Zijn er goede voorbeelden van het gebruik

vanbiobrandstoffen in Europa?
Jazeker! De bekendste voorbeelden zijn te vinden in
Stockholm, Rotterdam en Graz, waar een groot deel
vanhet gemeentelijk vervoer op biobrandstoffen rijdt.
Maar er zijn ook minder bekende projecten, zoals de
inzetvan voertuigen op biobrandstoffen op de luchthaven
van Mnchen.
De belangrijkste redenen voor deze initiatieven zijn
de noodzaak om de luchtkwaliteit in de stadscentra te
verbeteren, economische voordelen en een groen imago
voor de betrokken organisaties.

Ervaringsdeskundigen melden dat het gebruik van deze

voertuigen niet merkbaar verschilt van dat van voertuigen
die op fossiele brandstoffen rijden. Er zijn geen merkbare
veranderingen in de motorprestaties. Wel is er iets meer
onderhoud nodig. Meer informatie over onderhoud en
biobrandstoffen is te vinden in de Technical Guidance.

DIESELVERVANGERS

BENZINEVERVANGERS

E85
B30
B100
ED95

B30
B100
ED95
BTL
HVO
PPO

E85
Biogas

BTL
HVO

Sommige voorbeelden zijn gemarkeerd op onderstaande kaart. Ga voor een uitgebreider overzicht en
contactgegevens naar de website van Biofuel Cities
(www.biofuel-cities.eu) en klik op Project & Activities
Directory. Meer informatie van ervaringsdeskundigen
istevinden in de Technical Guidance.

PPO
Biogas

85% bio-ethanol+ 15% benzine

30% biodiesel + 70 % diesel
100% biodiesel
95% bio-ethanol +
5 toevoegingen
Biomass to Liquids-diesel
(zelfde kwaliteit als diesel)
Hydro-treated Vegetable Oils
(zelfde kwaliteit als diesel)
Puur Plantaardige Olie
Gas met een hoog
methaangehalte

REDUCTIE BROEIKASGASSEN
IN VERGELIJKING MET FOSSIEL EQUIVALENT
Bio-ethanol
Biodiesel
BTL
PPO
Biogas

Voorbeelden van publieke toepassing van biobrandstoffen

STOCKHOLM

32 to 87 %
36 to 88 %
93 to 95 %
40 to 68 %
80 to 86 %

ENERGIEGEHALTE BIOBRANDSTOF
IN VERGELIJKING MET FOSSIEL EQUIVALENT

550 o.a. Bioethanol

en Biogas

150 Bioethanol
14 Biogas

ROTTERDAM

Een inleiding op de Technical Guidance

WAGEN OMBOUWEN?

E85
ED95
B30
B100
BTL
HVO
PPO
Biogas

0,73
0,60
0,98
0,92
1
1
0,90
1

liter benzine
liter diesel
liter diesel
liter diesel
liter diesel
liter diesel
liter diesel
liter aardgas

Biobrandstoffen kunnen de uitstoot van broeikasgassen

verminderen, de levering van transportbrandstoffen
diversificeren (energiezekerheid) en kansen scheppen
voor plattelandsontwikkeling. Er is echter ook bezorgdheid
dat de druk op het grondgebruik (als gevolg van de snelle
toename van de vraag naar grondstoffen voor biobrandstoffen) verschillende negatieve effecten zal hebben, zowel
voor het milieu als op maatschappelijk gebied. Meer
informatie over dit onderwerp vindt u in de Technical
Guidance of op de website van Biofuel Cities.

Bioethanol
Biogas

MUNICH AIRPORT
83 (doel = 400)
Biodiesel/PPO
Biodiesel/PPO
Bioethanol/Biogas

Meer informatie!
Deze folder geeft een samenvatting van de Technical
Guidance, een rapport waarin alle relevante technische
zaken rondom biobrandstoffen worden besproken.
DeTechnical Guidance kan worden gedownload van
de website van Biofuel Cities.

GRAZ
135 Biodiesel

Biofuel Cities publiceert ook informatieve gidsen over de

aanschaf van voertuigen die geschikt zijn voor biobrandstoffen (procurement guide) en over beleidsmaatregelen
(policy handbook). Deze rapporten kunnen eveneens
worden gedownload vande website.

2009 SenterNovem, Utrecht, Nederland. Foto omslag: Webletters, Anna Groot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van
hetICLEI Europees secretariaat op enige wijze en enige vorm verveelvoudigd worden.

Ombouw
nodig?

OEM's
beschikbaar?

Retrot
mogelijk?

ja
ja
1
1
nee
nee
ja
nee

ja
ja
1
1
nvt
nvt
nee
ja

ja (LG), nee (IG)

nee
ja
ja
nvt
nvt
ja
ja

1 : afhankelijke van fabrikant en garantie

OEM: Original Equipment Manufacturer
Retrot: ombouwen na levering
LG: Licht gebruik
IG: Intensief gebruik

Biobrandstoffen en duurzaamheid

1900 Bioethanol

Disclaimer
Zowel de Europese Commissie als elke vertegenwoordiger van de Commissie is niet verantwoordelijk
voor hetgebruik van de informatie in deze folder. De meningen weergegeven in deze uitgave zijn enkel de
verantwoordelijkheid van de auteurs en reflecteren nietautomatisch de mening van de Europese Commissie.

Uw wagenpark op biobrandstof laten rijden

Een overzicht van de nieuwste mogelijkheden

(voor wagens op aardgas)

1 liter E85
1 liter ED95
1 liter B30
1 liter B100
1 liter BTL
1 liter HVO
1 liter PPO
1 liter Biogas

330 Bioethanol
130 Biogas

10
2

BIOBRANDSTOFFEN VERKLAARD

Funded by
the European
Commission

Op de website van Biofuel Cities vindt u veel informatie

over biobrandstofprojecten in heel Europa (project
database), relevante contactpersonen met betrekking
tot biobrandstoffen (contactdatabase), nieuws over biobrandstoffen en een overzicht van interessante evenementen. De site biedt ook een netwerk en de gelegenheid om
een samenwerkingsproces te starten als u op zoek bent
naar interessante Europese partners.
Voor meer informatie over Biofuel Cities of om u aan
te melden voor de e-nieuwsbrief Biofuel Cities Update,
gaatu naar de website: www.biofuel-cities.eu.
U kunt ook contact opnemen met: SenterNovem,
Postbus8242, 3503 RE Utrecht, Nederland.
E-mail: secretariat@biofuel-cities.eu, Fax: +31 30 231 6491

De rapporten van Biofuel Cities kunnen worden

gedownload bij het onderdeel Publications van de
website: www.biofuel-cities.eu.

