrzeziemiodProsnyadoDniepruiodGalicjidoBatyckiegomorza
zamknitoiurzdzonojakoogromnewizienie.CaadministracjnakrconojakojednwielkPolakw
tortur,ktrejkooobracalicarewiczKonstantyisenatorNowosilcow.
#4
SystematycznyNowosilcowwzinaprzdnamkidzieciimodzie,abynadziejeprzyszychpokolew
zarodzie samym wytpi. Zaoy gwn kwater katowstwa w Wilnie, w stolicy naukowej prowincji
litewskoruskich. Byy wwczas midzy modzie uniwersytetu rne towarzystwa literackie, majce na
celu utrzymanie jzyka i narodowoci polskiej, Kongresem Wiedeskim i przywilejami Imperatora
zostawionej Polakom. Towarzystwa te, widzc wzmagajce si podejrzenia rzdu, rozwizay si wprzd
jeszcze,nimukazzabroniichbytu.AleNowosilcow,chociawrokporozwizaniusitowarzystwprzyby
do Wilna, uda przed Imperatorem, e je znalaz dziaajce ich literackie zatrudnienia wystawi jako
Sd
wyrany bunt przeciwko rzdowi, uwizi kilkaset modziey i ustanowi pod swoim wpywem trybunay
wojennenasdzeniestudentw.Wtajemnejprocedurzerosyjskiejoskareniniemajsposobubronienia
si, bo czsto nie wiedz, o co ich powoano: bez zeznania nawet komisja wedug woli swojej jedne
przyjmuje i w raporcie umieszcza, drugie uchyla. Nowosilcow, z wadz nieograniczon od carewicza
Konstantegozesany,byoskarycielem,sdziikatem.
#5
Skasowa kilka szk w Litwie, z nakazem, aby modzie do nich uczszczajc uwaano za cywilnie
umar,abyjejdoadnychposugobywatelskich,naadneurzdynieprzyjmowanoiabyjejniedozwolono
Kara,
ani w publicznych, ani w prywatnych zakadach koczy nauk. Taki ukaz, zabraniajcy uczy si, nie ma
przykadu w dziejach i jest oryginalnym rosyjskim wymysem. Obok zamknienia szk, skazano
kilkudziesiciustudentwdomin [4] sybirskich, do taczek, do garnizonw azjatyckich. W liczbie ich byli
maoletni, nalecy do znakomitych rodzin litewskich. Dwudziestu kilku, ju nauczycieli, ju uczniw
uniwersytetu,wysanonawiecznewygnaniewgbRosjijakopodejrzanychopolsknarodowo.Ztylu
wygnacwjednemutylkodotdudaosiwydobysizRosji [5] .
#6
Wszyscypisarze,ktrzyuczyniliwzmiankoprzeladowaniuwczesnymLitwy,zgadzajsinato,ew
sprawie uczniw wileskich byo co mistycznego i tajemniczego [6] . Charakter mistyczny, agodny, ale
niezachwianyTomaszaZana,naczelnikamodziey,religijnarezygnacja,braterskazgodaimiomodych
winiw,karaboa,sigajcawidomieprzeladowcw,zostawiygbokiewraenienaumyletych,ktrzy
byliwiadkamilubuczestnikamizdarzeaopisanezdajsiprzenosiczytelnikwwczasydawne,czasy
wiaryicudw.
#7
Kto zna dobrze wczesne wypadki, da wiadectwo autorowi, e sceny historyczne i charaktery osb
dziaajcychskrylisumiennie,nicniedodajcinigdzienieprzesadzajc.Ipocbymiadodawaalbo
przesadza czy dla oywienia w sercu rodakw nienawici ku wrogom? czy dla obudzenia litoci w
Europie?Czymeswszystkiewczesneokruciestwawporwnaniutego,conardpolskiterazcierpi [7]
i na co Europa teraz obojtnie patrzy! Autor chcia tylko zachowa narodowi wiern pamitk z historii
2/123
1.12.2015
litewskiej lat kilkunastu: nie potrzebowa ohydza rodakom wrogw, ktrych znaj od wiekw a do
litociwych narodw europejskich, ktre pakay nad Polsk jak niedone niewiasty Jeruzalemu nad
Chrystusem,nardnaszprzemawiatylkobdziesowamiZbawiciela:CrkiJerozolimskie,niepaczcie
nademn,alenadsamymisob.
LITWA
PROLOG
WWilnieprzyulicyOstrobramskiej,wklasztorzeks.ks.Bazylianw,przerobionymnawizienie
stanucelawinia.
A strzecie si ludzi, albowiem was bd wydawa do siedzcej rady i w bonicach swoich was
biczowabd.
Mat.R.Xw.17
IdoStarostwidoKrlwbdzieciewodzeninawiadectwoimipoganom.
w.18
I bdziecie w nienawici u wszystkich dla imienia mego. Ale kto wytrwa a do koca, ten bdzie
zbawion.
w.22
WIZIEwspartynaokniepi
ANIOSTR
Niedobre,nieczuedzieci!
Syn
Ziemskiematkitwejzasugi,
#
10
Probyjejnatamtymwiecie
Strzegydugowiektwjmody
Odpokusyiprzygody:
Jakora,aniosadw,
Wedniekwitnie,wnocjejwonie
#
15
Kwiaty
Bronisennedzieckaskronie
Odzarazyiowadw.
Nierazjanaprobmatki
Izapozwoleniemboem
Zstpowaemdotwejchatki,
Cichy,wcichejnocycieniu:
3/123
1.12.2015
#
20
Zstpowaemnapromieniu
Istawaemnadtwymoem.
Gdycinocukoysaa,
Janadmarzeniemnamitnym
#
25
Sen,
Staemjaklilijabiaa,
Schylonanadrdemmtnym.
Nierazduszamnietwazbrzyda,
Alemwzychmylinacisku
Szukadobrej,jakwmrowisku
#
30
Szukajziarnekkadzida.
Ledwiedobramylzawieci,
Braemdusztwzark,
Wiodemwkraj,gdziewiecznowieci,
piew,
Ipiewaemjejpiosenk,
#
35
Ktrrzadkoziemskiedzieci
Sysz,rzadkoiwupieniu,
Azapomnwodecknieniu.
Jamciprzyszeszczciegosi,
Namychrkachwniebonosi,
#
40
Bunt,
Atysyszaniebiosdwiki
Jakopjanychucztpiosenki.
Ja,synchwayniemiertelnej,
Przybieraemwtenczasposta
Obrzydejlarwypiekielnej,
#
45
Bycistraszy,bycichosta
TyprzyjmowachostBoga
Jakdzikimczarniewroga.
Iduszatwawniepokoju,
Alezdumsibudzia,
#
50
Jakbywniepamicizdroju
Przeznoccamtypia.
Ipamitkiwyszychwiatw
Wgbcigne,jakkaskada,
Gdywpodziemnprzepawpada,
#
55
Cignieliciedrzewikwiatw.
Natenczasgorzkopakaem,
Obliczetulcwmedonie
Chciaemidugoniemiaem
Kuniebieskiejwracastronie,
Bymniespotkatwojejmatki
4/123
1.12.2015
#
60
Spytasi:Jakanowina
Zkuliziemskiej,zmojejchatki,
Jakisenbymegosyna?
WIZIE
budzisistrudzonyipatrzywoknoranek
Nocycicha,gdywschodzisz,ktociebiezapyta,
# Skdprzychodziszgdygwiazdyprzedsobrozsiejesz,
Tajemnica,
65Ktoztychgwiazdtajnieprzyszejdrogitwejwyczyta!
Zaszosoce,woajastronomyzwiey,
Aledlaczegozaszo,niktnieodpowiada
Ciemnocikryjziemiiludwenieley,
# Leczdlaczegopiludzie,adenznichniebada.
Sen
70Przebudzsibezczucia,jakbezczuciaspali
Niedziwisocadziwna,leczcodziennagowa
Zmieniasiblaskiciemnojakostrapukowa
Alegdzieswodzowie,cojejrozkazali?
# Asen?ach,tenwiatcichy,guchy,tajemniczy,
75ycieduszy,czyniejestwartebadaludzi!
Ktjegomiejscezmierzy,ktojegoczaszliczy!
Trwoysiczowiekpicymiejesi,gdyzbudzi.
Sen,
Mdrcymwi,esenjesttylkoprzypomnienie
#
Mdrcyprzeklci!
80Czynieumiemrozrnimarzeodpamici?
Chybamniewmwi,emojewizienie
Jesttylkowspomnienie.
Mwi,esenneczucierozkoszyikani
#
Jesttylkogrwyobrani
85Gupi!zaledwiezwieciwyobraniznaj
Inamwieszczomoniejbaj!
Bywaemwniej,zmierzyemlepiejjejprzestrzenie
Marzenie
Iwiem,eleyzajejgranicmarzenie.
# Prdzejdziebdzienoc,rozkoszbdziekani,
90Nisenbdziepamici,marawyobrani.
kadziesiiwstajeznowuidziedookna
Niemogspocz,tesny,tostrasz,toudz:
Jaktesnymitrudz!
Konflikt
drzemie
DUCHYNOCNE [8]
Kuszenie,
5/123
1.12.2015
Puchczarny,puchmikkipodgowpodmy,
# piewajmy,acichonietrwmy,nietrwmy.
95
DUCHZLEWEJSTRONY
Nocsmutnawwizieniu,tamwmieciewesele,
Ustowtammuzykihucz
Przypenychkielichachpiewajminstrele [9] ,
Tamnockometysiwcz:
# Kometyzoczkamiizjasnymwarkoczem.
100
WIZIEusypia
Ktoponichkierujedwbiegu,
Tenzanienafali,wmarzeniuuroczem,
Nanaszymprzebudzisibrzegu.
ANIO
MyuprosilimyBoga,
#
Bycioddawrcewroga.
105
Samotnomdrcwmistrzyni.
Samotnik,
Itywsamotnymwizieniu,
Jakoproroknapustyni,
Dumajotwymprzeznaczeniu
CHRDUCHWNOCNYCH
# WdzieBgnamdokucza,leczwnocywesele,
110
Noc,
Wnocpnprniakisitucz,
Iwnocyswobodniejpiewajminstrele,
Szatanypiosenekichucz.
Ktorannmylwitprzyniesiezkocioa,
Ktorozmwpoczciwychsmakczuje,
115Nocpjawkawycigniepobonmylzczoa,
Nocwwustachsmakizatruje.
piewajmynadsennym,my,nocysynowie,
Usumy,abdzienamsug.
Suga
# Wpadnijmymuwserce,biegajmypogowie,
120 Naszbdzieach,gdybyspadugo!
ANIO
Modlonosizatobnaziemiiwniebie,
Wkrtcemusztyraninawiatpuciciebie.
WIZIE
6/123
1.12.2015
budzisiimyli
Ty,coblinichkatujesz [10] ,wizisziwyrzynasz,
# Iumiechaszsiwednie,iwwieczrucztujesz
125Czytyzranachojedensentwjprzypominasz,
Ajeligoprzypomnia,czytygopojmujesz?
drzemie
ANIO
Tybdzieszznowuwolny,myoznajmiprzyszli.
WIZIE
budzisi
Bdwolny?pamitam,ktomiwczoraprawi
# Nie,skdeto,czywenie?czyBgmiobjawi?
130
zasypia
ANIOOWIE
Pilnujmytylko,ach,pilnujmymyli,
Duch,
Midzymylamibitwajustoczona.
DUCHYZLEWEJSTRONY
Podwjmynapa.
DUCHYZPRAWEJ
Mypodwjmystrae.
#
Czyzamylwygra,czydobrapokona,
135
Jutrosiwmowachiwdzieachpokae
Ijednachwilatejbitwywyrzeka
Nacaeycieolosachczowieka.
WIZIE
Mambywolnytak!niewiem,skdprzyszanowina,
Emigrant,
# Leczjaznam,cobywolnymzaskiMoskwicina.
140otryzdejmmitylkozrkingkajdany,
Alewtocznaduszjabdwygnany!
Bkasiwcudzoziemcw,wnieprzyjacitumie,
Japiewak [11] ,iniktzmojejpieniniezrozumie
# Nicoprcznieksztatnegoimarnegodwiku.
145otry,tejjednejbronizrkminiewydary,
Alemijzepsuto,przeamanowrku
ywy,zostandlamejojczyznyumary,
7/123
1.12.2015
Imyllegniezamknitawduszymojejcieniu,
# Jakodyjamentwbrudnymzawartykamieniu.
150
wstajeipiszewglemzjednejstrony:
D.O.M. [12]
Przemiana,
GUSTAVUS
OBIITM.D.CCC.XXIII
CALENDISNOVEMBRIS
zdrugiejstrony:
HICNATUSEST
CONRADUSM.D.CCC.XXIII
CALENDISNOVEMBRIS
wspierasinaoknieusypia
DUCH
Czowieku!gdybywiedzia,jakatwojawadza!
Duch,
Kiedymylwtwojejgowie,jakoiskrawchmurze,
Zabynieniewidzialna,obokizgromadza,
Itworzydeszczrodzajnylubgromyiburze
# Gdybywiedzia,eledwiejednmylrozniecisz,
155Juczekajwmilczeniu,jakgromuywioy,
Takczekajtwejmyliszatanianioy:
Czytywpiekouderzysz,czywniebozawiecisz
Atyjakobokgrny,alebdny,paasz
# Isamniewiesz,gdzielecisz,samniewiesz,cozdziaasz.
160Ludzie!kadyzwasmgby,samotny,wiziony,
Myliwiarzwalaipodwigatrony.
Wizienie,
AKTI
SCENAI [13]
Korytarzstrazkarabinamistoiopodalkilkuwiniwmodychzewiecamiwychodzzcel
swoichpnoc
JAKUB
Czymona?obaczymsi?
8/123
1.12.2015
ADOLF
Stragorzakpije:
Wizienie
# Kapralnasz.
165
JAKUB
Ktrabia?
ADOLF
Pnocniedaleko:
JAKUB
Alejaknasrunt [14] zowi,kapralazasieka.
ADOLF
Tylkozgawiecwidziszogiewoknabije.
gaszwiec
# Runtdziecistwo!runtmusidowrtdugopuka,
170Dahasoiodebra,musikluczwszuka:
Potemdugikorytarz,nimnasruntzacapi,
Rozbieymsi,drzwizamkn,kadypadichrapi.
Inniwiniowie,wywoanizceli,wychodz
EGOTA
Dobrywieczr.
KONRAD
#
Itytu!
175
KS.LWOWICZ
Iwytu?
SOBOLEWSKI
Ijatu.
FREJEND
Awiecieco,egoto,idziemdotwejceli,
wieywiziedziwstpidonowicyjatu [15] ,
# Imakomintamdobryogiebdziemmieli,
180Aprzytymnowo,dobrzewidzienoweciany.
SOBOLEWSKI
9/123
1.12.2015
egoto!a,jaksimaszitytu,kochany!
EGOTA
Umniecelatrzykrokiwastakagromada.
FREJEND
Wiecieco,pjdmylepiejdoceliKonrada.
# Najdalszajest,przytykadomurukocioa
185Niesychastamtd,choktopiewaalbowoa.
Myldzigonogadaichcpiewawiele
Wmieciepomyl,etopiewajwkociele.
JutrojestNarodzenieBoe.Ehkoledzy,
# Mamikilkabutelek.
190
JAKUB
Bezkapralawiedzy?
FREJEND
Kapralpoczciwy,isamzbutelekskorzysta,
PrzytymjestPolak,dawnynaszlegijonista,
Niewola,
KtregocarprzerobigwatemnaMoskala.
# Kapraldobrykatolik,iwiniompozwala
195PrzepdziwieczrwitejWigilijirazem.
JAKUB
Gdybysidowiedzieli,nieuszobypazem.
WchodzdoceliKonrada,nakadajogiewkominieizapalajwiec.CelaKonradajakw
Prologu
KS.LWOWICZ
Iskdesituwzie,egotokochany?
Gospodarz,
Kiedy?
EGOTA
#
Dzimiporwalizdomu,zestodoy.
200
KS.LWOWICZ
Itybyegospodarz?
EGOTA
Jaki!zawoany.
10/123
1.12.2015
ebytywidziamojemerynosy [16] ,woy!

Ja,copierwejnieznaem,coowies,cosoma,
# MamsawnajlepszegowLitwieekonoma.
205
JAKUB
Wzitociniespodzianie?
EGOTA
Oddawnasyszaem
Strach,
OjakimwWilnieledztwiedommjbliskodrogi.
Widabyokibitkilatajceczwaem
# Iconocnasprzeraapocztydwikzowrogi.
210Nierazgdymywieczoremdostouzasiedli
Iktoartemuderzywszklanknoatrzonkiem,
Draykobietynasze,staruszkowiebledli,
Mylc,ejuzajedafeldjegerzedzwonkiem. [17]
# Leczniewiedziaem,kogoszukajizaco,
215Nienaleaemdotddoadnegospisku.
Sdz,erzdtoledztwowynalazdlazysku,
esiwiniowienasiporzdnieopac
Pienidz,
Ipowrcdodomu.
TOMASZ
#
Takmasznadziej?
220
EGOTA
JuciprzeciebezwinywSybirnasniewyl
Wina,
Ajakwinnaszznajdlubwymyl?
Milczycie,wytumaczcie,cositutajdzieje,
Oconasoskarono,jakipowdsprawy?
TOMASZ
# PowdeNowosilcowprzybytuzWarszawy.
225ZnaszzapewnecharakterpanaSenatora.
Wiesz,ejubywnieasceuimperatora,
ezyskdawniejszychupiestwprzepiiroztrwoni,
Straciukupcwkredytiostatkiemgoni.
# Bopomimonajwikszychstaraizabiegw
230NiemoewPolscespiskuadnegowyledzi
Wicpostanowiwieykraj,Litw,nawiedzi,
Ituprzenissizcaymgwnymsztabemszpiegw.
11/123
1.12.2015
ebyzamgbezkarniepoLitwiepldrowa
# Inanowosiwasksamodziercywkrci,
235Musiztowarzystwnaszychwielkrzeczwysnuwa
Inowychwieleofiarcarowipowici.
EGOTA
Leczmysiuniewinnim
TOMASZ
Bronisidaremnie
# Iledztwo,isdcaytoczysitajemnie
Sd
240Nikomuniepowiedz,zacooskarony,
Ten,conasskary,naszejmasuchaobrony
Ongwatemchcenaskaranieunikniemkary.
Zostanamjeszczerodeksmutnyleczjedyny:
# Kilkuznaspowicimywrogomnaofiary,
Powicenie,
245Icinasiebiemuszprzyjwszystkichwiny.
Jastaemnawaszegotowarzystwaczele,
Mamobowizekcierpiezawas,przyjaciele
Dodajciemiwybranychjeszczekilkubraci,
# Ztakich,cossieroty,starsi,nieonaci,
250KtrychzgubaniewielesercwLitwiezakrwawi,
Amodszych,potrzebniejszychzrkwrogawybawi.
EGOTA
Wicadotegoprzyszo?
JAKUB
Patrz,jaksizasmuci.
# Niewiedzia,edommoenazawszeporzuci.
255
FREJEND
NaszJacekmusiaonzostawiwpoogu,
Aniepacze
FELIKSKOAKOWSKI
Mapaka?owszemchwaaBogu.
Polak,
Jelipowijesyna,przyszomuwywieszcz
# Dajminorkjestemtrochchiromanta [18] ,
260Wywrtobieprzyszotwojegoinfanta [19] .
patrzcnark
12/123
1.12.2015
Jelibdziepoczciwy,podmoskiewskimrzdem
Spotkasiniezawodniezkibitkisdem
Aktowie,moewszystkichnasznajdzietujeszcze
# Lubisynw,tonasiprzyszlitowarzysze.
265
EGOTA
Wizienie,
Wytudugosiedzicie?
FREJEND
Skdedatwiedzie?
Kalendarzaniemamy,niktlistwniepisze
Togorsza,eniewiemy,pkimamysiedzie.
SUZIN
# Jamamuoknapardrewnianychfiranek
270Iniewiemnawet,kiedymrok,akiedyranek.
FREJEND
AlepytajTomasza,patryjarchbiedy
Przywdca,
Najwikszyszczupak,ontepierwszywpaddomatni
Onnastuwszystkichprzyjiwyjdzieostatni,
# Wieowszystkich,ktoprzyby,skdprzybyikiedy.
275
SUZIN
TopanTomasz!japoznaniemogemTomasza
Dajmirk,znaemikrtkoiniewiele:
Wtenczastakbyadrogawszystkimprzyjawasza
Otaczaliwasliczni,blisiprzyjaciele
# Niedojrzaemiwtumie,leczjaciebieznaem,
280Wiem,cozrobi,cocierpia,ebynasocali
Odtdbdsiztwojejznajomocichwali,
IwdziezgonuprzypomnzTomaszempakaem.
FREJEND
AledlaBoga,pocotezy,pacze,zgroza.
# PatrzTomasz,gdybywolny,mianaswoimczole
285Wypisanowielkimiliterami:koza.
Dziwwizieniujakwdomu,jakwswoimywiole.
Onbynawieciejakogrzybykryptogamy,
Widniaischnodsocawsadzonydolochu,
Kiedymy,soneczniki,bledniejem,zdychamy,
13/123
1.12.2015
# Onrozwijasi,kwitnieityjepotrochu.
290AletewzipanTomaszkuracyjmodn,
Sawnteraznawieciekuracyjgodn.
EGOTA
doTOMASZA
Wizienie,
Godemciebiemorzono?
FREJEND
#
Dodawanostrawy
295Alegdybyjwidzia,widoktociekawy!
Dobyotakstrawwpokojuzakadzi,
Aebymyszywytruiwierszczewygadzi.
EGOTA
Ijaketyjemoge!
TOMASZ
#
Tydzienicniejadem,
300Potemjeprbowaem,potemzsiopadem
Potemjakpotrucinieczuembole,kucia,
Potemkilkatygodnileaembezczucia.
Niewiem,ileijakiemchorobyprzebywa,
# Boniebyodoktora,cobyjenazywa.
305Wreszciejamwstajadznowuidosiprzychodzi,
Izdajemisi,emsidotejstrawyzrodzi.
FREJEND
zwymuszonwesooci
Wierzciemi,tamzakoz [20] sameurojenia
Ktotuby,sekretkuchniimieszkaprzenikn:
Kondycja
# Je,mieszka,leczydobrzeskutekprzywyknienia.
310PytarazLitwin,niewiem,diabaczyPiczuka [21] :
Dlaczegosiedziszwbocie?Siedz,bomprzywykn.
JAKUB
Aleprzywykn,bracie!
FREJEND
Natymcaasztuka:
JAKUB
14/123
1.12.2015
# Jatusiedzpodobnoodomiumiesicy,
315Ataktsknijakpierwej,niemniej
FREJEND
Iniewicj?
PanTomasztakprzywykn,emupowiewzdrowy
Zarazpiersiobcia,robizawrtgowy.
# Onodwyknoddycha,niewychodzizceli
320Jeligostdwypdz,kozasiopaci:
Boonpotemnigroszanawinoniestraci,
Tylkoykniepowietrzaiwnetsipodchmieli [22] .
TOMASZ
Wolabymbypodziemi,wgodzieichorobie,
Przyja
# Znosikijeigorszenilikijeledztwo,
325Nitu,wlepszymwizieniu,miewaszassiedztwo.
otry!wszystkichnaswjednymchczakopagrobie.
FREJEND
Jakto?wicpaczeszponasmaszkogoaowa.
Czyniemnie?pytam,jakakorzyzmegoycia?
# Jeszczewwojniemamjakitalencikdobicia,
Ofiara,
Szlachcic,
330Imgbymkilkudocom [23] grzbietynaszpikowa.

