?1&*?

*&W eP

'**T&' *X

ryffi&K ffi-w&

ffiffi&

Samolot myliwski Fiat G.50

z

352. Squadriglia

ze skadu 20. Gruppo.

By to pierwszy woskijednopatowy samolot myliwski z chowanym podwoziem. Pomimo nowatorskiego ukadu,

maszyna nie imponowaa zbytnio osigami i nie bya oceniana wysoko. Zracji niewystarczajcej produkcji myliwcw
we Woszech, pozostaa jednak w jednostkach bojowych a do kapitulacji we wrzeniu 1943 r,

7* F l')J1 r. kierorvnicrwo zakll ;i dolu Fiar. dosrrzegaic no,ue

kierunkj rozrvoiu lornicrua. zaffi decydowao o urworzeniu biu-

ra pro,jektowego, ktrego zadaniem byo opracorywanie samolotw o konstrukcji metalowej.

\X/ jego skad wszed utalentowany in. Giuseppe Gabrielli.

W kwietniu 1935

r.

zesp kon-

strukryjny Gabrielliego ukoczy projekt \tpny cakowicie metalowego myliwca o masie

1540 kg, wyposaonego w czcior,vochowane
podwozie i uzbrojonego w dwa karabiny maszynowe. Napd samolotu mia stanowi silnik
gwiazdolly o mocy 550 K1VI i rednicynie wikszej od jednego metra

- przelvidprano

e bdzie

to francuski Gnome-Rhone,lars.

'W rym czasie okazao si, e we Yoszech

dostpny bdzie l4-rylindrowy silnik zbudowany w ukadzie podwjnej gwlazdyFiat A.74
RC.38, ktry by wzorowany na ameryka-

skim Pratt 8r Vhitney R-1830 Twin Wasp.

Duo wiksza moc tej jednostki napdowej

potencjalnie moga si przyczyni do znacznego wzrostu osigw projektowanego przez

Gabrielliego myliwca,nic wic dziwnego, e
zesp konstrukryjny przystosowa swj pro|ekt do zabudowy wanietego silnika.

p*je* p*,J&Ls*Y

Szvtrox TETERA
28 wrzenia1935 r. projekt samolotu zolotnicma. By
on dolnopatem o rozpitoci11 m, z w peni
sta przedoonyw ministerstwie

wciganym podrvoziem. Jego prdkomaksymalna miaa wynosi 452 kmlh na wysokoci

4000 m, Uzbrojenie miao si skada z dwch
wielkokalibrowych karabinw maszynowych

kal. I2,7 mm montowanych w kadubie oraz

dwch karabinw maszynowych kal. 7,7 mm
skrzydach. Za fotlm pilota znajdolvaa si maa komora bombowa, w ktrej miay
si mieciodamkowe bomby maego wagomiaru o cznej masie 100 kg lub dodatkowy
zbiornik paliwa o pojemnoci 90 l,
10 lutego 1936 r. ministersnvo lotnicnva
wl,dao zapotrzebowanie na podobny samolot,

ale wysokomanewrory i o,jeszcze wyszych osi-

gach - do zada obrony powierrznej. nie rymagano wic komory bombowej, a oczekiwane
uzbrojenie rredukowano do dwch wielkoka.Iibrowych karabinw maszynowych kal. 12,7 mm
z zapasem amunicji 150 nabojw na 1uf.
Dwa protoqpy skonstruowanego wedug
p ov,ryszy ch zaoe takryczno

l,*1*

-technicznych sa,,

molotu miay zbudorva cilevsppracujce

z Fiatem zakady CNSA (Costruzioni Meccaniche Aeronautiche S.A.), przvstosowujc

do nich konstrukcj Gabrielliego. \ff tym
czasie bez problemw ukoczono testy silnika

A.74 RC.3B, ktry osiga maksl,mx|n rno.

startow 870 KM i maksymaln 840 KM na

wysokoci 3800 m.
\fl 1utym 1937 r, do TLrynu przewieziono pfotot}p myliwca G.50 (numer seryjny
MM.334). Samolot nazwano Freccia, ci Strzaa.26 lutego maszyn oblata szef oblawaczy
CMASA, Giovani De Briganti. Osinito na
nim prdkoc 472 knllh i cza: lvznoszenia na

wysoko 6000 m 6'40". Latem pfototyp trafi do orodka badawczego Regia Aeronautica
w Montecelio, ale tam piloci lvojskowi
rykowali jego nienajlepsze wznoszenie, zbltni

s-

szrywnosterw przy duych prdkociach

oraz sldonnodo nieoczekiwanego wchodzenia w korkocig, w trakcie ostrych manewrw.
Problemy powlsze mi zosta rozwi-

ane na drugim protorypie (MM.335), ktry oblatano 20 pdziernika 1937 r. Niestery

l9:U\\*[1!

podczas szstego lofu, ktry mia miejsce 11'1istopada, w czasie nurkowania z du prdkociwystpi flatte! w rezultacie ktrego De
Briganti straci kontrol nad maszyn i zgin
w katastrofie.

mczasem zakady CMASA od poowy

1937 r. dysponow zamwieniem na seri 45

mazyn, Pomimo niespelnienia prlez protorypy G.50 wszystkich wymogw, ministerstwo
lornicrwa wyrazilo zgod na lozpoczcie jego

produkcji seryjnej, po wprowadzeniu takich

zmian, na jakie pozwalaj warunki.
(/arto wspomnie przy q,m, e w 1937

r,

iL.

'W sumie zbudowano 244 egzemplarze

G.50, z tego 2 w 1937 r., 14 w 1938 r.,75
w 1939 r. i 153 w 1940 r.
F&T &"*

wersji G,50 bis ,koncenrrowano si na po-

prawie waciwocitakrycznych samolotu.

Przede wszystkim zapas paliwa zwikszono do
411 1 dodajc 104Jitrowy zbiornik pod podog kabiny pilota. Jednoczenie zbiorniki wyposono w samouszczelniajce si okadziny.
Kabina pilora orrzymala poprawione opancerzenie. Dodatkowo wprowadzono chowane k-

!_V

! tvik&L

ktra miaa umoliwi spfawne przeszkalanie

pilotw dwupatowcw na szybkie samoloty
jednopatowe. Makiet maszyny ukoczono
'fl
77 marca 193B r,
czerwct: 1939 r. ministerstwo lotnictwa zaakceptowao cakowicie zamknit kabin ucznia, co b14o rozwizaniem
wymuszonym kopotami spowodowanymi zaburzeniem oplrvu konstrukcji przez kabiny
otwarte. na kabina, w ktrej zasiada instrukLor. bya podobna do tej ,tosouanej u :amolotach jednomiejscowych.
Pierwszy prototyp samolotu G.50B (Bicamanda), o numefze seryjnym MM,3615, ob-

przygotowano projekt wodnosamolotu myliwskiego G.50 ldro.

\(e wrzeniu1938 r. testowano.ju 11 maszyn w tym dublera rozbitego drugiego prototypu o tym samym numerze seryjnym MM,335.
ty- czasie zgodnie z oczekiwaniami pilotw Regia Aeronautica, zaprojektowano otwart kabin pilota, ktr wprowadzono na maszynach II serii produkrynej. Kilka wersji

'}l'

otwartego kokpitu testowano na samolocie

MM.J5-4. Przlczr rl Lej zmian; c/to upaII,uje si w konserr,va,zmie lvoskich pilot,, faktycznie jednak kabiny samolotrv G.50 wykonano z kiepskiej jakociplestiglasu, ktry anvo
si rysorval. co rzecz},wi(cie znacznie pogarslao widoczno,a ponadto w razie koniecznociopuszczenia maszyny, kabina nie moga by
szybko otworzona. Otwarta kabina sprzyjaa
takze wietrzeniu kokpitu

z gromadzcych

si

gazw spalinowych, co poprawiao komfort pi-

lota w traI<cie dlus,,ych lorr.

Tymczasem G.50 wyrs grony konkurent
w postaci napdzanego tym samym silnikiem
mylirvca Macchi MC.200, ktrego pfototyp
zosta oblatarry 24 grudnia 1937 r, O zlecenie
na produkcj seryjn rywalizolva rwnie wyposaony w stae podrvozie samolot INIVI
Ro.5 1, ale ten wvranie odstalr.a od drvch pozostaych konstrukcji i odpad jako pierwszy.
Tymczasem MC.200 okaza si szybszy i nieco bardziej zwfotny, zosta wic lznany za Iepiej spehriajcy wymagania Regia Aeronautica.
Jednake G.50 niewieie odstawa od konkurenta, a dodatkowo szybciej nurkowa i by atwiej-

szyw obsudze na ziemi. ('tej sltuacji zaakceptowano seryjn produkcj obu maszyn.

Pierwszy prototyp myliwca Fiat G.50 (MM.334).

ko ogonowe i niewiellrie zmiany w konstrukcji stertr kierunku. Pierwsz z rych maszyr-r

(MM.5933) oblatano 13l.rzenia1940 r.
\7 czasie dziaa wAfryce, konieczne oka-

zao si wpror.vadzenie filtrw przeciwpyo'il

padzierniku 194i r. wprowadzono

wych.