Biofuel Cities loopt vanaf 2006 tot en met 2009. Het is een zogenaamd Coordination
Action project dat wordt gefinancierd uit het zesde kader programma van de Europese Unie.
Het staat bekend onder de activiteit Alternatieve transportbrandstoffen: Biofuel Cities.

www.biofuel-cities.eu

Koolstofkringloop
Waar gaat deze folder over?
Duurzame mobiliteit is een hot item voor lokale
overheden, kopers van nieuwe voertuigen en eigenaren van wagenparken en kan een oplossing bieden
voor de toenemende vervuiling, geluidsoverlast en
teruglopende luchtkwaliteit die het gevolg zijn van
de gestage groei van het stadsverkeer. Schonere en
alternatieve brandstoffen kunnen ook helpen de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 te verminderen
en, last but not least, duurzame voertuigen kunnen
een positief visitekaartje zijn voor uw organisatie.
Wilt u graag overstappen op alternatieve brand
stoffen, maar weet u niet hoe u dat moet aan
pakken? Deze folder geeft u een overzicht van
de mogelijkheden voor het gebruik van een van
de meest populaire categorien alternatieve brandstoffen: biobrandstoffen! Mengsels met een laag
gehalte aan biobrandstoffen worden in de meeste
EU-lidstaten op grote schaal gebruikt, maar het
gebruik van mengsels met een hoog gehalte aan
biobrandstoffen is beperkter. De Technical Guidance
richt zichmet name op deze mengsels met een
hoger gehalte en bespreekt de basisbeginselen
van biobrandstoffen, de technische aspecten en
gebruikerservaringen. In deze folder vindt u een
beknopt overzicht van deinformatie die uitgebreider
aan deorde komt in de Technical Guidance.

Is deze folder van toepassing op

mijnsituatie?
Als u een antwoord zoekt op de volgende vragen,
dan is deze folder bedoeld voor u!
Hoe kan ik het wagenpark van mijn organisatie
duurzamer maken?
Wat zijn biobrandstoffen?
Welke biobrandstoffen zijn geschikt voor
mijnwagenpark?
Wat zijn de ervaringen van andere organisaties
metbiobrandstoffen?

www.biofuel-cities.eu

Wat zijn biobrandstoffen?

De term biobrandstoffen wordt gebruikt voor alle
transportbrandstoffen die zijn gemaakt van biomassa
(plantaardig en dierlijk materiaal). Er zijn verschillende
soorten biobrandstoffen; sommige zijn chemisch identiek
aan fossiele brandstoffen, terwijl andere totaal anders
zijn. Biobrandstoffen worden doorgaans verdeeld in twee
categorien: biobrandstoffen die diesel vervangen en
biobrandstoffen die benzine vervangen.
Biobrandstoffen staan de laatste tijd flink in de belang
stelling, omdat ze helpen het probleem van klimaat
verandering te verminderen. Koolstofdioxide (CO2),
eenvan de grootste veroorzakers van klimaatverandering,
komt vrij bij de verbranding van transportbrandstoffen.
Bijgebruik van fossiele brandstoffen komt er koolstof
dioxide in de atmosfeer terecht, waardoor het CO2-gehalte
van de lucht toeneemt. Bij gebruik van biobrandstoffen
komt ook koolstofdioxide vrij, maar dit is CO2 die
kort daarvoor is opgenomen door de biomassa, dus
de planten. In de zogenoemde koolstofkringloop,
wordt de koolstofdioxide die wordt uitgestoten door
autos opnieuw gebruikt door planten, die uiteindelijk
weer worden gebruikt voor de productie van nieuwe
biobrandstoffen.
Dit lijkt een volmaakte kringloop, maar voor het telen
van biomassa zijn meststoffen en brandstof voor
tractoren nodig en daarnaast vereist de productie van
de biobrandstof zelf ook een bepaalde hoeveelheid
energie. De koolstofkringloop is daardoor niet volledig
gesloten. De meeste biobrandstoffen verlagen de uitstoot
van koolstofdioxide met zon 35 tot 60%. Meer geavan
ceerde biobrandstoffen, d.w.z. de biobrandstoffen die
naar verwachting in de toekomst verkocht zullen worden,
kunnen wellicht hogere CO2-besparingen opleveren
(tot80 of 90%).
De biobrandstoffen die op dit moment het meest worden
gebruikt, zijn bio-ethanol, biodiesel, puur plantaardige olie
(PPO) en biogas. Deze worden hieronder kort besproken.
Bio-ethanol is een alcohol zoals die ook in alcoholische
dranken voorkomt. Het wordt gemaakt van biomassa
die suiker bevat. Deze suiker wordt omgezet in bioethanol. Mengsels van benzine en een kleine hoeveel
heid bio-ethanol kunnen worden gebruikt in alle stan
daard benzinemotoren. Sommige fabrikanten maken
zogenoemde flexifuel-wagens, die ook kunnen rijden op
benzinemengsels met een hoger ethanolgehalte (tot 85%).
Diverse bus- en autofabrikanten verkopen tegenwoordig
voertuigen met dieselmotoren die op bijna pure bioethanol (95%) kunnen rijden.

