Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

Syndroombenadering brengt
systeemdenken in de praktijk
Opdracht:
Analyse van een duurzaamheidsvraagstuk m.b.v. de syndroombenadering.
Het doel is, typische niet-duurzame ontwikkelingspatronen van de
Globale Verandering te kunnen vaststellen qua structuur en
dynamiek, nieuwe gebeurtenissen erin onder te kunnen brengen
en daaruit verschillende actiemogelijkheden te kunnen afleiden.
Het doel is, typische niet-duurzame ontwikkelingspatronen van de
Globale Verandering te kunnen vaststellen qua structuur en
dynamiek, nieuwe gebeurtenissen erin onder te kunnen brengen
en daaruit verschillende actiemogelijkheden te kunnen afleiden.
Zelfstandig werk, individuele opdracht analyse van een
duurzaamheidsvraagstuk m.b.v. de syndroombenadering.

Syndroom:
Als syndroom heb ik het Aralmeer-syndroom gekozen. Dit meer is
enorm gekrompen door verschillende factoren. Een gevolg hiervan is er
milieuschade door opzettelijk natuurontwerp voor grote projecten. Door
verdere analyse van dit syndroom kunnen we naar de oorzaken en
gevolgen hiervan ontleden.

2015-2016

Syndroombenadering

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

Formuleert een heldere probleemstelling die

gesitueerd wordt in n van de syndromen
(WGBU).
Aralmeer-syndroom:
Wat zijn de oorzaken die ertoe hebben geleid dat het Aralmeer van zijn
oppervlakte heeft verloren? Wat zijn de gevolgen hiervan voor het
landschap en zijn bevolking?

2015-2016

Syndroombenadering

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

Visualiseert het systeem van het

duurzaamheidsvraagstuk in een mindmap met de
probleemstelling in de centrale sfeer en pijlen
met positieve en negatieve terugkoppelingen.

2015-2016

Syndroombenadering

Simon Schoors

2015-2016

Actuele topics

Syndroombenadering

3SA2

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

Maakt gebruik van geografische onderzoek

vaardigheden wetenschappelijke benadering
integratie van minstens 5 bronnen (cijfers,
grafieken, kaarten,).
Waar?
Het Aralmeer is gelegen in Azi, ten oosten van de Kaspische Zee. Het
noordelijke deel van het meer ligt in Kazakstan en het zuidelijke in
Oezbekistan.

Het Aralmeer krijgt zijn water door 2 rivieren:

Syr Darja
Amu Darja

De regio rondom het Aralmeer is een zeer dun bevolkt gebied. In deze
regio vinden we zeer veel irrigatie landbouw terug. Vroeger was het
Aralmeer het 4de grootste meer ter wereld. Het Aralmeer is nu nog maar

2015-2016

Syndroombenadering

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

van zijn oorspronkelijke grote. Doordat het waterniveau gedaald is, is

er minder verdamping waardoor er een klimaatverandering optreed.
Het landschap is veranderd in een woestijn gebied.

Tijd
Vanaf de jaren 1960 heeft er zich een grote verandering plaats gevonden.
Het Aralmeer is van haar oppervlakte kwijt geraakt door voornamelijk
irrigatielandbouw.

2015-2016

Syndroombenadering

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

In onderstaande link kan u de verzading van het Aralmeer versneld zien

afgespeeld worden:
http://www.seos-project.eu/modules/landuse/landuse-c03-s02p01.nl.html
Tijd heeft er ook voor gezorgd dat er zich ook een klimaatverandering
heeft afgespeeld. Het landschap is helemaal veranderd naar een woestijn
gebied.