24-voltorv instalacj elektrl,czn, ktra urnoliwia zamian przestarzaej radiostacji ARC 1

na nieco 1epsz RB.30, \V trakcie produkcji

pod skrzydami dodano drva zaczepy do przenoszenia bomb o masie do 100 .

\( sumie wykonano 438 egzemp|arzy

G.50 bis, z tego 7 7 w 1940 r., 253 w 1941 r,,
fi3

u, 1942 r.

i2w

F&T &-*
V/ 1c)J7 r. Fiar

7943

Hiszpaski Fiat G,50 z zakryt kabin, charakterystyczn dla maszyn Serie l.

r.

uzyskal z|ecenie na opracowa-

nie dwumiejscowej treningowej wersji G.50,

latano 30 krvietnia 1940 r. Vsumienykonano

108 egzemplarzy G.50B, z tego 10 w 1940 r.,
82 w l94| r., 1 1 w 1942 r. i 5 w 1943 r.

\Y

1941 r. pracowano nad opartym

o G.50B dwumiejscowym samolotem rozpo-

znawczym, a w 1943 r. nad dwumiejscowym

nocnym myliwcem.
Samolory G.50B trafiy gwnie do szk
pilotau, ale suytakze jako samolory cznikowe i dyspozyryjne.V 1944 r. okoo 20 trafio do szkl walczcego u boku Niemcu ]ornictwa Aeronautica Nazionale Repubblicana

(ANR).

"3, G

G.,T

Fiat G.52 miai byc odmian samolotu G.50

napdzan si]nikiem A.-6. Ta jednosrka napdowa byla wersj rozwoiow siInika A.74

Jeden z konkurentw samoloti! myliwkiego Fiata - IMAM Ro.51. Maszyna ta bya napdzana tym samym
silnikiem Fiat A.74 RC.38, ale majt stepodwozie osigaa lko 467 kmlh. Samolot ten zbudowano jedynie
w dwch egzemplarzach,

moc SBftow doprowadzon do 1000 KM.

7 1938 r, ministerstwo lotnictwa zamwiZ

lo drva protorypy takiej maszyny, ale uzyskanie

tr&# pffi#*&Y J**

l}&;a
.--PJry,
,

::,::,.,:d,, ,

].]!

j&

powaniejszym konkurentem Fiata G.50 by Macchi M(,200. Napdzany tym samym silnikiem o5i9a wiksz prdko i zosta uznany za lepszy myliwiec. Zbudowano go te
w wikszej liczbie, bo w

1 1

76 egzemplarzach. Podobnie jak w przypadku G.50 zakryt kabin szybko zastpiono otwart.

Protoryp MM.479 oblatano 25 sierpnia

niemieckich silniklv ndotwcl-r spowodo*.ao

anulorvanie zamr.ienia lv padzierrriku 1939 r.
V/ ]940 r. rozrvaano zabudorv na G.50
silnika Fiat A.75 RC.53, przvznc takiej mo-

dvfikacji oznaczenie G.5 1.

Po opnierriach r.v ron,oju silnik A.76
bv gotonl,do prb dopiero r.maju 1941 r.
i lvwczas ponolvnie pomr.lano o jego zabudowie na G.50. Prototvp sanrolotrr, nazwanv
G.50 ter, oblatano 27 llpca 1941 r. osiry;ajc na
nim prdko530 km/h. Z por.odu dalszvch
kopotw z silnikiem oraz osigw protor}-pll
niszych ni oczekirvane, pod koniec roku program anulorvano.

Nadziej na znaczn popraw osigrv ml.lilvca Fiata br4 nieniecki silnik rzdor.iy DaimlerBenz DB 601A, ktrego licencl,jn produkcj
uruchomiono rv zakadach Alfa Romeo pod
oznaczeniem R1000 RC.41.
Na pocztku 1940 r. rvoskie ministerstu,o
lotnictlva zamr,vio dr,ie tak napdzane maszyn1. pod oznaczeniem G.5()Y (Wloce - szyb,
kil. krrym pru r dzielono numery ,err ine

941

r. rv

piloraTirrynie. Niestery,, rvacir,oci

ote maszvny pogorszl,y si, a ukad chodzenia okaza si nierll.doin1,,. Do korica roku l.rkszo problemrv rozll,izano, a protoo.p osiga
predko,. i-O-i80 km,h irrzno.ii .i ll.t \\f,:oko5000 m rv czasie i'30", Z urlagi na oera-

niczon dostpno silniklv R1000 RC.41,

z produkcii,ervinei tei \\er\ii zrel\gno\\ano.

i MM.480. Samolot mylil.skiFiat

jak rwnie z budorl.- drugiego proton,pu. Zakady Fiat podjy jednak prace rv kierun-

G.50V otrz.vma chodnic oleju zabudowan

pod silnikiem oraz chodrric cieczy chodzcej
silnik pod kabir-r pilota.

ku opracor.r,ania podobnej konstrukcji napdzanej n-rocniejszym silnikiern Fiat R1010 RC.58

Tlfone o mocv startorvej 117) 1(\{ (licenqjn1,

MN,{.479

].:*Samolot myliwski Iiat G.50 w kamuflau charakterytycznym

dla wczesno-

:-1

Fiat G.50 bis otrzyma lepsze opancerzenie fotela pilota oraz zwikszony zapas paliwa, w lad za tym nie poszojednak wzmocnienie napdu, co odbio si na osi9ach.

produk(yjny(h maszyn.
,!.,,

9*

DB 605A), co statecznie zaowocowao myliwcem Fiat G.55 Centauro.

'W'planach znajdowao si talce opracowanie dwumiejscowej odmiany rozpoznawczej

samolotu G.50V dla ktrej przewidziano

oznaczenie G.53.

*"* &&=
\X/ zwizku,

G50 zacz$

zwm, e od poowy 1941 r.

by u,wany do atakw na obiek-

**

.*

*s.;

Do operowania z lotniskowcw mialy by

przy(osos ane Laloe samolory w wariancie my-

liwsko-bombowym odpowiadajcym G,50

bis assalto, dla ktrych przewidziano oznaczenie G.50 bis AN (,4isalra Naualle), ten projekt
szybko jednak zarzucono ze wzgldu na niewystarczajry zasig samolotu, gdlz zapas palirva
musia zosta zredukorvany do 220 l.

Jako maszyn rozpoznawcz dla lotnis-

korvcw, Fiat zaproponowa drr_rmiejscowego

Bonzano eskadra zostaa lyposaona w 12

maszlrn i w sryczniu przebazowana w okolice
Madrytu. Lory bojowe fozpoczto w maIcu,
ale hiszpaska wojna domowa bya ju prarvie

zakoczona, doszo jedynie do kontaktu z pojedynczyn-r I-16, ktry skoczf si ucieczk

wrogiej maszyny. G.>0 chr.alono za r,vaciwocipilotaowe na lr.iksz,vch wysokociach, stabilnow locir:, zi,vrotl-ro i niezarvodne uzbrojenie, srykowano natonliast z rvidoczno
z kabinv, zawodne podwozie oraz skonnodo
r,vchodzenia w korkocig podczas ostryclr ma-

newrw. 1 kwietnia 1939 r. wojna si sko-

czfa,

Wosi przekazali 13 maszyn lotnicrwr-r

hiszpaskiemu, Weszy one do ul.posaenia

2. eskadry 27. Gruppo, ktre pniej stacjonowao w Maroku, Hiszpanie wycolali srvoje
G.50 ze suy w 1943 r.
F

&

*J sY

7 chwili wybuchu rvojny, w czerwcu 1940

,*}i::.,,'*,

:g,',.!

(Squadriglie

Tak jak w przypadku wikszoci woskich myliwcw uzbrojenie Fiata G.50 skadao si z dwch zabudowanych
w kadubie wielkokalibrowych

r.,

samolotami mylilvskimi G.50 z tego 97 znajdowao si

'fikszo
z nich znajdowaw pier-wszej linii.
o si na stanie trzech jednostek. 20. Gruppo
Regia Aeronautica d1,5p611o*rla

karabinw maszynowych kalibru 12,7 mm, Jak si okazao bya to zbyt maa sia

ognia, aby zwalcza nieprzyjacielskie samoloty dysponujce opancerzeniem kabiny pilota oraz samouszczelniajcymi si zbiornikami paliwa.

35l., 352. i 353.) mialo 25 G.50

CR.32, przv czym te ostatnie

su,v,vjako
nocne mylilrae. 21. Gruppo (Squadriglie 354.
i 355.) miao 19 maszyn. Natomiast 22. Gruppo (Squadriglie 357., 35B. i 359,) posiadao

'

28 nraszvn. Dodatkor,o samodzielna 356. Squary naziemne, podjto si opracowania rversji le-

piej przystosowanej do tej roli. \( skrzydach

postanowiono zabudowa po jednym wielkokalibrowym karabinie maszynori,ym ka1.
l2,7 mm, ktry mia si znale rv dodatkorlych segmentach montowanych midzy centropatem a konsolami zewntrznymi skrzyde.
Zwikszao to rozpitosamolotu o 1J!0 n-rm,
podczas gd1, powierzchnia wzrosa do 21 m2.
Rozwizanie to przetestowano na samolocie

MM8595, ktry zosta oblatany

padziernika

1942 r., program jednak vkrtce zamknito.