Biodiesel is niet n specifieke brandstof. De naam

verwijst naar alle biobrandstoffen die diesel vervangen.
Als we het hebben over biodiesel, wordt meestal FAME
(vetzuurmethylester) bedoeld. FAME wordt gemaakt door
middel van een chemische bewerking van plantaardige
olin (dierlijke vetten worden ook wel gebruikt). Er zijn
echter ook andere manieren om biodiesel te produceren,
die de zogenoemde synthetische biodiesel opleveren.
Deze heeft in het algemeen vergelijkbare, vaak betere,
eigenschappen dan diesel van fossiele oorsprong.
Mengsels met een laag gehalte aan FAME (tot 5%) kunnen
in alle dieselmotoren worden gebruikt. Mengsels met een
hoger gehalte (bijv. B30 of B100) mogen echter alleen
worden gebruikt met goedkeuring van de fabrikant.
Puur plantaardige olie (PPO) is een van de eenvoudigste
biobrandstoffen. Pure olie, gewonnen uit oliehoudende
planten (in Europa hoofdzakelijk koolzaad), wordt
rechtstreeks als biobrandstof gebruikt. PPO kan alleen
worden gebruikt in dieselmotoren die hiervoor geschikt
zijn gemaakt.
Het gebruik van biogas is nog tamelijk beperkt, maar
deze brandstof wordt gezien als een interessant alterna
tief voor aardgas, dat in opkomst is als transportbrand
stof. Net als aardgas bestaat biogas hoofdzakelijk uit
methaan. Het wordt geproduceerd door de fermentatie
(een afbraakproces) van afval, zoals gemeentelijk gft-afval.
Om een hoog methaangehalte te verkrijgen, wordt het bio
gas vervolgens veredeld tot biomethaan door het te schei
den van de overige bestanddelen (zoals koolstofdioxide).
Andere alternatieve brandstoffen die kort worden
besproken in de Technical Guidance zijn: waterstof,
elektriciteit, aardgas en DME.

De wetgeving van de EU verplicht de lidstaten

maatregelen te nemen om de introductie van
biobrandstoffen op hun nationale markten mogelijk
te maken. In 2003 zijn de volgende specifieke doel
stellingen geformuleerd: 2% biobrandstoffen in 2005
en 5,75% in 2010.
Onlangs is een nieuwe Europese richtlijn aan
genomen die vereist dat in het jaar 2020 10% van de
energie voor de transportsector afkomstig moet zijn
uit hernieuwbare bronnen (vooral in de vorm van
biobrandstoffen).

Welke biobrandstoffen kunnen voor mij

interessant zijn?
Dat is afhankelijk van verschillende factoren. Ten eerst
moet u nagaan welke biobrandstoffen passen bij uw
voertuig en bij de afstanden die u moet kunnen afleggen.
Ten tweede kunt u, afhankelijk van uw motivatie voor
de keuze voor biobrandstoffen, een specifieke brand
stof kiezen die lokaal verkrijgbaar is, een brandstof die
de lokale luchtkwaliteit zal verbeteren, of een die de
grootste besparing van koolstofdioxide oplevert (of een
combinatie van deze mogelijkheden).
De CO2-uitstoot van de verschillende typen biobrandstof
fen varieert. De uitstoot kan zelfs fluctueren voor n type
biobrandstof, want deze is afhankelijk van factoren zoals
de productielocatie en de gebruikte productiemethode.
De Europese Commissie heeft voor elke biobrandstof
standaardwaarden vastgesteld die kunnen worden gezien
als waarschijnlijke gemiddelden.
In de meeste gevallen moeten standaard automotoren
geschikt worden gemaakt voor het gebruik van brand
stoffen met een hoog biobrandstofgehalte (meer dan 5%
biobrandstof). Sommige fabrikanten maken zulke wagens
al, zoals de flexifuel-autos van onder meer Ford, Saab
en Volvo en de bussen van Scania die op (bijna) pure
bio-ethanol kunnen rijden. Biogas zou kunnen worden
gebruikt in de standaard aardgaswagens die door verschil
lende fabrikanten worden gemaakt. Het gebruik van bio
diesel is echter in het algemeen afhankelijk van de vraag
of de fabrikanten garanties geven. Biofuel Cities werkt
momenteel aan een overzicht van de beschikbare wagens
die op biobrandstoffen kunnen rijden. Dit zal in de loop
van 2009 op de website worden gepubliceerd.
In de meeste gevallen zullen zeer beperkte aanpassingen
van de tankinfrastructuur nodig zijn.

Koolstofkringloop
Waar gaat deze folder over?
Duurzame mobiliteit is een hot item voor lokale
overheden, kopers van nieuwe voertuigen en eigenaren van wagenparken en kan een oplossing bieden
voor de toenemende vervuiling, geluidsoverlast en
teruglopende luchtkwaliteit die het gevolg zijn van
de gestage groei van het stadsverkeer. Schonere en
alternatieve brandstoffen kunnen ook helpen de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 te verminderen
en, last but not least, duurzame voertuigen kunnen
een positief visitekaartje zijn voor uw organisatie.
Wilt u graag overstappen op alternatieve brand
stoffen, maar weet u niet hoe u dat moet aan
pakken? Deze folder geeft u een overzicht van
de mogelijkheden voor het gebruik van een van
de meest populaire categorien alternatieve brandstoffen: biobrandstoffen! Mengsels met een laag
gehalte aan biobrandstoffen worden in de meeste
EU-lidstaten op grote schaal gebruikt, maar het
gebruik van mengsels met een hoog gehalte aan
biobrandstoffen is beperkter. De Technical Guidance
richt zichmet name op deze mengsels met een
hoger gehalte en bespreekt de basisbeginselen
van biobrandstoffen, de technische aspecten en
gebruikerservaringen. In deze folder vindt u een
beknopt overzicht van deinformatie die uitgebreider
aan deorde komt in de Technical Guidance.

Is deze folder van toepassing op

mijnsituatie?
Als u een antwoord zoekt op de volgende vragen,
dan is deze folder bedoeld voor u!
Hoe kan ik het wagenpark van mijn organisatie
duurzamer maken?
Wat zijn biobrandstoffen?
Welke biobrandstoffen zijn geschikt voor
mijnwagenpark?
Wat zijn de ervaringen van andere organisaties
metbiobrandstoffen?

www.biofuel-cities.eu

Wat zijn biobrandstoffen?