Alewpokojucstd,elatstoprzeyj
IbdklMoskalw,iumrizgnij.
Nawolnociwiekcaybybymmizerakiem,
# Jakproch,albojakwinomiernegogatunku
335Dzi,gdywinozatknito,prochprzybitokakiem,
Wkoziemamcawartobutliiadunku.
Wytchnbymsijakwinozotwartejkonewki
Spalibymjakprochlekkozotwartejpanewki.
# LeczjelimiwacuchachstdnaSybirwyl,
340ObaczmiLitwinibraciaipomyl:
Wszakcitokrewszlachecka,tomdnaszaginie,
Poczekaj,zbjcocaru [24] ,czekaj,Moskwicinie!
Takijakja,Tomaszu,dabysipowiesi,
# ebytyjednchwilynawiecieduj:
345Takijakjaojczynietylkomiercisuy
Umarbymdziesirazy,bylecirazwskrzesi,
Ciebie,lubponuregopoetKonrada,
Ktrynamoprzyszoci,jakCygan,powiada.
15/123
1.12.2015
doKONRADA
# Wierz,boTomaszmwi,etypiewakwielki,
350Kochamci,bopodobnytakedobutelki:
Rozlewaszpie,uczuciem,zapaemoddychasz,
Pijem,czujem,aciebieubywausychasz.
Poeta
bierzezarkKONRADAizysobieociera
doTOMASZAiKONRADA
Wywiecie,ewaskocham,alemonakocha,
# Niepaka.Ot,bracia,osuszciezywasze
355Bojaksirazrozczulijakzacznszlocha,
Iherbatyniezrobi,iogiezagasz.
robiherbat
Chwilamilczenia
KS.LWOWICZ
Prawda,leprzyjmujemynowegoprzybysza
pokazujcEGOT
WLitwiezytoznakpakawedniuinkrutowin [25]
# Czyniedosywdziemilczym!he?jakdugacisza.
360
JAKUB
Czyniemanowinzmiasta?
WSZYSCY
Nowin?
KS.LWOWICZ
adnychnowin?
ADOLF
Jandzichodzinaledztwo,bygodzinwmiecie,
# Alemilczyismutnyijakwidazminy,
365Niemaochotygada.
KILKUZWINIW
No,Janie!Nowiny?
JANSOBOLEWSKI
ponuro
NiedobredzinaSybirkibitekdwadziecie
16/123
1.12.2015
Wywieli.
EGOTA
#
Kogo?naszych?
370
JAN
Studentwzemudzi.
WSZYSCY
NaSybir?
JAN
Iparadnie!byomnstwoludzi.
KILKU
Wywieli
JAN
#
Samwidziaem.
375
JACEK
Widziae!imego
Bratawywieli?wszystkich?.
JAN
Wszystkich,dojednego
Samwidziaem.Wracajc,prosiemkaprala
# Zatrzymasipozwolichwilk.Staemzdala,
380Skryemsizasupamikocioa.Wkociele
Waniemszabyaluduzebraosiwiele.
Nagleludcayrunprzezedrzwinawaem,
Ofiara,
Zkocioakuwizieniu.Staempodprzysionkiem,
# Ikocitakbypusty,ewgbiwidziaem
385Ksidzazkielichemwrkuichopcazedzwonkiem.
Ludotoczywizienienieruchomymwaem
Odbramwizienianaplac,jakwwielkieobrzdy,
Wojskozbroni,zbbnamistaowedwarzdy
# Wporodkunichkibitki.Patrz,zplacusadzi
390Policmejsternakoniuzminyzgadbyatwo,
ewielkiczowiek,wielkitryumfpoprowadzi:
TryumfCarapnocy,zwycizcynaddziatw.
Rosjanin,
Dziecko
17/123
1.12.2015
Wkrtceznakdanobbnemiratuszotwarty
# Widziaemich:zakadymzbagnetemszywarty,
395Maechopcy,zndzniae,wszyscyjakrekruci
Zgolonymigowaminanogachokuci.
Biednechopcynajmodszy,dziesilat,niebo,
Skarysi,eacuchapodwignniemoe
# Ipokazywanogskrwawioninag.
400Policmejsterprzejeda,pyta,czegoda
Policmejsterczekludzki,samacuchoglda:
Dziesifuntw,zgadzasizprzepisanwag.
WywiedliJanczewskiegopoznaem,oszpetnia,
# Sczernia,schud,alejakodziwniewyszlachetnia.
wity,
405Tenprzedrokiemswawolny,adnychopczykmay,
Dzipogldazkibitki,jakzodludnejskay
wCesarz!okiemdumnym,suchymipogodnym
Tozdawasipocieszasplnikwniewoli,
# Toludegnaumiechem,gorzkim,leczagodnym,
410Jakgdybyimchciamwi:niebardzomiboli.
Wtemzdaomisi,emnienapotkaoczyma,
Iniewidzc,ekapralzasuknimitrzyma,
Myli,emuwolnionydoswucaowa,
# Iskinkumnie,jakbyegnaiwinszowa
415Iwszystkichoczynaglezwrciysikumnie,
Akapralcigngwatem,aebymsischowa
Niechciaem,tylkomstanbliejprzykolumnie.
Uwaaemnawiniapostawiruchy:
# Onpostrzeg,eludpaczepatrzcnaacuchy,
420Wstrzsnogacuch,naznak,emuniezbytciy.
Awtemzacitokonia,kibitkaruna
Onzdjzgowykapelusz,wstaigosnaty,
Itrzykrokrzykn:JeszczePolskaniezgina.
# Wpadliwtumaledugotarkakuniebu,
425Kapeluszczarnyjakochorgiewpogrzebu,
Gowa,zktrejwosprzemocodarabezwstydna,
Gowaniezawstydzona,dumna,zdalawidna,
Cowszystkimswniewinnoihabobwieszcza
# Iwystajezczarnegotylugwnatoku,
430Jakzmorzaebdelfina,nawanicywieszcza,
Tarkaitagowazostaymiwoku,
Izostanwmejmyli,iwdrodzeywota
18/123
1.12.2015
Jakkompaspokami,powiod,gdziecnota:
# Jelizapomnonich,Ty,Boenaniebie,
435Zapomnijomnie.
KS.LWOWICZ
Amenzawas.
KADYZWINIW
Izasiebie.
JANSOBOLEWSKI
Tymczasemzajedayinnerzdemdugim
Niewola,
# Kibitkiichwsadzanojednegopodrugim.
440Rzuciemwzrokpoluducinionegokupie,
Powojsku,wszystkietwarzepobladyjaktrupie
Awtakimtumietakabyacichogucha,
emsyszakadykrokich,kadydwikacucha.
# Dziwnarzecz!wszyscyczuli,jaknieludzkakara:
445Lud,wojskoczuje,milczy,takbojsicara.
Wywiedliostatniegozdaosi,ewzbrania,
Leczonbiednyiniemg,cochwilasisania,
Ofiara,
Zwolnaschodzizeschodwiledwienadrugi
# Szczebelstpi,stoczysiiupadjakdugi
450ToWasilewski,siedziatuwnaszymssiedztwie
Danomutylekijwonegdajnaledztwie,
emuodtdkrwikropliwtwarzyniezostao.
onierzprzyszedipodjzziemijegociao,
# Niswkibitknarku,alerkdrug
455Tajemniezyocieranispowoli,dugo
Wasilewskiniezemdla,niezwisn,niecia,
Alejakpadnaziemiprosto,takota.
Chrystus
Niesiony,jaksupsterczaijakzkrzyazdjte
# Rcemianadbarkamionierzarozpite
460Oczystraszne,zbielae,szerokorozwarte
Iludoczyiustaotworzyirazem
Jednowestchnieniezpiersitysicawydarte,
Gbokieipodziemnejknodokoa,
# Jakgdybyjkywszystkiegrobyspodkocioa.
465Komendajezguszyabbnemirozkazem:
Dobronimarsz!ruszono,arodkiemulicy
Puciasikibitkalotembyskawicy.
19/123
1.12.2015
Jednapustabywizie,aleniewidomy [26]
# Rktylkodoluduwycignspodsomy,
470Sin,rozwart,trupitrzsni,jakbyegna
Kibitkawtumwjechaanimbicztumyprzegna,
Stanliprzedkocioemiwaniewtejchwili
Syszaemdzwonek,kiedytrupaprzewozili.
Krew,
# Spojrzaemwkocipustyirkkapask
475Widziaem,podnoszcciaoikrewPask,
Irzekem:Panie!Ty,cosdamiPiata
Przelaekrewniewinndlazbawieniawiata,
Chrystus
Przyjmtspodsdwcaraofiardziecinn,
# Nietakwitniwielk,leczrwnieniewinn.
480
Dugiemilczenie
JZEF
Czytaemjaowojnachwdawnych,dzikichczasach,
Zbrodnia,
Pisz,etakokropnewojnyprowadzono,
enieprzyjacieldrzewomnieprzepuszczawlasach
Iezdrzewaminapniuzasiewypalono.
# Alecarmdrszy,sroej,gbiejPolskkrwawi,
485Onnawetziarnazboazabieraidawi
Samszatanmumetodzniszczeniatumaczy.
KOAKOWSKI
Iuczniowinajlepsznagrodwyznaczy.
Chwilamilczenia
KS.LWOWICZ
Bracia,ktowie,wwiziemoejeszczeyje
Pobono,
# PanBgtosamwietylkoikiedyodkryje.
490Ja,jakksidz,pomodlsi,iwamradzszczerze
Zmwizamczennikaspoczynekpacierze.
Ktowie,jakanaswszystkichczekajutrodola.
ADOLF
ZmweipoKsawerympacierz,jeliwola
Samobjstwo
# Wiesz,eon,nimgowzili,websobiewystrzeli.
495
FREJEND
ebski!Toznamiucztywesoeondzieli,
20/123
1.12.2015
Jakprzyszodzielibied,onwnogizewiata.
KS.LWOWICZ
Nielebyizategopomodlisibrata.
JANKOWSKI
Wiesz,ksie:dalibge,drwijaztwojejwiary:
Rozpacz,
# Cstd,chobymbygorszymniTurki,Tatary,
500Chobymzostazodziejem,szpiegiem,rozbjnikiem,
Austryjakiem,Prusakiem,carskimurzdnikiem
Jeszczetakprdkoboejnielkamsikary
Wasilewskizabity,mytuascary.
FREJEND
# Tochciaemmwi,dobrze,etyzamniezgrzeszy
505Alepozwlodetchn,bomcakiemosupia
Suchajctychpowieciczekspakasi,zgupia.
Ej,Feliksie,ebytynastrochpocieszy!
Ty,jelizechcesz,wpieklediababyrozmieszy.
KILKUWINIW
# Zgoda,zgoda,Feliksie,musiszgada,piewa,
510Feliksmagos,hej,Frejend,hej,winanalewa.
EGOTA
Stjcienachwiljateszlachcicsejmikowy,
Choostatniprzybyem,niechccichosiedzie
Szlachcic
Jzefnamcooziarnkachmwi,natemowy
# Gospodarzwinienzmiejscaswegoodpowiedzie.
515Lubocarwszystkieziarnanaszegoogrodu
Chcezabraizakopawziemiwswoimcarstwie,
Bdziedroyzna,aleniebjciesigodu
Ojczyzna,
PanAntonijupisaotymgospodarstwie.
JEDENZWINIW
# JakiAntoni?
520
EGOTA
ZnaciebajkGoreckiego [27] ?
Araczejprawd?
KILKU
21/123
1.12.2015
Jak?Powiedznam,kolego.
EGOTA
GdyBgwygnagrzesznikazrajskiegoogrodu,
Odrodzenie
# Niechciaprzecie,aebyczowiekumarzgodu
525Irozkazaanioomzboeprzysposobi
Irozsypaziarnamipodrodzeczowieka.
PrzyszedAdam,znalazje,obejrzazdaleka
Iodszedboniewiedzia,cozezboemrobi.
# Awnocyprzyszeddiabemdryitakrzecze:
530NiedaremnietuPanBgrozsypagaryta,
Musitubywtychziarnachjakamocukryta
Schowajmyje,nimczowiekichwartodociecze.
Zrobirogiemrwwziemiinasypaytem,
# Naplwaizieminakry,iprzybikopytem
535Dumnyirad,eboezamiaryprzenikn,
Caymgardemrozmiasiirykn,iznikn.
Atuwiosn,nawielkiediabazadziwienie,
Wyrastatrawa,kwiecie,kosyinasienie.
# Owy!cotylkonawiatidzieciezpnoc [28] ,
540Chytrorozumem,azonazywaciemoc
Ktozwaswiariwolnoznajdzieizagrzebie,
MyliBogaoszukaoszukasamsiebie.
Sowo,
JAKUB
Brawo,Antoni!pewnieWarszawnawiedzi
# Izatbajkznowuzrokwkozieposiedzi.
545
FREJEND
DobretoleczjaznowudoFeliksawracam.
Szlachcic,
Waszebajkiicomitozapoezyje,
Gdziemuszgowtrudni,nilisensnamacam
NaszFelikszpiosenkaminiechyjeipije!
nalewamuwino
JANKOWSKI
# ALwowiczco?onpacierzpoumarychmwi!
Bunt,
550Posuchajcie,zapiewampiosnkLwowiczowi.
piewa
Mwcie,jeliwolaczyja,
22/123
1.12.2015
JezusMaryja.
Nimuwierzenamsprzyja
#
JezusMaryja:
555
Niechwprzdotrwpowybija
JezusMaryja.
Tamcarjakdzikabestyja,
JezusMaryja!
TuNowosilcowjakmija,
560
JezusMaryja!
Pkicaacarskaszyja,
JezusMaryja,
PkiNowosilcowpija,
JezusMaryja,
565
Nieuwierz,enamsprzyja
JezusMaryja.
KONRAD
Suchaj,ty!tychmnieimionprzykielichachwara.
Matka
Dawnoniewiem,gdziemojapodziaasiwiara,
# Niemieszamsidowszystkichwitychzlitaniji,
570LeczniedozwolbluniimieniaMaryi.
KAPRAL
podchodzcdoKONRADA
Dobrze,ePanujednotozostaoimi
Choszulerzgranywszystkowyrzucizkalety,
Niezgrasi,pkijednmasztukmonety.
# Znajdziejwdzieszczliwy,wiczkaletywyjmie,
575Wicdawhandelnaprocent,Bgpobogosawi,
Iwikszyskarbprzedmierci,nilimia,zostawi.
Toimi,Panie,nieartwicmniesizdarzyo
WHiszpaniji,lattemuo,todawnobyo,
onierz,
# Nimcarmitymoszpecimunduremszelmowskim
580Wicbyemwlegijonach,naprzdpodDbrowskim,
ApotemwszedemwsawnypukSobolewskiego.
SOBOLEWSKI
Tomjbrat!
KAPRAL
OmjBoe!pokjduszyjego!
23/123
1.12.2015
# Walnyonierztakzginodpiciukulrazem
585NawetpodobnyPanu.Otwiczrozkazem
BrataPanajechaemwmiasteczkoLamego
JakdzipamitamwictambyliFrancuziska:
Przedmurze
Tengrawkoci,tenwkarty,tendziewcztaciska
# NubeczeKadyFrancuz,jakpodpije,beczy.
590Jakzaczntedypiewawszyscynicdorzeczy,
Siwobrodewsaletakiepienituste!
Abywstydmniemodemu.Zrozpustywrozpust,
Dalejbredzinawitychotzwikszychwwiksze
# Grzechylazc,nubluninaPannNajwitsz
595Atrzebawiedzie,emampatentsodalisa [29]
IzpowinnocibroniMaryiimienia
Wicjaimperswadowa:Stulciepysk,dobisa!
Wicumilkli,niechccmiezemndoczynienia.
KONRADzamylasi,innizaczynaj,rozmow
# AlenoPanposuchaj,cosistdwywici.
600Pozwadzieposzlimyspa,wszyscydobrzecici
Awnocytrbinakozacznobztrwoy
Francuzinudoczapek,iniemogwoy:
Boniebyonacowdzia,bokadegogwka
Morderstwo
# Byalicznieodcitanoemjakmakwka.
605Szelmagospodarzporznjakkurywfolwarku
Patrz,wicmojagowazostaanakarku
Wczapcekartkaaciska,pismoniewiemczyje:
VivatPolonus,unusdefonsorMariae [30] .
# OtwidziszPan,ejatymimieniemyj.
610
JEDENZWINIW
Feliksie,musiszpiewanalamuherbaty
Czywina.
FELIKS
Jednogoniedecydujbraty,
emuszbywesoy.Chociasercepka,
# Feliksbdziewesoyibdziepiosenka.
615
piewa
Niedbam,jakaspadniekara,
Mina [31] ,Sybirczykajdany.
Zemsta,
Zawszejawiernypoddany
24/123
1.12.2015
Pracowabddlacara
#
Wminachkruszeckujcmotem,
620
Pomyl:taminaszara
Toelazo,zniegopotem
Zrobiktotoprnacara.
Gdybdnazaludnieniu,
PojmcreczkTatara
625
Moewmoimpokoleniu
ZrodzisiPale [32] dlacara.
Gdywkolonijachosid,
Ogrdzorz,grzdyskopi,
Ananichcoroksiabd
630
Samelny,samekonopie.
Zkonopiktozrobinici
Srebremobwitaniszara
Moesikiedyposzczyci,
ebdzieszarfdlacara [33] .
#
635
CHR
piewa
ZrodzisiPaledlacara
rararararara
SUZIN
LeczctoKonradcichozaspionysiedzi,
Jakbyobliczaswojegrzechydospowiedzi?
# Feliksie,onniesyszazgoatwoichpieni
640Konradzie!patrzciezbladn,znowusiczerwieni.
Czyonsaby?
FELIKS
Stj,cichozgadem,etakbdzie
O,myznamyKonrada,cotoznaczy,wiemy.
# Pnocjegogodzina.TerazFeliksniemy,
645Teraz,bracia,piosenklepszposyszemy.
Alemuzykitrzebatymaszflet,Frejendzie,
Grajdawnjegonut,amycichostjmy
Ikiedytrzeba,gosydochrunastrjmy.
JZEF
patrzcnaKONRADA
Poeta,
25/123
1.12.2015
# Bracia!duchjegouszedibdzidaleko:
650Jeszczeniewrcimoeprzyszowgwiazdachczyta,
Moesitamzduchamiznajomymiwita,
Ionemupowiedz,czegozgwiazddociek.
Jakdziwneoczybyszczyogiepodpowiek,
# Aokonicniemwiionicniepyta
655Duszyterazwnichniemabyszczjakogniska
Zostawioneodwojska,ktrewnocycieniu
Nadalekwyprawruszyowmilczeniu
Nimzgasn,wojskowrcinaswestanowiska.
FREJENDprbujernychnut
KONRAD
piewa
#
Piemabyajuwgrobie,juchodna,
660
Krewpoczuaspodziemiwyglda
Ijakupirpowstajekrwigodna:
Ikrwida,krwida,krwida.
Upir,
Tak!zemsta,zemsta,zemstanawroga,
#
ZBogiemichobymimoBoga!
665
Chrpowtarza
IPiemwi:japjdwieczorem,
Naprzdbracirodakwgrymusz,
Komutylkozapuszczkywdusz,
Tenjakjamusizostaupiorem.
Tak!zemsta,zemsta,etc.etc.
670 Potempjdziem,krewwrogawypijem,
Ciaojegorozrbiemtoporem:
Rce,nogigodziamiprzybijem,
Byniepowstainiebyupiorem.
#
675
Zduszjegodopiekaimusim,
Wszyscyrazemnaduszyusidziem,
Pkizniejniemiertelnowydusim,
Pkionaczubdzie,grybdziem.
Tak!zemsta,zemsta,etc.etc.
KS.LWOWICZ
# Konradzie,stj,dlaBoga,tojestpiepogaska.
680
KAPRAL
26/123
1.12.2015
Jakonokropniepatrzy,tojestpieszataska.
Poezja,
przestajpiewa
Wizja,
KONRAD
ztowarzyszeniemfletu
Wznoszsi!lec!tam,naszczytopoki
Junadplemieniemczowieczem,
Midzyproroki.
# Stdjaprzyszocibrudneoboki
685Rozcinammojrenicjakmieczem
Rkamijakwichramimgyjejrozdzieram
Juwidnojasnozgrynaludyspozieram
Oko
Tamksigasybiliska [34] przyszychloswwiata