Oorzaak:
De oorzaak van het dalend waterpeil van het Aralmeer, kan je in
verschillende elementen terugvinden. De oorsprong kan men terugvinden
in de jaren 1960, de sovjet unie gebruikte het water uit de Syr Darja en
Amu Darja om aan irrigatie landbouw te doen. Voor katoen, groeten en
tarwe hebben hadden ze zeer veel water nodig, dit namen ze uit deze

2015-2016

Syndroombenadering

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

rivieren. Doordat hier veel water voor nodig is, is er minder water dat
stroomt tot in het Aralmeer.
Om de productie te laten stijgen van deze irrigatie landbouw, maakten
men gebruik van kunstmest. Dit zorgde ervoor dat de landbouwproductie
steeg, maar door het gebruik van kunstmest werd het grondwater
extreem vervuild.
Omdat men overstromingen wou tegengaan in de lager gelegen gebieden,
pompten men het water uit deze rivieren naar kleine meertjes naast de
rivieren.
In Kirgizi gebruikt men het rivierwater voor het afkoelen van hun
elektriciteitscentrale.
Na wereldoorlog 1 maakte de Sovjet-Unie gebruik van het Aralmeer om
biologische wapens te testen op een klein eilandje op het Aralmeer. Er
werden chemische wapens gemaakt waar de plaatselijke bevolking
vandaag de dag nog onder lijd. Een van deze gevolgen is miltvuur.

2015-2016

Syndroombenadering

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

Gevolgen
Door het gebruik van zeer veel water voor irrigatielandbouw en andere
elementen heeft het verdwijnen van het Aralmeer zeer veel gevolgen met
zich mee genomen. Zowel op de aarde, bevolking als op de economie
heeft die voor zeer veel problemen gezorgd. Door het dalend watervolume
zijn alle vissen uit een groot deel van het Aralmeer verdwenen, dit heeft
ervoor gezorgd dat heel de economie van het Aralmeer instorten. Veel
mensen raakten hun werk kwijt en kwamen in de armoede terecht. De
scheepsvaart verdween, waardoor men moest veranderen van
transportfunctie (transport over water naar landstransport).
Door het bemesten van de gronden voor katoen, groeten en tarwe bouw,
werd het water sterk vervuild, samen met het testen van chemische
2015-2016

Syndroombenadering

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

wapens op een klein eiland in het Aralmeer. Dit zorgde ervoor dat er zeer
veel gezondheidsproblemen optraden bij de bevolking, zoals miltvuur,
keelkanker en tyfus.

Doordat het Aralmeer in oppervlakte verkleind is er minder verdamping

aanwezig, minder condensatie. Hierdoor treed er een grote
klimaatsverandering op. Het klimaat is veranderd naar een klimaat met
een heel warme zomer met een lange droge winter.

2015-2016

Syndroombenadering

10

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

Hierdoor moeten de mensen zich aanpassen aan het klimaat. Doordat er

veel droogte is ontstaan er zandstormen, deze zorgen voor veel
gezondheidsproblemen en worden over heel de wereld gedragen (stoffen
terug gevonden in het bloed van pinguns op Antarctica).

Oplossingen
Veel oplossingen voor dit probleem zijn er nog niet. Wel hebben ze het
probleem van de irrigatielandbouw gedeeltelijk opgelost door kanalen aan
te leggen waardoor de onttrekking van het water uit rivieren die naar het
Aralmeer leiden wordt gecontroleerd. Ook heeft een internationale coalitie
ervoor gezorgd dat er in het noorden van het Aralmeer een dam werd
gebouw, dit dam zorgt ervoor dat het waterniveau opnieuw stijgt.
Hierdoor leven de mensen terug van de visvangst.

2015-2016

Syndroombenadering

11

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

Toekomst?
In de toekomst gaan er nog veel meer internationale samenwerkingen
moeten komen, zoals in het noorden, om het probleem van het Aralmeer
in eerste instantie te beperken. Het opnieuw volledig herstellen van het
Aralmeer is geen zekerheid volgens deskundige. Door de bouw van een
dam kan men wel al aantonen dat het noorden van het Aralmeer
langzaam aan het herstellen is, het waterpeil en de vissenpopulatie zijn
aan het stijgen. Het zuiden van het Aralmeer is helemaal aan het
verdwijnen, men is er niet zeker van dat men dit probleem kan oplossen.