De term biobrandstoffen wordt gebruikt voor alle
transportbrandstoffen die zijn gemaakt van biomassa
(plantaardig en dierlijk materiaal). Er zijn verschillende
soorten biobrandstoffen; sommige zijn chemisch identiek
aan fossiele brandstoffen, terwijl andere totaal anders
zijn. Biobrandstoffen worden doorgaans verdeeld in twee
categorien: biobrandstoffen die diesel vervangen en
biobrandstoffen die benzine vervangen.
Biobrandstoffen staan de laatste tijd flink in de belang
stelling, omdat ze helpen het probleem van klimaat
verandering te verminderen. Koolstofdioxide (CO2),
eenvan de grootste veroorzakers van klimaatverandering,
komt vrij bij de verbranding van transportbrandstoffen.
Bijgebruik van fossiele brandstoffen komt er koolstof
dioxide in de atmosfeer terecht, waardoor het CO2-gehalte
van de lucht toeneemt. Bij gebruik van biobrandstoffen
komt ook koolstofdioxide vrij, maar dit is CO2 die
kort daarvoor is opgenomen door de biomassa, dus
de planten. In de zogenoemde koolstofkringloop,
wordt de koolstofdioxide die wordt uitgestoten door
autos opnieuw gebruikt door planten, die uiteindelijk
weer worden gebruikt voor de productie van nieuwe
biobrandstoffen.
Dit lijkt een volmaakte kringloop, maar voor het telen
van biomassa zijn meststoffen en brandstof voor
tractoren nodig en daarnaast vereist de productie van
de biobrandstof zelf ook een bepaalde hoeveelheid
energie. De koolstofkringloop is daardoor niet volledig
gesloten. De meeste biobrandstoffen verlagen de uitstoot
van koolstofdioxide met zon 35 tot 60%. Meer geavan
ceerde biobrandstoffen, d.w.z. de biobrandstoffen die
naar verwachting in de toekomst verkocht zullen worden,
kunnen wellicht hogere CO2-besparingen opleveren
(tot80 of 90%).
De biobrandstoffen die op dit moment het meest worden
gebruikt, zijn bio-ethanol, biodiesel, puur plantaardige olie
(PPO) en biogas. Deze worden hieronder kort besproken.
Bio-ethanol is een alcohol zoals die ook in alcoholische
dranken voorkomt. Het wordt gemaakt van biomassa
die suiker bevat. Deze suiker wordt omgezet in bioethanol. Mengsels van benzine en een kleine hoeveel
heid bio-ethanol kunnen worden gebruikt in alle stan
daard benzinemotoren. Sommige fabrikanten maken
zogenoemde flexifuel-wagens, die ook kunnen rijden op
benzinemengsels met een hoger ethanolgehalte (tot 85%).
Diverse bus- en autofabrikanten verkopen tegenwoordig
voertuigen met dieselmotoren die op bijna pure bioethanol (95%) kunnen rijden.

Biodiesel is niet n specifieke brandstof. De naam

verwijst naar alle biobrandstoffen die diesel vervangen.
Als we het hebben over biodiesel, wordt meestal FAME
(vetzuurmethylester) bedoeld. FAME wordt gemaakt door
middel van een chemische bewerking van plantaardige
olin (dierlijke vetten worden ook wel gebruikt). Er zijn
echter ook andere manieren om biodiesel te produceren,
die de zogenoemde synthetische biodiesel opleveren.
Deze heeft in het algemeen vergelijkbare, vaak betere,
eigenschappen dan diesel van fossiele oorsprong.
Mengsels met een laag gehalte aan FAME (tot 5%) kunnen
in alle dieselmotoren worden gebruikt. Mengsels met een
hoger gehalte (bijv. B30 of B100) mogen echter alleen
worden gebruikt met goedkeuring van de fabrikant.
Puur plantaardige olie (PPO) is een van de eenvoudigste
biobrandstoffen. Pure olie, gewonnen uit oliehoudende
planten (in Europa hoofdzakelijk koolzaad), wordt
rechtstreeks als biobrandstof gebruikt. PPO kan alleen
worden gebruikt in dieselmotoren die hiervoor geschikt
zijn gemaakt.
Het gebruik van biogas is nog tamelijk beperkt, maar
deze brandstof wordt gezien als een interessant alterna
tief voor aardgas, dat in opkomst is als transportbrand
stof. Net als aardgas bestaat biogas hoofdzakelijk uit
methaan. Het wordt geproduceerd door de fermentatie
(een afbraakproces) van afval, zoals gemeentelijk gft-afval.
Om een hoog methaangehalte te verkrijgen, wordt het bio
gas vervolgens veredeld tot biomethaan door het te schei
den van de overige bestanddelen (zoals koolstofdioxide).
Andere alternatieve brandstoffen die kort worden
besproken in de Technical Guidance zijn: waterstof,
elektriciteit, aardgas en DME.

De wetgeving van de EU verplicht de lidstaten

maatregelen te nemen om de introductie van
biobrandstoffen op hun nationale markten mogelijk
te maken. In 2003 zijn de volgende specifieke doel
stellingen geformuleerd: 2% biobrandstoffen in 2005
en 5,75% in 2010.
Onlangs is een nieuwe Europese richtlijn aan
genomen die vereist dat in het jaar 2020 10% van de
energie voor de transportsector afkomstig moet zijn
uit hernieuwbare bronnen (vooral in de vorm van
biobrandstoffen).