Na przeomie 1941 1942 I. opfacowano projekt odmiany G.50 bis dostosowanej do

bombardowania z lotu nurkowego. Maszyna

miaa otrzyma hamulce aerodynamiczne, pod
kadubem przenosi bomb o masie 250 kg,
a po skrzl,dami po jednej 100 kg.

"**

*.*&s

Fiat G.50V otrzyma rzdowy silnik Daimler-Benz DB 601Aa o mocy startowej 1175 KM.

G.50B,

driglia miaa 9 maszyn, eskadra ta 4 sierpnia

w 1943 r, przygotowa nalvet wl,posa-

MM.6i48,

\'zwizku z planami wcielenia do suby we

ony w hak do ldowania egzemplarz

wloskiej marynarce woiennej lotniskowcw.

podjto kroki zmierzajce do przystosowania

ktry mia powikszon sekcj ogonow i zabudowane w skrzydach dodatkowe segmenry jak
G.50 bis assalto. Egzemplarz ten zosta dostoso-

do operacji z ich pokadw niektrych samolotw, wrd ktrych znala si G.50. W 1940 r.
zaldady w Cuidonii przebudowaly l6 C.50 bis
na odmian ozfiaczonG.50o/R (Operazione
Roma), ktra ottzy.ma zaczepy dla katapulry
oraz haki do lapania rozcigniwch na pokla-

dzie lotniskowca lin hamujcych. Maszyny te

trafiy do l60. Cruppo, ktre przewidziano do

zostaa doczona do 21. Gruppo,

wany do zabudowy lotniczego aparatu lotograficznego, nadajnika radiowego B.30T, odbiornika AR. 1 B i radionamiernika BG,42,

HEEp&F!A

bazowania na 1o tniskowcu Aquila, jednak ostatecznie na podstawowy samolot myliwski bazowania poi<Jadowego wybrano podobn mo-

Po dosrarczeniu do Regia Aeronaurica pierwszych maszyn, pod koniec 1938 r. sformowano jednostk eksperymentaln, ktra miaa
przrbaa nowy myliwiec w rvarunkach bojowych w Hiszpanii, gdzie walczyLy jednostki

d1,,{ikacj myliwca Reggiane Re.2001.

woskiego lotnictwa. Dowodzona przez mjr.

Jako pierwsze lory bojowe przeprowadzio 22. Gruppo, ktre wykonao kilka misji na
eskort bombowcw nad Francj, ale do spotka z nieprzyjacielskim lotnictwem nie doszo.
Po oddelegowaniu362. Squadriglii do walczcej wAfryce 2. Gruppo do jednostki doLczyla 369. Squadriglia wyposaona w MC.00.
w ktre to myliwceprzezbrojono take dwie
po/o5tae eskad ry di,wizjon u.
Przed atakiem na Greci z oddelegowanych
z l.

Cruppo

35

4,i 355,Squadriglii uMrorzono

24, Gruppo, natomiast 356, Squadrigli przezbrojono w MC.200, dolczaic do niej wyposaone w te myliwce382 i386. Squadriglie.

tre* *-3&-ruY

;.;*&1

dl\al

\,-

*_

A l,:"*,

Jesieni 1940 r,20. Gruppo weszo w skad

tzw. Corpo Aero Italiano (C), zadaniem ktrego byly ataki na \Mielk Brytani. \7 drugiej
poor.vie padziernika jednostka zostaa przebazowana do Belgii. 1

i8

listopada wykona-

a wymiatanie nad Angli, tego drugiego dnia

staczajc bezkru,aw poryczk z cztefema my-

liwcamiR F.

listopada eskortowano bom-

?-.t"Aji - -]rrl

'(

walce szybko

znala

si te przybye

Afryki do Grecji dl.rvizjony RAF. 19 listopada piloci Gladiatrlrw z 80. Sqn zestrzelili G.50
por. Attilio Meneghela oftz trzy CR.42 z innych jednostek, cho Bryryjczycy odnotowalt a 9 zstrzle, w rym trzy przeciwko G.50,
z

kosztem jednego rannego pilota, ktry wrci

na uszkodzonej maszynie. 24 listopada piloci

chi zgosi zestrzelenie trzech maszyn, a kolejnej sier. Arrigo Zoli, jeszcze jedna bryryj,
ska maszyna miaa zosta zestrzelona; w rzecz,wistocizestrzelono dwa Blenheim1, pi
innych wrcilo z urzkodzeniami. z tego jeden zostal skasowanlr 29 grudnia sier. Arligo
Zolizstrzeli| Blenheima I z 30. Sqn.31 grudnia ppor. Fissore z 154. Gruppo zestrzeli ata-

Piloci myliwcw Fiat G.50 nalecych do 354.Squadriglii (zdjcie grne).

Fiat G.50 z 20. Gruppo podczas bazowania w Belgii. Nad Anglijednostka

niewiele zdziaaa,

nie odno5zc suk(esW ale te nie ponoszc strat w wyniku przeciwdziaania przeciwnika.

z 172. Squadriglii, nie na'V'

sryczniu r94I r.
porykajc przeciwnika.
do \flloch r.r,ycofano wszystkie jednostki CAI,
poza 352. i 353. Squadrigliami, ktre wykonl.aypatroie rnidzy Durrkierk a Calais.
\f 1 94 1 r. piloci obu eskadr wykonali 662 loty
wcznym czasie 853 godzin. Nie odnotowano
bowce Z.1007 bis

adnych sukcesrv tracc w katastrolach dwch

pilotw. \W poowie kwietnia jednos& przerzucol]o do Afiyki.

;=,anaa9.:-tg
::i:!-a..-,t=e=:i
i
Spord jednostek G.50 do udziau w agresji
na Grecj w},naczono 24. Gruppo, skadajc sl z 354., 35 5. i 36l . Squadriglii, ktra stacjonowaa na lotnisku w Tiranie, oraz podporzdkowan 160. Gruppo 395. Squadrigli,
ktra stacjonowaa na lotnisku Berat (pozostae dwie eskadry tego Gruppo latay na CR.32

i CR.42). Wraz z przybyciem 24. Gruppo

w rejon dzia, jednostka ta wydzielia 361.
Squadrigli, ktra wraz z 395. Squadrigli
utlvofzfa nowe 154, Gruppo. Na dzie rozpoczcia wojny z Grecj, tj. 28 pizternika 1940 r. cztery eskadry wyposaone w G,50
dysponoway 4 7 mxzy nami.
Po raz pierwszy G.50 stary si z przeciwnikiem prawdopodobnie 3 listopada, kiedy
strona grecka odnotowaa walk myliwcw
PZL-24 z 22. Mira z formacj bombowcw
osanianych przed dolnopaty zidenry{kowane .jako MC.200, ktrych wwczas nie byo
jednak na froncie. Grecy zestrzelili jeden bombowic Z.007 bis z 26. Squadriglii oraz zgosili jedno zwycistwo nad myliwcemosony i uszkodzenie dwch kolejnych. ( walce
stfacono jednak myliwiecPZL-24, ktrego
opucina spadochronie sier. Lambropoulos,
podczas gdy inny pilot wrci ranny.

**

P*,&"Y

24. Gruppo zgosili zestrzelenie dwch Blenheimw, ale zgoszenia te nie znajdu_j potwiel-

dzenia. 27 listopada tuzin G.50 z 24 Grlppo

ostrzelao lotnisko Kozani, na ktrl.m zniszczono kilka Breguetw XIX z2. Mira i zabito jednego z pilotw. Nastpnego dnia por. Bartaletti
z24. Gruppo zestrzeli Blenheima I z 84. Sqn.
4 grudnia piloci 154. Gruppo odnotor,va-

zestrzelenie dwch Gladiatorw z 80. Sqn,

ale faktyczr-rie jedynie zosta uszkodzot-tv sanolot pilotolvany przez FlL Pattie, podczas gdv
Bry,tyjczycy zestrzelili l, tej walce dlva CR.42

li

150, Gruppo. 21 grudnia trzy G,50 z l54,

Gruppo zestrzeliy rozpoznawczego Poteza 63
w ktrym zgin dowodzcy 31. Mira, ppk
John Papadakis. 22 grudnia pi G.50 z l54.

Gruppo przechwycio dziewitk Blenheimw I

z 84, Sqn wysanych na bombardowanie pola

naftowego w Kucowe. Sier. Manfredo Bina-

Por, Livio Bassi z 154. Gruppo odnis na

j**l *

i 2

kujcego polt Valona Blenheima l z 21 1. Sqn.

6 srycznia 1941 r. por. Bassi w czasie ataku takich bombowcw z211. Sqn na ten sam ce1
zgosijedno zestrzelenie indywidualnie i drugie zespoorvo z dwoma innymi pilotan-ri, pod-

czas gdy czterv kolejrre zestrzelenia zgosili

piloci CR.42; rv rzecz},wistoci bryqjska jedno,tka .rracila w rej akcji dri ie maszvny.