#
Tam,nadole!
690Patrz,patrz,przyszewypadkiinastpnelata,
Jakdrobneptaki,gdyorapostrzeg,
Mnie,orananiebie!
Oko,
Patrz,jakdoziemiprzypadaj,bieg,
#
Jaksistadowpiasekgrzebie
695 Zanimi,hej,zanimioczymesokole,
Oczybyskawice,
Zanimiszponymoje!dostrzegje,schwyc.
Cto?jakiptakpowstairoztaczapira,
#
Zasaniawszystkich,okiemmiwyzywa
700Skrzydamaczarnejakburzliwachmura,
Aszerokieidugienaksztattczyuku.
Iniebocaezakrywa
Tokrukolbrzymiktoty?ktoty,kruku?
# Ktoty?jamorze!patrzykrukmylmojeplcze!
705Ktoty?jamgromowady!
Spojrzanamniewoczymijakdymemuderzy,
Mylimojemieszaplcze
KILKUWINIW
Coonmwi!cocotopatrz,patrz,jakiblady!
porywajKONRADA
# Uspokjsi
710
KONRAD
Stj!stjcie!jamsizkrukiemzmierzy
27/123
1.12.2015
Stjciemylirozplcz
Pieskoczskocz
saniasi
KS.LWOWICZ
Dosytychpieni.
INNI
#
Dosy.
715
KAPRAL
DosyPanBgznami
Dzwonek!syszyciedzwonek?runt,runtpodbramami!
Gacieogiedosiebie!
JEDENZWINIW
patrzcwokno
Bramodemknli
# Konradosabzostawciesam,samjedenwceli!
720
Uciekajwszyscy
SCENAII.IMPROWIZACJA
KONRAD
podugimmilczeniu
Poeta,
Samotnocpoludziach,czympiewakdlaludzi?
Gdzieczowiek,cozmejpienicamylwysucha,
Obejmieokiemwszystkiepromieniejejducha?
Nieszczsny,ktodlaludzigosijzyktrudzi:
# Jzykkamiegosowi,agosmylomkamie
725Mylzduszylecibystro,nimsiwsowachzamie,
Asowamylpochonitakdrnadmyl,
Jakziemianadpoknit,niewidzialnrzek.
Sowo
Zdreniaziemiczyludziegbnurtwdociek.
# Gdziepdzi,czysidomyl?
730Uczuciekrywduszy,rozpalasi,arzy,
Jakkrewposwychgbokich,niewidomychcieniach
Ilekrwitylkoludziewidzwmojejtwarzy,
Tyletylkozmychuczudostrzegwmychpieniach.
Pienima,tyjestgwiazdzagranicwiata!
28/123
1.12.2015
# Iwzrokziemski,dociebiewysanyzagoca,
735Choszklannewemieskrzyda [35] ,ciebieniedolata,
Tylkootwojmleczndrogsiuderzy
Domylasi,etosoca,
#
Nauka,
Leczichniezliczy,niezmierzy.
740Wam,pieni,ludzkieoczy,uszy,niepotrzebne
Pyciewduszymejwntrznociach,
wiecienajejwysokociach,
Jakstrumieniepodziemne,jakgwiazdynadniebne.
# TyBoe,tynaturo!dajcieposuchanie.
745Godnatowasmuzykaigodnepiewanie.
Jamistrz!
Jamistrzwycigamdonie!
Wycigamawniebiosaikadmedonie
Bg,
Stworzenie,
# Nagwiazdachjaknaszklannychharmonikikrgach.
750
Tonagym,towolnymruchem,
Krcgwiazdymoimduchem.
Milijontonwpyniewtonwmilijonie
Kadytonjadobyem,wiemokadymtonie
Zgadzamje,dzielicz,
755
Iwtcze,iwakordy,iwestrofyplcz,
Rozlewamjewedwikachiwbyskawicwstgach.
Odjemrce,wzniosemnadwiatakrawdzie,
Ikrgiharmonikiwstrzymaysiwpdzie.
Sampiewam,syszmepiewy
760
Dugie,przecigejakwichrupowiewy,
Przewiewajludzkiegoroducaetonie,
Jczalem,ryczburz,
Iwiekiimguchowtrz
#
765
Akadydwiktenrazemgraiponie,
Mamgowuchu,mamgowoku,
Jakwiatr,gdyfalekoysze,
Powistachlotjegosysz,
Widzgowszacieoboku.
Boga,naturygodnetakiepienie!
770
Pietowielka,pietworzenie.
Takapiejestsia,dzielno,
Takapiejestniemiertelno!
Bg,
Jaczujniemiertelno,niemiertelnotworz,
CTywikszegomogezrobiBoe?
29/123
1.12.2015
# Patrz,jaktemylidobywamsamzsiebie,
775
Wcielamwsowa,onelec,
Rozsypujsiponiebie,
Toczsi,grajiwiec
Judalekie,czujjeszcze,
780
Ichwdzikamisilubuj,
Ichokrgodoniczuj,
Ichruchmylodgaduj:
Kochamwas,medzieciwieszcze!
Mylimoje!gwiazdymoje!
785
Czuciamoje!wichrymoje!
Wporodkuwasjakojciecwrdrodzinystoj,
Wywszystkiemoje!
Depcwas,wszyscypoeci,
#
Wszyscymdrceiproroki,
790 Ktrychwielbiwiatszeroki.
Gdybychodzilidotdrdswychdusznych [36] dzieci,
Gdybywszystkiepochwayiwszystkieoklaski
Syszeli,czuliizasuszneznali,
#
Iwszystkiesawykadodziennejblaski
795
Promieniaminawiecachswoichzapalali
Zcapochwamuzykiwiecwozdob,
Zebranzwiekwtylaizpokoletyla,
Nieczulibywasnegoszczcia,wasnejmocy
Jakjadziczujwtejsamotnejnocy:
800 Kiedysampiewamwsobie,
piewamsamemusobie.
Tak!czuyjestem,silnyjestemirozumny.
Nigdymnieczu,jakwtejchwili
#
Dzimjzenit,mocmojadzisiajsiprzesili,
805 Dzipoznam,czymnajwyszy,czylimtylkodumny
Dzijestchwilaprzeznaczona,
Dzinajsilniejwytduszymejramiona
TojestchwilaSamsona,
#
Kiedywizieilepydumaukolumny.
810Zrzucciaoitylkojakduchwezmpira
Potrzebamilotu,
Wyleczplanetigwiazdkoowrotu,
Tamdojd,gdziegraniczStwrcainatura.
Imamje,mamje,mamtychskrzydedwoje
Prometeusz,
30/123
1.12.2015
# Wystarcz:odzachodunawschdjerozszerz,
815Lewymoprzeszo,prawymoprzyszouderz.
IdojdpopromieniachuczuciadoCiebie!
IzajrzwuczuciaTwoje,
#
OTy!oktrymmwi,eczujesznaniebie!
820Jamtu,jamprzyby,widzisz,jakamapotga!
Atumojeskrzydosiga.
Leczjestemczowiek,itam,naziemimeciao
Kochaemtam,wojczyniesercemezostao
#
Ciao,
Aletamiomojanawiecie,
825 Tamionienajednymspoczaczowieku
Jakowadnarykwiecie:
Nienajednejrodzinie,nienajednymwieku.
Nard,
Jakochamcaynard!objemwramiona
#
Wszystkieprzeszeiprzyszejegopokolenia,
830 Przycisnemtudoona,
Jakprzyjaciel,kochanek,maonek,jakojciec:
Chcgodwign,uszczliwi,
Chcnimcaywiatzadziwi,
# Niemamsposobuituprzyszedemgodociec.
835 Przyszedemzbrojnycamyliwadz,
Tejmyli,coniebiosomTwegromywydara,
ledziachdTwychplanet,gbmorzarozwara
Mamwicej,tMoc,ktrejludzienienadadz,
#
Mamtouczucie,cosisamowsobiechowa
Nauka,
Poeta
840 Jakwulkan,tylkodyminiekiedyprzezsowa.
IMocytejniewziemzdrzewaedeskiego,
Zowocuwiadomocizegoidobrego
Niezksiganizopowiada,
# Anizrozwizaniazada,
845Anizczarodziejskichbada.
Jamsitwrcurodzi:
Stamtdprzyszysiymoje,
SkddoCiebieprzyszyTwoje,
# BoiTyponieniechodzi:
850Masz,nieboiszsistraciijasinieboj.
CzyTymida,czywziem,skdiTymaszoko
Bystre,potne:wchwilachmejsiywysoko
Oko
Kiedynachmurspojrzszlaki
Iwdrownesyszptaki,
31/123
1.12.2015
# eglujcenaledwiedostrzeonymskrzydle
855Zechciwnetjeokiemzatrzymamjakwsidle
Stadopieaosndzwoni,
Leczpkiichniepuszcz,Twjwiatrichniezgoni.
# Kiedyspojrzwkometzcamocduszy,
860Dopkinanipatrz,zmiejscasinieruszy.
Tylkoludzieskazitelni,
Marni,aleniemiertelni,
Kondycja
Niesumi,nieznajnieznajnasobu,
#
MnieiCiebie.
865
Jananichszukamsposobu
Tu,wniebie.
Twadz,ktrmamnadprzyrodzeniem,
Chcwywrzenaludzkiedusze,
Wadza
# Jakptakiijakgwiazdyrzdzmymskinieniem,
870
Takblinichrozrzdzamusz.
Niebronibrobroodbije,
Niepieniamidugorosn,
Nienaukprdkognije,
Niecudamitozbytgono.
875Chcczuciemrzdzi,ktrejestwemnie
RzdzijakTywszystkimizawszeitajemnie:
Cojazechc,niechwnetzgadn,
Speni,tymsiuszczliwi,
#
Ajeelisisprzeciwi,
880
Niechajcierpiiprzepadn.
Niechludziebddlamniejakmyliisowa,
Zktrych,gdyzechc,pieniwiesibudowa
Mwi,eTytakwadasz!
# Wiesz,emmyliniepopsu,mowynieumorzy
885Jelimnienadduszamirwnwadznadasz,
Jabymmjnardjakpieywstworzy,
IwikszeniliTyzrobibymdziwo,
Zanucibympieszczliw!
# Dajmirzddusz!Takgardztmartwbudow,
890Ktragminwiatemzowieiprzywykjchwali,
emnieprbowadotd,czylimojesowo
Niemogobyjejwnetzwali.
Niemiertelno
Leczczujwsobie,egdybymmwol
cisn,natyirazemwywieci,
32/123
1.12.2015
# Moebymstogwiazdzgasi,adrugiestowznieci
895Bojestemniemiertelny!iwstworzeniakole
Sinniniemiertelniwyszychniespotkaem
Najwyszynaniebiosach!Ciebietuszukaem,
# Janajwyszyzczujcychnaziemnympadole.
Bg
900NiespotkaemCidotdeTyjest,zgaduj
NiechCispotkaminiechajTwwyszouczuj
Jachcwadzy,dajmij,lubwskadoniejdrog!
Oprorokach,duszwadcach,ebyli,syszaem,
# Iwierzleczcoonimogli,tojamog,
905Jachcmiewadz,jakTyposiadasz,
Jachcduszamiwada,jakTynimiwadasz.
Dugiemilczenie
zironi
Milczysz,milczysz!wiemteraz,jamCiterazzbada,
Zrozumiaem,coTyjestijakeTywada.
Bunt,
# Kamca,ktoCiebienazywamioci,
910Tyjestetylkomdroci.
Ludziemyl,niesercem,Twychdrgsidowiedz
Myl,niesercem,skadybroniTwejwyledz
Tentylko,ktosiwrywksigi,
#
Wmetal,wliczb,wtrupieciao,
915
Temusitylkoudao
Nauka
PrzywaszczyczTwejpotgi.
Znajdzietrucizn,proch,par,
Znajdzieblaski,dymy,huki,
#
Znajdzieprawno,izwiar
920
Namdrkiinanieuki.
Mylomoddaewiatauycie,
Sercazostawiasznawiecznejpokucie,
Daemnienajkrtszeycie
Inajmocniejszeuczucie.
925
Milczenie
Czymjestmeczucie?
Ach,iskrtylko!
Kondycja
Czymjestmeycie?
Ach,jednchwilk!
# Leczte,cojutrorykn,czymsdzisiajgromy?
930
Iskrtylko.
33/123
1.12.2015
Czymjestwiekwcigcay,mniezdziejwwiadomy?
Jednchwilk.
Zczegowychodzicayczowiek,maywiatek?
#
Ziskrytylko.
935Czymjestmier,corozprszymylimychdostatek?
Jednchwilk.
CzymbyOn,pkiwiatytrzymawswoimonie?
Iskrtylko.
Brat
# Czymbdziewiecznowiata,gdyOngopochonie?
940
Jednchwilk.
GOSZLEWEJSTRONY [37] [38]

Wsimusz
Anio,
Nadusz
Jaknako.
# Go!go
945Wcwa,wcwa!
GOSZPRAWEJ
Cozasza!
Bromygo,bromy,
Skrzydemosomy
# Chwilaiiskra,gdysiprzedua,rozpala
950
Stwarzaizwala.
miao,miao!tchwilrozdumy,rozdalmy,
miao,miao!tiskrrozniemy,rozpalmy
Terazdobrzetak.JeszczerazCiebiewyzywam,
# JeszczepoprzyjacielskuduszCiodkrywam.
955Milczysz,wszakezSzatanemwalczyosobicie?
WyzywamCiuroczycie.
Niegardmn,janiejeden,chosamtuwzniesiony.
Jestemnaziemisercemzwielkimludemzbratan,
# Mamjazasobwojska,imocy,itrony
960
Jelijabdblunierca,
JawydamTobiekrwawszbitwniliSzatan:
Onwalczynarozumy,jawyzwnaserca.
Mio
34/123
1.12.2015
Jamcierpia,kocha,wmkachimiociwzrosem
# Kiedymniewydarosobisteszczcie,
965Nawasnejpiersijaskrwawiempicie,
PrzeciwNiebuichniewzniosem.
GOS [39]
Rumaka
Przedzierzgnwptaka.
# Orlimipiry
970Dogry!
Wlot!
GOS
Gwiazdospadajca!
Jakisza
# Wotchacistrca!
975
Terazduszjamwmojojczyznwcielony
Ciaempoknemjejdusz,
Jaiojczyznatojedno.
NazywamsiMilijonbozamilijony
#
Kochamicierpikatusze.
980
Patrznaojczyznbiedn,
Jaksynnaojcawplecionegowkoo
Czujcaegocierpienianarodu,
Jakmatkaczujewonieboleswegopodu.
Matka
Cierpi,szalejaTymdrzeiwesoo
985
Zawszerzdzisz,
Zawszesdzisz,
Imwi,eTyniebdzisz!
Suchaj,jelitoprawda,comzwiarsynowsk
# Sysza,natenwiatprzychodzc,
990eTykochaszjeeliTykochawiatrodzc,
Jelikuzrodzonemumaszmioojcowsk
Jeeliserceczuebyowliczbiezwierzt,
KtreTywarcezamkniwyrwazpowodzi
Serce
Jelitoserceniejestpotwr,cosirodzi
35/123
1.12.2015
# Przypadkiem,alenigdylatswychniedochodzi
995JelipodrzdemTwoimczuoniejestbezrzd,
Jeliwmilijonludzikrzyczcychratunku!
Niepatrzyszjakwzawiezrwnanierachunku
# JelimiojestnacowwiecieTwympotrzebn
1000
IniejesttylkoTwojomykliczebn
GOS [40]
Orawhydr!
Oczymuwydr.
Doszturmudalej
# Dymi!pali!
1005
Ryk!grzmot!
GOS
Zjasnegosoca
Kometobdu!
Gdziekoniectwegopdu?
# Bezkoca,bezkoca!
1010
Milczysz!JamCidogbisercemeotworzy,
Zaklinam,dajmiwadz:jednaczjejlicha,
Wadza
Cztego,conaziemiosignapycha,
Ztjednczstkilejabymszczciastworzy!
# Milczysz!niedaszdlaserca,dajedlarozumu.
1015
Widzisz,empierwszyzludziizaniowtumu,
eCiznamlepiejniliTwojearchanioy,
Wart,ebyzemnwadzdzielisinapoy
Jelimniezgad,odpowiedzmilczysz!janiekami.
# Milczysziufasz,emaszsilnerami
1020
Wiedz,euczuciespali,czegomylniezamie
Widzisztomojeognisko:uczucie,
Zbieramje,ciskam,bymocniejpaao,
Ogie
Wbijamwelaznewolimejokucie,
# Jaknabjwburzcedziao.
1025
[41]
36/123
1.12.2015
GOS [41]
Ognia!pal!
GOS
Lito!al!
Odezwijsi,bostrzelprzeciwTwejnaturze
Jelijejwgruzyniezburz,
# TowstrzsncaympastwTwoichobszarem
1030
Bowystrzelgoswcaeobrbystworzenia:
Tengos,ktryzpokolepjdziewpokolenia:
Krzykn,eTynieojcemwiata,ale
GOSDIABA
Carem!
KONRADstajechwil,saniasiipada
DUCHYZLEWEJSTRONY
Diabe,
PIERWSZY
# Depc,chwytaj!
1035
DRUGI
Jeszczedysze.
PIERWSZY
Omdla,omdla,anim
Przebudzisi,dodusim.
DUCHZPRAWEJSTRONY
Preczmodlsizanim.
DUCHZLEWEJ
# Widzisz,odpdzajnas.
1040
PIERWSZYZLEWEJ
Tybestyjogupia!
Niepomogemusowoostatniewyrzygn,
Jeszczeojedenstopiewdumgopodwign!
Chwiladumytaczaszkajubyabytrupia.
37/123
1.12.2015
# Bytakbliskotejczaszki!iniemonadepta!
1045
Widziekrewwjegoustach,iniemonachepta!
Najgupszyzdiabw,tygowypuciwpdrogi.
DRUGI
Wrcisi,wrci
PIERWSZY
Preczstdbowezmnarogi
# Ibdcilattysicnis,iwpaszczsam
1050
Szatanawbij.
DRUGI
Cha!cha!straszysz,ciociu!mamo!
Jadzieckobdpaka
pacze
Masz
uderzarogiem
#
Aco,niechybi?
1055
Leiniewyazpiekaaha,dodnaprzybi
Rogime,brawo,rogi
PIERWSZY
Sacrdieu! [42]
DRUGI
uderza
Masz.
PIERWSZY
#
Wnogi.
1060
Sychastukanieikluczwedrzwiach
DRUGIDUCH
Pop,klecha,przyczajmysiischowajmyrogi.
SCENAIII
WchodzKAPRAL,braciszekbernardynPIOTR,jedenWIZIE
KS.PIOTR
Choroba,
38/123
1.12.2015
WimiOjcaiSynaiwitegoDucha.
WIZIE
Onzapewneosabia.Konradzie!niesucha.
KS.PIOTR
Pokjtemudomowi,pokjgrzesznikowi!
WIZIE
# DlaBoga,onosabia,patrzmiotasi,dsa,
1065
Tojestwielkachoroba [43] ,patrz,onustaksa.
KS.PIOTRmodlisi
KAPRAL
doWINIA
MjPanie,idciesobie,anastuzostawcie.
WIZIE
AledlaBoga!prnychmodlitewnieprawcie
Podejmijciegozziemi,pomydoka
# KsiePietrze.
1070
KS.PIOTR
Tuzostaw.
WIZIE
Otojestpoduszka.
kadzieKONRADA
E,jawiem,cotoznaczy.Czasemnanapada
Takieszalestwo:dugopiewa,potemgada,
# Ajutrozdrwjakryba.Leczktowampowiedzia,
1075
eonosabia?
KAPRAL
Panie,otbycichosiedzia.
NiechbratPiotrpomodlisinadwaszymkoleg
Bojawiem,etubyocotuniedobrego.
# Gdyruntodszed,wtejcelihaasposyszaem,
1080
Spojrzdziurkodklucza,acotuwidziaem,
Tomniewiedzie.Pobiegemdomojegokmotra,
Boonczowiekpobony,dobraciszkaPiotra
39/123
1.12.2015
Patrznategochorego:niedobrzesidzieje
WIZIE
# Dalibgniepojmujnic,ioszalej.
Szalestwo,
1085
KAPRAL
Oszale?Ej,Panowie,strzeciesi,Panowie!
Uwasustawymowne,wielenaukwgowie,
Apatrzcie,gowamdrawprochusitaczaa,
Iztychust,takwymownych,patrzajpianabiaa.
# Syszaem,coonpiewa,jaswniepojem,
1090
Leczbyocouniegowoczachinadczoem.
Wierzmi,eztymczowiekiemniedobrzesidzieje
Byemjawlegijonach,nimwzitowrekruty,
Braemszturmemfortece,klasztory,reduty
# Wicejduszwychodzcychzciaajawidziaem,
1095
NiliWapanprzeczytaksiekwyciucaem.
Atojestrzeczniemaawidzie,jakczekkona.
WidziaemjanaPradzeksiyzarzynanych,
IwHiszpanijiywcemzwieywyrzucanych
# Widziaemmatekszablrozrywaneona,
1100
Idziecikonajcenakozackichpikach,
IFrancuzwnaniegu,iTurkwnapalu
Iwiem,cowkonajcychwidamczennikach,
Acowzodzieju,zbjcy,TurkulubMoskalu.
# Widziaemrozstrzelanych,copatrzylimiele
1105
Wrurbroni,niechcielinaoczyzasony
Ajakpadlinaziemi,widziaemwichciele
Strach,cozayciawstydemipychwiziony,
Strach
Wyszedztrupajakowadipezawokoo:
# Gorszystrachniten,ktrytchrzawbitwienka.
1110Takistrach,edospojrzenazamareczoo,
Abywidzie,eduszadsasiilka,
Gardziblemicierpi,iwiecznajejmka.
Awic,mjPanie,myl,etwarzumarego
# Jestjakpatentwojskowydowiataprzyszego,
Trup,
1115Ipoznaszzaraz,jakontambdzieprzyjty,
Wjakiejrandzeistopniu:wityczyprzeklty.
Awictegoczowiekaipie,ichoroba.
Iczoo,iwzrokwcalemisiniepodoba.
OtWapanspokojnieiddoswojejceli,
40/123
1.12.2015
# MyzbratemPiotrembdziemprzychorymsiedzieli.
1120 WIZIEodchodzi
KONRAD
Przepatysiclatpustodobrzejeszczewicj!
Upadek,
Jawytrzymamidziesitysicwtysicy
Modlisi?tumodlitwanieprzydasinanic
# Ibyatakaprzepabezdnaibezgranic?
1125Niewiedziaemabya.
KAPRAL
Syszysz,jakonszlocha:
KS.PIOTR
Synumj,tynasercu,ktreciebiekocha.
doKAPRALA
Wyjdstdipatrz,aebynikttdyniechodzi
# Ipkistdniewyjd,niktminieprzeszkodzi.
1130 KAPRALodchodzi
Wizja,
KONRAD
zrywasi
Nie!okaminiewydar!mamtosilneoko,
Widzstd,istdnawet,chociemnogboko,
Widzciebie,Rollison,bracie,ctoznaczy?
Itywwizieniu,zbity,krwicayzbryzgany,
# IciebieBgniesucha,ityjuwrozpaczy
1135Szukasznoa,prbujeszgowtucociany:
Ratunku!Bgniedaje,jacidaniemog,
Okomamsilne,spojrz,moecizabij
Niealecipokaokiemmiercidrog.
# Patrz,tammaszokno,wybij,skocz,zleizamszyj,
1140
Izemntulewgbie,wciemnolemynad
Otchaotchatalepszaniliziemipad
Tuniemabraci,matek,narodw,tyranw
Otcha
Pjdtu.
KS.PIOTR
#
Duchunieczysty,znamcipotwymjadzie,
Szatan,
1145Znowutu,najchytrzejszyzewszystkichszatanw,
41/123
1.12.2015
Znowuwdomopuszczonyleziesz,brzydkigadzie.
Tywpeznwjegousta,nazgubtuwpezn,
WimiPaskiejamciebiepojmaiochezn [44] .
# Exorciso [45]
1150
DUCH
Stj,nieklnijstj,odstpodprogu,
Wyjd
KS.PIOTR
Niewyjdziesz,asiupodobaBogu.
LewzpokoleniaJudytuPanonzwycia:
# Sienalwazastawieiwtwymwasnymwniku [46]
1155ZowiesiBgciebiezowiwtymgrzeszniku.
Wjegoustachchctobienajsroszycioszada:
Kamco,jatobieka,musiszprawdgada.
Sowo
DUCH
Parlemoidoncfranais,monpauvrecapucin,
# J'aipudanslegrandmondeoubliermonlatin.
1160
Maistantsaint,tudoisavoirledondeslangues
VielleichtsprechenSiedeutsch,wasmurmelnSiesobang
Whatitis,Cavalleros,risponderoIo. [47]
KS.PIOTR
Tytozustjegowrzeszczysz,stujzycznamijo,
DUCH
# Cestjuste,danscejeu,noussommesdemoiti,
Kuszenie,
1165Ilestsavant,etmoi,diabledemonmtier.
J'taissonprcepteuretjem'englorifie,
Ensaistuplusquenous?parlejetedfie. [48]
KS.PIOTR
WimiOjcaiSynaiDuchawitego.
DUCH
# Alestj,stj,mjksie,stj,judosytego
1170Tylko,ksiuniu,niemcznaprno:czyszatan,
ebytakmczy!
KS.PIOTR
42/123
1.12.2015
Ktoty?
DUCH
Lukrecy,Lewiatan,
# Voltaire,AlterFritz,Legiosum.
1175
KS.PIOTR
Cowidzia?
DUCH
Zwierza.
KS.PIOTR
Gdzie?
DUCH
WRzymie.
KS.PIOTR
#
Niesuchamiwrmydopacierza.
1180
modlisi
DUCH
Alesucham.
KS.PIOTR
Gdziewidziawinia?
DUCH
Mwi,wRzymie
KS.PIOTR
Kamiesz.
DUCH
#
Ksie,nahonor,nakochankiimi,
Kuszenie,
1185
Mejkochankiczarniutkiej,cotakdomniewzdycha
Awieszty,jaksizowiemojaluba?Pycha.
Jakitynieciekawy!
KS.PIOTR
dosiebie
43/123
1.12.2015
Przeciwisiduchy
# UpokrzmysiPanuizrbmyaktskruchy.
1190 modlisi
DUCH
Alecotammaszrobi,jasamstdwyrusz,
Przyznajsi,ewlazemniezgrabniewtdusz.
Tumniekoletaduszajestjakskrajea,
Woyemjnawywrt,kolcamidokiszek.
KSIDZmodlisi
# Aleboitymajster,choprostybraciszek
1195Osy,powinniciebieobrazapapiea.
Gupstwostawiwkocielenaprzd,jakkolumny,
Aciebiekryjwktku:wiecznik,gwiazdblasku!
Kuszenie,
KS.PIOTR
Tyranieipochlebco,ipody,idumny,
# ebypierugryz,ungwleczeszsipopiasku.
1200
DUCH
miejcsi
Aha!gniewaszsi,pacierzprzerwaedacapo [49]
ebysamwidzia,jaktymieszniekrciszap
Istnyniedwiadek,gdysibroniodkomarw!
Ontrzepieswoje,nowicdosyjutychswarw
# Znamtwojmocichcsitobiewyspowiada,
1205
Bdcioprzeszociiprzyszocigada.
Awieszty,cootobiemwiwcaymmiecie?
KSIDZmodlisi
Awieszty,cotobdziezPolskzalatdwiecie?
Awiesz,dlaczegotobieprzeortakniesprzyja?
# Awiesz,wApokalipsiecoznaczybestyja?
1210
Milczyitrzepieoczyastrachwemniewlepi.
Powiedz,ksiuniu,czegodomniesiuczepi?
Cojawinien,etakiemamodbierachosty.
Fasz,
Czyjajestemkrldiabw,wszakjadiabeprosty.
# Zwa,czytoprawniesugukarazapana,
1215WszakejatuprzyszedemzrozkazuSzatana
Trudnomusitumaczy,boznimniebratzabrat,
Pan,
44/123
1.12.2015
JestemjakoKreishauptmann [50] ,Gubernator,Landrat [51] :