Welke biobrandstoffen kunnen voor mij

interessant zijn?
Dat is afhankelijk van verschillende factoren. Ten eerst
moet u nagaan welke biobrandstoffen passen bij uw
voertuig en bij de afstanden die u moet kunnen afleggen.
Ten tweede kunt u, afhankelijk van uw motivatie voor
de keuze voor biobrandstoffen, een specifieke brand
stof kiezen die lokaal verkrijgbaar is, een brandstof die
de lokale luchtkwaliteit zal verbeteren, of een die de
grootste besparing van koolstofdioxide oplevert (of een
combinatie van deze mogelijkheden).
De CO2-uitstoot van de verschillende typen biobrandstof
fen varieert. De uitstoot kan zelfs fluctueren voor n type
biobrandstof, want deze is afhankelijk van factoren zoals
de productielocatie en de gebruikte productiemethode.
De Europese Commissie heeft voor elke biobrandstof
standaardwaarden vastgesteld die kunnen worden gezien
als waarschijnlijke gemiddelden.
In de meeste gevallen moeten standaard automotoren
geschikt worden gemaakt voor het gebruik van brand
stoffen met een hoog biobrandstofgehalte (meer dan 5%
biobrandstof). Sommige fabrikanten maken zulke wagens
al, zoals de flexifuel-autos van onder meer Ford, Saab
en Volvo en de bussen van Scania die op (bijna) pure
bio-ethanol kunnen rijden. Biogas zou kunnen worden
gebruikt in de standaard aardgaswagens die door verschil
lende fabrikanten worden gemaakt. Het gebruik van bio
diesel is echter in het algemeen afhankelijk van de vraag
of de fabrikanten garanties geven. Biofuel Cities werkt
momenteel aan een overzicht van de beschikbare wagens
die op biobrandstoffen kunnen rijden. Dit zal in de loop
van 2009 op de website worden gepubliceerd.
In de meeste gevallen zullen zeer beperkte aanpassingen
van de tankinfrastructuur nodig zijn.

Koolstofkringloop
Waar gaat deze folder over?
Duurzame mobiliteit is een hot item voor lokale
overheden, kopers van nieuwe voertuigen en eigenaren van wagenparken en kan een oplossing bieden
voor de toenemende vervuiling, geluidsoverlast en
teruglopende luchtkwaliteit die het gevolg zijn van
de gestage groei van het stadsverkeer. Schonere en
alternatieve brandstoffen kunnen ook helpen de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 te verminderen
en, last but not least, duurzame voertuigen kunnen
een positief visitekaartje zijn voor uw organisatie.
Wilt u graag overstappen op alternatieve brand
stoffen, maar weet u niet hoe u dat moet aan
pakken? Deze folder geeft u een overzicht van
de mogelijkheden voor het gebruik van een van
de meest populaire categorien alternatieve brandstoffen: biobrandstoffen! Mengsels met een laag
gehalte aan biobrandstoffen worden in de meeste
EU-lidstaten op grote schaal gebruikt, maar het
gebruik van mengsels met een hoog gehalte aan
biobrandstoffen is beperkter. De Technical Guidance
richt zichmet name op deze mengsels met een
hoger gehalte en bespreekt de basisbeginselen
van biobrandstoffen, de technische aspecten en
gebruikerservaringen. In deze folder vindt u een
beknopt overzicht van deinformatie die uitgebreider
aan deorde komt in de Technical Guidance.

Is deze folder van toepassing op

mijnsituatie?
Als u een antwoord zoekt op de volgende vragen,
dan is deze folder bedoeld voor u!
Hoe kan ik het wagenpark van mijn organisatie
duurzamer maken?
Wat zijn biobrandstoffen?
Welke biobrandstoffen zijn geschikt voor
mijnwagenpark?
Wat zijn de ervaringen van andere organisaties
metbiobrandstoffen?

www.biofuel-cities.eu

Wat zijn biobrandstoffen?

De term biobrandstoffen wordt gebruikt voor alle
transportbrandstoffen die zijn gemaakt van biomassa
(plantaardig en dierlijk materiaal). Er zijn verschillende
soorten biobrandstoffen; sommige zijn chemisch identiek
aan fossiele brandstoffen, terwijl andere totaal anders
zijn. Biobrandstoffen worden doorgaans verdeeld in twee
categorien: biobrandstoffen die diesel vervangen en
biobrandstoffen die benzine vervangen.
Biobrandstoffen staan de laatste tijd flink in de belang
stelling, omdat ze helpen het probleem van klimaat
verandering te verminderen. Koolstofdioxide (CO2),
eenvan de grootste veroorzakers van klimaatverandering,
komt vrij bij de verbranding van transportbrandstoffen.
Bijgebruik van fossiele brandstoffen komt er koolstof
dioxide in de atmosfeer terecht, waardoor het CO2-gehalte
van de lucht toeneemt. Bij gebruik van biobrandstoffen
komt ook koolstofdioxide vrij, maar dit is CO2 die
kort daarvoor is opgenomen door de biomassa, dus
de planten. In de zogenoemde koolstofkringloop,
wordt de koolstofdioxide die wordt uitgestoten door
autos opnieuw gebruikt door planten, die uiteindelijk
weer worden gebruikt voor de productie van nieuwe
biobrandstoffen.
Dit lijkt een volmaakte kringloop, maar voor het telen
van biomassa zijn meststoffen en brandstof voor
tractoren nodig en daarnaast vereist de productie van
de biobrandstof zelf ook een bepaalde hoeveelheid
energie. De koolstofkringloop is daardoor niet volledig
gesloten. De meeste biobrandstoffen verlagen de uitstoot
van koolstofdioxide met zon 35 tot 60%. Meer geavan
ceerde biobrandstoffen, d.w.z. de biobrandstoffen die
naar verwachting in de toekomst verkocht zullen worden,
kunnen wellicht hogere CO2-besparingen opleveren
(tot80 of 90%).
De biobrandstoffen die op dit moment het meest worden
gebruikt, zijn bio-ethanol, biodiesel, puur plantaardige olie
(PPO) en biogas. Deze worden hieronder kort besproken.
Bio-ethanol is een alcohol zoals die ook in alcoholische
dranken voorkomt. Het wordt gemaakt van biomassa
die suiker bevat. Deze suiker wordt omgezet in bioethanol. Mengsels van benzine en een kleine hoeveel
heid bio-ethanol kunnen worden gebruikt in alle stan
daard benzinemotoren. Sommige fabrikanten maken
zogenoemde flexifuel-wagens, die ook kunnen rijden op
benzinemengsels met een hoger ethanolgehalte (tot 85%).
Diverse bus- en autofabrikanten verkopen tegenwoordig
voertuigen met dieselmotoren die op bijna pure bioethanol (95%) kunnen rijden.