9 lutego podczas eskorry

12 G.iO z 4. Gruppo :vraz

bombowcw

12 CR,42
z 160. Gruppo stoczyo walk z czterema Gladidtoramiz27.Mira i omiomaPZL-21 z23.
Mira. \Moskie jednostki meldor,ay bez strat
wasnycl-r zestrzelenie odpolviednio jednego
Gladiatora i trzech PZL-24 oraz tzch Gladiatorw i dwch PZL-24, \( rzeczlvistoci
Grecy stracili po jednej maszynie obu rypr,,

a 1eszcze jeden PZL-24 wrci uszkodzony.

Nastpnego dnia podczas osony bombow

G.50 w_casie dziaa przeciwko Grecji 6 zwycistw indywidualnych

zespoowe, jednak 20 lutego 1941 n sam zostaestrzelonyw walce z myliwcami RAF i w wyniku odniesionych

obrae zmal po szeciu tygodniach w szpitalu.

ll,iln;l r"- 'l:.ilJcw piloci G.50 z24. Gruppo meldowali o zestrzeleniu Gladiatora i by moe to ich ofiar by stracony tego dnia myliwiectego rypu
z2l. Mira.Z kolei trzech pilotw z 1 54. Gruppo zestrzelio Poteza63 z 31. Mira. 13 lutego
w dwch akcjach G.50 zestrzeliy trzy Blenheimy IY z 1 1. Sqn oraz uszkodziy dwa kolej-

nez211.Sqn.

20 lutego 15 G.50 z 154. Gruppo staro

si z dziewitnastoma greckimi myliwcami,
w wyniku czego dwa Fiary ldoway awaryjnie
z tego jeden musial zosta skasowany, podczas
gdy Grecy utracili postrzelanego PZL-24, kt,
rego rozbi przy ldowaniu dowdca 22. Mira,
\fr/ieczorem piloci 154, Gruppo przechwyci,

li atakujce lotnisko Berat Blenheimyl ale stali

si celem szeciu Hurricane'w prowadzonych
przez SlL Pattle, ktrych piloci odnotowali
cztery zwycistwa, pniej natomiast patrolu-

ryjczycy zgosili zestrzelenie siedmiu C.50 na

pewno i czterech prawdopodobnie oraztrzech
CR.42 na pewno i jednego prawdopoclob-

nitr uzyskanym w czoowym ataku przez Sgt.

Marshalla z 73, Sqn * woski myliwiec eksplodowa wkrtce po rym jak po awaryjnym

ldowaniu opucigo kpt. Tullio de Paro.

( dniach 10-13 stycznia piloci 2. Gruppo od-

nie. Tizy pewne G.50 i jedno prawdopodobne zwycistwo nad CR.42 odnotowa synny
S/L Pattle. \fioska jednostka stracia jednak

notowali pietwsze zwycistwa, meldujc o strceniu czterech Hurricane'w, ale nie znajduj
one potwierdzenia w stratach RAF. 10 stycznia
spisano ze stanu po awaryjnym ldowaniu samolot rannego sier. Dino Cattani, ktry zo-

rylko dwa CR.42, ktre w rym 1ocie pilotowali ppor. N. C. Gili i sier. M. De Silva, ktrzy
take zginli.
11 marca piloci 24. Gruppo zmierzyli si

z Gladiatoramj z 112. Sqn, tfacc w

sta zestrzelony

tej lvalce
dwa G.50 polegych mjr. Cesare Valent i sier,

przez2lLt, Thlbota z274. Sqn;

wczeniej tego dnia innego G.50 utracono

na skutek awarii silnika. Pierwszy rzecz:ylvisry sukces odniesiono 21 srycznia, kiedy sier.
Antonio Patriarca zestrzeli Hl.rricane'a w kto\Wainwright z 73. Sqn,
rym zgin P/O A, M.
ale S/L Murray ciko uszkodzi G.50 rannego ppor. Pagginiego. 25 stycznia czterech pilotw 358. Squadriglii zaatakowao cztery

Luigi Spallacci, podczas gdy dwch innych

rannych'Wochw ldowao swoimi uszkodzonymi maszynami na brzuchu.

23 marca dwaj piloci z 24. Gruppo uszkodzlo Hurricane pilotowanego przezFlO Dy,
sona z 33. Sqn, ktry uratowa si na spadochronie w rejonie wasnego 1otniska. fl kwiet,

j f :*i"li1*7[--

Samolot myliwski Fiat G.50 bis nalecy do 352. Squadriglia ze skadu 20. Gruppo
w trakcie operowania z lotniska pustynnego (zdjcie grne).

W sumie zbudowano 79] samolotw Fiat G,50, w tym 108 w dwumiejscowym wa-

riancie szkolno-treningowym

jry w pobliu piloci Gladiatorw z B0, i II2.

\W rzeczylvistoci piSqn zgosili dwa kolejne.
1oci RAI zestrzelili dwie maszyny i uszkodzili jedn. ZginS por. Alfred Fusco, natomiast

popar7ony po kaporau swoiej ma:zyny por,

Livio Bassi (as z 6 indyvidualnymi i2zespo,
owymi zwycistwami na koncie) zmar po szeciurygodniach w szpitalu. \[ rewanu Vosi
postrzelali Blenheima I z 211. Sqn, ktry pniej musia zosta porzucony.
Lepiej piloci 154. Gruppo wypadli 23 lutego, kiedy w walce z greckimi myliwcami,
zgosili 5 zwycistw pewnych i 6 prawdopo-

dobnych. Fakrycznie zestrzelili dwa - PZL,24,

w ktrym zgin kpt. N. Scroubelos z 23. Mira
oraz Gladiatora, w ktrym zgin sier, C. Chriszopoulos z27.Mira,
28 lutego po walce z Gladiatorami awaryjnieldowdwa G.50z24. Gruppo, pilot jednego z nich, por. Bellagambi, by ranny.

marca 24. Gruppo osaniaawoskie ok-

rry ostrzeliwujce obiekry ldowe,

Zost

one

zaatakowane przez Blenheimy a woskim pilotom udao si zaskoczf eskort bombowcw,

ktra po wykonaniu zadartia przez samoloty
bombowe sama zaatakowaa okrry, Zosray
zesrrzelone dwa Hurricanry pilotowane przez

'7/O

Harry ego Goodchilda i F/O Richarda

Nigela Cullena (16 zwycistw indywidualnych
i 1 zespoowe), ktrzy polegli. 1ff rewanu Bry-

Gkdiator1, prty czyrr. zwycistwa odnotowali

niu 1941 r. obie .jednostki nie odegray wikszej roli w pokonaniu Jugosawii.

ppor. Bruno Mondini (dwa), kpt. Annibale

Sterzi i sier. Marco Aicardi. Ich przeciwrrikiem by llcz z 3. Sqn RAAI, ktrego piloci wzili woskie maszyny za Hurrican, w rezultacie czego G.50 atwo dostay si na ryly

\7 sumie nad

Bakanami stlacono dziesi G.50.

Midzy listopadem 7940 r. a kwietniem
1941 r. piloci 154. Gruppo przypisali sobie zestrzelenie 52 samolotw na pewno i 29 prawdopodobnie, przy stracie piciu polegych pilotw. Pniej jednostka zostaa chwilowo
rozwizana a jej eskadry podporzdkowano
24. Gruppo.

*s*

30 grudnia 1940 r. do A.ki, gdzie trwaa

ofens}va wojsk alianckich, z 'Woch przeleciao 2. Gruppo, ktre niedawno wymienio

CR,32 na G.50 bis. Najpierw przybyy 159.

i 152. Squadriglie w sile 1 8 maszyn, do ktrych
6 stycznia doczyla jeszcze 358. Squadrigiia
z22. Gruppo z 9 koiejnymi samolotami. G.50
bis z tej jednostki, byy pierwszymi jednopatowymi woskimi myliwcami, jakie miay
wzi udzi w walkach w Afryce, nad ktrym
to konrynenrem pierwsze lory bo|owe wykonano 3 stycznia 7941 r.Trzy ni pniej pi,

.W'/O

H. Goodchild
zaatakow klucz G.50 trafiajc
dwie maszyny, ktrych piloci ldowali awaryjnie na lotnisku; jedna z nich zostaa spalona przez Vochw po zarzdzeni,l odwrotu.
-9 srycznia stracono drugiego G.50, po trafielotujcy Hurricane'a

z 33. Sqn

G.50B.

australijskiej formacji zestrzeliwujc maszyn

w ktrej zgin F/O J. C. Campbell, podczas
gdy dwch innych Australyczykw ldowao
przymusowo, a 1eszcze jeden powrci na postrzelanej maszynie, jakkolwiek wszystkie te
trzy uszkodzone Gkdiatory szybko przyr,vrcono do suby.Nastpnego dnia pilotujry
Hurricane'a F l O Petrson z 27 4. Sqn meldowa
o zestrzeleniu nad Dern dwch G,50, w rzeczpvistoci strcajc maszyn w ktrej zgin
sier, Ottorino Muscinelli; inny G.50 zcsta
zniszrzony podczas na]otu Blenheimw nalotnisko Maraua.
Pod koniec srycznia 2. Gruppo, zmagajce
si z niesprawnociami silnikw swoich maszyn,
zostao wycofane do Tiypolisu, w celu przezbrojenia w nowe G.r0 bis wyposaone w filtry
przeciwpyowe i opancerzenie fotela pilota.
Tymczasem 31 srycznia do Afryki przybyo nowo sformowane 155. Gruppo. Dywizjon
ten tworry 351, Squadrigli a przekazana przez
stacjonujce w Belgii 0. Gruppo, J7B. Squadriglia przekaza na przez stacionu jce we Wloszech 22.