Kaduszbrawareszt,bior,sadzwciemno
# Zdarzasiprzytymduszyjakanieprzyjemno,
1220
Aleczyzmojejwiny?jamlepenarzdzie
Tyranszelmadaukaz,pisze:Niechtakbdzie
Czytomniemiomczy,mniesamemumka.
Ach
Cierpienie,
wzdycha
#
jaktolebyczuym.Ach,sercemipka.
1225
Wierzmi:gdypazuramigrzesznikaodzieram,
Nierazogonem,ah!ah!zysobieocieram.
KSIDZmodlisi
Awiesz,ejutrobdzieszbityjakoHaman?
Kuszenie
KS.PIOTR
InnominePatrisetFiliietSpiritusSancti,Amen.
# Egoteexorciso,spiritusimmunde [52]
1230
DUCH
Ksie,stjsuchamgadamstjjednsekund!
KS.PIOTR
Gdziejestnieszczsnywizie,cochcezgubidusz?
MilczyszExorcisote
DUCH
Gadam,gadammusz.
KS.PIOTR
# Kogowidziae?
1235
DUCH
Winia.
KS.PIOTR
Jakiego?
DUCH
Grzesznika.
KS.PIOTR
45/123
1.12.2015
Gdzie?
DUCH
#
Tam,wdrugimklasztorze.
1240
KS.PIOTR
Wjakim?
DUCH
Dominika.
Tengrzesznikjuprzeklty,prawemmnienaley.
KS.PIOTR
Kamiesz.
DUCH
#
Onjuumary.
1245
KS.PIOTR
Kamiesz.
DUCH
Choryley.
Przeklestwo
KS.PIOTR
Exorcisote
DUCH
Gadam,gadam,skaczpiewam
# Tylkonieklnijjakgada?dusiszledwieziewam.
1250
KS.PIOTR
Mwprawd.
DUCH
Grzesznikchory,latabezpamici
Ijutroranoszyjniezawodnieskrci.
KS.PIOTR
Kamiesz.
DUCH
46/123
1.12.2015
Powiadczygodnywiadek,kmotrBelzebub.
1255
Pytajgo,mczniewinnejduszymojejniegub.
Chleb,
KS.PIOTR
Jakratowagrzesznika?
DUCH
Bodajezdech,klecho,
Niepowiem.
KS.PIOTR
#
Exorciso
1260
DUCH
Ratowapociech.
KS.PIOTR
Dobrze,gadajwyranieczegomupotrzeba?
DUCH
Mamchrypk,niewymwi.
KS.PIOTR
Mw!
DUCH
#
Mjpanie!krlu!
1265
Dajodpocz
KS.PIOTR
Mw,czegopotrzeba
DUCH
Ksiulu,
Jategoniewymwi.
KS.PIOTR
#
Mw!
1270
DUCH
HeWinaChleba
47/123
1.12.2015
KS.PIOTR
Rozumiem,ChlebaTwegoiKrwiTwojej,Panie
Pjd,idajmispeniTwojerozkazanie.
doD UCHA
Aterazzabierzzsobtwezociibdy,
# Skdwszedeijakwszede,idtamitamtdy.
1275
D UCHuchodzi
KONRAD
Dwigaszmi!ktoty?strzesi,samspadnieszwtedoy.
Miosierdzie,
Podajerklemywgrjakptaklec
Mileoddychamwonipromieniamiwiec.
Ktmidark?dobrzyludzieianioy
# Skdelito,wamdomnieschodzidotychdow?
1280
Ludzie?Ludmigardziem,nieznaemaniow.
KS.PIOTR
Mdlsi,bostraszniePaskadotknacirka:
Pitno,
Usta,ktrymiwiecznyMajestatobrazi,
Teustazyduchsowyszkaradnymiskazi
# Sowagupstwa,najsroszadlamdrychustmka,
1285
Obycipoliczonebyyzapokut.
Obyonichzapomnia
KONRAD
Justamwykute.
KS.PIOTR
Oby,grzeszniku,nigdysamichniewyczyta,
# ObycioznaczenieichBgniezapyta
1290
Mdlsimyltwojawbrudneobleczonasowa,
Jakgrzeszna,ztronuswegostrconakrlowa,
Gdywebraczejodziey,okrytapopioem,
Odstoiczaspokutyswojejprzedkocioem,
# Znowunatronpowrci,strjkrlewskiwdzieje
1295
Iwikszymnilipierwejblaskiemzajanieje.
Usn
klka
Twemiosierdzie,Panie,jestbezgranic.
Ofiara,
padakrzyem
48/123
1.12.2015
Panie,otomjasugadawny,grzesznikstary,
# Sugajuspracowanyiniezgodnynanic.
1300
Tenmody,zrbgozamniesugTwojejwiary,
Ajazajegowinyprzyjmwszystkiekary.
Onpoprawisijeszcze,onwsawiTweImi.
Mdlmysi,Pannaszdobry!Panofiarprzyjmie.
modlisi
Wbliskimkociele,zacian,zaczynajpiewapieBoegoNarodzenia.NadKsidzemPiotrem
CHRANIOWnanut:Aniopasterzommwi
CHRANIOW
gosydziecinne
#
Pokjtemudomowi,
1305
Spoczynekgrzesznikowi.
Anio,
Sugo!sugopokorny,cichy,
Wniosepokjwdompychy.
Pokjtemudomowi.
ARCHANIOPIERWSZY
nanut:Bgnaszucieczk
# Panie,onzgrzeszy,przeciwkoTobiezgrzeszyonbardzo.
1310
ARCHANIODRUGI
Leczpacznadnim,modlsizanimTwoiAnieli.
ARCHANIOPIERWSZY
Tychzdepc,oPanie,tychzam,oPanie,ktrzyTwewitesdypogardz,
ARCHANIODRUGI
Aletymdaruj,cowitychsdwTwychniepojli.
ANIO
Kiedymzgwiazdnadziei
#
1315
Mdrzec,
LeciawieccJudei,
HymnNarodzeniapiewaliAnieli:
Mdrcynasniewidzieli,
Krlowieniesyszeli.
Pastuszkowiespostrzegli
#
1320
IdoBetlejembiegli:
Pierwsiwiecznmdrowitali,
Wiecznwadzuznali:
49/123
1.12.2015
Biedni,prociimali.
ARCHANIOPIERWSZY
Pan,gdyciekawo,dumichytrowsercuAniow,sugswych,obaczy,
# Duchomwieczystym,Anioomczystym,Pannieprzebaczy.
1325
Runyzniebios,jakdeszczgwiadzisty,Aniowtumy,
Ideszczemleczanimicodziemdrcwrozumy.
CHRANIOW
Panmaluczkimobjawia,
Czegowielkimodmawia.
#
Lito!lito!nadsynemziemi,
1330
Onbymidzywielkiemi,
Litonadsynemziemi.
ARCHANIODRUGI
OnsdwTwoichniechodzibadajakociekawy,
Mio
Niedlamdrociludzkiejonbada,anidlasawy.
ARCHANIOPIERWSZY
# OnCiniepozna,onCinieuczci,Panienaszwielki!
1335
OnCiniekocha,onCiniewezwa,naszZbawicielu!
ARCHANIODRUGI
LeczonszanowaimiNajwitszejTwejRodzicielki.
Onkochanard,onkochawiele,onkochawielu.
ANIO
Krzywzotooprawiony
#
Pokora,
Zdobikrlwkorony.
1340
Napiersimdrcwbyszczyjakzorze,
Awduszwniniemoe:
Owie,owieich,Boe!
CHRANIOW
Mytakludzikochamy,
#
Takznimibydamy
1345
Wygnaniodmdrkwikrli,
Prostaczeknasprzytuli,
Nadnimdzie,nocpiewamy.
CHRARCHANIOW
50/123
1.12.2015
Podnietgow,awstaniezprochu,niebiosdosie,
# Idobrowolniepadnie,iuczcikrzyapodne
1350
Wedleniejcaywiatustpkrzyaniechajpole
IniechCiwsawi,esprawiedliwyilitociwyPannasz,oBoe!
OBADWACHRY
Pokj,pokjprostocie,
Pokornej,cichejcnocie!
#
Sugo,sugopokorny,cichy,
1355
Wniosepokjwdompychy,
Pokjgrzesznemusierocie.
SCENAIV.DOMWIEJSKIPODELWOWEM
PokjsypialnyEWA,modapanienka,wbiega,poprawiakwiatyprzedobrazemNajwitszej
Panny,klkaimodlisi.WchodziMARCELINA
MARCELINA [53]
Modliszsijeszczedotd!czasspa,pnocbia.
Pobono,
EWA
Juemsizaojczyznmojpomodlia,
# Jaknauczono,izaojca,izamam
1360
Zmwmyjeszczeizanich [54] pacierzetesame.
Choonitakdaleko,aletosdziatki
Jednejojczyznynaszej,Polski,jednejmatki.
Matka,
Litwin,codzituprzyby,uciekodMoskali
# Strachsysze,cotamoniznimiwyrabiali.
1365
Zycarkazaichwszystkichdociemnicywsadzi
IjakHerodchcecaepokoleniezgadzi.
Litwintenbardzoojcanaszegozasmuci,
Poszedwpoleidotdzprzechadzkiniewrci.
# Mamanamszposaaiobchdaobny,
1370
Bowieluznichumaro.Japacierzosobny
Zmwizatego,cotepiosenkiogosi
pokazujcksik
Iontakewwizieniu,jaknamgodonosi.
Tepiosenki [55] czytaamniektrespikne
# Jeszczepjd,przedMatkNajwitszuklkn,
1375Pomodlsizaniegoktowie,czywtejchwili
Marodzicw,ebysizanimpomodlili.
51/123
1.12.2015
MARCELINAodchodzi
EWAmodlisiiusypia
ANIO
Lekkoicicho,jaklekkiesnyzlemy.
Anio
CHRANIOW
Braciszkamiegosenrozweselmy,
# Sennemupodgowskrzydopodcielmy,
1380
Oczami,gwiazdami,twarzmuowiemy,
piewajcigrajclatajmywiankiem,
Nadczystym,nadcichymnaszymkochankiem.
Kwiaty
Rcztaliliowezaliciesplemy,
# Zarekwitnceczoarozniemy [56] ,
1385
Spodwstekgwiadzistychwosnaszrozwimy.
Rozpumywpromienie,rozlejmywwonie
Kwitncym,pachncym,yjcymwiankiem
Kochankanaszegopiersiokrmy,
# Kochankanaszegootulmyskronie.
1390
piewajcigrajclatajmywiankiem,
Nadczystym,nadcichymnaszymkochankiem.
EWA
WI D Z EN I E
Deszczyktakwiey,miy,cichyjakrosa,
Wizja,
Iskdtendeszczyktakczysteniebiosa,
#
Jasneniebiosa!
1395
Kroplezielone,kranetrawki,rwnianki [57] ,
Re,lilije,wianki
Obwijajmiwkoo.Ach,jakisenwonny,
Senlekki,sodki,obybydozgonny.
#
Robyszczca,soneczna,
1400
Lilijoprzeczysta,mleczna!
Tyniezziemi:tamrosa,nadbiaymobokiem.
Narcyzie,jakimnienympatrzysznamnieokiem
Atebkitnekwiatypamitek [58] ,
#
Jakreniceniewinitek
1405
Poznaamkwiatkimojesamapolewaam,
Wmoimogrdkuwczoranazbieraam,
IuwieczyamMatkiBoskiejskronie,
Matka
52/123
1.12.2015
Tamnadkiemnaobrazku.
# WidztoMatkaBoskacudownyblasku!
1410
Pogldanamnie,bierzewianekwdonie,
PodajeJezusowi,aJezusdzieci
Zumiechemrzucanamniekwiecie
Jakwypikniaykwiatkijakichwielekrocie,
#
Awszystkiewprzelocie
1415
Szukajnapowietrzusiebie,
Mojekochanki!
Isameplotsiwwianki.
Jaktumniemio,jakwniebie
Jaktumniedobrze,mjBoe
1420
Niechminazawszetenwianekotoczy,
Niechzasn,umr,patrzcwtere,
Wtebiaenarcyzuoczy.
Ra,tarayje
#
Wstpiawnidusza,
1425
Gwklekkorusza,
Jakiogiezniejbije.
Torumieniecyjcyjakzorzywnicie [59] .
miejesi,jaknaumiechrozwijalicie,
# Roztulamidzyliciemdwojeustzkoralu,
1430
Mwi,comwijakcicho,jakskromnie.
Coty,ro,szepceszdomnie?
Zbytcicho,smutnieczytogosalu?
Skaryszsi,ewyjtazrodzinnejtrawki?
# Niewziamciebiedlamojejzabawki,
1435
JamtobskronieMatkiNajwitszejwieczya,
Jampospowiedziwczorazamicipoia
Aztwoichustkoralu
Wylatujpromieniem
#
Iskierkapoiskierce
1440
Czytakawiatojesttwoimpieniem?
Czegochcesz,romia?
RA
Wemnienaserce.
ANIOOWIE
Rozwimy,rozplemyanielskiwianek.
53/123
1.12.2015
RA
# Odwijammeskrzyda,wyplatamczoo.
1445
ANIOOWIE
Mywniebododomulemywesoo.
RA
Jabdjbawi,nimbynieranek,
Nasennymjejsercuzomeskronie:
Jakwityaposto,Paskikochanek,
# NaboskimChrystusaspoczywaonie.
1450
SCENAV.CELAKSIDZAPIOTRA
KS.PIOTR
modlisileckrzyem
Pokora,
Panie!czymejajestemprzedTwoimobliczem?
Procheminiczem
AlegdymTobiemojnicowyspowiada,
Ja,proch,bdzPanemgada.
WI D Z EN I E
# TyranwstaHerod!Panie,caaPolskamoda
1455
Wizja,
WydanawrceHeroda.
Cowidzdugie,biae,drgkrzyowychbiegi,
Drogidugieniedojrzeprzezpuszcze [60] ,przezniegi
Wszystkienapnoc!tam,tamwkrajdaleki,
#
Pynjakrzeki.
1460
Pyn:tadrogaprostodoelaznejbramy [61] ,
Tamtajakstrumiewpadapodska,wtejamy [62] ,
Atamtejujciewmorzu.Patrz!podrogachleci
Tumwozwjakochmurywiatramipdzone,
#
Wszystkietamwjednstron.
1465
Ach,Panie!tonaszedzieci,
TamnapnocPanie,Panie!
Takitolosichwygnanie!
Idaszichwszystkichwygubizamodu,
Ipokolenienaszezatraciszdokoca?
1470
Patrz!ha!todzieciuszoronietoobroca!
Wskrzesicielnarodu,
54/123
1.12.2015
Zmatkiobcejkrewjegodawnebohatery,
Aimijegobdzieczterdzieciicztery.
# Panie!czyprzyjciajegonieraczyszprzypieszy?
1475
Ludmjpocieszy?
Nie!ludwycierpi.Widztenmotochtyrany,
ZbjcbiegporwalimjNardzwizany
CaaEuropawlecze,nadnimsiurga
# Natrybuna!Tamzgrajaniewinnegowciga.
1480
Natrybunalegby,bezserc,bezrksdzie
Tojegosdzie!
Krzycz:Gal,Galsdzibdzie
Galwnimwinynieznalaziumywarce,
# Akrlekrzycz:Potpiwydajgomce
1485
Krewjegospadnienanasinasynynasze
KrzyujsynaMaryi,wypuBarabasze:
Ukrzyuj,oncesarzakoronzniewaa,
Krl
Ukrzyuj,bopowiemy,etywrgcesarza.
# Galwydajuporwalijuniewinneskronie
1490
Zakrwawione,wszyderskiej,cierniowejkoronie,
Podnieliprzedwiatcayiludysizbiegy
Galkrzyczy:Otonardwolny,niepodlegy!
Ach,Panie,juwidzkrzyach,jakdugo,dugo
# MusigonosiPanie,zlitujsinadsug.
1495
Dajmusiy,bowdrodzeupadnieiskona
Krzymadugie,nacaEuropramiona,
Ztrzechwyschychludw,jakztrzechtwardychdrzewukuty.
JuwlekjumjNardnatroniepokuty
# Rzek:PragnRakus [63] octem,Borus [64] cipoi,
1500
AmatkaWolnoungzapakanastoi.
PatrzotoodakMoskalzkopijprzyskoczy
Ikrewniewinnmegonaroduwytoczy.
Cezrobi,najgupszy,najsroszyzsiepaczy!
Matka
Rosjanin
# Onjedenpoprawisi,iBgmuprzebaczy.
1505
Mjkochanekjugowkonajcspuci,
Woajc:Panie,Panie,zacomiopuci!
Onskona!
SychaCHRY ANIOWdalekipiewwielkanocnejpieninakoniecsycha:alleluja!alleluja!
Kuniebu,onkuniebu,kuniebuulata!
#
Iodstpjegowiona
1510
Biaajakniegszata
55/123
1.12.2015
Spada,szerokocaywiatsiwniobwin.
Mjkochaneknaniebie,sprzedoczuniezgin.
Jakotrzysocabyszczjegotrzyrenice,
# Iludompokazujeprzebitprawic.
1515Kttenm?Tonamiestniknaziemskimpadole.
Znaemgo,bydzieckiemznaem,
Jakursdusziciaem!
Onlepy,leczgowiedzieaniopachol.
#
Mstrasznymatrzyoblicza,
1520
Onmatrzyczoa.
Jakbaldakimrozpitaksigatajemnicza
Nadjegogow,osanialice.
Podnemjegostrzystolice.
# Trzykocewiatadr,gdyonwoa
1525
Isyszzniebagosyjakgromy:
Tonamiestnikwolnocinaziemiwidomy!
Ontonasawiezbudujeogromy
Wolno
Swegokocioa!
#
Nadludyinadkrlepodniesiony
1530
Natrzechstoikoronach,asambezkorony:
Ayciejegotrudtrudw,
Atytujegoludludw
Zmatkiobcej,krewjegodawnebohatery,
#
Aimijegoczterdzieciicztery.
1535
Sawa!sawa!sawa!
zasypia
ANIOOWIE
schodzwidomie
Zawiaty,
UsnWyjmijmyzciaadusz,jakdziecin
Sennzkolebkizotej,izmyswsukienk
Lekkozwleczmyubierzmywwiatojakjutrzenk
# Ilemy.Jasnduszniemywniebotrzecie,
1540
Ojcunaszemuzoynakolanachdzieci
Niechuwicisennegoojcowskpieszczot,
Aprzedrannmodlitwduszwrcimyciu,
Iznowuwczystychzmyswotulimpowiciu,
# Iznowuzoymwciao,jakwkolebkzot.
1545
SCENAVI
56/123
1.12.2015
PokjsypialnywspaniaySENATORobracasinaouiwzdychaD WCHD IABWnadgow