Biodiesel is niet n specifieke brandstof. De naam

verwijst naar alle biobrandstoffen die diesel vervangen.
Als we het hebben over biodiesel, wordt meestal FAME
(vetzuurmethylester) bedoeld. FAME wordt gemaakt door
middel van een chemische bewerking van plantaardige
olin (dierlijke vetten worden ook wel gebruikt). Er zijn
echter ook andere manieren om biodiesel te produceren,
die de zogenoemde synthetische biodiesel opleveren.
Deze heeft in het algemeen vergelijkbare, vaak betere,
eigenschappen dan diesel van fossiele oorsprong.
Mengsels met een laag gehalte aan FAME (tot 5%) kunnen
in alle dieselmotoren worden gebruikt. Mengsels met een
hoger gehalte (bijv. B30 of B100) mogen echter alleen
worden gebruikt met goedkeuring van de fabrikant.
Puur plantaardige olie (PPO) is een van de eenvoudigste
biobrandstoffen. Pure olie, gewonnen uit oliehoudende
planten (in Europa hoofdzakelijk koolzaad), wordt
rechtstreeks als biobrandstof gebruikt. PPO kan alleen
worden gebruikt in dieselmotoren die hiervoor geschikt
zijn gemaakt.
Het gebruik van biogas is nog tamelijk beperkt, maar
deze brandstof wordt gezien als een interessant alterna
tief voor aardgas, dat in opkomst is als transportbrand
stof. Net als aardgas bestaat biogas hoofdzakelijk uit
methaan. Het wordt geproduceerd door de fermentatie
(een afbraakproces) van afval, zoals gemeentelijk gft-afval.
Om een hoog methaangehalte te verkrijgen, wordt het bio
gas vervolgens veredeld tot biomethaan door het te schei
den van de overige bestanddelen (zoals koolstofdioxide).
Andere alternatieve brandstoffen die kort worden
besproken in de Technical Guidance zijn: waterstof,
elektriciteit, aardgas en DME.

De wetgeving van de EU verplicht de lidstaten

maatregelen te nemen om de introductie van
biobrandstoffen op hun nationale markten mogelijk
te maken. In 2003 zijn de volgende specifieke doel
stellingen geformuleerd: 2% biobrandstoffen in 2005
en 5,75% in 2010.
Onlangs is een nieuwe Europese richtlijn aan
genomen die vereist dat in het jaar 2020 10% van de
energie voor de transportsector afkomstig moet zijn
uit hernieuwbare bronnen (vooral in de vorm van
biobrandstoffen).

Welke biobrandstoffen kunnen voor mij

interessant zijn?
Dat is afhankelijk van verschillende factoren. Ten eerst
moet u nagaan welke biobrandstoffen passen bij uw
voertuig en bij de afstanden die u moet kunnen afleggen.
Ten tweede kunt u, afhankelijk van uw motivatie voor
de keuze voor biobrandstoffen, een specifieke brand
stof kiezen die lokaal verkrijgbaar is, een brandstof die
de lokale luchtkwaliteit zal verbeteren, of een die de
grootste besparing van koolstofdioxide oplevert (of een
combinatie van deze mogelijkheden).
De CO2-uitstoot van de verschillende typen biobrandstof
fen varieert. De uitstoot kan zelfs fluctueren voor n type
biobrandstof, want deze is afhankelijk van factoren zoals
de productielocatie en de gebruikte productiemethode.
De Europese Commissie heeft voor elke biobrandstof
standaardwaarden vastgesteld die kunnen worden gezien
als waarschijnlijke gemiddelden.
In de meeste gevallen moeten standaard automotoren
geschikt worden gemaakt voor het gebruik van brand
stoffen met een hoog biobrandstofgehalte (meer dan 5%
biobrandstof). Sommige fabrikanten maken zulke wagens
al, zoals de flexifuel-autos van onder meer Ford, Saab
en Volvo en de bussen van Scania die op (bijna) pure
bio-ethanol kunnen rijden. Biogas zou kunnen worden
gebruikt in de standaard aardgaswagens die door verschil
lende fabrikanten worden gemaakt. Het gebruik van bio
diesel is echter in het algemeen afhankelijk van de vraag
of de fabrikanten garanties geven. Biofuel Cities werkt
momenteel aan een overzicht van de beschikbare wagens
die op biobrandstoffen kunnen rijden. Dit zal in de loop
van 2009 op de website worden gepubliceerd.
In de meeste gevallen zullen zeer beperkte aanpassingen
van de tankinfrastructuur nodig zijn.

Zijn er goede voorbeelden van het gebruik

vanbiobrandstoffen in Europa?
Jazeker! De bekendste voorbeelden zijn te vinden in
Stockholm, Rotterdam en Graz, waar een groot deel
vanhet gemeentelijk vervoer op biobrandstoffen rijdt.
Maar er zijn ook minder bekende projecten, zoals de
inzetvan voertuigen op biobrandstoffen op de luchthaven
van Mnchen.
De belangrijkste redenen voor deze initiatieven zijn
de noodzaak om de luchtkwaliteit in de stadscentra te
verbeteren, economische voordelen en een groen imago
voor de betrokken organisaties.

Ervaringsdeskundigen melden dat het gebruik van deze

voertuigen niet merkbaar verschilt van dat van voertuigen
die op fossiele brandstoffen rijden. Er zijn geen merkbare
veranderingen in de motorprestaties. Wel is er iets meer
onderhoud nodig. Meer informatie over onderhoud en
biobrandstoffen is te vinden in de Technical Guidance.

DIESELVERVANGERS

BENZINEVERVANGERS

E85
B30
B100
ED95

B30
B100
ED95
BTL
HVO
PPO

E85
Biogas

BTL
HVO

Sommige voorbeelden zijn gemarkeerd op onderstaande kaart. Ga voor een uitgebreider overzicht en
contactgegevens naar de website van Biofuel Cities
(www.biofuel-cities.eu) en klik op Project & Activities
Directory. Meer informatie van ervaringsdeskundigen
istevinden in de Technical Guidance.