Gruppo, a take nowo sformowana

ru*Milffi p#*&i-ru

*..j*t .
a

nalece do operujcego z Malry 110. Sqn,

podczas gdy dwie inne maszyny z tego dv-

wizjonu strcili dwaj piloci CR.42 z 15l.

Gruppo. 29 lipca ppor. Aldo Conti z 20.

Gruppo trafil do niew,oli po ldowaniu za lini frontu, nllomia.r .l sicrpnia z tcj r.rInj
jednostki bez laduprzepad plut. Michaele
sirnonetti.
22 sierpnia ppor. Vittorio Muratori z 155.
Gruppo zestrzeli nad Tobrukiern przepro\vadzajcego rozpoznanie Blenheirua I\{ lv kt-

fvm zgina zaogaz 29, Sqn.

3 rr.rzenia 23 G.50 z 20. Grtrppo ostrzelao lotnisko Sidi Barrani uszkadzajc trzy Hu,
rican. 'W czasie irtaku na'Wochlv uderzr-

li piloci

,,'1t':
Fiat G.50 z 352,5quadriglii na lotnisku polowym w Cyrenejce.

Tbmahtlwkw z 2. Sqn SAAF, ktrzv

meldowali o z.estrzeleniu szeciu Fiatr,l,. cho
fakrycznie strcili cztery,, przv czvm zginli
ppor. Virtorio Muratori, ;llut. Bruno Baldacci
i plur. Ciiovani Vesr;ovi. nltonliast plr-rt. Renato
De Silvestri trail do nir:r-oli. Pouclrrior,oafi,rkaska j.-drrostka stracia jednego

368. Scluadrigli:r. Jednoczenie nad Afryk zaczv dziaa jednostki Lufnvaffe i jtr 3 lutego por. Galbiati poml4korvo zaatakorva i usz-

w walce z 73. Sqn, dlva inne (odnotorvatre dnia

Przl,bvcie Nierncrv por,vstrzvmalo Brywi cz,vkr,, ktrzv zatrz,vmali slvoj olensrrv zmuszeni czsi pzerztrci clo Grec,ji. Do lol,ietr-ria rvalki rv Afryce miay ograniczony charakter, aie zostay rvznor,vione na pocztku tego
miesica rvraz z olensvw rvojsk C)si.

stracia a ptc Hurricdne'ul, trzch pilotrv

kodzi rozpozr-ra\\rczego ]u 88D z

l.(F)ll2l,

piloci Bf 109E z I1JC 2l ,

a drva obrona przecir,lorr-ricza. / czasie ataku na obiekn. naziemne bn.njska jednostka
l-rastpnego) zglosili

polegl,ch
san-rego

i dtch rvzinrh do

nier,voli. Tego

dnia sier. Aldo Buvoli z 155. Grup-

po zestrzelil nad

vpolisem

wa

BknheimyIY

or-r

loci zaatakorr,,rli Sidi Barrani 7 r,rzenia, kiedv

1i G.50 ze 155, Gruppo wra7, z 22 ]VlC.200
z 153. Gruppo cakorvicie zaskoczto przecirvnika. fiosi przez 20 minut ostrzelil.ali zaparkovane sanrolow niszczc d:va Tbmahnukj
z 2. Sqn SAAF i trz},11z rricnrc (z 1 . Sqn SAA

\X krrietniLl do lrvpoliranii pllerlucono

re u

Belqii.20, CrLll,po. rrzlnocnione pozo-

starviot-l:1 lve 'Woszech przez . Gruppo 151.

SqLradrigli. 1 lovietnia c{rr,ch pilotcirv tej jecl-

nostki nreldorvao o prar,dopodclbnym zestrze-lrvpolisrr,

a ich ofitrlenfu B/enlletma.,v rejonie
14 l)lin,czllic p,rdla Jokonuica rozpoznania
nraszyna z 55. Sqn.
8 i<lvietniir i55. Gruppo zostalo przerzucone na odbite ]otnisko r,v Dernie, skd mia-

o eskortorva woskie i

l-riemieckie Stukay,
Nastpnego dnia jeden G.50 zosta uszkodzony
po Ldorvaniu, rv rakcie ktrego jego pilot mel,
dowa o zestrzeleniu Hurricane'a, a inny uszkoclzony na ziemi rv rwniku ataku. 10 krvietrria
uszkodzony samolot kpt. Tattanelli zosta skasowany po powrocie na lotnisko. 14 kwietnia
por. Carlo Cugnasca i sier. Angelo Marinelli
zestrzelili zespoorvo Httrricane'a w ktrym zgin AJL Smith z 73. Sqn, ;ednak chwil pniej polegli takze obaj \flosi, zestrzeleni przez
F/L J. D. Smitha. Kolejny pilot G.50 zgi-

n 22 hvietnia, kiedy ofiar maszvn 73. Sqn

pad plut. Enzo Falcinei. 24 kvietnia podczas
bombardorvania lotniska Derna zostao rann),ch czterech pilotw 2. Gruppo i jeden z 1 55.
Cruppo.
22 Iipca 2. Gruppo odleciao zAfryki do
fioch, gdzie zostao pniej przezbrojone
rv mvliwceRe.2001,
4 lipca zgin zestrzelony przez obron
przeciwlotnicz nad Sidi Barrani kpt. Mario
Montefusco z 20. Gruppo. 7 lipca dwaj piloci
tej jednostki, por. Vittorio Merlo i plut. Brunno Baldacci, meldowali o dwch zwycistwach

ffiffi
i # ffi
$fr

iliJ[\*tp#.",etY,*l**x3

Toln a h aw k a,

trationv przez lvasn obron przecirvlotnicz. Z lepszl,n-r rezultatem \{oscv piirle zosta

,E Samolot myliwski Fiat G.50 bis zdobyty przez wojska brytyjskie w Afryce.

,Jlljjl]tj}

llrij]]., t

j}

&,fififrll*ifff
jY.\,ll\tr-?ur),\i !tr
iL

,F
}L'r'
f1 ii,,l"
lt*/, li

33. Sqn i RNFS), ponadto byo uszkodzonych

dziewi kolejnych Hurricane'w. Jedynie trzy
woskie maszyny odniosly uszkodzenia , a prz-

fi do niewoli a,jego przeciwnik zgin. Kolejne

starcie duych formac_ji miao miejsce

grudnia,
kiedy piloci 20. Gruppo odnotowali przeciwko
Tomahdwkom a dziewi zestrzele, a Niemcy zJG 27 pi kolejnych. Dwa G.50 zostay trafione, puy czym pilotowany przez ppk.

ciwnik opuci1otnisko.
7 listopada plut. Donato Mancini wraz
z pilotem MC.200 z 153, Gruppo zestrzelili
Marylanda z 21. Sqn SAAL
1B listopada rozpocza si br1,,tyjska operacja,,Crusader". Ju nastpnego dnia na lotnisku Sidi Rezegh bryryjskie oddziay zdobyy
16

G.i0

Mario Bolzano ldowa przymusowo. Zosta zestrzelony take MC.200

z 153. Gruppo,
ktre zwycisnv nie odnotowao , oraz dwa Stukasy z 239,Squadriglii, a kolejny by uszkodzony. Po stronie alianckiej zostao strconych pi

bis nalecych do 20. Gruppo. 20 grud-

z myliwcami Luftwaffe. 22 grudnia lotnisko

Agedebia skd operowaa jednostka zostao za,
jte przez wojska brltyjskie, ktre zdobyy tam
pi G.50. 20, Gruppo zostao wycofane do

Woch, gdzie otrzymo MC.202. Podobnie

stao si ze 155, Gruppo, ktre take otrzymao MC,202.

3*ffi*K
ffiYffiK*-*ffi**&

'W

lipcu 1941 r. do Aflyki przybl,o 12. Gruppo,

ta walczfa ju wAfryce jako jednostka myliwsko-bombowa na CR.32 i Ba.65,
wycofana do'foch na pocztku I94l r,, trazwrciIa przezbrojona w G.50 bis, ktre rrvjednostka

,:]l1l]:i:::::::::]:::::a

]:

nie miay by u}rvane do zwalczania obiektrv

'l7 czasie pierwszej tury jednost,
naziemnych.

i 160. Squadriglti, teraz

doczyado nich 165. Squadriglia. 25 grudnia
jednostka dysponowaa 35 G.50 bis. \(l Afryce
ka skadaasi z 159.