DIABEI
Spisi,aniechcespa,
Diabe,
Musztakdugosta,
ajdaku,cichole!
Czygotamkoleje?
DIABEII
#
Sypmunaoczymak.
1550
DIABEI
Zasn,wpadnjakzwierz.
DIABEII
Jakonawrblaptak.
OBADWAJ
Duszdopiekawlec,
Wamismaga,piec.
BELZEBUB
#
Wara!
1555
DWAJDIABY
Cotyzakmotr?
BELZEBUB
Belzebub.
DWAJDIABY
No,ic?
BELZEBUB
Zwierzynyminieposz.
DIABEI
#
Alegdyzanieotr,
1560
Domnienaleysen?
BELZEBUB
Jakujrzynociar,
57/123
1.12.2015
Srogoimnogokar,
Zlkniesinaszychscen
#
Przypomnijutrosen,
1565
Moepoprawisi,
Jeszczedalekozgon.
DIABEII
wycigajcszpony
Pozwlzabawisi
Cotyoniegodrysz,
#
Gdypoprawision,
1570
Jakawicisi
Iwezmwrcekrzy.
BELZEBUB
Jakzbytnastraszyszraz,
Gotwprzypomniesen,
#
Gotwoszukanas,
1575
Wypuciszptakazrk.
DIABEI
pokazujcsennego
Alebraciszekten,
Tenmjnajmilszysyn,
Bdzieonspabezmk?
#
Niechcesz?jamczsam.
1580
BELZEBUB
otrze,aznaszmjczyn [65] ?
Urzdnik,
Odcarazwierzchnomam!
DIABEI
PardonckaeszWa?
BELZEBUB
Moesznaduszwpa,
#
Moeszjwpychwzd,
1585
Apotemwhabpchn,
Moeszwpogardziewlec
Iszyderstwamisiec,
Aleopieklecyt!
58/123
1.12.2015
Mylemyfit,fit,fit.
1590 odlatuje
DIABEI
Wicjazaduszcap
Aha,ajdaku,drysz!
DIABEII
Tylkojbierzdoap
Lekko,jakkotekmysz.
WI D Z EN I ESEN A T ORA
SENATOR
przezsen
Pycha,
# Pismo!todlamniereskryptJegoCarskiejMoci!
1595
Wasnorczny,ha!ha!ha!rublistotysicy.
Order!gdzielokaj,przypnijtu.Tytuksicy!
A!a!WielkiMarszakua!pknzzazdroci:
przewracasi
DoCesarza!przedpokjoniwszyscystoj
# Nienawidzmniewszyscy,kaniajsi,boj.
1600
MarszaekGrandContrleur [66] ledwiepoznasz,wmasce.
Ach,jakielubeszemrania,
Dokoalubeszemrania:
Senatorwasce,wasce,wasce,wasce,wasce.
# Ach,niechumr,niechumrrdtegoszemrania,
1605
Jakrdnaonicmoichaskotania!
Kadysikania,
Jestemduszzebrania.
Patrznamnie,zazdroszcznoswgrzadzieram:
# Orozkoszy!umieram,zrozkoszyumieram!
1610 przewracasi
Cesarz!JegoImperatorskaMoa!Cesarzwchodzi,
A!co?niepatrzy!zmarszczybrwispojrzaukosem?
Dwr,
Ach!NajjaniejszyPanieach!niemoggosem
Gosmizamarach,dreszcz,pot,ach!dreszczzibi,chodzi.
# Ach,Marszaek!co?domnieodwracasityem.
1615Tyem,a!senatory,dworskieurzdniki!
Ach,umieram,umarem,pochowany,zgniem,
59/123
1.12.2015
Itoczmirobaki,szyderstwa,arciki.
Uciekajodemnie.Ha!jakpusto!gucho.
# Szambelanszelma,szelma!patrz,wyszczyrzazby
1620
Dbrumtenumiechjakpajkwleciamidogby.
spluwa
Jakidwik!tokalamburobrzydkamucho
opdzakoonosa
Latamikoonosa
Jakosa,
#
Iepigramy,arciki,przytyki,
1625
Teszmery,ach,towierszczewlazymiwucho:
Mojeucho,mojeucho!
wytrzsapalcemucho
Jakiszmerkamerjunkrywiszczjakpuszczyki,
Damyogonemskrzeczjakgrzechotniki,
# Jakiokropnyszmer!miechy!wrzaski:
1630
Senatorwypadzaski,zaski!zaski,zaski.
padazkanaziemi
DIABY
zstpujwidomie
Zawiaty,
Terazduszzezmyswwydrzem,jakzokucia
Psazegoleczniecakiem,naoymkaganiec,
Nawpzostawimwciele,bynietraciczucia
# Drugpoowwleczmyanawiatakraniec,
1635
Gdziesidoczesnokoczy,awiecznozaczyna,
Gdziezsumnieniemgraniczypiekielnakraina
Izepsiskouwiemtam,napograniczu:
Tampracuj,rkomoja,tamwistaj,mjbiczu.
# Nimtrzecikurzapieje,musimztejmczarni
1640
Wrcizmordowanego,skalanegoducha
Znowuprzykudozmyswjakodoacucha,
Iznowuwcielezamknjakowbrudnejpsiarni.
SCENAVII.SALONWARSZAWSKI
KilkuwielkichURZDNIKW,kilkuwielkichLITERATW,kilkaD AMwielkiegotonu,kilkuJENERAWi
SZTABSOFICEROWwszyscyincognitopijherbatprzystolikubliejdrzwikilkuMODYCHLUDZI i
dwchSTARYCHPOLAKW.Stojcyrozmawiajzywocitowarzystwostolikowemwipo
francusku,przydrzwiachpopolsku
60/123
1.12.2015
Zbrodnia,
PRZ YD RZ WI A CH
ZENONNIEMOJEWSKI
doA DOLFA
ToiuwasnaLitwietosamosidzieje?
ADOLF
# Ach,unasgorzejjeszcze,unaskrewsileje!
1645
NIEMOJEWSKI
Krew?
ADOLF
Nienapolubitwy,leczpodrkkata,
Nieodmiecza,lecztylkoodpakiibata.
Rozmawiajciszej
Dworzanin,
PRZ YST OL I KU
HRABIA
Tobalbytakiwietny,iwojskowychwiele?
FRANCUZ
# Jasyszaem,ebyopustojakwkociele.
1650
DAMA
Owszem,peno
HRABIA
Iwietny?
DAMA
Otymmwidugo.
KAMERJUNKIER
Suononajniezgrabniej,chozlicznusug
# Niemiaemszklankiwina,uamkupasztetu,
1655
Takzawalonocaewniciedobufetu.
DAMAI
Wsalitacwzgoanicnieugrupowano,
Jaknaraucieangielskimponogachdeptano.
61/123
1.12.2015
DAMAII
Botobytylkojedenzprywatnychwieczorw.
SZAMBELAN
# Przepraszam,balproszonymamdotdbilety.
1660 wyjmujeinwitacje [67] ipokazuje,wszyscyprzekonywajsi
DAMAI
Tymgorzejpomieszanogrupy,toalety,
Niemonabyozgoaoceniubiorw.
DAMAII
OdtdjakNowosilcowwyjechazWarszawy,
Niktnieumiegustownieurzdzizabawy:
# Niewidziaampiknegobaluanirazu.
1665
Onumiaugrupowabalnaksztatobrazu
Sychamidzymczyznamimiech
DAMAI
miejciesi,Pastwo,mwcie,cosiwampodoba,
AbyatopotrzebnawWarszawieosoba.
Nard,
PRZ YD RZ WI A CH
JEDENZMODYCH
Cichowskiuwolniony?
ADOLF
#
JaznamCichowskiego.
1670
Waniebyem,chciaemsidowiedzieodniego,
ebymidzynaszyminaLitwierozgosi.
ZENONNIEMOJEWSKI
Mypowinnimyzsobczysiiznosi
Inaczej,rozdzieleni,wszyscyzginiemmarnie.
gadajciszej
MODADAMA
przynichstojca
# Ajakieonokropnewytrzymamczarnie!
1675
rozmawiaj
62/123
1.12.2015
PRZ YST OL I KU
Literat,
JENERA
doLITERATA
Aleprzeczytajwreszciedajesiuprosi.
LITERAT
Janieumiemnapami.
JENERA
Zwykezsobnosi.
Maszprzysobiepodfrakiemawidzokadki:
# Damychcsysze.
1680
LITERAT
Damy?a!toliteratki.
Wicejwierszyfrancuskichnapamiumiej
Nilija.
JENERA
idziemwiczD AMAMI
TylkoniechajPaniesiniemiej.
DAMA
# Macierobilektur?przepraszamchoumiem
1685
Popolsku,alepolskichwierszynierozumiem.
JENERA
doO FICERA
Maracyjpoczci,bonudnepotrochu.
pokazujenaLITERATA
Opiewatysicwierszyosadzeniugrochu.
doLITERATA
Czytaje,jeliciebieniebdziemsuchali:
# Topatrz
1690 pokazujcnadrugiegoLITERATA
tennamgazeciarzswerymywypali.
licznabyabywszystkimsuchaczomprzysuga.
Patrz,jaksionzaprasza,jakmiejesi,mruga
Iustajuotworzyjakzdechostryg,
Iokozwrciwielkieisodkiejakfig.
63/123
1.12.2015
# LITERAT
1695 dosiebie
Wychodz
doJENERAA
Dugiewiersze,jabympiersistrudzi.
JENERA
doO FICERA
Dobrze,eniechceczyta,bobynaszanudzi.
MODADAMA
oddzielajcsiodgrupymodszej,odedrzwi,dostolika
Atojestrzeczokropnasuchajcie,Panowie!
doA DOLFA
# NiechajPantymIchmociomoCichowskimpowie.
1700
OFICERWYSZY
Cichowskiwypuszczony?
HRABIA
Przesiedzialattyle
Wwizieniu
SZAMBELAN
Jamyliem,eleawmogile.
Tchrzostwo
dosiebie
# Otakichrzeczachsuchaniebardzobezpiecznie,
1705
Awyjwrodkupowiecibyobyniegrzecznie.
wychodzi
HRABIA
Wypuszczony?todziwna.
ADOLF
Nieznaleliwiny.
MISTRZCEREMONII
Kttumwiowinachsinneprzyczyny
Wadza,
# Ktodugobywwizieniu,widzia,syszawiele
1710Arzdmaswewidoki,magbokiecele,
64/123
1.12.2015
Ktremusiukrywa.Tojestrzeczrzdowa
Tajnikipolitycznemylgabinetowa.
Tositakwszdziedziejestajnikistanu
# AlePanzLitwy,a!a!tojestdziwnoPanu.
1715Panowienawsi,totakchcecieocesarstwie
Wiedziewszystko,jakgdybyoswymgospodarstwie.
umiechasi
KAMERJUNKIER
PanzLitwy,ipopolsku?niepojmujwcale
Polak
Jamyliem,ewLitwietowszystkoMoskale.
# OLitwie,dalibge!mniejwiemnioChinach
1720
ConstitutionnelcorazpisaoLitwinach,
Alewinnychgazetachfrancuskichnisowa.
PANNA
doA DOLFA
Nard
NiechPanopowie,torzeczwana,narodowa.
STARYPOLAK
ZnaemstarychCichowskich,uczciwarodzina
# OniszGalicyi.Syszaem,esyna
1725Wziliizamorzyli:mjkrewnydaleki!
Niewidziaemgodawno,oludzie!owieki!
Trzypokoleniaprzeszy,jaknasprzemocdrczy
Niewola
Mczyaojcwnaszych,dzieci,wnukwmczy!
ADOLF
Wszyscyzbliajsiisuchaj
# Znaemgobdcdzieckiembyonwtenczasmody,
1730
ywy,dowcipny,wesisawnyzurody
Bydusztowarzystwagdziesitylkozjawi.
Wszystkichopowiadaniemiartamibawi
Dziecko,
Lubidzieci,iczstobraminakolana,
# Udziecimiaontytuwesoegopana.
1735Pamitamwosyjego,nierazrcemoje
Pltaemwjasnychwoswkdzierzawezwoje.
Wzrokpamitam,musiabywesoy,niewinny,
Bokiedypatrzynanas,zdawasidziecinny
Ipatrzcnanas,wabinasdoswejrenicy,
65/123
1.12.2015
# Patrzcna,mylelimy,emyrwiennicy.
1740
Onwtenczasmiasienipomn,eprzynosi
Dzieciomdaryswejprzyszejinalubnasprosi.
Potemdugonieprzyszed,imwionowdomu,
# eniewiedziegdzieznikn,umknpokryjomu,
1745Szukarzd,aleladudotdniewytropi,
Nakoniecpowiedziano:zabisi,utopi.
Policyjadowodemstwierdziadomysy,
ZnalezionopaszczjegonadbrzegamiWisy
# Przyniesionopaszczoniepoznaaonzgin
1750
Trupanieznalezionoitakrokprzemin.
Dlaczegonsizabi?pytano,badano,
aowano,pakanowreszciezapomniano.
Iminodwalata.Jednegowieczora
# WiniwdoBelwederuwiedzionozklasztora.
Wizie
1755Wieczrciemnyiddystyniewiem,czyprzypadkiem,
Czyumylniektobytejprocesyiwiadkiem
Moejedenzodwanychwarszawskichmodziecw,
Ktrzyledzpobytuinazwiskajecw:
# Wartystaywulicach,guchobyowmiecie
1760
Wtemktozzamurukrzykn:Winie,ktojestecie?
Stoozwaosiimionrdnichdosyszano
Jegoimi,ionienazajutrzznadano.
Pisaailataa,prosia,bagaa,
# Leczprcztegoimienianicnieposyszaa.
1765Iznowulattrzyprzeszobezladu,bezwieci.
LeczniewiedziektoszerzywWarszawiepowieci,
eonyje,emcz,eprzyznasiwzbrania
Iedotdniezoyadnegowyznania
# emuprzezwielenocyspaniedozwolano,
1770ekarmionoledziamiipiniedawano
epojonoopijum,nasyanostrachy,
Larwyeaskotanowpodeszwy,podpachy
Leczwkrtceinnychwzito,oinnychzaczli
# Mwionapakaa,wszyscyzapomnieli.
1775Aniedawnoprzeddomemonywnocydzwoni
Otworzono:Oficeriandarmpodbroni,
Iwizie.Onkadapiraipapieru
Podpisa,ewrconyywyzBelwederu.
Wzilipodpis,ipalcempogroziwszy:Jeli
66/123
1.12.2015
# Wydaszinieskoczylijakweszli,odeszli.
1780
Toonby.Biegwidzie,przyjacielostrzega:
Nieiddzisiaj,bospotkaszpodwrotamiszpiega.
Idnazajutrz,wprogupolicejskiedraby
# Idwtydzie,onsamminieprzyjmuje,saby.
1785
Aniedawnozamiastemwpojedziespotkaem
Powiedziano,etoon,bogoniepoznaem.
Uty,aletobyaokropnaotyo:
Wydagozastrawaipowietrzazgnio
Przemiana,
# Policzkimunabrzmiay,pokyizblady,
1790
Wczolezmarszczkipwieku,wosywszystkiespady.
Witam,onminiepozna,niechciamwidomnie,
Mwi,ktojestem,patrzynamniebezprzytomnie.
Gdymdawnejznajomociszczegypowiada,
# Wtenczasonoczywemnieutopiibada.
1795Ach!wszystko,coprzecierpiawswychmczarniachdziennych,
Iwszystko,coprzemyliwswychnocachbezsennych,
Wszystkopoznaemwjednejchwilizjegooka
Oko
Bonatymokubyastraszliwapowoka.
# renicemiapodobnedokawakwszklanych,
1800
Ktrezostajwoknachwiziekratowanych,
Ktrychbarwajestszarajaktkankapajcza,
Aktre,patrzczboku,wiecsijaktcza:
Iwidawnichrdzkrwaw,iskry,ciemneplamy,
# Aleichokiemnawskroprzebiniezdoamy:
1805
Straciyprzezroczysto,leczwidapowierzchu,
eleaywwilgoci,wpustkach,wziemi,wzmierzchu.
Wmiesicposzedemznowu,myliem,ezdoa
Rozpatrzysinawiecieipamiprzywoa.
# Lecztyletysicydnibypodledztwaprb,
1810
Tyletysicynocyrozmawiasamzsob,
Tylelatgobadaymkamityrany,
Tylelatotaczaysuchmajceciany
Acajegobyoobronmilczenie,
# Acaymjegobyytowarzystwemcienie
1815
ejusinieudaowesoemumiastu
Zgadziwmiesicnauktychlatkilkunastu.
Socezdamusiszpiegiem,dziedonosicielem,
Domowi [68] jegostra,gonieprzyjacielem.
Jelidojegodomuprzyjdziektonawiedzi,
67/123
1.12.2015
# Naklamkitrzaskonmylizaraz:idledzi
1820
Odwracasiigownarkuopiera,
Zdajesi,eprzytomno,mocumysuzbiera:
cinausta,bysowasameniewypady,
# Oczyspuszcza,byszpiegizoczuconiezgady.
1825
Pytany,mylczawsze,ejestwswymwizieniu,
Uciekawgbpokojuitampadawcieniu,
Krzyczczawszedwasowa:Nicniewiem,niepowiem!
Itedwasowajegostaysiprzysowiem
# Idugoprzednimpaczenakolanachona
1830
Idziecko,nimonbojaiwstrtswjpokona.
Przeszniewollubiopiewawiniowie
Myliem,eonjnamnajlepiejopowie,
Nard,
Wydanajawspodziemiispodstrayzbirw
# Dziejeswe,dziejewszystkichPolskibohatyrw:
1835
BoterazPolskayje,kwitniewziemicieniach,
JejdziejenaSybirze,wtwierdzachiwizieniach.
Iconnapytaniamojeodpowiedzia?
eoswoichcierpieniachsamjunicniewiedzia,
# Niepomnia.Jegopamizapisanacaa
1840
Jakksigaherkulaskapodziemisprchniaa:
Samautorzmartwychwstaynieumiewniejczyta,
Rzektylko:BdotoPanaBogapyta,
Ontowszystkozapisa,wszystkomnieopowie.
A DOLFzyociera
Dugiemilczenie
Poezja,
DAMAMODA
doLITERATA
# Czemutootympisaniechcecie,Panowie?
1845
HRABIA
NiechtostaryNiemcewiczwpamitnikiwsadzi:
Ontam,syszaem,rneszpargaygromadzi.
LITERATI
Tohistoryja!
LITERATII
Straszna.
68/123
1.12.2015
KAMERJUNKIER
#
Dalbg,wymienita.
1850
LITERATI
Takichdziejwsuchaj,leczktojeprzeczyta?
Literat,
Iprosz,jakopiewaspczesnewypadki
Zamiastmitologijisnaocznewiadki.
Potem,jesttowyrany,wityprzepissztuki,
# enaleypoetomczekaaa
1855
JEDENZMODZIEY
Pki?
Wielelatczekatrzeba,nimsiprzedmiotwiey
Jakfigaucukruje,jaktytuuley?
LITERATI
Niemawyranychregu.
LITERATII
#
Zestolat.
1860
LITERATI
Tomao!
LITERATIII
Tysic,partysicy
LITERATIV
Amniebysizdao,
Polak,
etowcalenieszkodzi,eprzedmiotjestnowy,
# Szkodatylko,eniejestpolski,narodowy.
1865
Nasznardsiprostot,gocinnocichlubi,
Nasznardscenokropnych,gwatownychnielubi
piewa,naprzykad,wiejskichchopcwzalecanki.
Trzody,cienieSawianie,mylubimsielanki.
LITERATI
# Spodziewamsi,ePanuprzezmylnieprzejedzie,
Dwr
1870
Abynapisawierszem,ektojadaledzie.
Jamwi,epoezjiniemabezpoloru,
Apolorbyniemoetam,gdzieniemadworu:
69/123
1.12.2015
Dwrtosdziosmaku,piknociisawie
# Ach,giniePolska!dworuniemamywWarszawie.
1875
MISTRZCEREMONII
Niemadworu!atomidziwiniepomau,
Przeciejajestemmistrzemceremonijau.
Szlachcic
HRABIA
cichodoMISTRZA
GdybyNamiestnikowiwyrzekzamnswko,
Mojaonabyabypierwszpokojwk.
gono
# Aleprno,niedlanaswysokieurzdy!
1880
Arystokracjatylkomaudworuwzgldy.
DRUGIHRABIA
niedawnokreowany [69] zmieszczan
Arystokracjazawszeswobdjestpodpor,
NiechpastwoprzykadzWielkiejBrytanijibior.
Zaczynasiktniapolitycznamodziewychodzi
PIERWSZYZMODYCH
Aotry!o,tokija!
Nard,
A***G***
#
O,tostryczka,haku!
1885
Jabymimdwrpokaza,nauczybymsmaku.
N***
Patrzcie,cmytupoczniem,patrzcie,przyjaciele,
Ottojacystojnanaroduczele.
WYSOCKI
Powiedzraczej:nawierzchu.Nasznardjaklawa,
# Zwierzchuzimnaitwarda,suchaiplugawa,
1890
Leczwewntrznegoogniastolatniewyzibi
Plwajmynatskorupizstpmydogbi.
Ogie
odchodz
SCENAVIII.PANSENATOR
70/123
1.12.2015
WWilniesalaprzedpokojowanaprawodrzwidosalikomisjiledczej,gdzieprowadzwiniw
iwidaogromneplikipapierwwgbidrzwidopokojwSenatora,gdziesychamuzykczas
poobiedzieuoknasiedziSEKRETARZnadpapieramidalejnieconalewostolik,gdziegrajwwiska
NOWOSILCOWpijekawkooniegoszambelanBAJKOW,PELIKANijedenD OKTORudrzwiwartai
kilkuLOKAJWnieruchomych
Dworzanin,
SENATOR
doSZAMBELANA
Diable!quellecorve! [70] przeciepoobiedzie.
Laprincesse [71] nasz[a]wiodaidzinieprzyjedzie.
# Zreszt,enfaitdesdames [72] ,stare,albogupie:
Dama
1895
Gada,imaginezvous [73] ,osprawachprzysupie [74] !
Jejure [75] ,tychpatryjotkwniemiematable,
Avecleurfrancparleretleurtondtestable.
Figurezvous [76] jagadamostrojach,kasynie,
# Amojakompanijaoojcu,osynie:
1900
Onstary,onzbytmody,PanieSenatorze,
Onkozyznieniemoe,PanieSenatorze,
Onprosispowiednika,onchcewidzieon,
OnQuesaisje! [77] piknydyskurs [78] wobiadyproszone.
# Ilyadequoi [79] oszale,muszskoczyspraw
1905
IuciecztegoWilnawkochanWarszaw [80] .
Monseigneur [81] mnienapisaderevenirbientt [82] ,
Onsibezemnienudzi,ajazthoot
Jen'enpuisplus [83]
Prno,
DOKTOR
podchodzc
#
Mwiemwanie,JaniePanie,
1910
eledwierzeczzaczta,isprawawtymstanie,
Wjakimjestchory,kiedylekarzgonawiedzi
Izrobianagnosin [84] .Mnstwouczniwsiedzi,
Tylebyoledzenia,adnegodowodu
# Jeszczemynietrafiliwsamojdrowrzodu.
1915Codkryto?wierszyki!cesontdemauxlgers,
Cesont,monapowiedzie,accidentspassagers [85]
Aleosnowaspiskudotdjesttajemn,
I
SENATOR
71/123
1.12.2015
zuraz
#
Tajemn?to,widz,Panuwoczachciemno!
1920
Iniedziw,poobiedziewic,signorDottore,
Adio,bonanotte [86] dzikizaperor!
Tajemn!samledziemimabytajemn?
Ivousosez [87] ,Docteur,mwitakprzedemn?
# Ktkiedywidziaformalniejszeledztwa?
1925 pokazujcpapiery
Wyznaniadobrowolne,skargiiwiadectwa,
Wszystkojest,itucayspisekwitokradzki
Stoispisanyjasnojakukazsenacki [88] .
Tajemn!zatenudy,owcomamwzysku.
DOKTOR
# JaniePanie,excusez [89] ,ktwtpiospisku!
1930
Waniemwie
LOKAJ
CzowiekkupcaKanissyna
Zbrodniarz,
CzekaijakiPanurejestr [90] przypomina.