PPO
Biogas

85% bio-ethanol+ 15% benzine

30% biodiesel + 70 % diesel
100% biodiesel
95% bio-ethanol +
5 toevoegingen
Biomass to Liquids-diesel
(zelfde kwaliteit als diesel)
Hydro-treated Vegetable Oils
(zelfde kwaliteit als diesel)
Puur Plantaardige Olie
Gas met een hoog
methaangehalte

REDUCTIE BROEIKASGASSEN
IN VERGELIJKING MET FOSSIEL EQUIVALENT
Bio-ethanol
Biodiesel
BTL
PPO
Biogas

Voorbeelden van publieke toepassing van biobrandstoffen

STOCKHOLM

32 to 87 %
36 to 88 %
93 to 95 %
40 to 68 %
80 to 86 %

ENERGIEGEHALTE BIOBRANDSTOF
IN VERGELIJKING MET FOSSIEL EQUIVALENT

550 o.a. Bioethanol

en Biogas

150 Bioethanol
14 Biogas

ROTTERDAM

Een inleiding op de Technical Guidance

WAGEN OMBOUWEN?

E85
ED95
B30
B100
BTL
HVO
PPO
Biogas

0,73
0,60
0,98
0,92
1
1
0,90
1

liter benzine
liter diesel
liter diesel
liter diesel
liter diesel
liter diesel
liter diesel
liter aardgas

Biobrandstoffen kunnen de uitstoot van broeikasgassen

verminderen, de levering van transportbrandstoffen
diversificeren (energiezekerheid) en kansen scheppen
voor plattelandsontwikkeling. Er is echter ook bezorgdheid
dat de druk op het grondgebruik (als gevolg van de snelle
toename van de vraag naar grondstoffen voor biobrandstoffen) verschillende negatieve effecten zal hebben, zowel
voor het milieu als op maatschappelijk gebied. Meer
informatie over dit onderwerp vindt u in de Technical
Guidance of op de website van Biofuel Cities.

Bioethanol
Biogas

MUNICH AIRPORT
83 (doel = 400)
Biodiesel/PPO
Biodiesel/PPO
Bioethanol/Biogas

Meer informatie!
Deze folder geeft een samenvatting van de Technical
Guidance, een rapport waarin alle relevante technische
zaken rondom biobrandstoffen worden besproken.
DeTechnical Guidance kan worden gedownload van
de website van Biofuel Cities.

GRAZ
135 Biodiesel

Biofuel Cities publiceert ook informatieve gidsen over de

aanschaf van voertuigen die geschikt zijn voor biobrandstoffen (procurement guide) en over beleidsmaatregelen
(policy handbook). Deze rapporten kunnen eveneens
worden gedownload vande website.

2009 SenterNovem, Utrecht, Nederland. Foto omslag: Webletters, Anna Groot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van
hetICLEI Europees secretariaat op enige wijze en enige vorm verveelvoudigd worden.

Ombouw
nodig?

OEM's
beschikbaar?

Retrot
mogelijk?

ja
ja
1
1
nee
nee
ja
nee

ja
ja
1
1
nvt
nvt
nee
ja

ja (LG), nee (IG)

nee
ja
ja
nvt
nvt
ja
ja

1 : afhankelijke van fabrikant en garantie

OEM: Original Equipment Manufacturer
Retrot: ombouwen na levering
LG: Licht gebruik
IG: Intensief gebruik

Biobrandstoffen en duurzaamheid

1900 Bioethanol

Disclaimer
Zowel de Europese Commissie als elke vertegenwoordiger van de Commissie is niet verantwoordelijk
voor hetgebruik van de informatie in deze folder. De meningen weergegeven in deze uitgave zijn enkel de
verantwoordelijkheid van de auteurs en reflecteren nietautomatisch de mening van de Europese Commissie.

Uw wagenpark op biobrandstof laten rijden

Een overzicht van de nieuwste mogelijkheden

(voor wagens op aardgas)

1 liter E85
1 liter ED95
1 liter B30
1 liter B100
1 liter BTL
1 liter HVO
1 liter PPO
1 liter Biogas

330 Bioethanol
130 Biogas

10
2

BIOBRANDSTOFFEN VERKLAARD

Funded by
the European
Commission

Op de website van Biofuel Cities vindt u veel informatie

over biobrandstofprojecten in heel Europa (project
database), relevante contactpersonen met betrekking
tot biobrandstoffen (contactdatabase), nieuws over biobrandstoffen en een overzicht van interessante evenementen. De site biedt ook een netwerk en de gelegenheid om
een samenwerkingsproces te starten als u op zoek bent
naar interessante Europese partners.
Voor meer informatie over Biofuel Cities of om u aan
te melden voor de e-nieuwsbrief Biofuel Cities Update,
gaatu naar de website: www.biofuel-cities.eu.
U kunt ook contact opnemen met: SenterNovem,
Postbus8242, 3503 RE Utrecht, Nederland.
E-mail: secretariat@biofuel-cities.eu, Fax: +31 30 231 6491

De rapporten van Biofuel Cities kunnen worden

gedownload bij het onderdeel Publications van de
website: www.biofuel-cities.eu.

Biofuel Cities loopt vanaf 2006 tot en met 2009. Het is een zogenaamd Coordination
Action project dat wordt gefinancierd uit het zesde kader programma van de Europese Unie.
Het staat bekend onder de activiteit Alternatieve transportbrandstoffen: Biofuel Cities.

www.biofuel-cities.eu

Zijn er goede voorbeelden van het gebruik

vanbiobrandstoffen in Europa?
Jazeker! De bekendste voorbeelden zijn te vinden in
Stockholm, Rotterdam en Graz, waar een groot deel
vanhet gemeentelijk vervoer op biobrandstoffen rijdt.
Maar er zijn ook minder bekende projecten, zoals de
inzetvan voertuigen op biobrandstoffen op de luchthaven
van Mnchen.
De belangrijkste redenen voor deze initiatieven zijn
de noodzaak om de luchtkwaliteit in de stadscentra te
verbeteren, economische voordelen en een groen imago
voor de betrokken organisaties.

Ervaringsdeskundigen melden dat het gebruik van deze

voertuigen niet merkbaar verschilt van dat van voertuigen
die op fossiele brandstoffen rijden. Er zijn geen merkbare
veranderingen in de motorprestaties. Wel is er iets meer
onderhoud nodig. Meer informatie over onderhoud en
biobrandstoffen is te vinden in de Technical Guidance.