12. Gruppo walczfo rwno rok, porvracajc

do kraju w lipcu 1942 r. po przekazaniu swoich maszyn do 160. Gruppo. (l'e \fioszech jednostka otfz},maa MC.200.
160, Gruppo (Squadriglie

Fiat G.50 bis nalecy do

62. 5quadriglia ze skadu 'l 61. Gruppo, dziaaj(ego w rejonie Morza Egejskiego.

eskorry niemiecllch Sttkasw piloci 13 myliwcw ze 155. Gruppo odnotowali zestrzelenie a omiu myliwcw przy stracie samolotu kpt. Bruno Thttanelli, ktry uratowa si na
spadochronie. Piloci Bf 109 odnotowali rv rym

Tbmahaukw - cztery z250. Sqn i jeden z 112.

Sqn, przy czym zgino dwch pilotw z tej
pierwszej jednostki. 10 grudnia na lotnisku
Martuba, w trakcie bombardowania przepfowadzonego przez Marl/ant/y, zostay znlszczone cztefy G.50 a uszkodzonych sze.Pomimo
to, 19 grudnia 20. Gruppo wykona,o eskor Stukasw w sile 19 maszyn, meldujc o zestrzeleniu picfu Hurricane'u we wsppracy

czasie trzy zestrzelenia, ale 229. Sqn straci dwa

Hulricane 7 1IB, a 23B. Sqn pi Hurriane'w IIC

zgino przy rym czterech brl,tyskich pilotw

Dwa dni pniej w podobnej walce piloci

20. Gruppo zgosili strcenie dwch Tbmahawhwbez strat wasnych, a1e rwnoczenie Niemcy zgosili szezestrzele, a straq/ 1 12. Sqn RAF
i 3. Sqn RAAF wyniosy pi maszyn. Do nastpnego duego starcia z tymi samymi jed-

trzy zwycistwa pewne i jedno prawdopodobne, piloci MC.200 z 153, Gruppo jedno pewne i jedno prawdopodobne, a,dwa zestrzelenia zglosil Orro Schulrz z .lJG 2l , Fakrycznie
zostay zestrzelone

ty Tbmahawki,

ale

dwa

G,50 z 155. Gruppo, przy czyr zgin plut.

Girolamo Monaldi, a do niewoli trafi ppor.

Eugenio Giunra.
Na pocztku grudnia 155. Gruppo zostaa
odesana do \Wloch, przekazujc pozostae swoie maszyny do 20. Gruppo, 4 grudnia podczas
walki w oslonie stukasw doszlo do zderzenia
G,50 pilotowanego przez por, Giuseppe Viraii
z Tamahawkiem pilotowanym przez Lt. F. R.

Najskuteczniejszym

Dysona z 2. Sqn SAAF, przy czym Woch tra-

NUp"4ffi

grudnia pi z nich zostao zniszczonych podczas rajdu bryryjskich si specjalnych

na lotnisko Agedabia), ulrvajc maszyn obu wpw. Latem 1942 r. jednostka posiadaa 20 G.50
i 8 CR.42, a 20 wrzenia 23 G.50. Po bitwie
pod El Alamein, w listopadzie 1942 r. jednostka zostaa wycofana do V4och, gdzie przezbrojono j w Re.2001, cho wiosn 1943 r. dysponowaa ona jeszcze kilkoma G.50 i CR.42.
Co ciekawe, jednostki mylir.sko-bomborve nie odnotoway w Afr1,6 wiksz1,6fi 51x1
w czasie lotw bojorych, a wikszosamolo,
trv utraciy na ziemi, lv czasie nalotu. alianckiego lotnictwa na lotniska Osi.
1 58. Gruppo (Squadriglie 236., 387, i 388.),
od maja do grudnia 1942 r. wa}co w Afryce
jako jednostka myliwsko-bombowa na CR.42.
Po wycofaniu do Woch do czerwca 1943 r.
dylviz_jon zosta przezbro,jonyw G.50 bis. 9 lipca posiada 37 maszyn z tego 24 w gotowoci
bojowej i walc w obronie Sycylii. 11 1ipca

10 maszyn mino si z niemieck oson

i w walce z Spifrrami z 72. Sqn zostay zestrzelone trzy z nich, a ich piloci zaginli
(w rym por. Aldo della Corte i sier. Keller).

nostkami Tbmahauku doszo 30 listopada,

kiedy piloci I55. i 20. Gruppo odnotowali

&=

i 394.)

z2I na22

nia podczas ataku na obiekry naziemne obrona

przeciwlotnicza zestrzelia G. 50 z 1 55. Gruppo.
Ale plut. Abrami wyldowa przymusowo i powrcil do jednostki. krra nastpnej nocy stracia jeszcze jeden samolot w czasie bombardowania.23 listopada okoo godz. 8.00, podczas

ffi
f =

37 5., 393.

przybyo do Avki w sierpniu 1 94 1 r. wyposaone w CR.42. \/ grudniu przejo samolory

G.50 z jednostek wyco,rvanych z Afryki (noc

pCJAtr.JY 4 ?s13

pilotem myliw(w riat G.50

by fiski pilot por. Oiva Tuominnen, ktry do omiu

zwy(istw powietrznych uzyskany(h na inny(h typach w easie Wojny Zimowej doda 23 _zetrzelenia

na G.50 (8 SB-2,7 1-151153, 4 Y, 1-16, 2 |z MBR-Z,

pozostaych maszyn, pi zostao zniszczo,

nych lub ciko uszkodzonych wkrtce po ldowaniu na lotnisku Reggio di Ca]abria, ktre zostao zbombardowane przz Liberatory.
Powtrne spotkanie z 72. Sqn miao miejsce
ju nastpnego dnia, kiedy Brytyjczyry odnotowali zestrzelenie piciu MC,200, ale fakrycznie zestrzelili cztery G.50, przy czym zgln
st. sier. Vittorio Giordano, inny pilot wyskoczf na spadochronie, a dwch kolejnych rozbio swoje maszyny podczas idowan przy'7'zamian
musowych.
sier. Carlo D'A]anno

'l Hurricane), apniej uzyska jesz(ze 13 zwy(istw

odnotowa zestrzelenie jednego z napastnikw.

na myliwcu Bf 109G.

Po upadku wyspy 15B. Gruppo miao zosta

,.:,,,.,..,.,,.,

",:_:WWT::1,..,

].

i,
*L .;-

}**.,,f_

.,.::.|:::.||:|:::..1.1,:,]]1r,],ria,rlrx*;: :]i:-]ii

],::::.

Wiele samolotw Fiat G.50 tracono w wyniku alianckich atakw na lotniska.

Zdobyty przez aliantw skad wyeksploatowanych samolotw Fiat G.50. Uwag zwraca sze-

Tutaj na pierwszym planie widoczny M(.200, a dalej dwa G.50 bis i (R.42.

roko (entropata, do ktrego byy mocowane konsole zewntrze skrzyde.

przezbrojorre rv Re ,2002, ale

cji miao na stanie 13

r,r,

chlvili kapitula-

G.i0 i,i CR.42.

\W pienr,szej poorvie 19'13 r. sl,oje CR.42

na G.50 bis rwmienio take mr,lilvsko-bombowe 159. Gruppo (Squadriglie 389., 390.
i 39l.), ktre pod koniec 1942 r. zostao wy-

colane z Aflr.ki. Vraz z 158. Gruppo obie;ednostki unvorzyly 50. Storrno. \fl dniach 1 0-1 1
czelwca 1943 r. 158. Gruppo przl,byo na lotrrisko Galea. 13 lipca nalot Liberdtorw znjszczy r-ra lotnisku a 28 [lasz\.n z tej jednostki,
tak e zdatnl,ch do subvpozostao jed,vnie sie-

dem samolotw. \Ve lvrzer-riujednostka otrzr,

maa pierwsze Re.2002, dvsponujc v, cl-lrvili
kapitulacji 8 G,50 i 10 Re.2002.

Po kapitulacji Jugosarvii do 24. Gruppo przydzielor-ro 370. Squadrigli, a dlrvizjon by uv-

wany do obrony portw w poudniowych

'Woszech. W lipcu 1941 r. tLafi na Sardyni.
1 sierpr-ria jednostka

r-r-riaa na

'W pierrvsze,j poor.vie 1941 r. kilktrnastu

1.

jca r,vwczas na stanie siedem G.50, porvrcila na S,vcyli, gdzie tale otrzymaa

Gruppo (Scluadriglie 366., 367, i 368.)

a nastpnie na

MC.202.

Gruppo ( Squadriglie 162., 163. i 164,)

zostao utworzone w czerwcu 1942 r. w celu
osonyeglugi na Morzu Egejskim. Pocztkowo
dlrvizjon lata na CR.42, w ramach uzupenie otrzymujc takze G.50. \f maju 1942 r.
jedrrostka wrcia do'Woch, gdzie przezbrojo-

otrzymao G.50 w sryczniu 1942, r., po wlcofaniu z Ayki, gdzie uwvao CR.42. Jednostka
zostaa nastpnie rltsana do Grecji, gdzie za1,
mowaa si oson konlvojlv. \M listopadzie
dlvizjorr przefzucono na \q/sp Pantelleria,

Sycvli, gdzie otrz,vrna MC.202.