SENATOR
Rejestr?jakitamrejestr?kto?
LOKAJ
#
KupiecKanissyn,
Suga
1935
ComuPanprzyjrozkaza
SENATOR
Ideprecz,sukisyn!
Widzisz,ejazajty.
Sualczo
DOKTOR
doLOKAJW
Agupiebestyje!
# PrzychodziPanSenator,widzisz,kawpije.
1940
SEKRETARZ
wstajcodstolika
Onpowiada,ejeliPanzapatzwleka,
Onzrobiproces.
72/123
1.12.2015
SENATOR
Napiszgrzecznie,niechajczeka.
zamylasi
ApropostenKanissyntrzebamuwzisyna
# PodledztwoOj,toptaszek!
1945
SEKRETARZ
Tomaychopczyna.
SENATOR
Oniwszyscymali,alepatrzwichserce
Najlepiejogiezgasi,dopkiwiskierce.
Ogie
SEKRETARZ
SynKanissynawMoskwie.
SENATOR
WMoskwie?a,voyezvous [91] ,
1950
Emisaryjuszklubw [92] .Czaszabieetemu,
Wielkiczas.
SEKRETARZ
Onpodobnoukadetwsuy.
SENATOR
Ukadetw?voyezvous,ontamwojskoburzy.
SEKRETARZ
# DzieckiemzWilnawyjecha.
1955
SENATOR
Oh!cetincendiaire [93] ,
Matukorespondentw.
doSEKRETARZA
Cen'estpastonaffaire [94]
Rozumiesz!Hej,dyurny!Wedwadzieciecztery
# Godzinwysakibitkizabrapapiery.
1960
Zresztojcieclkasinasniemaprzyczyny,
Jelisyndobrowolnieprzyznasidowiny.
DOKTOR
Pochlebstwo,
73/123
1.12.2015
WaniejakmiaemhonormwiJaniePanu,
Stamludziernegoiwieku,istanu
# Tonajniebezpieczniejszejestspiskusymptoma,
1965
Awszystkimruszapewnasprynakryjoma,
Ktr
SENATOR
zuraz
Kryjoma?
DOKTOR
Mwi,tajemnieskrywana,
# OdkrytadzikiprzezornociJaniePana.
1970
SENATORodwracasi
dosiebie
Toszatanniecierpliwy,ztymczowiekiembieda!
Mamtylewanychrzeczywymwiminieda.
PELIKAN
doSENATORA
CoPanSenatorkaezRollisonemrobi?
SENATOR
Jakim?
PELIKAN
#
Cotonaledztwiemusianogoobi.
1975
SENATOR
Ehbien? [95]
PELIKAN
Onzachorowa.
SENATOR
Wielekijwdano?
PELIKAN
Byemprzyledztwie,aletamnierachowano
# PanBotwinkoledzigo.
1980
74/123
1.12.2015
BAJKOW
PanBotwinkocha,cha
O!nieprdkoonkoczy,gdysirazrozmacha.
Jazarczam,eongoopatrzynieszpetnie
Parions [96] ,emuwyliczynajmniejzetrzysetnie.
SENATOR
zadziwiony
# Troiscentscoupsetvivant?troiscentscoups,lecoquin,
1985
Troiscentscoupssansmourir,queldosdejacobin! [97]
Myliem,ewRosyilavertucutane
Surpassetouttenotrmaunepeaumieuxtanne!
Jen'yconoisrien!ha,ha,ha,ha,monami! [98]
dograjcegowwiska,ktryczekanaswegokompana
# Polakinamodbiornaszhandelskrami.
1990
Unhonntesoldatenseraitmortdixfois!
Quelrebelle! [99]
podchodzidostolika
DlaPanamamunhommedebois [100]
ChopiecdrewnianydamusamBotwinkokije.
# Trzystakijwdzieciciufigurezvous? [101] yje!
1995
doPELIKANA
Nicniewyzna?
PELIKAN
Prawieniczbytylkozaci,
Krzyczy,eniechceskaryniewinnychprzyjaci.
Aleztychkilkuswekodkrywasiwiele
# Wida,eciuczniowiejegoprzyjaciele.
2000
SENATOR
Cestjuste [102] :jakiupr!
DOKTOR
Waniepowiadaem
Historia,
JaniePanu,emodziezaraajszaem,
Uczcichgupstw:naprzykad,staroytnedzieje!
# Ktniewidzi,emodzieodtegoszaleje.
2005
SENATOR
75/123
1.12.2015
wesoo
Vousn'aimezpasl'histoire,ha,ha,unsatirique
Auraitdit,eboiszsidevenirhistorique [103] .
DOKTOR
Iowszem,uczydziejw,niechsimodziedowie,
Pochlebstwo
Corobilikrlowie,wielcyministrowie
SENATOR
# C'estjuste.
2010
DOKTOR
ucieszony
Waniemwi,widziPanDobrodzij,
ejestsposbwykadadziejeidlamodzi.
Leczpocozawszeprawiorepublikanach.
ZawszeoAteczykach,Spartanach,Rzymianach.
PELIKAN
dojednegozeswoichtowarzyszw,pokazujcD OKTORA
# Patrz,patrz,jakzanimazipochlebcaprzeklty,
2015
Iwcibisimuwaskcotozawykrty!
podchodzidoD OKTORA
Alecotymmwi,czytoterazpora
Zwano,czymonanudzipanaSenatora.
LOKAJ
doSENATORA
CzyPanrozkaewpucitepaniekobiety
# Panwiecowysiadajtucodziezkarety
2020
Jednalepa,adruga
SENATOR
lepa?kttoona?
Zbrodniarz,
LOKAJ
PaniRollison
PELIKAN
MatkategoRollisona.
LOKAJ
76/123
1.12.2015
# Codzietus.
2025
SENATOR
Odprawibyo
DOKTOR
ZPanemBogiem!
LOKAJ
Odprawiamy,leczsiadaiskwierczypodprogiem.
Kazalimybrawareszt,zelepkobit
# Trudnoi,ludsiskupi,onierzawybito.
2030
Czymamwpuci?
SENATOR
E!radysobiedanieumiesz
Wpuci,tylkoadopschodwczyrozumiesz?
Apotemjsprowadziawdotaktgo
zgestem
# ebynasnienudziawicejswwczg.
2035 DrugiLOKAJwchodziioddajelistBAJKOWOWI
No,czegstoisz,pjde
BAJKOW
Elleporteunelettre [104] .
oddajelist
SENATOR
Ktbytozanipisa [105] ?
BAJKOW
Laprincessepeuttre [106] .
SENATOR
czyta
# Ksina!skdjejtoprzyszo?nakarkmijwpycha.
2040
Avecquellechaleur! [107] Wpucij,dolicha.
WchodzdwieD AMY iKSIDZPIOTR
PELIKAN
77/123
1.12.2015
doBAJKOWA
Tostaraczarownica,mredecefripon [108] .
miech,
SENATOR
grzecznie
Witam,witam,ktrazpajestpaniRollison?
P.ROLLISON
zpaczem
Jamjsyn!PanieDobrodzieju
SENATOR
#
Proszchwil,
2045
Panimaszlist,apocprzyszotuPatyle?
DRUGADAMA
Nasdwie.
SENATOR
doD RUGIEJ
IpocPanimamtuhonorwita?
DRUGA
PaniRollisontrudnodrogisidopyta,
# Niewidzi.
2050
SENATOR
Ha!niewidziatowchamoe?
Bocodziedomnietrafia.
DRUGA
Jatujprzywo,
Onasamaistara,iniebardzozdrowa.
P.ROLLISONOWA
# NaBoga!
2055
SENATOR
Cicho.
doD RUGIEJ
Paniktjeste?
78/123
1.12.2015
DRUGA
Kmitowa.
SENATOR
Lepiejsiedwdomuimiejosynachstaranie,
# Jestnanichpodejrzenie.
2060
KMITOWA
bladnc
Jakto,jakto?Panie!
SENATORmiejesi
P.ROLLISONOWA
Panie!litojawdowa!PanieSenatorze!
Matka,
Syszaam,ezabiliczymona,mjBoe!
Mojedziecko!Ksidzmwi,eonjeszczeyje
# Alegobij,Panie!ktdziecitakbije!
2065
Jegozbitozlitujsipokatowskuzbito.
pacze
SENATOR
Gdzie?kogo?gadajprzeciepoludzku,kobito.
P.ROLLISONOWA
Kogo?ach,dzieckomoje!MjPaniejawdowa
Ach,wieletolat,pkiczekdzieckowychowa!
# MjJajudrugichuczyniechPanwszystkichspyta,
2070
Jakonuczysidobrze.Jabiednakobita!
Onmnieywizeswegoszczupegodochodu
lepa,onbymnieokiemPanie,umrzgodu.
SENATOR
Ktopoplt,egobili,niewyjdzienasucho.
# Ktomwi?
2075
P.ROLLISONOWA
Ktomniemwi?jamammatkiucho.
Jalepaterazwuchucaamojadusza,
Duszamatki.Wiedligowczoradoratusza
Syszaam
79/123
1.12.2015
SENATOR
#
Wpuszczonoj?
2080
P.ROLLISONOWA
Wypchnlimizprogu
Izbramy,izdziedzica.Siadamtamnarogu,
Podmuremmurygrube,przyoyamucho
Tamsiedziaamodrana.Wpnoc,wmieciegucho,
# Suchamwpnoc,tamzmurunie,niezwodzsiebie
2085
Syszaamgo,syszaam,jakPanBgnaniebie
Jagosjegosyszaamuszamiwasnemi
Cichy,jakbyspodziemi,jakzerodkaziemi.
Imjsuchwszedwgbmuru,daleko,gboko
# Syszaam,mczonogo
2090
SENATOR
Jakwgorczcebredzi!
Aletam,mojaPani,wieluinnychsiedzi?
P.ROLLISONOWA
Jakto?czytoniebygosmojegodziecicia?
Zbrodniarz,
Niemaowcapoznagosswojegojagnicia
# rdnajliczniejszejtrzodyach,tobygostaki!
2095
Ach,dobryPanie,ebysyszarazgostaki,
Tybyjunigdywyciuspokojnieniezasn!
SENATOR
SynPanizdrwbymusi,gdytakgonowrzasn.
P.ROLLISONOWA
padanakolana
Jelimaszludzkieserce
Otwierajsidrzwiodsalisychamuzyk,wbiegaPANNAubranajaknabal
PANNA
#
MonsieurleSnateur
2100
Oh!jevousinterromps,onvachanterlechoeur
DeDonJuanetpuisleconcertodeHerz [109]
SENATOR
Herz!choeur!tutakebyamowaokooserc [110] .
80/123
1.12.2015
Vousvenezpropos,vousbellecommeuncoeur.
# Momentsentimental!ilpleuticidescoeurs [111] .
2105
doBAJKOWA
ebylegrandducMichel [112] tenkalamburwiedzia,

Mafoi [113] ,tojubymdawnowradziepastwasiedzia.
doPANNY
J'ysuisdansunmoment [114] .
P.ROLLISONOWA
Panie,nierzucajnas
# Wrozpaczy,janiepuszcz
2110
chwytazasukni
PANNA
Faitesluidoncgrce! [115]
SENATOR
Diablem'emporte [116] ,jeliwiem,czegochcetajdza.
P.ROLLISONOWA
Chcwidziesyna.
SENATOR
zprzyciskiem
Cesarzniepozwala.
KS.PIOTR
#
Ksidza!
2115
P.ROLLISONOWA
Ksidzaprzynajmniejposzlij,synmjprosiksidza.
Moekonagdyciebiepaczmatkiniewzruszy,
BjsiBoga,drczciao,aleniegubduszy.
SENATOR
C'estdrle [117] ktotepomieciewszystkieplotkinosi,
Fasz
# KtoWaPanipowiedzia,eonksidzaprosi?
2120
P.ROLLISONOWA
pokazujcKSIDZAPIOTRA
Tenksidzpoczciwymwiontygodnityle
81/123
1.12.2015
Biega,baga,leczniechcwpuciinachwil.
Spytajksidza,onpowie
SENATOR
patrzciebystronaKSIDZA
Toonwie?poczciwy!:
# Nozgoda,zgoda,dobrze,Cesarzsprawiedliwy
2125
Cesarzksiyniewzbrania,owszemsamposya,
Abydomoralnocimodziepowrcia.
Niktjakjareligijinieceni,nielubi
Religia
wzdycha
Ach,ach,brakmoralnoci,to,tomodziegubi.
# Ehbien [118] ,egnamwicPanie.
2130
P.ROLLISONOWA
doPANNY
Ach,Panienkodroga!
Wstawsityjeszczezamn,ach,naranyBoga!
Mjsynmayroksiedziochlebieiwodzie,
Wzimnym,ciemnymwizieniu,bezodziey,wchodzie.
PANNA
# Estilpossible? [119]
2135
SENATOR
wambarasie [120]
Jakto,jakto?onroksiedzia?
Jakto,imaginezvous [121] jamotymniewiedzia!
doPELIKANA
Suchaj,trzebatsprawnajpierwejrozpatrzy,
Jelitoprawda,uszykomisarzomnatrzy.
doROLLISONOWEJ
# Soyeztranquille [122] ,przyjdtuosidmejgodzinie.
2140
P.KMITOWA
Niepacztak,panSenatorniewieotwymsynie,
Jaksidowie,obaczysz,moeoswobodzi.
P.ROLLISONOWA
uradowana
82/123
1.12.2015
Niewie?chcewiedzie?o,niechmuPanBgnagrodzi.
Jatozawszemwiamludziom:byniemoe
# Takokrutny,jakmwi,onstworzenieboe,
2145
Onczowiek,jegomatkamlekiemwykarmia
Ludziemielisiwidzisz,jamprawdmwia.
doSENATORA
Tyniewiedzia!teotrywszystkotobietaj.
Wierzmi,Panie,tyotrwotoczonyzgraj
# Nieichpytaj,naspytaj,mywszystkopowiemy,
2150
Caprawd
SENATOR
miejcsi
Nodobrze,otympomwiemy,
Dziniemamczasu,adieu [123] .Ksinejpowiedz,Pani,
ecomona,towszystkokazrobidlaniej.
grzecznie
# Adieu,MadameKmit,adieucomog,tozrobi.
2155
doKSIDZAPIOTRA
Wa,ksie,zosta,parswmamszepntobie.
doPANNY
J'ysuisdansunmoment [124] .
Wszyscyodchodzprczdawnychosb
SENATOR
popauziedoLOKAJW
Aszelmy,ajdaki!
otry,stoicieprzydrzwiachiporzdektaki?
# Skrwamzedr,szelmy,subywasnaucz:
2160
dojednegoLOKAJA
Podstp
Suchajtyidzabab
doPELIKANA
Nie,Panuporucz.
SkorowyjdzieodKsinej,dajjejpozwolenie
Widziesynaiprowadatamtam,wwizienie,
# Potemosobnozamknij,tak,naczteryklucze.
2165
C'enesttrop [125] aajdaki,subywasnaucz!
rzucasinakrzeso
Suga,
83/123
1.12.2015
LOKAJ
zedreniem
Pankazawpuci
SENATOR
schwytujcsi
Co?co?tymiesz,ty!mniegada?
TowyuczysiwPolscepanuodpowiada.
# Stj,stj,jacioducz.Wiegodokwatery
2170
Policmejstrastokijwitygodniecztery
Nachlebiwod
PELIKAN
NiechPanSenatoruway,
Sualczo,
Imimotajemnicyiczujnocistray
# ObiciuRollisonaniechtneosoby
2175Wieroznosz,imoewynajdsposoby
OczerniprzedCesarzemnaszeczystechci,
Jelisitemuledztwuprdkoebnieskrci.
DOKTOR
Waniejarozmylaemnadtym,JaniePanie.
# Rollisonoddniwielucierpipomieszanie
2180
Chcesobieycieodj,dookiensirzuca,
Aoknaszamknite
PELIKAN
Onchorynapuca
Nienaleywzamknionympowietrzugomorzy
# Rozkamuwicoknanatychmiastotworzy.
2185
Mieszkanatrzecimpitrzepowietrzauyje [126]
Zbrodniarz,
SENATOR
roztargniony
Wpuszczaminakarkbab,gdyjakawpij
Niedadzchwili
DOKTOR
Waniemwi,JaniePanie,
# epotrzebamiewikszeozdrowiustaranie.
2190
Poobiedzie,mwiemzawsze,niechajPante
84/123
1.12.2015
Sprawyodoynaczas:aminelasant [127] .
SENATOR
spokojnie
Eh,monDocteur,przedwszystkimsubaiporzdek
Potem,toowszemdobrzenasabyodek
# Toporusza,afaitladigestion [128] .
2195
Poobiedzie,jamgbymvoirdonnerlaquestion [129] ,
Kiedytakkaesuba:enprenantsoncaf [130] ,
Wieszco,tochwilawaniewidzieautodaf [131] .
PELIKAN
odpychajcD OKTORA
JakePanzRollisonemkaedecydowa?
# Jeeliondzijeszczeumrze,to?
2200
SENATOR
Pochowa
Ipozwalam,jeelizechcesz,balsamowa.
Aproposbalsam,Bajkow!tobiebysizdao
Trochbalsamu,bomasztakietrupieciao,
Zarczyny,
# Aeniszsi.Czywiecie,onmanarzeczon
2205 DrzwizlewejstronyodmykajsiLOKAJwchodziSENATORpokazujcdrzwi
Tpanienk,tampatrzaj,biaiczerwon.
Fi,panmody,avecunteintsidlabr [132] ,
PowinienbybralubtwjjakTyberCapr,
Niepojmuj,jakonimoglipannzmusi
# Piknymiusteczkamisowotakwykrztusi.
2210
BAJKOW
Zmusi?Parions,ejaznizaroksirozwiod
Ipotemcorokbdbraoneczkimode
Bezprzymusudospojrzenatlubnaow:
Cestbeau [133] maejszlachciancebyjeneraow.
# Spytajksidza,jeelizapaczeprzylubie.
2215
SENATOR
Aproposksidza
doKSIDZA
pdno,mjczarnycherubie!
85/123
1.12.2015
Patrzcie,quellefigure!onmal'aird'unpote [134]
Czytywidziaekiedyunregardaussibte [135] ?
# Potrzebagooywi.Maszrumukieliszek.
2220
KS.PIOTR
Niepij.
SENATOR
No,kapanie,pij!
KS.PIOTR
Jestembraciszek.
SENATOR
Braciszekczystryjaszek,skdetoWaszeci
# Wiedzie,copowizieniachrobicudzedzieci?
2225
CzytoWaszechodziezwieciamidomatki?
KS.PIOTR
Ja.
SENATOR
doSEKRETARZA
Zapisztowyznanieaotoswiadki.
doKSIDZA
Askdeotymwiedzia?he?ptaszeknielada!
# Spostrzegsi,enotuj,inieodpowiada.
2230
Wjakimklasztorzebractwotwe?
KS.PIOTR
Ubernardynw.
SENATOR
Audominikanwpewniemaszkuzynw?
BoudominikanwtenRollisonsiedzia.
# Nogadaje,skdtywiesz,ktocitopowiedzia?
2235
Syszysz!jatobiekanieszepcmipocichu.
JawimieniuCesarzakasyszysz,mnichu?
Mnichu!czytysyszaeoruskimbatogu?
Wadza,
doSEKRETARZA
Zapisz,emilcza.
86/123
1.12.2015
doKSIDZA
#
WszaktysuyszPanuBogu
2240
Znasztyteologijsuchaj,teologu.
Wieszty,ewszelkawadzaodBogapochodzi,
Gdywadzakaemwi,milczesiniegodzi.
KSIDZmilczy
Aczywiesz,mnichu,ejamgbymcipowiesi,
# Iobaczym,czyprzeorpotraficiwskrzesi.
2245
KS.PIOTR
Jeliktowadzcierpi,niemw,ejejsucha
Bgczasemdajewadzwrcezegoducha.
SENATOR
Jeelicipowiesz,aCesarzsidowie,
emzrobinieformalnie,awiesz,coonpowie?
# Ej,Senatorze,widz,esijutybisisz.
2250
Aty,mnichu,tymczasemjakwisisz,takwisisz.
Pdnobliej,ostatnirazcibdbada:
Wyznaj,ktotobieotymbiciurozpowiada?
He?milczyszjuodBogatysiniedowiedzia
# Ktomwi?co?Bg?anio?diabe?
2255
KS.PIOTR
Typowiedzia.
SENATOR
obruszony
Ty?mniemwi:ty?ty,ha,mnich!
DOKTOR
Ha,kapcanie!
Kara,
MwisiPanu:JanieOwieconyPanie.
doPELIKANA
# Nauczgotam,jakmwitenmnichwidzzchlewa
2260
Dajmutak
pokazujerk
PELIKAN
dajeKSIDZUpoliczek
87/123
1.12.2015
Widzisz,ole,Senatorsigniewa.
KSIDZ
doD OKTORA
Panie,odpumu,Panieonniewie,cozrobi!
Ach,bracie,tzradtysamsijudobi.
# DzitystanieszprzedBogiem.
2265
SENATOR
Coto?
BAJKOW
Onbaznuje.
Dajmujeszczerazwpap,niechnamprorokuje.
dajemuszczutk
KS.PIOTR
Bracie,ityposzedezajegoprzykadem!
# Policzonednitwoje,pjdzieszjegoladem.
2270
SENATOR
Hej,posapoBotwink!zatrzymatuklech
Jasambdprzyledztwie,bdziemmieuciech.
Obaczym,czyonbdziemilczatakupornie.
Ktogonamwi.
DOKTOR
#
Wanieprzedstawiampokornie,
Korzy,
2275
Tojestrzeczumwiona,itewszystkiespiski
Kieruje,jakwiempewnie,KsiCzartoryski
SENATOR
schwytujesizakrzesa
Quemeditesvousl,moncher,oKsiciu?
Impossible [136]
dosiebie
#
ktowie?eh!ledztwolatdziesiciu,
2280
NimsiKsiwyplcze,jelijagospltam.
doD OKTORA
Skdewiesz?
88/123
1.12.2015
DOKTOR
Dawno,czynnie,sprawsizaprztam.
SENATOR
IPanmnieniemwie?
DOKTOR
#
JaniePanniesucha
2285
Jamwiem,ektototenpoarrozdmucha.
SENATOR
Kto!kto!aleczyKsi?
DOKTOR
Mamladoczywisty,
Mamdoniesienia,skargiiprzejtelisty.
SENATOR
# ListyKsicia?
2290
DOKTOR
PrzynajmniejjestmowaoKsiciu
Wtychlistachiocaymjegoprzedsiwziciu,
Iwieluprofesorwagwnymogniskiem
JestLelewel.Ontajniekierujetymspiskiem.
SENATOR
dosiebie
# Ach,gdybyjakidowd!chobypodejrzenie,
2295
laddowodu,cieladu,chobycieniwcienie!
Nierazjumiouszyobiasimowa:
ToCzartoryskiwynistakNowosilcowa.
Obaczymteraz,ktoznasbdziemgsichwali,
# Czyten,coumiawynie,czyten,coobali.
2300
doD OKTORA
Pjdquejevousembrasse [137] a!a!torzeczinna,