2015-2016

Syndroombenadering

12

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

Analyseert vanuit de syndroombenadering het

duurzaamheidsvraagstuk en beschrijft het impact
vanuit verschillende sferen; verduidelijkt de
betekenis van de pijlen.
Bij het Aralmeer ligt het probleem vooral in de hydrosfeer. De oorzaak
van het grootste probleem vind men terug in de pedosfeer. Op
psychosociale sfeer vinden we geen problemen terugkomen. We
bespreken elke term van het sferenrooster en leggen de relaties tussen
elkaar uit:
Biosfeer
In de biosfeer vinden we verschillende problemen die het Aralmeersyndroom met zich mee. Door het testen van biologische en chemische
wapens na wereldoorlog 2 heeft dit ertoe geleid dat er een versterking
kwam in gezondheidsschade van de plaatselijke bevolking.
Door het gebruiken van kunstmest om de irrigatielandbouw te verteren
heeft dit ervoor gezorgd dat er een versterking kwam van het vervuilde
water, de andere vlakten werden dan ook omgevormd tot giftige
zoutvlaktes.
En door de afzwakking van de verdamping van water heeft dit ervoor
gezorgd dat er een verandering in het klimaat optrad, het gaat hier nu
over een Continentaal klimaat in deze regios.
Pedosfeer
De pedosfeer heeft voornamelijk te maken met de
irrigatielandbouw(katoenteelt, groenten en tarwe), dit is een van de
grootste water afnemers en heeft dus als grootste gevolg dat het
waterpeil versterkt aan het dalen is. De irrigatielandbouw gaat het
overpompen van water versterken en zorgt er dus voor dat er giftige
zoutvlaktes ontstaan in het Aralmeer. Het continentale klimaat zorgt
ervoor dat er een vermindering komt in deze irrigatielandbouw, dit
versterkt wel weer het gebruik van water en kunstmeststoffen.

2015-2016

Syndroombenadering

13

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

Door het dalen van het waterpeil ontstaan er half eilanden op het
Aralmeer.

Bevolking
Bij bevolking zien we vooral dat het Aralmeer-syndroom vooral gevolgen
heeft voor de gezondheid van de mensen. Dit komt door verschillende
chemische testen van de Sovjet-Unie, die miltvuur aan een deel van de
bevolking gaf. Door het droog worden van dit landschap ontstaan er veel
zandstormen, ook deze werkt in op de gezondheid van de mensen, zoals
keelkanker en tyfus.
Atmosfeer
In de atmosfeer zien we ook verschillende problemen opkomen door de
dalende waterpeil. Door het gedaalde waterpeil is er neemt de
verdamping af, hierdoor treed er minder condensatie op. Als gevolg
hiervan veranderd het klimaat van dit landschap, naar een continentaal
klimaat. In de atmosfeer komen nu ook veel zandstormen voor.
Hydrosfeer
Het grote probleem is de hydrosfeer, hier vinden we de grootste
problemen in terug. Vervuiling van het water door kunstmest en verzilting
van het grondwater, door zandstormen. Het overpompen van water voor
irrigatielandbouw. Maar vooral het dalen van het waterpeil heeft zeer veel
gevolgen: ontstaan van half eilanden, instorten van de economie en
vermindering van verdamping. De daling van het waterpeil leid ook naar
het veranderen in transport mogelijkheden, van water naar land. Dit
allemaal door de afnamen van water door kanalisering, voor de
elektriciteitscentrale Kirgizi en de irrigatielandbouw.
Het zoutgehalte van het water in het zuiden van het Aralmeer blijft
stijgen. Het grootste gevolg hiervan is vooral het verdwijnen van de
vissen, hierdoor raken de mensen hun werk kwijt en raken ze in de
armoede.
Er is natuurlijk 1 positieve kant aan dit verhaal. Door de samenwerking
van een internationale genootschap, heeft men een dam gebouwd om de
2015-2016