6 1.

no j w

16 grudnia, podczas prb1, przechwl,cenia fornac1l Bostonw, jeden G.50 zosta zestrzelo-

MC.200.

'!( laviemiu 1943 r. G.50 otrzymaa stacjonujca w Albanii samodzielna myliwska

nv ogniem obronv przecirotniczej z olctw

a innr,, rozbi si podczas powrotu do bazy.

sn,czr-riu 1943 r.368. Squadriglia,

r.vci rvposaona r. G.50, zostaa przesunita na lotnisko S|x rv Tirnez|i, skd ll,konyrvaa lory myliwsko-bombowe. 22 stycznia samolot por. Furio Lauri zostal zestrzelony przez

\\r

392, Squadriglia, ktra we wrzeniu dysponoi 11 CR,42. fl maju C,50 otrzymaa take dzialajca w Albanii samodzielna
myliwsko-bombowa 376, Squadriglia, ktra

r.ala 4 G.50

we wrzeniudysponowaa 7 G.i0 i 2 CR.42.

Gwnym zadaniem obu,jednostek bya eskor-

stanie 16 G.50

oraz 19 dostarczorrych rv ramach uzupenie CR.42, rok pniej 17 G.50 i 31 CR.42.

12 sierpnia dl,ch pilotw G.50 pomykowo zestrzelio niemieckiego Ju BB z 5./LG 1.
Podczas aiianckich nalotw na wysp w lu-

q,m 1943 r. piloci 24. Gruppo

odnotowa-

li dziewi zw,vcistw a w marcu trzy. 7 maju

1943 r. jednostka otrzymaa take myliwce
MC.202 i D,520, a jedn eskadr przeniesiono

do\fioch, gdzie pod koniec sierpnia skoncentfowano cay dlrvizjon.

r. i byo wykorzysrywane do obrony por-

tw w poudniowych Moszech i eskorry konwojw, wykorz,vstujc tatre myliwce CR.42.

10 pdziernika z pilotw obu podporzdkowanych dpvi z.j onowi eskad l, urworzon o rrzeci,
maju 1942 r. 36i. Squa395. Squadrigli.
driglia po otrzymaniu MC,200 zostaa przeniesiona do 21. Guppo. Dwie pozostae eskadry

przeniesiono w rejon Morza Egejskiego, gdzie

przed kapitulacj Woch jednostka otrzymaa
w ramach uzupenie MC.202, w dniu kapitu1acji posiadajc jednak_jeszcze 13

*p T(h{Fdicxf{Y llT "s

JF amolot byljednomiejscowym jednosilnikowym dolnopatowym myliwcem ocakowicie metalowej konstruk\cli, zbudowanym w klasycznym ukladzie.
Napd stanowil silnik Fiat A.74 RC,38, zbudowany w ukadzie podwjnej gwiazdy, o mocy startowej 870
{
KM przy prdkociobrotowej 2520 obr.i min i mocy maksymalne.i B40 KM na wysokoki 3800 m przy prdko(i obrotowej 2400 obr,/min. Silnik porusza trjopatowe migoFiat-Hamilton o rednicy 3 m.

fi*dfub oparty konstrukcyjnie o cztery podunice i siedemnacie wr9. Za wyjtkiem maszyn l serii kabina pilota otwarta, z szybami bocznymi.

krzy{* tjdzielne, oparte konstruk(yjnie

dwa dwigary, z centropatem o maej rozpitoci i konsolami ze-

wntrznymi. 0brys pata trapezowy z zaokrglonymi kocwkami. Wszystkie powierzchnie sterowe kryte ptnem.

154. Gruppo zostao reaktywowane w 1ipcu

l94l

obron przecirvlotnicz, ale pomimo odniesio,

nych ran, pilot powrci z pomoc miejscowej
marcu eskadra, maludnoci do jednostki.

G.50 ulraoodnvarzajce gotowo bo,jow

po r,alkach w Afrl.ce 23. Gluppo, ktre ostatecznie przezbrojono rv norve MC.202.

Klapy dzielone na may segment mocowany do (entrOpata oraz segmenty mocowane do konsoli zewntrznych, sigajce a do lotek. poruszane hydraulicznie, kryte ptnem.

lnttalacla paliwowa

bya zoona z dwch zbiornikw w centroplacie 0 pojemnoci 46 l i dwch kadlubowych

umieszcgnychzasilnikiem-jednegoopo,jemnociol00lidrugiegoopojemnoci68l,atakepomocniczegozbiornika o pojemnoti 52

l.

W samolocie 6.50 bis wprowadzono pod kabin pilota zbiornik paliwa o pojemnoci 104 l.

podw*xe gwne chowane w kierunku osi kaduba, do komr w centropacie. Koa podwozia gwnego

wy-

miarach 600x200 mm. Koko ogonowe w G.50 stae, w 6.50 bis wcigane do kaduba.

ebroieni* staskadao sig

z dwch zabudowanych

nad silnikiem

zsynchronizowanych

z obrotami

m!

qa wielkokalibrowych karabinw maszynowych Breda-SAFAT kalibru 12,7 mm z zapasem amunicji 150 nabo-

rr*{errie

ped!irn,

tylko dla pno produkcyjnph egzemplarzy 6.50 bis, obejmowao dwie przeno-

szone na Wyrzutnikach pod skrzydami bomby o masie 50 kg lub 100 kg.

G.i0.

"o,l,."i.: , L,"{:.}.;,-fJv

.*

2*

l3

ffi&
*b
ffi
ffi&w

ijllrji]jj

|j,i].;j]]rll

;l

*ru**

,&,

tffi&,

Finlandia zakupia 35 samolotw Fiat G.50, na ktrych odnotowano

ta konr.ojw morskich. \W Sowenii stacjo-

nowaa Cdo Squadriglia, ktra lve wrzeniu

1943 r. dysponorvaa 6. G.iO, 4 MC.200
'14
CR. 42.
Po kapittrlacji \fi/och spor liczb G.50
przeja Luf|lvaffe, ktra pod koniec lutego
1944 r. dvsponowaa42 samolotami tego tvpu.

nia DB-3

Dla kolejnych samolotw wybrano

Urho Nienri-

dr.a

ogniu lvalki.

25 czen.ca l94| r., sorvieckie lotnicnvo

niespodziervanie wykonao uderzenie na cele

lv Finlandii, co rozpoczo tzw. \Vojn Konq,nuacyjn. By to dzie najrvikszych sukcesw fiskich G.50, jako e piloci LeLv 26 przechlwcili jedn z nieprzyjacielskich formacji,
zadc 1e1 cikie strary Najpierw para nlaszvn pilotorvanych przez plut. Sulo Suikkanen
i chor, Lasse Aaltonen strcia trzv SB-2 (po
r
] z zestrzelenia l. kton ch lormacja nastpnie
pojar.ia si nad ich lotniskiem, niecelnie je
bombardujc. Bombowce zostay zaatakowa-

tras

Szwecj.

\W ten
sposb w 1utym dostarczono 13 maszyn,

FA-1 do FA-J5.
Na G.50 przezbrojono dywizjon Lentolaiwe 26, ktry dorychczas lata na Gladiatorach.
Niestety podczas dostaw G,50 rozbito dwie
maszyny. Jednostka wesza do walki zaledwie

po dziesiciu dniach szkolenia, odnoszc na

nowych maszynach w ostatnich dniach wojny
kilka zwycisrw powietrznych. Pierwszy sukces mia miejsce 26lutego, kiedy trjsamolotowy kJucz G.50 uryska dwa zestrzelenia - ppor.
Kauko Linnamaa zestrzeli DB-3, natomiast
por. Olli Puhakka 1-16 eskorry. Nastpnego

Ptrff,&*-e*Y

Fako.cznie ofiar pilotlr. Fiatu. pado tego

dnia dziervi SB-2 nalecvch do 72. SBAP
Zestrzelenie kolejnvch drvch SB-2 odnororvano 1 lipca. 4 lipca chor. Oir.a Tlrominen,
pomimo e u, jego samolocie po pienvszej serii funkcjonorval rylko jeden n ielkokalibror,i,y
karabin nasl.no\T/j strci cztery SB-2 z 72.
BAl ko.zLem uszkodzenia srr ojej ma.zr ny p ruez sowieckich strzelcr.v pokador_vch.
Cho Tirominen meldor,va pocztkou.o jedl,nie o trzech zrr,ycisn.ach, na ziemi odnaleziono wraki czterech maszl,n i tyle ostatecz,
nie przlznano mu zrvcisl,. \'lnik ten mia
pozosta najwikszvm sukcesem odniesionl.m
przez pojeclvnczego pilota G.50 ri. jednr.m locie. Po jednvm SB-2 zestrzelono 6 i 13 lipca,

zno,"vu znaiazy si rv

w mafcu 17 i pozost samolot w czerwcu.

Finowie prz1znali swoim G.50 oznaczegiaod

r!3M

DB-3, a przed godz. 15.00 por.

nen jedneeo SB-2.

dni pniej por. O1li Puhakka strci DB-3.