Jawrazzgadnem,etosprawaniedziecinna:
Jawrazzgadnem,etojestKsiciasztuka.
DOKTOR
poufale
89/123
1.12.2015
IPanzgadn?zjediaba,ktoPanaoszuka.
SENATOR
powanie
# Chojawiemotymwszystkim,PanieRadcoStanu,
2305
JeliodkrydowodyudaosiPanu,
Ecoutez [138] ,dajPanusenatorskiesowo,
Naprzdpensyjrocznpowikszpoow
Itskargzadziesilatsubypolicz,
# Potemmoestarostwo,dobrakanonicze,
2310
Orderktowie,naszCesarzwspanialeopaca,
Jagosambdprosi,jutomojapraca.
DOKTOR
Mnietetokosztowaoniemaozabiegw
Zeszczupejmojejpacyopacaemszpiegw
# AwszystkozgorliwociodobroCesarza.
2315
SENATOR
biorcgopodrk
Podstp,
Moncher,idzaraz,wemijmegosekretarza.
Wzitewszystkiepapieryiopiecztowa
doD OKTORA
Wieczorembdziemwszystkorazemtrutynowa [139] .
dosiebie
Japracowaem,ledztwoprowadziemcae,
# Aonztegoodkryciamiabyzyskichwa!
2320 zamylasi
doSEKRETARZAwucho
PrzyaresztujDoktorarazemzpapierami.
doBAJKOWA,ktrywchodzi
Towanasprawa,musimzatrudnisisami.
Doktorwymknsizpewnymswkiemnieumylnie,
Zbadaemgo,aledztwoostatekwycinie.
PELIKAN,widzcwzgldySENATORA,odprowadzaD OKTORAikaniamusinisko
DOKTOR
dosiebie
Niedawnomiodpychaho,ho,Pelikanie!
90/123
1.12.2015
# Ijagozepchn,itak,ejuniepowstanie.
2325 doSENATORA
Zarazwracam.
SENATOR
niedbale
Osmejjawyjedamzmiasta.
Ksidz,
DOKTOR
patrzcnazegarek
Coto?namymzegarkugodzinadwunasta?
SENATOR
# Jupita.
2330
DOKTOR
Co,jupita?ledwieoczomwierz.
Mjindeks [140] nadwunastej,nasamymnumerze
Staninadwunastejsamindeksunosek
ebychoosekundruszy,choowosek!
KS.PIOTR
# Bracie,itwjjuzegarstaninieruszy
2335
Dodrugiegopoudnia.Bracie,myloduszy.
DOKTOR
Czegotychcesz?
PELIKAN
Proroctwotobiejakieburczy.
Patrz,jakmuoczybyszcz,istnywzrokjaszczurczy!
KS.PIOTR
# Bracie,PanBgrnymiznakamiostrzega.
2340
PELIKAN
Tenbraciszekcobardzowygldanaszpiega
Otwierajsidrzwizlewejstrony,wchodzimnstwodamwystrojonych,urzdnikw,goci,za
nimimuzyka
P.GUBERNATOROWA
91/123
1.12.2015
Czymona?
P.SOWIETNIKOWA
Cestindigne! [141]
P.JENERAOWA
Ah!moncherSnateur,
# Czekamy,posyamy!
2345
P.SOWIETNIKOWA
Vraiment,c'estunmalheur [142] .
WSZYSTKIE
razem
Wreszcieprzyszymyszuka.
SENATOR
Cto?jakagala!
DAMA
Itumoemytaczy,doobszernasala.
stajiszykujsidotaca
SENATOR
# Pardon,millepardons,j'taistrsoccup:
2350
Quevoisje,unmenuet?parfaitementgroup!
Celam'arappellesjoursdemajeunesse! [143]
KSINA
Cen'estqu'unesurprise [144] .
SENATOR
Estcevous,madesse!
# Quej'aimecettedanse,unesurprise?ah!dieux! [145]
2355
KSINA
Vousdanserez,j'espre [146] .
SENATOR
Certes,etdemonmieux [147] .
MuzykagramenuetazDonJuanazlewejstronystojczynownicy,czyliurzdnicyi
92/123
1.12.2015
urzdniczkizprawejkilkuzmodziey,kilkumodychoficerwrosyjskich,kilkustarychubranych
popolskuikilkamodychdam.Narodkumenuet.SENATORtaczyznarzeczonBajkowaBAJKOW
zKSIN
BAL
SCEN A PI EWA N A
Z PRA WEJ ST RON Y
DAMA
Patrz,patrzstarego,jaksiwije,
Jaksapie,obyskrciszyj.
doSENATORA
#
Jaklicznie,lekkotaczyszPan!
2360 nastron
Ilcrveradansl'instant [148] .
MODYCZOWIEK
Patrz,jakonasisiilie,
Zbrodniarz,
Wczoramordowa,taczydzi
Patrz,patrz,jakonoczymastrzye,
#
Skaczejakwklatcery.
2365
DAMA
Wczoramordowaikatowa,
Itylekrwiniewinnejwyla
Patrz,dzisiajonpazuryschowa
Ibdziesiprzymila.
Z L EWEJ ST RON Y
KOLLESKIREGESTRATOR
doSOWIETNIKA [149]
#
TaczySenator,czywidzicie,
2370
Ej,Sowietniku,pdmywtan.
SOWIETNIK
Urzdnik,
Uwaaj,czytoprzyzwoicie,
ByzemntaczyPan.
REGESTRATOR
93/123
1.12.2015
Aletuznajdziemkilkadam.
SOWIETNIK
#
Anieotoidzierzecz
2375
Jasobiewoltaczysam
Niztobpdeprecz.
REGESTRATOR
Skdeto?
SOWIETNIK
Jestemsowietnikiem.
REGESTRATOR
#
Jajestemoficerskisyn.
2380
SOWIETNIK
MjPanie,janietaczznikim,
Ktomatakniskiczyn.
doPUKOWNIKA
Pd,Pukowniku,pdewtaniec,
Widzisz,etaczysamSenator.
PUKOWNIK
#
Jakitamgadaoszarpaniec?
2385 pokazujcRegestratora
SOWIETNIK
KolleskiRegestrator!
PUKOWNIK
Taszuja [150] ,istnejakubiny!
DAMA
doSENATORA
Jaklicznie,lekkotaczyszPan.
SOWIETNIK
zgniewem
Jaktupomieszaysiczyny!
DAMA
94/123
1.12.2015
Ilcrveradansl'instant.
2390
LEWASTRONA
Pochlebstwo
chrem
DAMY
Ah!quellebeaut,quellegrce! [151]
MCZYNI
Jakatowietno,przepychjaki!
PRAWASTRONA
chrem
MCZYNI
Ach,otry,szelmy,ach,ajdaki!
ebyichpioruntrzas.
SENATOR
taczc,doGubernatorowej
#
ChczrobiznajomoStarosty,
2395
Onpiknon,crkma
Dwr,
Alezazdrosny
GUBERNATOR
biegczaSENATOREM
Toczekprosty
NiechPantonanaszda.
podchodzidoSTAROSTY
#
AonaPaska?
2400
STAROSTA
Wdomusiedzi.
GUBERNATOR
Acrki?
STAROSTA
Jedntylkomam.
GUBERNATOROWA
Icrkabalunieodwiedzi?
95/123
1.12.2015
STAROSTA
#
Nie!
2405
GUBERNATOROWA
Pantusam?
STAROSTA
Jasam.
GUBERNATOR
IonanieznaSenatora?
STAROSTA
Dlasiebietylkoonmam.
GUBERNATOROWA
#
ChciaamwzicrkPaskwczora.
2410
STAROSTA
UsunoPaniznam.
GUBERNATOR
Tuwmenuecieparazbywa,
Senatorpotrzebujedam.
STAROSTA
Mojacrkawparachniebywa,
#
Jejparznajdsam.
2415
GUBERNATOROWA
Mwiono,etaczyigrywa,
Senatorchciazaprosisam.
STAROSTA
Widz,epanSenatorwzywa
Narazpokilkadam.
LEWASTRONA
chrem
#
Jakamuzyka,jakipiew.
2420
Jakpikniemeblowanydom.
Zabawa,
96/123
1.12.2015
PRAWASTRONA
chrem
Teszelmyzranapijkrew,
Apoobiedzierom.
SOWIETNIK
pokazujcSENATORA
Drzeich,toprawda,leczzaprasza,
#
Takiemudasidrzenieal.
2425
STAROSTA
Poturmach [152] siedzimodzienasza,
Namkainabal [153] .
OFICERROSYJSKI
doBESTUEWA
Niedziw,enastuprzeklinaj,
Wszaktojumijawiek,
#
JakzMoskwywPolsknasyaj
2430
Samychajdakwstek.
STUDENT
doO FICERA
Rosjanin
Urzdnik,
Patrz,jaksiBajkow,Bajkowrucha,
Cotozamina,cozaruch!
Skaczejakpomieciachropucha,
#
Patrz,patrz,jaknadbrzuch.
2435
Wyszczerzyzby,nazbytykn,
Patrz,jakotwieragbon,
Suchaj,ach,suchaj,Bajkowrykn.
BAJKOWnuci
doBAJKOWA
MonGnral,quellechanson [154] !
BAJKOW
piewapieBeranera [155]
#
Quelhonneur,quelbonheur!
2440
Ah!monsieurlesnateur!
Jesuisvotrehumbleserviteur [156] ,etc.etc.
STUDENT
97/123
1.12.2015
Gnral,cesontvosparoles?
BAJKOW
Oui.
STUDENT
#
Jevousenfaiscompliment.
2445
JEDENZOFICERW
miejcsi
Cescoupletssontvraimentfortdrles,
Queltonsatiriqueetplaisant!
MODYCZOWIEK
Pourvotremusesansrivale
Jevousferaisacadmicien [157] .
BAJKOW
wucho,pokazujcKSIN
#
Senatordzibdzierogal.
2450
SENATOR
wucho,pokazujcnarzeczonBajkowa
Va,va,jetecoifferaibien [158] .
PANNA
taczc,doMATKI
Dwr,
Nazbytohydni,nazbytstarzy.
MATKA
zprawejstrony
Jelicizbrzydn,togorzu.
SOWIETNIKOWA
zprawejstrony
Jakmojejcreczcedotwarzy.
STAROSTA
#
Jakodnichrumemczu.
2455
SOWIETNIKOWADRUGA
docrkistojcejobok
98/123
1.12.2015
Tylko,Zosieku,podniewzrok.
MoeSenatorciobaczy.
STAROSTA
Jeeliomniesizahaczy,
Damrkojeci
biorczakarabel
#
wbok
2460
LEWASTRONA
chrem
Ach,jakawietno,przepychjaki!
Ah,quellebeaut,quellegrce!
PRAWASTRONA
Ach,szelmy,otry,ach,ajdaki!
ebyichpioruntrzas.
Z PRA WEJ ST RON YMI D Z YM OD Z I E
JUSTYNPOL
doBESTUEWA,pokazujcnaSENATORA
#
Chcmuscyzorykmjwbrzuchwsadzi
2465
Lubzamalowawpysk.
Polak,
BESTUEW
Cstd,jednegootrazgadzi
Lubobi,cozazysk?
Oniwyszukajprzyczyny,
#
Byuniwersytetyznie,
2470
Krzykn,euczniejakubiny,
Iwaszmodziezje.
JUSTYNPOL
Leczonzapacizamczarnie,
Zatylekrwiiez.
BESTUEW
#
Cesarzmaunaslicznepsiarnie,
2475
C,etenzdechniepies.
POL
Pies
99/123
1.12.2015
Nwierzbiwrku,pozwlubi.
BESTUEW
Ostrzegamjeszczeraz!
POL
Pozwlprzynajmniejgowyczubi.
BESTUEW
#
Azgubiwszystkichwas.
2480
POL
Ach,szelmy,otry,ach,zbrodniarze!
BESTUEW
Muszciebiewywiezaprg.
POL
Czygotozanasniktnieskarze?
Niktsiniepomci?
odchodzkudrzwiom
KS.PIOTR
#
Bg!
2485
NaglemuzykasizmieniaigraariKomandora
TACZCY
Cotojest?coto?
GOCIE
Jakamuzykaponura!
JEDEN
patrzcwokna
Jakciemno,patrzno,jakazebraasichmura.
zamykaoknosychazdalagrzmot
SENATOR
Cto?Czemuniegraj?
DYREKTORMUZYKI
100/123
1.12.2015
Zmylilisi.
2490
SENATOR
Paki!
DYREKTOR
Botomianograrnezoperykawaki,
Oniniezrozumieli,istdzamieszanie.
SENATOR
No,no,noarrangezdonc [159] no,panowiepanie.
Sychakrzykwielkizadrzwiami
Rozpacz,
PANIROLLISON
zadrzwiami,okropnymgosem
# Puszczajmi!Puszczaj.
2495
SEKRETARZ
lepa!
Suga
LOKAJ
strwoony
Widzipatrz,jaksadzi
Poschodach,zatrzymajcie!
DRUDZYLOKAJE
Ktojejcoporadzi!
PANIROLLISON
# Jagoznajdtu,tegopijaka,tyrana!
2500
LOKAJ
chcezatrzymaonaobalajednegoznich
A!patrz,jakobaliaa!a!optana.
uciekaj
PANIROLLISON
Gdziety!znajdci,mozgi [160] nabrukurozbij
Matka,
Jakmjsyn!Ha,tyranie!synmj,synnieyje!
Wyrzuciligooknemczytymaszsumnienie?
Synamegotamzgry,nabruk,nakamienie.
101/123
1.12.2015
# Ha,typijakustary,zbryzganykrwitylu
2505
Niewinitek,pd!gdziety,gdziety,krokodylu?
Jaciebieturozedr,jakmjJa,nasztuki.
Syn!wyrzucilizokna,zklasztoru,nabruki.
# Medzieci,mjjedynak!mjojciecywiciel
2510
Atenyje,iPanBgjest,ijestZbawiciel!
KS.PIOTR
Nieblu,kobietosyntwjzraniony,leczyje.
PANIROLLISON
yje?synyje?czyjetossowa,czyje?
Krew,
Czytoprawda,mjksie?Jazarazpobiegam
# Spadkrzycz,biegwziliizwokniedostrzegam:
2515
Zwokmegojedynaka.Jabiednasierota!
Zwoksynaniewidziaam.Widzisztalepota!
LeczkrewnabrukuczuamprzezBogaywego
Tuczujkrewtsam,tukrewsynamego,
# Tujestktokrwizbryzganytu,tujestkatjego!
2520
IdzieprostodoSenatoraSENATORumykasiPANI ROLLISONpadazemdlonanaziemiKS.PIOTR
podchodzidoniejzeSTAROSTsychauderzeniepiorunu
Kara,
WSZYSCY
zlknieni
Sowostaosiciaem!Totu!
INNI
Tu!Tu!
KS.PIOTR
Nietu.
JEDEN
patrzcwokno
Jakbliskowsamrgdomuuniwersytetu.
SENATOR
podchodzidookna
# OknaDoktora!
2525
KTOZWIDZW
102/123
1.12.2015
Syszyszwdomukrzykkobity?
KTONAULICY
miejcsi
Chachachadiabliwzili.
PELIKANwbiegazmieszany
SENATOR
NaszDoktor?
PELIKAN
Zabity
Pienidz
# Odpiorunu.Fenomentengodzienrozbiorw:
2530
Okoodomustaodziesikonduktorw [161] ,
Apiorungowostatnimpokojuwytropi,
Nicniezepsuitylkorublesrebrnestopi,
Srebroleaowbiurku,tuugwDoktora,
# Izapewnesuyodzizakonduktora.
2535
STAROSTA
Rublerosyjskie,widz,bardzoniebezpieczne.
SENATOR
doD AM
PaniezmieszaytaniecjakPanieniegrzeczne.
widzc,teratujPANIROLLISON
Wynieciej,wynieciepomctejkobiecie.
Wynieciej.
KS.PIOTR
#
Dosyna?
2540
SENATOR
Wyniecie,gdziechcecie.
KS.PIOTR
Synjejjeszczenieumar,onjeszczeoddycha,
Pozwlmnieidoniego.
SENATOR
Id,gdziechcesz,dolicha!
103/123
1.12.2015
dosiebie
# Doktorzabity,ach!ach!ach!cestinconcevable! [162]
Sprawiedliwo
2545
Tenksidzmuprzepowiedziaah!ah!ah!cestdiable! [163]
dokompanii
Noicwtymstrasznego?wiosnidchmury,
Zchmurypiorunwypada:takibiegnatury.
SOWIETNIKOWA
doma
Jugadajcie,cochcecie,astrachzawszestrachem.
# Janiechcduejzwamibypodjednymdachem
Obcy,
2550
Mwiam:mu,nieledotychsprawdziecinnych
Pkiknutowaydw,chociainiewinnych,
MilczaamaledzieciawidziszDoktora?
SOWIETNIK
Gupiajeste.
SOWIETNIKOWA
#
Dodomuwracam,jestemchora.
2555
Sychaznowugrzmotwszyscyuciekajnaprzdlewa,potemprawastrona.ZostajeSENATOR,
PELIKAN,KS.PIOTR
SENATOR
patrzczauciekajcymi
PrzekltyDoktor!yjcnudzimidomdoci,
Ajakzdech,patrzaj,jeszczerozpdzamigoci.
doPELIKANA
Voyez,jaktenksidzpatrzyvoyez,queloeilhagard [164]
Tojestdziwnyprzypadek,unsingulierhasard [165] .
# Powiedzno,mjksiuniu,czyznaszjakieczary,
2560
Skdprzewidziaepiorun?moeboskiekary?
KSIDZmilczy
Prawdmwic,tenDoktortroszeczkprzewini,
Prawdmwic,tenDoktornadpowinnoczyni.
Onauraitfortdire [166] ktowie,sprzestrogi
# MjBoe,czemuprostejnietrzymasidrogi!
2565
Noic,ksie?milczy!milczyizwiesinos.
Alegopuszczwolno:ondiraitbiendeschoses [167] !
104/123
1.12.2015
zamylasi
PELIKAN
Cha!cha!cha!jeliledztwojestniebezpieczestwem,
Sprawiedliwo
Tobynasprzeciepiorunzaszczycipierwszestwem.
KS.PIOTR
# Opowiemwamdwiedawne,alepenetreci
2570
SENATOR
ciekawy
Opiorunie?Doktorze?mw!
KS.PIOTR
dwieprzypowieci.
Onegoczasuwupaprzyszliludzierni
Zasnpodcieniemmurubylitopodrni.
# Midzynimibyzbjca,agdyinnispali,
2575
AnioPaskizbudzigo:Wsta,bomursiwali.
Onzbjcabyzewszystkichinnychnajzoliwszy:
Wsta,amurinnepobi.Onrcezoywszy
Bogudzikowa,emuocalonozdrowie.
# APaskianiostanprzednimitakpowie:
2580
Tynajwicejzgrzeszye!karyniewyminiesz,
Leczostatninajgoniej,najhaniebniejzginiesz.
Adrugapowietaka.Zaczasudawnego,
Pewnywdzrzymskipobikrlapotnego
# Ikazanamierzabiwszystkieniewolniki,
2585
Wszystkierotmistrzepukwiwszystkiesetniki.
Alekrlasamegoprzyyciuzostawi,
Tudziestarosty,tudziepukownikizbawi.
Imwilidosiebiegupiwinieowi:
# Bdziemy,podzikujmyzayciewodzowi.
2590
Ajedenonierzrzymski,coimposugowa,
Rzekim:Zaprawdwdzwasprzyyciuzachowa
Bowasprzykujeprzyswymtryumfalnymwozie
Ibdzieoprowadzapocaymobozie,
# Idomiastapowiedziebowyztychjestecie,
2595
KtrychwodzpoRzymie,onymsawnymmiecie,
Abyludrzymskikrzykn:Patrzcie,cowdzzrobi,
Ontakiekrle,takiepukownikipobi.
105/123
1.12.2015
Potem,gdywaswacuchachzotychoprowadzi,
# Oddawaswrcekata,akatwasosadzi
2600
Nagbokie,podziemneiciemnewygnanie,
Kdybdziepaczwiecznyizbwzgrzytanie.
Takmwionierzrzymskidoonierzatego
Krlgromicrzek:Twesowassowagupiego,
# Czytykiedynaucztachztwoimwodzemsiedzia,
2605
Aebyjegorady,jegomyliwiedzia?
Zgromiwszy,piimiasizswymiwspwiniami,
Zeswymihetmanamiipukownikami.
SENATOR
znudzony
Ilbatlacampagne [168] Ksie,gdziechcesz,ruszajsobie.
# Jelicijeszczezowi,takskroskrobi,
2610
ecipotemniepoznatwamatkarodzona
IbdzieszmiwygldajaksynRollisona.
SENATORodchodzidoswoichpokojwzPELIKANEM.KS.PIOTRidziekudrzwiomispotykaKONRADA,
ktry,prowadzonynaledztwooddwchonierzy,ujrzawszyKsidzawstrzymujesiipatrzyna
dugo
KONRAD
Dziwnarzecz,niewidziaemnigdytejpostaci,
Aznamgo,jakjednegozmychrodzonychbraci.
# Czytowenie!tak,wenie,terazprzypomniaem,
2615
Tasamatwarz,teoczy,weniegowidziaem.
Onto,zdaosi,emiwyrywazotchani.
doKSIDZA
Mjksie,chojestemymaosobieznani,
Przynajmniejksidzminieznasz:przyjmijdzikczynienie
# Zaask,ktrtylkoznamojesumienie.
2620
Drodzysiwidzianiwenieprzyjaciele,
Gdyprawdziwychnajawiewidzimtakniewiele.
We,prosz,tenpiercionek,przedajdajpoow
Ubogim,drugnamszzaduszeczyscowe
# Wiem,cocierpi,jeeliczyciecjestniewol
2625
Mnie,ktowie,czyjukiedysuchamszypozwol.
KS.PIOTR
Wizja
PozwolZapiercionekjacidamprzestrog.
106/123
1.12.2015
Typojedzieszwdalek,nieznajomdrog
Bdzieszwwielkich,bogatychirozumnychtumie,
# Szukajma,cowicejnilioniumie
2630
Poznasz,bocipowitapierwszywImiBoe.
Suchaj,copowie
KONRAD
wpatrujcsi
Cto?tye?czybymoe?
StjnachwildlaBoga
KS.PIOTR
#
Bywajzdrw!niemog.
2635
KONRAD
Jednosowo
ONIERZ
Niewolno!kadywswojdrog.
SCENAIX.NOCDZIADW
OpodalwidakaplicsmtarzGULARZiKOBIETAwaobie
GULARZ
Juidwcerkiewgromady
IwkrtcezacznsiDziady,
#
Inampora,junocgucha.
2640
KOBIETA
Jatamniepjd,gularzu,
Duch
Jachczostanasmtarzu,
Chcjednegowidzieducha:
Tego,coprzedlatywielu
#
Zjawisipomymweselu,
2645
Copordduchwgromady
Stannaglekrwawy,blady,
Imniedzikimokiemowi,
Ianisowaniemwi.
GULARZ
Onymoe,gdymgobada,
107/123
1.12.2015
Dlategonieodpowiada.
2650
Bonaduchwzgromadzenie,
WtajemnicznocnaDziady,
Monawzywaywychcienie.
Ciaabdubiesiady
2655
Albougry,albowboju,
Izostantamwpokoju
Duszazwanapoimieniu
Objawiasiwlekkimcieniu
Leczpkiyje,ustniema,
2660
Stoibiaa,gucha,niema.
KOBIETA
Cznaczyawpiersiachrana?
GULARZ
Wida,ewduszzadana.
KOBIETA
Jatusamazgubidrog.
GULARZ
#
Jatuztobzostamog.
2665
Tambezemniezrobiczary,
Jesttaminnygularzstary.
Czysyszysztepiewywdali?
Jusitamludziezebrali.
Pierwszkltwjuzaklli,
2670
Kltwwiankaikdzieli,
Wezwalipowietrznychduchw.
Widzisztychwiatetysice,
Jakbygwiazdyspadajce?
Tenognistychcigacuchw?
2675
Topowietrznychrojeduchw.
Patrz,junadkaplicwiec
Podczarnymniebiosobszarem,
Jakgobie,kiedylec
Wnocynadmiastapoarem,
2680
Gdybiaymiskrzydepuchy
Odbijajcarogniska,
Ptastwojakstadogwiazdbyska.
108/123
1.12.2015
KOBIETA
Onniebdzieztymiduchy!
GULARZ
#
Widzisz,blaskzkaplicybucha,
2685
Terazklliogniawadz
Cmentarz,
Ciaawnocyzegoducha
Zpusty,zmogiwyprowadz.
Tdybdcignduchy.
#
Poznaszgo,jelipamitasz,
2690
Ukryjsizemnwdbsuchy,
Wtendbsuchyiwygniy,
Tusiniegdywrkikryy.
Juruszasicaysmtarz,
Rozwierajsimogiy,
2695
Wybuchnpomykniebieski
Podskakujwgrdeski,
Wysuwajpotpiece
Bladegowy,dugierce
Widziszoczyjakzarzewie,
2700
Schowajoczy,skryjsiwdrzewie.
Upirzdalawzrokiempiecze,
Leczgularzanieurzecze.
Ha!
KOBIETA
#
Cowidzisz?
2705
GULARZ
Truptowiey!
Upir,
Wniezgniejjeszczeodziey.
Dymemsiarkitrciwkoo,
Czarnemajakwgielczoo.
#
Zamiastoczuwjamachczaszki
2710
arzsidwiezoteblaszki,
Awrodkukadegokka
Siedzidiablik,jakwrenicy,
Iwywracawcikozioka,
Migalotembyskawicy.
2715
Truptubiey,zbemzgrzyta,
Zrkiprzelewadorki,
109/123
1.12.2015
Jakgdybyzsitadosita,
Wrzcesrebrosyszyszjki?
WIDMO
# Gdziekoci?gdziekocigdzieBogaludchwali?
2720
Gdziekoci,ach,poka,czowiecze.
Ach,widzisz,jakwebietendukatmipali,
Jaksrebrostopionedopiecze.
Ach,wylej,czowieku,dlabiednejsieroty,
#
Dlawiniajakiego,dlawdowy,
2725
Ach,wylejmizrkiarsrebrnyizoty,
Idukattenwyupmizgowy.
Tyniechcesz!ha,kruszecprzelewajamusz
Akiedytendziecipoerca
# Wyzionieakom,bezdennswdusz,
2730
Tenkruszecmuwlejdoserca.
Apotemprzezoczy,przezuszywylej
Iznowutymwlejkorytem,
Ibdtymtrupemobracajaksitem,
#
Nalej,wylej,przesiej!
2735
Ach,kiedyprzezniegotenkruszecprzesiej!
Ach,czekatakdugo!gorej!gorej!
ucieka
GULARZ
Ha!
KOBIETA
Cowidzisz?
GULARZ
#
2740
Ha,jakblisko!
Upir,
Drugiwylaz,kunambiey,
Jakieobrzydetrupisko!
Blade,tuste,truptowiey,
Istrjwieymanaciele,
Ubranyjaknawesele
2745
Igadniedawnogotoczy,
Ledwiemuwpwygryzoczy.
Odkaplicywstronskoczy,
Czartgouwid,czartzamroczy,
110/123
1.12.2015
Niepucigodokaplicy.
2750
Czartprzybrapostadziewicy
Inatruparczkkiwa,
Okiemmruga,miechemwzywa
Skaczekuniejtrupzwiedziony,
Zgrobunagrb,jakszalony.
2755
Irkami,inogami
Wije,jakwiatrakskrzydami
Jupadadojejuciskw
Wtemspodngjegowytryska
Dziesidugich,czarnychpyskw
2760
Wyskakujczarnepsiska,
Pies
Odnglubejgoporway