Syndroombenadering

14

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

daling van het watergehalte in het noordelijke deel van het Aralmeer te
voorkomen. Door dit te doen stijgt het waterpeil terug en is er weer
visvangst mogelijk.
Maatschappelijke organisatie
Door de daling van het waterpeil verdwijnen de vissen, hierdoor stort de
economie in en raken de mensen hun werk kwijt. Met als gevolg dat de
mensen in armoede geraken. Hiermee wordt het transport via de
scheepsvaart ook bij gerekend.
Economie/ techniek
Door de aanleg van een dam in het noorden van het Aralmeer is er een
verbetering aan het komen in het waterniveau (het noorden weliswaar), is
het mogelijk om terug aan visvangst te doen en dit leid dan ook weer tot
een verlaging van de werkloosheid en de vermindering van armoede.
De elektriciteitscentrale van Kirgizi gebruikt het water dat naar het
Aralmeer gaat voor het afkoelen, waardoor er minder water naar het
Aralmeer gaat.
Kanalisering zorgt voor een betere irrigatielandbouw, maar hierdoor
krijgen we wel een stijging in zoutgehalte en een daling in het waterpeil.
Door de daling/ verdwijning van het water is er geen transport meer
mogelijk over water. Men moet nu alles over land transporteren.
Psychosociale sfeer
/
Economie
De daling van het waterniveau heeft 2 nadelen, instorting van de
economie en verdwijning van de visvangst. Dit leid dan weer naar stijging
van werkloosheid en afbakening van armoede en scheepsvaart. Door het
maken van een dam in het noorden is er weer visvangst mogelijk wat de
werkloosheid en armoede verminderd.

2015-2016

Syndroombenadering

15

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

Beschrijft naast de voorgestelde oplossingen

voor het duurzaamheidsvraagstuk in de media
persoonlijke creatieve denkpistes (analyse +
droomscenario + creatieve voorstellen).
De analyse die we nu kunnen maken over oplossingen over dit
duurzaamheidsvraagstuk is dat er niet veel oplossingen bij dit systeem
zijn. Momenteel is een van de enige oplossingen die momenteel hebben
kunnen maken is het bouwen van een dam in het noordelijke deel van het
Aralmeer. Dit is een goede oplossing voor dit deel van het Aralmeer, maar
het zuiden is steeds meer wateroppervlak aan het verliezen. Andere
oplossingen hebben ze nog niet gevonden.
Het droomscenario van dit probleem zou het volledig terug herstellen van
de oorspronkelijke oppervlakte van het Aralmeer. Dit is een zeer moeilijke
opdracht omdat er momenteel nog maar van het oorspronkelijke
wateroppervlak aanwezig is. De rest van het water is gebruikt voor
irrigatielandbouw, elektriciteitscentrale en verdamping.
Een creatieve oplossing voor dit probleem is zeer moeilijk om te vinden,
dit komt omdat het zo een groot probleem is en zeer veel oorzaken heeft.
Enkele creatieve oplossingen:

Op kunstmatige wijze regen laten vallen

IJs transporteren naar het Aralmeer
Vermindering van watergebruik door irrigatielandbouw (maximum

opstellen)
Berekening toevoer water en aankomst water in Aralmeer
maximum waarde van het aftappen van de rivier berekenen voor
zowel industrie, landbouw als voor de mensen.

2015-2016

Syndroombenadering

16

Simon Schoors

Actuele topics

3SA2

Bronvermelding:

http://www.seos-project.eu/modules/landuse/landuse-c03-

p01.nl.html
http://www.seos-project.eu/modules/landuse/landuse-c03-

p03.nl.html
http://www.seos-project.eu/modules/landuse/landuse-c03-s02-

p01.nl.html
http://www.geobronnen.com/het-aaralmeer
http://www.demorgen.be/wetenschap/kijk-hoe-het-ooit-reusachtige-

aralmeer-nu-haast-compleet-opgedroogd-is-b106651e/
http://www.seos-project.eu/modules/landuse/landuse-c03-s04-

p01.nl.html
http://www.seos-project.eu/modules/landuse/landuse-c03-s03-

p01.nl.html
http://www.nationalgeographic.nl/artikel/als-het-water-weg-is
http://www.wageningenur.nl/nl/show/Het-opdrogende-Aralmeer-een-

ecologische-crisis.htm
http://dier-en-natuur.infonu.nl/milieu/13835-het-aralmeer-manmade-

natuurramp.html
http://www.kennislink.nl/publicaties/wonderbaarlijk-herstel-

noordelijk-aralmeer
http://zilvervis.net/2015/03/03/ecologische-nachtmerries-1-het-

aralmeer/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Aralmeer
http://www.mo.be/artikel/kazachstan-en-oezbekistan-pakkenaralmeer-anders-aan

2015-2016

Syndroombenadering

17