13 marca 19'i0 r. \flojna Zimor,va dobiega
koca, ale w nastpnym roku fiskie G.j0

z53.BAP.

dostaw poprzez Francj, Holandi

ne plzez kolejn szstk G.50, a piciu spord

I ppof. Kauko Linnamaa, natonriast

landia zamwia w zakadach Fiat 35 mrlirvcw G.50. Samolory te pochodziy z I serii produkryjnej (r,qrane maszvn\. z zakresu nume-

doprowadzone do standardu maszyn z II serii

otrzymujc otwafty kokpit, ale o innej konstrukcji. Pierwsze dr,vie maszyny dotar do
Finlandii w grudniu 1939 r. poprzez Niemcy
i Szwecj, ale dyplomacja ZSRS zablokoivaa
dalsze dostawy poprzez Niemcy.
Pierwszy G,50 z bdnie namalowan},m
oznaczeniem SA-1 trafi do jednostki testowej si powietrznych (Koelentue).'W' styczniu
1941 r, kilka 1otw na przechwycenie sowieckich maszyn wykona na tym myliwcu kpt.
Erkki Olavi Ehrnrooth, ktry uzyska na niej
dwa zestrzelenia - 13 srycznia SB-2, a29 stycz-

dnia to sor,r.ieckie mr,lirvce zestrzeliy samolot FA-12, lv ktrym zgin ppor. F,ero N{almivuo. 29 lutego po godz, 9.00 plut. Lasse Aaltonen i plut. Onni Paronen zestrzelili po jednvm

2 marca plut. Lasse Aaltonen strci I-1i3.

myliri.iec pad ofia-

\Mojnv Zimolvej FinJeszcze przed w,r,,buchem

MM,4722-4750). Samolory z I serii zost

0 zestrzele w czasie Wojny Zimowej oraz 90 podczas Wojny Kontynuacyjnej,

9 marca kolejnv taki

Fs*LA

rw sery,jn,vch MM.3599-3614), i II serii (lybrane maszyny z zakresu numerlv seryjnych

*/*l *

ich pilotrv odnotorr.ao cznie dziesi kolej-

lr.nm 3)/u zestrzelenia uzyska

chor. Valio Ponaria, a 3 por. Urho Nieninerr.
rrych zlrr.cisnr,,

Olli Puhakka strci jeszcze drva ml,lirvceN'IiG_3. 14 lipca chor.

Tuominen strci dlva SB-2,, a 20 lipca ofiaale tego drugiego dr-ria ppor.

r ppof. Puhakki mia pasamolot mvliwski

I-153. 30 lipca TLonrinen meidota o zestfze-

zAMYvlENlA NA AMLOT FlAT G.so

j l,r]J: jj}}n

!r]r]i]J|}

1,j}

M*rut*ffi,tr L*ruxffi
leniu dwch SB-2,
tajcej

plut, Tuomikoski odzi'la-

DAlE TAKTYCZNo-TECH NlczNE

sAMoLoToW MYLlWsKlcHFlAT G.5o

MBR-2.

Miesicem najwikszych sukcesw dJvi-

zjonu by sierpie l94l r., kiedy uzyskano

23 zestrzelenia, \^. rym a 17 przeciwko dwupatowym myliwcom konstrukcji Polikarpo-

wa, 3 przeciwko

MBR-2

oraz po,jednym prze-

ciwko DB-3, SB-2, i I-16. Najwikszy sukces mia miejsce 13 sierpnia, kiedy zestrzelono dziewi I-153,

Jedyne wrzeniowe sukcesy odniesiono

trzeciego dnia miesica, kiedy po walce z sowieckimi myliwcamizgoszono zestrzelenie
trzechl-L53 i dwch I-16.
Do walki dy,wizjon LeLv 26 wrci r,maju
1942 r., |cedy 23 ma.ja, Tuominen zestrzeli
Hurricane'a. 11 czerwca ogniem z ziemi zosta
zestrzelony samolot FA- 1 4, pilotujcy ktrego
ppor. Teuvo Piiparinen trafi do niewoli, z ktrej nie powrci. 4lipca strcono MBR-2. 8 lipca, ppor. ontti mia zestrzeli aGG-3, ale
Sowieci strcili samolot FA-3 pilotowany przez
plut. Yrj Korpisalo.
9 lipca ofiar dpvizjonu mi padwa
myliwce I-15 bis i jeden I-16. Podobnie byo
12 sierpnia, kiedy zgoszono trzyI-16 zestrze),o,
ne nad Kronsztadem. 15 sierpnia por. Puhakka
zestrzeli bombolviec Pe-2 a dwa dni pnie;
ofiar tego samego pilota padl Hurricane.
Duy sukces mia miejsce 24 sierpnia, kiedy odnotowano zestrzelenie szeciu I-16. Dwa
dni pniej z kolei ofiar Finw pamiay
dwa Hurricane1, dr,va I-153 oraz szturmowiec

I-2,30 czerwca chor. Paronen zestrzeii I-16.

30 wrzenia z kolei por, Tuominen strcil dwa
dwupatowce Polikarpowa.
14 pdziernika ofiar pilotw Fiatw pa-

dy dwa Hurricaney, a 2 padziernika trzy

dwupatowe Polikarpowy i pojedynczy DB-3.

Ostatnie sukcesy na Fiatach uryskano 2 maja
1943 r,, kiedy zestrzelono dwa wci u1,1van przez Sowietw dwupatowce Polikarpowa.
Jednak 1 czerwca dwa sowieckie myliwce P-40
zestrzeliy samolot FA-17, pilotujcy ktrego
ciko ranny plut, Toivo Kyllilinen uratowa si
na spadochronie. Na pocztku 1944 r. z powo,
du zuycia silnikw G.50 LLv 26 przezbrojono
w mylwice Brewster 239,
7 sumie podczas wojny konrynuaryjnej na
G.50 odniesiono 90 zwycistw powietrznych.
Najskuteczniejszym pilotem by por. Oiva Tiro-

'W'ycofane

mlnnen, ktry do 8 zwycisrw uzyskanych

lv czasie \Wojny Zimowej dodal 23 zestrzele,
nia na G,50 (S SB-2, 7 I-15lLl53, 4YrI,16,
27u

MBR-2, I Hurricane), a pniej uzl,ska

ieszcze 13 zestrzele na Bf 109G.

Tl,tuami asw na G.50 pochwali si mo-

go jeszcze trzech pilotw. Por. OIli Puhakka

uzyska na nich 13 zwycistw, w rym dwa podczas Wojny Zlmowe) (5 L15lL153, 21,16,
2 MiG-3 po jednym DB-3, SB-2, Pe-Z i Hurricane) z przyznanych mu ogem 42. Chor.

Onni Paronen uzyska na Fiatach 5Yz

zestrz].e,

nia, z tego jedno w czasie 7ojny Zimowej

(2\/z

I-16, 1 I-153, 1DB-3, 1SB-2)z ogeml2Yz.

Z koli por, Nils Tiontti uzyska 6 zwyciswv

(aGG-3, I-76, Hurricane, DB,3, I,1,53,P,2)

z oglem

sieJmiu na jego koncie.

zLLv 26 G.50 przekazano do

dlrvizjonu LeLv 30, gdzie miay suljako samolory patrolowe. \( grudniu 1944 r.LeLv 30
przekaza pozostae 18 sprawnych G.50 do
szkoy lotnictwa wojskowego w Kauhava. Ostatnie egzemplarze rych maszyn wycofano ze
subyw poowie 1947 r.

HCIRWACJA

25 czerwca 1943 r. chorwackie iotnictwo odebrao dziewi G.50 bis oraz jednego treningowego G.50B. Byy to samolory malce za
sob sub w lotnicnvie woskjm, ale odnowione, z wymienionymi silnikami i niemieckimi urzdzeniami radionawigaryjnymi, Maszyny
wesz do wyposaenia eskadry 16. Jato, ktra stacjonowaa na lotnisku Za]zuni w pobliu Banja Luka, wykonu_jc misje pneciwparqzanckie. Po kapitulacji Voch, we wrzeniu
1943 r. na lotnisku rv Mostarze przejto ttzykolejne G.50, ktre try do Kro JGr 1. Na pocztku kwietnia 1,944 r. jeden G.50 zosta zestrzelony przez amerykaskie myliwce,ktre
18 kwietnia zniszczyly dwie inne takie maszyny
na lotnisku Borongaj. 2 wrzeniana stron pafryuantw przelecia Andrij Arapowi. 4 marca

(horwacja zakupia 10 Fiatw

kapitulacji Woch,

G.50 bis i jednego szkolno-treningowego

G.50B, a trzy kolejne G,50 przeja po

1945 r.brytyjskie Muxangi uszkodziy a ziemi

trzy G.50, natomiast nastpnego dnia na takim
samolocie zdezerterowa na stfol} alianck Ivan
Misulin. Po wojnie ki]ku G.50 upvaolotnicrwo jugoslowiaskie. Jedn z rych maszyn zachowano do celw muzealnych i jesr ro jedyny

G.50, iaki dotrwa do naszych czasw.

fsUMfi $ 3f;

ff

Jr{Y

4l 2, 3