Itargajnakaway,
Czonkikrwawympyskiemtrzs,
#
Popoluroznoszmiso.
2765
Psyznikny.Nowedziwo,
Kadacztrupajestyw:
Wszystkiejakoddzielnetrupy
Biegzebrasidokupy.
Gowaskaczejakropucha
2770
Inozdrzamiogiebucha
Czogajsipiersitrupa
Jakwielkawiaskorupa
Juzrosasigowazciaem,
Jakkrokodylbieycwaem.
2775
Oderwanejrkipalce
Dr,wijsijakpadalce
Dozapiasekchwyta,grzebie,
Icignierkdosiebie,
#
Inogisiprzyczogay,
2780
Iznowutrupwstajecay.
Znowuwabiulubiona,
Znowupadawjejramiona,
Znowugoporwayczarty,
Iznowuwsztukirozdarty
2785
Ha!niechgowicejniewidz!
KOBIETA
Taksiboisz?
111/123
1.12.2015
GULARZ
Taksibrzydz!
wie,padalce,ropuchy:
#
Wjednymtrupietylegadw!
2790
KOBIETA
Onniebdzieztymiduchy!
GULARZ
Wkrtce,wkrtcekoniecDziadw.
Wierzenia
Syszysztrzecikurjupieje
Tampiewajojcwdzieje,
#
Irozchodzsigromady.
2795
KOBIETA
InieprzyszedonnaDziady!
GULARZ
Jeliduchtenjeszczewciele,
Czary
Wymwterazjegoimi,
Janaczarodziejskieziele
#
Wtajemniczymzaklnrymie
2800
Iduchciaoswezostawi,
Iprzedtobsiobjawi.
KOBIETA
Wymwiam
GULARZ
Onniesucha
#
Jazaklem.
2805
KOBIETA
Niemaducha!
GULARZ
Okobieto!twjkochanek
Albozmieniojcwwiar,
Albozmieniimistare.
#
Widzisz,juzbliasiranek,
2810
Gusanaszemocstraciy,
112/123
1.12.2015
Niepokaesitwjmiy.
wychodzzdrzewa
Cto?cto!patrz:zzachodu,
TamodGiedyminagrodu,
#
rdgstychkbwzamieci
2815
Kilkadziesitwozwleci,
Wszystkieleckupnocy,
Lecilewkoniachmocy.
Widzisz,jedentamnaprzedzie.
Wczarnymstroju
2820
KOBIETA
On!
GULARZ
Tujedzie.
KOBIETA
Iznowunazadzawrci,
Itylkorazokiemrzuci,
#
Ach,raztylko,jakieoko!
2825
GULARZ
Piermiazbroczonposok,
Cierpienie,
Bowtejpiersijestranwiele:
Strasznecierpionkatusze,
Tysicmieczwmiaonwciele,
#
Awszystkieprzeszyawdusz.
2830
miergochybazranuleczy.
KOBIETA
Ktwewrazitylemieczy?
GULARZ
Narodunieprzyjaciele.
KOBIETA
Jednranmianaczole,
#
Jedntylkoiniewielk,
2835
Zdasibyczarnkropelk.
Pitno,
113/123
1.12.2015
GULARZ
Tanajwikszesprawiabole
Jamjwidzia,jamjzbada
Transamsobiezada,
#
mierzniejuleczyniemoe.
2840
KOBIETA
Ach,uleczgo,wielkiBoe!
Przypisy
[1]
JanSobolewskirodemzBiaegostoku,poukoczeniuUniwersytetuWileskiegobynauczycielemwKroachna
mudzi.Wyrokiemcarskimwcielonywr.1824dokorpusuinynierw,wjesieni1829r.zmarwArchangielsku.
[2]
CyprianDaszkiewiczrodemzPodlasia(ur.1803),uczeszkbiaostockichiUniwersytetuWileskiego,prawnik
ihistoryk,naleadofilaretw:skazanynazesaniedoRosji,przebywaodr.1826wMoskwietamzaprzyjanisi
bliskozMickiewiczem.ZmarwMoskwiewgrudniu1829r.
[3]
FeliksKoakowskirodemzMozyrza,studiowafilologiwUniwersytecieWileskim,naleadofilaretw,azdaje
si,idofilomatw.Obdarzonytalentempoetyckimilubianyprzezkolegw.ZesanydoRosji,oddasistudiom
orientalistycznymwKazaniuzmarwPetersburgu1831r.
[4]
minakopalnia.
[5]
jednemutylkomianowiciesamemuMickiewiczowi.
[6]
ObaczdzieoLeonardaChodki:TableaudelaPologneancienneetmoderne.Maepisemkodrukowanewczasie
rewolucjiwWarszawiepodtytuemNowosilcowwWilnie,tudziebiografiaTomaszaZanawdykcjonarzach
biograficznychiwdzieleJzefaStraszewiczaLesPolonaisetlesPolonaises.[przypisautorski]
[7]
terazczylipoupadkupowstanialistopadowego.
[8]
DuchynocneDuchzlewejstronyduchyze,szataskie.
[9]
minstrelwdrownypiewak.
[10]
Ty,coblinichkatujeszwiziemanamyliswegoprzeladowc,Senatora.
[11]
Japiewakwiziejestpoet.Wtymiwwieluinnychmiejscachwidzimy,eMickiewiczuyczabohaterowi
Dziadwryswswejwasnejosobowoci.
[12]
D.O.M.napisaciski:DeoOptimoMaximo(wskrcie,jaknanagrobkach)BoguNajlepszemu,
114/123
1.12.2015
Najwikszemu.Gustawzmar18231listopada.TunarodzisiKonrad18231listopada.Gustaw,
zrozpaczonykochanekzcz.IV,przeistaczasiwwizieniuwKonrada,bojownikasprawynarodowej.
[13]
Osobomwystpujcymwsc.Inadapoetarysybiograficzne,aczciowonawetimionalubnazwiskaswych
kolegw,towarzyszywizienia.
[14]
runtnocnainspekcjawart.
[15]
nowicjatokresprzygotowaniadoyciazakonnego.
[16]
merynosyrasaowiec.
[17]
Mylc,ejuzajedafeldjegerzedzwonkiem.Feldjegry,czylistrzelcypolnicesarscy,srodzajemandarmw:
polujszczeglnienaosobyrzdowipodejrzane,jedpospoliciewkibitkach,tojestwzkachdrewnianychbez
resorwielaza,wskich,paskichizprzoduwyszychniztyu.ByronwspominaotychwozachwswoimDon
Juanie.Feldjegerprzybywapospoliciewnocy,porywapodejrzanosob,niemwicnigdy,gdziejpowiezie.
Kibitkaopatrzonajestdzwonkiempocztowym.KtoniebywLitwie,ztrudnociwystawisobieprzestrach,jaki
panujewkadymdomie,uktregowrtodezwiesidzwonekpocztowy.[przypisautorski]
[18]
chiromantaosobapotraficawryzliniipapilarnychdoni.
[19]
infant(zfr.)dzieckonajczciejwtensposbokrelanodzieckokrlewskie,nastpctronu,dlategotesowoto
uytenaokreleniemajcegosinarodzipotomkajednegozwiniw,nadajecaejwypowiedzicharakter
ironiczny.
[20]
kozawizienie.
[21]
PytarazLitwin,niewiem,diabaczyPiczuka.NazywaludwLitwiePiczukamiobywatelibotnistychokolic
Piska.[przypisautorski]
[22]
Tylkoykniepowietrzaiwnetsipodchmieli.Winiowie,ktrzydugobyliwzamkniciu,wychodzcnawiee
powietrzedowiadczajpewnegorodzajuupojenia.[przypisautorski]
[23]
docomchodziokozakwzw.doskimi(terenyichosiedleniawImperiumRosyjskimleaynadDonemna
Ukrainie),ktrzytworzylidoborowkawaleriwojskaros.
[24]
carugwarowa(zros.)formawoacza:carze.
[25]
WLitwiezytoznakpakawedniuinkrutowin.Nazywajinkrutowinamiuroczysto,ktrgospodarzobchodzi,
wnoszcsidonowegomieszkania.[przypisautorski]
[26]
niewidomyniewidoczny.
115/123
1.12.2015
[27]
bajkGoreckiegoponiejegotaprzytaczatrebajkiDiabeizboeAntoniegoGoreckiego(17871861),poetyi
bajkopisarza,uczestnikakampaniinapoleoskich,anastpniepowstanialistopadowegozMickiewiczem
zaprzyjanisijunaemigracji,pniejjeszczepoczyyichrwniewizyrodzinne(synGoreckiego,Tadeusz,
polubiMariMickiewiczwn).
[28]
zpnoczzasadami,ktrymikierujesimocarstwopnocne,caratrosyjski.
[29]
patentsodalisadokumentczonkowstwawsodalicjimariaskiej(por.ac.sodalicium,towarzystwo,bractwo,
zwizek),tj.bractwa,ktregoczonkowieoddajszczeglnczeNajwitszejMariiPannie(pierwszetakiezwizki
zaczypowstawawXVIw.).
[30]
VivatPolonus,unusdefensorMariae(ac.)NiechyjePolak,jedynyobrocaMariiprzygoda,jaksizdaje,
opartaowydarzenierzeczywiste.OpowiedziajeuczestniktamtychwalkAdamAmilkarKosiskipodtymwanie
aciskimtytuemwjednymzeswychOpowiadaonierskich(Lipsk1845).
[31]
mina(zfranc.)kopalnia.
[32]
Palehr.PiotrPahlen(17461826)ministerrosyjski,organizatorspisku,ktrydoprowadzidozamordowania
caraPawaI(1801).
[33]
szarfadlacaraszarf,stanowicdekoracjmundurucarskiego,udusilispiskowcycaraPawa.
[34]
ksigasybilliskawglegendyzawieraaprzepowiedniewieszczkiSybilli.
[35]
szklanneskrzydaobrazowowznaczeniu:teleskop.
[36]
dusznychduchowych.
[37]
Goszlewejstronyduchazego,zprawejanioa.
[38]
Partiaobugoswwykonywanajestjednoczenie.
[39]
Partiaobugoswwykonywanajestjednoczenie(jakwpoprzednimanalogicznymprzypadku).
[40]
[41]
[42]
Sacrdieu!przeklestwofrancuskie.
[43]
Tojestwielkachorobawielkchorobnazywanoepilepsj.
[44]
ocheznokiezna,poskromi.
116/123
1.12.2015
[45]
Exorciso(ac.)zaklinam.
[46]
wnikwnyk,sido,puapka.
[47]
Parlemoi()risponderoIozyduchmwirnymijzykami:pofrancusku,niemiecku,angielskuihiszpasku.
Wprzekadzie:Mwdomniepofrancusku,biednykapucynie!jamogemzapomnieacinynawielkimwiecie,ale
tyjakowitypowinienemiedarjzykw.Moemwiszponiemiecku?Cotammruczysztaktrwonie?Cotojest?
Panowie,jaodpowiem
[48]
Cestjuste()tedfie(franc.)Susznie,wtejgrzegramydospki:on[Konrad]jestmdrzec,ajazzawodu
diabe.Byemjegonauczycielemitymsichlubi.Umieszmoewicejnimy?Mw,wyzywamci.
[49]
dacapo(wosk.)odpocztku,nanowo.
[50]
Kreishauptmannstarosta.
[51]
Landratnaczelnikpowiatu
[52]
Innomine()immunde(ac.)wimiOjcaiSynaiDuchawitego.Amen.Zaklinamci,duchunieczysty
kocielnaformuaegzorcyzmu.
[53]
[Wscenariuszu]Ewa,Marcelinapostaciomtymnadapoetaimionairyspobonocidwchpanienpolskich
poznanychwRzymiewr.1829HenriettyEwyAnkwiczwnyijejtowarzyszki,Marcelinyempickiej.Dla
Henriettyywiongbszeuczucie:powiciimwierszeDoH***,DomegoCziczerona,DoM..Rodzina
AnkwiczwpochodziazwczesnejGalicji(zMachowejkooTarnowa),dlategotescenaIVdziejesi(niedo
cile)podLwowem.
[54]
zanichzaofiaryprocesufilareckiego.
[55]
TepiosenkiitenszczegbiograficznyKonradazaczerpnpoetazwasnegoyciamoemysidomyla,e
dziewcztarozmawiajopierwszymtomikuPoezjiMickiewicza.
[56]
zaliciesplemyzare(prowinc.)jakliciejakre.
[57]
rwniankiwjednymzeznaczeprowinc:bukiecikikwiatkwlub:wianki.
[58]
kwiatypamitekniezapominajki.
[59]
wniciewejcie,wzejcie.
[60]
puszczetu:pustynie.
[61]
doelaznejbramywizieniafortecznego.
117/123
1.12.2015
[62]
wtejamywpodziemiakopal.
[63]
RakusAustriak.
[64]
BorusPrusak.
[65]
Wyrazyczyn,czynownik,czstostuuytewznaczeniurosyjskim,dlaLitwinwtylkozrozumiae.WRosji,aeby
niebychopemalbokupcem,sowem,abymieprzywilejuwalniajcyodkaryknuta,trzebawejwsub
rzdowipozyskataknazwanklasalboczyn.Subadzielisinaczternacieklaspotrzebakilkalatsubydla
przejciazjednejklasywdrug.Sprzepisaneczynownikomrneegzamina,podobnedoformalnoci
zachowujcychsiwhierarchiimandaryskiejwChinach,skd,zdajesi,etenwyrazMogoowiedoRosji
przenieli,aPiotrPierwszyznaczenietegowyrazuodgadnicainstytucjwduchuprawdziwiechiskim
rozwin.Czynownikczstoniejesturzdnikiem,czekatylkourzduistarasiomaprawo.Kadaklasaalbo
czynodpowiadapewnejrandzewojskowej,itak:doktorfilozofiialbomedycynyliczysiwklasiesmejimastopie
majora,czyliasesorakolleskiegostopiekapitaskimafrejlina,czylipannadworucesarskiegobiskuplub
archirejjestjeneraem.Midzyczynownikamiwyszymiiniszymistosunkiulegociiposuszestwaprzestrzegaj
sizrwnprawiecisocijakwwojsku.[przypisautorski]
[66]
GrandContrleur(franc.)WielkiKontroler,kontrolerpastwowy,jednaznajwyszychgodnociwdawnej
rosyjskiejhierarchiirzdowej.
[67]
inwitacjezaproszenia.
[68]
domowidomownicy.
[69]
kreowanymianowany.
[70]
Diable!quellecorve!dodiaba!cozapaszczyzna!Tuidalejsowaizdaniafrancuskie.
[71]
laprincesseksina.ChodzioksinZubow,kochankNowosilcowa.ZdomuWalentynowiczwna,Polka,
gorszyaWilnoswymyciemrozwizymiuchodziapowszechniezakochankNowosilcowaiBajkowa.
[72]
enfaitdesdamescododam.
[73]
imaginezvouswyobraPansobie.
[74]
przysupieprzyzupie.
[75]
Jejureprzysigam.
[76]
matable()Figurezvousustou,zichobcesowmowitonemnieznonym.WyobraPansobie.
[77]
Quesaisje!Czyjawiem!
118/123
1.12.2015
[78]
dyskursrozmowa.
[79]
IlyadequoiJestzczego.
[80]
w()Warszawrusycyzm.
[81]
MonseigneurJanieOwieconymowaow.ks.Konstantym.
[82]
derevenirbienttabympowracarycho.
[83]
Jen'enpuisplusNiemogjuduej.
[84]
anagnosin(grec.)rozpoznanie.Doktorposugujesituswterminologizawodow,medyczn.
[85]
cesont()accidentspassagerstoschorobylekkie,tosprzemijajceprzypadoci.
[86]
signorDottore()bonanotte(w.)panieDoktorze!dowidzenia,dobranoc.
[87]
vousosezpansiomiela.
[88]
Stoispisanyjasnojakukazsenacki.PrzysowiemstaasiwRosjiciemnoukazwsenackich.Szczeglnieukazy
sdowe,czyliwyroki,umylnietakbywajukadane,abyjernietumaczyistdnowsprawtoczymona
byo.Jesttointeresemkancelariisenackich,cigncychniezmiernezyskizprocesw.[przypisautorski]
[89]
excusezproszwybaczy.
[90]
rejestrtu:wykaztowarwpobranychnakredyt.
[91]
voyezvouspatrzpan.
[92]
emisaryjuszklubwwysanniktajnychzwizkwpolitycznych.
[93]
Oh!cetincendiaireO!tenpodpalacz.
[94]
Cen'estpastonaffaireTonietwojasprawa.
[95]
Ehbien?Awic?
[96]
ParionsZamysi.
[97]
Troiscentscoups()dejacobin!Trzystakijwiyje?Trzystakijw!atoszelma!trzystakijwinieskona!co
zagrzbietjakobiski.
[98]
lavertucutanee()monami!wytrzymaoskryprzewyszawszystkomaskrjeszczelepiejwygarbowan.
119/123
1.12.2015
Niepojmujtego!ha!mjprzyjacielu!
[99]
Unhonntesoldat()Quelrebelle!porzdnyonierzbybyodtegoskonadziesirazy!Cozabuntownik!
[100]
unhommedeboisczowiekdrewniany,niewraliwynabl.
[101]
figurezvous?czyPanmoesobiewyobrazi?
[102]
c'estjustesusznie.
[103]
Vousn'aimezpas()historiquePannielubiszhistorii?ha,ha,satyrykpowiedziaby,eboiszsista
historycznym(tzn.przejdohistorii).
[104]
ElleporteunelettreOnaprzynosilist.
[105]
zanipisapisawjejsprawie,popierajpisemnie.
[106]
Laprincessepeuttrebymoeksina.
[107]
Avecquellechaleur!Zjakimzapaem!
[108]
mredecefriponmatkategohultaja.
[109]
MonsieurleSnateur()deHerzPanieSenatorze!och!przeszkadzamPanu.MajpiewachrzDonJuana,
apotemkoncertHerza
[110]
Herz!choeur!()mowaokoosercgraswopartanatym,eHerzponiem.znaczyserce,afranc.choeur
(chr)wymawiasitaksamojakcoeurserce.
[111]
Vousvenez()descoeursPrzychodziPaniwsamraz,Panitakpiknajakserce.Chwilaczuoci!istnaulewa
serc!
[112]
legrandducMichelwielkiksiMichaPawowicz,najmodszybratAleksandraiKonstantego,nieodegraroli
historycznej.Znanyraczejjakohulaka.BywtedyzgwardinaLitwierzeczywicielubikalambury.
[113]
mafoijakoywo.
[114]
j'ysuisdansunmomentprzyjdtamzachwil.
[115]
Faitesluidoncgrce!UczyejejPanask!
[116]
Diablem'emporteNiechmidiabeporwie.
[117]
c'estdrletozabawne.
120/123
1.12.2015
[118]
EhbienAwic.
[119]
Estilpossible?Czytomoliwe?
[120]
wambarasiewzakopotaniu.
[121]
imaginezvouswyobraPanisobie.
[122]
soyeztranquillebdPanispokojna.
[123]
adieuegnam.
[124]
J'ysuisdansunmomentZachwilprzyjd.
[125]
C'enesttropTozawiele.
[126]
powietrzauyjeDoktoriPelikandoradzaj,byRoliisonowiumoliwisamobjstwotsammylpoddawamu
szatanprzezustaKonrada.
[127]
aminelasantetopodkopujezdrowie.
[128]
faitladigestionuatwiatrawienie.
[129]
voirdonnerlaquestionprzygldasitorturowaniu.
[130]
enprenantsoncafpijckaw.
[131]
autodaf(port.)palenieywcemnastosie.
[132]
avecunteintsidlabrzcertakzniszczon.
[133]
c'estbeautopiknie.
[134]
quellefigure!()l'aird'unpotecozamina!ommawygldpoety.
[135]
unregardaussibtespojrzenietakgupie.
[136]
Queme()impossibleComiPanmwisz,mjdrogi?niemoliwe!
[137]
quejevousembrasseniechciucisn.
[138]
coutezproszposucha.
[139]
trutynowarozpatrywa,omawia.
121/123
1.12.2015
[140]
indekstu:wskazwkazegarka.
[141]
C'estindigne!Tosiniegodzi!
[142]
Vraiment,c'estunmalheurNaprawd,tonieszczcie.
[143]
Pardon()majeunesse!Przepraszam,stokrotnieprzepraszam,byembardzozajty.Cowidz,menuet?
Doskonaleugrupowany!Tomiprzypomniaodnimojejmodoci!
[144]
Cen'estqu'unesurpriseTotylkoniespodzianka.
[145]
Estcevous()dieux!CzytoPani,mojebstwo!Jakelubitentaniec,niespodzianka?Ach!bogowie!
[146]
Vousdanserez,j'esprePanzataczy,spodziewamsi.
[147]
Certes,etdemonmieuxOczywicie,najlepiejjakpotrafi.
[148]
Ilcrveradansl'instantOnpkniezachwil.
[149]
KolleskiRegestrator(doSowietnika).Kolleskiregestratorjesttojedenznajniszychczynw.Sowietnikw,czyli
radcw,rnesrodzajeigatunki,jakoto:radcyhonorowi,kollescy,tajni,rzeczywici.Pewnydowcipny
Rosjaninmawia,iRzeczywistyTajnyRadcajesttrojakimkamstwembonieradzi,niewieoadnejtajemnicyi
czstojestnajniedorzeczniejszymstworzeniem.Mwionorazojakimczynownikuinazywanogodobrym
czowiekiem.Nazwijraczejdobrymchopcem,odezwasiwartowni.Jakczynownikmoebyczowiekiem,
pkijesttylkoregestratorem?WRosji,aebybyczowiekiem,trzebabyprzynajmniejradcstanu.[przypis
autorski]
[150]
Taszujawstaropolszczynierzeczownikzbiorowy:motoch.
[151]
Ah!quellebeaut,quellegrce!Ach,cozapikno,cowdzik.
[152]
turma(zniem.)wiea,tuwznaczeniu:wizienie.
[153]
Namkainabal.ZaproszenieurzdowenabaljestwRosjirozkazemszczeglniejjelibaldajesiz
okolicznociurodzin,imienin,zalubinitd.cesarzalubosbfamiliipanujcej,albotejakiegowielkiegourzdnika.
Wtakichrazachosobapodejrzanalublewidzianaodrzdu,nieidcnabal,naraasinaniemae
niebezpieczestwo.ByyprzykadywRosji,erodzinaosbuwizionychiwskazanychnaszubienicznajdowaasi
nabalachudworu.WLitwieDybiczcigncprzeciwkoPolakom,aChrapowickiwicitpicpowstacw,
zapraszalipublicznopolsknabaleiuroczystocizwyciskie.Takowebaleopisujsipotemwgazetachjako
dobrowolnewynurzeniasinieograniczonejmiocipoddanychkunajlepszemuinajaskawszemuzmonarchw.
[przypisautorski]
[154]
MonGnral,quellechansonPanieGenerale,cozapiosenka!
122/123
1.12.2015
[155]
BeranerPiotrJanBranger(17801857),postpowypoetafrancuski,najbardziejwwczaspopularnyautor
piosenek,wtymwielusatyrycznych,zwrconychprzeciwkopanujcymiwyszejhierachiirzdowej.
[156]
Quelhonneur()serviteurCozazaszczyt,cozaszczcie!Ach,PanieSenatorze,jestemPaskimunionym
sug.JesttorefrensatyrycznejpiosenkiBrangeraLeSnateur.Jejtrecizachwytygupiegoma,
zadowolonego,esenatornadskakujejegoonie,ajemuokazujeaskawo.
[157]
Gnral,cesont()acadmicienPanieGenerale,czytoPaskiesowa?Takjest.WinszujichPanu.Te
kupletysnaprawdbardzoucieszne,cozatonsatyrycznyizabawny!Zapaskiniezrwnanytalentzrobibym
Panaczonkiemakademii.
[158]
Va,va,jetecoifferaibienNo,no,jujaciprzyprawirogi.
[159]
arrangezdoncuporzdkujPan.
[160]
mozgimzguywanietegowyrazuwl.mn.wznaczeniul.poj.jestprowincjonalizmem.
[161]
konduktorpiorunochron.
[162]
c'estinconcevable!toniedopojcia!
[163]
c'estdiable!tosprawadiabelska!
[164]
Voyezvoyez,queloeilhagardPatrznopatrz,jakibdnywzrok.
[165]
unsingulierhasardszczeglnyprzypadek.
[166]
OnauraitfortdireWieledaobysipowiedzie.
[167]
ondiraitbiendeschosesgadanobyzawiele.
[168]
IlbatlacampagneOnbredzi.
123/123

Adam Mickiewicz, Dziady 3

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

Adam Mickiewicz, Dziady 3

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

1.12.

ebytywidziamojemerynosy [16] ,woy!

330Imgbymkilkudocom [23] grzbietynaszpikowa.

Tamksigasybiliska [34] przyszychloswwiata

GOSZLEWEJSTRONY [37] [38]

JestemjakoKreishauptmann [50] ,Gubernator,Landrat [51] :

PokjsypialnywspaniaySENATORobracasinaouiwzdychaD WCHD IABWnadgow

CzekaijakiPanurejestr [90] przypomina.

ebylegrandducMichel [112] tenkalamburwiedzia,

Pjdquejevousembrasse [137] a!a!torzeczinna,

Das könnte Ihnen auch gefallen