DIESELVERVANGERS

BENZINEVERVANGERS

E85
B30
B100
ED95

B30
B100
ED95
BTL
HVO
PPO

E85
Biogas

BTL
HVO

Sommige voorbeelden zijn gemarkeerd op onderstaande kaart. Ga voor een uitgebreider overzicht en
contactgegevens naar de website van Biofuel Cities
(www.biofuel-cities.eu) en klik op Project & Activities
Directory. Meer informatie van ervaringsdeskundigen
istevinden in de Technical Guidance.

PPO
Biogas

85% bio-ethanol+ 15% benzine

30% biodiesel + 70 % diesel
100% biodiesel
95% bio-ethanol +
5 toevoegingen
Biomass to Liquids-diesel
(zelfde kwaliteit als diesel)
Hydro-treated Vegetable Oils
(zelfde kwaliteit als diesel)
Puur Plantaardige Olie
Gas met een hoog
methaangehalte

REDUCTIE BROEIKASGASSEN
IN VERGELIJKING MET FOSSIEL EQUIVALENT
Bio-ethanol
Biodiesel
BTL
PPO
Biogas

Voorbeelden van publieke toepassing van biobrandstoffen

STOCKHOLM

32 to 87 %
36 to 88 %
93 to 95 %
40 to 68 %
80 to 86 %

ENERGIEGEHALTE BIOBRANDSTOF
IN VERGELIJKING MET FOSSIEL EQUIVALENT

550 o.a. Bioethanol

en Biogas

150 Bioethanol
14 Biogas

ROTTERDAM

Een inleiding op de Technical Guidance

WAGEN OMBOUWEN?

E85
ED95
B30
B100
BTL
HVO
PPO
Biogas

0,73
0,60
0,98
0,92
1
1
0,90
1

liter benzine
liter diesel
liter diesel
liter diesel
liter diesel
liter diesel
liter diesel
liter aardgas

Biobrandstoffen kunnen de uitstoot van broeikasgassen

verminderen, de levering van transportbrandstoffen
diversificeren (energiezekerheid) en kansen scheppen
voor plattelandsontwikkeling. Er is echter ook bezorgdheid
dat de druk op het grondgebruik (als gevolg van de snelle
toename van de vraag naar grondstoffen voor biobrandstoffen) verschillende negatieve effecten zal hebben, zowel
voor het milieu als op maatschappelijk gebied. Meer
informatie over dit onderwerp vindt u in de Technical
Guidance of op de website van Biofuel Cities.

Bioethanol
Biogas

MUNICH AIRPORT
83 (doel = 400)
Biodiesel/PPO
Biodiesel/PPO
Bioethanol/Biogas

Meer informatie!
Deze folder geeft een samenvatting van de Technical
Guidance, een rapport waarin alle relevante technische
zaken rondom biobrandstoffen worden besproken.
DeTechnical Guidance kan worden gedownload van
de website van Biofuel Cities.

GRAZ
135 Biodiesel

Biofuel Cities publiceert ook informatieve gidsen over de

aanschaf van voertuigen die geschikt zijn voor biobrandstoffen (procurement guide) en over beleidsmaatregelen
(policy handbook). Deze rapporten kunnen eveneens
worden gedownload vande website.

2009 SenterNovem, Utrecht, Nederland. Foto omslag: Webletters, Anna Groot

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van
hetICLEI Europees secretariaat op enige wijze en enige vorm verveelvoudigd worden.

Ombouw
nodig?

OEM's
beschikbaar?

Retrot
mogelijk?

ja
ja
1
1
nee
nee
ja
nee

ja
ja
1
1
nvt
nvt
nee
ja

ja (LG), nee (IG)

nee
ja
ja
nvt
nvt
ja
ja

1 : afhankelijke van fabrikant en garantie

OEM: Original Equipment Manufacturer
Retrot: ombouwen na levering
LG: Licht gebruik
IG: Intensief gebruik

Biobrandstoffen en duurzaamheid

1900 Bioethanol

Disclaimer
Zowel de Europese Commissie als elke vertegenwoordiger van de Commissie is niet verantwoordelijk
voor hetgebruik van de informatie in deze folder. De meningen weergegeven in deze uitgave zijn enkel de
verantwoordelijkheid van de auteurs en reflecteren nietautomatisch de mening van de Europese Commissie.

Uw wagenpark op biobrandstof laten rijden

Een overzicht van de nieuwste mogelijkheden

(voor wagens op aardgas)

1 liter E85
1 liter ED95
1 liter B30
1 liter B100
1 liter BTL
1 liter HVO
1 liter PPO
1 liter Biogas

330 Bioethanol
130 Biogas

10
2

BIOBRANDSTOFFEN VERKLAARD

Funded by
the European
Commission

Op de website van Biofuel Cities vindt u veel informatie

over biobrandstofprojecten in heel Europa (project
database), relevante contactpersonen met betrekking
tot biobrandstoffen (contactdatabase), nieuws over biobrandstoffen en een overzicht van interessante evenementen. De site biedt ook een netwerk en de gelegenheid om
een samenwerkingsproces te starten als u op zoek bent
naar interessante Europese partners.
Voor meer informatie over Biofuel Cities of om u aan
te melden voor de e-nieuwsbrief Biofuel Cities Update,
gaatu naar de website: www.biofuel-cities.eu.
U kunt ook contact opnemen met: SenterNovem,
Postbus8242, 3503 RE Utrecht, Nederland.
E-mail: secretariat@biofuel-cities.eu, Fax: +31 30 231 6491

De rapporten van Biofuel Cities kunnen worden

gedownload bij het onderdeel Publications van de
website: www.biofuel-cities.eu.

Biofuel Cities loopt vanaf 2006 tot en met 2009. Het is een zogenaamd Coordination
Action project dat wordt gefinancierd uit het zesde kader programma van de Europese Unie.
Het staat bekend onder de activiteit Alternatieve transportbrandstoffen: Biofuel Cities.

www.biofuel-cities.eu